ش é ش appleâë طâà ëسà appleشâ سقâزشط appleشطâµ.

Transkript

1 A Oô ½ش ë ê ش âë àfiàëشâ àfiطâ: سî àشêقâ é êس ش ëéfiappleâ ز éقâµ سà êê س êش âص é apple ë, M.Sc., ô éشز éش fi àش fi âêâ âق â صسàمà "" appleش âشàà : سà êê س, éappleسمàâ 6, 10442, صà -mail: kminas@netportal.gr Oapple à زدéصس ê appleéâسµâق àس à ê fiappleس- êس ( êê س 2008), س ز éقâµ apple é ë ë قدàس êë ëش- ش ë êس ش é ش ëâط îش- êëâà 15 ط appleëمà appleâë ط ëسà appleشâ à شµقدàس ص é apple ëش appleش- طâµ ê apple éشappleëمê ش êص àمà ق ق éâîéfiàشâ apple éشâéشêقfi êëâ éâ àسêس قش éصéêس, ق ë applefi ëé ق ëشêقfi شàس- ëâappleâسê ëس. ôدé fiق applefi ëس ص é apple ëش- àëشق ëمappleشêس µ ë êëسقد- àà éصéش مà êµ ق à, êëسà صسق éشà طشàش appleé ëش âش ش ë ê ش, âش âappleâ ز éقfiâ- àë ش ë fiéâà, à ش ë âش êë ëش د قش é ش é ش (ق éش- مà ë éâطدappleëà), ë âش ش - ë ëش د ë îàش د PNF ( é ëسق - î ط éêس, é ëسق -î ط éêس- êêapple êس, êêapple êس-î ط éêس). ëêش, طâشapplefià, ëfiêâ êë appleط êش àfi زêش âص é apple ëسéâ, µش ëسà àëشق ëمappleشêس ش زfiéà قâ- ê ط ëش مà ش ë é îمà, fiêâ ش êëâ صطسëش fi apple â, µش ëسà appleéfi- طسس ش àëشق ëمappleشêس ëà مê à, âش ش ë ê ش قش é ش é ش appleâë طâà ëسà appleشâ سقâزشط appleشطâµ. fiط ëش apple é apple à apple éشappleëمê ش ëâ ص é apple ëش fi àش - زدéâà êëش ë ش êëسà µéµâéس ش êسق àëش ضسêس ëس ق ë êشقfiëسë ش طشµfië éâ êëسà ش ëéسê ëس apple ق éfià. ش ق µ طس ê شé applefi دé à appleش - شمàâà apple ëâ ëâ â âش ش ë ê ش قappleâéâà à appleشë- îâà êسق àëش ق êس ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ قâë àfi- ôں ش ë êس é îقدàà قâë àfiàëشà êàfiطà, êà apple قâê ط ëش apple صسêس, ش - ë é îمà êë êس, ëé ق ëشêقâ.., appleâë ط à applefiêapple êëâ âقق ëش ëس صسق éشà طشàش àëشق ëمappleشêس êص àمà ش صطسëمà. à ëappleش fi ش ë ëش fi appleéfiµé قق قappleâ- é à apple éشط ق à ش PNF ش ë ê ش, êë ëش ش ë êس قش é ش é (د 60 - ë éfiط appleë ). é àسëش âقدà appleش شمàâà ëسà ش قزشêëسëس appleâë ط êق - ëش fiëسë ëمà ëà appleéâµé قق ëà µش ëسà ق êس طëêس ëس ë êشقfiëسë ëà ش - ë شàfiق àà قمà. âapplefi ëس apple éâê à ê fiappleسêس à ش à ض ë êë appleâشâ قسî - àشêقâ (à éâزêشâطâµش â قسî àش â) appleشëéدappleâà ق µ طë éس appleشق àêس àfi قâ- ë àfiàëشâ êàfiطâ ق ë applefi ق ش ë ëش êà é. appleêس, êسë ë ش س appleé êس ش زfiéà apple é قدëéà (ش é ش -êîàfiëسë ش ë êس, éشصقfi ش ë ëش مà apple à ط- à..) êëسà ë طش applefiâêس àfi appleéâµé قق ëâ, fiêâ ش êëâà îéfiàâ ش ëéسêس ëà ق êà éمà ê ق ë êشقfiëسë. ë ëfià ëâà ëéfiappleâ ش âطà ë ش â ص é apple ë µش ëسà ë éëشêس àfi appleéâµé قق ëâ, appleâ ص êà ش ëسà êز ط ش ز éقâµ ق ëس قدµشêëس à ë appleâë ط êق ëش fiëسë, ëfiêâ êë appleط êش ق ق قâà- قدàس ش ë ëش êà é, fiêâ ش àfi ق éâîéfiàشâ appleéâµé قق ëâ apple éشâش ش ë êس. دض ش ط شش : ½ش ë êس, âë àfiàëشâ êàâطâ, ط êëش fiëسë àëشâ êàfiطâ ( ) êëâ âappleââ ز éقfiâàë ش (Stamford 1984, Osternig et al. 1987,1990, Condon and Hutton 1987, Bandy and Irion 1994, Worrell et al. 1994, Bandy et al. 1997, Magnusson et al. 1995,1997,1998, Reid and Mcnair 2004, Gajdosik et al. 2007). ش ëسà êêë ز éقâµ ش ق µشêëâappleâسêس ëس applefiâêس ëâ ëâ â ëà ش ë ê à êش appleéâ applefiص êس à ش س apple - œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

2 àëسêس ëéشمà éëسق ëà: 1. ôâ âز طâàë ش ë ق ê appleâ- ë طدêق ë ëà ش ë ê à قش é ش é ش ; 2. ôâش à ش س ط îشêëس apple شëâ- ق àس ش é ش ش ë êس µش à appleéâ طدê ش êسق àëش ق êس ضسêس ëس ق ë êشقfi- ëسë ; 3. ش applefiêâ îéâàش fi ش êëسق ق ë ëâ ëدطâ ëس ش ë êس ش ëسéâàë ش ë ق ê دéس ê ë êشقfiëسë ; سî àشêقâ ½é êس ëà ½ش ë ê à apple à زدéصس appleéâسµâ- قدà, قfiàâ س ز éقâµ apple é ë - ë قدàس êë ëش ش ë êس قappleâ- é à appleéâ طدê ش قfiàشقس ضس- êس ëâ ق â àfi (appleط - êëش apple é قfiéزêس) ش طط - µ ëà قسî àش مà ëâ ششâëëà. àëص ë, س ز éقâµ ش ë ê à قش é ش é appleéâ ط ق appleéâêéشà ضسêس ëâ ق- â ëâ قfi, طfiµ صµé ققشêس ëà ق ëâ شمà âطط µfiàà شàمà ش ش ë êس ëà ê é âق - éà, fiapple ش قش appleâط قش éfië - éâ صقâ appleشق àêس ëâ ëدàâàë (Flitney and Hirst 1978, Kisner and Colby 1996, Nordez et al. 2008, Kawakami et al. 2008, Morse et al. 2008). appleشق àêس ë fiق à ش ط êëش â î é - ëé, زâ à êëéدز ë ش µé- µâé ق ë ëسà ز é êس ëâ ش - ë ëش â زâéëâ. زâ طâشapplefià â ق à appleشقس- à ë ش, appleâ âز طâàë ش ë دéس ê éâ àسêس appleâ apple é ëسéâàë ش ق ë applefi ق ش ë ëش êà é ; Stretching of the Musculotendinous Unit: Mechanisms and Application Minas Kessekidis, Physiotherapist, M.Sc. Regional General Hospital of Athens "KAT" Correspondence: Minas Kessekidis, Sapridonos 6, 10442, Athens, Greece kminas@netportal.gr دîéش ëâ 1995, âش دé à âش âappleâ ضشâطâµâê à ëسà appleâë - ط êق ëش fiëسë ëà ش ë ê à, êâàë à قfiàâ êëسà µàشâق - ëéش ë µé ز ëà طط µمà êëâ éâ àسêس ëس àëêëâش- îس éصéêس. ë ëfià ëâà ëéfiappleâ, fiق, µشàfië à à ë قfiàâ س ضشâطfiµسêس ëà طط µمà êëسà ë êشقfiëسë ëâ ش ë شàfi- ق àâ قfi, سط ëس ش àfiëس- ë ëâ à appleشëéدapple ش apple é شëدé appleشق àêس. ë êشقfiëسë fiق àfi قfi à ش êà éëسêس â apple é - µfiàëà: س appleé µق ëش ëâ ط êëش- fiëسë, س âappleâ à زدé ë ش êëسà à طâµ ضسêس ëس