тұрған жоқ. Жыл сайын не газ, не бензин жоқ. Бәрін жоспарлау керек. Газ бен бензинді кім алады, қайда

Størrelse: px
Starte visningen fra side:

Download "тұрған жоқ. Жыл сайын не газ, не бензин жоқ. Бәрін жоспарлау керек. Газ бен бензинді кім алады, қайда"

Transkript

1 13 (637) 31 наурыз ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq 2017 жыл Жас қазақ МӘСЕЛЕ САЙМАНЫ САЙЛЫ 2 Арқада ауыл шаруашылығы саласы екі иінінен дем алып, демігіп тұр. Шалғайдағы шағын ауылдардың дені мал сүмесімен күн көруде. Егіннің еншісі әлдеқашан оқ бойы ұзап кеткен, етек-жеңін жинап алған ірі құрылымдарда. Ал бірін екі ете алмай отырған, екі жылда бір рет бұзаулайтын сынық мүйіз қоңыр сиырымен күн көріп, «шықпа жаным, шықпа» деп тілегі кесілгенімен, үміті кесілмей отырғандар қайтпек. Міне, осы орайда кооперативтің пайдасы ұшан-теңіз. Тек өңірдің өңін кіргізетін осы жаңалықтың насихаты тапшы, түсіндірілуі кемшін. Қазір көпшілік кооперативті ауқатты шаруашылыққа шаруасы шатқаяқтаған екінші біреуді теліп қояды деп түсінуде. Мысалға айтқанда, салмағы зілбатпан ауыл шаруашылығының арбасына атан өгіз бен көкбақа бұзауды парлап жеккен тәрізді. 4 ЖӘНІБЕКТІҢ ӘНІ ( 3- ҮКІМЕТ 5 ) Ж О С П А Р Л А Й Б ІЛ Г Е Н ЖАҢЫЛМАЙДЫ «Бәрін жоспарлау керек. Газ бен бензинді кім алады, қайда жөнелтеді? Жанармай облыста емес, басқа жаққа сатылса, шара қолдану керек. Мұны осылай қалдыруға болмайды. Бәрі біткен соң шара қолданудың не керегі бар?». Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаев осылай деп мәлімдеді. ( 2- on the web А С А М Л О Б КӨКСАҒЫЗДАН АЙЫРЫЛЫП ҚАЛМАЙЫҚ JASQAZAQ.KZ JASQAZAQ. KZ АЗАМАТТЫҚ АЛҒЫСЫ КЕЛСЕ... АЛАТАУДЫҢ ЕТЕГІНДЕ АЛЫП ҚҰС 6 ) САҢЛАҚ Ы Ш А П ҚАҚ БИРЖАМЕТР МҰНАЙ (brent) 52,30 DOLLAR ҚС ҚЫЗЫ Ы ҚТАР ЫЗЫ ТАН Қ Сел т с фиге емін деп EURO 339 РУБЛЬ 5,6 ( 7- ) ( 2- )

2 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл САҒАТ Үкімет ЖОСПАРЛАЙ БІЛГЕН ЖАҢЫЛМАЙДЫ (Басы 1-бетте) Үкіметтің кезекті жиынында жанармай тапшылығын жою бойынша алдын ала жұмыс қайда жібергенін тексеру керек», деп отыр. Тіпті сол үшін Ақт бе облысына екі лауазымды тұлғаны жіберген. Үкімет басшысы елімізде жанармай тапшылығы жылда болып тұратынын айтты. «Бұл мәселе биыл ғана туындап өткізуді тапсырды. тұрған жоқ. Жыл сайын не газ, не бензин жоқ. Бәрін жоспарлау керек. Газ бен бензинді кім алады, қайда Ақт бе облысының әкімі Бердібек Сапарбаев пен ж нелтеді? кім айтқандай, жанармай облыста емес, басқа энергетика министрі Қанат Бозымбаев аймақтағы сұйық жаққа сатылса, шара қолдану керек», деді ол. Естеріңізге отын тапшылығының алдын алу шаралары туралы сала кетейік, осы аптада ақт белік жүргізушілер тағы да есеп берді. Ақт бе ңірінің әкімі «Соңғы екі күн осы газдан тарығып отырмыз деп хабарлаған еді. Артынша мәселемен айналысып жатырмыз. Кеше «Ақт бемұнайгаз» облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық компаниясынан 800 тонна газ алдық. Газ сатумен шаруашылық басқармасы «Ақт беде газ тапшылығы жоқ. айналысатын мекеме қолда бар газды сатпай отыр. Біз Газ таратушы мекемелер алдын ала т лем жасау үшін прокуратураға және бюроға тапсырдық. Қазір қажетті зге мекемелермен келісімге отырып, талондық режимге шара қолданылып жатыр. Бүгіннен бастап біздің облыста к шкен», деп ақталды. Ақт бе қаласында бір аптадан еш қиындық болмайды деп ойлаймын», деді. Ал Қанат бері газ тапшылығы мәселесі шешімін таппай тұрған Бозымбаев Ақт бе облысында тіркеуден ткен т рт газбен болатын. Осыған орай әкімдік пен газ ңдеу компаниялары қамтамасыз ететін компания барын айтады. Оның с зіне бас қосып, қосымша 570 тонна сұйытылған отын б луге сенсек, облыста министрліктен тонна газ б лінеді. келісті. Мұны компаниялар алып, облыста сатады екен. Наурыз айында 5 мың тонна газ алған. Энергетика министрі «оны (Өз тілшіміз) леумет. t 0 Қазақстан азаматтығын алғысы келетіндер қазақтың мәдениеті мен тарихынан, сондай-ақ мемлекеттік тілден емтихан тапсыруы тиіс. Бұл жергілікті халықтың тілін түсінбеу немесе қалыптасқан дәстүрді білмеуден туындайтын жанжалдарды болдырмау үшін керек. Гуманитарлық және экономикалық дағдарыстан, азаматтық соғыстан қашудың нәтижесінде экономикалық мигранттар мен босқындар жаппай ағылып жүр. Еуропа тәжірибесі к рсеткендей, жағдайы мүшкіл мемлекеттерден қашып келетін адамның саны артып, миграциялық ағым апатты үрдіске айналды. Оларды қабылдайтын елдердің бюджетіне қосымша шығын келіп, денсаулық сақтау мен әлеуметтік қамтамасыз етуге жүк түсіп, жұмыссыздық артып, қылмыстық жағдай нашарлап кетуде. Оның үстіне зге тіл, мәдениеті және этникалық құрамы жат елдерден мыңдаған мигранттардың бақылаусыз келуі қабылдаушы елдердің ұлттық бірегейлікті сақтауына қауіп туғызады. Сондықтан еліміз жақын аймақтардан қашқан босқындар үшін қызығушылық туғызуы мүмкін. Осыны ескеріп, елімізде миграциялық дағдарысты күтпей-ақ, оны реттеу мен қазақстандық бірегейлікті қорғау ж нінде алдын ала шараларды қолға алу қажет деп есептейміз. Ең алдымен, заңнаманы Конституцияға сәйкестендіру аясында азаматтық туралы заңда Қазақстанның азаматтығын сұраушылардың емтихан тапсыруы туралы нормалар қарастырылуы тиіс. Атап айтқанда, республика Конституциясы, Қазақстанның мәдениеті мен тарихы, мемлекеттік тіл ж нінде және тағы басқалары. рине, кейбір б лек топтарды мұндай емтиханнан босатуға болады (Қазақстанда туғандар, елімізде жақын туыстары барлар, оралмандар, инвесторлар, ғылым мен техникалық ірі мамандар және т.б.). Бұл ұсыныс ешкімге ешқандай дискриминация АЗАМАТТЫҚ АЛҒЫСЫ КЕЛСЕ... білдірмейді. Бірақ оларға біздің халық пен мемлекетті құрметтеуге тура келеді. Азаматтыққа құқық алу үшін емтихан тапсыру Австралия, Австрия, Германия, Канада, Нидерландтар, АҚШ, Израиль, Оңтүстік Корея сынды к птеген елде қолданылады. Оның үстіне мұндай емтиханды тапсыру негізінен ақылы болғандықтан, бюджетке ешқандай жүк түспейді. Кейбір мемлекеттерде емтиханды азаматтық алғысы келгендер ғана емес, сонымен қатар еңбек мигранттары немесе ұзақ мерзімге виза алушылар да тапсырады. Мысалы, Голландия мен Ресейде. Оның мақсаты тілді түсінбеу немесе қалыптасқан дәстүрді білмеуден туындайтын жергілікті халықпен жанжалдарды болдырмау. Біздің ойымызша, ұсынылып отырған бастама конституциялық реформаға сәйкес келеді. Азат ПЕРУАШЕВ, Мәжіліс депутаты (Депутаттық сауалынан) АПТАНЫҢ АЙТАРЫ ҚЫЗЫҚСТАН ҚЫЗЫҚТАРЫ 70 млрд теңге. Елімізге ұрлықтан осынша шығын келген 60 млрд теңге. Көктемгі егіс науқанына бюджеттен бөлінген қаржы 150 млн теңге. Ақтөбеліктер алаяқтң арбауына түсіп қалды Сөз-Жебе Жақып АСАНОВ, Бас прокурор: Полиция көлігінің үстіне шығып, селфиге түскен азамат 10 тәулікке қамалды. Бұл туралы Павлодар облысы мамандандырылған әкімшілік сотының баспасөз қызметі хабарлады. Сарсаңға салған селфи Тосын оқиға осы жылдың 25 наурызында Павлодар қаласындағы Қайырбаев к шесінде орын алған. Ащы суға сылқия тойып алған 23 жасар азамат к ліктің үстіне шығып түскен суретін әлеуметтік желіге салған. Оның әдепсіз әрекеті к птің назарына ілігіп қана қоймай, сынға ұшырады. Соңғы «Ұрлық деген біздің мемлекетке үлкен шығын келтіріп отыр. Бүкіл қылмыстың 64 пайызын қамтиды. Жаппай ұрлықты тоқтатпай, мемлекет ешуақытта дамымайды. Ал енді қалай күресу керек? Оған арнайы Американы ашудың қажеті жоқ. Велосипед ойлап табудың да қажеті шамалы. Дүниежүзінде озық тәсіл жеткілікті. Соны біз сауатты пайдалануымыз қажет. Адам малын, басқа мүлкін қалай қорғау керек? Соны әр отбасыға, әр азаматқа түсінікті де жеңіл тілмен жеткізгеніміз абзал. Қазіргі ұры бұрынғыдай емес. Өзгерді, өте қу. Біз де қоғам болып, сол қулығына тосқауыл қоя алатындай, дайын отыруымыз қажет» уақыттары селфиге түсем деп сау басына сақина тілеп жүргендер к бейіп барады. Биылғы жылдың зінде к птеген оқыс жағдай тіркелді. Атап айтсақ, Қостанай қаласында бойжеткен селфи жасап жатқан сәтінде мұз жарылып, су астына түсіп кетті. Абырой болғанда, сол маңда жүрген балықшылар оны құтқарып қалды. Әңгіменің ашығы Оқиға Ең бастысы, ауыл тұрғындары дін аман. Алайда біраз мал құтқарылмай қалды. сіресе, сайда орналасқан қоралар түгелдей су астында қалған. Облыстық т тенше жағдай департаментінің хабарлауынша, Қармақшы ауданындағы Абыла ауылында біраз қой қырылыпты. Біразын тікұшақпен алып кеткен. Қазалы ауданындағы Басықара, Сарык л және Құмжиек ауылдары зардап шекті. 23 адам қауіпсіз жерге ҚЫЗЫЛ СУДЫҢ КЕСІРІ Сырдария өзенінің арнасынан асуы қызылордалықтарды әбден әбігерге салды. Малы қырылып, шаруа қожалықтарын су шайып кетті. Әсіресе, Қазалы ауданындағы жағдай мүшкіл. Мұнда бірнеше елді мекенді су басты. Ал Сырдария өзенінің арнасынан асуына Басықара су торабындағы мұз кептелісі себеп болған. к шірілді. Ол жақтан да адамдарды тікұшақпен тасыған. Аудан орталығымен байланыстыратын жолдарды су шайған. Апат аймағындағы ел-жұрт мамандардың алдын ала ескерту жасамағанына қапалы. Алайда шенеуніктер мұз еритін уақытта қауіпті аймақта қалмау керектігін ескерткенбіз деп отыр. Мамандардың с зіне сенсек, бүгінде зен арнасындағы су деңгейі айтарлықтай т мендеген. Облыстық жұмылдыру дайындығы басқармасының басшысы Серік Сермағанбетов қырылған мал есепке алынса, шығын теледі деп сендірді. Ирина СМИРНОВА, Мәжіліс депутаты: «Қазіргі кезде білім және ғылым министрлігі ҰБТны ұйымдастыру жұмысын мектепке жүктейді. Ұстаз түлектерді жинап, емтихан өтетін жерге дейін көлікпен жеткізуге, оларды тамақпен, тіпті қонақүймен қамтуы тиіс. Ал аттестат алған түлек мектеп оқушысы болып табылмайды. Бала қолына аттестат алған соң оның мектепке еш қатысы жоқ. Бұл мұғалімнің міндеті емес. Әрі тестілеу кезінде ұстаз еңбек демалысында болады. Оларды демалыстан шақырып ала ма? Осы мәселеге байланысты мұғалімді ҰБТ-ны ұйымдастыру міндетінен босату қажет деп санаймыз. Сондай-ақ ҰБТ қорытындысы бойынша мектеп рейтингін құру тәжірибесін доғарған дұрыс»

3 Мәселе (Басы 1-бетте) Шын мәнінде, олай емес. Бұл қадам ең алдымен тұралап қалғандарды тік тұрғызып, еңсесін к теру үшін керек. Ақмола облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Қасым Итқұсовтың айтуына қарағанда, облыста қазір асылтұқымды мал шаруашылығын дамыту барысындағы кооперативтерді құру біршама дұрыс жолға қойылған. ткен жылы 16 мың ұсақ шаруашылықтар біріктіріліп, 185 кооператив құрылған. Соның арқасында олар 2016 жылы 800 миллион теңге к леміндегі мемлекеттік қолдауға ие болған. Міне, кооператив құрудың тиімділігінің бір парасы осы. Айтпақшы, кооператив сүт, ет, жеміс-жидек және к к ніс жинау тәрізді бағыт бойынша да құрылады. Осы бағытта облыста 2017 жылы 180 мал бордақылау алаңы және 18 сүт қабылдау орны жоспарланған. Қазір осы бағытта жұмыс жүргізіліп жатыр. Жоғарыда айтқанымыздай, ел ішінде түсіндіру жұмыстары аз жүргізілгендіктен, жалпақ жұрт жақсылықтың жайынан толық хабардар болып отырған жоқ. Мысалы, облыс орталығынан таяқ тастам жердегі Зеренді ауданындағы Кең ткел ауылында 70 отбасы бар. Осы жетпіс отбасылы ауылда 21 шаруа қожалығы мен 1 жауапкершілігі шектеулі серіктестік тіркелген. Ел ақсақалы Аманжол Ахметжановтың айтуына қарағанда, қолында не бір трактор, не бір комбайн жоқтар да егін егуге құмар. К ктемде егіп бер деп біреуге жалынса, күзде орып бер деп екінші біреуге жалынып жүреді. Ал техникадан жұрдай диқан агротехникалық шараларды талапқа сай ткере ала ма? Күші жетіп, ойындағысын орындай алмаған соң, егістік жер бүлініп, кейбір алқаптарды арамш п басып кеткен. Жаңа техниканы ырымға таба алмайсыз. Бәрінің ортасында әбден тозығы жетіп, қаңқасы ғана қалып, құр жанын сүйретіп жүрген жеті комбайн бар. Шағын шаруашылықтарға кпе жоқ. Серіктестіктің меншігіндегі үш комбайн бірігіп, бір күн жүрмеген к рінеді. Егін орағының уақытылы аяқталмайтындығы да осы себепті, дейді ел ақсақалы Аманжол аға, к ктемгі егісті кеш аяқтайды. К к егін күзге дейін піспейді де ораққа кеш түседі. зінде болмаған соң згенің з егінін орып алғанын тосады. Ол алып бітіргенше не заман? Жалғыз егін ғана емес, мал шаруашылығында да мәселе тұнып тұр. Шоқ жұлдыздай шағын ғана ауылда Аллаға шүкір, мал басы баршылық. Жетпіс үйдің ортасынан екі табын қара мал, екі отар қой-ешкі, бір табын жылқы ріске шығады екен. Бірақ табалдырыққа дейін жыртып, егін еккен соң мал рісі тоқымдай болып тарылып қалған. Амалсыздан жылқы атаулыны бозала таңнан к з байланғанша қамап қояды, тек түнде ғана бағады. Қара қарғаның миы қайнайтын шілденің ыстығында күн астында күйіп тұрған жылқыда күй бола ма? Айналымға келмейтін қоршаудың ішінде ала жаздай тілін тістеп тұрып к терем болған к галалы к п жылқы егін жиналып болғанша, яғни қар түскенше босатылмайды. Міне, кооперативтің керек жері осы. Жаңағы з қотырын зі қасыған шаруашылықтар бір кооперативке бірігіп, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарса, к пк рім қоң жинап қалғандай. Біріккен соң мал жайылымын да кеңейтіп, мемлекет тарапынан беріліп жатқан несиені арзан пайызбен алып, мал тұқымын САЙМАНЫ САЙЛЫ БОЛМАСА асылдандыруға мүмкіндік туар еді. Тек соны ойлап отырған адам аз. Мәселен, дейді Ерейментау ауданының әкімі Ермек Нұғыманов, егер кооператив болып ұйымдасса, мемлекет тарапынан к рсетілетін к мек те зор. Алты миллион теңгеге бір трактор сатып алсаңыз, елу пайызын мемлекет тейді. Қырық мың теңгеге тыңайтқыш алсаңыз, жартысы мемлекеттің есебінен. Негізі, бұл ұмтылыс ауылдағы тұралап қалған шаруашылықты құлағынан тартып к теріп алу үшін жасалып отыр. Қазір Ерейментау ауданында халықпен жұмыс жүргізіп жатырмыз. Тіпті ата-ата болып, ру-ру болып бірігіңдер деп те айтып жатырмыз. Жә, болмаса к ршіңмен келіс, ағайыныңмен аралас. Қалай болған күнде де кооператив құрудың зор пайдасы бар. Ал бірлігі қашқан жердің берекесі бола бере ме? «Жас қазақтың» қосынына жанайқайын ала келген Аманжол ақсақал ел жайына елеңдеген. Соңғы жылдары табиғаты тамылжыған Қошқарбай тауының қойнауындағы Кең ткелдің байырғы тұрғындары аудан орталығы Зерендімен, әлі жеткені К кшетау қаласына бет түзеп қазықтарын суыра бастапты. Ал к шіп келген жалғыз зі ғана екен. Баласына үй салып беріпті. Ұзақ жылғы тәжірибесіне сүйеніп, ауылдың ажарын әрлендіруге атсалыспақ. Алғашқы беттегі үй жыққандай екпіннің беті қайтып қалыпты. Мектеп жабылудың азақ алдында тұр. Қазір 38 бала білім алып жатыр. Бірақ ішетін суы, бір мезгіл берілетін ыстық тағамы жоқ. Тар болғандықтан, екі сыныпты бір б лмеде оқыта береді. Дене шынықтыру сабағы жүргізілмейді. Жалғыз клубтың т бесі жартылай күйіп кеткен. Жарты жыл болды қаңырап әлі бос тұр. Енді осы шаруа түзелу үшін бірлік керек емес пе, әйтпесе, жаяудың шаңы, жалғыздың үні шыға ма? Ауылдағы 24 бастықтың басын қосып, кооператив құратын кісі жоқ. Бір қызығы, осы ауылға дәл іргеде тұрса да аудан, облыс басшылары келе бермейді. Мен ел жайын айтып облыстың бұрынғы әкімі Сергей Кулагинге үш рет хат жаздым. Ештеңе шықпады, дейді Аманжол Ахмеджанов ал селолық округ әкімінен қайыр шамалы. Оның зі есеп берген жиналысына он адам жинала ма, жиналмай ма. Міне, кооператив не үшін қажет. Мал сүмесімен күн к ріп отырған ауыл адамдарының маңдай тері түгел, толайым болмаса да, ішінара ақталар еді. Айталық, кооперативке біріккен шаруа қожалықтары әр литр сүт үшін, әр келі ет үшін қосымша субсидия алмақ. Маңдай тер, табанақысымен ндірілген німді ңдеуге де жол ашылар еді. рі мемлекеттің к мек-қолдауы бірдіекілі малы барға емес, кооперативке ұйымдасқанға беріледі ғой. Жылдық сімі 6 пайыздан аспайтын несиеге ие болады, дейді облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының орынбасары Қасым Итқұсов, егер тана-торпағын 360 келіге жеткізіп берсе, әр басқа 20 мың теңгеден қосымша ақы т ленеді. р литр сүт үшін 10 теңгеден субсидия беріледі. Біріккен соң бірлесіп техника алуға да мүмкіндік туады. Мал басын асылдандырудың, мал німдерін к бейтудің ең т те жолы осы. Жақсылықтан хабарсыз, бұйығып жатқан жалпақ жұрт кооперативті тіршіліктің зілмауыр салмағы артылған арбаға атан гіз бен к кбақа бұзауды парлап жегу деп ұғып жүр. Бұл олай емес, к кбақа бұзауды атан гізге жеткізіп, мірдің з жүгін рге сүйреу. Байқал БАЙӘДІЛОВ, Ақмола облысы ҚОҒАМ Аптаның алаңы Валюта бағамының тұрақсыздығын пайдаланған алаяқ ақтөбелік азаматтарды тақырға отырғызды. Осы аптада 150 млн теңгені қалтасына басқан азаматқа байланысты сот үкімі шықты. Қылмыс Әли БЕКТАЕВ, Сенат депутаты: Ақт бе облыстық сотының баспас з хатшысы Илиада Досова хабарлағандай, 51 жасар Жанарбек Ақманов доллар курсының згеруіне байланысты түрлі әдіс-айласымен пайда табуды к здеген. Ол з таныстарына шетелдік валютаны 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл 3 «Құрамында ГМО бар шетелдік өнім адам өміріне қауіпті. Соған қарамастан отандық нарыққа еркін енуде. Бұл ГМО-ны анықтайтын арнайы зертхананың жеткіліксіздігінен орын алып отыр. Оған қоса, азық-түлікпен қатар ГМО-ны қолдану технологиясы тұқым, тыңайтқыш, химикат түрінде әкелінуде. Ал оның топыраққа тигізетін залалы айтпаса да түсінікті» АЛАЯҚТЫҢ АРБАУЫНА ТҮСТІ Мәдениет және спорт министрлігінің ресми сайтында әйгілі Рианнаның Астанада өнер көрсететіні туралы ақпарат жарияланды. Бұл қаншалықты рас? Сауалы Аптаның Жауабы Арыстанбек МҰХАМЕДИҰЛЫ, мәдениет және спорт министрі: «Рианнаның концертін ұйымдастырмаймыз. Біздің сайтта (министрліктің) ол туралы жазылмаған. Бұл техникалық қателік шығар. Бұлай болуы мүмкін емес. Біз Димаш Құдайберген, Қанат Ислам, Ла Скала, Пласидо Доминго және тағы да басқалардың кешін ұйымдастырамыз. Рианнаның бізге не қажеті бар?» ҚАЗАҚТЫҢ АЛТЫН ДАУЫСЫ Белес тиімді бағаммен алып, пайдаға кеңелтемін деп уәде еткен. Алайда оған сенгендер кіріс тұрмақ, з ақшасын қайтарып ала алмаған. Сонымен қатар Ақманов ткен жылы да осындай жолмен досынан 72 млн теңге алып, з қажетіне жаратып жіберген. Бір келіншектің 50 млн теңгесін қайтармаған. Ол тіпті зінің жиен қарындасын да құрығына түсіріп, 25 мың долларын қолды еткен. Соттың шешіміне сәйкес, Жанарбек Ақманов 6 жыл 8 айын темір тордың арғы бетінде ткізеді. Талқы «Аудан, қала тұрғындарының барлық санат бойынша медициналық сақтандыру жүйесіне кіруі маңызды. Сақтандырылған азамат статусын қалай алу керектігі жөнінде дұрыс түсіндіріп, әрбір отбасына аталған ақпараттың жетуін қамтамасыз ету керек». Бұл туралы денсаулық сақтау вице-министрі Алексей Цой Алматы облысындағы жұмыс сапары барысында айтты. САҚТАНДЫРУ ҮШІН ТҮСІНДІРУ КЕРЕК Талдықорған қаласында ткен басқосуда әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің негізгі қағидалары түсіндірілді. ңір тұрғындарын медициналық сақтандыру жүйесі жайында ақпараттандыру ж нінде тапсырма берілді. Вице-министр «Біз медициналық қызметтің саны жағынан да, қаржы жағынан да артуын күтіп отырмыз. Тариф саясатын қарастыруға дайынбыз. Ақпараттық жүйелер арқылы тиімділікті бақылаймыз. Медициналық сақтандыру жүйесіндегі бәсекелестіктің күшейетінін ескере отырып, бағаның здігінен реттелетінін ұмытпау керек», деді. Сонымен қатар ол халыққа қызмет к рсетудін үлесі артып, кедергілердің жойылатындығын да ескертті. Мекеме басшылары да з кезегінде министрліктің барлық бастамасына қолдау білдіріп, к птеген мәселені талқылауға дайын екендігін жеткізді. Біртуар талант иесі Димаш Құдайбергеннің суреті АҚШ-тың Нью-Йорк қаласындағы Times Square алаңындағы ең үлкен LED-экранға шықты.

