Úttekt á samræmdu prófi í dönsku vorið Michael Dal

Transkript

1 Úttekt á samræmdu prófi í dönsku vorið 2006 Michael Dal Reykjavík júní 2006

2 Michael Dal Lektor við Kennaraháskóla Íslands Úttekt á samræmdu prófi i dönsku vorið 2006 Félag dönskukennara og Kennaraháskóli Íslands ISBN ISBN

3 Efnisyfirlit Efnisyfirlit... 3 Formáli... 5 Uppbygging prófsins... 6 Skilningur á mæltu máli... 6 Verkefnin sem fylgja skilningi á mæltu máli... 7 Skilningur á rituðu máli... 8 Verkefnin sem fylgja skilningi á rituðu máli... 9 Málnotkun Málfar, frágangur og framsetning Samantekt Umræða Heimildaskrá Viðauki 1: Orðatiðni Viðauki 2 Samræmt lokapróf í 10. bekk vor Danska

4 4

5 Formáli Í bréfi frá 1. júní 2006 frá Félagi dönskukennara er óskað eftir að undirritaður geri faglega úttekt á samræmda prófinu í dönsku Úttektin er unnin þannig að fjallað verður um hvern prófþátt fyrir sig og verkefnin sem fylgja. Gerð er grein fyrir próffræðilegum atriðum og málfarsvillum. Einnig er fjallað um eðli og efnistök textana sem notaðir eru í prófinu. Í umfjölluninni er m.a. stuðst við rit eftir helstu sérfræðinga í gerð tungumálaprófa einkum rit sem fjalla um hlustunarpróf, lesskilningspróf og málnotkunarpróf. Einnig eru niðurstöður bornar saman við markmið aðalnámskrár Menntamálaráðuneytisins. Í bréfinu frá Félagi dönskukennara kemur m.a. fram að félagið hefur þungar áhyggjur af því hversu illa er staðið að samningu samræmds lokaprófs fyrir grunnskólana og að annmarkar á prófinu eru svo alvarlegir að ekki sé hægt að láta slík vinubrögð óátalin. Eftir að hafa lokið úttektinni á samræmdu prófi í dönsku árið 2006 deilir undirritaður þessum áhyggjum. Bæði málfarslega og próffræðilega er prófið töluvert gallað. Í mörgum tilvirkum hafa grundvallarreglur við gerð prófa hreinlega verið brotnar. Prófið er að auki mjög einhæft. Vankantarnir í prófinu eru svo alvarlegir að eðlilegt er að spyrja sig hvort prófið skeri úr um kunnáttu nemenda í dönsku. Ástæða er til að Námsmatsstofnun endurskoði rækilega þau vinnubrögð sem hafa verið viðhöfð við samningu þessa prófs. Reykjavík, júní 2006 Michael Dal 5

6 Uppbygging prófsins Prófið er í tveimur hlutum. Í fyrri hlutanum er skilningur á mæltu (25 %) og rituðu máli (40 %) prófaður. Í síðari hluta prófsins er prófað í málnotkun (samtals 25 %). Í leiðbeiningum til nemenda kemur að auki fram að verkefni F í fyrri hluta prófsins gildi 10 %. Hér er um að ræða innfyllingarverkefni en óljóst er þó hvort þetta verkefni teljist vera málnotkunarverkefni eða verkefni sem tengist skilningu á rituðu máli. Uppbygging prófsins líkist því sem hefur verið síðastliðin fimm ár. Vægi milli prófþátta hefur þó breyst lítillega milli ára. Á árunum var örlítið meira vægi á skilningi á mæltu máli og rituðu máli en minna vægi á málnotkun (sjá töflu 1). Prófþættir / Prófár Skilningur á mæltu máli 30 % 30 % 25 % 25% 25% Skilningur á rituðu máli 45 % 45 % 40 % 40 % 40 % Málnotkun 25 % 25 % 35 % 35 % 35 % Tafli 1: Vægi á samræmdum prófum Þannig má segja að uppbygging prófsins 2006 líkist því sem hefur tíðkast undanfarin ár. Skilningur á mæltu máli Nemendur voru prófaðir í þremur samtölum á mismunandi þyngdarstigum. Í fyrsta samtalinu er greinilega notaður frekar einfaldur orðaforði en í þriðja samtalinu er orðaforðinn þyngri og samtalið er einnig lengra. Fyrsta samtalið fjallar um tvær vinkonur sem hittast eftir sumarfríið. Þær eru að byrja í 8. bekk og samtalið fjallar m.a. um stráka, kærasta og um það að fullorðnast. Orðaforðinn er frekar einfaldur og tengist daglegu lífi ungmanna. Orðin og orðalagið sem notuð eru tengjast persónulýsingum og ýmsu sem stendur nemendum nærri. Hins vegar verður að teljast mjög óviðeigandi að fjallað er um samband stúlkna við eldri drengi og jafnvel fullorðna menn. Svona efnisval er ekki við hæfi og á ekki að birtast í lokaprófi fyrir ungmenni sem eru að ljúka grunnskólanámi. Einnig má segja að textinn sé beinlínis barnalegur á köflum, beri vitni um fordómafullt hugarfar (staðhæft er að fullorðið fólk verði vitlaust með aldrinum og ellilífeyrisþegar gangi í barndóm) og óraunsær (að unglingur myndi í dag segjast vera að fara heim til þess að skrifa dagbók). Annað samtalið fjallar um strák og stúlku sem hittast og ræða um offitu kattar stúlkunnar. Orðaforðinn er frekar einfaldur og ætti að höfða til nemenda. Í samtalinu eru notuð nokkur orðasambönd (t.d. forsvandt den som en pil ) sem frekar tengjast ritmáli en talmáli. Í lok samtalsins er sagt að Jeg kommer snart på besøg og hilser på din mærkelige kat (Námsmatsstofnun 2006 C). Óljóst er hvort orðið mærkelig er notað í merkingunni merkilegur eða skrýtinn en setningin lætur illa í eyrum og jafnvel óeðlilega á dönsku. Almennt ber samtalið keim af því að vera unnið upp úr skriflegum heimildum og uppfyllir því ekki kröfur sem gerðar eru um að samtöl sem notuð eru í 6