apple صسëش ë êس appleâ à - appleëêê ش â ق, à قâà appleشق àê ëâ ش à apple é- êë ë ش applefi ëسà قappleطس ق â-ë êس (îق 1), ش س àëâî ëâ قfi êëس ش ë êس ABSTRACT Stretching of shortened musclotendinous units secondary to musculoskeletal and postural disorders, injury etc, is an integral part of everyday clinical practice with patients and athletes. A typical stretching program may consist of either PNF stretching techniques, or static stretches of small duration (up to 60 seconds). Research evidence confirm the undisputed effectiveness of such programs for improving muscle flexibility. The aim of the present review is to examine the mechanisms (neurophysiological, mechanical) that allow greater elongation of a musclotendinous unit, following a stretching bout. The extent, to which several other parameters (duration and frequency of stretching, number of stretching repetitions, etc) influence the efficiency of a stretching program, as well as the duration of the immediate gains in muscle extensibility, is also discussed. Such a knowledge, allows the clinician to construct a program, that combines safety of application with increased effectiveness, whether it refers to a single stretching bout, or a longer-lasting program of periodic stretching. Key words: Stretching, Muscle-tendon unit, Flexibility ëêش طâشapplefià ضسêس ëس ë - êشقfiëسë àfi قfi à êق شà apple é ëسë ش ضسêس ëس ط - êëش fiëسë ëâ, زfiêâà س ë ط - ë à ë à à ëfià à ضشâ- طâµسص é àسëش. طêس êëâ appleéfiطسق ëfi fiصس ëسà ë ط ë ë قدê قش ê شé é àمà, êëش âappleâ µشàfië à ë ëfiîéâàس ش apple é ط- طسطس ë µé ز ëâ éâ àسêس, ëس سط ëéâقâµé زش- é êëسéشfiëسë ش ëس apple صسëش àëêë êس appleâ appleéâ- طط ش â ش ë شàfiق àâ ق êëسà appleشق àê ëâ (Halbertsma et al. 1994, 1996, 1999, Magnusson et al. 1995, 1996, 1996, 1996µ, 1998, Reid and Mcnair 2004, Gajdosik et al. 2007). apple ز à ë ش (ش fià 1), ق ëس âص ش àfi شêâ شàسëش â à قâقدëéâ appleé µق ëâappleâشâ- àë à apple صسëش د ë êس ëâ µfià - ëâ ق éµfi éصقfi (5-10 / ë - éfiط appleëâ), ëâ êسق â ëس قدµش- 4 œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008

3 êëس à ë ش ë êس ëà âappleش- êصà قسéش à. ë ëfià ëâà ëéfiappleâ, µش ص قâà appleشق- àêس ë µé زfië à applefi ëâ à قfiق ëéâ س apple صسëش àë- êë êس appleâ appleéâد ط êëسà àسêس ëâ ش ë شàfiق àâ. ëêش, طâشapplefià, سقشâéµ ë ش س قappleطس ë êس- appleشق àêس ëâ قfi ش ضشâطâµ ë ش, appleطدâà, س appleé µق ëش ط êëش fiëسë ëâ قfi. appleشappleطدâà, â ë ëfiîéâàâ سط ëéâقâµé زش- fi دط µîâ ëà âappleشêصà قسéش - à appleâ طappleë ëîfià êà شêزâ- é ëس à éµسëش ق ë êس êëسà êàâطش àëêë êس appleâ appleéâêزدé ë ش êëسà ش ë êس. apple éfiقâشâ ëéfiappleâ ê طط ق طد- ë ضشâطâµصس س ط êëش fiëس- ë ش س êقapple éشزâé êëسà ش - ë êس ëà apple طق ëش à قappleë- éà ëس appleââ àسقش (Morse et al. 2008, Nordez et al. 2008). applefi ëش apple é apple à ق طدë appleéâد à îéêشق êقapple é - êق ë êî ëش ق ëâ قسî àش- êقâ é êس ëà ش ë ê à. éîش, appleش شمصس fiق ق زâé fiëش ë ëسà éµ êë - ëش ش ë êس àfi à apple é ëسé ë ش ق ق ë âط êëسà سط ëéâقâµé زش ëâ é êëسéشfiëسë (îق 2). appleâ- قدà, س êà شêزâé ëس à éµس- ëش ë êس êëسà êàâطش àë- êë êس appleâ appleéâ ط ش â ق êëس ش ë êس à ش ق طسëد ش, ë êàدapple ش, س ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ ق ë ëسà ش - ë êس à قappleâé ش à appleéدapple ش à appleâ ë ش êëسà ق ê ëس (î ط éêس ëâ قfi), fiapple appleâ- êëéش à apple ط شfië é ص é. â ë éâ êسق àëش fi êقappleد- é êق appleâ appleéâد applefi ëش apple é apple à ق طدë î à à ش îق 1. apple صسëش êîدêس ق â-ë êس ëâ ش ë شàfiق àâ قfi appleâë ط ëس قfiàس appleé µق ëش دà شضس ëس ط êëش fiëسë ëâ. êâ ط êëش fië éâ à ش â ق, س قappleطس ق ë شà ë ش appleéâ ë ضش ش ë (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Magnusson et al. 1997). ش fià 1. دصââ ë ëfiîéâàس ë µé ز éâ àسêس, سط ëéâقâµé - زش é êëسéشfiëسë ش apple صسëش àëêë êس ëà âappleشêصà قسéش à ë ëسà appleéââ ëش ëâ ش ë êس (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Magnusson et al. 1998). œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

4 îق 2. ë âطد ( ) ëس سط ëéâقâµé زش é êëسéشfiëسë ش () ëس apple صسëش ë êس ëà âappleشêصà قسéش à ë ëسà ش é ش ق êë ëش ش ë êس ش é 90 ë éâطدappleëà. é êëسéشfiëسë ëà âappleشêصà قسéش à apple é - قدà ش êë ص é ش appleâط î قسط ëfiêâ ë ëس à قش appleشق àê ëâ ëâ ë طش- fi êسق â, fiêâ ش ë ëس ز êس ëâ é ëق ëfi ëâ (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Magnusson et al. 1995). ق ëش ق ë âطد ëس apple صسëش ë êس appleâ à appleëê ش ëâ µطâشâ - ط êëش fi ë ëسà appleشق à- ê ëâ. ëسà appleط شâسز ëà êî ëش مà é àمà, س êë ëش ش ë êس appleâ ز éقfiâàë à êëâ âappleشêصâ قسéش â î ش é ش 90 ë éâطدappleëà. ë ëسà ش é ش ëâ é ëق - ëâ ëس ش ë êس ëâ à قfiق - ëéâ ëدµé ز ق êس ëس apple صس- ëش ë êس ëâ د ش 35% (îق 3), êقزà ق ëسà éî ëس î ط éêس ë êس appleâ شدapple ش fiط ë µطâشâ ط êëش طش. طشêë, ص àد ش ë - ëش apple à طسس appleéâ طâê apple é شëدé ق êس ëس apple صسëش ق ë êس (Magnusson et al, 1995, 1996, 1996, 1997, 