ميدهد. (شكل ١) افزايش مينمايد. (Luteum تبديل ميگردد.

Transkript

1 ٢ بنام ا نكه هستي از اوست چگونگي شكل گيري باروري (٦) دكترمحمد مهدي ا خوندي تخمكگذاري: در زمان تخمكگذاري (رهاشدن تخمك) ماهيچههاي متصل به تخمدان منقبض ميگردند و باعث نزديكشدن انتهاي لولههاي فالوپ (فيمبرياي با زايدهاي انگشتي مانند) به سطح برجسته تخمدان ميشود. در اين هنگام فيمبريا به ا رامي با تخمدان تماس پيدا نموده و ا نرا ماساژ و مالش ميدهد و اين حركت موجب ايجاد فشار منفي (Vacuum) در سطح فوليكول ميگردد. اين عمل تا هنگامي كه تخمك از فوليكول بالا ا مده و دفع شود ادامه پيدا ميكند. در اين هنگام فيمبريا تخمك را جذب نموده و به لوله فالوپ هدايت مينمايد و با انقباضات بعدي لوله تخمك را به سمت رحم حركت ميدهد. (شكل ١) همزمان با رهاشدن تخمك فوليكول تخمداني كه تخمك از ا ن رها شده است متلاشي شده و با واكنشهاي بيوشيميايي و هورموني فوليكول تغيير شكل پيدا نموده و به جسمي زردرنگ به نام كورپوس لوتي وم ) (Corpus Luteum تبديل ميگردد. در طول مدت زمانيكه تخمكها در داخل تخمدان تحت تا ثير هورمون FSH در حال رشد بوده و تحت تا ثير هورمون LH ا زاد ميگردد اندومتريوم (پوشش داخلي رحم) نيز تحت تا ثير استروژن براي پذيرش جنين ا ماده ميگردد. دقيقا زماني كه تخمكگذاري اتفاق ميافتد ضخامت لاية اندومتريوم سه برابر ميزان خود پس از قاعدگي (Menstruation) ميباشد. اين پوشش نقش بسيار عمدهاي در موفقيت لانهگزيني جنيني در رحم (Implantation) دارد كه در ا ينده بصورت مفصلتري مورد بررسي قرار خواهد گرفت. نيمه دوم سيكل قاعدگي (فاز ترشحي يا فاز لوتي ال): زماني كه تخمك رها شد و كورپوس لوتي وم يا جسم زرد شكل گرفت تخمدان همزمان با ترشح استروژن شروع به ترشح پروژسترون نموده بدين صورت سطح پروژسترون شروع به افزايش مينمايد. تحت تا ثير پروژسترون ساختمان غددي اندومتريوم به يك ساختمان ترشحي و ا بدار قادربه ترشح مواد غذايي مبدل شده و در اين مرحله فاز فوليكولار يا فاز پروليفراتيو به فاز ترشحي تغيير مييابد. بدين ترتيب ديواره رحمي از جنين تشكيل شده در فاز ترشحي (نيمه دوم سيكل قاعدگي) پس از انتقال به رحم حمايت بعمل ميا ورد. فاز لوتي ال شامل مراحلي ميشود كه در ا ن كورپوس لوتي وم و يا جسم زرد موجب ترشح هورمون پروژسترون شده و همچنين باعث افزايش فاز ترشحي محيط داخل رحمي ميگردد. كورپوس لوتي وم با توليد استروژن و پروژسترون موجب فعاليتهاي ترشحي پوشش داخلي رحم (اندومتريوم) در طول فاز دوم سيكل قاعدگي ميگردد. در صورتي كه باروري تخمك در لولههاي فالوپ و لانهگزيني جنين در لايه رحمي (اندومتريوم) صورت نپذيرد طول عمر كورپوس لوتي وم حداكثر در حدود ١٢ الي ١٤ روز ميباشد و در اين مدت زمان اندومتريوم بوسيله ترشح استروژن و پروژسترون مترشحه از كورپوس لوتي وم حمايت