LANDSGRANNSKOÐANIN. Frágreiðing um stjórnan av KT og KT-trygd. latin. løgtingsgrannskoðarunum

Transkript

1 1 LANDSGRANNSKOÐANIN Frágreiðing um stjórnan av KT og KT-trygd latin løgtingsgrannskoðarunum OKTOBER 2007 Traðagøta 43 Postrúm 2053 FO-165 Argir (298) (298)

2 2

3 3 Innihaldsyvirlit 1 INNGANGUR 5 2 VANTANDI SAMSKIPAN OG SAMSTARV UM KUNNINGARTØKNI 7 3 REGLUR UM KUNNINGARTRYGD VERÐA IKKI HILDNAR 9 4 VANTANDI YVIRSKIPAÐ EFTIRLIT 11 5 ÁVÍS FRAMSTIG ERU HEND 13 6 FYLGISKJAL 1: VISJÓN/ENDAMÁL & STRATEGI VIÐV. INFRA- STRUKTUR & SKIPANUM FYRI FELAGS KT-FYRISITINGINA 15 7 FYLGISKJAL 2. BROT ÚR ÁRSFRÁGREIÐING LATIN LØGTINGSGRANNSKOÐARUNUM 12. JANUAR FYLGISKJAL 3: HØVUÐSUPPGÁVA UM GRANNSKOÐAN AV STJÓRNAN AV KT-TRYGD Í FØROYSKU LANDSUMSITINGINI 37 LANDSGRANNSKOÐANIN

4 4

5 5 1 Inngangur Landsgrannskoðanin og løgtingsgrannskoðararnir hava í mong ár víst á nakrar yvirskipaðar trupulleikar í landsumsitingini, sum bert kunnu verða loystir, um samstarvað verður tvørtur um aðalráð og tvørtur um kommunala bygnaðin. Í frágreiðing okkara til løgtingsgrannskoðararnar 12. januar 2007 umrøddu vit aftur tílík viðurskifti, m.a. vantandi stjórnan av kunningartøkni og kunningartrygd, og í hesum sambandi eisini málið um effektivisering av umsitingini. Í uppskoti til samtyktar um at góðkenna landsroknskapin 2005, ið varð lagt fyri Løgtingið í januar 2007 (Lm. nr. 54-1/2006), høvdu løgtingsgrannskoðararnir eisini fleiri viðmerkingar, átalur og áheitanir hesum viðvíkjandi. Endamálið við hesari frágreiðing er at kunna løgtingsgrannskoðararnar um, hvørjar broytingar eru framdar, og hvussu støðan er í dag. Í frágreiðingini hava vit fyrst í stuttum greitt frá støðuni í dag. Vit hava valt at bólka trupulleikarnar í 3 partar: Vantandi samskipan og samstarv um kunningartøkni Reglur um KT-trygd verða ikki hildnar Vantandi yvirskipað eftirlit Fyri hvønn partin hava vit greitt frá viðmerkingum okkara, og vit hava tikið við áheitanirnar frá løgtingsgrannskoðarunum í seinasta uppskoti til samtyktar. Síðani hava vit greitt frá, hvørjar viðmerkingar løgmaður og landsstýrismaðurin í vinnumálum hava til frágreiðingina. Í fylgiskjali 2 hava vit endurgivið viðkomandi brot úr seinastu frágreiðing okkara til løgtingsgrannskoðararnar. Fylgiskjal 3 er ein ritgerð um grannskoðan av stjórnan av kunningartrygd, sum tvey starvsfólk hjá Landsgrannskoðanini hava gjørt. Ritgerðin viðger og greinar gjøllari fleiri av teimum trupulleikum viðvíkjandi stjórnan av kunningartrygd í landsumsitingini, sum Landsgrannskoðanin hevur víst á í frágreiðingum sínum seinnu árini. Landsgrannskoðanin kann taka undir við flestu av niðurstøðunum í ritgerðini, og tí hava vit valt at vísa til tær í frágreiðingini. Ritgerðin varpar ljós á nakrar grundleggjandi trupulleikar, og vónandi kann hon vera ein hjálp í royndunum at finna hóskandi yvirskipaðar loysnir á hesum trupla og torgreidda øki. Argir, 30. oktober 2007 Leivur Harryson LANDSGRANNSKOÐANIN

6 6

7 7 2 Vantandi samskipan og samstarv um kunningartøkni Flest øll lond í Evropa hava fyri fleiri árum síðani lagt miðvísar yvirskipaðar ætlanir um at gagnnýta menningina innan kunningartøkni til at effektivisera umsitingarnar (digitalisering). Í hesum sambandi verða allir tættir í umsitingunum endurskoðaðir, eisini verandi lóggáva, uppgávubýti millum land og kommunur, málsøki, stovnar o.a. Skulu møguleikarnir fyri at digitalisera og rationalisera umsitingina í størri mun verða gagnnýttir, er eisini neyðugt, at tey grundleggjandi KT-trygdarviðurskiftini eru í lagi. Landsgrannskoðanin hevur fyri fleiri árum síðani víst á, at almenni KT-bygnaðurin kundi verið væl betri skipaður/samskipaður, men hann er í stóran mun spegilsmynd av einum undirliggjandi bygnaði. Broytingar innan lógarverkið, roknskaparverkið, uppgávubýtið millum aðalráð og stovnar, millum land og kommunur, millum landsstovnar og meira ella minni almennar grunnar o.s.fr. eru oftast farnar fram uttan nakað yvirskipað endamál. Áheitan frá løgtingsgrannskoðarunum í 2007 Í seinasta uppskoti til samtyktar um at góðkenna landsroknskapin 2005 (Lm. nr. 54-1/2006), ið løgtingsgrannskoðararnir løgdu fyri Løgtingið 31. januar 2007, varð staðiliga mælt løgmanni, landsstýrismonnum og aðalstjórum til at taka hetta álvarsmál til viðgerðar. Kollveltandi broytingar eru hendar innan tøkni og samskiftismøguleikar. Skulu vit í størri mun gagnnýta stóru møguleikarnar, fyri at digitalisera og rationalisera umsitingina, er neyðugt, at tey grundleggjandi KT-trygdarviðurskiftini eru í lagi. Neyðugt er eisini at leggja yvirskipaðar ætlanir og í hesum sambandi at endurskoða bygnaðin, lóggávuna, uppgávubýtið millum land og kommunur, millum aðalráð, stovnar o.a. Trupulleikarnir at gagnnýta kunningartøknina og at bøta um kunningartrygdina (s og s ) eru tvey av fleiri dømum um, hvussu torført tað tykist vera at loysa mál, har neyðugt er at samskipa og samstarva millum fleiri aðalráð. Løgtingsgrannskoðararnir mæla staðiliga løgmanni, landsstýrismonnum og aðalstjórum til at taka hesi álvarsmál til viðgerðar. Vísandi til frágreiðingina frá Landsgrannskoðanini, og tilmælið frá løgtingsgrannskoðarunum, bað Landsgrannskoðanin í juli 2007 løgmann og landsstýrismannin í vinnumálum um viðmerkingar. Løgmaður vísir til landsstýrismannin í vinnumálum og til eitt strategipappír Í oktober 2007 hevur løgmaður víst á, at landsstýrismaðurin í vinnumálum hevur yvirskipaðu ábyrgdina á KT-økinum í almennu fyrisitingini, og hevur tí eisini yvirskipaðu ábyrgdina av at stjórna kunningartøkni og kunningartrygd. Hann vísir á, at arbeitt verður við felags undirstøðukervi o.a., so at sleppast kann undan, at hvør stovnur í sínum lagi skipar sítt KT-øki, uttan at grundleggjandi trygdarviðurskifti eru í lagi og uttan at hava felags yvirskipað mál og mið. Til tess at náa málinum hevur Vinnumálaráðið sett á stovn eina KT-fyrisiting, ið tekur sær av felags undirstøðukervinum. Í skrivinum vísir løgmaður til uppskot um yvirskipaða ætlan landsstýrisins Visjón/endamál og strategi viðvíkjandi infrastrukturi og skipanum fyri felags KTfyrisitingina (fylgiskjal 1). Løgmaður heldur, at hetta skjalið helst verður endaliga evnað til og góðkent av ovastu stjórunum í miðfyrisitingini um miðjan november Síðani er ætlanin at leggja tað fyri landsstýrisfund til endaliga staðfesting. Á fundi í oktober 2007 vísti Landsgrannskoðanin á, at ovasta politiska og fyrisitingarliga leiðslan hevur ikki meldað nóg greitt út um mál og ætlanir á KT-økinum. Harafturat vantar skikkað eftirlit og uppfylging. Til tað sigur løgmaður, at Løgmans- LANDSGRANNSKOÐANIN