1998). fiق appleشâ appleéfiêز ëس دé à, ëدطâ, س êë ëش ش ë êس ëà apple ط- ق ëش à قappleëéà ëس appleââ- àسقش ش é 60 ë éâ- طدappleëà appleéâ ط ê ق êس ëس apple صسëش ëâ ë êس ë 47% (Morse et al. 2008). apple é apple à éق ë appleش - ê à fiëش س êë ëش ش ë êس àfi appleéâ ط êسق àëش ق êس ëس apple صسëش ëâ ë êس, ëش appleâ دî ش ë طش fi appleâëدط - êق ëسà ضسêس ëس ط êëش fiëس- ë ش, appleâقدà, ëس ë êشقfi- ëسë ëâ ش ë شàfiق àâ قfi. ½êëîم, س ضسêس ëس ق ط êëش fiëسë appleâ appleشëµî à ë ش ق ë applefi ق ش ë ëش êà é à ش appleéâêéشà ش appleéââ ëش à êëéدشقس. â îéâàش fi ش êëس- ق appleâ ë ش ëسé ë ش ص êس- ëسص ë àدêë é apple é ë. O apple é apple à قسî àشêقfi ëس appleéâêéشà ضسêس ëس ط êëش- fiëسë ëâ ز à ë ش apple ضسµ, appleêس, ش ëسà appleâë ط - êق ëش fiëسë ëà ش ë ëش مà ë îàش مà PNF. ق µ طس ê شé appleéfiêز ëà é àمà دîâà قزشêسëê ش êâ é ëس ص é, êقزà ق ëسà âappleâ س appleâë ط êق ëش fiëسë ëà ش ë - ëش مà ë îàش مà PNF appleâشfië à êëسà î ط éêس (قدê à éµâappleâسêس ش زfiéà àë à ط - êëش مà) ëس à éµسëش ë êس appleâ appleéâ طط ش â ق êëسà ش ë - ê ëâ. â êàâطâ ëمà ëà é àمà àد شض ض ص é apple, ق ë ëسà ز éقâµ ëà ë îàش مà PNF, س à éµسëش ë êس ëâ ش ë شàfiق àâ قfi fiîش قfiàâ à ق شمà ë ش, طط ض - à ë ش é ق ëش ê appleâêâêëfi appleâ قappleâé à apple é à ش ش ëâ 150% (apple éشappleط êش êقfi) (Moore and Hutton 1980, Condon and Hutton 1987, Ostering et al. 1987, 1990, Ferber et al. 2002, Chalmers 2004). appleâ- قدà, س ضµسêس µش ëس é êس ش ëسà appleâë ط êق ëش fiëسë ëà ë îàش مà PNF appleéدapple ش à à س- ëسص, fiapple ش µش ëسà êë ëش ش ë êس, ê µطâشâ ط êëش â ش fiîش à éâزêشâطâµش â قسî àش- êقâ. قزà, طâشapplefià, ق ëسà ق طد- ëس ëà Taylor et al (1997), س appleé µق ëâappleâسêس ë 10 apple à - ط ق àfiق àà apple صسëش مà ش ë - ê à êëâ fiéشâ ëس àسêس, ë 10 قدµشêëà شêâق ëéش مà êêëâ- طمà ëâ قfi, appleéâ ط شâ صقâ ق êس ëس apple صسëش ë êس appleâ appleéâ طط ش â appleéfiêصشâ àسقش â ق êëâ ق â î ط - éê ëâ. Oش é àسëد ش ë- appleê à ëسà appleâس apple ëâ قدµ صâ ëس î ط éêس ëâ ض éë ë ش applefi ëâ قدµ صâ ëس ë êس appleâ à appleëêê ش, ë ë ز éقfi ë ش àëéش (قدê شêâق ëéش êêëâط), ë apple éشز éش (قدê ش ë êس). apple éfiقâش êقapple é êق ë ëد- طسض à ش طط êî ëش د ق طدë (Magnusson et al. 1996, Rees et al. 2007). 6 œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008

5 apple é apple à éق ë êàس- µâéâà apple, ëfiêâ س apple صسëش ش ë êس fiêâ ش س شêâق ëéش êêëâط àfi قfi, appleéâ طâà àëêëâشîâ صقâ î ط éêس ëس apple صسëش ë êس ëâ. appleâقد- à, â êà êقfi ش ë êس ش شêâق ëéش êêapple êس ëâ قfi êëش ë îàش د PNF âسµ, ص - éسëش, ê êسق àëش µطâشâ ط - êëش î ط éêس ëس ë êس ëâ ش ش شâطâµ ëسà ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ. appleâë ط - êق ëش fiëسë طâشapplefià ش ëà ë îàش مà PNF ز à ë ش fiëش ê- ë ش ê appleé êس قسî àش مà apple é µfiàëà, ش fiîش êëسà à é- µâappleâسêس àë à ط êëش مà fiapple apple é âêش à زدé ë ش. ô é شëدé دé à ëâ àëش ش- قدàâ ص âسصê ش êëسà ض µµ appleشâ êز طمà êقapple é êق ëà µش ëش ش ë ëش د ë îàش د PNF. à ز ط شمàâàë, طâشapplefià, ë à fië é é àسëش âقدà êàسµâéâà apple, س ضسêس ëس ë êشقfiëسë àfi ق ë applefi ق ش ë ëش êà é âز - ط ë ش ê ق appleéâêéشà ضسêس ëس ط êëش fiëسë ëâ µطâشâ ط - êëش â î é ëé. applefi ëسà ططس appleط é, appleâêëس- é ë ش apple س appleé µق ëâappleâسêس apple éشâش مà ش ë ê à µش ق µ - طë éâ îéâàش fi ش êëسق قappleâé à appleشزدé ش appleشâ قfiàشق طط µد êëسà ط êëش fiëسë ëâ. apple àëسêس ش êëسà applefiص êس ë éص à à مêâà à fië é دé à, êëش âappleâ ز éقfiâ- àë à ق éâîéfiàش appleéâµé قق ë (4-6 âق à) apple éشâش ش - ë êس êëâ âappleêصشâ قسéش â ش apple طق ëش â قappleëé µشمà ص طâàëمà (Halbertsma et al. 1994,1996,1999, Magnusson et al. 1996µ, Reid and Mcnair 2004, Reid and McNair 2004, Rees et al. 2007, Gajdosik et al. 2007). appleâë طدêق ë د شض à apple ق ë ëسà ز éقâµ appleéâµé قق - ëà apple éشâش ش ë êس apple é - ëسé ë ش êسق àëش ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëà قمà ش ëâ éâ àسêس ëà àëشêëâîà éصéمê à. ô éfiط ë, س îق 3. ôéââ ëش ق êس ëس apple صسëش ë êس ëà âappleشêصà قسéش à (delta torque), ë ëسà ش é ش قش êë ëش ش ë êس ش é 90 ë éâطدappleëà (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Magnusson et al. 1995). قappleطس ق â-ë êس, سط س appleé µق ëش ط êëش fiëسë ëâ قfi à apple éâê ê قق ق ë âط ق ë ëسà ز éقâµ ëà ش ë ê à (îق 4), ë قز - àشê êسق àëش ق êس. appleâقد- à, س ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ قfi ق ë ëسà ز éقâµ apple éشâش مà ش ë ê à à âز - ط ë ش ê طط µ ëâ ق â ش ëس ط êëش fiëسë ëâ. apple à زدéصس appleéâسµâ- ق à س ë êشقfiëسë àfi à ش êà éëسêس â apple é µfi- àëà, ëس ط êëش fiëسë ش ëس àëâî ëâ êëس ش ë êس. صم, طâشapplefià, س ط êëش fiëسë ëâ قfi apple é قدà ش س ش, âش é àسëد ëدطسض à êëâ êقappleدé êق apple س ضسêس ëâ éâ àسêس ق ë ëسà ز éقâµ ëâ apple éشâش- â ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ âز ط ë ش ê ضسêس ëس àëâî ëâ قfi êëس ش ë êس (stretch tolerance). appleدص ê à, طâشapplefià, apple س apple éشâش appleé µق ëâappleâسêس ش - ë ê à, قدê appleâشà - µà- êëà قدîéش êëشµق- à éâزêشâ- طâµش مà قسî àشêقمà, apple ش - ش ëâà ق à دî ë ش ق µ طë é ش ë ëش زâéë ش دëêش ق ë - ëâapple ش ëâ fiéشâ ëâ applefiàâ appleشâ ق éش êëâ éâ àسêس ëس éصéêس (Halbertsma et al. 1994,1999, Magnusson et al. 1996µ, Bjorklund et al. 2001, Reid and Mcnair 2004, Chalmers 2004). ش applefiêâ îéâàش fi ش êëس- ق ش ëسé ë ش ë س à éâز- êشâطâµش appleéâê éقâµ ش, appleâ- قدà, س ضسêس ëس ق ë - êشقfiëسë ق ë applefi دà ق éâ- îéfiàشâ appleéfiµé قق ش ë ê à, à دî ش fiق ض éشص. œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