ميشود. همزمان با رهاشدن تخمك فوليكول تخمداني كه تخمك از ا ن رها شده است متلاشي شده و با واكنشهاي بيوشيميايي و هورموني فوليكول تغيير شكل پيدا نموده و به جسمي زردرنگ به نام كورپوس لوتي وم ) (Luteum تبديل ميگردد. Corpus دقيق ا از زماني كه كورپوس لوتي وم شروع به از بين رفتن مينمايد هورمونهاي حمايت كننده لايه رحمي يا اندومتريوم (استروژن و پروژسترون) نيز از بين ميروند و

2 ٣ كورپوس لوتي وم با توليد استروژن و پروژسترون موجب كمك و حمايت به ادامه فعاليتهاي ترشحي پوشش داخلي رحم (اندومتريوم) در طول فاز دوم سيكل قاعدگي ميگردد. بدنبال ا ن با رخداد قاعدگي حدود دو قسمت از سه قسمت لايه اندومتريوم رحمي همراه با تخمك بارور نشده و يا همراه با جنين لانهگزين نشده دفع ميشود. ولي درصورتي كه حاملگي رخ دهد و جنين در رحم كاشته شود هورموني بنام ) HCG Human Chorionic (Gonadotropin توسط سلولهاي اوليه تشكيل دهنده جفت جنين كاشته شده ترشح ميشود. اين هورمون اثري همانند LH را بر كورپوس لوتي وم و يا جسم زرد دارد. هورمون HCG باعث افزايش طول عمر كورپوس لوتي وم پس از ١٢ الي ١٤ روز طول عمر معمولي ا ن ميشود. بدين شكل بقا و حيات جسم زرد تداوم يافته و فعاليت ترشحي ا ن در توليد استروژن و پروژسترون براي نگهداشتن محيط ترشحي رحمي و همچنين براي تغذيه و رشد جنين قبل از اتصال به سيستم خوني مادر ادامه پيدا خواهد كرد. تداوم فعاليت ترشحي جسم زرد و بدنبال ا ن ادامه ترشح هورمونهاي مو ثر بر حفظ و نگهداري لايه رحمي (اندومتريوم) موجب از دستدادن قاعدگي بعدي زن شده و بدين وسيله احتمال حاملگي قدرت ميگيرد. همزمان با برقراري ارتباط جنين درحال رشد با سيستم توليدمثل مادر از طريق كاشته شدن و جايگزيني جنين در اندومتريوم رحمي جفت (پلاسنتا) و بندناف شروع به شكلگرفتن مينمايد. پلاسنتا موجب ارتباط بين سيستم خوني مادر و جنين شده و همچنين منبعي براي توليد انرژي و مواد غذايي جنين در مدت حاملگي است. بدليل اينكه پلاسنتا توانايي توليد استروژن و پروژسترون را دارا است هورمونهاي حاصل بزودي جايگزين هورمونهاي توليدي از كورپوس لوتي وم ميشود. پلاسنتا پس از ٦٠ الي ٧٠ روز از تاريخ شروع ا خرين قاعدگي به تنهايي موجب حمايت از بقا و تداوم فعاليت لايه رحمي اندومتريوم و حفظ جنين ميشود. ا زمايشات انجام شده حاكي از ا نست كه حتي در صورت خارج نمودن هر دو تخمدان پس از ٧٠ الي ٨٠ روز از حاملگي امكان تداوم حاملگي وجود دارد. اين بدان جهت است كه پس از گذشت اين زمان و شكلگيري پلاسنتا هورمونهاي ترشح شده از ا ن به تنهايي قادر به تداوم حاملگي ميباشند. پس از تخمكگذاري توليد LH و FSH به ميزان چشمگيري كاهش پيدا ميكند. تداوم فعاليت ترشحي جسم زرد و بدنبال ا ن ادامه ترشح هورمونهاي مو ثر بر حفظ و نگهداري اندومتريوم موجب از دستدادن قاعدگي بعدي زن