7 tungumálaprófi eigi að byggja á raunverulegu talmáli. Mikilvægt er að standa fast á að talmál er ekki vitlaust ritmál en að um sé að ræða en sprogfærdighed, der opfylder nogle bestemte krav og formål, og som følger sine egne regler og har sin egen indre logik. (Henriksen 1999 : 9) Þriðja samtalið fjallar um tvo einstaklinga sem ræðast við um skóla, íþróttir og tómstundaiðju. Orðaforðinn tengist ágætlega þeim orðaforða sem notaður er í kennslubókum í dönsku og notuð eru orðasambönd og orðalag sem er eðlilegt fyrir ungt fólk að nota (t.d. karate er en fed sport ). Viðfangsefnið og orðaforðinn eru þannig ágæt og uppfylla þær kröfur sem gerðar eru í aðalnámskrá grunnskóla. Verkefnin sem fylgja skilningi á mæltu máli Prófað er í skilningi á mæltu máli með samtals 25 krossaspurningum, hver með þrjá eða fjóra svarmöguleika. Fyrstu 15 spurningarnar eru á íslensku og með fjórum svarmöguleikum og tengjast þær fyrstu tveimur samtölunum. Síðustu tíu spurningarnar eru úr þriðja samtalinu og með þremur svarmöguleikum og eru þær á dönsku. Í fyrsta samtalinu er spurt um almenn atriði úr hlustunarefninu t.d. um sumardvalarstað viðmælenda og um álit stelpnanna á fullorðnum. Einnig er spurt um einstök atriði t.d. í hvaða bekk stelpurnar eru að fara og hvaða grein er í fyrsta tíma morguninn eftir að samtalið á sér stað. Þannig má segja að leitast sé við að prófa hæfni nemenda til að skilja aðalinntak samtalsins og hæfni nemenda til að skilja einstök atriði í samtalinu (nákvæmnisskilning). Í spurningu 5 er hins vegar óljóst hvaða svarmöguleiki sé réttur. Hér er spurt um hvers vegna ein stúlknanna eigi í erfiðleikum með strák sem heitir Jan. Í textanum stendur að Jan hafi óbeðinn sest við hlið stúlkunnar og að hann virðist vera ástfanginn af stúlkunni. Har du set Jan? Han satte sig ved siden af mig i klassen. Jeg tror han er forelsket i mig endnu. Jeg ved ikke, hvad jeg skal gøre (Námsmatsstofnun 2006 C) Þetta má túlka eins og Jan sé bæði uppáþrengjandi og ástfanginn af henni. Því væri hér hægt að krossa bæði við svarmöguleika tvö og fjögur (Hann er svo skotinn í henni og Hann er svo uppáþrengjandi). Þetta stangast á við fyrirmælin þar sem kemur fram að aðeins eitt rétt svar er við hverri spurningu. Einnig eru svarmöguleikarnir í spurningu 6 gallaðir. Spurt er hvers vegna ein stúlknanna vilji frekar vera með eldri strákum. Í samtalinu er sagt. Drengene i 9. og 10. klasse. De er søde! De er også mere modne. (ibid.) 7

8 Strákarnir í 9. og 10. bekk eru sem sagt sætari og þroskaðri. Rétta svarið á væntanlega að vera fyrsti svarmöguleikinn Þeir eru elskulegri og þroskaðri. Danska þýðingin á orðið elskulegur er venjulega elskværdig eða kærlig og þess vegna á þetta ekki við í þessu samhengi. Þess vegna má segja að ekki sé hægt að merkja við réttan svarmöguleika í spurningu 6 því allir svarmöguleikarnir eru strangt til tekið rangir. Í spurningunum sem fylgja samtali tvö er spurt um almenn atriði varðandi vandamál kattarins og eiganda hans. Um er að ræða krossaspurningar með fjóra svarmöguleika. Í spurningunum sem fylgja samtali þrjú er hins vegar spurt á dönsku og svarmöguleikarnir eru þrír. Skilningur á rituðu máli Í þessum prófþætti er að finna þrjá mismunandi texta. Texti 1 Spøgelset Amanda er frásögn af draugagangi á heimili vina. Texti 2 Den nat tyskerne kom fjallar um atburð sem gerist í stríðinu Í báðum textum er sagt frá í fyrstu persónu. Texti 3 er Den uartige dreng eftir H. C. Andersen sem er táknsöguleg frásögn um ástina. Athygli vekur að ekki er gefið upp hvaðan textarnir koma og er því ekki farið eftir almennum reglum um heimildanotkun. Allir textarnir einkennast af málfari sem er frekar gamaldags og dæmi er um málfar og orðaval sem aldrei eða mjög sjaldan er notað nú á dögum. Í texta 1 er t.d. að finna orð eins og aftenstunden og ægtemand. Bæði orðin þykja frekar gamaldags og eru lítið notuð í nútímamáli. Efnið og frásögnin í texta 2 fjallar um síðari heimstyrjöldina og orðaforðinn tengist þess vegna m.a. þeim tíma. Til þess að koma til móts við nútímalesendur hefur þó verið útbúinn orðalisti þar sem þrjú orð hafa verið útskýrð á dönsku. Texti 3 ber bæði málfarsleg og innihaldsleg merki þess að vera frá rómantíkinni í lok 19. aldar - tíma sem grunnskólanemendur í lok 10. bekkjar hafa litla sem enga þekkingu á. Umfjöllunarefnið í texta 3 má skilgreina sem háfleygt og abstrakt og er málfarið samkvæmt því. Dæmi um það er orðið flitsbue sem varla sést í dag. Kakkelovnen er fyrir löngu orðið úrelt heimilistæki og rétt eins og varm vin og stegte æbler kannast enginn við í dag. Innihaldsgreining textanna sýnir að um er að ræða efni sem er úr takt við tímann. Í aðalnámskrá (Menntamálaráðuneytið 1999) er gert ráð fyrir að nemendur kynnist menningu, siðum og þjóðfélagsháttum í Danmörku, m.a. með því að nota efni sem fjallar á ólíkan hátt um málefni líðandi stundar. Textarnir sem hér hafa orðið fyrir valinu uppfylla ekki þessar kröfur. LIX-talan 1 (Elkan 2002) fyrir alla textana er 41 sem þýðir að hér er um frekar erfiða texta að ræða. Textar sem hafa LIX-töluna eru reiknaðir sem miðlungserfiðir en textar 1 LIX er stytting fyrir LÆSBARHEDSINDEX, sem er aðferð til að mæla erfiðleika texta. Aðferðin byggist á að reikna út hlutfallið milli fjölda setninga í textanum, fjölda langra orða og heildar orðafjölda textans (sjá einnig Elkan 2002) 8