8 8 skrivstovan tekur sjónarmið hjá Landsgrannskoðanini til eftirtektar og hevur munnliga heitt á Vinnumálaráðið um at leggja upp fyri hesum kritikki. Samanumtikið heldur løgmaður, at nógv er sett í verk til tess at fáa KT-økið á eitt nøktandi støði. Hinvegin ber ikki til at siga, nær komið verður á mál. Landsstýrismaðurin í vinnumálum vísir til strategipappír Landsstýrismaðurin í vinnumálum vísir eisini í sínum svarskrivi í oktober 2007 til skjalið um Visjón/endamál og strategi viðvíkjandi infrastrukturi og skipanum fyri felags KT-fyrisitingina, sum umboð fyri nøkur aðalráð og nevndina fyri brúkararáðið fyri LandsNet hava orðað. Í skrivinum vísir landsstýrismaðurin eisini á, at alt eftir, hvussu tað eydnast at skapa samstarv millum Ráðini, tá tað snýr seg um KT, fer tað at bera til at samskipa KT hjá tí almenna og harvið eisini KT-trygd. Viðmerkingar frá Landsgrannskoðanini Hóast skiftandi Landsstýri hava gjørt fleiri kanningar og frágreiðingar o.a. seinastu 20 árini, er ongin yvirskipaður KT-politikkur orðaður fyri landsumsitingina. Tað, sum hevur eyðkent bygnaðin í landsumsitingini og skipanina av KT og KTtrygd, er, at krøv verða sett desentralt, avgerðir verða tiknar desentralt og lokal fyrilit verða tikin. Tilfeingið verður brúkt til at loysa desentralar uppgávur, og yvirskipað leiðsla og samskipan millum aðalráðini manglar. Sambært skrivi løgmans frá oktober 2001 skuldi Vinnumálaráðið, við hjálp frá KT-forum, gera uppskot til almennan KT-politikk og KT-trygdarpolitikk. Í oktober 2007 hevur Landsgrannskoðanin á fundi við Løgmansskrivstovuna og Vinnumálaráðið enn einaferð víst á týdningin at gera ein yvirskipaðan KT-politikk, sum er galdandi fyri alla almennu umsitingina, og at tað eisini koma klárar útmeldingar frá ovastu politisku og fyrisitingarligu leiðsluni um, hvørji mál Landsstýrið setir á KT-økinum, hvussu ætlanin er at røkka málunum, og hvat skal til fyri at røkka málunum. Í umrødda strategipappíri (fylgiskjal 1) er arbeiðssetningurin At gera yvirskipaða visión/endamál og strategi viðvíkjandi infrastruktur og skipanum fyri felags KT-fyrisitingina Skjalið lýsir ikki ein yvirskipaðan KT-politikk, sum er galdandi fyri alla landsfyrisitingina. Heldur er talan um eina ætlan um, hvussu allir stovnar kunnu verða innlimaðir í ein felags tøkniligan rakstrardepil. Landsgrannskoðanin hevur áður víst á, at ein yvirskipaður KT-politikkur ikki kann verða gjørdur uttan samstundis at endurskoða almenna bygnaðin, við tí endamáli at effektivisera umsitingina, t.v.s. gera hana bíligari og betri. Í einum uppriti frá KT-forum í oktober 2003, um KT-bygnaðin hjá landsfyrisitingini, verður m.a. víst á, at neyðugt er at hugsa óheft av verandi bygnaði við ráðum og stovnum. Kommunurnar hava eina munandi útbygging av KT-kervinum fyri framman, og bæði landið og kommunurnar høvdu fingið nyttu av einum víðfevndum samstarvi, um tað byrjaði, áðrenn ferð rættiliga kom á hesa útbyggingina. Vit kunnu eisini nevna, at eftir øllum at døma liggja eisini stórar íløgur fyri framman í sambandi við endurnýggjan av KT-skipanunum hjá Toll- og Skattstovu Føroya og teimum skipanum, sum eru knýttar at skattaskipanini. Sambært viðmerkingunum í uppskotinum til fíggjarlóg 2008 verða rakstrarútreiðslurnar til KTskipanirnar hjá Toll- og Skattstovu Føroya meira enn tvífaldaðar, tá ið bankarnir eftir ætlan um 2-3 ár taka í nýtslu nýggja KT-skipan, og Toll- og Skattstova Føroya verður einasti brúkari av verandi mainframe skipan hjá Elektron. LANDSGRANNSKOÐANIN

9 9 3 Reglur um kunningartrygd verða ikki hildnar 1. februar 2005 setti landsstýrismaðurin í vinnumálum í gildi rundskriv um KT-trygd. Sambært rundskrivinum hava stovnsleiðslurnar ábyrgdina av, at KT-trygdin, fyri 1. februar 2006, byggir á ISO standardin, at arbeiðið við KT-trygd skal verða skipað sambært BS standardinum, og at tær hava sett í verk teir partar av ISO trygdarstandardinum, sum stovnarnir sambært ítøkiligari váðameting skulu lúka. Í 2006 spurdi Landsgrannskoðanin landsstýrismenn, hvørjir landsstovnar o.l., sum teir varðaðu av, luku tey krøv, ið eru ásett um KT-trygd. Flestu stovnar luku ikki krøvini. Áheitan frá løgtingsgrannskoðarunum í 2007 Í uppskoti til samtyktar um at góðkenna landsroknskapin 2005, ið varð lagt fyri Løgtingið í januar 2007 (Lm. nr. 54-1/2006), høvdu løgtingsgrannskoðararnir hesar viðmerkingar um, at reglur um kunningartrygd verða ikki hildnar: Sambært rundskrivi frá Vinnumálaráðnum skuldu allir landsstovnar lúka altjóða KTtrygdarkrøv (ISO 17799) í seinasta lagi 1. februar Flestu stovnar lúka ikki ásettu trygdarkrøvini (s ), hvørki í rundskrivinum frá Vinnumálaráðnum ella í lógini og kunngerðini um trygd í sambandi við viðgerð av persónsupplýsingum. KT-trygdin á Almannastovuni er ikki nøktandi (s ), og langt er eftir á mál. Sama er galdandi fyri almanna- og heilsuøkið sum heild. Løgtingsgrannskoðararnir hava ávarað um, at skal hvør stovnur í sínum lagi lúka øll trygdarkrøvini, er vandi fyri, at kunningartøknin verður eitt haft um beinið á landsumsitingini. Løgtingsgrannskoðararnir gjørdu tí vart við, at tað er bráðneyðugt at miðsavna og samskipa eina loysn á trupulleikunum. Løgtingsgrannskoðararnir átala verandi støðu og ávara enn eina ferð um avleiðingarnar av, at ein loysn av trupulleikunum ikki verður samskipað. Vísandi til frágreiðingina frá Landsgrannskoðanini, og átaluna frá løgtingsgrannskoðarunum, bað Landsgrannskoðanin í juli 2007 løgmann og landsstýrismannin í vinnumálum um viðmerkingar. Landsstýrismaðurin í vinnumálum vísir á, at tíðarfreistin er longd til 2010 Í oktober 2007 hevur landsstýrismaðurin í vinnumálum kunnað um, at eitt dagført rundskriv um KT-trygd er sent út, sum m.a. setir eina longri tíðarfreist hjá stovnunum at lúka KT-trygdarkrøvini í ISO standardinum. Tíðarfreistin er longd frá 1. februar 2006 til 1. apríl Eitt KT-trygdarráð stovnað at orða yvirskipaðan KT-trygdarpolitikk Landsstýrismaðurin hevur eisini greitt frá, at í september 2007 varð eitt KT-trygdarráð stovnað, sum m.a. skal orða yvirskipaðan KT-trygdarpolitikk fyri landsfyrisitingina, skal styrkja tilvitanina um KT-trygd, bæði á leiðslu- og brúkarastøði og skal stuðla almennum stovnum at seta í verk ISO við t.d. at ráðgeva, gera skabelónir, fyriskipanir, best practices o.s.fr. Allir stovnar/aðalráð skulu innlimast í infrastruktur og skipanir hjá KT-fyrisitingini Landsstýrismaðurin kunnar um, at 21 stovnar og ráð eru limað inn í LandsNet við tilsamans um 500 arbeiðsstøðum. Harafturat eru nakrir stovnar og ráð, sum standa fyri at verða innlimað. LANDSGRANNSKOÐANIN