4 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл 4 NARYQ Сұхбат Кәмила ханым, көксағызға қайта оралсақ жылдары жүргізілген жан-жақты зерттеу әлемде табиғи каучук тапшылығы болатынын анықтады. Сондықтан Еуропа комиссиясы біздерге, яғни әр елдегі үйлестірушілерге гевеяның баламасын табу ж нінде ұсыныс тастады. Кезінде КСРО-да табиғи каучуктың к ксағыздан, ал Америкада мексикалық гваюладан алынғаны белгілі. Ендігі кезде осы мәселемен айналысатын ғалымдарды табу қажет еді. Мен кітапханаларды шарлап, к ксағыз туралы дүниелерді жинадым. Еліміздегі барлық ғылыми-зерттеу институты мен университеттерге екі жүзге жуық хат жібердім. Тау сағызды зерттеумен айналысып жүргендерді таптым. Білім және ғылым, ауыл шаруашылығы министрлігіне, түрлі аграрлық институт пен агенттікке тініш жасадым. Ғылым академиясы кітапханасынан академик К.Мыңбаевтың соңғы монографиясын тауып алдым. Бірақ к ксағызды зерттейтін бірде-бір ғалымды жолықтыра алмадым. Чехия ғылым академиясының профессоры Ян Киршнер Петербордағы бір әйел ғалымды айтты. Бірақ біз жеткенше, ол кісі қайтыс болды. Мен елімізде к ксағызды зерттеумен айналысатындарды іздеуге екі жылымды ( жж.) сарп еттім. лбетте, біздің InExCB-KZ сарапшылық-консультативтік кеңестің тең құрылтайшыларынан да жәрдем сұрадым. Бұл Еуропа одағы Шеңберлі Кәмила МАҒЗИЕВА: КӨКСАҒЫЗДАН АЙЫРЫЛЫП ҚАЛМАЙЫҚ бағдарламасының ұлттық үйлестірушісі қызметін жүргізу үшін менің және ҚР ҰҒАның атақты алты академигімен бірлесіп құрылған кеңес. InExCB-KZ кеңесін біз 2002 жылы құрдық. Тұңғыш директорымыз академик Салық Зиманов. Тең құрылтайшылардың біреуі ботаник-тамыршы болғандықтан, маңызды еуропалық жобаға атсалысуды соған тапсырдық. Рұқсат етсеңіз, мен ол кісінің есімін атамай-ақ қояйын. Жақсы. Сонда бұл Кеңес нақты немен айналысты? Біз ЕО Шеңберлі бағдарламасының грантын алуға ғалымдарға қолдау к рсетеміз. Байқауларды табамыз, қажетті құжатты дайындауға к мектесеміз. Айта кетейін, біздің Кеңес жұмысын бастағалы отандық ғалымдар жалпы сомасы 30 млн еуроны құрайтын 300-ге жуық грантқа қол жеткізді. 24 жылдың ішінде Қазақстан ғылымына қомақты үлес қосылды, солай емес пе? Сол гранттардың арқасында 90-жылдары Генетика, География және Зоология ҒЗИ жабылмай аман қалды. Дәл сол гранттар жеке зерттеу институттарын ашуға ықпал етті. Ал егер осы 30 млн еуро менің есепшотыма түсіп, ол қаржыны оңдысолды таратсам, мені қолдан түсірмей, марапатқа кенелер едім, бәлкім. Ондай жағдайда ғалымдарға түк тимейтін еді. Бірақ Шеңберлі бағдарламаның қатаң ережесі қаржыны институттың банктегі есепшотына аударуға мүмкіндік береді. йткені жобаға жеке тұлға емес, заңды тұлға ғана қатыса алады. Институт басшылығы жобаның орындаушысы кім екенін, оған қай кезде қанша т леу керектігін біліп отырады. Көксағыз бойынша әлгі тамыр зерттейтін академикпен жұмыс істей бастадыңыздар ма? Иә. Ол к ксағыздың маманы болмаса да, тамыр жүйесі туралы біледі. Жинақталған әдебиет те оған к мек болар еді. Оның үстіне, жобаға ірі еуропалық ғалымдар тартылды. Тек бекітілген бағдарламаны орындау қалды. Біз оған қажетті материалды бердік. Еуропалық серіктестерімен зім хат жазысып тұрдым. Голландияда ткен алғашқы кездесуге бірге барып, аудармашысы болдым. Жобаның алғашқы кезеңіне арнап оған ақша аударылды. Айта кетейін, қаржы жоба қатысушысының жеке есепшотына тікелей жіберіледі. С здің қысқасы, олар жұмысты аяғына дейін жеткізген жоқ. Алғашқы жылдың бюджетін тексергенде, қаржының ғалымдарға емес, отбасы мүшелеріне таратылғаны анықталды. Сондықтан еуропалық топ оны командадан шығарды. Қазақстандық компания міндетті түрде қатысуы керек болғандықтан, жобаға маған кіруге тура келді. Бірақ қаржысыз. Солай болғаны дұрыс та шығар? Олай демес едім. «Тамыршы» қалтаға басқан ақшаны зім тедім ғой. Неге? Жауапқа тартуға болмады ма? Енді тең құрылтайшымен соттаспаймын ғой. Еуропада еліміздегі байланыстың бәрі мен арқылы ткендіктен, жауап беретін де мен деп тапты. Енді қайтемін? Ел намысы... ГАЗЕТІМІЗДЕ «КӨКСАҒЫЗДЫҢ ЫҢ КЕРЕМЕТІ» ( ) ДЕГЕН ТАҚЫРЫППЕН МАҚАЛА ЖАРИЯЛАНЫП ЕДІ. ЭКОНОМИКАНЫ ДИВЕРСИФИКАЦИЯЛАУҒА СЕПТІГІН ТИГІЗЕ АЛАТЫН ОСЫ ТАҚЫРЫПҚА ҚАЙТА ОРАЛЫП, ЖУРНАЛИСТ СЕРІК МӘМБЕТОВТІҢ КӨКСАҒЫЗ МӘСЕЛЕСІМЕН АЙНАЛЫСЫП ЖҮРГЕН КӘМИЛА МАҒЗИЕВАДАН АЛҒАН СҰХБАТЫН ҰСЫНЫП ОТЫРМЫЗ. Ал әлгі «тамыршы» ше? Біздің к ксағыз туралы идеямыз қолды болды. Осы идеямен, білуімше, ол Дүниежүзілік банктің грантын алуға тініш жасады. Еуропалық жобадағы материалдарды орыс тіліне аударғанда биолог болмағандықтан біраз қате жіберіп алдым. Жоба сол қатесімен Дүниежүзілік банкке кетіпті. Қызық. Мен сол жерден к рдім жобаны. Кейінірек сол кісінің тобы беделді қазақ басылымында мақала жариялапты. Біздің АҚШ-тағы әріптесіміз Кэтрин Корништің ақпаратын нашар аударған екен. Бірақ менің шаруам не? Маған сол кездегі жүйкемді жұқартқаны да жетеді. Ал қазір жағдай қалай болып жатыр? Консорциум жұмыс істеп тұрған 8 жыл ішінде к ксағыздың жаңа сортын алдық. Олар сімдік тамырындағы рәзіңкенің үлесін к бейтуге мүмкіндік береді. Интеллектуалдық құқығымызды қорғайтын патент, сауда маркасын иелендік. Қазақтың мықты к ксағызшы-агрономдарын тәрбиелеп шығардық. Голландиядағы серіктестеріміз ұсынған жоғары сапалы тұқымның негізінде тұқым қорын құрдық. Осы серіктестерімізбен бірлесіп неркәсіпке жарамды түріне қол жеткізбекпіз. Бәлкім, кейін оны мемлекет бізден сатып алар. йткені бұл стратегиялық нім, еліміздің экономикасы үшін аса маңызды. Түсінуімше, егер миллион гектарға көксағыз өсіргісі келетін инвестор табылса, голландиялық серіктеспен бірге сіздер бір тарап боласыздар ғой? Иә, дәл солай. йтсе де, әзірге миллион гектарға отырғыза алмаймыз. Биыл 2 гектар жерге ексек, келесі жылы 25 гектарға жетерлік тұқым аламыз. Үшінші жылы Голландияда байытылған жаңа тұқыммен ірі зауытты немесе әр егістік шетіне салынған бірнеше шағын зауытты қамтамасыз етер едік. Ал егер қазір қаржы табылса, биылғы жылдың соңында каучук ндірісінің алғашқы технологиялық желісін іске қосар едік. Сонда келесі жылдың басында халықаралық сапа сертификатына қол жеткіземіз. Осы пилоттық технологияны қамтамасыз ету үшін қандай көлемде қаржы керек? 3,5 млн еуро. Ал қазір тұқым себу науқанын жіберіп алмас үшін 29 млн теңге қажет. Сонда 2018 жылы біз бүкіл еліміздегі неркәсіпті қамтамасыз ететін шикізат аламыз. Біздің каучук бағасы жағынан бәсекеге қабілетті, анағұрлым арзан болмақ. Ресейлік жабдықтаушылардан каучук сатып алатын отандық ндірушілерге арзанға түсері анық. Тиісінше, одан шығарылатын нім де арзандайды. 5 жылдың ішінде біз аяқ киім, арнайы жұмыс киімі, биялай шығаратын отандық ндірушілердің мұқтажын теп, әлемдік нарыққа қазақстандық брендпен шыға аламыз. Жобаға шамамен 1 млрд теңге қажет. Біз жылына 500 тонна каучук ндіргіміз келеді. Оның басым б лігі (450 т) экспортқа шығарылады. Ол үшін бізге 2500 гектар жер керек. Бірақ Бетпақдалада емес, Алматы немесе Оңтүстік Қазақстан облыстарында. Армандап к рейінші. Айталық, жақсы серіктес- ндіруші тапсам. Инвестор қазақтарды тапсам. Біздің үкімет жобаға қолдау білдіріп, оның елімізде немесе зге бір елде коммерциялануын талап етеді деп консорциумда мәлімдесем. Сонда үш жылдың ішінде пилоттық жобаны жүзеге асырамыз. Екі жылдан соң елімізде ндірілген табиғи каучук ТМД елдері «ҚазТрансОйл» АҚ еліміздегі отандастарымызды жұмыспен қамтамасыз етіп отырған ірі кәсіпорынның бірі. Компанияның ндіріс орындары еліміздің барлық аймақтарында дерлік орналасқан. Олардың басым б лігі елді мекендерден қашықтықта орналасқан. Соған қарамастан кәсіпорынның техникалық жүйесі біркелкі Құжат ҚАУІПСІЗДІКТІҢ «АЛТЫН» ЕРЕЖЕЛЕРІ әрі ндіріс нысандары үзіліссіз қызмет етуде. р нысанның жүйелі түрде қызмет етуі ел экономикасымен тікелей байланысты. Компания ндіріс, рт қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауға ерекше к ңіл б леді. Сондықтан да қауіпсіздік пен еңбекті қорғау саласында «Алтын ереже кодексі» әзірленіп, бекітілді. Аталған құжат «ҚазТрансОйл» компаниясының қызметкерлері мен бірге ндіріс нысандарына келіп кетуші мердігерлерге де таралады. Бір с збен айтқанда, егер сіз компанияның ндірістік нысандарын аралауға бел бусаңыз, онда міндетті түрде Кодекс ережелерін сақтау тиіссіз. Алтын ережелер дегеніміз компанияның ндірістік нысандарында аса қауіпті жұмыстарды жоспарлау әрі орындау кезіндегі қауіпсіздіктің негізгі талаптары. «ҚазТрансОйл» компаниясының бас директоры (Басқарма төрағасы) Димаш Досановтың айтуынша, Алтын ереже әр қызметкердің жұмыс орнында қауіпсіздікті сақтауға, ндірістіқ жарақаттан абай болуға бағытталған. Сондай-ақ, қауіпсіздік пен еңбекті қорғау саласындағы корпоративтік мәдениетті к теруге ықпал етеді. Ал қауіпсіздік з кезегінде компанияның ндірісі мен қаржы к рсеткішіне тікелей әсер етеді. Бұл ереже жұмыс орнындағы оқыс оқиғаларды алдын алып, адами фактордың кесірінен болатын жайтты барынша азайтуға мүмкіндік бермек. Жоғарыда айтып ткеніміздей, компанияның к птеген ндіріс орындары елде мекендерден жырақ жерде орналасқан, әрі кейбір аудандар күрделі климаттық жағдайларға ие. Персоналға жұмысты орындау кезінде қауіпсіздік шараларын толықтай орындауға қолғабыс ету біздің басты міндеттеріміздің бірі, деп неркәсіптік қауіпсіздік және еңбек қорғау департаменті директорының орынбасары Жанна Нұржаупова сұхбат барысында түсіндірді. Жанна Бейбітқызының с зінше нарығына шығады. Содан кейін біздің серіктестер, еуропалық шина ндіруші компаниялар, Аполло, Митас, Пирелли келіп, шина зауыттарын тұрғыза бастайды. Оған қоса, қант ндіретіндер, мысалы, ТЕРЕОС елімізге келіп, к ксағыздан қант және инулин ндіретін зауыт салады. Қаншама жұмыс орындары ашылады, жаңа қалалар бой к тереді. Арманым күшті, ә? Бірақ бұл орындалатын арман. Ең бастысы, екі аптадан соң тұқым себуді бастап, келесі жылы кішкентай зауыт ашу керек. Мен бұл жобаны з елімде, қазақ серіктестермен бірге, қазақтың қаржысына жүзеге асырсам деймін жылға дейін үлгермесеңіз ше? Жоба бәрібір коммерцияланады. йткені одан түсетін пайда орасан! Еуропада немесе Америкада 2-3 жылдан кейін стратегиялық маңызды, жаңа индустрия пайда болуы мүмкін. Сол кезде біз де бразилиялықтар сияқты басқалардың тапқан пайдасына қарап, сілекейіміз шұбырып отырамыз. Ал жабайы к ксағызды қараусыз қалған даладан ерінбегеннің бәрі, канадалықтар, қытайлар, жергілікті пысықайлар әкетіп жатыр. Кеденде де ешкім тексермейді. Қытайлар да қызығатын шығар? Олардың зерттеуге мүмкіндігі шамалы. Тек дайын технологияны алғысы келеді. К ксағыздың қас жауы қой. Жылқы к ксағызға жоламайды. Сиыр да. Ал қой тамырымен жұлып алып, түк қалдырмай жалмайды. Біз екі жылда бір к ксағыз сетін аймақта мониторинг жүргіземіз. К ксағыз сетін жер азайып барады. Еліміз жылына 50 тонна каучукты сырттан әкеледі дедіңіз. Оны тұтынатын кімдер? Бұл Статистика агенттігінің былтырғы мәліметі. Бұған дейін одан да к п, 70 тоннадан аса каучук әкелетін. Биялай, аяқ киім ндірісіне, д ңгелек ж ндеуге керек. Д ңгелек ж ндейтін шеберханалар бар, ал д ңгелек шығаратын зауыт жоқ. Біз бұл нарықты әбден зерттедік. Кімге, қанша к лемде каучук керек екенін білеміз. Демек өнімді өткізуде қиындық болмайды ғой? лбетте. Бірақ біз халықаралық сапа сертификатын алмасақ, жағдай қиын. Ол еуропалық болуы керек. Каучук ндіру технологиясы да еуропалық. Жергілікті патенттің пайдасы жоқ. Сұхбаттасқан Серік МӘМБЕТОВ (matritca.kz) Заң Мұнай тасымалдау саласында қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз етумен қатар, қоршаған ортаны қорғау бағытында маңызды қадам жасалды. «ҚазТрансОйл» АҚ осы саладағы барлық нормалар мен ережелерді бір құжатқа біріктіріп, «Алтын ереже кодексін» әзірледі. Айшықты құжат «ҚазМұнайГаз» АҚтың ережелері негізінде жасақталды. әр қызметкерге жеке қауіпсіздікті сақтауға мүмкіндік беретін арнайы киім- кешек беріледі. Сондай-ақ вахталық әдіс бойынша қызмет ететін ндіріс нысандарының маңында жатақханалар салынып, олар барынша жабдықталған. Қызметкерлерге ндіріс қауіпсіздігі бойынша сан алуан дәрістер оқытылады. Осының барлығы компанияның бүкіл құрылымдық б лімшелерінің күнделікті қызметінің ажырамас б лігі болатын кешенді жұмыс. Қауіпсіздік ережелерін білу және оларды орындау каска мен арнайы киім-кешекті киюден әлдеқайда маңызды. Кодексті дайындау барысында еліміздің заңнамалық актілері ескерілді. Сондай-ақ компанияның халықаралық тәжірибеге сүйене отырып жасалған ішкі құжатынан да маңызды б лігі алынды. Егер қызметкерге ережені білу және оны уақытында орындау міндеті жүктелсе, басшылық құрам қауіпсіздікті алдын-ала болжап, тиісті шара қолдана білу тиіс. Мамандардың айтуынша, жоғары қауіпсіздікке ие мұнай құбыр к лігі индустриясында Алтын ережелер ескерілген кезде қандай жағдай болмасын қауіпсіздік к рсеткіштері жоғары деңгейде сақталады. «ҚазТрансОйл» компаниясының тасымалдау департаментінің бас менеджері Елдос Ибаділдин «Компания қызметкерлері үшін қауіпсіздік саласында бірыңғай құжатпен жұмыс істеу те қолайлы. Ол ндіріс саласының барлық бағытын қамтиды. Ереже те жеңіл әрі тез есте сақталады. Сәйкесінше, қажетті уақытта к мекке келеді» дейді ол. «ҚазТрансОйл» АҚ Алтын ережені әрбір қызметкер бұлжытпай орындайтынына сенімді. Себебі бұл Кодекс адам мірін қорғауға арналған. Ал компания үшін әр қызметкер басты капитал болып саналады. Мақпал НОҒАЙБАЕВА Конституция еліміздің Негізгі заңы. Заңның барлығы Ата заңымыздан бастау алады. Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында «Еліміздегі ең қымбат қазына адам және адамның өмiрi, құқығы мен бостандығы» деп көрсетілген. МЕДИАЦИЯ ПИЛОТТЫҚ ЖАҢА ЖОБА Конституциямен баянды етілген адам құқығы мен бостандығын толық қамтамасыз ету үшін еліміздің заңнамалары үнемі жетілдіріліп келеді. Сот саласындағы азаматтық дау, қылмыстық іс бойынша жылдам, тиімді, әділ шешімге қол жеткізудің баламалы жолдары да назардан тыс қалмайды. Осы орайда медиацияға айрықша тоқтала кетейік. Істі медиация рәсімімен қарау уақытты үнемдеу, құпиялықты сақтау және екі тараптың да пайдасына шешілетіндігімен ұтымды. Қазіргі кезде медиаторлардың қатысуымен іс тиімді шешілуде. Сот тәртібінде қарастыруға тиіс даудың санын қысқартып, оны шешудің баламалы тәсілін қолдану, оның ішінде бітімгершілік рәсімдер медиация әдісін қолдану адам құқығының әділ сақталуының кепілі. Медиацияның тиімділігі мынада: дауласушы тараптар қысқа мерзімде келісімге келуге мүмкіндік алады. Іс сот медиациясы тәртібімен аяқталғаннан кейін, мемлекеттік бажға т леген шығын талапкерге қайтарылады. Дауды сот медиациясы тәртібімен реттеу туралы келісім судьямен бекітілетіндіктен, тараптар дауды жылдам шешуге қол жеткізеді. Мемлекет басшысының республика судьяларының VII съезінде берген тапсырмасын жүзеге асыру және медиацияны қолдану саласын одан әрі кеңейту мақсатында жеке санаттағы дауды (жанжалдарды) медиация тәртібімен сотқа дейін реттеу міндеттілігі бойынша Жоғарғы Сот пилоттық жобаны іске қосты. Оны іске асыру ж ніндегі тиісті ереже Жоғарғы Сот т рағасының кімімен бекітілді. Жоба шеңберінде мұрагерлік, неке бұзу, мүлікті б лу, шығару және кондоминиум басқару мәселесі, қарыз шарттарға қатысты, кейбір еңбек дауы және т.б. санаттағы дау (жанжал) бойынша медиацияны міндетті түрде қолдану қамтылады. Медиация тәсілін пайдалану еліміздің әлемнің бәсекеге қабілетті мемлекеттерінің қатарына қосылуға бағытталған маңызды қадамның бірі. Түркістан қалалық сотында былтырғы жылға 68 қылмыстық іс, 90 азаматтық іс, 9 әкімшілік іс бойынша медиация тәртібімен бітімге келген. Бибімәрия ПӘТТЕ, Түркістан қалалық сотының бас маманы, ҚР «Судьялар одағы» ОҚО филиалының мүшесі