9 sem hafa LIX-tölu á bilinu eru taldir vera erfiðir. Í þessum flokki er m.a. oftast að finna texta sem fjalla um málefni tengt vísindum og samfélagsmálum. Samtals koma 1764 orð fyrir í textunum og 368 orð eða tæpt 21 % orða eru lengri en sex bókstafir. Séu textarnir greindir eftir orðatíðni (sjá viðauki 1) kemur í ljós að notuð eru 609 mismunandi orð og að mest notaða orðið er og (80 sinnum). Jeg er notað 47 sinnum en han er notað 29 sinnum sem undirstrikar að frásögnin fer mest fram í fyrstu persónu. Einnig kemur í ljós að mörg þau orð sem hafa fleiri en 6 bókstafi eru orð sem tengjast stríði, stríðsrekstri og hergögnum t.d.: Allierede, Arrestere, Attentatforsøg, Berygtet, Besættelsesmagt, Brænder, Buernes, Fjendtlig, Flitsbue, Forbund, Geværet, Krigens, Modstandsgruppe, Overvågning, Sejrede, Skyderi, Tyskere, Tyskernes, Uniformer, Våbnene o.s.frv. Lengstu orðin eru orð eins og kakkelovnen, græsrodsbevægelser, besættelsesmagten, rædselsslagen, sommerferierne, spøgelseshistorier, hyggesnakkede og miljøbeskyttelse. Á grundvelli LIX-greiningarnar og greiningar á orðatíðni má því staðhæfa að textarnir í heild sinni eru frekar erfiðir og einnig má bæta við að orðaforðinn sem notaður er tengist atburðum og hugsunarhætti sem er langt frá reynsluheimi nemenda. Textarnir endurspegla heldur ekki dönskuna eins og hún er notuð í daglegu lífi af þeim sem hafa hana að móðurmáli. Í aðalnámskrá grunnskóla er lögð áhersla á að binda ákveðinn orðaforða inn í námið, setja hverjum efnisflokki þau mörk sem hæfa aldurs- eða námsstigi (Menntamálaráðuneytið 1999 : 34). Textarnir sem urðu fyrir valinu í þessu prófi bera merki þess að taka ekki mið af þessu ákvæði. Verkefnin sem fylgja skilningi á rituðu máli Textunum fylgja samtals 28 krossaspurningar á dönsku. Sjö þeirra tengjast texta 1 Spøgelset Amanda, 11 þeirra eru spurningar við texta 2 Den nat tyskerne kom og 10 þeirra eru spurningar við texta 3 Den uartige dreng. Svarmöguleikarnir við spurningunum við texta 1 og 2 eru fjórir en svarmöguleikarnir við texta 3 eru þrír. Almennt má segja að málfarinu í spurningunum sé mjög ábótavant. Hér er ekki einungis um að ræða einstakar innsláttarvillur eða klaufavillur heldur villur sem benda til mjög takmarkaðrar kunnáttu í danskri málnotkun því um er að ræða villur sem snerta undirstöðuatriði danskrar málfræði. Höfundur prófsins skiptir líka að ástæðulausu milli nútíðar og þátíðar í spurningunum. Aðeins þetta eina atriði gefur til kynna mjög slaka máltilfinningu í dönsku hjá semjandanum (sjá einnig nánari í kaflanum um málfar, frágang og framsetningu síðar í textanum). Í spurningunum er leitast við að prófa textaskilning nemenda. Þetta er gert með því að spyrja um atriði úr textanum en einnig er spurt um merkingu einstakra orða eins og idyllisk, attentatforsøg, gevær og uartig. Þegar prófað er í textaskilningi mæla sérfræðingar eindregið með að ekki sé prófað í orðaforða nema í þeim tilfellum þar sem nemandinn getur lesið eða skilið merkingu orðsins út frá samanhengi í textanum (Sjá 9

10 einnig Bachman og Palmer 1996 : ). Þó að nemendur skilji t.d orðið idyllisk þá er ekki víst að viðkomandi skilji nákvæmlega í hvaða samhengi orðið er notað í þessum texta og hvaða merkingu það ef til vill hefur hér. Orðaforði er að sjálfsögðu mikilvægur fyrir lesskilning nemenda en vafasamt er að prófa færni nemenda í að skilja einstök orð og sérstaklega þegar um er að ræða orð sem ekki er hægt að skýra út frá samhengi í textanum Þegar lesskilningur er prófaður með krossaprófi er nauðsynlegt að það sem spurt er um tengist textanum, lesskilningi á dönsku en ekki almennri kunnáttu eins og dæmi er um í þessu prófi. Í spurningu 28 er spurt hvaða málefni vinirnir byrji að tala um. Gefnir eru upp fjórir svarmöguleikar: k) Elever, miljøproblem og komedier. l) Miljøforsvar og skuespillere. m) Spøgelser og flere ting. n) Spøgelser, uvejr og nogle venner. Í textanum stendur að (Námsmatsstofnun 2006 A : 7) snakken gik nu i andre retninger, rejser til Indien, skuespil i København, miljøbeskyttelse (ibid. : 6) Strangt til tekið er ekki hægt að svara spurningunni. Svarmöguleikarnir k), m) og n) eru greinilega vitlausir og í svarmöguleika l) er talað um fyrirbrigði sem ekki er til á dönsku (miljøforsvar) og ekkert er sagt að talað hafi verið um leikara (skuespillere). Hinsvegar var talað um leikrit (skuespil) í Kaupmannahöfn. Í spurningu 33 er spurt hvenær frásögnin á sér stað. Gefnir eru upp fjórir svarmöguleikar: k) Under anden verdenskrig. l) Under første verdenskrig. m) Under den kolde krig. n) I halvfemserne. (ibid. : 9) Þetta kemur ekki fram í textanum. Hinsvegar kemur fram að aðalpersónan heimsótti afa sinn og ömmu í stríðinu Einnig kemur fram að Hitler hafi orðið fyrir banatilræði. Út frá þessum upplýsingum eiga nemendur að vita að hér sé um að ræða síðari heimstyrjöldina. Hér er með öðrum orðum ekki verið að prófa lesskilning á dönsku heldur sögukunnáttu. Í spurningu 36 er spurt hvers vegna Dönum hafi verið bannað að hlusta á BBC. Gefnir eru upp fjórir svarmöguleikar: 10