10 10 Í strategipappírinum stendur m.a, at strategiin er at innlima eftirverandi stovnar og aðalráð í infrastrukturin og skipanir hjá KT-fyrisitingini. LandsNet lýkur ikki krøvini um KT-trygd Landsgrannskoðanin hevur áður víst á, at LandsNet lýkur ikki krøvini í rundskrivinum um KT-trygd. Sambært landsstýrismanninum vísir ein váðameting av LandsNet frá august 2007, at neyðugt er at leggja størri dent á trygdararbeiðið enn higartil. Umsitingarliga orkan fer tí í størri mun at verða brúkt til m.a. at gera trygdarmannagongdir. Samanumtikið er niðurstøðan í váðametingini av LandsNet frá august 2007, sum eitt grannskoðanarvirki hevur gjørt: Havandi í huga ta ferð, sum LandsNet broytist við í løtuni, og at LandsNet ætlandi skjótt kemur at fata um mest sum allan almenna sektorin, er tað av alstórum týdningi, at trygdin verður raðfest høgt í allari tilgongdini og í gerandisdegnum annars. Vit meta, at størri dentur eigur at verða lagdur á trygdina enn higartil. Okkara váðameting hevur varpað ljós á nakrar týðandi váðar, sum tørvur er á at byrgja upp fyri sum skjótast. Nakrir av hesum váðum eru eftir okkara áskoðan kritiskir. Harumframt er komið til sjóndar, at týðandi ábyrgdar- og ognarviðurskifti eru ógreið, og vit meta tað vera av alstórum týdningi, at støða verður tikin til hetta, og greiða fingin á hesum viðurskiftum. Tá ið LandsNet ikki megnar at lúka krøvini í rundskrivinum um KT-trygd, kann tað verða sera torført hjá restini av umsitingini at lúka krøvini. Viðmerkinar frá Landsgrannskoðanini Tað eru helst fleiri orsøkir til, at stovnar ikki lúka krøvini um KT-trygd, m.a.: ov lítil tilvitan og fatan av KT-trygd, ongin yvirskipaður KT-politikkur og KT-trygdarpolitikkur er orðaður, KT verður stýrt miðfirrað, krøv verða sett, uttan at veita vegleiðing ella stýringaramboð, tilmælini frá KT-Forum um útbúgving og førleikamenning, samstarv tvørtur um aðalráð, pilotverkætlanir, 5 ára freist og at broyta KT-bygnaðin, vórðu ikki fylgd, og vantandi umsjón/eftirlit. Í juni 2007 sendi Vinnumálaráðið út eitt dagført rundskriv, har tíðarfreistin varð longd frá 1. februar 2006 til 1. apríl Landsgrannskoðanin heldur, at tað vísir, hvussu høpisleyst tað var at senda upprunaliga rundskrivið út við einari tíðarfreist uppá 1 ár. Vit kunnu eisini vísa á, at KT-trygdin ikki í sjálvum sær verður betri av, at freistin verður útsett. Í hjáløgdu ritgerð (fylgiskjal 3) vísa høvundarnir á, at rundskrivið um KT-trygd er sett í gildi í einum bygnaði, sum vantar flestu fyritreytir fyri einari skipaðari tilgongd til arbeiðið við KT-trygd, og teir halda rundskrivið frá 2004 vera eitt tómt skal, sum ikki tryggjar eina nøktandi KT-trygd í landsumsitingini. KT-bygnaðurin er sum so heldur ikki broyttur, men ein nýggj deild KTfyrisitingin er sett á stovn í Vinnumálaráðnum. Samstarvið um at seta í verk regluverkið er ikki framt. Vinnumálaráðið hevur ístaðin valt, at KT-fyrisitingin skal taka sær av kunningartøkniligari samskipan í landsfyrisitingini sum heild. Harafturat hevur Vinnumálaráðið stovnað ein felags tøkniligan KT-depil LandsNet sum KTfyrisitingin rekur. Okkum kunnugt, hevur tað ikki verið skipað fyri útbúgving ella førleikamenning. LANDSGRANNSKOÐANIN

11 11 4 Vantandi yvirskipað eftirlit Í september 2006 spurdu vit eisini avvarðandi landsstýrismenn/aðalráð, hvussu tey høvdu eftirlit/umsjón við, at stovnarnir luku ásetingarnar í rundskrivinum um KTtrygd, sum allar skuldu verða loknar 1. februar Eftir svarunum at døma er onki skipað eftirlit við, um stovnarnir lúka krøvini í rundskrivinum ella í lóg/kunngerð um viðgerð av persónsupplýsingum. Tað tykist eisini vera sera misjavnt, hvussu landsstýrismenn fata leiklut sín á hesum øki. Ein stórur vandi liggur í, at stovnsleiðarar ofta fata spurningar um KT-trygd sum tekniskar trupulleikar, ið serfrøðingar skulu taka sær av. Ein uppaftur størri vandi liggur í, at fleiri aðalráð og landsstýrismenn tykjast hava somu fatan. Ásetingar um eftirlit Fleiri ásetingar eru um eftirlit, sum landsstýrismenn/aðalráð skulu hava við stovnum á teirra málsøki. Sambært stýrisskipanarlógini hava løgmaður og landsstýrismenn rættarliga ábyrgd av fyrisitingini av teim málsøkjum, sum løgd eru til teirra Sambært fráboðanini um býti av málsøkjum hevur ein landsstýrismaður yvirskipaða eftirlitið við stovnunum á sínum málsøki, og hevur heimild at geva teimum tænastuboð. Sambært løgmanni skal hvør landsstýrismaður taka stig til og tryggja, at teirra skipanir liggja innan fyri karmarnar um KT-trygd, sum verða ásettir av Vinnumálaráðnum. Sambært lógini um ábyrgd landsstýrisins kann løgmaður ella landsstýrismaður verða revsaður, skúgvar hann tilætlað ella av grovum ósketni til viks tær skyldur, sum liggja á honum. Hann kann eisini verða mettur at hava medvirkað til gerðina hjá einum undirmanni, tá hann, við ikki í rímiligan mun at hava ført eftirlit og ásett reglur, hevur virkað fyri, at gerðin er vorðin framd. Áheitan frá løgtingsgrannskoðarunum í 2007 Í seinasta uppskoti til samtyktar um at góðkenna landsroknskapin 2005 (Lm. nr. 54-1/2006), ið løgtingsgrannskoðararnir løgdu fyri Løgtingið 31. januar 2007, varð mælt til, at løgmaður tekur henda spurning til viðgerðar: Í frágreiðingum frá Landsgrannskoðanini og í uppskotum til samtyktar frá løgtingsgrannskoðarunum sæst, at seinastu mongu árini eru nógv mál umrødd í áravís, uttan at nakað ítøkiligt hendir. Løgtingsgrannskoðararnir hava fleiri ferðir átalað, at so nógv ár ganga, uttan at mál verða loyst. Tað áliggur landsstýrismonnum at hava yvirskipað eftirlit við fyrisitingini av teimum málsøkjum, teir varða av, og tað áliggur løgtingsgrannskoðarunum m.a. at ansa eftir, at landsstýrismenn røkja sínar skyldur. Vísandi til s. 78 tykist henda eftirlitsuppgáva ikki vera skipað á mongum økjum, og løgtingsgrannskoðararnir vilja mæla til, at løgmaður tekur henda spurning til viðgerðar. Vísandi til frágreiðingina frá Landsgrannskoðanini, og tilmælið frá løgtingsgrannskoðarunum, bað Landsgrannskoðanin í juli 2007 løgmann og landsstýrismannin í vinnumálum um viðmerkingar. Løgmaður vísir til landsstýrismannin í vinnumálum Løgmaður vísir á, at landsstýrismaðurin í vinnumálum hevur yvirskipaðu ábyrgdina á KT-økinum í almennu fyrisitingini. Hann vísir á, at sambært lýsingini í fráboðan løgmans um ábyrgdarbýti stendur, at Landsstýrismaðurin útvegar undirstøðukervi, felags nýtsluskipanir og standardforrit, sum fyrisitingarligar eindir hjá landinum kunnu fáa atgongd til. Tá stovnur fær atgongd til felags undirstøðukervið o.t., tekur landsstýrismaðurin á seg LANDSGRANNSKOÐANIN

