kujataamlu Q-offset Naligiinnginneq ingerlaannarallalaassaq Naqiterisoq / Udgives af:

Transkript

1

2 Naligiinnginneq ingerlaannarallalaassaq All.: Jørgen Wæver Johansen, Siumut, Kommune Kujallermi borgmesteri Siullermik Naalakkersuisut nersualaarusuppakka aalajangiiffigisassaq imaannaanngitsoq, nuannarineqanngitsussaasorlu, kisiannili inuiaqatigiinni nalingiinnginneq annikillisinneqassappat aalajangiiffigisaqarluinnartoq pillugu aalajangiussaqarmata. Qujanaq politikikkut sapiissuseqarlusi allanngiinissamut piumassuseqarnermik takutitsigassi. Nalimmassaarisarnermi periaatsit allanngortinneqarnissaannut atatillugu ikaarsaarnermi periaasissatut aalajangiunneqartoq pitsaanerpaajunngilaq, naligiinnginneq suli ingerlaannarallalaassaaq. Kisianni ikaarsaarnermut atatillugu aaqqiissuutaagallartup taamaallaat 2015-imut atuuttussaanera uatsinnut isumallualersitsivoq. Tassami ungasinnerusoq isigalugu aaqqiissutissaq aatsaat 2015-imi naammassillugu ilusilerneqarsinnaanngussaaq, taamalu aatsaat 2016-imiit atuutsilivissalluni. Tamatumunnga atatillugu kajumissaarutigissavara ungasinnerusoq isigalugu nalimmassaanikkut aaqqiissuteqartarnissamut atatillugu isumaginnitoqarnerup tungaatigut qulakkeerinneriaatsit pioreesut saniatigut kommunit tulleriiaariffigineqarnerini piitsuussutsimik akiuiniarnerup qitiutilluinnarneqartalernissaa politikikkut toqqammavissalersorneqassasoq. Tamatumunnga peqatigitillugu nassuerutigisariaqarparput inuiaqatigiinni inooqataaffigisatsinni nalingiinnginneq annikillisarneqassappat, taava ukiorpassuarni assigiinngisitsineq inuiaqatigiinni nikingasumik atugassaqartitsisuulersimasoq iliuuseqarfigisariaqaripput. Inuiaqatigiinnimi nalingiinnginneq millisarneqassappat, taava allaat ikaarsaarnermut atatillugu aaqqiissutaagallartumit malunnaateqarnerungaartumik iliuuseqartoqarnissaa pisariaqarpoq. Taamaattumik pisortat suliffiutaasa nunatsinni illoqarfinnut amerlanernut siammarterneqarnerunissaannik partiit arlallit qineqqusaaruteqarsimanerisa piviusunngortinneqarnissaat pisariaqarpoq, soorluttaaq taamaaliortoqarnissaa aamma Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitami ilaasortaasimasut akunnerminni assortuussutiginngilluinnarlugu innersuussutigisimagaat, kingornalu aamma tamanna Inatsisartut 2004-imili isumaqatigiilluinnarlutik akunnerminni siunnerfissatut isumaqatigiissutigisimagaat. Taamaaliornikkut aamma qulakkeerniarneqarpoq sanaartugassat sinerissamut siammarnerullugit aningaasaliiffigineqartalissasut. Tassami taamaaliortoqarneratigut nunap immikkoortui sisamat ilisimasaqassutsikkut piginnaasaqassutsikkullu qaffassaavigissavagut. Nalimmassaarutinik agguuasarnerup pisariaqartinneqarnera siunissami sapinngisamik annikillisarniarlugu sumiiffiit ineriartortitsiffiusut sisamat pilersissavagut, sumiiffimmik ataasiinnamik ineriartortitsiveqarnissaq siunnerfigiunnaarlugu. Taamaaliornitsigut pisortat pilersitaannit aningaasarsiorfiusut nalingiinnerusumik agguataarneqarnissaat qulakkeersinnaassavarput. Ilami periarfissaasinnasunik ujarlerujussuartariaqanngikkaluarpugulluunniit. Inatsisartut allattoqarfissaasa inissisimaffissaat pillugu ullumikkorpiaq oqallittoqarnera qiviaannaraniluunniit inuiaqatigiinni sumiinneq apeqqutaatillugu atukkat assigiinngissuteqarnerujussuisa ersersinneqarnerat qinngarnaannarporluunniit. Massakkorpiaq Nuummi atugarissaarpalungaarlutik assortuussutigaat allattoqarfik sumi inissisimasariaqarnersoq, qanoq isikkoqartariaqarnersoq aammalu saqqummiusseriaaseq kukkusumik periaaseqarfiusimanersoq. Uagut allaanerulluinnartumik atugaqarnerput ersersinneqarujussuarpoq, tassami Inatsisartut allattoqarfissaat kommuneqarfitsinni inissinneqarsinnaanissaa qulakkeerusuinnarlugu pilliutigerusussinnaasavut killeqanngiusartutut ipput. Ilami inisiiffigerusutartik namminneerluinnarlutik aalajangiuteriarlugu tikkuaannarsinnaagaluarpaat. Naligiinneq annerusoq aatsaat qulakkeerneqarsinnaavoq piumassuseqartoqarpat, aalajangiinissamullu sapiissuseqartoqarpat. Tamannarpiaq Naalakkersuisut sapissuseqarfigigaat takoqqipparput. Taamaattumik tulluusimaarluta, inuiaqatigiillu tulluussimaarutigalugit sulinerput nangissavarput naak naligiinnginneq ingerlaannarallartussaagaluartoq, suli piffissami sivisunngikkaluartumi. kujataamlu Nutaaq Naqiterisoq / Udgives af: Q-offset Box Qaqortoq Tlf Mob qoffset@greennet.gl ib@kujataamiu.gl Akisussaalluni aaqqissuisoq / Ansvarshavende redaktør: Ib Benjaminsen Ilioqqarneqarnera naqiterneqarneralu / Tryk og layout: Q-offset v/ib Benjaminsen Tunniussiffissaq kingulleq: Sidste frist for indlevering: 4. september 2014 Normu tulleq saqqummeqqissaaq: Næste nummer udkommer igen: 11. september 2014