شده و بدين وسيله احتمال حاملگي قدرت ميگيرد. اگر حاملگي اتفاق نيافتد همزمان با از بين رفتن كورپوس لوتي وم هيپوتالاموس شروع به ترشح مقدار بيشتري از GnRH مينمايد و بدين وسيله شروع سيكل بعدي قاعدگي ا غاز ميگردد. اين پروسه به طور مرتب تكرار ميگردد و با ترشح و يا عدم ترشح هورمون ترشح هورمون بعدي شروع ميشود و دقيقا نظير موجهاي دريا كه پس از شكلگيري مشخصههاي موجهاي بعدي را كه بدنبال ميا يد تعيين مينمايد. اين توانايي قدرت خالق در تنظيم و نگهداري ريتم بيولوژيكي توليدمثل با يك جهتگيري پيچيده و سازمان يافته شكلگيري باروري و توليدمثل را فراهم ميا ورد. ديابت و حاملگي (٢) دكتر محمدرضا صادقي عضو هيا ت علمي پژوهشكده ابن سينا و گروه پژوهشي غددتوليدمثل در شماره قبل ضمن تعريف ديابت از چگونگي تشخيص و اثرات ا ن بر روي جنين صحبت كرديم. در اين شماره به شرح علت ابتلا در زمان حاملگي و درمان ميپردازيم. ابتلاء و درمان ديابت حاملگي درحال حاضر معلومات ما از چگونگي ممانعت از بروز ديابت حاملگي بسيار ناچيز است. از طرف ديگر پيشبيني و شناساي ي زنان مستعد قبل از ابتلاء به بيماري نيز مشكل است. ولي احتمال بروز ديابت حاملگي در برخي زنان شامل موارد زير بيشتر ميباشد: -١ چاقي يا BMI>٢٧ Body Mass ) Index ) ٢ -سابقه خانوادگي ابتلا به ديابت (بستگان نزديك) ٣ -تولد فرزندان با وزن بيشتر از چهار كيلوگرم در زايمانهاي قبلي ٤ -ابتلاء به ديابت حاملگي در زايمانهاي قبلي ٥ -داشتن سن بيشتر از ٣٥ سال ٦ - استرس شديد (شامل فيزيكي و رواني) ٧ -سابقه مشكلاتي همچون سقط خودبخودي تولد نوزاد مرده تولد نوزاداني با نقايص مادرزادي. درمان زنان باردار مبتلا معمو لا از يك برنامه غذايي دقيق همراه با نظارت بر ديگر مواد مصرفي او ا غاز ميشود. علاوه بر اين سطح گلوكز خون به طور مرتب بررسي ميگردد انجام حركات ورزشي مداوم نيز در درمان اين افراد مفيد است و نهايت ا درصورت عدم كاراي ي رژيم غذايي و بالابودن قندخون انسولين تزريق ميگردد. تنظيم برنامه غذايي اساسيترين درمان براي زنان مبتلاء ميباشد. اين برنامه غذايي با توجه به سطح گلوكز خون تنظيم ميشود. از ا نجا كه پروتي ينها و چربيها كمتر از

3 ٤ كربوهيدراتها منجر به افزايش قندخون ميشوند در نتيجه برنامه غذايي ا نها بايستي داراي مقادير بيشتر پروتي ين و چربي و مقدار بسيار كمي كربوهيدرات باشد. كه نسبت اين مواد در طول حاملگي با توجه به افزايش وزن مادر و سطح گلوكز خون تغيير ميكند. برنامه غذايي هر فرد براساس خصوصيات فردي و سطح گلوكز خون وي تعيين ميگردد. در نتيجه نميتوان برنامه واحدي را براي تمام افراد مبتلا به ديابت حاملگي تجويز نمود. ولي اين برنامه غذايي بايستي داراي خصوصيات زير باشد: درم ان زن ان ب اردار مب تلا معمو لا از يك برنامه غذايي دقيق همراه با نظارت بر ديگر مواد مصرفي او