12 12 ábyrgd viðvíkjandi trygd av felags skipanunum. Harafturat hevur landsstýrismaðurin eftir somu fráboðan heimild til at geva fyrisitingarligu eindunum boð um 1) KT nýtslu og trygd, 2) Ný- og umbygging 3) Viðlíkahald, 4) Leigumál og keyp av fastogn, 5) Viðgerð av studningsmálum viðvíkjandi fastogn 6) Nýtslu av byggiráðgeving. Løgmaður sigur, at eftir hesum er tað ávísur myndugleiki, nevniliga Vinnumálaráðið, ið hevur yvirskipaðu ábyrgdina av at stjórna kunningartøkni og trygd. Viðmerkingar frá Landsgrannskoðanini Í seinastu frágreiðing vísti Landsgrannskoðanin á, at tað var neyðugt hjá løgmanni at leggja áherðslu á tað eftirlit, ið hvør landsstýrismaður/aðalráð eigur at hava við stovnum á sínum málsøki, herímillum um stovnarnir lúka ásetingarnar um KT-trygd, tað veri sambært rundskrivinum frá Vinnumálaráðnum, ella sambært lógini og kunngerðini um trygd í sambandi við viðgerð av persónsupplýsingum. Á roknskaparliga økinum er tað yvirskipaða eftirlitið formaliserað við, at undirliggjandi stovnar, hvønn mánað mótvegis landsstýrismanninum/aðalráðnum, vátta á einum serstøkum oyðiblaði (EK 76), at roknskaparligu viðurskiftini eru í lagi. Men tað eru so mong onnur øki, eitt nú KT, har yvirskipaða eftirlitið als ikki er skipað. Hjálagda ritgerð vísir á, at løgmaður átti at tikið á seg ábyrgd av at ganga undan. Løgmaður er ovasta leiðsla hjá landsumsitingini. Tað er hansara ábyrgd at býta málsøkini millum landsstýrismenninar, og sambært stýrisskipanarlógini skal hann hava eftirlit við, at hvør einstakur landsstýrismaður situr fyri sínum málsøki á lógligan og fullgóðan hátt. LANDSGRANNSKOÐANIN

13 13 5 Ávís framstig eru hend 5.1 Stjórnan av kunningartøkni (KT-politikkur) Sum víst á í ritgerðini (fylgiskjal 3), hava skiftandi Landsstýri í 20 ár roynt at taka stig til at orða ein yvirskipaðan KT-politikk fyri landsumsitingina, men enn er hann ikki orðaður. Eitt KT-trygdarráð er stovnað, sum m.a. skal orða yvirskipaðan KT-trygdarpolitikk fyri landsfyrisitingina, skal styrkja tilvitanina um KT-trygd, bæði á leiðsluog brúkarastøði og skal stuðla almennum stovnum at seta í verk ISO við t.d. at ráðgeva, gera skabelónir, fyriskipanir, best practices o.s.fr. Eitt uppskot til eina yvirskipaða ætlan er gjørt í strategipappírinum: Visjón/endamál og strategi viðvíkjandi infrastrukturi og skipanum fyri felags KT-fyrisitingina. Uppskotið er ein ætlan viðvíkjandi infrastrukturi og skipanum fyri KT-fyrisitingina. Landsgrannskoðanin heldur, at skal landsumsitingin í størri mun gagnnýta stóru møguleikarnar fyri at digitalisera og rationalisera umsitingina, er eisini neyðugt, at leggja meira yvirskipaðar ætlanir, enn strategipappírið leggur upp til. Í hesum sambandi er neyðugt at endurskoða bygnaðin, lóggávuna, uppgávubýtið millum land og kommunur, millum aðalráð og stovnar o.o. Hjálagda ritgerð mælir frá at gera fleiri kanningar ella frágreiðingar fyri at orða KT-strategi og KT-trygdarstrategi, um politiska og umsitingarliga ovasta leiðslan ikki hevur tikið eina avgerð at fremja neyðugu broytingarnar, herímillum eisini bygnaðarbroytingar, lógarbroytingar o.a., fyri at ætlanirnar skulu verða meira og annað enn føgur orð. 5.2 Stjórnan av kunningartrygd Ein felags KT-fyrisiting undir Vinnumálaráðnum loysir í dag nakrar av teimum uppgávum, ið stovnar hvør sær áður skuldu loysa. Ein KT-trygdarleiðari er settur í Vinnumálaráðnum, sum skal hava yvirskipað eftirlit við, at kunningartrygdin er samsvarandi trygdarpolitikki og leiðreglum fyri KT-trygd, sum Vinnumálaráðið á leiðslustigi hevur samtykt. Harafturat hevur eitt grannskoðaravirki gjørt eina váðameting av LandsNet. Ritgerðin vísir á nakrar grundleggjandi fyritreytir (succesfaktorer), sum skulu til, fyri at stjórnan av kunningartrygd skal eydnast: 1. Ovasta leiðslan má leggja eina yvirskipaða KT-ætlan, herímillum: orða trygdarpolitik vísa sjónligan stuðul og áhuga vísa forstáilsi fyri tørvinum á KT-trygd tryggja neyðug tilfeingi (manning, tíð og pening) 2. Ovasta leiðslan má tryggja neyðugar bygnaðarligar karmar, herímillum skrivliga lýsa bygnað, ábyrgdarbýti, mannagongdir o.s.fr. 3. Ovasta leiðslan má tryggja, at fyrisitingin er tilvitað um týdningin av KTtrygd, herímillum: kunna bæði leiðslu og starvsfólk um KT-trygd gera og senda út vegleiðingar, mannagongdir, fyriskipanir o.s.fr. LANDSGRANNSKOÐANIN

14 14 tryggja nøktandi tilvitan (awareness) og neyðuga útbúgving og førleikamenning 4. Ovasta leiðslan má tryggja umsjón (yvirskipað eftirlit), herímillum tryggja, at stýringin av KT-trygd verður eftirmett við atliti at neyðugum batum ella broytingum Landsgrannskoðanin mælir løgmanni og landsstýrismanninum í vinnumálum til at hava frammanfyri nevndu fyritreytir í huga, í sambandi við framhaldandi arbeiði teirra at stjórna kunningartøkni og kunningartrygd. Politiska og umsitingarliga leiðslan í Vinnumálaráðnum og á Løgmansskrivstovuni hava ein serligan tørv at ásanna, at stjórnan av KT-trygd er ábyrgdin hjá ovastu leiðsluni. Stjórnan av KT og KT-trygd eru ikki tekniskir spurningar, sum kunnu verða latnir einari KT-fyrisiting at loysa. LANDSGRANNSKOÐANIN

15 15 6 Fylgiskjal 1: Visjón/endamál & strategi viðv. infrastruktur & skipanum fyri felags kt-fyrisitingina VINNUMÁLARÁÐIÐ - ARBEIÐSBÓLKURIN V I S J Ó N / E N D A M Á L & S T R A T E G I V I Ð V. I N F R A S T R U K T U R & S K I P A N U M F Y R I F E L A G S K T - F Y R I S I T I N G I N A Ú T G Á VA 1. 1