3

4

5

6 Sukataartariaqalerpugut eqqarsartaasitoqqallu qimattariaqalerlugit Kujataani ilungersunartunik qasseerpassuarnik qaangerniagassaqarpugut suliffissaaleqineq annertuvoq, innuttaasut ikiliartorput, pingaartumik sulisinnaasut sullissassanut sanilliullugit ikiliartorlutik. Aamma, isumaginninnikkut suliassavut ikiliartunngillat. Taamaammat sukataartariaqalerpugut, eqqarsartaasitoqqallu qimattariaqalerlugit. Inuussutissarsiorneq Inuussutissarsiutit maannamut ingerlareersut ingerlateqqissavavut, kisianni nutaanik tamattaalluta nassaarniartariaqalerpugut suleqatigeeriaatsinillu nutaanik aallarniisariaqalerluta. Pisortat imaluunniit namminersorlutik ingerlatsisut namminneerinnarlutik angusinnaasaat maannamut amigartarsimapput, taamaammat pisortat namminersorlutillu ingerlatsisut annerusumik suleqatigiittariaqalerput. Suleqatigiinnermut makku assersuutigineqarsinnaapput: Inuussutissarsiutinik ingerlatsisut, imaluunniit inuinnaat, soorlu kukkukuuteqarnermik misiliuumappata taava kommunimi piumasaqaatitaqanngitsumik suliffissaaleqisunut ikiorsiiginnartarneq qaangerniarlugu suliffissaqartitsiniutigalugu illutassanik kommuni inuussutissarsiutinillu ingerlatsisut suleqatigiillutik sanasinnaasariaqarput. Atortussat namminersortunit pisiarineqarsinnaapput, sulisitsinerlu kommunimit ingerlanneqarsinnaalluni. Aamma, inuussutissarsiutinik qaangaaniilli ingerlanneqartarsimasunik nutarterinermi pisortat innuttaasullu suleqatigiittalertariaqarput. Assersuutigalugu, nikkulisarneq orsulisarnerlu ikiliartuinnartut aallutaraat. Puiseqarluarmat, inuillu inuussutissanik peqqinnartunik pisariaqartitsiuassammata, aammalu kulturimik tammatsaaliineq pisortat suleqataaffigisariaqarmassuk, qanganiit pilisarnermut pikkorissaanerit periaatsinillu kingornamut tammatsaalisassanngorlugit nalunaarsuinerit pisortat inuillu suleqatigiillutik ingerlassinnaavaat. Taamaaliornitsigut inuussutissarsiutit tammariartuleraluartut ingerlaqqissinnaapput kulturikkullu tammatsaalisassat nalunaarsorneqarsinnaallutik. Innuttaasut, inuussutissarsiortut, qinikkat, pisortani ingerlatsiviit tamarmik immikkut suliassaqartutut misigiunnaarlutik ataasiusutut suleqatigiittariaqartutullu misigilerlutik suleqatigeeriaatsinik nutaanik inuussutissarsiutinillu nutaanik nassaarniaqatigiinniarlik, tassami sukataartariaqalerpugut eqqarsartaasitoqqallu qimattariaqalerlugit. Pisortat ingerlatsinerat inerititanut sanilliullugu Kommune Kujallermi pisortat allaffissornermik ingerlatsinerannut 80 mio. kr.