ا غاز ميشود علاوه بر اين سطح گلوكز خون به طور مرتب بررسي ميگردد. ١ -ميزان دريافت كالري بايستي در سطحي تنظيم شود كه ميزان افزايش وزن مادر مناسب باشد زيرا افزايش يا كاهش بيش از حد وزن مادر بر روي رشد تكامل و سلامت جنين تا ثير سوء دارد. ميزان طبيعي افزايش وزن مادر در سه ماهه اول ١-٠/٥ كيلوگرم در هفته ميباشد ولي در طي سه ماهه دوم و سوم اين افزايش درحد ٠/٥ كيلوگرم در هفته ميباشد. ٢ -برنامه غذايي بايستي به گونهاي تنظيم شود كه تمامي مواد مغذي و ريزمغذي مورد نياز فرد را تا مين نمايد. ٣ -برنامه غذايي بايستي به دفعات متعدد باشد ولي ميزان دريافت در هر بار بسيار كم باشد يعني سه وعده غذايي معمول به دفعات بيشتري تقسيم گردد. ٤- وجود نظم در برنامه غذايي اين افراد نيز داراي اهميت ميباشد. ورزش: انجام ورزش و حركات بدني منجر به افزايش مصرف گلوكز توسط سلولها ميشود بطوريكه در يك انقباض عضله اسكلتي ميزان مصرف گلوكز به ميزان ٣٥ برابر حالت طبيعي افزايش مييابد. اغلب براي درمان و كنترل قندخون در زنان مبتلا به ديابت حاملگي انجام ورزشهايي همچون قدمزدن شنا نرمشهاي هوازي و دوچرخه سواري توصيه ميشود. ورزشهاي كششي به علت فعاليت بدني كم تا متوسط ا نها كمتر توصيه ميشود. اغلب اين زنان تشويق ميشوند كه هر هفته سه بار و هر بار حدود ٣٠-٢٠ دقيقه ورزش نمايند. دكتر Lois Javanovic Peterson يك متخصص بينالمللي در ديابت حاملگي تلاش زيادي را جهت وارد نمودن ورزش در زندگي زنان غير فعال نموده است. به نظر او زنان در حين انجام كارهاي منزل و حتي در حين گوش دادن به اخبار قادر به ورزش كردن ميباشند. زنان قادرند با وسايل ساده ابتدايي منزل و در عين انجام كارهاي روزمره خود ورزش نمايند. زنان حامله نسبت به صدمات ناشي از ورزش حساس بوده و در تجويز برنامه ورزشي بايستي تواناي ي فيزيكي وضعيت ا ناتومي و تغييرات فيزيولوژيك اين افراد را لحاظ كرد. برخي مطالعات نشان ميدهد كه احتمال ابتلاء به چاقي اختلال در تحمل گلوكز و نهايت ا ديابت نوع II در كودكان حاصل از مادران ديابتي بيشتر از ساير كودكان است. براي بسياري از زنان با مشكلات مختلف از جمله فشارخون و بيماريهاي قلبي-عروقي افزايش يا كاهش بيش از حد وزن و برخي مشكلات زنان و زايمان تجويز ورزش براي درمان حتم ا بايستي با دقت و نظارت پزشك معالج باشد. ولي براي زناني كه سابقه چندين سقط را داشتهاند و يا مبتلا به پارگي غشاء كيسههاي جنيني زايمان زودرس حاملگي چند قلوي ي نارسايي سرويكس Cervical) Incompetent ) خونريزي و تهديد به سقط بيماريهاي كليوي اختلالات پاتولوژيك جفت و يا پراكلامپسي ميباشند به هيچ وجه نبايستي ورزش را براي درمان ديابت حاملگي توصيه نمود. اغلب براي درمان و كنترل قندخون در زنان مبتلا به ديابت حاملگي انجام ورزشهايي همچون قدمزدن شنا نرمشهاي هوازي و دوچرخه سواري