16 16

17 VISJÓN/ENDAMÁL OG STRATEGI VIÐVÍKJANDI INFRASTRUKTURI OG SKIPANUM FYRI FELAGS KT-FYRISITINGINA ÚRSLIT AV ARBEIÐSBÓLKAFUNDARRØÐ, SEINAST 10/9/2007 OG VIÐGERÐ Á STÝRISBÓLKAFUNDUM ARBEIÐSSETNINGUR At gera yvirskipaða visión/endamál og strategi viðvíkjandi infrastruktur og skipanum fyri felags KT-fyrisitingina, sí organisatiónsdiagram. MISSJÓN Í býti av málsøkjum landsstýrisins millum landsstýrismenninar stendur undir 8, at kunningartøkni er fyrisitingarøki hjá landsstýrismanninum í vinnumálum. Í fráboðan 89 frá 14. juni 2005, verður lagt aftrat: Landsstýrismaðurin útvegar undirstøðukervi, felags nýtsluskipanir og standardforrit, sum fyrisitingarligar eindir hjá landinum kunnu fáa atgongd til. Tá stovnur fær atgongd til felags undirstøðukervi o.t., tekur landsstýrismaðurin á seg ábyrgd viðvíkjandi trygd av felags skipanum. Undir Tænastuboð stendur, at landsstýrismaðurin hevur heimild at geva fyrisitingarligu eindunum boð um KT-nýtslu og trygd. VISIÓN VMR útvegar infrastruktur og skipanir við felags KT-fyrisitingini, soleiðis at allar almennar tænastur í Føroyum kunnu talgilgildast, fyri at borgarar, fyritøkur og stovnar fáa tænastutørv sín nøktaðan á lagaligasta, skjótasta og tryggasta hátt. ENDAMÁL Endamálið við infrastrukturinum og skipanunum hjá felags KT-fyrisitingini er støðugt at menna almennu fyrisitingina við at betra um samskiftið, tænastustøðið og trygdina, samstundis sum gagnnýtslan av almenna tilfeinginum verður optimerað. Harumframt verður nýtslan av fakskipanum eisini samskipað. STRATEGI Strategiin er at innlima eftirverandi stovnar og aðalráð í infrastrukturin og skipanir hjá KTfyrisitingini. Strategiin er eisini, at tænastastøði og trygd verður konsoliderað. Í strategiini er ætlanin eisini at víðka og menna tænasturnar, so hvørt sum tær verða raðfestar t.d. felags portal til tað almenna og digitalan signatur í tilgongdini til e-governance. 3

18 HØVUÐSUPPGÁVAN Høvuðsuppgávan á KT-økinum er at seta í verk mál, sum verða stungin út í kortið, reglur, aðalkrøv & KT-politikk fyri almennu fyrisitingina, og at ráðgeva stovnum og stjørnarráðum um KT-verkætlanir, trygd v.m. MÁL FYRI 2007/2010 Við árslok 2008/2009 er infrastruktururin og skipaninar trygdarskoðað uttan týðandi atfinningar. Avtala skal gerast um, at trygdarskoðan verður gjørt við føstum millumbilum. Ultimo 2008 skal ein innlimingarætlan fram til 2010 vera til taks. Ein leistur tillagaður tørvin hjá einstøku stovnunum skal fyriliggja áðrenn innliman. Tænastustøðið skal vera málbært og sjónligt fyri brúkarnar. Ultimo 2008 skal ein skipan (heruppií eisini hjálparskiva og vaktarskipan) vera sett í verk, sum stýrir allari viðgerð av fráboðanum/áheitanum frá brúkarunum (trupulleikar, spurningar v.m.), so tilber at raðfesta og skjalfesta svartíðirnar. Fyri at tryggja lágan kostnað skal KT-fyrisitingin støðugt benchmarka kostnaðarstøðið upp ímóti, hvat onnur kunnu veita tilsvarandi tænastu fyri í Føroyum og í teimum londunum, vit samanbera okkum við. Infrastruktururin, skipaninar og felags KT-fyrisitingin skulu lúka krøvini í rundskrivi um KT-trygd til ásettu tíðina. Í 2010 er málið, at komið er væl áleiðis við e-governance. 4

19 ORGANISATIÓNSDIAGRAM FYRI FELAGS KT-FYRISITINGINA Landsstýrismaðurin í vinnumálum Aðalstjórin KT- Trygd Starvsnevndin fyri KT-Brúkarastýrið KT-Trygdarráðið KT- Fakráðið Aðrar deildir í VMR KT-Fyrisitingin KT-TRYGD KT-TRYGD STÁPSFUNKTIÓN Í VINNUMÁLARÁÐNUM KT-Trygd er ein stápsfunktión í Vinnumálaráðnum, ið hevur til endamáls at hava yvirskipað eftirlit við, um kunningartrygdin er samsvarandi trygdarpolitikki og leiðreglum fyri kunningartrygd, sum VMR á leiðslustigi hevur samtykt. KT- trygdarleiðarin hevur heimild til at rapportera uttan avmarkingar og beinleiðis til aðalstjóran. Víst verður til notatið um leiðara fyri kunningartrygd frá Rasmussen & Weihe journalnr ÁLAGT ER LEIÐARANUM FYRI KUNNINGARTRYGD: At samskipa kunningartrygdararbeiðið í Vinnumálaráðnum og tilhoyrandi stovnum, harundir stovnum, har Vinnumálaráðið hevur ábyrgd av kunningartrygdini. At hava yvirskipað eftirlit við kunningartrygdini í Vinnumálaráðnum og tilhoyrandi 5

20 stovnum, harundir stovnum, har Vinnumálaráðið hevur ábyrgd av kunningartrygdini. Leypandi at hava eftirlit við, at kunningartrygdarpolitikkurin hjá Vinnumálaráðnum og allar hartil hoyrandi leiðreglur og mannagongdir v.m. verða fylgdar í verki. At hava eftirlit við, at nøktandi og dagførd skjalfesting av kt-kervinum hjá Vinnumálaráðnum og øllum viðkomandi stovnum støðugt fyriliggur. At vísa á, hvar tørvur er á at økja um arbeiðsorku viðvíkjandi kunningartrygd. At veita ráðnum og øllum viðkomandi stovnum v.m. ráðgeving í trygdarspurningum. At luttaka í KT-Trygdarráðnum og at vera kontaktpersónur hjá Vinnumálaráðnum í trygdarspurningum. ARBEIÐSSETNINGUR STARVSNEVNDIN FYRI KT-BRÚKARASTÝRIÐ Starvsnevndin fyri KT-brúkarastýrið var stovnað á fundi í Vinnumálaráðnum (VMR) tann 23. okt Starvsnevndin hevur til uppgávu at viðgera tey viðurskifti og mál, sum hava ávírkan og týdning fyri limirnar í LandsNET. Starvsnevndin skal millum annað góðkenna uppskot til fíggjarætlan, príssetingar annars fyri nýtslu av LandsNETi, endurnýggingartíðarbil fyri teldur, kravseting og raðfesting av málum, sum eru bundin at KT-nýtsluni, KT-menningini og KTtrygdini. Allar avtalur um felags innkeyp av internetatgongd, hardware og software skulu leggjast fyri starvsnevndina til góðkenningar, sama er galdandi fyri felags býtislyklar. Er ósemja millum KT-fyrisitingina, sum hevur tað dagligu leiðsluna av LandsNETinum og starvsnevndina, skal aðalstjórin í VMR taka støðu í málinum. Limir í starvsnevndini umboða teir brúkarar, sum er innlimaðir í LandsNET. Aðalráð, ið hava stovnar innlimaðar í LandsNET, kunnu eisini hava lim í KT-brúkarastýrinum og starvsnevndini. Starvsnevndin skal arbeiða fyri at skapa eitt gott samstarv millum KT-fyrisitingina og limirnar í LandsNET. Nevndin hevur 6 limir. KT-TRYGDARRÁÐ UPPSKOT TIL ARBEIÐSSETNING FYRI KT-TRYGDARRÁÐIÐ. KT-trygdarráðið varð stovnað á fundi 12. september 2007 við 4 limum. Hetta fyrsta uppskotið er ikki liðugt, men verður viðgjørt á komandi fundi tann 27. september. KT-trygdarráðið virkar sum eitt KT-trygdar-fakráð, har vitanin um trygd verður styrkt og ment, samstundis sum vitanin verður givin víðari. 6