5 Ару-Ана Құлагер, айналайын тұлпарым-ай, Бір көрмей тұра алмайтын, сұңқарым-ай. Даңқыңа бүкіл адам ғашық болып, Бір көрсек деп тұратын іңкәрім-ай... «Есімінің Жәнібек екенін кейінірек білдім. Жиырмада екен. Жан тебіренткен мұндай ғажайып, асқақ дауысты мірімде бірінші рет естіппін. Жүрегім аттай тулап, қатты алабұрттым. Бірден ерекше баурап әкетті» дейді апайымыз ағынан жарылып. Жанары жәудіреп, сонадайдан зіне үзіліп қарағыштай берген бойжеткен назарын сезімтал балаң жігіт те қалт жібермесе керек. Қысқасы, әлгі кештегі сырт таныстық біртіндеп Алматының салқын самалы лекіген тұңғиық түндеріндегі ұзақ сырласуға ұласады. Осылайша екі ғашық арада бірер жыл ткенде бас қосып, отау тігуді ұйғарған. Міне, Тоты ханымның мірі Жәнібектің әуелеген ән ғұмырына, күмбірлеген күй ғұмырына осылайша жалғасады. (Айта кетейік, жеңгеміздің шын есімі Тұрар. Ал Жәкең Абай атасының әйелі Шүкіманның есімін Әйгерім деп өзгертіп алғаны секілді, жан жарын Тоты, Тотай деп атап кетіпті. Қазір көпшілік те келе-келе әбден сіңіскен осы атты қолай көретіндей). Жиырма жылғы отбасылық мірде Жәнібектей серінің к ңіл ауанын д п басып, қас-қабағына қарап, кез келген жағдайда сенімді серік бола білген екен... Жәнібек Кәрменовтің «ән академигі» атанған Жүсіпбек Елебекұлының класында тәрбиеленгені мәлім. йтсе де ол халықтың түрлі ән мектептерін алаламай, мүмкіндігінше, қанатты кең жаюға тырысқан. К птеген шетелдерді аралап, қазақ әнін бірқатар сырт мемлекеттер аспаны астында әуелеткен. йтеуір, ұлттық нер к кжиегін барынша кеңейтуге күш салған. нер адамының зайыбы қосағының шығармашылық тыныс-тірлігін терең түсінуі де бір ғанибет шығар: Қазақ елінде қанша ән дәстүрі болса, соның бәріне дендеп барды. Ақселеу Сейдімбек ағасы екеуі жасаған оншақты телевизиялық хабар бар. Сонда білікті маман ретінде Мұхит, Кенен әндері, зге де халық ақындарының шығармалары, Шәкәрім мен Сәкен мұралары дегендей, бір-біріне ұқсамайтын әр түрлі бағыттағы дүниелерді жанжақты саралады. Осылайша, Жәкең бір кезең Қазақ әні әлемінің ұлттық музыка фольклоры зерттеушісі ретінде де танылған екен. ндерді к бінесе архивтерден алатын жылы қазақтың үш жүздей әні мәтінін қалпына келтіру бағытында екі томдық антология шығарылды. Міне, осы тұрғыда к п ізденіс жасады... Байқауымызша, нерпаз, халықтың барлық мектептері қырларына терең бойлады дегенімізбен, жанына жақын Арқа ән дәстүріне к бірек ден қойғандай. Сондай-ақ оның зі туып- скен ңір мәнеріне, оның ішінде Абайдың нерпаздық тағылымына жітірек қарауы да, бір себептен, қисынды сияқтанады. С йткен әнші әрі нер зерттеушісі күндердің бір күнінде с з рнегі айрықша, сонымен бірге қаламы әбден т селген жазушы ретінде к рінеді. Бір қызығы, оның осы қырына жерлестері аса таңырқай да қоймағандай. (Бұ тұста бір айта кететін жәйт Жәнібек Абайдың досы Ерболдың туған інісі Дүтбайдың шөбересі көрінеді. Сондықтан, ағайындары Шыңғыстау баурайында туып-өсіп, бойына сөз дарыған ұланның қаламға икемділігін заңдылық деп қабылдаса керек). Жазушылығы негізсіз емес, дейді Тоты тәтеміз де. Сол ауылдың Шәкәрім атамызды к рген, Мұхтар ағамызбен үзеңгі қағыстырған қарттарың с зіне зейін қойып сіпті. Кәмен Оразалин деген ағасы қазақ тілі мен әдебиетінен мұғалім болған кісі. Осылардың бәрі ықпалын тигізбей қоймайды. зі әкеден алты жасында жетім қалыпты. К ңілін тербеткен мұң да жоқ емес қой. К кейде тұнған сырды бір мезгіл сыртқа шығармаса ішқұса бола бастар ма еді, кім білсін. Оның үстіне Абай елі ежелден ән мен жырдың бесігіндей қасиетті лке. Соның бір бетке шыққан қаймағы да... Жеңгеміздің айтуынша, Жәнібекті алғаш қаламгерлікке итермелеген белгілі ғалым, жазушы Рымғали Нұрғалиев болып шықты. нші інісінің бұл жағынан да қаражаяу емесін білетін ол түрлі тақырыптарды жиі ұсынып, қоярда қоймай жүріп жазғызған. Дарынды адам бұл жағынан да қамшы салдыра қоймаған-ау... Жәнібек Кәрменов қаламынан әр жылдарда «Ақылбайдың әні», «Ғашықтың тілі», «Махаббат әні» секілді тартымды әңгіме-хикаят жинақтары туған. Алғашқы кітабы 1980-ші жылдары шықты. Түнімен отырып жазатын еді, деп сыр ағытады апай. Жәкең ұйықтап қалған кезде ұрланып оқуға құмартушы едім. Кейін: «лгі кейіпкерің кім, ол онда неғып жүр, оқиға неліктен солай жалғасты» дегендей сұрақтар қоямын. Сонда: «Жазушының фантазиясы деген болады. Ол кейіпкерді нақ бәлен, тура сол адам деп айта алмаймын» деп жауап беретін. Тұрар Бәйгелқызы бертінде жолдасының газет-журналдарда басылған мақалалары мен телерадиода жүргізген сұхбаттарынан тұратын «ніңнің қазақ жетпес бұрмасына» деп аталатын жинағын құрастырып шығарыпты. Ал бұрынырақта жазушы Тұрсын Жұртбаймен бірігіп, «Жәнібек» деген естелік жинағын жариялатқанын білетін едік. Онда әйгілі әншінің жақын араласқан замандастары жүрекжарды лебіздерін білдірген. Жалпы, халқы Жәкеңді к зі тірісінде-ақ ерекше әлпештеген-ді. Айталық, Ғабит Мүсірепов «басқа әншілер бір т бе, Жәнібегім бір т бе» деп айрықша аялаған. Мұның мәні сонау он тоғызыншы ғасырдағы сал-серілердің сарқытындай, әуен-ырғағы згеше әншінің сонау «саф алтын» ескі сарынды мейлінше бұзбай жеткізуінде жатқандай. Нақтырақ айтсақ, ол бүгінде жиі айтылатын «заманауи» немесе әуеннен қашып, әннің сіңісті қазақы қалпын дәл жеткізуге күш салған. Сонда кәрі құлақ тыңдаушы шығарманың жақсы сақталған ұлттық бояу-нақышына тәнті болып, елтитін тәрізді. Осы ретте Жәнібек ғұмырының ұлы Мұхаңмен де қатыссыз еместігі еске түседі. Бес жасынан қу шыбықты домбыра етіп, халық әндерін салуға талаптана бастаған бала Жәнібек жылдары сахнаға шығады. Сол күндердің бірінде оқта-текте елге соғып тұратын Мұхтар ағасының алдында ән салыпты. Тағы бір ғажабы, кейін Мұхтар уезовтің музыка аспабының атақты шеберлері ағайынды Борис пен Эммануил Романенкоға арнайы жасатқан домбырасы араға жылдар салып осы Жәнібектің иелігіне теді. (Бұл өз алдына бөлек әңгіме). Тоты жеңгей жолдасының сол алыптар тобының кілдері қос Ғабең және Сапарғали Бегалин, Рақымжан Қошқарбаев сынды қазақтың маңдайына біткен бірқатар жақсы-жайсаңымен етене араласып, әкелі-балалы, ағалы-інілідей жарасымды мір кешкенін айтады. лбетте, бұлардың ішінде әншіні Жүсіпбек Елебековтің туған ұлындай еркелеткені туралы мысал к п. Ондай әңгімелерді жас шәкіртке шеше орнына шешедей қамқорлық жасаған Жүсекең үйіндегі Хабиба апайымыздың аузынан да талай естіп едік. Базбір замандастары Жәнібекті ұстазы Жүсекеңе қатты ұқсатады екен. Тіпті кей жолдастары ақсақалдан: «Шыныңызды айтыңызшы, осы балаға ешқандай қатысыңыз жоқ па?!» деп қыжыртып, соқтығатын да секілді. Кейде қазақтың аңдамай айтылған қалжыңы да кісі лтірмей ме. Баяғыда болашақ әнші міре бозбала шағында әкесіне еріп Қаражан деген байдың қамбасына барыпты; сонда әлдебіреу Қашаубайдың қасына келіп: «Қашеке, мына қасыңыздағы бала з балаңыз ба? зіңізге серік болып қалыпты ғой. Немене, оқи ма?» деп сұрайды. Сонда Қашаубай әдеттегі әзілқой мінезіне салып: «Иә, бала зімдікі деп жүрмін ғой. Жоқ, әлде танып тұрсың ба?!» деп күле жауап беріпті. Сол айтқандай, Жүсекең де әлгіндей қыңыр сауалдарға жымиып күледі де қояды екен. Ондай әзілде, әрине, Жүсекең шәкіртінің ұстазының зінен туғандай біте-қайнасып кетуі туралы терең мағыналы теңеу-тұспал жатыр. сілі, Жәкеңнің з мінез-құлқынан да сол кемеңгер халқымызға тән асыл қасиеттерді байқауға болар еді. Зайыбы да, әсіресе, әнші ағамыздың жайдары, жайсаң мінезін ыждаһаттана баяндайды: те балажан еді. Балалармен балаша ойнайтын. Үлкенге иіліп, ізетті іні бола білді. Сондай кішіпейіл, ақжарқын. Кейде бір тез ашуланып қалатын мінезі де жоқ емес-ті. Бірақ тез қайтатын, жүрегінде зіл болмайды. Кек сақтамайтын. Кешірімді еді. Жүрегі даладай кең. ркімнің ондай қасиеті болады деп ойламаймын... Жәкең қол боста карта ойынына бейім деп еститінбіз. Жеңгейден әнші ағаның осындай әуестігінің жайжапсарын сұрадық. Картаны, шынында да, жақсы к ретін. мбе тәуір ойнайтын да. Осы, түнді түнге жалғап отыратын кезеңдері кездесетін. Кейде менің ашуым келеді. «Мыналарың денсаулығыңа қып-қызыл зиян ғой! Бір сәт ұйықтамайсың ба, дамылдамайсың ба» демеймін бе. «Сен не білесің! Қайта, мен осындайда дем аламын. Қанша жұмыс РУХАНИЯТ істеп, ми шаршап жүргенде осыдан тынығамын», деуші еді. Одан соң сәл қалт етсе оңаша қалып, толғануды ұнататыны бар-тын. Шығармашылық адамы, әсілі, қым-қуыт терең ойдан да ләззат алатын болып тұр ғой. Иә, әсіресе, бір мезгіл табиғат аясына шығып, бой жазуды қалайтын. Ондайда ескінің қазақтарынша басына тақия, үстіне жеңіл шапан киіп, қолына таяқ ұстап қырға шығып, ұзақ серуендейді. Бірталай жылдар «К ктем» ықшамауданында тұрдық. Сонда Алатау б ктеріне дейін жаяу барып, жаяу қайтып жүрді. Бір сәт з- зіңмен сырласудың да рахаты жоқ еместей. Ойланады. Мазалаған сауалдардың жауабын іздейді. Миында болашақ шығармаларын пісіреді. Артында қалған үш кітаптың бәрін солай жазғандай. ттең, амал не: Құлагер, айналайын шабысыңнан, Жәнібектің әні Саңлақ әнші Жәнібек Кәрменов ағамды ойласам, көзіме Құлагер елестер еді. Иә, кәдімгі Ақан серінің аламан бәйгеде мың сан аттан оқ бойы қара үзіп, мәреге қарай жүйткіп келе жатқанда омақаса құлаған өрен жүйрігі. Жәнібек те намазшам, намаздыгер арасында армандарына қарай қатты асығып, заулап бара жатып ертоқымнан ауып түскен... Жәкең үйіндегі Тоты жеңгейден сыр тартып отырғанда білдім, бұ кісі де әншіні ең алғаш осы «Құлагер» әнін шырқаған кезінде көріпті. Сол сәт Сарқандтың тал шыбықтай бұралған он жеті жасар қызы Қазақ политехникалық институтына құжат тапсырып келген беті екен. Түскен үйіндегі алқақотан отырыста әлдебір жас әншінің өнеріне қайран қалады. *СӨЗСЫРҒА ПРЕФЕРАНС НЕМЕСЕ А СЕЛЕУДІ ЫЛЫШЫ Атағы елге шыққан дабысыңнан. Біліп ем өлеріңді, Құлагерім, Шыңғырған түсімдегі дауысыңнан, деп зі шырқағанындай, композиторлық қыры да ерекше, тұлпар тағдырлы әнші сұм ажалдың біртіндеп жақындап келе жатқанын сезді ме екен, «Жастық шақ» аталатын әнінде: Жалындап келдім өмірге, Жайлауын кешіп жастықтың, Адасып қалдым бұл күнде, Білмеймін, қайда асықтым. Зулайды күндер, зулайды, Тулайды жүрек, қимайды, Жас дәурен мойнын бұрмайды, Жастығым қолын бұлғайды... немесе «мір туралы» толғауында: Опасыз мынау дүние, тұтқа болған кімдерге, Өмірдің соңы өкініш, санамен ойлап білгенге. Қадірі болмас адамның ортаңда тірі жүргенде. Орны қалар ойсырап бір күні көрге кіргенде. Мұңайма, Жәке, мұңайма, сабыр ет енді, жүрегім, Бір күні сен де тоқтайсың, оны да жақсы білемін, Бас имей жүрген тағдырға, дертті жанның бірі едім, Адам боп кеп ем өмірге, Адам боп өтсем тілегім, Бәріңе соны тіледім! дегендей жолдарды түзіпті. Бұлардың бәрінен бұлқына ышқынған, әлдеқайда алып-ұшқан жан толқынысын аңдаймыз. С йтіп жүргенде, ширыққан домбыраның ішегіндей, қапияда үзіліпті де кетіпті. Қырық үш жасында... Бірақ «лді деуге сыя ма, айтыңдаршы» деп Абай атасы айтатынындай, Жәнібектің енді қайтып оралмайтынын басқа басқа, Тоты жеңгеміз мойнындай алмайтын секілді: лі күнге дейін сенбеймін, шынын айтсам. лі де әне-міне кіріп келетіндей к рінеді де тұрады. К рген түстей күйде қалдық. Арада қаншама жыл тсе де әлі елегзимін. Қайтыс болған алғашқы жылдарда құлап Бірде Жәнібек екеуімізді Ақселеу Сейдімбек ағамыз шақырды. Анда-санда карта ойнайтынымыз бар еді. Мезгіл кеш болса да, жеңгейге айтып, қазанға ет салдырды. Ойын тағы қызған. Неге екенін, екеумізді ылғи ұтып жүретін Ақаңның қолы со жолы онша жүрмеді. Содан ба, анда-санда тұнжырап бізге қарайды, біз бір-бірімізге ажыраямыз. Одан Ақаң өз-өзінен шарт ашуланды. Екі қу сыбайласып арамдық жасап отыр деп күдіктенген сияқты. Сөйтіп орнынан атып тұрды да, төрде ілулі тұрған қылышты қынабынан суырып алып, екеумізді кең бөлменің ішін шыр айналдыра қуды. Сасқанда есікті де таба алмай қалады екенсің. Екі жігіт біресе үстелдің, біресе серванттың тасасына тығылып, жан ұшырып жүрміз. Бір кезде мен шкаф шетінен Ақаңның түріне қарасам, расында да, шауып тастаудан тайынбайтындай екен. Түтігіп, қаһарланып алыпты. Жан дауысым шыққан: Ойбай, тәте!.. Жеңгей, жеңгей! Өлтіргелі жатыр бізді! деп. Одан жалындық қосарласып: Ақшасы да, бәрі де бар болсын, аға, кетейікші өзі! Жоқ! Отырасыңдар, қайта ойнаймыз! Ойын тағы жалғасты. Ақселеу аға тағы ұтылды. Тағы да ұшып тұра келіп, қайта ұмтылды қылышқа. Ақа-ау, ақшасы құрысын! Босатыңызшы бізді өзі аман-есен! Жоқ, сендер адал ойнамадыңдар ымырыласып алып. Мұндай ақшаның маған да керегі жоқ! Сөйтті де араға түскен зайыбын да тыңдамады, ортада жатқан бір буда ақшаны қобырата уыстап алып жетінші қабаттың балконынан далаға қарай шашты да жіберді... Жәнібек екеуіміз оңтайлы сәтте ытқып дәлізге шықтық. Қырсық қылғанда лифті де бұзылып қалыпты. Сонда Жәнібектің айтқаны ғой: Ойбай, таң да атыпты-ау аппақ болып. Жүгір! Жердегі ақшаны сүтке келген кемпірлер жинап алмай тұрғанда! деп. Далаға шыға салып жоғарыға қарадық. Ақаң көрінбеді. Көп ақшаның бірталайы өзге балкондарға түсіп, біразы биік ағаш бұтақтарына ілініп қалған секілді. Ух-х! десіп бұйырғанын теріп алдық да, такси ұстап жөнімізге тарттық. (Ақын Несіпбек Айтұлының естелігінен) қалатындай жағдайға да келгенбіз. Үйде бір үнтаспа бар еді жылы Ленин комсомолы сыйлығын алған-ды. Сол қуанышқа жиналған отырысты толықтай жазып алыппын. йткенмен, жазбаны кейін бастан-аяқ қайта тыңдап үлгермейсің де ғой. зі қайтыс болғаннан кейін арада біршама жылдар ткенде әлгіні қаттырақ қойып, ас үйге жеткен кезімде 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл 5 Жәнібектің: «й, Тотай!» деп қалған дауысы шалқамнан түсірді. Мені шақырған үні жазылғанын білмеппін. Сол дауыс дәл құлағымның түбінен естілгендей естен тандым. Жүрек жарасы жазылмайды екен. Тырнала береді. Уақыт емші деп жатады. Соған сене қоймаймын... Жәкеңнің балаларының есімі дебиет әлеміне қатыссыз емес сет, Ақбота, Шәкәрім... Таяуда Тоты жеңгей Жәнібектен екі жаста қалған Шәкәрімнің 7-ші сыныпта жүргенде жазған бір шығармасын тауып алыпты. Онда кенже ұл былайша толғанады: «ке» үш-ақ әріп. Бірақ осы с здің бағасы мен құнын адамзат біле бере ме? кеңді құшақтап, басыңды кеудесіне қойып, бір еркелеп алғанның зі шексіз бақыт екеніне елдің бәрінің к зі жете бермейді. «Қолда барда алтының қадірі жоқ» дейді ғой қазақ. Мен баға жетпес «алтынымнан» есім кірмей-ақ ерте айырылып қалдым. Мүмкін содан да шығар, апайым берген тақырыптан тыс әке туралы жазып отырғаным... Бұл жазғаным мен үшін еріккеннің ермегі емес. Ішіме сыймай бара жатқан дерттің қысып, қинаған кезіндегі жүректен шыққан әкеме деген пәк, сазды сағынышым. Жасымнан құрбыларым сияқты әкемнің алдына отырып, әкемнің жылы алақанын сезбегеннен шыққан сағыныш. Кейде осындай кең дүниеге сыймай, ішімдегі дертіме шыдамай, әкемді құшақтап, әкемнің қанатының астына тығылып, бар әлемді ұмытқым келіп кетеді. Бірақ амал не, тағдырдың жазғаны сол болды, амалсыздан шыдаймын. Балапандай кезімнен мәпелеп, әкенің орнына әке болған асыл анамның к ңіліне қарап, ішімдегі жалынды к рсетпеуге тырысамын. кемнің жоқтығын сездірмей, құрбыларымнан кем қылмай сіріп келе жатқан анамның жүрегіне бұл жай ауыр тиетінін де түсінемін. Сондықтан да к рсетпеймін. Бірақ зімнен- зім әкемнің үнтаспаларын тыңдап отырған кезімде к зімнен жас сорғалап кеткенін де байқаймын. Сағынамын! Қиналамын! Түнде ұйықтар алдында әкем бүгін түсіме кірсінші деп Алладан тілеймін. Түсімде болса да әкеммен бірге болғым келеді. кемнің дауысын суық үнтаспадан емес, тірідей, таза тыңдағым келеді. Дана, ұлағатты с здерін әкемнің достарының аузынан емес, з аузынан тыңдағым келеді. Бірақ мұның бәрі тек қана арман, қиял. Қатыгез тағдырдың жазғанына к нуден басқа амал жоқ. Бірақ қолымнан келгені әкемнің атын шірмей, жолын қуып, ғибратты ойлары мен асқақ дауысын келер ұрпаққа жеткізіп, Жәнібек Кәрменовтің ұлы деген атқа сай болу. мір бойы осы мақсатымды орындауға соңғы демім жеткенше тырысамын. Бар күшімді саламын. «Болмасаң да ұқсап бақ» деп Абай атам айтқандай, әкемнің деңгейіне әлі жету алыс екенін білсем де, жан аямай тырысамын. Кім біледі, алда әлі бүкіл мір бар емес пе!» * * * Осы Шәкәрімімнен үмітім бар енді, дейді Т кең. Қаламға да бейім. Елге тележүргізуші ретінде танылды. Ал Ақбота мен сет екеуі де заң қызметкері ғой. Кенен атамыздың Жәнібектің орындауындағы «Ақ ешкі» әнінде «Домбырамның қала ма иесі жоқ» деген сауал жанымды мұздай қарып, мен де домбырасы иесіз қалар ма екен деп мұңданушы ем. Құдайға тәуба, кіші ұл он үш жасынан бастап нерге бет бұрып, домбырасына ие болды. Атақты әнші болуға ұмтыла қоймаса да, зі үшін әкесінің әндерін тербетіп отыратын кездері дәтке қуат!.. Кейде Жәнібек аға мірден ерте озғанымен, бақытты әнші ме деген де ой келеді. Айталық, Бекболат Тілеуханов, Ержан Қосбармақовтай шәкірттері бар ұстазда арман бар ма! Оның үстіне, Жәнібектің қасиетті домбырасы з баласы Шәкәрімнің қолында ғой. Ал әні халқының жүрегінде! Құлтөлеу МҰҚАШ