توصيه ميشود. ا زمايش قند خون زنان حامله مبتلا به ديابت حاملگي بايستي ياد بگيرند كه چگونه قند خون خود را اندازهگيري نمايند اندازهگيري را در چه زمانهايي انجام داده و چگونه نتايج حاصل از اندازهگيري خود را در طول روز ثبت نمايند و نيز چه زماني نيازمند دريافت كمك از ديگران ميباشند. تمامي اين موارد به فرد مبتلا و مراقبين بهداشتي و درماني كمك مينمايد تا از ميزان قندخون روز به روز او اطلاع داشته باشند و براساس اين نتايج تغييرات لازم در برنامة غذايي ورزش فرد مبتلا را براي كنترل دقيقتر قندخون اعمال نمايند. اندازهگيري قندخون بايستي ٤-٣ بار در روز انجام شود. مقدار قندخون قبل از مصرف صبحانه يا حداقل ٨ ساعت ناشتا بايستي بين mg/dl ١٠٥-٦٠ باشد و يك تا دو ساعت پس از صرف يك وعده غذايي بايستي در حد ١٢٠mg/dl و كمتر از ا ن باشد. يكي از راههاي ديگر براي ا گاهي از كنترل قندخون در ديابت حاملگي اندازهگيري اجسام ستوني در ادرار ميباشد. اجسام ستوني از متابوليسم چربيها در بدن حاصل ميشود هرگاه بدن مقدار كافي قند براي توليد انرژي در اختيار نداشته باشد و يا انسولين

4 ٥ كافي براي ورود قند به سلولها موجود نباشد از چربيها براي توليد انرژي استفاده ميكند. متابوليسم چربيها نيز باعث توليد اجسام ستوني ميشود. هرگاه فاصلة بين دو وعده غذايي طولاني شده و يا در زنان مبتلا به حاملگي نوع I فاصله زماني بين تزريقات انسولين طولاني شود اجسام ستوني افزايش مييابد. افزايش اجسام ستوني براي بدن مضر بوده و باعث كاهش ph خون و اسيدورز گرديده كه در صورت ادامة اين حالت باعث اغما در اين افراد ميگردد. اندازهگيري اجسام ستوني يك تا دوبار در هفته انجام ميشود. در اين افراد بايستي فشارخون و دفع پروتي ين از ادرار به طور مرتب كنترل شود. كودكان حاصل از مادران ديابتي: در فرزندان حاصل از مادران با ديابت حاملگي احتمال بروز بسياري از اختلالات در زمان تولد افزايش مييابد. يكي از اين اختلالات سندرم زجر تنفسي (RDS) است كه درا ن نوزاد به سختي تنفس ميكند اين سندرم عمدت ا در كودكان نارس مشاهده ميشود و علت ا ن عدم توليد سورفكتانت لازم براي كاهش كشش سطحي در ا لوي ولهاي ششها ميباشد بروز ا ن در اين كودكان نيز اح تما لا ناشي از زايمان زودرس ميباشد. به علت زايمان زودرس در اين نوزادان و فعالنشدن ا نزيمهاي كبدي مو ثر در دفع بيليروبين يرقان مشاهده ميشود كه با كنترل مداوم و گذشت زمان رفع ميشود. از جمله عوارض ديگري كه در اين نوزادان شايع ميباشد هيپوكلسمي ميباشد از موارد ديگري كه بر اهميت كنترل و پيگيري ديابت حاملگي ميافزايد نظرياتي است كه در مورد اختلالات دراز مدت در كودكان حاصل از مادران ديابتي مطرح ميشود. برخي مطالعات نشان ميدهد كه احتمال ابتلاء به چاقي اختلال در تحمل گلوكز و نهايت ا ديابت نوع II در كودكان حاصل از مادران