11 a) Danskerne havde tabt krigen. b) Der var krig og Danmark var besat. c) Fordi de allierede var ved at vinde. d) Hitler havde taget magten i Europa. (ibid. 9) Um þetta er ekki fjallað í textanum. Gert er grein fyrir að afinn hlustaði á BBC: Bedstefar lyttede i kælderen til BBC, derfor vidste vi, at Hitler havde været ude for et attentatforsøg, og senere, at de allierede var gået i land i Sydfrankrig. (ibid. 8) Hér kemur hvergi fram að bannað er að hlusta á BBC og ástæðan fyrir því kemur hvergi fram. Þess vegna er í raun og veru ekki hægt að svara spurningunni nema nemendur viti svolítið um stríðið í Danmörku og hvað BBC er. Þá væri ef til vil hægt að svara rétt með því að merkja við bæði b) og d). Þannig má segja að hér sé um að ræða meingallaða spurningu. Það sama er að segja um spurningu 43. Hér er spurt um hvað atburðirnir sem sagt er frá segi stelpunni. Gefnir eru upp fjórir svarmöguleikar: k) At hendes bedsteforældre var store helte. l) At en krig kan være skrækkelig. m) At livet kan være grusomt. n) Hvor spændende en krig kan være. (ibid. : 9) Í textanum er sagt frá því að amman taki til eftir leynigestinn, taki á móti þjóðverjunum og sjái til þess að maðurinn hennar komist undan. Einnig er sagt að aðalpersónan sé stolt af, at min bedstefar var en af Danmarks helte. (ibid. : 8) Þannig eru færð rök fyrir að stelpan álíti að afi og amma hennar séu hetjur. Einnig er í textanum gerð grein fyrir því að stelpan uppgötvaði að stríðið er hræðilegt: Den nat rykkede krigens gru ind under min hud. (ibid. : 8) Hér er með öðrum orðum óljóst hvaða svar sé hið rétta og þannig má segja að spurningin sé gölluð. Málnotkun Samkvæmt upplýsingum á forsíðu prófsins telst verkefni F í hluta I vera málnotkunarverkefni. Spurningin er þó hvað þetta verkefni í raun og veru prófar. Um er að ræða innfyllingarverkefni þar sem nemendur eiga að velja á milli þriggja til fjögurra orða í hverja innfyllingu. Fræðimenn sem hafa rannsakað notkun innfyllingarverkefna í 11

12 tungumálaprófum benda á að í grundvallaratriðum sé um að ræða tvenns konar innfyllingarverkefni. Alderson (2000) bendir á að venjulegt innfyllingarverkefni (svokallað cloze-test ) er hannað þannig að t.d. tíunda hvert orð í textanum sé tekið út. Nemandinn á þá að setja aftur inn orðin sem vantar. Hin tegund innfyllingarverkefna er öðruvísi því sá sem semur prófið velur þá sjálfur hvaða orð þarf að taka burt....(the test constructur) decides on some rational basis, which words to delete, but tries not to leave fewer than five or six words between gaps. (Alderson 2000 : ) Þrátt fyrir að um sé að ræða tvær mismunandi tegundir verkefna þá er þeim oft ruglað saman og þau kölluð innfyllingarverkefni eða cloze-test. Alderson bendir hins vegar á að nauðsynlegt sé að greina á milli þessara verkefna.... the term cloze-test should be confined to those tests that are produced by the application of the pseudo-random deletion procedure (...) All other gap-filling tests should not be called cloze-tests since they measure different things. (Alderson 2000 : 208) Í báðum verkefnategundum er mælt með að fyrstu þrjár til fjórar setningar standi ósnertar þannig að nemendur geti kynnst innihaldi textans áður en þeir byrja að leysa verkefnið. Í textanum í verkefni F er því ekki um að ræða innfyllingarverkefni í hefðbundnum skilningi. Semjandinn hefur valið hvaða orð þarf að taka burt ( gap-filling test ). Nemendum gefst ekki kostur á að kynnast innihaldi textans því fyrstu innfyllinguna er að finna eftir átta orð. Verkefnið prófar hvort nemendur eru færir um að setja inn réttan greini fyrir framan nafnorð, rétta mynd sagnorða og nafnorða, réttar forsetningar, tengiorð og fornöfn. Í einu tilfelli er beðið um að velja rétta merkingu orða. Þannig er ljóst að hér er prófað í málfræði og merkingarfræði (en ekki málnotkun). Í aðalnámskrá (1999) er sérstaklega tekið fram að nemendur eigi að geta notað og unnið með undirstöðuatriði málfræðinnar. Ekki er átt við að þeir eigi að þylja upp einstakar reglur og undantekningar, heldur hafi skilið og geti beitt þessum atriðum m.a. í rituðu máli. Í ljósi þessara markmiða kemur það spánskt fyrir sjónir að prófað sé í einstökum málfræðiatriðum. Einnig er ljóst að verkefnið fylgir ekki þeim reglum og kröfum sem gerðar eru til innfyllingarverkefna. Innihald og málfar textans er einnig hægt að deila um. Byrjunarsetningin er bæði innihaldslega og málfarslega flókin. Um er að ræða svokallaðan sætningsknude því hér er sérstök dönsk setningarbygging þar sem aðal- og aukasetningu er blandað saman. Þetta er mjög gammaldags málfar sem aldrei eða sjaldan er notað í dag. Það sama má segja um orðavalið í textanum. Þannig þýðir imiterede allt annað í nútímamáli en það sem er átt við hér.... samtidig med at han imiterede som balletdanser, akrobat og pantomist (Námsmatsstofnun 2006 A : 12) 12

13 Í þessu samanhengi þýðir imitere að reyna fyrir sér eða kannski að vinna. Í nútímamáli þýðir imitere frekar að herma eftir eða jafnvel óekta eða gervi- t.d. imiteret læder = gervileður (Politiken 1992). Orðið pantomist þekkist alls ekki í dag og er ekki einu sinni að finna í réttritunarorðabók sem gefin er út af dönsku málnefndinni (Dansk sprognævn 1988). Athygli vekur líka að ekki er tilgreint hvaðan textinn kemur. Í verkefni G er ætlast til að nemendur skrifi orð í samfelldu máli á dönsku um myndasögu. Um er að ræða sex myndir sem sýna hóp ungmenna í skálaferð. Á meðan kennararnir undirbúa grillmatinn ætlar hópur nemenda að fara í gönguferð. Þau villast og koma ekki heim fyrr en seint um kvöldið. Mjög góður nemi getur hæglega skrifað langa og flókna sögu sem byggir á ákveðnum orðaforða út frá myndunum og kannski er jafnvel erfitt fyrir góða nemendur að takmarka sig við orð. Þess vegna er óheppilegt að takmarka lengd í svona verkefni. Nemi með takmarkaðan orðaforða er hins vegar frekar í vanda staddur. Myndasagan byggir á ákveðnum orðaforða eins og lejrskole, rutebil, elever, en forgrening i stien / deler stien sig i to retninger o.s.frv. Til þess að geta leyst þetta verkefni á viðunandi hátt þurfa nemendur að hafa þennan orðaforða. Þannig má segja að myndasagan henti að mörgu leyti illa í málnotkunarpróf af þessu tagi. Efnistök og orðaforðinn eru of þröng til þess að nemendur geti tjáð sig frjálslega og eðlilega um myndirnar og notað hugmyndaflug sitt. Myndefni er oftast mjög vinsæll efniviður í ritunarverkefni en í prófi eins og samræmdu prófi er nauðsynlegt að gera kröfur um að notað sé svokallað opið myndefni þ.e.a.s. að nemendur hafi frjálsar hendur við ritunina. Annars er hætta á að ritunarverkefnið prófi frekar hvort nemendur kunni að nota ákveðinn orðaforða í stað þess að prófa færni nemenda í að beita kunnáttu sinni í tungumálinu. Þetta væri e.t.v. hægt að gera með því að sýna mynd af ákveðnum atburði (t.d. árekstri tveggja bíla) og biðja nemendur að segja frá því hvað gerðist á undan og á eftir að myndin var tekin. Þannig gefst nemendum tækifæri til að nota hugmyndarflug og beita kunnáttu sinni í tungumálinu. Í verkefni H er ætlast til að nemendur myndi spurningar í samtali sem fer fram í fatadeild í vöruhúsinu Magasin du Nord í Kaupmannahöfn. Nemendur eru beðnir um að kaupa föt áður en farið er á dönskunámskeið í Hróarskeldu. Ekki er gefið upp hvaða föt nemendur eigi að kaupa. Þannig má álykta að það geti verið hvað sem er t.d. sokkar, skyrta, buxur, nærföt eða annað. Segjum að nemandi velji að kaupa buxur þá getur hann skrifað eitthvað í lið 64 og 65 en verður væntanlega alveg stopp í lið 66. Hvernig buxur eru með myndum á? Einnig þykir mjög undarlegt að sölumaðurinn spyr hversu margar flíkur eða hluti viðkomandi vill fá. Greinilega gengur ekki að skrifa um buxur. Spurningin er nú hvaða föt hafa myndefni og hvaða föt er hægt að kaupa í einhverju magni? Greinilegt er að um er að ræða ákveðna fatategund. En hvaða fatategund? Þannig eru nemendur (kannski óviljandi) beðnir um að nota ákveðinn orðaforða. 13