-it pallillugit amerlassusillit atorneqartarput. Ukiorpassuarni sungiutiinarsimavarput sorpassuit pisortanut suliassanngortittarlugit, illuatungaanilu susassareqatigiinnerup annikilliartornera naammagittaalliutigisarniannguarlugu. Ila immaqa aningaasat taakku, imaluunniit ikinnerusut, atorlugit allanik immaqalu annerusunik angusaqarsinnaagaluarnersugut. Peqatigiiffippassuaqarpoq inunnik ikiuinissamik soqutiginnittunik, immaqali ikiuiniarnissaminnut akissaqarpallaanngitsunik. Pissusitoqqat qimakkumallugit isumaliutigisariaqalerparput suliassat suut inunnut aalajangigassanngortillugillu ingerlatassanngortissinnaanerivut, kisianni inuiaqatigiinnit ataatsimoortunit aningaasatigut nammanneqarnerat annaanagu, taamaaliornikkullu aningaasartuutikillisaajutigaluta immitsinnut akisussaaffigeqatigiinneq annerulersillugu. Aamma aningaasatitta ilarpassui amerlavallaat inunnut ikippallaanut tuttittarpavut. Oqimaalutaaqqissaartariaqalerpugut aningaasat sumut atorutsigit inuit amerlanerusut iluaqutississinnaanerivut. Suliassaqarfiit ataasiakkaat, atuarfiit, meeqqeriviit, isumaginnittoqarfik allallu, qulaaniit aalajangersuiffigineqaannaratik oqaloqatigiiffiusariaqalerput aningaasat sumut atorneqarpata atorluarnerussanersut. Aningaasat inunnut ikippallaanut atortarnerpavut, pitsaanerunnginnerpata allatut aaqqissuussigutta? Taamaaliornikkut oqartussaaqataaneq, akisussaaqataanerlu annerulissapput, ajornanngippallu aningaasat atorluarneqarnerulissallutik. Kulturi inuussutissarsiornerlu Kulturi inuussutissarsiornerlu sutut immikkuullarisutut isigiunnaarlugit ataatsimoornerusutut isigisariaqalerpavut. Ilami siulitta inuussutissarsiornerat immikkuullareqisoq, nunatsinni pissutsinut ukiorpassuarni naleqqussaqqissaarsimasoq, kulturitsinnut kinaassutsitsinnullu ilaalluinnarpoq. Ilami kulturi tassaaginnanngilaq eqqumiitsuliorneq, kisiannili kulturip ilarujussua inuussatsimi inuussutissarsiornermilu ippoq. Ilalu takornariat qanoq nuannaritigisassagaluarpaat akiliilaarlutik kulturimik atuisunut peqataatsiarsinnaagunik, qangaaniit nerisassiarisartakkatsinnik suliaqarnermut peqataatsiarsinnaagunik. Missilinermik takutsineq, missiliassanik tisatitsineq, aalisartitsineq, allallu ila periarfissat ikinngillat, kulturitsinnik oqaluttuassartatsinnillu ilaartoraani soqutinartussat nuannissaqaat. Aamma taamaaliornitsigut kulturitsinnik tammatsaaleeqataassagaluarpugut. Naatsumik oqaatigalugu, tamatta immikkuutaartutut misigiunnaarluta pissusitoqqat qimallugit periaatsinik nutaanik nassaarniaqatigiilluta sukataartariaqalerpugut. Kelly Berthelsen