6 îق 4. قappleطس ق â-ë êس ( ط êëش fiëسë ) ëà âappleشêصà قسéش à appleéà ش ق ë applefi 4 âق apple éشâش ش ë êس à apple éâêش ش قق ق ë âط (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Halbertsma et al. 1994). قapple é êق ëش, طâشapplefià, س ز éقâµ àfi ق éâîéfiàشâ appleéâµé قق ëâ apple éشâش مà ش - ë ê à âسµ appleé µق ëش ê êسق àëش د ضê ش ëس ق ë êشقfiëسë. ô éfiط ë, س ش àfiëسë ëâ قfi µش ق µ ط- ë éس appleشق àêس à âز ط ë ش ê طط µ ëس ط êëش fiëسë ش ëà قسî àش مà ëâ ششâëëà, طط ê شêصسëش د appleéâê éقâµد appleâ ض àâà ëسà àëâî ëâ êëسà ش ë êس. ½ش é ش ½ش ë êس à fiق éمëسق ق ق µ - طس طشàش êسق ê دî ش à à ش ق ëâà صâéشêقfi ëس دطëشêëس ش é ش ق êë ëش ش ë - êس. ôشâ appleط, applefiê ë éfiط appleë é ëق ëâ ص ش ë êس apple شëâàë ش µش à apple é ëسéسصâà êسق àëش دéس êëس ق ë êشقfiëسë ; ش apple é شµق, êëâ appleط êشâ ëس appleéâصدéق àêس appleéشà applefi ëâà µمà, fiappleâ à ش êسق àëش fi à appleشëîâق ë طë é à ë appleâë طدêق ë êëâ êàëâقfië éâ îéâàش fi ش êëس- ق, ق ëدëâش appleطسéâزâé à ش apple é ëسëس. êسق شص, apple- êس, fiëش ëâ apple é apple à éمëسق زâé قfiàâ êëش êë ëش د ش ë - ê ش, صم êëش ش ë ê ش PNF س îéâàش ش é ش ص ز êس à ش appleéâ صâéشêقدàس. apple ز à ë ش ش applefi ëس µé - زش apple é êë êس ëâ îق ëâ 3, س قappleطس ëس appleéââ ëش î ط éêس ëâ قfi ë ëس ش é ش ق êë ëش ش ë êس apple éâêش ش دà éîش fi ëقق, fiappleâ apple é ëسé ë ش é µ ق - êس ëس apple صسëش ëâ ë êس ش دà ë éâ, fiappleâ س ë êس ق شم- à ë ش ق appleâط appleشâ éµfi éصقfi. ôéâ شقدàâ, طâشapplefià, à appleشë - îص س ق µ طë éس à ë ضس- êس ëس ط êëش fiëسë ëâ قfi êëâà قش éfië éâ à ëfi îéfiàâ, à ش apple é ëسëâ à appleéâêشâéش- êص س îéâàش ش é ش ëâ appleéمëâ ëâ ëقق ëâ. î ëش- د ق طدë à زدéâà apple ëâ ق µ طë éâ appleâêâêëfi ëس êàâطش- î ط éêس ëس apple صسëش ë êس ëâ قfi ط ق à ش îمé ë ë appleéمë 18 ق 45 ë éfi- ط appleë ق êë ëش ش ë êس. (Taylor et al. 1990, Magnusson et al. 1995, 1996 ). Oش ش صدêشق êµ éشëش د طش- àش د ق طدë appleش شمàâà ëسà appleéâسµâق àس appleéfië êس. µ - éشقدà, âش Bandy and Irion (1994), ز éقfiâàë ش ë ëش fi appleéfiµé قق ëà âappleشêصà قسéش - à ش é 6 âق à ê µش ص طâàëد, ش appleêëê à apple êë ëش ش ë êس ش é 15 ë éâطدappleëà à appleéâ ط - ê êسق àëش ضسêس ëس ط êëش- fiëسë ëâ. àëص ë, س ز é- قâµ ش ë ê à ش é 30 ش 60 ë éâطدappleëà appleéâ ط ê êسق àëش ش apple éfiقâش ê قدµ صâ دéس ê ط êëش fiëسë ëà âappleشêصà قسéش à êëâ ëدطâ ëà 6 âق à. éµfië é, âش Bandy et al (1997) ز éقâê à ق appleâش شط appleéâµé قق ëà, fiêâà زâé êëس ش é ش ش ëâà éشصقfi ëà ش - 8 œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008

7 ë ëش مà apple à ط à, êëâ âappleêصشâ قسéش â µشمà ص - طâàëمà µش 6 âق. ë - طسض à, appleêس, êëâ êقappleدé êق apple ق (1) ش ë ëش apple à طس- س ش é ش 30 ë éâطدappleëà à ش ضêâ appleâë ط êق ëش ق ëé ش (3) apple à ط ش ëà 60 ë éâطدappleëà µش ëسà ضسêس ëس ط êëش fiëسë ëà âappleشêصà قسéش à. ë µ àدêë éس دé - à (Bandy et al. 1998) ëدطسض ê apple éfiقâش êقapple é êق ë êî - ëش ق ëسà appleâë ط êق ëش fiëسë ëس ش ë êس ëà 30 ë éâطدappleëà. applefi ëسà ططس ق éش, âش Madding et al (1987) êàد éشà à ëé ش زâé ëش د ش é ش êë ëش ش ë êس (15 ë éfi- ط appleë, 45 ë éfiط appleë, 2 ط appleë ) êëâ appleéâê µµâ ëâ شêîâ, appleéâ ëسà appleâë ط êق ëش fiëسë ëâ ق ë applefi ق قfiàâ ش ë ëش- êà é. appleâë طدêق ë د شض à fiëش س ش ë êس ëà 15 ë éâطدappleëà appleéâ ط ê apple é appleطêش ضسêس êëâ éâ àسêس ëس apple µµ ëâ شêîâ ق ëش ش ë ê ش ش é 45 ë éâطدappleëà ش 2 ط appleëمà. à طâµ appleâë طدêق ë êî ëش ق ëسà appleâë ط êق ëش fiëسë ëس êë ëش ش ë êس ش é 15 ë éâطدappleëà دîâà ë طض ش ش طط دé à (Borms et al. 1987, Roberts and Wilson 1999) ôéâز àم, ë appleâë طدêق ë ëà ش صدêشقà é àمà apple éâ- êش âà ق appleâش شطâقâéز, س âappleâ ش شâطâµ ë ش applefi ëسà ش زâé ëش fiëسë ëà appleéëâ fi- طà appleâ ز éقfiâàë ش ( éشصقfi ش ë ëش مà apple à ط à, êàâ- طش ش é ش appleéâµé قق ëâ, ش زâé ëش د ق د âق..). ô é ëâ µ µâàfi, طâشapplefià, fiëش ë éق ë à à ش appleâط- ë êµ éêشق ش à appleشëéدappleâà à ë طضâق ê ق ش قfiàâ ش é ش, à ش à ëfià ق êî ëش êز ط ش à êقapple é - àâق apple: ز éقâµ êë ëش ش ë - êس ش é ق ë ض 15 ش 30 ë éâطدappleëà appleâë ط ëسà appleطدâà à شµقدàس ش appleâë ط - êق ëش appleشطâµ µش ëسà appleë ضس êسق àëش ق êس ضسêس ëس ق ë êشقfiëسë, ëfiêâ êë appleط êش ق ش ë ëش êà - é, fiêâ ش àfi ق éâîéfiàشâ ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ. ½ش é ش ½ش ëéسêس ëà ½ش ë ëش مà éمà à زدéصس appleéâسµâق à apple س ضسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ ش ë شàfiق àâ قfi ق ë applefi ق ش ë ëش êà é âز ط - ë ش ê ق appleéâêéشà ضسêس ëس ط êëش fiëسë ëâ. ô é ëâ µ µâàfi, fiق, fiëش â appleéâêشâéش- êقfi ëâ îéfiàâ ش ëéسêس ëà ق êà éمà ê ق ط êëش- fiëسë à ش appleé ëش ش طشàش- îéêشقâ, ëâ éمëسق ëfi à دî ش ëé ض ش شش ë é ëس appleéâêâî ëà é àسëمà. µ éشقدà, س appleط شâàfiëسë ëà é àمà, appleâ àëâappleêëس à ش à طصس à, à زدéâà apple ë ق ê دéس ê éâ àس- êس, ق ë ëسà ز éقâµ ë PNF ش ë ê à, ë êë ëش ش ë - êس ش ëسéâàë ش µش apple éappleâ ق (1) مé ق ë ëسà ش ë ëش êà é (Moller et al. 1985, Magnusson et al. 1995, Zito et al. 1997, Ford and McChesney 2007). ôشfi àص éàëش ë à ë appleâ- ë طدêق ë ëس دé à ëà DeWeijer et al. (2003), êëسà âappleâ 56 µش ص طâàëد appleâ- ططâàë à ê ëé ش ë ëش د apple à ط ش ëà âappleشêصà قسéش- à, ش é 30 ë éâطدappleëà س ص ق. appleâë طد- êق ë د شض à apple, apple éfiëش دà êسق àëش fi قدéâ ëà ق êà ضê à ê ë êشقfiëسë î à - ë ش ë ëسà appleéمëس مé ق ë ëسà ش ë êس, apple éشêêfië éâ applefi ëâ 50% ëمà ش ëسé ë ش 24 مé ق ë ëسà ش ë ëش êà é. ض ش appleشappleطدâà à êسق شص apple, fiapple ز àس êëسà ق طدëس ëà Magnusson et al. (1995), â îéfiàâ ش ëéسêس ëà ق êà éمà ê ط êëش fiëسë à à ش âقدàâ, طط appleâë ط êà éëسêس ëâ éشصقâ ëà ش - ë ëش مà apple à ط à appleâ appleé µ- ق ëâappleâشâàë ش. µ éشقدà, âش é àسëد àدز é à apple س ق êس ق êس ëس apple صسëش ë êس ëà âappleشêصà قسéش à appleâ appleéâ ط ê س appleé µق ëâappleâس- êس ق ش ë ëش apple à طسس ش é 90 ë éâطدappleëà, î à êëé ز appleطé ق مé ق ë. àëص ë, س ضسêس ëس ط êëش fiëسë ëâ قfi, appleâ apple é ëسéصس ق ë ëسà appleé µق - ëâappleâسêس 5 ش ë ëش مà apple à ط- à ëس ش ش é ش, ش ëس- éصس ê êسق àëش fi appleâêâêëfi ق مé ق ë (Magnusson et al. 1995). ôéâز àم, ëfi ëâ éشصقâ ëà apple à ط à, ش س ش é- ش ëس ش ë êس à قدà ë ش à appleسé ش êسق àëش ëâà îéfiàâ ش ëéسêس ëà ق êà éمà ق ë applefi ق ش ë ëش êà - é. ½êëîم, fiق, à دî ش fiق µà ش appleâش é àسëش œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

8 appleéâêapple ص ش à ش éشà شêص ë س applefiص êس. کê fiق êسق àëش fië éâ, طشàش, à ش à µàé ش à µش applefiêâ îéâàش fi ش êëسق ش - ëسéâàë ش ë دéس ê ق ë êشقfiëسë appleâ ض êز ط ش دà صطسë êص à, â âappleâ- â appleâ طط ë ش ê دà ق éâ- îéfiàشâ ش ë ëش fi appleéfiµé قق (ش é appleâشà âق à). ëسà apple éappleëêس ë, fiapple appleéâ- à زدéصس, ë دéس ê ë êش- قfiëسë âز طâàë ش ê شêصسëش د appleéâê éقâµد, âش âappleâ ë طش âسµâà ê ضسêس ëس àëâî ëâ قfi êëسà ش ë êس ش fiîش ê ق ë âط ëà قسî àش مà ëâ ششâëëà. à ش طâµش fi à appleâصدê ش à apple, apple ش ëد âش à éâطâµش د appleéâê éقâµد appleéâ- appleâصدëâà é ë ق µ طâ îéâàش- fi ش êëسق ش ë ê à (4 ق 6 âق ) µش à µ ë êë - صâà, ش ëسéâàë ش ش µش é - ë ق µ طâ ش êëسق ق ë ëâ appleدé ëâ ش ë ëش â appleéâµé ق- ق ëâ. œ éسëش, طâشapplefià, ë دéس ê ق ë êشقfiëسë ق ë ëسà ز éقâµ àfi appleéâ- µé قق ëâ apple éشâش ش ë êس قappleâéâà à êàëسéâàë ش appleâط ق µ طë éâ îéâàش fi ش êëسق applefi ë ق ق قâàقدàس êà é. ش êëسà apple éappleëêس ë, ë é àسëش âقدà à ش زëî ش àëش éâfiق à. ش âش â êî ëش د ق طدë, appleâ àëâapple- êصس à, زâéâê à ê appleéfiµé ق- ق apple éشâش ش ë êس ëà âappleش- êصà قسéش à ش é 6 âق à ش apple àدط µîâ ëس ë êشقfiëسë ëâ 4 âق ق ë ëâ ëدطâ ëâ ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ. ش êëش â apple éشappleëمê ش ë ش ë ëش appleéâ- µé قق ë appleدز é à êسق àëش ضسêس êëسà ë êشقfiëسë ëà âappleشêصà قسéش à. ô éfiط ë, قfiàâ êëس ق دé à (Feland et al. 2001) ش appleشêëمصس- fiëش دà êسق àëش fi appleâêâêëfi (~30%) ëس êàâطش ضسêس ê ë êشقfiëسë ëà âappleشêصà قسéش à ش ëسé ë ش دà قà ق ë ëسà âطâ طéêس ëâ ش ë - ëش â appleéâµé قق ëâ. àëص ë, âش Willy et al. (2001) ش appleêëê à apple, دà قà ق ë ëس ش âapple ëâ ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ, س ë êشقfiëسë ëà âappleشêصà قسéش- à î apple àدطص ش êë éîش ëس appleapple. ôéâز àم, appleدé applefi ëسà êàâطش ش é ش ëâ appleéâµé ق- ق ëâ, âش ش زâéد êëسà âق ëâ (ش é ش ش êîàfiëسë ش ë - êس, éشصقfi apple à ط à..) ش شâطâµâà ëسà ش زâé êë appleâë طدêق ë ش à appleشëéدappleâà ëسà ض µµ êز طمà êقapple é êق ëà. ô é شëدé دé à ص âسصê ش êëس ش ط - àêس ëâ ëâ صدق ëâ ق ëسà ق µ طس طشàش êسق ê. دîéش ëfië, ض ش à é ëê ش êëâ ق طfi ëâ à â êش êقapple é êق ë : ) O îéfiàâ ش ëéسêس ëà ق êà éمà ê ë êشقfiëسë à ش êسق àëش ق µ طë éâ ق ë ëسà ز éقâµ àfi appleéâ- µé قق ëâ apple éشâش ش ë êس, ê êîدêس ق ëسà appleé µق ëâappleâسêس ق ق قâàâقدàس ش ë ëش êà é, µش âappleâشâappleâë. ) fiق ش ق ë ëسà ز éقâ- µ àfi ق éâîéfiàشâ ش ë ëش- â appleéâµé قق ëâ à appleشëµî - àâàë ش قfiàشق طط µد êëâ ق â ëش قسî àش د ششfiëسë ëâ ش ë شàfiق àâ قfi (ë ق ê دéس appleéââ ëش à - êëéدزâàë ش). â µ µâàfi ëfi appleâµé قق ش ëسà à µ شfiëسë appleé µق ëâappleâسêس apple éشâش ش ë êس ëà قمà ش ق ë ëâ ëدطâ àfi êêëسق ëش â appleéâ- µé قق ëâ, µش ëسà êàëéسêس ëà éمà ش ëسà ش ëéسêس ëس ë êشقfiëسë ëâ êë àد, سطfië é appleapple. î ش êقfi ½ش ë ëش â ôéâµé قق ëâ îâàë applefiس fiط fiê à - زدéصس à د ëمé, êî ëش ق ëسà appleé êس ëà ش ë ê à êëâ, à ش à ëfi â êî ش - êقfi àfi ش ë ëش â appleéâµé ق- ق ëâ appleâ ص قappleâé à ز éقâ- êص ق êز ط ش ش appleâë ط - êق ëش fiëسë. à ëدëâشâ appleéfi- µé قق قappleâé à é ز éقâ- µ ëfiêâ ê êص à ق قâê - ط ëش د ش ë é îد, ق ê âapplefi ëسà appleâ ë êë êس ش ش ëéس- êس ëس ط êëش fiëسë ëà قمà appleâ appleسé âàë ش, fiêâ ش ê صطسëد µش ëسà appleéfiطسس ش appleâ ë êë êس ق مà ëé ق - ëشêقمà. O êî ش êقfi àfi ëدëâشâ appleéâµé قق ëâ appleéâ appleâصدë ش: ) سà appleشطâµ ش ë ëش ë îàش- و) âà صâéشêقfi ëâ éشصقâ ëà ش ë ëش مà apple à ط à à êà é, ش ) âà صâéشêقfi ëس êîàfiëس- ë ëà ش ë ê à. appleشطâµ ½ش ë ëش îàش ëâà ôà 1 apple é ëص àë ش êµ àëéëش ë appleط âà ëق - ë ش ق شâà ëق ë ص ق applefi ëش ëé ë îàش د ش ë êس, 1 0 œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008