6 (637) 31 наурыз 2017 жыл 6 АЙМАҚ Құс шаруашылығы Түйеқұстың етін шалғайдағы шетелдіктер емес, зіміздің жерлестер ндіріп отырғанын к ргенде қуанып қалдық. Аталған «Фауна» фермасын Бекетбай Дәуренқұлов есімді іскер азамат басқарады екен. Шаруашылықтың табалдырығын аттаған сәттен к к тіреген алып құсты к ріп, сәл үрейленіп қалғанымыз жасырын емес. Бойы үш метрді құрайтын түйеқұстар темір тордың ар жағында емін-еркін серуендеп жүр. Аяқ алысынан, нық-нық басқан адымынан салмақты екені бірден білінеді. Тарихи түпт ркіні Африка мен Австралия құрлығынан рбитін бұл ќұс жайлы білетініміз тым аз. Түйеқұстар шаруашылық мақсатында пайдалану үшін осыдан 15 жыл бұрын Қазақстанға Түйеқұсты алғаш төрткүл дүниені төрімізден тамашалайтын теледидардан көрдік. Құмдауытты жердің алып құсы желмен жарысқан жүйрік келеді. Адымдап жүгірген кезде жылдамдығына көз ілеспейді. Орташа есеппен сағатына 70 шақырымды бағындырады. Бұл дегеніңіз кәдімгі тәуліктеп алыс жолдарды бағындыратын үлкен жүк көлігінің, яки жолаушылар пойызының жылдамдығы. Түйеқұс еліміз үшін таңсық құс. Ертеде еуропалықтар түйеқұстың жұмыртқасын емдік мақсатта пайдаланып, қатты қауырсындарын әскери шен ретінде тағып жүрген көрінеді. Ал бізде түйеқұс өсіретін фабрикалар санаулыақ. Соңғы дерек бойынша, 20 шақты кәсіпорын дәл осы алып құсты өсірумен және жұмыртқасын шаруашылық мақсатында пайдаланумен шұғылданады. Соның бірі Алматының іргесіндегі Еңбекшіқазақ ауданында орналасқан «Фауна» фермасы. Сонымен, алып құстың тынысымен танысу үшін Алатау бөктеріндегі аядай Әймен ауылына ат басын бұрдық. тасымалданыпты. Ферма ұжымына Жетісу т рінде түйеқұстарды жерсіндіру оңайға түспеген. Алдымен бізді аталған шаруашылықтың маманы Қуанбай Қайратбекұлы бастап жүріп, құс фермасының барлық мән-жайымен таныстырып шықты. Оның айтуынша, алғаш бетпе-бет келгенде сұсты болып к рінетін бұл құстың пайдасы шаш етектен. Бойы 2-3 метр келетін түйеқұс аталығы келі ет береді. Қауырсыны бас киім, сахналық кәст мдер тігуге пайдаланылса, жұмыртқасы мен еті жесең ем, әсіресе, қан қысымы жоғары және қант диабетімен ауыратындарға мың да бір дауа. Сондықтан түйеқұсқа қызығушылық уақыт ткен сайын артуда. Басын құмға тығып қойып, зіне т нген қауіп-қатерді елемеуге тырысатын әдеті к пшілікке қызық к рінгенімен, бір қасиеті аса күтімді, қамқорлықты қажет ете бермейді. у баста, шетелден жүзге жуыќ түйеқұс балапанын сатып әкеліп, қазақ даласында оны сіруге болатынын дәлелдеген шаруашылықта бүгінде елуге жуығы бағылып жатыр. Аталған құсты бағып-баптау ісі де үлкен жауапкершілікті талап ететін к рінеді. Оларға негізінен ш п, жүгері, бидай және соя ұны қоспаларынан тұратын азық-түлік беріледі екен. Оған бор мен кальций қосылады. Бір түйеқұс күніне 10 литрге жуық су тұтынады. Керекті азық шаруашылықтың зінде дайындалады. Шаруашылықта арнайы жататын, қыздырылатын, жемдейтін орындар, инкубатор құрылғысы бар. Жазды күні далада емін-еркін жүретін құстарды қысты күні бағатын орындарда заман талабына сай жабдықталған. Онда түйеқұстар азықтанатын құрылғылар мен жатын орнын жылытуға арналған пеш орнатылған. Фермадағы ересек түйеқұстардың салмағы 160 келіге дейін жетеді екен. Біз к рген балапан деп саналатындардың салмағы да осы м лшерге жетеқабыл. Балапандар тәулігіне 500 грамнан салмақ қоса отырып, он айлығында 100 келіге жетеді. Екі жасқа толғанда толыққанды түйеқұс саналып, жұмыртқалай бастайды. Негізі, түйеқұстың німдері те пайдалы. Терісі, тұяғы, тұмсығы, еті, жұмыртқасы, бәрі кәдеге жарайды. Еті мейрамханаларда диеталық тағам ретінде ұсынылады. Ал оның терісінің беріктігі піл мен қолтырауынның терісімен бірдей. Олар негізінен, сәуір мен қазан айында жұмыртқалайды. Ол кезде бір түйеқұс аптасына бір-екіден жұмыртқа береді. Бір қызығы, салмағы 1,5-2 келі жұмыртқаны қуырып, адамды тамақтандыруға болады. Бүгінде түйеқұс етіне сұраныс жоғары. Жеке шаруашылықта түйеқұстар қыста терең т сеніште, жылыжайларда сақталады, ал жазда табиғи топырақта жайылымдарда тұрады. Түйеқұстардың б лмесі құрғақ, мүмкіндігінше ашық, жарық, те таза және жыл мезгіліне сәйкес келу керек. Егер қандай да бір шарттар сақталмаса, онда олар кеткен шығынға сәйкес саны мен сапасы бойынша қажетті німді бермейді және оларды сіру тиімсіз болып есептеледі. Айналасы темір тормен қоршалған аулада асыр салып ойнап, тізіле билеп, емін-еркін жүрген түйеқұстардың жағдайының жақсы екені бірден білінеді. Тіпті адамға үйірсек болып алғандары да к п. «Фауна» фермалық шаруашылығы Жетісу жеріндегі түйеқұс сірумен айналысатын бірден-бір шаруашылық болғандықтан, түйеқұстың тіршілігін тамашалап, к ріп қайтуға келетін туристердің қатары жыл сайын артып келе жатқан к рінеді. Сол қатарда жерлестерімізді айтпағанның зінде алыс-жақын шетелден, тіпті Африка елдерінен арнайы келіп, түйеқұстың тіршілік етуін к ріп қайтатындар да к п екен. Біз шаруашылыққа барғанда түйеқұсты к руге келген адамдардың к птігіне тәнті болдық. Сол кезде Қостанай қаласындағы Манаш Қозыбаев атындағы 23 орта мектептің оқушылары да сау ете қалды. Олар облысымызда сіріліп жатқан түйеқұстарды арнайы к ру мақсатында келгенін айтады. «Фауна» шаруашылығы сияқты түйеқұсты жерсіндіріп, шаруашылығын дамытып жатқан фермерлердің қатары к бейгенін жаңалықтардан к п к реміз. Ендеше, қарапайым азықпен қоректеніп, німді мол беретін, шығымы аз, туристік пайдасы мол, аса қамқорлықты қажет ете бермейтін, німі қымбат түйеқұсты неге біз де сіріп к рмеске? Сұраныс бар жерде ұсыныстың қашанда болатынын ескерсек, алдағы уақытта бұл бағытта бірталай жұмыстар атқарылып, түйеқұстың етін күнде болмаса да күнәра жейтін уақыт келетін секілді. ЕТЕГІНДЕ АЛАТАУДЫҢ АЛЫП ҚҰС Өзекті мәселе Аудан бойынша «Алихан», «Квитко», «Дәрмен», «Дәулет-Б», «Нұржан» шаруа қожалықтары жақсы нім алса, Ойтоған, Арасан, Қарак з ауылдық округтері тапсырманы 7-8 пайызға ғана орындаған. Ал Суықсай, Қапал ауылдық округтері қызылша себу жоспарын мүлде орындамаған. Нәтижесінде, жоспарланған 45 мың тоннаның тек мың тоннасы жиналып, жоспар 68 пайызды құрап отыр. Ақсулықтардың қант қызылшасының жоспарын орындауға бірнеше кедергі болған. Ең алдымен «Қызылағаш» су қоймасының іске қосылмауы қант қызылшасы мол егілетін алқаптардағы німділікті т мендетіп отырған к рінеді. Яғни судың тапшылығынан қызылшаны мол сіретін қызылағаштықтар нім берекелігін к бейте алмай келеді. Екіншіден, қант қызылшасын жеткізетін К ксу қант зауытына дейінгі жолдың шалғайлығы ақсулықтардың адымын аштырмай отыр. Ақсудан шақырым жолды басып К ксуға жететін к ліктер к п уақыт жоғалтады. Бұл з кезегінде алқаптағы німді ертерек жинап бітіруге кедергі келтіреді. Сонымен, ерте күзден қызылша жинау науқанын бастағанымен жаңбырлы күз айы мен ерте түскен қыс еңбекті қасат қардың астына к міп тастаған сыңайлы. Үшіншіден, техниканың жеткіліксіздігі де Кеңес кезінде атағы қант қызылшасымен шыққан ақсулықтардың үмітін үкілей алмай тұр. Тек ауданда ткен жылы құрылған «Бәйтерек» кооперативін айтпағанның зінде, дені түзу техникасы бар шаруашылықтар саусақпен санарлық қана. Ал қызылша таситын к ліктер де жеткіліксіз. 4-5 тонна қызылша сиятын тракторлармен алыстағы зауытқа тасымалдау жұмысын жүргізу шаруаларды шаш етектен шығынға батырады. Осындай салмақты себептерді саралай келген де, ақсулықтар «Қызылағаш» су қоймасын іске қосып, Ақсу қант зауытын қайта жүргізу керектігін алға тартты. ткен жылы Ақсу ауданына арнайы жұмыс сапарымен барған облыс әкімі Амандық Баталов бұған дейін банкте кепілде тұрған Былтыр Ақсу ауданы бойынша 1552 гектар қант қызылшасы себіліп, оның 1360 гектары өнім берген. Жыл соңында мұның 1021,5 гектары толығымен жиналып, тонна өнім «Көксу қант зауыты» ЖШС-ға өткізілсе, қалған 339 гектар жерден алынған өнім ұсақ болғандықтан, мал азығына жұмсалыпты. зауыттың «Жетісу» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы ҰК» АҚ-ның иелігіне ткенін айтқан еді. Олар белгіленген жоспарға сәйкес, арнайы мамандар мен сарапшылар шақырып, бірнеше мәрте ғимараттың техникалық жағдайын, бас корпусын, ЖЭС-тің техникалық құрылғылары мен механизмдерін сараптаудан ткізген. Тіпті банктің қарызын 3 жылға б ліп т леу туралы келісімшартқа қол қойыпты. ндірісті іске қосуға кететін шығындарды да есептеп қойды. Бір айта кетерлігі, зауыт жұмысын тоқтатқанымен зауытқа жаны ашитын адамдар ондағы құрылғыларды сақтап қалуға бар күшін жұмсаған. Сондықтан мұндағы АҚСУ ҚАНТ ЗАУЫТЫ АШЫЛСА... қондырғылар тозып, сыры кетіп, сыйқы бүлінгенмен тоналмаған. Осы зауытта бар мірін ткізген және оны к зінің қарашығындай қорғап келген Владимир Юшков: «Зауыт ғимаратының сүйегі мықты, әлі де 120 жылға шыдас береді. Тіпті мұндағы қондырғылардың к бі әлі де жұмысқа жарамды. Тек күрделі ж ндеу жұмыстарына тездеп кірісіп, жоспарға сай іс атқарылса, зауытты тез арада ретке келтіруге болады», деп сенім танытып отыр. Біз зауытты аралап к рдік. Зауыттың ндірістік б лігі мен оған энергия беретін жылуэлектр орталығы да к п бүлінбеген. «Жетісу» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы» ҰК» АҚ-мен хабарласып, қазірдің зінде Ақсу қант зауытына инвестиция салуға отандық және шетелдік үш инвестордың ниет танытып отырғанын білдік. Олар зауытты іске қосуға кететін шығынды есептепті. Облыс әкімінің нақты тапсырмасы бойынша биыл Ақсу қант зауыты іске қосылады деп сендірді. Алайда зауыт толыққанды жұмыс істеу үшін шикізат қажетті деңгейде болуы керек. Сондықтан ақсулықтар биыл кем дегенде 1600 гектар қызылша сеуіп, тонна қант қызылшасын ндіру керек. Ол үшін жанаржағармайға, тұқымға сұраныс жасап, техниканы дайындап, дақылды уақытында себу керек. Осыған орай, аудан орталығында сервистік дайындау орталығы ашылып, 220 млн теңгеге техника алыныпты. Алдағы уақытта аудандық ауыл шаруашылық б лімі екі сервистік орталық ашуды жоспарлап отыр. Агробизнес 2020 Талдықорған аймағындағы алты сұрып сынау шаруашылығы Жоңғар Алатауы баурайларына жерсінетін жеміс-жидек пен ауыл шаруашылық дақылының сұрпын өсіріп, өндіріске енгізу бағытында ел берекесін арттырып келеді. Бұлардың арасындағы ең байырғысы 1937 жылдан бері жұмыс істейтін Сарқан астық мемлекеттік сұрып сынау учаскесі. Олар масақты дақылдардың жаңа сұрпын сынаумен шұғылданса, 1955 жылы құрылған Кербұлақтағы әріптестері де осы бағытта жұмыс атқарады. Ал басқалары астық өнімдерімен қатар жеміс-жидек, картоп, бау-бақша тұқымдарының түріне ден қойған. Жаркент ңіріндегі мен дән ұстауы сияқты зіндік ерекшеліктері ауыл шаруашылық жазылады. Үш жыл қатарынан егіп құрылымдары соңғы сіретініміз әр жылдың ауа райында жарты ғасырдан ерекшеліктер болуы мүмкін, астам уақыт дақылдың осындай згерістерді барысында негізінен, қалай қабылдайтыны сынақ жүгері сірумен барысында ескеріледі. шұғылданатындықтан, Аталған сұрып сынау мұндағы сұрып сынау телімін 2011 жылдан учаскесі «дала аруының» бері Тасқын Жапарқұл жаңадан пайда болған басқарады. Еліміз тұқымдарын сынау, егемендік жерсіндіру істерімен ен алып, халық айналысады. шаруашылығы Панфилов ауданында анында нарық 1958 жылы алғаш рет мемлекеттік жеміс- қатынасына жидек шаруашылығы ығы ұйымдастырылды. к шірілгеннен Бұл тұста ңірде жүгері сіру ндірісі де бері кәсіпкерлікпен бел ала бастаған болатын. Осы үрдіске шұғылданып, байланысты ауданда мемлекеттік сұрып жеке шаруасын сынау учаскесі құрылды. Жаркент шалқытқандардың бірі қаласының солтүстік тік шетіндегі осы Тасқын. Ол құрған жалпы аумағы 112 гектар жерді алып «Ернер» ЖШҚ ңірде жатқан шаруашылық ық 55 жылдан элиталық жүгері тұқымын бері жүйелі жұмыс істеп келеді. сіретін ең алдыңғы қатардағы Шаруашылықта сынақтан ткен шаруашылық. жеміс-жидек түрі мен жүгері, Бұл сұрып сынау учаскесіне сорго, судан ш бі сынды басшылық жасау Тасқынға дақылдардың жаңа а сұрпы жайдан-жай тапсырылған жоқ. комиссияның жоғары Кейінгі жылдары сынақтан ткізілген бағасын алып, ндіріске 50-ден астам жүгерінің, 2 түрлі судан кеңінен енгізіліп, ел ш бінің, 2 түрлі «Могар» сұрыпты берекесін еселеуге негіз соргоның жаңа 12 тұқымдарының қалады. мемлекеттік комиссияның жоғары Біз бір жылдық ық бағасын алып, ндіріске енгізілуі Тасқын дақылдардың басқарған ұжымның жүйелі жұмысының әрбір сұрыбын нәтижесі. Биыл дәндік жүгерінің 37, сүрлемдік қатарынан жүгерінің 30, дәндік соргоның 6, сүрлемдік үш жыл егіп, соргоның 3, дәндік могардың 2, судан ш бінің сынақтан 2 сұрыптары сынақтан ткізіліпті. Дәнге ткіземіз, сірілген жүгерінің Данубио сұрыбы 102 күнде дейді мекеме пісіп-жетіліп, әр гектарынан 54,4 центнерден агрономы нім жиналды. Сол сияқты «Мас-38Д», Нұрлан «НС-3014», «Мас-39Т», «МВ Максима» сұрыптарынан 53,5 центнерден 63,5 центнерге дейін гектар сайын дән жиналды. Бұл сұрыптар болашақта облыстың дәндік жүгері сіретін аудандарына таратылып, ел экономикасына мол береке береді. Сұрып сынау учаскесінің қарауында қосымша 48 гектар бақ бар. Онда 3 түрлі рік, алманың бес сұрыбы, алмұрт, айва, қарақат сіріліп, олардан жиналған нім шаруашылық экономикасын ркендетуге жұмсалады. Үкімет бұл мекемеге жаңа 2 доңғалақты трактор берді. Ұжымда бүгінгі таңда он шақты адам тұрақты еңбек етеді. Жазғы, күзгі жеміс-жидек жинау науқанында шаруашылыққа уақытша тағы оннан астам жұмысшы тартылады. Еңбеккерлер арасындағы Олег Бурдачев, Ташмұхамет Пархатов сияқты механизаторлар ұжым мақтанышы. «ДАЛА АРУЫНА» Ағымов. Сұрып сынаудың нәтижесі арнайы кесте арқылы күнделікті жазылып, бақылауға алынып, оның бүр жаруы, топырақ балбанитетін қалауы, ылғал сұранысы, жылдам бойлауы, тозаңдануы ДЕМЕУ КЕРЕК Бетті дайындаған Қуаныш ТҰНҒАТАР, Алматы облысы