21 Samlað KT-trygdartilfeingi fyri tað almenna vil styrkja KT-trygdararbeiðið og harvið fáa størri ávirkan á trygdarmál. Orða yvirskipaðan KT-trygdarpolitikk fyri Landsfyrisitingina og dagføring av hesum. Styrkja tilvitanina um KT-trygd bæði á leiðslustøði og brúkarastøði. KT-trygdarráðið vil kunna hjálpa almennum stovnum at íverkseta ISO T.d. at ráðgeva, gera skabelónir, fyriskipanir, best practice o.s.fr. KT-trygdarráðið hevur tilmælisrætt og heimild til at seta arbeiðsbólkar. Skipa fyri tilvitanartiltøkum og workshops um KT-trygd. ARBEIÐSSETNINGUR Arbeiðssetningur er ikki gjørdur. KT-FAKRÁÐIÐ ÚTGREINING AV SAMSPÆLINUM MILLUM FAKSKIPANIR OG FELAGS INFRASTRUKTUR Fakskipanir liggja oman á felags infrastrukturin, sum lýst við niðanfyri standandi mynd. Klient parturin: Á niðasta lagi hava vit klient hardware, so sum vanligar teldur, printarar, lummateldur og so framvegis. Omaná hesi koyra klient stýrisskipanir, t.dm. vera XP sp2. Omaná hesi koyra so standardforrit, so sum Office pakkin, Acrobat Reader, Antivirus forrit, og so framvegis. Klient hardware og klient stýrisskipanir verða ábyrgd hjá felags KT-fyrisitingina, tá innliming er farin fram. Aftrat hesum koyra eisini Klient parturin av fakskipanum, sum tær einstøkur stovnarnir/aðalráðini sjálvi ábyrgdina av. Hetta kann t.d. sum nú er vera DocuLive, TotalVeiw o.s.fr. Alt hetta tilsamans er Klient parturin av skipanunum við felags infrastrukturi. Net parturin: Til at binda alla teldur og skipanir saman finst LAN (Local Area Network) og WAN (Wide Area Network), sum KT-fyrisitingin hevur ábyrgdina av. Servara parturin: Servara hardware og servara stýrisskipanir eru partur av felags KTinfrastrukturinum. Omaná hesum koyra stýriskipanir og tænastur so sum print, teldupost, virusskipanir og so framvegis, sum eisini eru partur av felags infrastrukturinum. Harafturímóti er servara parturin av fakskipanunum so sum fíggjarskipan, journalskipan og líknandi ábyrgdina hjá tí einkulta stovninum/tí einkulta aðalráðnum. Til at stýra atgongdina hjá tí einkulta brúkararnum til allar tænastur er Active Directory, ið nýtir CA (Certification Authority) og PKI (Public Key Infrastrukture). Sí vinarliga mynd á næstu síðu. 7

22 Yvirlit, ið vísur skilnaðin millum infrastruktur og fakskipanir. Servara-hardware CA / PKI OS-tænastur(fil, print, databasur, teldupost, antivirus o.l.) Servara-styriskipan Servara-fakskipanir (serskipanir so sum fíggjarskipan, journalskipan ol.) Active Directory (brukarar, rættindi ol.) Servarar WAN/LAN Net Basis-forrit (Office, Acrobat Reader, Antivirus ol.) Klient-fakskipanir Klient-styriskipan Klientar Klient-hardware (Pc'er, staðbundnir printarar, Pocket PC ol. Kopimaskinur eru ikki íroknaðar.) Grønu økini (ljósu) verða mett sum Infrastrukturur, harundir eisini rakstrar- og supporttænastur/- og útreiðslur av hesum økjum. Reyðu økini (myrku) verða mett sum fakskipanir - hetta er vanliga forrit so sum fíggjarskipan, journalskipan o.l. 8

23 23 7 Fylgiskjal 2 LANDSGRANNSKOÐANIN Brot úr ársfrágreiðing latin løgtingsgrannskoðarunum 12. januar 2007 Traðagøta 43 Postrúm 2053 FO-165 Argir (298) (298) gralands@post.olivant.fo

24

25 1 Almenni bygnaðurin Flest øll lond í Evropa hava fyri fleiri árum síðani lagt miðvísar yvirskipaðar ætlanir um at gagnnýta menningina innan KT til at effektivisera umsitingina (digitalisering). Í hesum sambandi verða allir tættir í umsitingini endurskoðaðir, eisini verandi lóggáva, uppgávubýtið millum land og kommunur, málsøki, stovnar o.a. Skulu vit luttaka fult út í hesi gongd, er tað neyðugt, at tey grundleggjandi KT-trygdarviðurskiftini eru í lagi. Landsgrannskoðanin hevur fyri fleiri árum síðani víst á, at almenni KT-bygnaðurin kundi verið væl betri skipaður/samskipaður, men hann er í stóran mun ein spegilsmynd av einum undirliggjandi bygnaði. Broytingar innan lógarverkið, roknskaparverkið, uppgávubýtið millum aðalráð, stovnar, millum land og kommunu, millum landsstovnar og meira ella minni almennar grunnar o.s.fr. eru oftast farnar fram uttan nakað yvirskipað endamál. Seinnu árini eru tó ávís framstig hend. Ein felags KT-depil undir Vinnumálaráðnum loysir í dag nakrar av teimum uppgávum, ið stovnar hvør sær áður skuldu loysa. Umleið 20% av landsstovnunum eru við í hesum samstarvi. Framvegis hevur landsumsitingin eitt ótal av KT-skipanum, og tíðum hava alt ov smáar umsitingarligar eindir ábyrgd av at keypa, broyta, halda viðlíka, menna og reka skipanir, umsita net, trygd o.s.fr. Óneyðuga nógvir stovnar mega tí hava starvsfólk, sum hava kunnleika til kunningartøkni. Nógvar leiðslur megna ikki at taka á seg ábyrgdina av KT-skipanum, og verða uppgávurnar tí ofta uttan neyðuga leiðslustýring latnar privatum veitarum uppí hendi. Helst verður neyðugt at miðsavna fleiri uppgávur fyri at bøta um trygdina. Tá ið eindirnar eru so smáar, verða stovnarnir ofta hart raktir, tá ið starvsfólk skifta arbeiði. Tað kann hava við sær vantandi siðvenju og vantandi upplæring av nýggjum starvsfólkum, sum tí ikki verða nóg dugnalig. Men sæð út frá einum heildarsjónarmiði er tað uppaftur verri, at ein stovnur nýtir dugnalig/yvirkvalifiserað fólk at loysa smáar/óneyðugar umsitingaruppgávur. Hesi starvsfólk høvdu kunnað gjørt stóra nyttu, har veruligur tørvur er á teirra evnum og dugnaskapi. 2 Effektivisering av umsitingini o.a. (GL 2001/ ) Landsgrannskoðanin hevur áður mælt til at kanna, um tað ikki hevði loyst seg at savna stovnar, grunnar og fyrisitingar í størri eindir í nútímans umsitingarbygningum, møguliga saman við kommunalum fyrisitingum, fyri at effektivisera umsitingaruppgávurnar og frígeva starvsfólkaorku til tær grundleggjandi uppgávurnar. Í uppskoti til samtyktar í februar 2003 frá løgtingsgrannskoðarunum um at góðkenna landsroknskapin 2001 (Lm. nr. 71-6/2002) mæltu løgtingsgrannskoðararnir landsstýrismanninum til at kanna hesi viðurskifti nærri. Í januar 2004 boðaði Fíggjarmálaráðið m.a. frá, at fyrimunirnir eru so eyðsýndir, at ikki skuldi verið neyðugt við nakrari kanning fyri at fáa tað staðfest. Í november 2004 kunnaði Fíggjarmálaráðið um, at í sambandi við arbeiðið við løgtingsfíggjarlógini 2005 hevði Fíggjarmálaráðið biðið aðalráðini koma við ítøkiligum uppskotum, til tess at fremja sparingar, t.d. strukturbroytingar, talgildisella onnur tiltøk. Fíggjarmálaráðið ásannaði, at striltið hevði gingist at fáa nøkur ítøkilig uppskot. Landsstýrismaðurin var ikki í iva um, at tað var skilagott av savna stovnar og fyrisitingar í størri eindir, bæði hvat viðvíkti KT-skipanum og bygnaði. Fyri at tílíkar broytingar skulu hepnast, krevjast fleiri fyritreytir: 3