14 Erfitt er að skilja hvert markmiðið með þessu verkefni er. Er það að nemendur reyna að finna út hvaða fatategund um er að ræða eða að nemendur skrifi frjálslega um hvernig þeir myndu nota dönskuna í búðinni? Að auki er málfarinu í verkefninu mjög ábótavant. Venjuleg orðasambönd eru notuð á rangan hátt og notkun forsetninga er á einum stað hreint og beint misvísandi (sjá nánari í kaflanum um málfar, frágang og framsetningu). Málfar, frágangur og framsetning Í prófinu er töluvert af málfarsvillum, innsláttarvillum og frágangur er í mörgum tilfellum ófullnægjandi. Hér fyrir neðan er að finna lista yfir villur: Prófhefti 1: 1. Bls. 2 spurning 4: Hér vantar spurningarmerki. 2. Bls. 4 spurning 20: Ósamræmi í tíð. Tveir svarmöguleikar standa í þátíð og einn í nútíð. Best er að nota nútíð. Að auki er óheppilegt að nota orðið træne í líð X. Betra er að nota orðið dyrke (Hendes klassekammerat dyrker den.) 3. Bls. 4 spurning 21: Vitlaus staðsetning atviksliðliða. Hér væri betra að sleppa spurningarmerkinu og t.d. skrifa: Karen har lært sig a. hele tiden at angribe modstandere. b. at bevæge sig meget hurtigt. c. bedre at koncentrere sig om alt det hun gør. Á þennan hátt er einfaldara að raða setningarliðunum rétt. Einnig er fokusere í lið C óheppilegt orðaval í þessu samhengi. Hér er frekar átt við at koncentrere sig. 4. Bls. 4 spurning 25, liður V: Röng forsetning. Hér á að nota til í staðin fyrir for (har bestemt sig til at træffe Karen..) 5. Bls. 6, 2. dálki, lína 4: Röng notkun orða. Rørelse þýðir geðshræring eða klökkvi. Her er væntanlega átt við bevægelse = hreyfing. 6. Bls. 7 spurning 26, liður A: Fornafn vantar. Í svarmöguleika eitt vantar fornafnið nogle (...og et besøg hos nogle venner på ) 7. Bls. 7 spurning 26, liður D: Hér vantar greini fyrir framan naturkatastrofe og uvejr. Einnig vantar orðið nogle fyrir framan spændende hændelser. Orðið naturkatastrofe er rangt stafsett (en naturkatastrofe, et uvejr og nogle spændende hændelser). 8. Bls. 7 spurning 27: Lélegt málfar. Hér má sleppa noget som og bæta við at. (Ordet idyllisk betyder at ) 9. Bls. 7 spurning 28, K liður: Stafsetningarvilla og röng notkun fleirtölu. (elever, miljøproblemer og komedier). 10. Bls. 7 spurning 28, L liður: Röng notkun orða. Orðið miljøforsvar er ekki til á dönsku. Hér er kannski átt við miljøbeskyttelse. 14

15 11. Bls. 7 spurning 28, M liður: Röng orðanotkun. Ekki er hægt að nota flere í þessu samhengi. Hér hefði átt að standa andre (spøgelser og andre ting). 12. Bls. 7 spurning 29, R liður: Stafsetningarvilla (ikke noget man behøvede). 13. Bls. 7 spurning 29, S liður: Ósamræmi í tíð. Flestir valmöguleikar standa í þátíð en hér er notuð nútíð. Hins vegar væri ef til vil betra að hafa þetta allt í nútíð: Lotte mener, at spøgelser a. er noget man skal være bange for. b. ikke er noget man behøver at tænke på. c. er noget der er her engang imellem d. er noget man ikke skal tro på. 14. Bls. 7 spurning 30, V liður: Hér vantar greini fyrir framan eventyr (et eventyr). Betra væri líka ef staðhæfingin hefði staðið í nútíð (Uvejret vækker tanker om). 15. Bls. 7 spurning 30, Æ liður: Orðið á að standa í fleirtölu (Ødelæggelser) 16. Bls. 7 spurning 32: Röng staðsetning atviksorðs (Det er nu sikkert, at..). Þetta hefur í för með sér að breyta þarf staðsetningu sagnorðanna í svarmöguleikunum: Det er nu sikkert, at Gudrun a. er forelsket i spøgelser b. vil besøge Lotte og Lars.. o.s.frv. 17. Bls. 7 spurning 32, H liður: Rangt orð. tilværelsen á að vera tilstedeværelsen (ikke nægte tilstedeværelsen af spøgelser). 18. Bls. 7 spurning 32, I liður: Vitlaust orð. Ekki er hægt að nota håne í þessu samhengi. Hér er ef til vil átt við nægte eða benægte. 19. Bls. 8, 1. dálkur 5 línur neðanfrá: Innsláttarvilla. (Ikke en trækning i hendes ansigt..) 20. Bls. 8, 2. dálkur 4 línur neðanfrá: Stafsetningarvilla (i denne fortælling). 21. Bls. 9, spurning 36: Röng forsetning (..folk havde ikke lov til at lytte til BBC fordi..) 22. Bls. 9 spurning 36, B liður: Rangrt orð. (der var krig og Danmark..) 23. Bls. 9 spurning 42, F,G og H liður: Stafsetningar- og beygingarvilla. Hér á að standa flygtninge og ekki flyktninger. 24. Bls. 11, 2. dálkur neðst: Innsláttarvilla ( engang skudt en pil efter din gamle ) 25. Bls. 11, spurning 50: Vitlaus notkun af tíð. Hér á spurningin að vera í nútíð (Amors flitsbue er berømt for ). 26. Bls. 11, spurning 50: Vitlaus forsetning (at blive brugt til at skyde på). 27. Bls. 11, spurning 50, X liður: Auka orð. Hér þarf að sleppa at (krigere så de dør). 28. Bls. 51, spurning 51: Beygingarvilla. Orðið en pil er vitlaust beygt (...ingen kan undgå Amors pile). 15