ديابتي بيشتر از ساير كودكان است. به عنوان مثال خطر ابتلاء به اختلال تحمل گلوكز در فرزندان مادران ديابتي چهار برابر فرزندان با مادران سالم است. مطالعات مختلف نشان ميدهد كه تغذيه اين نوزادان با شير مادر باعث كاهش احتمال ابتلاء به ديابت بزرگسالي ميگردد. پايان با توجه به انبوه پرسشها و نكات مبهم در روند تشخيص و درمان شما خوانندگان گرامي پژوهشكده ابن سينا (مركز تحقيقاتي بيولوژي و بيوتكنولوژي توليدمثل و نازايي) ا مادگي پاسخگويي به سو الات شما را دارد. لذا خواهشمند است هر گونه سو ال و يا پرسشي كه در زمينه باروري و ناباروري داريد به ا درس پژوهشكده ارسال نماي يد تا توسط متخصصين مربوطه مورد بررسي قرار گرفته و پاسخ ا ن مستقيما"جهت اطلاع شما ارسال و همچنين در صورت تمايل در شمارههاي ا تي در ستون مزبور منتشر گردد. سو ال: مدت ١٣ روز پيش براي من طي درمان ناباروري در سيكل IVF دو جنين هشت سلولي انتقال داده ش د. دو ش ب پ يش احس اس درد خفيفي مثل درد قاعدگي كردم و روز بعد دچار لكهبيني شدهام. اما خيلي نبود و تقريب ا شبيه يك ترشح معمولي بود ولي من بسيار نگرانم و ميخواهم بدانم علت ا ن چيست ا يا علامتي از شروع قاعدگي است و يا بعلت لانهگزيني جنين اين لكهبيني ايجاد شده است. تاريخ ا زمايش حاملگي من ١٠ روز ديگر ميباشد. خواهش ميكنم مرا از نگراني درا وريد جواب: لكهبيني بعد از انتقال حالت غير شايعي نيست. بعضي از بيماراني كه لكهبيني را بعد از انتقال تجربه كردهاند بعد از مدتي دچار خونريزي قاعدگي شدهاند. ولي در تعدادي از بيماران لكهبيني متوقف شده و حاملگي به سلامت پيش رفته است. متا سفانه امكان ندارد نتيجه حاملگي اغلب براي درمان و كنترل قندخون در زنان مبتلا به ديابت حاملگي انجام ورزشهايي همچون قدمزدن شنا نرمشهاي هوازي و دوچرخه سواري توصيه ميشود. از قبل پيشبيني شود. معمو لا توصيه پزشكان اين است كه از كافي بودن درمان پروژسترون مطمي ن باشيد و درمان ديگري معمو لا نياز نيست. به هر حال در هر حادثهاي لازم است كه پزشك خود را از چگونگي علاي م بطور دقيق مطلع سازيد. پژوهشكده ابن سينا ) مركز تحقيقاتي بيولوژي و بيوتكنولوژي توليدمثل ونازايي) درنظردارد بمنظور انعكاس مشكلات ناشي از درمان تهيه دارو تا ثيرات سوء ناشي از ناباروري يا خاطرات تلخ و شيرين ناباروري ويا زحماتي كه براي حصول باروري متحمل شده ايد در هر شماره ماجراي زوج ناباروري را منتشر نمايد كه براي دفتر نشريه ارسال شده است. تا شايد تا ثير رواني مثبتي بر ديگر زوجها ويا نحوه برخورد پزشكان محترم داشته باشد. ادامه داستان باروري به دنبال مرگ فرزند دلبندمان روحيه ما خيلي خراب شده بود و خيلي تمايل داشتيم بدانيم علت اين واقعه اسفبار كه براي ما رخ داده چه بوده است. بدلايل متعدد جملاتي كه در تشييع جنازه گفته ميشد مرتب به ذهنم خطور ميكرد. همه ما از خداي يم و بسوي او برميگرديم. هيچ كار خدا ب ي حكمت نيست و.. محمد علي