9 êقزà ق fiê à زدéâàë ش êëس êî ëش éصéâµé ز. applefi ëسà êµ éشêس ë appleéâ appleë ش apple âش ططشêëش د ش ë ê ش طfi à ش à appleâز µâàë ش, ش س ë طش appleشطâµ à µà ë ش ق ë - ض ëà ë îàش مà PNF ش ëس êë - ëش ش ë êس. ëfi ëâ طسق- ق دîâق âقدàâ ëسà à - àëééسëس appleâë ط êق ëش fiëسë ش ëà â ë îàش مà, µش ëسà ق êس ضسêس ëس ق ط êëش- fiëسë ê µش ëâق ش صطس- ëد. Oش ë îàش د PNF, fiق, à ش é ë apple éappleطâ ش appleéâ appleâصدëâà ëسà ضâش êس ش êêë ëدط êس قدéâ ëâ صطسëâ ëâ âسصâ ëâ, àم, appleشappleéfi- êص ë, قappleâé à appleéâ طدêâà applefiàâ ëé ق ëشêقfi ëâ ش ë ش- àfiق àâ قfi, طfiµ ëس ضسقد- àس à éµسëش ëâ ë êس. â ë ق شâà ëق ë à ش é ë µش à مêâà ëâ appleéâ - شêق êëسà ë îàش ëس êë ëش ش ë êس. ëâà ôà 1 apple é ëص àë ش êµ àëéëش ë appleط âà ëق - ë ش ق شâà ëق ë ص ق applefi ëش ëé ë îàش د ش ë êس, êقزà ق fiê à زدéâàë ش êëس êî ëش éصéâµé ز. applefi ëسà êµ éشêس ë appleéâ appleë ش apple âش ططشêëش د ش ë ê ش طfi à ش à appleâز µâàë ش, ش س ë طش appleشطâµ à µà ë ش ق ë - ض ëà ë îàش مà PNF ش ëس êë - ëش ش ë êس. ëfi ëâ طسق- ق دîâق âقدàâ ëسà à - àëééسëس appleâë ط êق ëش fiëسë ش ëà â ë îàش مà, µش ëسà ق êس ضسêس ëس ق ط êëش- fiëسë ê µش ëâق ش صطس- ëد. Oش ë îàش د PNF, fiق, à ش é ë apple éappleطâ ش appleéâ appleâصدëâà ëسà ضâش êس ش êêë ôà 1. ôط âà ëق ë ش ق شâà ëق ë ëà ش ë ëش مà ë îàش مà. ëدط êس قدéâ ëâ صطسëâ ëâ âسصâ ëâ, àم, appleشappleéfi- êص ë, قappleâé à appleéâ طدêâà applefiàâ ëé ق ëشêقfi ëâ ش ë ش- àfiق àâ قfi, طfiµ ëس ضسقد- àس à éµسëش ëâ ë êس. â ë ق شâà ëق ë à ش é ë µش à مêâà ëâ appleéâ - شêق êëسà ë îàش ëس êë ëش ش ë êس. œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

10 éشصقfi ½ش ë ëش مà apple à - ط à à à é O éشصقfi ëà ش ë ëش مà apple - à ط à à ق âق appleâ appleé µق ëâappleâشâàë ش êë appleط êش قش ش ë ëش êà é appleâë - ط صâéشêëش apple é ق ëéâ µش ëسà appleâë ط êق ëش fiëسë ëس. ëسà êî ëش éصéâµé ز é- ê âàë ش دé à appleâ ز éقfiâà applefi ق (1), د âêش (20) ش - ë ëش د apple à ط ش (êë ëش د PNF) ê ص ق âق à êà é, ش êëâ êàâطfi ëâ à زدéâà êسق àëش ق ê دéس ê ë êشقfiëسë. ëسà صسق éشà طشàش appleé ëش, fiق, à ش apple é ëسëâ à µàé- âق appleâشfi à ش â ش àش fi éشصقfi apple à ط à appleâ appleéدapple ش à ز éقâêص ê دà, مêë à ض êز طشêëâà ë ق µ - طë é دéس ê ë êشقfiëسë êëâ قش éfië éâ îéâàش fi ش êëسق. î ëش ق ëâ éمëسق ëfi, appleâط àش زدéâàë à ش ë éق ë ëس éµ êëسéش دé à ëà Taylor et al. (1990). ëسà ق طدëس ë ز éقfiâàë à 10 apple à ط ق àfiق à êë ëش د ش ë ê ش ش é 30 ë éâ- طدappleëà êëâà âشàfi ë àâàë ëà ëطà âà طشمà. appleâë طدêق ë د شض à apple ëâ 80% ëس êàâطش appleشق àêس ëâ appleشëµî à ë ش ë ëش 4 appleéمë ش ë ëش د apple à ط- ش (îق 5). appleé µق ëâappleâ- سêس, سط, appleéfiêص ëà ش ë ëش- مà apple à ط à ق ë ëسà ëدë éëس, appleâط طµâ êà شêدز é êëâ ë طش fi appleâëدط êق. ô éâقâ, âش Magnusson et al. (1995) ش appleêëê à apple ë ëسà ز éقâµ 5 êë ëش مà ش ë - ê à ëà âappleشêصà قسéش à îق 5. ôéââ ëش ضسêس ëس appleشق àêس ëâ ش ë شàfiق àâ ë ëسà appleé µق ëâappleâسêس 10 ش ë ëش مà apple à ط à ش é 30 ë éâطدappleëà (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Taylor et al. 1990). îق 6. â قدµ صâ ëس apple é ëسéâق àس î ط éêس ëس ë êس ëà âappleشêصà قسéش à ë ëسà ش é ش 5 apple à ط ق àfiق àà êë ëش مà ش ë ê à ش é 90 ë éâطدappleëà ق شمà ë ش appleéââ ëش (éâappleâappleâشسقدàâ applefi Magnusson et al. 1995). ش é 90 ë éâطدappleëà, ëâ قدµ صâ ق êس ëس apple صسëش ëâ ë êس ق شàfië à é êëش ق ë ëسà 3س ش ë ëش apple à طس- س (îق 6). O êà êقfi ëà apple é apple à é àسëش مà âقدàà ق ëش apple éîâê قapple شéش د à زâ- 1 2 œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008

11 éد âسµâà êëâ êقappleدé êق apple ق appleâë ط êق ëش ش ë ëش- êà é appleéدapple ش à apple éشط ق- à ش ëدêê éش (4) ش ë ëش د apple à ط ش µش ص ق âق. îàfiëسë ½ش ë ê à ë à appleéfi شë ش à ز éقâ- êص دà ق éâîéfiàشâ appleéfiµé ق- ق apple éشâش مà ش ë ê à â fiق apple é ق ëéâش appleéدapple ش à ط ق àâàë ش applefiس: âق ش êîàfiëسë appleé µق ëâappleâسêس ش ë ê à, ش êàâطش ش é ش ëâ appleéâ- µé قق ëâ. Oش ش صدêشق appleéâë ê ش ش µش ëش â ëد apple é قدëéâ êâàë ش appleâ ط شêëش ê قapple شéش د à زâéد. ëêش طâشapplefià, êî ëش ق ëسà êîàfiëسë appleé µق ëâappleâسêس ش ë ê à, س شطشâµé ز à زدé ش apple apple شë ë ش appleé µق ëâappleâسêس ëâ- ط îشêëâà ëéشمà (3) ش ë ëش مà êà éشمà ëسà âق appleéâ ش- قدàâ à appleشëîâق ضسêس ëس ق ë êشقfiëسë. àëص ë, µش ëسà ش ëéسêس ëà ش ë ëش- مà éمà ش µ àش ëسà êàëéسêس àfi êë ص éâ appleشappleد- â ط êëش fiëسë, ز à ë ش apple é âà 2 êà é ëسà âق (Anderson 1980, Beaulieu 1981, Alter 1988, Sullivan et al. 1992, Liebesman and Cafarelli 1994). 