7 Әдебиет әлеміндегі Әріптес туралы әңгіме күрделі сатира жанрымен қалың оқырманға танылған қаламгер Сабырбек Олжабай көркем әңгімені де тәп-тәуір жазатынына көзіміз жетіп келеді. Оның әңгімесінен сатираға тән ерекшеліктің байқалуы бек мүмкін деген оймен «Ақырзаманның ауруы» атты кітабына енген бірнеше әңгімесін оқып шықтым. Оқып шыққанымда бастапқы ойымның дұрыс емес екеніне көзім жетті. Әрі соған қуандым да. Қоғамдағы әлеуметтік мәселені, түйткілді жайтты журналист ретінде сынға алып, сатирик ретінде түйреп жүрген Сабырбек Олжабайдың балалық шағындағы арманы, мірден к ріп, түйінгені жүрегінде жасырынып, әңгімеге сұрана бергені байқалады. Ол ойлар күнделікті жазбадан орын таба алмай, ткен күннің естелігі мен сағынышы қаламгерді мазалаған. Содан, Сабырбек Олжабай ойындағы ойын әңгімелеп, оқырманмен сырласпаққа ұмтылады. «Адамдар осылай адасып қалады» атты әңгімесінде қойшыға к мекшілік еткен Садықтың үйінің жанына геологтар қоныстанады. К мекші Татьяна атты қызға ғашық болады. Алғашқы сезім бүр жарады. Қалың н сер қауіпінен геологтар к шіп кетеді. Садық зі ұнатқан жаннан к з жазып қалады. Садықтың к ңілі құлазып келеді. Ол ғашығын жоғалтып алды. Садықтың жан толқынысын «жүрегімнің түкпіріндегі ақ шатырлы ауыл к рінбейді» деп бейнелейді. Жазушы әңгімені осы жолмен аяқтаса да болар ма еді. Бірақ жазушы әңгімесін: «Адамдар осылай адасып қалады екен-ау... Адасқандар к п қой, к п...» деген жолмен тәмамдайды. Мұны жазушы тақырып атауын нақтылай түсу үшін қосқан. Ал мен үшін адасқаннан г рі, жүрек түкпіріндегі ақ шатырлы ауылды жоғалту әлдеқайда әсерлі. «Ораза айы еді» әңгімесінде Нысанбайдың кешесі мен бүгіні суреттеледі. Кешегісі елге жасаған қиянаты, бүгіні к леңкеде саялап ой кешу кезі. Жазушы кейіпкердің ар азабына ртенген сәтін к ңіл-күй ауанымен сездіреді. Кейіпкердің жан азабын суреттемеуі кейіпкер болмысының да терең ойдың адамы емес екендігінен хабардар етеді. Тарамыстай қара шал кенет қайғы мен бейнеттен азып-тозған әйеліне к зі түсіп кетеді. Осы сәтті жазушы: «Насыбайшы шалдың мірі жібімеген жүрегі әлденеге рекпіп, кемпіріне алғаш рет аяушылық білдірді» деп жазады. Жазушы кейіпкер болмысын осы бір-ақ сәтпен шебер суреттейді. Кейіпкер тоқал тамның алдында отыр. ткеніне ойша шарлап, қиянаттарына к з жібереді. Жанжарына да, жан-жағына да жақсылық жасай алмаған Нысанбай мір к шінің тұйықталар тұсында ар азабынан құтылудың жолын іздейді. Мешітке барады, молдадан сұрайды. Күнәдан арылу жолын. Үйіне келіп, ораза тұтатынын жеткізеді. мірі ксікпен ткен әйелі: Мақұл, ауызыңды бекіт. Күнәңді Құдай кешірсін-ақ. Ал мен ше, мен. Кешіре аламын ба сені? дейді. Ерлі-зайыптылардың диалогы. Алладан кешірім сұрап, тазарғысы келеді. С йтсек, Құдай-ау, жан жарының жанына салған жарасы жазылмастай қордаланған екен. Жарынан жақсылық к рмей, жаны азап шеккен, қорланған әйел жанының сірілігі мен рухының лмегендігіне к зің жете отырып, кек пен ыза кернеген адам болмысы ойландырады. йел бейнесі шерге толы. Қапаста қамығып қыстыққан жанның бейнесі сәтті ашылады. Адам жасаған зауалды, адам туындатқан кей қасіреттерді кешіре салуға бола ма? деген ұстара сауал мазалайды. Ар мен ұяттан аттаған, обал мен сауапты таптаған жандардың имансыз қалыбын, жасаған қиянатын кешіре алар ма екен? Нысанбайдың тәубаға келгендей сыңайы бар. Бірақ Алла жолына құлдық ұрғанда жасаған қиянатына кінген, ар азабы мазалаған кейіпкердің ағыл-тегіл кініші к рінбейді. Себебі кейіпкер рухы жамандықтан әлі арыла қойған жоқ. Адам жасаған қиянат, адам жанына салған жараның жазылуы оңай еместігіне к зі жетеді. Сондықтан жаны құлазып, жүрегі жылап, кешірім сұрамайды. Жасалған қиянат жасалды, енді ораза тұтсам барлық нәрседен құлан-таза айыға салам деген шешімі қарсылыққа ұшырады? Неге? сіресе, есіріп қиянат жасап, жаны, рухы сауықпай, ораза тұтсам барлық жамандығымнан құлан-таза айыға саламын деген кейіпкердің келте пікірі қаламгерді де толғандырған. «Қарыз қайтарымы» деген әңгімеге қоғам згерісі, нарық заманының белең алған кезіндегі оқиға зек болған. Гүлсара күнк рістің қамымен алыс сапарға саудаға кетеді. Азаматы жұмыстан қысқартылып, күнк рісі қиындаған. Отбасы тіршілік қамымен сарсаң болады. йелі Гүлсара құрбыларымен еріп, сауда жасауға аттанады. Бекең бала-шаға бағып, отбасында отырып қалады. Үйдегі азаматтың еңсесі түсіңкі болса да амалы жоқ. Қымбат к лікпен келген азамат Бекеңе әйелі Гүлсараның кінішпен жазылған хатын алып келіпті. Хатта Гүлсара тіршілік қамын күйттеп жүріп, қарызға батқанын, сол қарыздың қайтарымы ретінде алашақ жанға екінші әйел болып шыққанын жазған. Хатты оқыған Бекең қос қолымен т бесін ұстап отыра кетеді. лден соң есіне әлдене түскендей т рдегі ілулі тұрған мылтыққа ұмтылды. Ұңғысына екі оқ салып, үйден жүгіре шықты. Бұл кезде шетелдік машинаның қарасы да к рінбей кеткен еді. Қатарынан екі рет атылған мылтық дауысы бүкіл ауылды дүрліктірді. з- зінен жұлынып, ебілдебілі шыққан, екі к зі қанталаған оны к рген к ршілері жынданып кеттіге балады... ңгіме осылай аяқталады. Жүректерді бір мұң әлдилейді. Аянышты сезім пайда болады. К з алдымызға отбасын асыраймын деп қап к теріп, базар жағалаған әйел бейнесі келеді. Анам қашан келеді деп телмірген кішкене балалар. Бұл мір шындығы. Бірақ хатты неге сол қарыз берген жан алып келіп тапсырды екен деген ой мазалайды. Жазушы сол хаттың Бәкеңе табыстау жолын басқаша жеткізу тәсілін ұсынғанда әңгіме бұдан да тереңдеп кетер ме еді деген ой туындады. Нарықтық экономиканың қазақ қоғамына алғашқы ықпалы к птеген отбасына з ізін салып, з тақсіретін де артып кеткені жасырын емес. Бұл тәуелсіздік жылдарындағы қазақ прозасында аз да болса жазылып жүрген жайт. Мысалы, жазушы Нұрғали Ораздың «Даладан қалаға келгендер» әңгімесіндегі сықыр-сықыр ақ пима ән салады деп суреттеген қақаған қыста ет сатып, бір үйлі жанды асыраймын деп жүрген бойжеткен Жанат тағдыры еске түседі. Нарық қыспағындағы қазақ отбасының қиын тағдыры. Сабырбек сомдаған «Қарыз қайтарымы» әңгімесіндегі Гүлсара да бұл қадамға еріксіз барды. Балапандары мен жылы ұясын сақтап қаламын деп аласұрып жүріп, қиындықпен бетпе-бет қалады. Сабырбек Олжабайдың «Сол бір қысқы кеш» әңгімесі қаламгердің прозадағы сыршылдық сезімінің тереңдігін танытатын туынды. Кешегі арманшыл, нәзік лия жол апатына түсіп, арбаға танылды. Сүйгені тастап кетті. Жаны жаралы лия терезеге телміреді. Табиғатпен сырласады. Жазушы табиғат пен кейіпкер бейнесін үндестіре суреттейді. «Биыл қаланың қысы ерекше болды. Екі ай бойы түтеген ақ боран соғып тұр. Саябақ ішіндегі ағаштар мына суықты к тере алмағандай бұтақтарын салбыратып, дір-дір етеді. Кейде екілене соққан үскірік боран жалаңаш бұтақтарды аяусыз ұрғылайды. Мұндайда лияға дәрменсіз бұтақтар жылап жатқандай болады». Жаны нәзік лия табиғаттың ақ боран, ақ қыраулы сәтімен терезенің бергі жағынан к ңілі құлазып сырласады. лсіз бұтақтардың дәрменсіз күйімен үндеседі. Қаламгер лияның к ңіл-күйін, сезімін, сағынышын табиғаттың құбылысымен астастырады. Бұрқасын басылып, жымжырт тыныштық орнайды. Тіршілік жалғасуда. Саябақ іші үрінді қар. рі-бері ткендер ирелеңдеген жалғызаяқ жол салып тастайды. рібері ткен шұбырынды жұрт жалғызаяқ жолмен бүрсеңдеп кетіп бара жатады. Сықыр-сықыр, кірт-кірт. «мір жалғаса береді, тірі адамның тіршілігі таусылмайды» деп ойлайды бозқырау шалған терезенің күн нұры тиіп сәл ғана ерітіп, ойық жасаған саңылауынан сыртқа телмірген лия. Қақаған қыста терезеден телмірген жабырқау жанның жүрегінде бір нәзік сәуле жылтырайды. лия ткен міріндегі сыршыл сәттерін ойлап, жұбанады. «Айнала аппақ дүние. Ағаштардың не бойына ақ қырау қонақтап алған. Иықтан басқан зілмауыр сырма к ңілді жастардың алаңсыз күлкілері ғана серпілтетіндей. Ал кеш түсе байыған күннің бозамық тартқан ақ жолақ сызаты ғана қалады. Боз қыраулы әйнек алдындағы бойжеткеннің талмауыр к зіне үміт отын жағатын саябақ ішіндегі самсаған электр жарықтары ғана. Түнімен саябақтағы жалаңаш бұтақтарды аяусыз сабалаған долы жел таңертең бір-ақ демін тартты. Күртік қарды жел суырып, жалғызаяқ жолдың үстін аршып кетіпті. Бірақ бет қаратпайтын ақтүнек боран жол жиектеріндегі бағаналардың «аяқтарына» абажадай байпақ кигізіпті. Бағана бастарындағы шамдар түнімен шайқатылып, енді ғана тыным алыпты. Сұмдық суық саябақта әзірше қыбырлаған пенде жоқ. Күнде таңертең жалғызаяқ жолмен жүгіретін екі-үш шал бүгін к рінбейді. Тегі, белдерін уқалатып пеш түбінен ұзай алмай қалған шығар-ау. Мынадай шыңылтыр аязды күні таңертеңнен к шеге шығып, жүгіретіндей далаға тастай алмай жүрген жандары жоқ болар-ау. Түнімен тентек желдің тегеуіріне т теп берген саябақ меңіреу күй кешіп жатыр. Адамдар басқа жолмен кеткен бе, әзірге саябақ ішіндегі сүрлеумен келе жатқан ешкім к рінбейді». ңгімедегі осы жолдар Сабырбек Олжабайдың шығармашылығындағы суреткерлік қарымын аңдатады. Қысқы кештің табиғаты, табиғат к рінісі мен кейіпкердің жан-дүниесінің үйлесімі, к ңіліндегі үскірік пен жүрегін жылытып тер шуағы әдемі суреттелген. Жаны сағыныш пен кінішке толы, тағдыр тауқыметін тартып отырған жауқазындай жас қыз мірінің к ктемін күтіп, терезеге телміріп отырғандай. міріне шуақ шашар жылылықты аңсаған к ңілінде әдемі нәзік үміт қылаңдайды. ңгіме соңы да әдемі аяқталады. «Саңылаудан сығалап еді, таныс та бейтаныс қыз бен жігіт бір-біріне қар шашып ойнап жүр екен. лия енді қыс маусымын керемет жақсы к ріп кетті. «К ктем шықпайақ қойса екен» деп тіледі іштей. «Кіршіксіз қуанышын сыйласа мына әппақ әлемнің де базарлы бағы к п екен-ау» деген ой санасын селт еткізгенде есікке қарай қалай қозғалғанын зі де сезген жоқ. же, мені далаға шығаршы. Қысқы кешті к ргім келеді, деп ағыл-тегіл жылады...» Сенің де к ңілінде ағыл-тегіл сезім к шкендей күй кешесің. Бұл кейіпкер сезімінің қиындықты жеңе алған нәзік қайсарлығының жеңісі. Ол жазушының суреткерлік әлемінің к ркемдік жеңісі деп білемін. Иә. Сабырбек Олжабай қалам тартқан әңгімелерінің оқиғасы қарапайым. мірдің ткінші екені, тіршіліктегі сан қилы тағдыр иелерінің күлкісі мен қуанышы, кініші мен мұңын терең сезіне алған жазушы шығармашылығы шынайылығымен баурайды. Жазушының к ңіл сандығында, яғни к ңіл архивінде бұрынырақ сақталған, жадында жатталған дүниелері к ркем әңгімелерінде келісті кескінделеді. Журналист, сатирик Сабырбек Олжабайдың прозаға ден қоюын, ақыл-ой ғимараты саналатын (А.Кеңшілікұлы) жанрға құштарлығы деп білеміз. ШАТТАНДЫРАДЫ ШЫҒАРМАЛАРЫ ШЫНАЙЫЛЫҒЫМЕН Зылиха ЖАНТАСОВА, жазушы, филология ғылымының кандидаты, Шымкент САҢЛАҚ ҰЛТ 1973 жылғы Кеңес одағының чемпионатында пенальти қайтарудан ең үздік қақпашы атанып, сол жылдары футболдың белді мамандарын талассыз мойындатқан Құралбек Ордабаев туралы қысқа толғам. Алматының «Қайрат» командасы Кеңес одағы чемпионатының жоғары тобында 1960 жылдан бастап ойнады. Содан КСРО империясының іргесі с гілгенше бұл ұжым одақтың белді командаларының қатарында болды. Осы, отыз жылдан астам уақытта қазақтың үш футболшысы қалың жанкүйердің ерекше ықыласына б ленді. Олар туралы қиырдағы қазақ ауылдарында аңызға бергісіз әңгімелер гулеп жататын: Бұлар кімдер десеңіз: Тимур Сегізбаев, Сейілда Байшақов және Құралбек Ордабаев. Қазақ доп тебе алмайды деген «білгіштердің» с зін жоққа шығарған даңқты ағаларымыздың бірі «Қайраттың» қара құлпы» атанған Құралбек Ордабаев еді. Құралбектің атағы, әсіресе 1973 жылы айрықша қатты шықты. Сол жылы КСРО чемпионатында тең ойнаған командалар жеңімпазды анықтау үшін пенальтиге жүгінді. «Қайрат» бұл біріншілікте 11 бәсекені тең аяқтап, ойын соңындағы пенальти ұрудан 10 қарсыласын тізе бүктірді. Тек бір ойында ғана «Днепрден» ұтылды. Сол жылы КСРО чемпионы атанған Ереванның «Арараты» тең тарқасқан 7 ойынның небары 3-інде ғана пенальтиден жеңіске жетсе, Еуропадағы ең мықты клубтардың бірі, жетпіс үштегі чемпионаттың күміс жүлдегері Киевтің «Динамосы» тең аяқталған 8 бәсекенің т ртеуінде ғана пенальти бойынша ұтып, 4 пенальтиде сәтсіздікке ұшырады. «Динамоның» қақпасын күзеткен Евгений Рудаков 1969, 1971,1972 жылдары одақтың жыл қақпашысы атанған, 14 жыл осы команданың бас қақпашысы, КСРОның 7 дүркін чемпионы, 8 жыл Кеңес одағы құрамасында ойнаған нағыз серкенің зі болатын жылдары КСРО құрамасының қақпасын қорғаған, Мюнхен, Мәскеу Олимпиадаларының қола жүлдегері, 1972 жылғы Еуропа чемпионатының күміс медалінің иесі Владимир Пильгуйдей қақпашысы бар Мәскеудің «Динамосы» 10 тең ойыннан соң пенальти соғуда 3 мәрте жеңіліп қалды. Күшті деген Мәскеудің «Спартагы» қарсыластарымен болған 8 пенальтидің бесеуінде жеңіліс тапты. Ал Құралбектей тасқамал қақпашысы бар «Қайрат» 11 пенальти сайысының 10-ында қарсыластарын тас-талқан қылды. Бұл жерде команда ойыншыларының 11 метрліктен доп соғудағы шеберліктерін де жоққа шығаруға болмайды. Дегенмен, Ордабаевтың оқша атылған допты қағып түсетін әбжілдігі, оның доп ұратын футболшының ішкі ойын д п басатын сезімталдығы, небір мықты ойыншылардың алдында қасқиып тұратын мінезі туралы жетпіс үштегі чемпионат барысында аз айтылған жоқ. Сол чемпионатта небір азулы командалар «Қайратты» тек ұтуға күш салатын. Себебі тең тарқасқан жағдайда Ордабаев алғашқы бес пенальтидің бірекеуін қағып алатын жылы біз он-он бірдегі бала едік. «Лениншіл жастағы» («Жас Алаш») репортаждарды ашқарақтана оқимыз. Басқа басылымдардан Құралбек пен Сейілда ағаларымыз туралы бір ауыз с зді қалт жібергіміз келмейді. Қабырғада ілулі тұратын бес сомдық радионы дәл түбінен тыңдағанды қанағат қылмай, астымызға орындық қойып, құлағына жабысып аламыз. «Қайрат» ұтқан сайын танауымыз делдиіп шыға келеді. Бізге салса, «Қайрат» күнде ойнаса да, қой демейміз. Кейін тағдырдың жазуымен Алматыда Құралбек ағаның ойынын 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл 7 к рдік. Бір күні даңқты қақпашымен танысып, сұхбат құрдық. «Жақсыда жаттық жоқ», деген. Қарапайым, бауырмал кісі екен. Сондағы к ңілкүйдің ж ні б лек. Келе-келе сыйластығымыз артты. Аға, деймін, жетпіс үштегі тарихты қайта жаңғыртқып кеп, ұзындығы жеті метр қырық сантиметр қақпаны шірене тепкен доптан қорғау қиынның қиыны. Оның үстіне, пенальти қайтару ата-бабадан жұғысты кәсіп емес. Бұған қалай машықтанып жүрсіз? Шымкенттің «Металлургінен» «Қайратқа» ауысқаннан кейін жаттығудан соң Тимур Сегізбаев екеуміз жеке қалып жүрдік. Кезінде күллі қазаққа аңыз болған адам. Менің бойымнан бір ұшқын байқағаны анық. Екеуміз ойын үстінде кездесетін әртүрлі жағдайға дайын болуды қарастырамыз. Ол кісі әр нүктеден қақпаны к здейді. Бірде қатты, бірде жай. Арасында солқылдатып пенальти ұрады. Айлатәсілі сан алуан. Басқа ойыншылармен ҚАЗАҚТЫҢ 1 ҚАҚПАШЫСЫ! тер т ккен бір басқа, Тимур ағамның ж ні б лек. Ерінбей-жалықпай, шар болаттай шыңдады. Қанына тартқаны тағы рас. Иә, сол кезеңде бір қазақ жарқ ете қалса, бүкіл қазақ ду ете қалатындай к рінетін бізге. Мына қызықты қараңыз, егер Құралбекке дейін 5-6 қақпашы бауырымыз КСРО чемпионатында сынға түсіп, одаққа танылып жатса, бір сәрі. Ордабаев алаш ұлдарынан тұңғыш қақпашы ретінде Кеңес одағының чемпионатында бақ сынады. Не шықса да, к птен шықса керек еді. Жоқ, жалғыз барып та тұтас бір империяны мойындатуға болады екен. Құралбек 1971 жылы «Қайраттың» қақпасына ие болып қана қойған жоқ, содан табандатқан 11 жыл бойы тізгінді ешкімге ұстатпады. Ол тек Алматы командасының бас қақпашысы атанып қана қоймай, ХХ ғасырдың жетпісінші жылдары Кеңес одағындағы таңдаулы голкиперлердің қатарында тұрды. Бұған дәлел: сол жылдарда одақтық басылым беттерінде Ордабаев туралы небір белді мамандар жақсы пікір білдірді. Елдің әр түкпірінен мыңдаған жанкүйер «Құралбекті к реміз», деп Алматыға ағылып жататын. Біз де солардың қатарында болдық. Екінші дәлел: жылдары Кеңес одағындағы күшті команданың бірі Мәскеудің «Динамосы» Құралбекке арнайы қолқа салды. Владимир Пильгуйдай марқасқасы бар клуб сол тұстағы 15 одақтас республикадан жалғыз қазақты таңдапты. Ағамыздың айтуынша, республика басшылары араласып жатып, Ордабаевты «Қайратта» қалдырған екен. Үшінші дәлел: 1997 жылы жарық к рген «Российский футбол за 100 лет» атты Мәскеуде шыққан энциклопедиялық басылымда Құралбек Ордабаевтың ХХ ғасырдың жетпісінші жылдарының басында Одақтағы таңдаулы қақпашылардың бірі болғаны әрі пенальти қайтарудағы мықтылығы тайға таңба басқандай айқын к рсетілген. Ал сол кездің жанкүйерлерін әңгімеге тартсаңыз, Құралбек ағамыз жайлы небір қызықты әңгімеге куә боласыз. Бұл кісіні, ең бастысы, халық мойындады. Ал халық мойындаған тұлға тарих т рінен орын алатыны даусыз. Қазіргі футболға қарап, кей-кейде қарның ашады. Бір кездері Құралбек пен Сейілданың алаңдағы қимылына к з тоятын. Екеуі-ақ бүкіл қазақтың футболдағы жыртығына жамау болғандай еді. Қазір бізді тұсап отырған ешкім жоқ, кейінгі ширек ғасырда Еуропаны айтпағанда, Азияны аузына қаратқан бір қазақ футболшысына зар болып жүрміз. Қайран, Құралбек аға, бидайықтың к л жайқаған жалғызындай боп жалы күдірейген кеңес империясын сан мәрте дүр еткіздің-ау! Сол кездегі 30 мың жанкүйердің дуынан кемерінен асып, бұрқ-сарқ қайнап жататын Орталық стадион кей-кейде еске түседі... Қыдырбек РЫСБЕК