16 Prófhefti II 29. Bls. 4, svar nr. 3: Orð vantar (Var der ellers andet). 30. Bls. 4, svar nr. 4: Í svarinu er notað setningin Er det godt nu? Þetta er óeðlileg danska og myndi aldrei vera notað í þessu samhengi. 31. Bls. 4, svar nr. 4: Vitlaus forsetning (Du betaler ved kassen). Athygli vekur að ósamræmi er á milli prentaða prófsins sem var lagt fyrir nemendur og prófsins sem er að finna á heimasíðu Námsmatsstofnunarinnar. Í netútgáfu prófsins (Námsmatsstofnun 2006 D) hafa m.a. verið gerðar breytingar á bls. 9 (í spurningu 42: flyktninger flygtninge) og á bls. 11 (í spurningu 46, A liður: Det var en helt nøgen dreng som var blevet så kold i uvejret Det var en helt nøgen dreng som frøs så meget i uvejret og í spurningu 49: Hvad havde drengen med sig da han kom til digteren Hvad havde drengen med da han kom til digteren). Samantekt Málfarslega er prófinu mjög ábótavant. Meirihluti málvillna (eða 28 villur) er í verkefnatextunum og í frumsömdum hluta prófsins sem samtals er sjö bls. Einungis í fáum tilfellum er um innsláttarvillur að ræða en oftast eru mjög alvarlegar og beinar málvillur, þ.e. orð og orðatiltæki sem eru beinlínis röng og/eða rangt stafsett. Einnig er dæmi um orðabókarvillur, þar sem orðum hefur greinilega verið flett upp í orðabók en röng merking valin miðað við innihald textans. Í hlustunarþættinum eru textar og orðalag nokkurn veginn í takt við nútíma málfar á dönsku en málfar lestextana er áberandi gamaldags. Einnig er þyngdarstig, efni og orðaforði lestextanna ekki í samræmi við það sem telja má eðlilegt að leggja fyrir í 10. bekk. Athygli vekur að ekki er tiltekið hvaðan textarnir koma. Einnig vekur athygli að 7 krossaspurningar af 28 (25 %) úr lestextunum má flokka sem gallaðar, annaðhvort af því að ekki er hægt að svara spurningunum rétt út frá upplýsingum í textanum eða vegna þess að um er að ræða almenna glósuspurningu í staðinn fyrir spurningu sem prófar lesskilning á dönsku. Þannig er sums staðar frekar spurt um almenna þekkingu en ekki skilning á texta. Því má svo við bæta að sumir svarmöguleikar verða næstum því óskiljanlegir vegna lélegs málfars. Ritunarverkefnin prófa ekki frjálsa ritun því (óviljandi/viljandi?) er gert ráð fyrir að nemendur styðjist við ákveðinn orðaforða. Athygli vekur einnig að ritunarþættirnir eru ekki í samræmi við þau markmið sem sett eru fram í Aðalnámskrá (Menntamálaráðuneytið 1999). Þar er t.d. ekki að finna neitt um að nemendur eigi að geta skrifað samtal, enda er erfitt að skrifa talmál svo vel sé og ekki er hægt að gera kröfur um það hjá nemendum á þessu stigi. Athygli vekur að í hluta málnotkunarþáttarins er prófað beint í málfræði. Þetta er ekki í samræmi við þau markmið sem sett eru fram í Aðalnámskrá. 16

17 Að lokum vekur athygli að ósamræmi er milli prentaða prófsins sem lagt var fyrir nemendur og prófsins sem er að finna á heimasíðu Námsmatsstofnunar. Umræða Samkvæmt upplýsingum frá Námsmatsstofnunni er tilgangur samræmdra lokaprófa m.a. að: athuga eftir því sem kostur er hvort námsmarkmiðum aðalnámskrár í viðkomandi námsgrein hafi verið náð. (Námsmatsstofnun 2006 D) Í aðalnámskrá stendur m.a. að lokamarkmiðið í dönsku er að nemandinn sé fær um að nota málið sem tjáskiptatæki og að hann geti tjáð sig munnlega á einfaldan hátt við ákveðnar aðstæðir. Einnig er gert ráð fyrir að nemandinn geti beitt meginreglum um málnotkun í töluðu máli og geti gert sér grein fyrir helstu einkennum talmáls og ritmáls. Samkvæmt námskránni er ennfremur gert ráð fyrir að nemendur í lok 10. bekkjar geta sagt frá sjálfum sér og persónulegum högum sinum, bæði í samtölum og samfelldu máli og að þeir geta tjáð sig að einhverju marki um efni sem unnið hefur verið með (Menntamálaráðuneytið 1999: 35-38). Menntamálaráðuneytið og dönskukennarar hafa undanfarin 10 ár lagt sérstaklega áherslu á munnlega þáttinn m.a. með því að fá danska farkennara til að ferðast á milli grunnskóla landsins (Det danske undervisningsministerium 2004, Menntamálaráðuneytið 2005). Það kemur því á óvart að ekki er gert ráð fyrir að prófa nemendur í talfærni þeirra í dönsku. Í aðalnámskrá er einnig gert ráð fyrir að nemendur læri mismunandi lestraraðferðir: a) hraðlestur, b) yfirlitslestur, c) leitarlestur og d) nákvæmnislestur. Þegar prófað er í skilningi á rituðu máli er nauðsynlegt að prófað sé í öllum þessum lestraraðferðum. Í dönskuprófinu sem var lagt fyrir nemendur 2006 var einungis prófað í leitarlestri en nánast ekki í yfirlits-, nákvæmnis- og hraðlestri. Þetta er ófullnægjandi en ástæðan fyrir þessu er ef til vil að prófformið er mjög einhæft. Einungis eru notaðar krossaspurningar. Sérfræðingar sem hafa rannsakað tungumálapróf mæla með því að notaðar séu mismunandi prófspurningar og próftækni. Good reading tests are likely to employ a number of different techniques, possibly even on the same text, but certainly across the range of texts tested. (Alderson 2000 : 206) Með því er átt við að nauðsynlegt sé að nota mismunandi verkefnategundir. Í handbókinni fyrir The International English Language Testing System sem er prófkerfi fyrir ensku sem erlent tungumál og sem hlotið hefur alþjóðlega viðurkenningu er listi yfir verkefnategundir sem heppilegt er að nota: A variety of questions are used, chosen from the following types: Multiple-choice; Short-answer questions; Sentence completion; Notes/summary/diagram/flow chart/table completion; 17