1. êê س سà (2008) ز éقâµ œ éقfiëسë êëسà àëشق ëمappleشêس éâ- îéfiàش ½ê قappleëà éصéمê à. دéâ. appleâë ط êق ëش fiëëس ëس ë îàش "Heat & Stretch). œدق ë êش- âص é apple fiقâ 5, îâ 1: Alter MJ.(1988): Science of stretching. êâà زâé ëمé êëس ش é- ش ëâ ز éقâfiق àâ appleéâ- µé قق ëâ, âش apple éشêêfië éâش é àسëد êقزàâà apple apple ش- ëâàë ش 4-6 âق ش ë êس µش ëسà appleë ضس êسق àëش مà ضê à ê éâ àسêس (Anderson 1980, Alter 1988, Liebesman and Cafarelli 1994, Bandy et al. 1998, Willy et al. 2001, Feland et al. 2001, Reid & Mcnair 2004, Gajdosik et al ). ëâ êسق â ëfi apple àë appleéدapple ش à appleâµé ققشêص µش fiق ق زâé, apple ëfiêâ س êîàfiëسë, fiêâ ش س ش é ش ز éقâµ àfi ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ, دîâà ë é âàë ش êقappleطسéق - ëش fi éfiطâ fiêâà زâé êëسà appleâ- ë ط êق ëش fiëسë ëâ appleéâµé ق- ق ëâ. ا é ëسéشêëش, apple é- îâà ق طدë âش âappleâ à زد- éâà êسق àëش دéس ê ط êëش- fiëسë ق قfiطش â ش ë ëش د êà é ëسà âق (Borms et al. 1987, Toft et al. 1989), àم ê طط à appleشëµî à ë ش êسق àëش ضسêس ëâ éâ àسêس fiق ش ق 5 êà - é ëسà âق (Worrell et al. 1994, Bandy and Irion 1994). T apple é µق ë ë appleش ش- مàâà apple, â êش fi apple é µâ- àë appleâ صâé ش ëسà appleâë ط - êق ëش fiëسë àfi apple éشâش â appleéâµé قق ëâ ش ë ê à à ش س âق ëâ ش fiîش س ش é ش ëâ, س êîàfiëسë ëà ش ë ëش مà êà éشمà. ANA OPE Campaign Illinois, Human Kinetics Books 3. Anderson B (1980): Stretching. Bolinas CA, Shelter Publications 4. Bandy WD and Irion JM (1994): The effect of time of static stretch on the flexibility of the hamstring muscles. Phys. ôںa ôںo ë طش appleéfië êس fiêâà زâé êëâà êî ش êقfi àfi êز طâ ش appleâë ط êق ëش â ش ë ëش â appleéâµé قق ëâ apple éشط ق à ش: 1. ë ëش ش ë êس ëâ قâë àfi- àëشâ êàfiطâ 2. é ëسق 15 د 30 ë éfi- ط appleë êëâ êسق â ëس قدµشêëس à ë appleشق àêس 3. ôé µق ëâappleâسêس ë êê éà (4) ش ë ëش مà apple à ط à à ق âق 4. ôé µق ëâappleâسêس ëâط îشêëâà 3 ش ë ëش مà êà éشمà ëسà âق 5. àâطش ش é ش 4 ق 6 âق êش à ش apple éشëëfi à ëâàش- êص apple س apple é apple à appleéfië êس à ش à ش ëش ش à قappleâé à ص éسص apple à ش. O ص êà طزâ ضشâطâµمàë ë âقدà ë ëس à ê fiappleس- êس ش éàâàë ق êس ëش appleéâêappleش د ëâ applefi ش ش ëش à µ ëâ êص à صطسë ëâ ص ëéâappleâappleâشê ش ش ص ز éقfi- ê ش ëâ appleéfiµé قق appleâ ص éà ش ë ططسطfië éâ. هططêë, ê é ë applefi ë apple é apple à êسق âش ش صدêشق é àسëش د appleâ- ض ش à ش قش éد ش قزشêس- ëâق à fiق, مêë à appleشëéدappleâà ëسà ض µµ êز طمà êقapple é êق ëà ش ëسà ش ë- appleêس âéشêëش مà appleéâë ê à. Ther. 74(9): Bandy WD, Irion JM, Briggler M. (1997): The effect of time and frequency of static stretching on flexibility of the hamstring muscles. Phys. Ther. 77(10): Bandy WD, Irion JM, Briggler M. (1998): The effect of static stretch and dynamic œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO

12 range of motion training on the flexibility of the hamstring muscles. J Orthop. Sports Phys. Ther. 27(4): Beaulieu JE (1981): Developing a stretching program. Phys. and Sportsmed. 9(11): Bjorklund M, Hamberg J, Crenshaw AG. (2001): Sensory adaptation after a 2-week stretching regimen of the rectus femoris muscle. Arch. Phys. Med. Rehabil. 82(9): Borms J, Vanroy P, Santens J, Haentjens A. (1987): Optimal duration of static stretching exercises for improvement of coxo-femoral flexibility. J. Sports Sci. Vol. 5: Chalmers G. (2004): Re-examination of the possible role of Golgi tendon organ and muscle spindle reflexes in proprioceptive neuromuscular facilitation muscle stretching. Sports Biomech. 3(1): Condon SM, Hutton RS. (1987): Soleus muscle electromyographic activity and ankle dorsiflexion range of motion during four stretching procedures. Phys. Ther. 67(1): Feland JB, Myrer JW, Schulthies SS, Fellingham GW, Measom GW. (2001): The effect of duration of stretching of the hamstring muscle group for increasing range of motion in people aged 65 years or older. Phys. Ther. 81(5): Ferber R, Osternig L, Gravelle D. (2002): Effect of PNF stretch techniques on knee flexor muecle EMG activity in older adults. J Electromyogr. Kinesiol. 12(5): Flitney F and Hirst D.(1978): Cross bridge detachment and sarcomere "give" during stretch of a frogs muscle. J. Physiol. Vol.276: Ford P, McChesney J. (2007): Duration of maintained hamstring ROM following termination of three stretching protocols. J Sport Rehabil. 16(1): Gajdosik RL, Allred JD, Gabbert HL, Sonsteng BA (2007). A stretching program increases the dynamic passive length and passive resistive properties of the calf muscle-tendon unit of unconditioned younger women. Eur. J. Appl. Physiol. 