8 13 (637) 31 наурыз 2017 жыл 8 АЙНА Журналистің оқуын тәмамдап, БҮГІНГІ САТИРА КӨҢІЛАШАР 1 сәуір Күлкі күніне орай танымал әнші, композитор Марат Омаровтың басынан өткен қызықты оқиғасын назарларыңызға ұсынамыз. Қалай алдандым? қызметке орналасқан газет басшысынан: «Қазір кем-кетік, кемшіліктен аяқ алып жүргісіз заман, сынап-мінеп фельетон жазып әкел» деген «тәжірибеден өту» атты алғашқы тапсырмамды алып іске кірістім. Марат ОМАРОВ, әнші, ҚР еңбек сіңірген қайраткері: «Не жазсам екен?» деп елегізіп, не де болса жазар дүниені з басымнан ткергенім ж н-ау деп те қоямын. Алдымен ұйпа-тұйпа а шашымды ж ндетіп ала қояйын деп шаштаразға жайғаса қалып едім... Шаш алушы «тәжірибеден туші» екен, онсыз да ұйпа-тұйпа шашымды кескілеп-қиқалап иқы-жиқы етіп... Ашуланғаннан не пайда, күңкілдеп қоқиланып, бастығы келіп тәжірибеден тушіні табаға сап қуырып, менен кешірім сұрап кішірейіп бақты. Қайтесің, кесілген шашты желімдеп те келтіре алмайсың, амал жоқ тықырлап ырлап алғызуға тура келді. Ит-ай-ә, тықырлап алушы да «тәжірибеден туші» екен... шыдап бағып, кесілген екі-үш жеріме қағаз жапсырып шала бүлініп шықтым. К шеде кіржиіп келе жатып: «Міне, фельетон! Басы осы болсын» деп к ңілімді демдеген болып едім, аяқ асты қасқа тісім қақсасын кеп... Қақсағаны соншалық, зып беріп тіс емханасынан бірақ шығыппын. «Біреулер» қараған болып, бірден ауру тісті жұлу керек деп шешіп... жұлып болып жай табам ба десем... Жығылғанға жұдырық, о бастағы «біреуде» мына жұлушы да «тәжірибеден туші» екен... сау тісімді түбімен ФОТОРЕПОРТАЖ Тәлкек тәжірибе қопарып, қорыққаннан ақ халатын шешпеген күйі қашып қарасын батырыпты. ыпты. Ауырған тісті «әке-күке» деп жатып жұлғаннан не пайда, сау тістің орны күп болып ісіп, «Бұларыңды фельетон етіп жазамын!» деп күңкілдеген болып, тездетіп үйге жетіп алайын деп к лікте келе жатып апатқа ұшырамаспын ба... й, ит-ай, ауруханада жатып білдім, мен мінген к лік иесі кеше ғана жүргізу куәлігін алған біреу екен... Аман қалғаныма тәуба деп, ауруханада аз-маз операцияға келісім беріп, т ңірегім толған ақ халатты абзал жандар, бір едірейген ересегінің балаң мұрты желбіреген желбуазға: «Батыл кіріс, мұның алғашқың, 1 сәуір күлкі күні, алдау күні деп жатамыз. Осы күні бір қатты алданғаным есімнен кетпейді. нер майталмандары мірден озған Балтабек Жұмағұловпен бірге Жанар Айжанова бәріміз Германия одан кейін Францияға нер к рсетуге бардық. Парижге барған күні Пьер Карденмен жолығатын болып, содан мен енді Париж туралы ән шығардым. Оны сол кісінің алдында орындайтын болғандықтан, дайындалып, үстіме магазиннен толықтай киім алып сақадай сай болдым. С йтіп келе жатқан кезде Балтабек марқұм айтады. Мәке білесіз бе, Фирканте мұртты адамдарды ұнатпайды екен деді. Алған нәрсемнің барлығы ойымнан шығып кетті де, Балтабектің айтқаны к ңілімде қалып қойды. С йтіп не керек мұртымды алып тастадым, киініп алып нер к рсетуге резиденциясына келдік. Керемет сарайда ерекше шабытпен әнімді орындап бердім. Барлығы сәтті тті. Концерт бітіп, к ңіліміз жайланып келе жатқан сәтте. Балтабек Мәке мен сізді алдай салып едім деді. Сол сәт есімде қалды. тәжірибеңнің басы сәтті тсін» деген «батасын» естіп есімнен адасып қалыппын. Айығып, жоғарыдағы басымнан ткен кірең оқиғаларды майын тамыза тамылжыта жазып, «Ал керек болса фельетон!» ж жарамайды! Бұның тәжі- рибелік мақалаң болсын... жаза-жаза т селіп кетесің... дегені. деп желпініп, жазғаныма «Тәлкек тәжірибе» деп ат қойып, жеделдете газет басшысына ұсына қойдым. Ертесінде басекең шақырып, барсам: Бала, жазғаның Түркістан Түркі әлемінің мәдени астанасы АҚЖОЛТАЙ Аспан асты елінен тағы бір сүйінші хабар. Димаш Құдайбергенов «Азияның ең танымал әншісі» атағын жеңіп алды. Әлемдегі ең ірі марапаттау шарасының бірі China Top Music Awards-та дарынды әншіміз алғысын әдеттегідей қазақ тілінде айтты. Д.Құдайбергенов «Бұл менің шетелдегі алып тұрған алғашқы үлкен сыйлығым. Ең алдымен мен зімнің ата-анама, жан досыма к п рахмет айтамын. Менің бағымды ашқан, әлемге танытқан «Singer» жобасына алғыс білдіремін! Менің қолдап жүретін барша тыңдарманыма рахмет айтқым келеді! Бар болыңыздар, аман болыңыздар! Бұл тек бастамасы ғана!!!», деді. Осы жағымды жаңалықты бірінші болып б ліскен Димаштың менеджері Алпамыс Шәрімов Facebook-гі парақшасына аталған шараның марапаттау сәтінен бір назар аударарлық фотоны жариялады. Онда қазақ әншісі тапсырылған жүлдесін сол қолына елеусіздеу ұстап, ал микрофонын оң қолымен жоғары к теріп тұр. О баста Димаштың талантын тани білген Алпамыс «Кім байқады!? дейі емес, бұл кездейсоқ түсірілген сурет! Осындай шараның жүзін к рдім. Мықтының мықтысы саxнаға шығып қуанған сәтте ұтқан жүлдесін (статуэтка) биікке к теретін еді... Біздің «Қазақстан» Ұлттық арнасы Берік САДЫР, Астана «Бұл белгі» Димаштың оң қолындағы микрофоны одан да биік тұр! Қуанғаннан тым философ болып кеткен шығармын, бәлкім! Бірақ сол қолындағы жүрек тұсындағы марапаты, оң қолындағы биікке к терілген микрофоны болмаса (мұндай ой) келмес те еді... Алланың құдіреті дер едім бұл суретті! Бұл белгі... Қаншама қуанғанымен, ненің қадірі биік екенін ұмытпауымыз керек дегендей сыр шертеді бұл сурет!» деп жазады. Димаштың бұл әрекетіне осы жазбаға пікір жазушылардың бәрі сүйсініп жатыр. Жұрт мұны жақсылыққа балап, жас әншінің әлі де талай биіктерді бағындыруына тілектестік білдіруде. Директор Бас редактор Срайыл СМАЙЫЛ Редакция алқасы: Елдос ӨМІРЗАҚҰЛЫ Бас редактордың бірінші орынбасары Ғалия ҚАЛИЕВА компьютер орталығының жетекшісі Тілшілер мен қызметкерлер: Елдос ТОҚТАРБАЙ Астана қаласындағы меншікті тілші Жарас КЕМЕЛЖАН қоғам және әлеумет Мадияр АРЫСТАНБАЕВ арнаулы тілші Мақпал НОҒАЙБАЕВА өнер және руханият Руслан ДОСТАЕВ web-редактор Кәмшат ТӨЛЕШОВА терiмшi Мехмет СЕМЕРЖИ фототілші Аймақтағы меншiктi тiлшiлер: Байқал БАЙ ДІЛОВ Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстары ( ) Шынаргүл ОҢАШБАЙ Алматы облысы ( ) Сабырбек ОЛЖАБАЙ Оңтүстік Қазақстан облысы ( ) Фарида МҰҢАЛҚЫЗЫ Маңғыстау облысы ( ) Айхан БАШТАШ Осло, Норвегия mahmutba@online.no Ұлдай САРИЕВА Батыс Қазақстан облысы ( ) Кезекшi редактор Мақпал НОҒАЙБАЕВА Шығарушы: «Аманат Медиа» ЖШС Директордың орынбасары Мейрамбек ҚҰЛМҰХАМЕДОВ Бас есепшi Расима ӘКIМБЕКОВА Редакцияның мекенжайы: , Алматы қаласы, Гагарин даңғылы, 93-үй (Абай даңғылының қиылысы) Телефондар: 8(727) ; факс: Бухгалтерия: тел.факс: 8(727) (жарнама б лiмiнің ішкі н мірі 108) Газет «Дәуір» ЖШС РПИК (Алматы қаласы, Қалдаяқов к шесі, 17-үй) тел: (727) , Тапсырыс 2112; Бағасы келiсiм бойынша Айлық таралымы дана Газет 2004 жылғы 14 желтоқсанда ҚР Мәдениет, ақпарат және спорт министрлiгiнде тiркелiп, бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 5710-Г куәлiгi берiлген. Мақала авторының пiкiрi редакция к зқарасын бiлдiрмейді. Жарнама мәтініне тапсырыс беруші жауапты. Газетте жарияланған материалдар мен суреттердi сiлтемесiз к шiрiп басуға болмайды. Газет Қазақстанның барлық аймақтарында таралады, сондай-ақ «AirAstana», «Turkish Airlines», «QazaqAir» əуежолдарының ұшақтарында бар.

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады

Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады 42 (666) 27 қазан ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ 2017 жыл Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ МӘСЕЛЕ КӘСІПОРЫН КӨП, Индустрияландыру картасы аясында Петропавл қаласында жұмыс

Læs mere

ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ

ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады  vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Газет 2005 жылдың 7 қаңтарынан шыға бастады vk.com.jasqazaq Jasqazaq Жас қазақ 18 (642) 5 мамыр 2017 жыл ТҮЙТКІЛ Қызыл су терістіктегі ағайынды әбден абыржытты. Айтып келген апаттың кесірінен

Læs mere

бағдарламалаушылар осындай қосымша жасауды қолға алды. Шамамен келесі жылдың басында біз дайын ұсыныспен

бағдарламалаушылар осындай қосымша жасауды қолға алды. Шамамен келесі жылдың басында біз дайын ұсыныспен 10(163), қазан 2016 2016 жылғы сәуірдегі есеп бойынша Қазақстандағы жұмыссыздар саны 439,3 мың адам болды. Жұмыссыздық деңгейі экономикалық белсенді халық санының 4,9%ын құрады. Бұдан бөлек елімізде жұмыстан

Læs mere

Казкомның командасында жаңа тұлғалар. Мультивалюталық депозит салым валютасын тиімді айырбастау Банктен сәлемдеме бұл ыңғайлы!

Казкомның командасында жаңа тұлғалар. Мультивалюталық депозит салым валютасын тиімді айырбастау Банктен сәлемдеме бұл ыңғайлы! Корпоративтік журналы 3 4 (148 149) Сәуір-мамыр 2016 БОЛАШАҚ ЭНЕРГИЯСЫ ҚАЗКОММЕРЦБАНК ЭКСПО-2017 ресми серіктес банкі КАЗКОММЕРЦ NEWS ҮЗДІК КОНТЕНТ 2015 Казкомның командасында жаңа тұлғалар Мультивалюталық

Læs mere

Байқоңыр талайдың азаматтығына сын болады-ау?!

Байқоңыр талайдың азаматтығына сын болады-ау?! 29 (255) 24 ақпан сәрсенбі 2010 жыл www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz 149,67 200,76 4,93 21,63 1,35 10383,3 1423,13 1792,78 78,37 Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Байқоңыр талайдың

Læs mere

«ЭКСПО» БЕДЕЛІМІЗДІ БИІКТЕТТІ, РУХЫМЫЗДЫ КӨТЕРДІ

«ЭКСПО» БЕДЕЛІМІЗДІ БИІКТЕТТІ, РУХЫМЫЗДЫ КӨТЕРДІ 37 (1399) 1990 жылғы наурыздың 22-сiнен бастап шығады Сөзi жоғалған жұрттың өзi де жоғалады www.anatili.kz www.facebook.com/anatilikaz www.twitter.com/anatilikz e-mail: anatili_gazetі@mail.ru Нұрсұлтан

Læs mere

Орал өңірі. Жүлде жеңіске ұласқай! СЕЙСенбі, С

Орал өңірі. Жүлде жеңіске ұласқай! СЕЙСенбі, С Піл құмырсқаны алмастыра алмайды!.. www.oraloniri.kz - 10 0 С - 18 0 С Тек өткен ғасырдың ортасында, небәрі бірнеше жыл ішінде миллиондаған гектар даламыз аяусыз жыртылды. Бағзы замандардан бері ұрпақтан

Læs mere

АҚ «Астана Медицина Университеті» Диссертациялық жұмыстың АННОТАЦИЯСЫ

АҚ «Астана Медицина Университеті» Диссертациялық жұмыстың АННОТАЦИЯСЫ АҚ «Астана Медицина Университеті» Диссертациялық жұмыстың АННОТАЦИЯСЫ 6D110100 «МЕДИЦИНА» мамандығы бойынша философия дәрігері (PhD) ғылыми дәрежесіне ізденушілік Тақырыбы: «Ишемиялық генезді сол жақ қарыншаның

Læs mere

Динара БІТІКОВА, «Егемен Қазақстан»

Динара БІТІКОВА, «Егемен Қазақстан» 11 жылғы 17 желтоқсаннан шыға бастады 215 (2843) қараша, сəрсенбі Бірлескен бастамалар тиімді байланыстар тетігі Кеше Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Жапонияға ресми сапары одан əрі жалғасты.

Læs mere

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА жж. БІЛІМ БЕРУДІ РЕФОРМАЛАУДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ҚЫСҚАША АНЫҚТАМАЛЫҚ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА жж. БІЛІМ БЕРУДІ РЕФОРМАЛАУДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ҚЫСҚАША АНЫҚТАМАЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА 2015 2020 жж. БІЛІМ БЕРУДІ РЕФОРМАЛАУДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ҚЫСҚАША АНЫҚТАМАЛЫҚ Білім беруге, адам капиталының дамуына инвестиция жұмсау жалпы қоғам игілігінің

Læs mere

Қиындықсыз қан талдау : Аутизмі бар пациентіңізге қалай көмектесуге болады

Қиындықсыз қан талдау : Аутизмі бар пациентіңізге қалай көмектесуге болады Қиындықсыз қан талдау : Аутизмі бар пациентіңізге қалай көмектесуге болады Қызмет көрсетушіге арналған нұсқаулық Бұл материалдар Аутизмді емдеу желісінің, Autism Speaks қоры қаржыландырып отырған бағдарламаның

Læs mere

Үстіміздегі жылдың сәуір айының аяғында елор дадағы Бейбітшілік

Үстіміздегі жылдың сәуір айының аяғында елор дадағы Бейбітшілік Алтын бесік - Атамекен Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ: Тұғырымыз тыныштық, тірегіміз тұрақтылық, тілегіміз татулық Үстіміздегі жылдың сәуір айының аяғында елор дадағы Бейбітшілік және келісім сарайында Мемлекет басшысы,

Læs mere

«Қостанайлық Аяз ата» қоржынындағы ақшадан Тәуелсіздікке қимай отыр

«Қостанайлық Аяз ата» қоржынындағы ақшадан Тәуелсіздікке қимай отыр 220 (220) 15 желтоқсан сейсенбі 2009 жыл Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет www.аlashainasy.kz e-mail: info@аlashainasy.kz Желтоқсан тағылымы 149,27 219,99 4,97 21,86 1,46 10471,5 1376,31 1750,76

Læs mere

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Заң факультеті. Кеден, қаржы және экологиялық құқық кафедрасы. Мамандық: Заңтану, Кеден ісі СИЛЛАБУС

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Заң факультеті. Кеден, қаржы және экологиялық құқық кафедрасы. Мамандық: Заңтану, Кеден ісі СИЛЛАБУС ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Заң факультеті Кеден, қаржы және экологиялық құқық кафедрасы Заң факультеті Ғылыми кеңесінінің мәжілісінде бекітілді хаттама 015ж. Факультет деканы Байдельдинов

Læs mere

Наурыз мерекесі жақсылық жаршысы

Наурыз мерекесі жақсылық жаршысы E-mail: karatobe_oniri@mail.ru Газет 1936 жылғы 16 наурыздан шығып келеді ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ ГАЗЕТ, 30 наурыз 2018 жыл 13 (7286) Наурыз мерекесі жақсылық жаршысы Аудан орталығында Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі

Læs mere

АСТАНА ҚҰШАҒЫН АЙҚАРА АШТЫ

АСТАНА ҚҰШАҒЫН АЙҚАРА АШТЫ АСТАНА ҚҰШАҒЫН АЙҚАРА АШТЫ e-mail: aikyngazeti@gmail.com www.facebook.com/aikyn.kz www.twitter.com/aikyn_gazeti САБАҚТАСТЫҚ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ ГАЗЕТ 85 (3157) 10 маусым, 2017 СЕНБІ www.aikyn.kz

Læs mere

Қазақстан Республикасының мұнай-газ саласының жылдарға арналған әлеуметтік жауапкершілігі ШОЛУ

Қазақстан Республикасының мұнай-газ саласының жылдарға арналған әлеуметтік жауапкершілігі ШОЛУ Қазақстан Республикасының мұнай-газ саласының 2012 2013 жылдарға арналған әлеуметтік жауапкершілігі ШОЛУ «Қазақстан Республикасының мұнай-газ саласының 2012 2013 жылдарға арналған әлеуметтік жауапкершілігі»

Læs mere

SAIGA NEWS. Ақбөкеннің экологиясы мен қорғау мəселелері жөнінде мəліметтер алмасу үшін 6 тілде шығады. Бюллетень

SAIGA NEWS. Ақбөкеннің экологиясы мен қорғау мəселелері жөнінде мəліметтер алмасу үшін 6 тілде шығады. Бюллетень Saiga News 2015/2016 жж. 20-шы шығарылуы, қысы 20-ШЫ ШЫҒАРЫЛУЫ, 2015/2016 ЖЖ. ҚЫСЫ «SAIGA NEWS» 10-ЖЫЛДЫҚ ЮБИЛЕЙІН АТАП ӨТУДЕ! SAIGA NEWS Бюллетень Ақбөкеннің экологиясы мен қорғау мəселелері жөнінде мəліметтер

Læs mere

САУДА-САТТЫҚ ӚТКІЗУ ТУРАЛЫ ХАБАРЛАМА

САУДА-САТТЫҚ ӚТКІЗУ ТУРАЛЫ ХАБАРЛАМА «ҚазМҧнайГаз» ҦК АҚ Активтерді сату комиссиясының 2014ж.24.11 3 шешімімен «БЕКІТІЛГЕН» Екі кезеңдік ашық конкурс тәсілімен «Еуро-Азия Эйр» авиакомпаниясы» акционерлік қоғамының 100% акцияларын сату бойынша

Læs mere

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ. Қазақ ұлттық аграрлық университеті

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ. Қазақ ұлттық аграрлық университеті ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ Университеттің Ғылыми Кеңесінің мәжілісінде қаралды, Хаттама 12. 27.06.2015ж. Қазақ ұлттық аграрлық университеті ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ МЕДИЦИНА МАМАНДЫҒЫ

Læs mere

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНЫҢ ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНЫҢ ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ «Бекітілген» Еуразия гуманитарлық институты Ғылыми кеңесінің 2017 жылдың 26 желтоқсандағы мәжілісі, 123 хаттама 2018-2022 жылдарға арналған ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНЫҢ ДАМУ СТРАТЕГИЯСЫ АСТАНА ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

Læs mere

Дәстүрлерді сақтап, болашақты құрамыз

Дәстүрлерді сақтап, болашақты құрамыз Дәстүрлерді сақтап, болашақты құрамыз Дәстүрлерді сақтап, болашақты құрамыз 2 3 МАЗМҰНЫ САЭМ КОМПАНИЯЛАР ТОБЫ ТУРАЛЫ Компания профилі...6 Негізгі ақпарат...8 Компаниялар тобының құрылымы...9 Қызмет бағыттары...10

Læs mere

Тақырыбы: Нәрестелік кезең аурулары. Нәрестедегі сары ауру.