18 Choosing from a heading bank for identified praragraphs/sections of the text Identification of writer s view/attitudes/claims: yes/no/not given Classification; Matching lists; Matching phrases. (Clapham 1996, Alderson 2000) Í prófkerfinu er lögð áherslu á að prófa hvort nemendur séu færir um að vinna ýmis verkefni (tasks) eins og: 1. Identifying structure, content, sequence of events and procedures 2. Following instructions 3. Finding main ideas which the writer has attempted to make salient 4. Identifying the underlying theme or concept 5. Identifying ideas in the text, and relationships between them, e.g. probability, solution, cause, effect 6. Identifying, distinguishing and comparing facts, evidence, opinions, implications, definitions and hypothesis 7. Evaluating and challenging evidence 8. Formulating an hypothesis from underlying theme, concept and evidence 9. Reaching a conclusion by relating supporting evidence to the main idea (ibid.) Allt þetta ber að hafa í huga þegar lesskilningspróf í erlendu tungumáli er hannað. Samræmt próf í dönsku 2006 virðist alls ekki taka mið af þessum kröfum. Prófið ber hins vegar vitni um skort á fagmennsku og fagþekkingu semjenda. Ljóst er að það er vandasamt að búa til lokapróf í tungumálum á landsvísu fyrir grunnskólanna ef prófið á að mæla þá þætti sem er ætlast til. Einnig er ljóst að Námsmatsstofnun hefur ekki að þessu sinni annast hlutverk sitt á fullnægjandi hátt varðandi gerð og samningu samræmds prófs í dönsku. Á prófinu eru svo alvarlegir vankantar og gallar að spurningin er hvort prófið á fullnægjandi hátt skeri úr um kunnáttu nemenda í dönsku og þar af leiðandi hvort niðurstöðurnar séu áreiðanlegar. Lagt er til að Námsmatsstofnun endurskoði rækilega vinnuferli við gerð samræmds prófs í dönsku. Einnig er lagt til að prófin verði í framtíðinni samin í teymisvinnu með hlutdeild eða jafnvel undir stjórn fagfólks frá t.d. skólakerfinu og Kennaraháskóla Íslands. 18

19 Heimildaskrá Alderson, J. C., Assessing reading. Cambridge, Cambridge University Press. Bachman, L. F. og Palmer, A. S., Language Testing in Practice. Oxford, Oxford University Press. Clapham, C. M., The development of IELTS: a study of the effect of background knowledge on reading comprehension. Cambridge, Cambridge University Press. Dansk sprognævn, Retskrivningsordbogen. København, Gyldendal. Det danske undervisningsministerium. 2004, 21. janúar "Samarbejdsaftale - danskislandsk samarbejdsprojekt om støtte til danskundervisningen i Island." Sótt: 8. júní, 2006, Veffang: uid=1007. Elkan, M., "Lixtal og lix (læsbarhedsindex)." Sótt: 8. júní, 2006, Veffang: Henriksen, B., "Mundtlighed." Sprogforum 5 (Nr. 14): s Menntamálaráðuneytið, Aðalnámskrá grunnskóla: Erlend tungumál. Reykjavík, Menntamálaráðuneytið. Menntamálaráðuneytið "Stuðningur við dönskukennslu á Íslandi." Sótt: 8. júní, 2006, Veffang: Námsmatsstofnun, 2006 A. Samræmt lokapróf í 10. bekk vor hluti, Námsmatsstofnun. Námsmatsstofnun, 2006 C. Samræmd próf í 10 bekk - Danska - Skilningur á mæltu máli., Námsmatsstofnun. Námsmatsstofnun D. "Samræmd próf - próf og svör." Sótt: 8. júní, 2006, Veffang: Politiken, Nudansk ordbog & sprogbrugsleksikon. København, Politikens forlag. 19

20 20

21 Viðauki 1: Orðatiðni Allir textar Orðatíðni Tue Jun 8. 11:52: freq (26-May-2006) **************************************** From file <c:\childes\clan\prof_5.cha> Total number of different word types used 1764 Total number of words (tokens) Type/Token ratio 80 og 56 i 47 jeg 39 den 34 det 32 på 30 at 29 han 29 var 28 en 26 er 24 de 24 så 18 men 16 ikke 15 digter 15 til 14 der 14 gamle 14 med 13 ham 13 hun 12 af 12 min 12 sagde 11 et 11 for 11 kom 11 op 10 bedstefar 10 dreng 10 du 10 mig 9 amor 9 har 9 sig 9 som 8 bedstemor 8 lille 8 nu 7 aldrig 7 blev 7 dem 7 efter 7 ind 7 noget 7 skal 7 sådan 7 ude 7 vi 6 hans 6 havde 6 om 6 tyskerne 6 under 6 vidste 5 bare 5 da 5 drengen 5 glemmer 5 hvad 5 hvor 5 kælderen 5 lige 5 mænd 5 ned 5 nogen 5 pludselig 5 stod 5 to 5 tog 5 ved 4 aften 4 alle 4 amanda 4 din 4 engang 4 flitsbue 4 gik 4 gået 4 hemmelige 4 hånden 4 jo 4 kunne 4 mod 4 nat 4 nok 4 også 4 over 4 par 4 rum 4 rystede 4 sad 4 store 4 svarede 4 svend 4 ud 4 vejr ad 3 bedsteforældre 3 blevet 3 dig 3 døren 3 eller 3 fra 3 ganske 3 god 3 godt 3 gå 3 hinanden 3 hjertet 3 huset 3 hørte 3 igen 3 kan 3 komme 3 lagde 3 lå 3 mand 21