26 - peningur skal verða settur av til umleggingina (tað verður dýrari, áðrenn tað verður bíligari), - játtan skal flytast frá fleiri umsitingareindum til ta umsitingareindina, ið skal loysa uppgávuna í framtíðini, - politisk semja skal fáast um broytingarnar, - broytingarnar skulu hava undirtøku í umsitingini. Í desember 2005 kunnaði landsstýrismaðurin í fíggjarmálum um, at hann á sínum øki arbeiddi við tveimum stórum rationaliseringsætlanum. Onnur var ein grundleggjandi umskipan av toll- og skattaumsitingini, og hin var ein grundleggjandi umskipan av virkseminum hjá Hagstovuni, Landsbankanum og Búskaparráðnum. Eisini skuldi í 2006 verða farið undir at savna lønarútgjaldingar o.a. í ein lønardepil. Sambært landsstýrismanninum miðaðu hesar verkætlanir ímóti at savna eins uppgávur saman, bygnaðarliga og fysiskt, og harvið skapa eina bæði effektivari og betri umsiting. Landsstýrismaðurin ásannaði, at tað var sera tungt at fremja rationaliseringar í almennu umsitingini. Serliga høvdu nógvar forðingar verið í arbeiðinum at umskipa virksemið hjá Hagstovuni, Landsbankanum og Búskaparráðnum. Fíggjarmálaráðið var liðugt at evna til lógaruppskot at fremja nevndu umskipan, men uppskotini eru ikki løgd fyri Løgtingið. Viðmerkingar frá Landsgrannskoðanini Fíggjarmálaráðið hevur at kalla til fánýtis tikið stig til at samskipa ítøkilig uppskot á hesum øki. Landsstýrismaðurin vísir á fleiri fyritreytir, ið skulu til, fyri at tílíkar broytingar skulu hepnast, m.a. politisk semja um broytingar og undirtøka í umsitingini. Landsgrannskoðanin heldur, at her er enn eitt dømi um, hvussu torført tað er at loysa mál, har tað er neyðugt at samskipa og samstarva millum fleiri aðalráð. Landsgrannskoðanin vil mæla Landsstýrinum til at taka hesar spurningar til viðgerðar. 3 Kunningartrygd, søgulig gongd (GL 2001/ ) Landsgrannskoðanin hevur í frágreiðingum sínum seinnu árini kunnað løgtingsgrannskoðararnar um gongdina í málinum um stjórnan av kunningartrygd. Niðanfyri er ein stuttur samandráttur av søguligu gongdini seinastu 5 árini. 3.1 Samskifti við løgmann í 2001 um KT-trygd Í skrivi til løgmann í august 2001 um stjórnan av kunningartrygd vísti Landsgrannskoðanin m.a. á, at arbeiðið í landsumsitingini at tryggja elektroniska partin av kunningarkervinum fer óskipað fram. Fólk sita hvør sær og stríðast við somu trupulleikum uttan at halda seg til viðurkendar standardar, og ógreitt er, hvørja ábyrgd og hvønn myndugleika KT-forum, DNL-ráðið og onnur stýri og stovnar hava, og hvørjar avleiðingarnar verða, verða boð ikki fylgd. Løgmaður ásannaði í oktober 2001, at enn var eingin felags kunningar- ella trygdarpolitikkur ásettur og staðfesti, at landsstýrismaðurin í vinnumálum hevði ábyrgdina av, at tað almenna hevði ein yvirskipaðan KT-politikk, umframt ein KT-trygdarpolitikk, ið skuldi taka støði í altjóða standardum innan stjórnan av KT-trygd. Stovnar og landsstýrismenn skulu sostatt ikki hvør í sínum lagi seta yvirskipað krøv til KT-trygd, men taka stig til og tryggja, at teirra skipanir liggja innan fyri karmarnar, sum landsstýrismaðurin í vinnumálum hevur sett. Løgmaður legði dent á, at hvør landsstýrismaður hevur ábyrgd av KT-trygd og tøkni á sínum øki. 4

27 3.2 KT-forum endurstovnað í 2002 Á vári 2002 endurstovnaði landsstýrismaðurin í vinnumálum KT-forum við hesum arbeiðssetningi: at orða uppskot til ein KT-politikk, umframt ein KT-trygdarpolitikk fyri landsfyrisitingina, at fáa til vega eitt felags regluverk fyri KT-trygd, at gera tilmæli um at seta trygdarpolitikkin í verk, at leggja lunnar undir framhaldandi arbeiði við KT-trygd í landsfyrisitingini. 3.3 Uppskot til reglur um KT-trygd til hoyringar í 2003 Í august 2003 sendi KT-forum út til hoyringar hjá fleiri stovnum o.ø. Uppskot til felags regluverk fyri KT-trygd í landsfyrisitingini, umframt skjølini: Bólking av krøvunum í ISO Bólkur B1 Frágreiðing um trygdarkrøv sambært ISO Bólkur B2 Frágreiðing um trygdarkrøv sambært ISO Lýsing av váða á KT-økinum fyri almennar stovnar. Í uppskotinum til felags regluverk fyri KT-trygd verður m.a. mælt til, at: ein felags standardur fyri KT-trygd verður settur í verk fyri KT-trygdina í landsfyrisitingini, arbeiðið við KT-trygd í landsfyrisitingini verður grundað á: ISO standardin, og BS , sum verður brúktur sum leiðbeining at byggja upp og reka KTtrygdarkervið, regluverkið verður skyldubundið, og skal galda fyri alla landsfyrisitingina, standardarnir verða settir í verk innan 3 ár, og at byrjað verður við pilotverkætlanum á 5 stovnum. 3.4 Viðmerkingar frá stovnum o.ø. til uppskot til reglur um KT-trygd 44 stovnar, fyritøkur o.o. nýttu høvið at koma við viðmerkingum til uppskotið, ið varð sent til hoyringar. Í Niðurstøður frá hoyring um felags regluverk fyri KT-trygd 9. desember 2003 tók KT-forum samanum viðmerkingarnar. Yvirhøvur taka stovnarnir undir við regluverkinum, og at bygt verður á altjóða standardin ISO 17799, tó eru onkrir ivasamir og mæla beinleiðis frá at seta so høg mál. Eitt nú verður í viðmerkingunum víst á, at: samband má vera millum trygd og kostnað, veruligi tørvurin má vera avgerandi fyri, hvussu nógv orka skal verða brúkt til KT-trygd, uttan fíggjarliga uppbakking er vandi fyri, at sjónligasta avleiðingin av regluverkinum verður kritiskar skoðanarfrágreiðingar, fáar fyritøkur tora at siga, at tær fylgja BS standardinum, tí skoðaraviðmerkingarnar verða hareftir, talan verður um eina sera krevjandi tilgongd fyri fyrisitingina, og 3 ár er ov stutt tíð at seta regluverkið í verk, 5

28 vandi er fyri, at váðametingin er ov tíðarkrevjandi fyri hvønn stovnin, og hinvegin er vandi fyri, at farið verður ov lætt um váðametingina. 3.5 Tilmæli frá KT-forum í desember 2003 Í tilmæli sínum til landsstýrismannin mælti KT-forum m.a. til: 1. Eina 5-ára freist í staðin fyri 3 ár. 2. At brúka ISO standardin, men ikki BS Broyting av KT-bygnaðinum. 4. Samstarv um at seta í verk regluverkið. 5. Pilotverkætlanir. 6. At stovna KT-deild. 7. At skipa fyri útbúgving/førleikamenning. 3.6 Rundskriv um KT-trygd 1. februar februar 2005 setti landsstýrismaðurin í vinnumálum í gildi rundskriv um KT-trygd. Sambært rundskrivinum hava stovnsleiðslurnar ábyrgdina av, at KT-trygdin fyri 1. februar 2006 byggir á ISO standardin, at arbeiðið við KT-trygd skal verða skipað sambært BS standardinum, og at tær hava sett í verk teir partar av ISO trygdarstandardinum, sum stovnarnir sambært ítøkiligari váðameting skulu lúka. Standardarnir, sum víst verður til í rundskrivinum, eru dagførdir í Landsgrannskoðanin hevur tí spurt Vinnumálaráðið, hvørjir standardar eru galdandi. Í november 2006 hevur Vinnumálaráðið kunnað um, at KT-forum hevur viðgjørt spurningin á fundi í november 2006, og semja var um, at tann til eina og hvørja tíð galdandi ISO standardurin skal vera galdandi, og Vinnumálaráðið fer tí at broyta rundskrivið samsvarandi hesum. Á heimasíðuni hjá Vinnumálaráðnum liggja skjølini, sum í august 2003 vórðu send út til hoyringar. Tá ið skjølini høvdu verið til hoyringar, vórðu tey tillagað í desember Vinnumálaráðið greiddi í november 2006 frá, at tað var eitt mistak, at skjølini, sum vórðu send til hoyringar, vóru at finna á heimasíðuni. Síðani eru skjølini tikin av heimasíðuni. 4 Kunningartrygd, støðan í dag (GL 2001/ ) Í 2006 hevur Landsgrannskoðanin spurt landsstýrismenn, hvørjir landsstovnar o.l., sum teir varða av, lúka tey krøv, ið eru ásett um KT-trygd, og í hvønn mun landsstýrismenn/aðalráð hava umsjón við, at teir landsstovnar, teir varða av, lúka krøvini. Flestu stovnar lúka ikki krøvini, og landsstýrismenn/aðalráð hava so at siga ikki umsjón/eftirlit við, um stovnarnir lúka krøvini fyri KT-trygd. Niðanfyri verður kunnað gjøllari um úrslitið av kanningini. 4.1 Spurnaskriv til landsstýrismenninar Sambært skrivi frá løgmanni 22. oktober 2001 skulu stovnar og landsstýrismenn taka stig til og tryggja, at KT-trygdin á teirra málsøki lýkur tey krøv, sum landsstýrismaðurin í vinnumálum hevur ásett. Ein landsstýrismaður hevur rættarliga ábyrgd av fyrisitingini á teimum málsøkjum, sum løgd eru til hansara, og tað áliggur honum, í rímiligan mun, at føra 6