Тақырыбы: Нәрестелік кезең аурулары. Нәрестедегі сары ауру. Тақырыбы: Нәрестелік кезең аурулары. Нәрестедегі сары ауру. Жоспар Кіріспе бөлім Негізгі бөлім Нәрестелік кезең аурулары Нәрестедегі сары ауру Қорытынды бөлім Пайдаланылған әдебиеттер * Транзиторлы ашығу

Læs mere

Mini. Құбыр тексеру жүйесі. Пайдаланушы нұсқаулығы ЕСКЕРТУ!

Mini. Құбыр тексеру жүйесі. Пайдаланушы нұсқаулығы ЕСКЕРТУ! Пайдаланушы нұсқаулығы Mini Құбыр тексеру жүйесі ЕСКЕРТУ! Осы құралды пайдаланбас бұрын осы нұсқаулықты мұқият оқып шығыңыз. Осы нұсқаулықты дұрыс түсінбеу жəне қадағаламау электр тогының соғуына, өртке

Læs mere

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Физика кафедрасы. А.К.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Физика кафедрасы. А.К. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Физика кафедрасы А.К.Салькеева Түрақты ток бөлімі бойынша зертханалық жұмыстарға арналған ӘДІСТЕМЕЛІК

Læs mere

HU5930 HU5931. RU Руководство пользователя 37. EN User manual 1. KK Қолданушының нұсқасы 19. UK Посібник користувача 55 J I

HU5930 HU5931. RU Руководство пользователя 37. EN User manual 1. KK Қолданушының нұсқасы 19. UK Посібник користувача 55 J I OUTLINE 1 A K HU5930 HU5931 B J I C H D E F G 2 U L T M S EN User manual 1 KK Қолданушының нұсқасы 19 RU Руководство пользователя 37 UK Посібник користувача 55 N R 2019 Koninklijke Philips N.V. All rights

Læs mere

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН атындағы ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН атындағы ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ жәе ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.СЕЙФУЛЛИН атдағ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ БЕКІТЕМІН 5В071300 - КӨЛІК, КӨЛІК ТЕХНИКАСЫ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛАР МАМАНДЫҒЫ «АВТОМОБИЛЬ ЖӘНЕ АВТОМОБИЛЬ

Læs mere

Құбыр тексеру жүйесі. Пайдаланушы нұсқаулығы ЕСКЕРТУ!

Құбыр тексеру жүйесі. Пайдаланушы нұсқаулығы ЕСКЕРТУ! Пайдаланушы нұсқаулығы Құбыр тексеру жүйесі ЕСКЕРТУ! Осы құралды пайдаланбас бұрын осы нұсқаулықты мұқият оқып шығыңыз. Осы нұсқаулықты дұрыс түсінбеу жəне қадағаламау электр тогының соғуына, өртке жəне/немесе

Læs mere

П ЕД АГО ГИ К А Ж Э Н Е ПСИХОЛОГИЯ

П ЕД АГО ГИ К А Ж Э Н Е ПСИХОЛОГИЯ П ЕД АГО ГИ К А Ж Э Н Е ПСИХОЛОГИЯ F.KEPTAEBA, С.Торайгыров атындагы Павлодар м ем л екегп к университе-пжц доцент! ПЕДАГОГИКАЛЫК ДЕОНТОЛОГИЯНЫЦ ЭТНОПЕДАГОГИКАМЕН САБАКТАСТЫГЫ Б т м берудщ улттык жуйесшщ

Læs mere

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ ӨҢІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ 1-КУРС СТУДЕНТТЕРІНЕ АРНАЛҒАН АНЫҚТАМАЛЫҚ КӨРСЕТКІШ АҚТӨБЕ 2017 Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе

Læs mere

Ұрпаққа ұ л а ға т ы з о р

Ұрпаққа ұ л а ға т ы з о р 11-12 (635-636) 17 уз ҰЛТТЫҚ АПТАЛЫҚ Гзет 2005 лдң 7 қңт шғ бстд д vk.com.jasqazaq Jasqazaq 2017 л Жс қзқ «ЖАС ҚАЗАҚТЫҢ» КОНФЕРЕНЦИЯСЫ 2 Үміт от мздтп, тғ бі ң л тблдқт ттд. Жл бс Нуз мейм біз өз деңгейіде

Læs mere

Семей қаласы мемлекеттік медицина университеті БІЛІМАЛУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН АНЫҚТАМА - ЖОЛБАСШЫ

Семей қаласы мемлекеттік медицина университеті БІЛІМАЛУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН АНЫҚТАМА - ЖОЛБАСШЫ Семей қаласы мемлекеттік медицина университеті БІЛІМАЛУШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН АНЫҚТАМА - ЖОЛБАСШЫ Семей 2013 2010-2014 жж. Семей қаласының Мемлекеттік медицина университеті Оқытушылар, студенттер және жұмысберушілердің

Læs mere

Жеке дыбыс жүйесі CMT-X3CD. Пайдалану нұсқаулығы. Іске кірісу. CD дискісін тыңдау. Радио тыңдау

Жеке дыбыс жүйесі CMT-X3CD. Пайдалану нұсқаулығы. Іске кірісу. CD дискісін тыңдау. Радио тыңдау Жеке дыбыс жүйесі Пайдалану нұсқаулығы Іске кірісу CD дискісін тыңдау Радио тыңдау USB құрылғысындағы файлдарды тыңдау Қосымша аудио құрамдастары бар музыканы тыңдау BLUETOOTH байланысы арқылы музыка тыңдау

Læs mere

1 2 AC2721. Control buttons. Display panel 65 FA. EN User manual 1 80 AR. KK Қолданушының нұсқасы 21. RU Руководство пользователя 41

1 2 AC2721. Control buttons. Display panel 65 FA. EN User manual 1 80 AR. KK Қолданушының нұсқасы 21. RU Руководство пользователя 41 1 2 AC2721 A N M Control buttons B L K J I Display panel C D E F H G 2018 Koninklijke Philips N.V. All rights reserved. 4241 211 00171 EN User manual 1 KK Қолданушының нұсқасы 21 RU Руководство пользователя

Læs mere

ЭЛЕКТРОТЕХНИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

ЭЛЕКТРОТЕХНИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Ы. ТУҒАНБАЕВ ЭЛЕКТРОТЕХНИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ОҚУЛЫҚ Алматы, 0 ББК 6.3 (075.8) УДК 3. я 73 Т 77 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің

Læs mere

Пайдалану жөніндегі нұсқаулық

Пайдалану жөніндегі нұсқаулық 1507 8280 Пайдалану жөніндегі нұсқаулық Тігін машинасын іске қоспас бұрын қауіпсіздік техникасы жӛніндегі келесі ережелерді назар салып оқып шығыңыз. НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ электр тоғынан зақым алудың алдын алу

Læs mere

Физика курсы 1-бөлім Механика. Молекулалық физика. Электр және магнетизм.

Физика курсы 1-бөлім Механика. Молекулалық физика. Электр және магнетизм. Қазақстан Республикасы Білім және гылым министрлігі Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті Мұқышева М.Қ., Паримбеков З.А.,Тұрысбекова Б.Ш., Гайнова

Læs mere

Register your product and get support at www.philips.com/welcome PFL40x7H/12 PFL40x7K/12 PFL40x7T/12 PFL40x7H/60 PFL40x7T/60 KK Пайдаланушы нұсқаулығы EN - Addendum Channel swapping while reordering channels

Læs mere

Inf 1102 Информатика 3 БП

Inf 1102 Информатика 3 БП География-экология факультеті Мамандық 5В060800 Экология Академиялық дәреже 5В060800 Экология мамандығы бойынша жаратылыстану бакалавры 1 курс 1 семестр - 20 кредит Міндетті компонент - 20 Таңдау компоненті

Læs mere

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес аса қауiптi зиянды организмдер тiзбесi бекітілсін.

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес аса қауiптi зиянды организмдер тiзбесi бекітілсін. Өздеріне қатысты өсімдіктер карантині жөніндегі іс-шаралар белгіленетін және жүзеге асырылатын карантинді объектілер мен бөтен текті түрлердің тізбесін және аса қауiптi зиянды организмдер тiзбесiн бекiту

Læs mere

AC2887 AC2882 AC2887 AC AR. EN User manual 1 60 FA. KK Қолданушының нұсқасы 15. RU Руководство пользователя 31

AC2887 AC2882 AC2887 AC AR. EN User manual 1 60 FA. KK Қолданушының нұсқасы 15. RU Руководство пользователя 31 1 2 AC2887 AC2882 A C B H I J K L M N O P Q AC2887 G D E F H I J K L M N O AC2882 EN User manual 1 72 AR KK Қолданушының нұсқасы 15 60 FA RU Руководство пользователя 31 2017 Koninklijke Philips N.V. All

Læs mere

AC AR. EN User manual 1 61 FA. KK Қолданушының нұсқасы 17. RU Руководство пользователя 33

AC AR. EN User manual 1 61 FA. KK Қолданушының нұсқасы 17. RU Руководство пользователя 33 1 2 AC1215 A B C D I H A B C D E E F G EN User manual 1 KK Қолданушының нұсқасы 17 73 AR 61 FA 2017 Koninklijke Philips N.V. All rights reserved. 4241 210 93422 RU Руководство пользователя 33 3s 3s Contents

Læs mere

X + Y = ПЕ СМА ИЛИ МО ЈЕ ОСЕ ЋА ЊЕ СВЕ ТА. 1 У К У Т И Ј И РЕ Н Е СА Н СЕ М И РО ЉУ БА

X + Y = ПЕ СМА ИЛИ МО ЈЕ ОСЕ ЋА ЊЕ СВЕ ТА. 1 У К У Т И Ј И РЕ Н Е СА Н СЕ М И РО ЉУ БА Е С Е Ј И Ј Е Л Е Н А М А РИ Ћ Е ВИ Ћ X + Y = ПЕ СМА ИЛИ МО ЈЕ ОСЕ ЋА ЊЕ СВЕ ТА. 1 У К У Т И Ј И РЕ Н Е СА Н СЕ М И РО ЉУ БА ТО ДО РО ВИ Ћ А 2 Па н д о р и н а к у т и ја М и р о љуб а Тод о р о в и ћ

Læs mere

Х У БЕ РО ВЕ. (II део) 14.

Х У БЕ РО ВЕ. (II део) 14. ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА ВЛ А Д И М И Р КО Н Е Ч Н И Х У БЕ РО ВЕ (II део) 14. Омаж То ма су Ма ну и гра ду Ли бе ку Не ко л и ко г о д и на к а сн и је до ш л а јој је у по с е т у Бри г и т а, ко ја се ко

Læs mere

PurEase. Coffee maker KF 3100 KF Register your product Type 3108

PurEase. Coffee maker KF 3100 KF Register your product   Type 3108 PurEase Coffee maker Type 3108 Register your product www.braunhousehold.com/register KF 3100 KF 3120 Deutsch 3 English 7 Français 11 Español 14 Nederlands 17 Dansk 20 Norsk 23 Svenska 26 Suomi 29 Polski

Læs mere

СА ВРЕ М Е Н Е КОН Ц ЕП Ц И Ј Е И ОРГА Н И ЗА Ц И JE ВОЈ СК Е УСЛО ВЉЕ Н Е Т ЕХ НО ЛО Ш К И М ЗА Х Т Е ВИ М А 1

СА ВРЕ М Е Н Е КОН Ц ЕП Ц И Ј Е И ОРГА Н И ЗА Ц И JE ВОЈ СК Е УСЛО ВЉЕ Н Е Т ЕХ НО ЛО Ш К И М ЗА Х Т Е ВИ М А 1 UDC 355/359 20 DOI: 10.2298/ZMSDN1552429M ОРИГИНАЛНИ НАУЧНИ РАД СА ВРЕ М Е Н Е КОН Ц ЕП Ц И Ј Е И ОРГА Н И ЗА Ц И JE ВОЈ СК Е УСЛО ВЉЕ Н Е Т ЕХ НО ЛО Ш К И М ЗА Х Т Е ВИ М А 1 МОМ Ч И ЛО М И Л И НО ВИ

Læs mere

ДО П РИ НОС Д Е Ј ВИ Д А Х А Р ВИ ЈА

ДО П РИ НОС Д Е Ј ВИ Д А Х А Р ВИ ЈА UDC 330.8:929 Harvey D. UDC 316.334.56 DOI: 10.2298/ZMSDN1550157C ПРЕГЛЕДНИ НАУЧНИ РАД ДО П РИ НОС Д Е Ј ВИ Д А Х А Р ВИ ЈА У Р БА НОЈ СО Ц И О ЛО Г И Ј И М А РИ ЈА Ц ВЈ ЕТ КО ВИ Ћ С у б о т и ц а, С р

Læs mere

МО РАЛ НИ КР СТА ШКИ ПО ХОД ДР ЖА ВЕ НА СП А ВА ЋУ СО БУ: П РЕ К Р Ш А Ј П РО СТ И Т У Ц И Ј Е У НО ВОМ Зо Ј РМ

МО РАЛ НИ КР СТА ШКИ ПО ХОД ДР ЖА ВЕ НА СП А ВА ЋУ СО БУ: П РЕ К Р Ш А Ј П РО СТ И Т У Ц И Ј Е У НО ВОМ Зо Ј РМ Ори ги нал ни на уч ни рад 343.544:17 doi:10.5937/zrpfns50-12182 Др Бра ни слав Р. Ри сти во је вић, ван ред ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду B. Ri st i v o

Læs mere

HU AR. EN User manual 1 41 FA. KK Қолданушының нұсқасы 11. RU Руководство пользователя 21

HU AR. EN User manual 1 41 FA. KK Қолданушының нұсқасы 11. RU Руководство пользователя 21 HU4811 EN User manual 1 KK Қолданушының нұсқасы 11 31 AR 41 FA 2018 Koninklijke Philips N.V. All rights reserved. 4241 210 93452 RU Руководство пользователя 21 1 2 3 4 6 7 8 5 A 9 OFF OFF H HIG B H HIG

Læs mere

1 Substantiver Russisk operer med tre grammatiske køn eller genera: maskulinum, neutrum og femininum.

1 Substantiver Russisk operer med tre grammatiske køn eller genera: maskulinum, neutrum og femininum. V. Appendiks 2 Grammatik I nærværende appendiks gives en oversigt over de nominale ordklassers deklination. Endvidere er medtaget en oversigt over de almindeligste præpositioner og disses rektion. Desuden

Læs mere

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ. теориялық жəне ядролық физика кафедрасы

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ. теориялық жəне ядролық физика кафедрасы ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ теориялық жəне ядролық физика кафедрасы Келісілген: Факультет деканы Давлетов А.Е. " " 2014 ж. Университеттің ғылымиəдістемелік

Læs mere

ОБЈ ЕК Т И ВИ ЗО ВА ЊЕ МО РА Л Н Е Ш Т Е Т Е

ОБЈ ЕК Т И ВИ ЗО ВА ЊЕ МО РА Л Н Е Ш Т Е Т Е UDC 342.721(497.11) UDC 340.13(497.11) DOI: 10.2298/ZMSDN1552487K ОРИГИНАЛНИ НАУЧНИ РАД ОБЈ ЕК Т И ВИ ЗО ВА ЊЕ МО РА Л Н Е Ш Т Е Т Е М А РИ ЈА К А РА Н И К И Ћ М И РИ Ћ Ун и в е р з и т е т у Б е о г р

Læs mere

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті БЕКІТЕМІН: Бірінші проректор Исағұлов А.З. 008ж. ОҚЫТУШЫ ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Физика 1» пәні

Læs mere

СВЕЧАНО УРУЧЕЊЕ НАГРАДА У МАТИЦИ СРПСКОЈ

СВЕЧАНО УРУЧЕЊЕ НАГРАДА У МАТИЦИ СРПСКОЈ број 30 април 2011 www.maticasrpska.org.rs тел. 021/420-199 СВЕЧАНО УРУЧЕЊЕ НАГРАДА У МАТИЦИ СРПСКОЈ Пупинова награда Матице српске Награда Фонда капетана Мише Анастасијевића ЧЕТВРТИ МЕЂУНАРОДНИ НАУЧНИ

Læs mere

2/20/2018. е по тој оп те п ће де ј е т к под ут (по ђе ) у у к пл т.

2/20/2018. е по тој оп те п ће де ј е т к под ут (по ђе ) у у к пл т. О, О О Љ Њ О ОШ Љ Њ О е по тој оп те п ће де ј е т к под ут (по ђе ) у у к пл т. е ње п л упот е те кој е од о е по ђе е у е у ке пл т е је оте ел к оје п ел о л к у е о о о е до њ ду о оп одње. о д ње

Læs mere

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ. теориялық жəне ядролық физика кафедрасы

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ. теориялық жəне ядролық физика кафедрасы ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ФИЗИКА-ТЕХНИКАЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТІ теориялық жəне ядролық физика кафедрасы Келісілген: Факультет деканы Давлетов А.Е. " " 016 ж. Университеттің ғылымиəдістемелік

Læs mere

б

б 3 0 6 0 8 0 0 0 0 0 0 6 а 0 3 0 5 0 8 0 6 0 7 0 4 0 7 0 4 0 0 8 0 9 0 0 0 0 6 0 00 5 0 9 0 3 0 8 0 0 0 6 0 0 0 0 4 0 3 0 6 0 0 0 3 0 6 0 0 0 6 а 0 3 0 5 0 8 0 6 0 3 0 0 0 8 0 6 0 3 0 4 0 6 0 8 0 9 0 4

Læs mere

1 3 0 4 0 9 0 1 0 3 0 4 0 7 0 7 0 8 0 5 0 0 0 7 0 3 0 4 0 9 0 8 0 5 0 2 0 1 0 8 0 0 0 5 0 0 0 9 0 0 0 9 0 6 0 5 0 0 0 9 0 8 0 7 0 8 0 2 0 1 0 0 0 3 0 8 0 9 0 4 0 8 0 9 а 0 7 0 9 0 8 0 3 0 4 0 5 0 3 0 1

Læs mere

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Физика-техникалық факультеті «5В Информатика» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасы СИЛЛАБУС

ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ. Физика-техникалық факультеті «5В Информатика» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасы СИЛЛАБУС ƏЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ Физика-техникалық факультеті «5В06000-Информатика» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасы Физика-техникалық факультетінің Ғылыми кеңесінде бекітілді хаттама

Læs mere

МА ТЕ МА ТИЧ КА ПИ СМЕ НОСТ

МА ТЕ МА ТИЧ КА ПИ СМЕ НОСТ Република Србија Ми ни стар ство про све те За вод за вред но ва ње ква ли те та обра зо ва ња и вас пи та ња Ин сти тут за пси хо ло ги ју Фи ло зоф ског фа кул те та Универзитета у Бе о гра ду МА ТЕ

Læs mere

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på MT3120. Spørgsmål? Kontakt Philips.

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på  MT3120. Spørgsmål? Kontakt Philips. Altid klar til at hjælpe Registrer dit produkt, og få support på www.philips.com/welcome Spørgsmål? Kontakt Philips MT3120 Brugervejledning Indholdsfortegnelse 1 Vigtige sikkerhedsinstruktioner 3 2 Din

Læs mere

N 0 3gleord og begreber 7 0 Dobbelt integral 7 0 Fubinis s 0 3tning 7 0 Generelle omr 0 2der. 7 0 Regneregler 7 0 Nem ulighed

N 0 3gleord og begreber 7 0 Dobbelt integral 7 0 Fubinis s 0 3tning 7 0 Generelle omr 0 2der. 7 0 Regneregler 7 0 Nem ulighed 1 3Oversigt 7 4 [S] 12.1, 12.2, 12.3 N 0 3gleord og begreber 7 0 obbelt integral 7 0 Fubinis s 0 3tning 7 0 Generelle omr 0 2der 7 0 Type I 7 0 Type II 7 0 Regneregler 7 0 Nem ulighed Calculus 2-2006 Uge

Læs mere

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på M110. Spørgsmål? Kontakt Philips.

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på   M110. Spørgsmål? Kontakt Philips. Altid klar til at hjælpe Registrer dit produkt, og få support på www.philips.com/support Spørgsmål? Kontakt Philips M110 Brugervejledning Indholdsfortegnelse 1 Vigtige sikkerhedsinstruktioner 2 2 Din

Læs mere

DEN HEMMELIGE AGENTS HÅNDBOG TIL SPROGUDFOR- DRINGER

DEN HEMMELIGE AGENTS HÅNDBOG TIL SPROGUDFOR- DRINGER DEN HEMMELIGE AGENTS HÅNDBOG TIL SPROGUDFOR- DRINGER DA KÆRE AGENT GIV DIG I KAST MED OP TIL 50+1 SPROG- UDFORDRINGER I DIN OPLÆRING SOM TOPAGENT Som international agent kommer du til at skulle besøge

Læs mere

DEN HEMMELIGE AGENTS HÅNDBOG TIL SPROGUDFOR- DRINGER

DEN HEMMELIGE AGENTS HÅNDBOG TIL SPROGUDFOR- DRINGER S T N E G A E G I L E M DEN HEM L I T G O B D N HÅ R O F D U G SPRO DRINGER DA 10 GIV DIG I KAST MED OP TIL 50+1 SPROG- UDFORDRINGER I DIN OPLÆRING SOM TOPAGENT KÆRE AGENT Som international agent kommer

Læs mere

i FeedGood M Quick Guide Indvejningsanlæg Model 1515

i FeedGood M Quick Guide Indvejningsanlæg Model 1515 i FeedGood M Indvejningsanlæg Quick Guide Model 1515 Indhold 1. Generelle Informationer 3 2. Brugergrænseflade 4 Skærm... 6 Ikoner... 6 Tastatur... 8 Programmering af alfanumeriske og numeriske felter...