22 3 mine 3 mit 3 når 3 piger 3 pile 3 regnen 3 råbte 3 slemme 3 spurgte 3 stegte 3 uartig 3 udenfor 3 veninde 3 vin 3 æbler 2 allierede 2 altid 2 andet 2 ansigt 2 armen 2 bange 2 bankede 2 bbc 2 bedstefars 2 bemærket 2 besættelsesmagt 2 bliver 2 dage 2 danskeren 2 derfor 2 drenge 2 dynen 2 endelig 2 fik 2 fortalte 2 fortræd 2 fortælle 2 fortælling 2 fremmede 2 få 2 fået 2 før 2 gammel 2 gang 2 gru 2 græd 2 gule 2 gulvet 2 går 2 gør 2 have 2 hedder 2 helt 2 hen 2 her 2 hitler 2 hovedet 2 hår 2 hør 2 høre 2 ingen 2 intet 2 kender 2 krigen 2 kroppen 2 kulde 2 københavn 2 køkkenet 2 land 2 lotte 2 lukket 2 lyste 2 lyttede 2 længe 2 løber 2 morgen 2 måske 2 nogle 2 næste 2 omkring 2 opdagede 2 pil 2 rare 2 rejser 2 rundt 2 sammen 2 satte 2 se 2 seng 2 sidder 2 siden 2 sige 2 siger 2 sin 2 sine 2 skudt 2 skulder 2 skulle 2 skyde 2 snakken 2 snart 2 stakkel 2 stykker 2 tilbage 2 tror 2 tyske 2 tør 2 vandet 2 vendte 2 videre 2 væk 2 været 2 år 2 øjne aftenens 1 aftenstunden 1 allerede 1 alligevel 1 andersenspøgelset 1 andre 1 ansigtet 1 arrestere 1 attentatforsøg 1 badeværelset 1 balkonerne 1 barn 1 bedt 1 befriet 1 begge 1 begyndte 1 beholdt 1 berygtet 1 berømt 1 besat 1 besked 1 besøg 1 besøge 1 besøgte 1 bleg 1 blidt 1 blundet 1 blæsten 1 bog 1 brystet 1 brænder 1 brændte 1 buen 1 børn 1 børste 1 danmark 1 danmarks 1 danse 1 dansk 1 dansker 1 dejlig 1 dennne 1 deres 1 dine 1 dog 1 dreje 1 drengene 1 drev 1 dryppede 1 dér 1 død 1 dør 1 eftir 1 elsker 1 end 1 endnu 1 englebarn 1 faldet 1 fantasien 1 far 1 fare 1 farve 1 farverne 1 fin 1 findes 1 fjendtlig 1 flink 22

23 1 flot 1 folk 1 forbudte 1 forbund 1 forbød 1 foretrukne 1 forfærdelig 1 forfærdeligt 1 forveksler 1 fryser 1 fræk 1 fuldstændig 1 fundet 1 først 1 galt 1 gange 1 gav 1 gemte 1 genkender 1 gennem 1 gerne 1 geværet 1 givet 1 glad 1 gladere 1 glemt 1 gløderne 1 grimt 1 græsrodsbevægelser 1 gudrun 1 gøre 1 haven 1 hc 1 hele 1 helte 1 hendes 1 hente 1 hilst 1 hjem 1 hjemme 1 hos 1 hoveddøren 1 hud 1 hue 1 hus 1 huske 1 hvast 1 hver 1 hvordan 1 hvorhen 1 hyggesnakkede 1 hårdt 1 håret 1 hænder 1 høje 1 højlydt 1 højt 1 idet 1 idylliske 1 ikke. 1 ilden 1 imellem 1 inde 1 indenfor 1 indien 1 indtil 1 ja 1 jamen 1 juli 1 kakkelovn 1 kakkelovnen 1 kammerater 1 kasket 1 kinderne 1 kirkegulvet 1 kjole 1 klare 1 knagede 1 kogte 1 koldsved 1 koldt 1 kommet 1 konfirmeres 1 kongelige 1 kongens 1 kridhvide 1 krigens 1 krøllede 1 kuffert 1 kvarter 1 kvinder 1 kæmpede 1 køkkenbordet 1 køn 1 lagen 1 lampe 1 landet 1 lange 1 lars 1 laver 1 lege 1 lidt 1 ligefrem 1 lignede 1 lister 1 listet 1 liv 1 lo 1 loftet 1 lommelygte 1 lue 1 luk 1 lukke 1 lunt 1 lykkedes 1 lynede 1 lys 1 lysekrone 1 lyset 1 lægger 1 løb 1 løbet 1 løslod 1 magt 1 man 1 meget 1 mennesker 1 mens 1 mere 1 miljøbeskyttelse 1 minutter 1 modstandsgruppe 1 mor 1 må 1 månen 1 måneskin 1 måtte 1 mærkede 1 mærker 1 mørke 1 mørkt 1 narrede 1 nej 1 netop 1 nå 1 nærheden 1 nærmere 1 næsten 1 nøgen 1 område 1 onde 1 oplevelse 1 opløst 1 oppe 1 oprørt 1 ordliste 1 overvågning 1 pakkede 1 passede 1 passer 1 piges 1 piskede 1 præst 1 prøve 1 puffede 1 radio 1 radioen 1 ramt 1 rar 1 rejst 1 rejste 1 ret 1 retninger 1 revet 1 rigtig 1 roligt 1 ruskede 1 ryddede 1 rykkede 1 rædselsslagen 1 rækning 1 røde 1 rørelse 1 salen 23

24 1 samle 1 samme 1 samtidig 1 sandheden 1 sejrede 1 selv 1 senere 1 sengen 1 sent 1 set 1 sigtede 1 sikke 1 sikkert 1 skar 1 skelne 1 skinner 1 skjulte 1 skole 1 skræk 1 skuespil 1 skulderen 1 skyder 1 skyllede 1 skød 1 skødet 1 slem 1 slog 1 sludder 1 slæbte 1 smiler 1 smukke 1 smukt 1 snorken 1 snu 1 snurrede 1 sommeren 1 sommerferie 1 sommerferierne 1 sommernat 1 sov 1 sprang 1 spændte 1 spøgelseshistorier 1 spøgelset 1 spørg 1 spørge 1 stadig 1 stakler 1 stammede 1 stemme 1 stemmer 1 stivnede 1 stjerner 1 stolt 1 stormfulde 1 stramt 1 strengen 1 stue 1 stærk 1 susende 1 sydfrankrig 1 sød 1 søde 1 søvn 1 teater 1 tema 1 ti 1 timer 1 ting 1 tordnede 1 trappen 1 tredje 1 trods 1 trygt 1 tråd 1 trækronerne 1 tunge 1 tysk 1 tyskere 1 tyskernes 1 tænder 1 tænk 1 tænkte 1 tørrede 1 tørvejr 1 uartige 1 uden 1 unge 1 uniformer 1 uvejr 1 varede 1 varm 1 varme 1 varmede 1 varmen 1 varmt 1 vej 1 vel 1 venner 1 ville 1 vinden 1 vinduer 1 virkelig 1 vise 1 vist 1 viste 1 vistnok 1 voldene 1 vores 1 våbnene 1 våd 1 vådt 1 være 1 værelse 1 Åh 1 Århus 1 åbnet 1 ægtemand 24

25 Viðauki 2 Samræmt lokapróf í 10. bekk vor Danska 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42