7 Hvad ved du om alkohol, hash og snifning? Departementet for Sundhed og Infrastruktur og Paarisa udgiver nu i samarbejde med PiSiu det Grønlandske Kriminalpræventive Råd - pjecer om alkohol, hash og snifning for børn, unge og deres forældre. Borgere og fagpersonale kan i dag hente pjecerne på og Pjecerne passer rigtig godt ind i PiSiu s strategiplan, som har hovedfokus på børn og unge. Det er vigtigt at oplyse børn, unge samt deres forældre, om de virkninger og konsekvenser rusmidler har, og vi har i PiSiu oplevet en efterspørgsel fra borgere på pjecer som disse i Grønland. Derfor er Rådet utrolig glade for dette samarbejde med Departementet for Sundhed og infrastruktur samt meget tilfredse med resultatet, som vi håber kan gavne både børn, unge og forældre, udtaler formand for PiSiu og politimester Bjørn Tegner Bay. Kommunerne vil i den kommende tid modtage pjecerne med posten. Pjecerne har til formål, som led i Inuuneritta II, at forebygge, at unge og børn ryger hash eller sniffer, og forebygge en tidlig debut for alkohol. I pjecerne kan børn, unge og forældre få viden og vejledning angående rusmidler, og forebyggelseskonsulenter, skolelærere m.m. får materialer, som kan bruges i undervisningsøjemed. Pjecerne supplerer andre initiativer, som er igangsat med henblik på forebyggelse af rusmidler. De nye pjecer skal være med til at sikre en større viden om rusmidler, således at børn og unge på baggrund af deres viden kan træffe nogle sunde valg, og forældrene kan få viden til at kunne vejlede og støtte deres børn i forhold til rusmidler. Det er vigtigt, at børn og unge lærer en rusmiddelkultur, der ikke er skadelig for deres sundhed og livskvalitet, siger Naalakkersuisoq for Sundhed og Infrastruktur Steen Lynge. HBSC undersøgelsen fra 2010 viser, at der fortsat er et stort behov for en indsats forebyggelse på rusmiddelområdet. Undersøgelsen viste, at andelen blandt årige, der havde prøvet hash, var 19 procent, andelen blandt 13 årige, der havde prøvet at være fulde, var 30 procent, og andelen blandt 16 årige, der havde prøvet at sniffe, var 25 procent. Pjecerne Der er seks pjecer. Tre til forældrene og voksne samt 3 til børn og unge. Alle delt i tre enmer, alkohol, hash og sniftning. Til forældre Hvad ved du om alkohol? Hvad ved du om hash? Hvad ved du om sniftning? Til børn og unge Hvad ved du om alkohol? Hvad ved du om hash? Hvad ved du om sniftning? Tennisklubben Qaqortoq

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18