29 eftirlit við og áseta reglur á sínum málsøki. Við heimild í stýrisskipanarlógini hevur løgmaður í kunngerð býtt málsøkini millum landsstýrismenninar. Ein landsstýrismaður hevur yvirskipaða eftirlitið við stovnunum á sínum málsøki. Yvirskipað eftirlit merkir m.a., at landsstýrismaðurin/aðalráðið skal hava umsjón og eftirlit við, at stovnarnir fylgja ásettum reglum. Harafturat hevur landsstýrismaðurin heimild at geva stovnunum tænastuboð, í tann mun lóggávan ikki forðar tí. Í skrivi 19. september 2006 bóðu vit allar landsstýrismenn um at greiða frá/skjalprógva, hvørjir stovnar, sum teir varða av: 1. februar 2006 luku ásetingarnar í rundskrivinum um KT-trygd, ikki luku ásetingarnar 1. februar 2006, og hvussu støðan var í dag, og hvussu landsstýrismaðurin/aðalráðið hevur eftirlit/umsjón við, um stovnarnir lúka ásetingarnar í rundskrivinum. 4.2 Svar frá landsstýrismonnum Løgmansskrivstovan Løgmansskrivstovan og sendistovurnar lúka ikki ásetingarnar um umsitingarliga KTtrygd. LandsNet arbeiðir við at fáa henda partin í rættlag. Væntandi verður hetta arbeiðið liðugt miðskeiðis í Innlendismálaráðið Bert ein stovnur undir Innlendismálaráðnum leyk 1. februar 2006 ásetingarnar í rundskrivinum um KT-trygd, men fleiri hava sett eitt miðvíst arbeiði í gongd. Landsstýrismaðurin vísir eisini á, at neyðugt verður at fara meira miðvíst til verka, fyri at allir stovnarnir skulu lúka ásetingarnar í rundskrivinum um KT-trygd. Fíggjarmálaráðið Sambært landsstýrismanninum í fíggjarmálum siga 4 av 7 stovnum undir Fíggjarmálaráðnum seg at lúka ásetingarnar í rundskrivinum um KT-trygd. Hinir stovnarnir arbeiða við at fáa viðurskiftini í rættlag. Fíggjarmálaráðið kann tó ikki siga, um stovnarnir luku treytirnar 1. februar Fíggjarmálaráðið hevur latið Landsgrannskoðanini eitt yvirlit, har stovnarnir undir Fíggjarmálaráðnum eru bólkaðir í 3 ymisk trygdarstig, vísandi til bólkingarnar, ið KTforum gjørdi í Sambært Fíggjarmálaráðnum hava landsstýrismaðurin og aðalstjórin regluliga fundir við stovnsleiðslurnar, har til ber at taka upp spurningin, hvørt stovnarnir fylgja ásetingunum í rundskrivinum um KT-trygd. Fíggjarmálaráðið heldur, at fyri teir stovnar, ið eru fevndir av hægsta trygdarstigi (Gjaldstovan og Toll- og Skattstovan) er hóskandi, at dagførd váðameting og skoðan av KT-kervinum verður framd við jøvnum millumbili. Mentamálaráðið Á heysti 2004 tók Mentamálaráðið stig til at gera eina váðagreining fyri stovnar og skúlar undir ráðnum. Váðagreiningin varð latin stovnsleiðarunum. Hóast vit hava spurt tvær ferðir, sigur Mentamálaráðið seg ikki kunna svara, hvørjir stovnar lúka ásettu treytirnar í rundskrivinum um KT-trygd. Mentamálaráðið fer at umhugsa at gera eina kanning. 7

30 Fiskimálaráðið Fiskimálaráðið framdi fyrst í 2005 eina tvørgangandi verkætlan ímillum stovnar og deildir í ráðnum, har KT-trygdin varð sett í fokus. Fiskimálaráðið nýtti ein viðurkendan og góðkendan KT-grannskoðara til m.a. at gera váðametingar. Hvør deild/stovnur fekk síðani eina skrivliga váðameting, sum lýsti váðar viðvíkjandi kunningartøkni við støði í trygdarkunngerðini. Fyri 1. september 2004 skuldu KTkervini, sum eru fevnd av lógini um persónsupplýsingar, lúka treytirnar í trygdarkunngerðini. Fiskimálaráðið og stovnar/deildir undir ráðnum lúka enn ikki tey strongu og víðtøknu krøvini í ISO 17799/BS Skal Fiskimálaráðið lúka krøvini, verður neyðugt við hægri játtan og fleiri starvsfólkum. Nakrar deildir hava verið afturhaldin við at gera skrivligan KT-politikk, tí ivi er um, hvørt uppskotið um KT-politikk, sum Vinnumálaráðið skal koma við, kemur at galda fyri øll ella bara verður eitt ískoyti til verandi innanhýsis KT-politikk. Hesin trupulleiki er ikki vorðin minni av, at KT-politikkurin hjá Vinnumálaráðnum hevur verið ávegis í fleiri ár. Sum nú er, hava deildir og stovnar undir Fiskimálaráðnum ein innanhýsis skrivligan KT-politikk. Uppgávan hjá landsstýrismanninum at hava eftirlit við, um stovnar/deildir undir Fiskimálaráðnum fylgja ásetingunum í rundskrivinum frá Vinnumálaráðnum um KTtrygd, er løgd út til KT-leiðaran í ráðnum, og hann fylgir við menningini hjá stovnunum á KT-økinum. Fiskimálaráðið vísir á, at valið, at nýta ISO 17799/BS sum grundarlag fyri KT-trygdini, er ein umfatandi verkætlan, sum tekur fleiri ár at seta í verk. Harumframt fevnir málið um kunning generelt og tískil eisini um fysiska handfaring av pappíri/skjølum. Tað er ein mannagongd, sum krevur, at peningur verður játtaður til endamálið, og at fleiri starvsfólk verða knýtt at, fyri at tað kann setast í verk. Fiskimálaráðið vísir eisini á, at størsti munurin millum eina skjóta íverksetan av aðalkravinum (ISO 17799/BS ) og eitt longri skotbrá er, at almennu stovnarnir fáa álvarsamar viðmerkingar í árligu skoðarafrágreiðingunum. Tað fer í sjálvum sær ikki at hækka støðið. Almanna- og Heilsumálaráðið Bert tveir stovnar siga seg lúka ásetingarnar fult út ella møguliga lúka ásetingarnar. Almanna- og Heilsumálaráðið hevur enn ikki sett nakrar fyriskipanir í verk fyri at kanna, hvørt stovnarnir, sum landsstýrismaðurin varðar av, lúka ásetingarnar í rundskrivinum um KT-trygd. Landsstýrismaðurin heldur ikki, at tað er uppgávan hjá landsstýrismanninum/aðalráðnum at skipa fyri beinleiðis eftirliti/grannskoðan av KT-trygdini á stovnunum. Tað skal leiðslan á stovnunum sambært ISO standardinum sjálv skipa fyri. Á einum árliga afturvendandi evnisdegi fyri allar stovnarnar, sum hann varðar av, ætlar landsstýrismaðurin bert at spyrja stovnarnar, um teir hava framt eina árliga KT-- skoðan. Á henda hátt kann landsstýrismaðurin hava eftirlit við, hvussu KTtrygdarstøðan á stovnunum er. Landsstýrismaðurin ætlar annars at eggja teimum stovnum, har eingin árlig KT-skoðan er gjørd, til at fáa tað í lag. Vinnumálaráðið Sambært Vinnumálaráðnum eru tað onkrir stovnar, ið siga seg lúka treytirnar í rundskrivinum um KT-trygd. Bert ein stovnur segði seg 1. februar 2006 lúka trygdarásetingarnar í rundskrivinum. 8