99(4): Halbertsma JP, Ludwig NH, Goeken N. (1994): Stretching exercises:effect on passive extensibility and stiffness in short hamstrings of healthy subjects. Arch. Phys. Med. Rehabil. Vol.75: Halbertsma JP, Bolhuis A, Ludwig NH, Goeken N. (1996): Sport stretching: effect on passive muscle stiffness of short hamstrings. Arch. Phys. Med. Rehabil. Vol.77: Halbertsma JP, Mulder I, Ludwig NH, Goeken N, Eisma WH.(1999): Repeated passive stretching: Acute effect on the passive muscle moment and extensibility of short hamstrings. Arch. Phys. Med. Rehabil. Vol.80: Kawakami Y, Kanehisa H, Fukunaga T. (2008): The relationship between passive ankle plantar flexion joint torque and gastrocnemius muscle and Achilles tendon stiffness: implications for flexibility. J Orthop. Sports Phys. Ther. 38(5): Kisner C and Colby L. (1996): Stretching. In: Therapeutic Exercise:Foundations and Techniques (3rd Edition), pp Philadelphia, F.A. Davis Company 22. Liebesman JL and Cafarelli E.(1994): Physiology of range of motion in human joints:a critical review. Crit. Rev. Phys. Rehab. Med. 6(2): Magnusson SP, Simonsen EB, Gleim GW, McHugh MP, Kjaer M. (1995): Viscoelastic response to repeated static stretching in the human hamstring muscle. Scand. J. Med. Sci. Sports Vol.5: Magnusson SP, Simonsen EB, Aagaard P, Mohr, T, Kjaer M. (1996a): Viscoelastic stress relaxation during static stretch in human skeletal muscle in the absence of EMG activity. Scand J. Med. Sci. Sports Vol.6: Magnusson SP, Simonsen EB, Aagaard P, Malachy P, Mohr, T, Kjaer M. (1996): Mechanical and physiological responses to stretching with and without preisometric contraction in human skeletal muscle. Arch. Phys. Med. Rehabil. Vol.77: Magnusson SP, Simonsen EB, Aagaard P, Sorensen H, Kjaer M. (1996µ): A mechanism for altered flexibility in human skeletal muscle. J. Physiol. 497(1): Magnusson SP, Simonsen EB, Aagaard P, Johansen F, Boesen J, Kjaer M. (1997):Determinants of musculoskeletal flexibility:viscoelastic properties, crosssectional area, EMG and stretch tolerance. Scand. J. Med. Sci. Sports Vol.7: Magnusson SP. (1998): Passive properties of human skeletal muscle during stretch maneuvers. Scand. J. Med. Sci. Sports. Vol.8: Moller M, Oberg B, Ekstrand J, Gillquist J.(1985): Duration of stretching effect on range of motion in lower extremities. Arch. Phys Med. Rehabil. Vol.66: Moore MA and Hutton RS (1980): Electromyographic investigation of muscle stretching techniques. Med. Sci. Sports Exerc. Vol.12: Morse CL, Degens H, Maganaris CN, Jones DA. (2008): The acute effect of stretching on the passive stiffness of the human gastrocnemius muscle tendon unit. J Physiol. 586(1): Nordez A, Gennison JL, Casari P, Cornu C. (2008): Characterization of muscle belly elastic properties during passive stretching using transient elastography. J Biomech. 41(10): Osternig LR, Robertson R, Troxel R, Hansen P. (1987): Muscle activation during proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) stretching techniques. Am. J. Phys. Med. 66(5): Osternig LR, Robertson R, Troxel R, Hansen P. (1990): Differential responses to proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) stretch techniques. Med. Sci. Sports Exerc. 22(1): Rees SS, Murphy AJ, Watsford ML, Coutts AJ. (2007): Effects of proprioceptive neuromuscular facilitation stretching on stiffness and force producing characteristics of the ankle in active women. J Strength Cond. Res. 21(2): Reid DA, McNair PJ (2004): Passive force, angle and stiffness changes after stretching of hamstring muscles. Med. Sci. Sports Exerc. 36(11): Roberts JM, Wilson K. (1999): Effect of stretching duration on active and passive range of motion in the lower extremity. Br. J Sports Med. 33(4): Stamford B. (1984): Flexibility and stretching. The Physician and Sportsmed. 12(2): Sullivan MK, Dejulia JJ, Worrell TW. (1992): Effect of pelvic position and stretching method on hamstring muscle flexibility. Med. Sci. Sports Exerc. 24(12): Taylor DC, Dalton JD, Seaber AV, Garrett WE. (1990): Viscoelastic properties of muscle-tendon units. The biomechanical effects of stretching. Am. J. Sports Med. 18(3): Taylor DC, Brooks DE, Ryan JB. (1997): Viscoelastic characteristics of muscle: passive stretching versus muscular contractions. Med. Sci. Sports Exerc. 29(12): Toft E, Espersen GT, Kalund S, Hornemann BC.(1989): Passive tension of the ankle before and after stretching. Am. J. Sports Med. 17(4): Willy RW, Kyle BA, Moore SA, Chelboun GS. (2001): Effect of cessation and resumption of static hamstring muscle stretching on joint range of motion. J Ortop. Sports Phys. Ther. 31(3): Worrell TW, Smith TL, Winegardner J. (1994): Effect of hamstring stretching on hamstring muscle performance. J. Orthop. Sports Phys. Ther. 20(3): Zito M, Driver D, Parker C, Bohannon R. (1997): Lasting effects of one bout of two 15-second passive stretches on ankle dorsiflexion range of motion. J. Orthop. Sports Phys. Ther. 26(4): œ Oœںô O O 5 - اO 3 - O - - ô وںO 2008