Læs mere

282 7()) _ 34 Y]>S22.Z [, ]^%NN т `5 0 : > CECS02: 2005 у 0:,=\]</Y.W?_2cDSS E,2D9CD, 2,\]-.D?_: E,^_DE_2. 3 A()! 1 2 " W4^Z `55S2 >.5:ED,.,I, Xc

282 7()) _ 34 Y]>S22.Z [, ]^%NN т `5 0 : > CECS02: 2005 у 0:,=\]</Y.W?_2cDSS E,2D9CD, 2,\]-.D?_: E,^_DE_2. 3 A()! 1 2  W4^Z `55S2 >.5:ED,.,I, Xc ( ),2012,34(S2):281~286 CN53-1045/N ISSN0258-7971 JournalofYunnanUniversity htp://www.yndxxb.ynu.edu.cn ab LM#c'@AB?/()? ?.,X

Læs mere

У'' J Ь К К И СТО II Р Е С П У Б Л И К АС и ОЛИЙ ВА У РТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ФАРГОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ

У'' J Ь К К И СТО II Р Е С П У Б Л И К АС и ОЛИЙ ВА У РТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ФАРГОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ У'' J Ь К К И СТО II Р Е С П У Б Л И К АС и ОЛИЙ ВА У РТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ ФАРГОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ АЙТА F J U?П! Ш i Г t ^F FF Л VIК с) р ' s f: х i j о л О Г И Я Л А Р и U /. ) UFFiHF!1 1"!IIC>lsAl

Læs mere

С А Д Р Ж А Ј. В л а д а. Београд, 31. децембар Година LXX број 147. Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је 36.

С А Д Р Ж А Ј. В л а д а. Београд, 31. децембар Година LXX број 147. Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је 36. ISSN 0353-8389 COBISS.SR-ID 17264898 Београд, 31. децембар 2014. Година LXX број 147 Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је 36.147 динара С А Д Р Ж А Ј В л а д а Уредба о из ме на ма и до пу

Læs mere

ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНА АРНАЛҒАН ОҚУЛЫҚТЫРМЕН ОҚУ ҚҰРАЛЫ Б. ЕСЖАНОВ, О. БЕРКІНБАЙ, Қ.НҰРҒАЗЫ ЖАЛПЫ ТЕРИОЛОГИЯ

ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНА АРНАЛҒАН ОҚУЛЫҚТЫРМЕН ОҚУ ҚҰРАЛЫ Б. ЕСЖАНОВ, О. БЕРКІНБАЙ, Қ.НҰРҒАЗЫ ЖАЛПЫ ТЕРИОЛОГИЯ ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНА АРНАЛҒАН ОҚУЛЫҚТЫРМЕН ОҚУ ҚҰРАЛЫ Б. ЕСЖАНОВ, О. БЕРКІНБАЙ, Қ.НҰРҒАЗЫ ЖАЛПЫ ТЕРИОЛОГИЯ Қазақ Ұлттық Аграрлық университетінің Ғылыми Кеңесі жоғары оқу орындарына оқулық ретінде ұсынған

Læs mere

Registrer dit produkt, og få support på. CD191 CD196. Brugervejledning

Registrer dit produkt, og få support på.   CD191 CD196. Brugervejledning Registrer dit produkt, og få support på www.philips.com/welcome CD191 CD196 Brugervejledning Indholdsfortegnelse 1 Vigtige sikkerhedsinstruktioner 3 2 Din telefon 4 Pakkens indhold 4 Oversigt over telefonen

Læs mere

С А Д Р Ж А Ј. В л а д а. Ус т а в н и суд. М и н и с т а р с т в а. Ло ка л н а с а моу п р а в а. Београд, 6. јануар 2014.

С А Д Р Ж А Ј. В л а д а. Ус т а в н и суд. М и н и с т а р с т в а. Ло ка л н а с а моу п р а в а. Београд, 6. јануар 2014. ISSN 0353-8389 COBISS.SR-ID 17264898 Београд, 6. јануар 2014. Година LXX број 1 Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је 36.147 динара С А Д Р Ж А Ј В л а д а Одлука o из ме на ма Од лу ке о обра

Læs mere

ПИ СМО ВУ КА НО ВО ПА ПИ ИНО ЋЕН ТИ ЈУ III**

ПИ СМО ВУ КА НО ВО ПА ПИ ИНО ЋЕН ТИ ЈУ III** БАШТИНА, Приштина Лепосавић, св. 32, 2012 УДК 94(497.11) 11/12 ; 94(497.6) 11/12 Др Дра га на ЈА њић* ПИ СМО ВУ КА НО ВО ПА ПИ ИНО ЋЕН ТИ ЈУ III** Ап стракт: Ву ка но во пи смо па пи Ино ћен ти ју III

Læs mere

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på M550 M555. Spørgsmål? Kontakt Philips.

Altid klar til at hjælpe. Registrer dit produkt, og få support på  M550 M555. Spørgsmål? Kontakt Philips. Altid klar til at hjælpe Registrer dit produkt, og få support på www.philips.com/welcome Spørgsmål? Kontakt Philips M550 M555 Brugervejledning Indholdsfortegnelse 1 Vigtige sikkerhedsinstruktioner 3 2

Læs mere

б ,

б , 1 3 0 4 0 6 0 9 0 9 0 9 0 7 0 7 0 8 0 6 0 0 0 8 0 5 0 6 0 6 б 0 2 0 9 0 1 0 9 0 9 0 5 0 2 0 1 0 6 0 9 0 5 0 2 0 8 0 7 " 0 1 б 0 4 0 2 0 1 0 6 0 5 0 1 0 4" а 0 1 0 6 0 6 0 6 б 0 2 0 9 0 6 0 2 0 2 0 8 0

Læs mere

АФИЛЛОФОРОВЫЕ И ФИТОПАТОГЕННЫЕ МАКРО- И МИКРОМИЦЕТЫ ЛЕСОВ ЗАПОВЕДНИКА «ПАСВИК» (МУРМАНСКАЯ ОБЛАСТЬ)

АФИЛЛОФОРОВЫЕ И ФИТОПАТОГЕННЫЕ МАКРО- И МИКРОМИЦЕТЫ ЛЕСОВ ЗАПОВЕДНИКА «ПАСВИК» (МУРМАНСКАЯ ОБЛАСТЬ) Труды Карельского научного центра РАН 2, 2011. С. 29 34 УДК 582.282+582.284.237 (1-751.2)(470.21) АФИЛЛОФОРОВЫЕ И ФИТОПАТОГЕННЫЕ МАКРО- И МИКРОМИЦЕТЫ ЛЕСОВ ЗАПОВЕДНИКА «ПАСВИК» (МУРМАНСКАЯ ОБЛАСТЬ) А.

Læs mere

Cook-Key sikkerhedsråd

Cook-Key sikkerhedsråd Cook-key Cook-Key sikkerhedsråd Under brug af Cook-Key skal du overholde følgende råd for at beskytte både dig selv og Cook-Key mod skader. 1. Cook-Key er ikke beregnet til brugere (herunder børn) med

Læs mere

дана до Игара Дивац: Улагање у будућност

дана до Игара Дивац: Улагање у будућност 30 дана до Игара Дивац: Улагање у будућност Ни ка да не од у стај те Зо ра на Ару но вић, ре пре зен та тив ка Ср би је у стре ља штву Са свим је си гур но да ће ме ђу 4.000 школ ских олим пи ја ца у Срем

Læs mere

Copyright Дејан Лучић, 1994 Copyright 2011 за ово издање, ЛАГУНА

Copyright Дејан Лучић, 1994 Copyright 2011 за ово издање, ЛАГУНА 4 5 Copyright Дејан Лучић, 1994 Copyright 2011 за ово издање, ЛАГУНА Ре це зен ти Фре де рик Ештон Дра гош Ка ла јић Да је Дејан Лучић амерички pисац њеgов роман Владари из сенке би pосtао, tренуtачно,

Læs mere

СА ВЕ СНИ УЧЕ НИ ЦИ: УСПЕ ШНИ ЈИ У ШКО ЛИ, АЛИ НЕ И СРЕЋ НИ ЈИ ЗБОГ ТО ГА *

СА ВЕ СНИ УЧЕ НИ ЦИ: УСПЕ ШНИ ЈИ У ШКО ЛИ, АЛИ НЕ И СРЕЋ НИ ЈИ ЗБОГ ТО ГА * Зборник Института за педагошка истраживања Година 44 Број 1 Јун 2012 59-73 УДК 159.923.072-057.874(497.113) 2011 ; 371.263-057.874(497.113) 2011 ISSN 0579-6431 Оригинални научни чланак DOI: 10.2298/ZIPI1201059J

Læs mere

К ФАУНЕ ЧЕШУЕКРЫЛЫХ (INSECTA: LEPIDOPTERA) НАЦИОНАЛЬНОГО ПРИРОДНОГО ПАРКА «ДВУРЕЧАНСКИЙ» (ХАРЬКОВСКАЯ ОБЛАСТЬ, УКРАИНА) И ЕГО ОКРЕСТНОСТЕЙ

К ФАУНЕ ЧЕШУЕКРЫЛЫХ (INSECTA: LEPIDOPTERA) НАЦИОНАЛЬНОГО ПРИРОДНОГО ПАРКА «ДВУРЕЧАНСКИЙ» (ХАРЬКОВСКАЯ ОБЛАСТЬ, УКРАИНА) И ЕГО ОКРЕСТНОСТЕЙ УДК 595.78(477.54-751.2) 2017 Е. А. КАРОЛИНСКИЙ, С. А. ДЕМЬЯНЕНКО, А. В. ЖАКОВ, В. Г. МУШИНСКИЙ К ФАУНЕ ЧЕШУЕКРЫЛЫХ (INSECTA: LEPIDOPTERA) НАЦИОНАЛЬНОГО ПРИРОДНОГО ПАРКА «ДВУРЕЧАНСКИЙ» (ХАРЬКОВСКАЯ ОБЛАСТЬ,

Læs mere

СЕРИЯ колонны

СЕРИЯ колонны ТИПОВЫЕ СТРОИТЕЛЬНЫЕ КОНСТРУКЦИИ.ИЗДЕЛИЯ И УЗЛЫ СЕРИЯ 1.424.1-10 КОЛОННЫ ЖЕЛЕЗОБЕТОННЫЕ ДВУХВЕТВЕВОГО СЕЧЕНИЯ С ПРОХОД АМИ В УРОВНЕ КРАНОВЫХ ПУТЕЙ ДЛЯ ОДНОЭТАЖНЫХ ПРОИЗВОДСТВЕН НЫХ ЗДАНИЙ ВЫСОТОЙ 15,6;

Læs mere

РА КЕ ТЕ. За са ви ца у зна ку кам по ва. Да би успе шно од бра ни ли. Трој ке, по сле 18 го ди на бра ка Стра на 22.

РА КЕ ТЕ. За са ви ца у зна ку кам по ва. Да би успе шно од бра ни ли. Трој ке, по сле 18 го ди на бра ка Стра на 22. www.sremskenovine.co.rs redakcija@sremskenovine.co.rs Година LI Сремска Митровица Среда 3. август 2011. Број 2631 Цена 40 динара у овом броју: Ка ко се ми тро вач ка То пли фи ка ци ја при пре ма за греј

Læs mere

4,,Ц r И,А, А й з и к о в а а 4/6 у Ш о lý 2017г,

4,,Ц r И,А, А й з и к о в а а 4/6 у Ш о lý 2017г, М и н и с т е Р с т в о о б р а З о в а н и Я и н а у к и Р о с с и й с к о й Ф е д е р а ц и и Н А Ц И О Н А Л Ъ Н Ы Й И С С Л Е Д О В А Т Е Л Ъ С К И Й, У Н И В Е Р С И Т Е Т Т О М С К И Й Г О С У Д

Læs mere

Австрија. Ав стрија е земја со нај мала невработеност во Евро па. На скии може да поминете над километри

Австрија. Ав стрија е земја со нај мала невработеност во Евро па. На скии може да поминете над километри Австрија 1 ТО МАС МИ ХА ЕЛ БАЈЕР, АМ БА СА ДОР НА АВ СТРИ ЈА ВО МА КЕ ДО НИ ЈА Ав стрија е земја со нај мала невработеност во Евро па Д-Р ЗО РАН НА РА ША НОВ, ПРЕ ТСЕ ДА ТЕЛ НА УПРАВ НИ ОТ ОД БОР НА ВИ

Læs mere

Ју би леј. Ју би леј 240-го ди шњи це до се ља вања. Равње добило нову амбуланту. У Инђији отворена деоница пута Р-109

Ју би леј. Ју би леј 240-го ди шњи це до се ља вања. Равње добило нову амбуланту. У Инђији отворена деоница пута Р-109 1960 2010 Година L Сремска Митровица Среда 29. септембар 2010. Број 2588 Цена 40 динара у овом броју: Равње добило нову амбуланту Страна 2. Ју би леј У Инђији отворена деоница пута Р-109 Страна 3. Четири

Læs mere

Жеремију и Ани, мојим учитељима Р. Б. Ани, мојој првој читатељки, чије су ми примедбе много помогле Б. К.-П.

Жеремију и Ани, мојим учитељима Р. Б. Ани, мојој првој читатељки, чије су ми примедбе много помогле Б. К.-П. Eдиција Мала психологија прво издање Назив оригинала: Roland Beller & Bernadette Costa-Prades Comment survivre à l école Copyright 2002 Albin Michel Jeunesse За издање на српском језику Kреативни центар

Læs mere

J. JASKOLD GABSZEWICZ, J.-F. THISSE ON THE NATURE OF COMPETITION WITH DIFFERENTIATED PRODUCTS. ( 0 9. Shaked, Sutton, 1985).

J. JASKOLD GABSZEWICZ, J.-F. THISSE ON THE NATURE OF COMPETITION WITH DIFFERENTIATED PRODUCTS. ( 0 9. Shaked, Sutton, 1985). 3 0 0 6 0 8 0 8 0 3 0 4 0 3 0 0 0 0 6 0 8 0 0 0 6 0 8 0 3 0 4 0 0 0 7 0 8 0 6 0 8 0 6 0 4 0 3 0 8 0 9 0 8 0 0 0 8 0 4 0 8 0 9 0 6 0 5 0 0 0 3 0 0 9 б 0 4-0 8 0 6 0 9 0 9 0 0 0 3 0 4 0 6 0 4 0 0 0 3 0 8

Læs mere

i FeedGood M Quick Guide Indvejningsanlæg Model 3030

i FeedGood M Quick Guide Indvejningsanlæg Model 3030 i FeedGood M Indvejningsanlæg Quick Guide Model 3030 Indhold 1. Generelle Informationer 4 2. Brugergrænseflade 5 Skærm... 7 Ikoner... 7 Tastatur... 9 Programmering af alfanumeriske og numeriske felter...

Læs mere

ООМТ факултетининг 2-курс 3-семестр (кузги семестр) 2018/2019 укув йили. Ауд. Физик-коллоид кимё (Маъруза) проф. Нуруллаев Ш.П.

ООМТ факултетининг 2-курс 3-семестр (кузги семестр) 2018/2019 укув йили. Ауд. Физик-коллоид кимё (Маъруза) проф. Нуруллаев Ш.П. «СДИ;ЛЙМН» И проректор и доц. Сафаров.. & & 08 йил У У МШГУ ЖДЛИ ООМ факултетининг -курс -семестр (кузги семестр) 08/09 укув йили ХФ УНИ -7 ЁМ та талаба (Мураббий: Файзуллаев.) -7 ДМ, НММ та талаба (Мураббий:

Læs mere

б

б 1 3 0 0 0 9 0 2 0 8 0 9 0 9 0 6 0 5 0 6 0 5 0 6 0 0 0 7 0 8 0 8 0 6 0 1 0 4 0 1 0 8 0 2 0 9 0 8 0 9 0 6 0 9 0 1 0 3 0 2 0 0 0 6 0 8 0 6 0 1 0 9 0 6 0 6 0 5 0 9 0 1 0 3 0 2 0 0 0 6 0 8 0 6 0 1 0 9 0 6 0

Læs mere

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = pн меймен=d дбав в~ел еƒ д б«= = зелзкнбмг=rf^= е=ir`=j=ommp= = = = = fp_k=vmjttotnjmojp= = t

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = pн меймен=d дбав в~ел еƒ д б«= = зелзкнбмг=rf^= е=ir`=j=ommp= = = = = fp_k=vmjttotnjmojp= = t pн мейменd дбав в~ел еƒ д б«зелзкнбмгrf^ еir`jommp fp_kvmjttotnjmojp t нн дбавa йзнwalommplpsum kб нлмбн«т мбн ~о г~ пзк«ео ко дозм«б «еlз зй еƒ~~к г~~вн«ззк гб««до~е«кмвi знзвзйб Iгб кз бдгi дмб«лƒ~е«з

Læs mere

ЕКСКЛУЗИВНО! и с п о с в е с т Ми тров ча ни на Ср ђа на Динчи ћа,

ЕКСКЛУЗИВНО! и с п о с в е с т Ми тров ча ни на Ср ђа на Динчи ћа, Година XLIX Сремска Митровица Среда 2. децембар 2009. Број 2545 Цена 40 динара у овом броју: Сертификација градова Сарадња сремских општина и Вуковарско сријемске жупаније странa 2. странa 3. Јубилеј Скица

Læs mere

ВРТ ТВИ ТЕР ПРО ЗА КАО ЕХО УСМЕ НОГ ПРИ ПО ВЕ ДА ЊА. Бранислав Живановић

ВРТ ТВИ ТЕР ПРО ЗА КАО ЕХО УСМЕ НОГ ПРИ ПО ВЕ ДА ЊА. Бранислав Живановић ВРТ Бранислав Живановић ТВИ ТЕР ПРО ЗА КАО ЕХО УСМЕ НОГ ПРИ ПО ВЕ ДА ЊА Шта је тви тер (од енг. twe et цвр кут) ако не рад го вор ног ор га на, вер бал на ар тикулација и облик комуникације? Уосталом,

Læs mere

П Р Е Г Л Е Д ОДУЗЕТИХ ДОЗВОЛА ЗА ОБАВЉАЊЕ ПОСЛОВА ИЗ ДЕЛАТНОСТИ ОСИГУРАЊА 1. Број решења НБС о одузимању дозволе. Г. бр

П Р Е Г Л Е Д ОДУЗЕТИХ ДОЗВОЛА ЗА ОБАВЉАЊЕ ПОСЛОВА ИЗ ДЕЛАТНОСТИ ОСИГУРАЊА 1. Број решења НБС о одузимању дозволе. Г. бр НАРОДНА БАНКА СРБИЈЕ Сектор за надзор над обављањем делатности осигурања, 18. октобар 2017. године П Р Е Г Л Е Д ОДУЗЕТИХ ДОЗВОЛА ЗА ОБАВЉАЊЕ ПОСЛОВА ИЗ ДЕЛАТНОСТИ ОСИГУРАЊА 1 ДРУШТВА ЗА ПОСРЕДОВАЊЕ У

Læs mere

Матавуљев Бакоња фра-брне као скривена комедија

Матавуљев Бакоња фра-брне као скривена комедија udc 821.163.41 31.09 Горан Максимовић (Ниш) Матавуљев Бакоња фра-брне као скривена комедија 305 1. Кључне речи: комедија, комично, смијех, хумор, пародија, роман, приповијетка, анегдота, композиција, комична

Læs mere

HÂDETS FÖRORDNING (EØF) NR. 2018/92 REGISTRERINGSÁNS0GNING: artikel 5 ( ) artikel 17 (x) BOB() BGB (x) Nationalt sagsnummer:

HÂDETS FÖRORDNING (EØF) NR. 2018/92 REGISTRERINGSÁNS0GNING: artikel 5 ( ) artikel 17 (x) BOB() BGB (x) Nationalt sagsnummer: DĄ/06/97/50730400.W00 (DE) HÂDETS FÖRORDNING (EØF) NR. 2018/92 REGISTRERINGSÁNS0GNING: artikel 5 ( ) artikel 17 (x) BOB() BGB (x) Nationalt sagsnummer: 1. Medlemsstatens ansvarlige myndighed: Navn: Bundesministerium

Læs mere

ACTA UNIVERSITATIS UPSALIENSIS Studia Iranica Upsaliensia 32

ACTA UNIVERSITATIS UPSALIENSIS Studia Iranica Upsaliensia 32 ACTA UNIVERSITATIS UPSALIENSIS Studia Iranica Upsaliensia 32 Narrative Structure of Wakhi Oral Stories Jaroslava Obrtelová Abstract The Wakhi people live in the remote areas of the high Pamir mountains.

Læs mere

Милош Црњански. Код Хипер бо ре ја ца

Милош Црњански. Код Хипер бо ре ја ца Милош Црњански Код Хипер бо ре ја ца II Naslov originala name delo Copyright Задужбина Милоша Црњанског, Београд Copyright овог издања 2015, ЛАГУНА Kupovinom knjige sa FSC oznakom pomažete razvoj projekta

Læs mere

а) Нацртај неколико дужи и обележи их. б) Уочи дужи приказане на слици 60.

а) Нацртај неколико дужи и обележи их. б) Уочи дужи приказане на слици 60. 1) 2) γ Слика 57. β Слика 57 Поред опруженог угла, приказан је још један угао пун угао (слика 58). q 1) 2) Слика 58. α β Краци Ох и Оу пуног угла β се поклапају и чине једну полуправу. 2.3. Кружна линија

Læs mere