5 ٦ به ا رامي وارد زندگي ما شد و زندگي ما را پر از شادي كرد و غفل ت ا از زندگي ما خارج شد. هر چند دلداري دوستان و ا شنايان تا حدودي ما را تسكين ميداد ولي غم از دست دادن عزيزمان بزرگتر از اين حرفها بود ولي صحبت يكي از ا شنايان كه مرد روحاني بود ما را خيلي ا رام كرد و بينش ما را نسبت به زندگي روشنتر كرد. او در مورد خانوادهاي صحبت كرد كه تنها فرزندشان را در جنگ از دست داده بودند. ولي چنان رفتار كردند كه گوي ي ا نها ما مور بودند از يك مهمان از سوي خداوند براي مدتي نگهداري كنند و بعد ا ن مهمان عزيز را به بهترين وضع بدرقه نمايند. ا نها معتقد بودند كه فرزندان امانت الهي هستند و ما وظيفه داريم ا نها را به بهترين طريق و بر اساس اصول والاي انساني تربيت كنيم و هر زمان اراده خداوند بر تحويل ا ن امانت قرار گرفت با سپاس و تشكر از سعادت اين امانتداري اداي وظيفه كنيم. خالي بودن زندگي ما حقيقتي غير قابل انكار بود. من ٣٨ سال داشتم و سه سال پيرتر از محدوده سني بودم كه پزشكان براي حاملگي مناسب ميدانند. چگونه ميتوانستيم يك خانواده بسازيم من از علاقهاي كه به داشتن يك خانواده داشتيم كام لا ا گاه بودم و ميخواستيم هر چه زودتر اين خانواده دوباره ساخته شود. بعد از مدتي ما نه تنها با اميد درمان ناباروري را دنبال كرديم بلكه در جاده فرزندخواندگي نيز قدم نهاديم هر چند در مورد جاده پيش رويمان هيچ پيشبيني نداشتيم. براي فرزند خواندگي ما به مراكز مربوطه مراجعه كرديم و اقدامات اوليه را انجام داديم. ولي بطوريكه متوجه شديم گرفتن فرزند از اين مراكز خيلي هم كار سادهاي نبود و ميبايستي بعد از انجام مراحل اوليه منتظر بمانيم و پايان اين انتظار نيز مشخص نبود. ما در ا رزوي پسري مثل پسر خودمان بوديم ولي گويا خداوند براي ما طرح ديگري ريخته بود. ادامه دارد مردان و زنان اسكاتلندي مبتلا به فيبروز كيستيك مايلند در سنين نوجواني اطلاعات مربوط به باروري و ناباروري را دريافت كنند. طبق نظر سنجي كه از ١٢٦ مرد و ٧٩ زن بالاي ١٦ سال مبتلا به فيبروز كيستيك در اسكاتلند صورت گرفته ٥٦ درصد مردان اظهار داشتند كه اولين اطلاعات در مورد ناباروري بايد قبل از ١٦ سالگي به افراد داده شود در حاليكه فقط ١٢ درصد همين مردان به ياد ميا ورند كه اولين شنيدههايشان در اين مورد در همين سنين بوده است. اين مطالعه كه در ٤ مركز تخصصي در اسكاتلند صورت گرفت نشان داد كه زنان بيشتر از مردان احتمال دارد با مساي ل مربوط به ناباروري ناشي از فيبروز كيستيك ا شنا شده باشند. طبق اين مطالعه بسياري از بيماران اطلاعاتي در مورد باروري و ناباروري مربوط به بيماريشان نداشتهاند و نميدانستند كه ميتوانند اين اطلاعات را از كارشناسان بهداشت و شاغلان در مراكز پزشكي دريافت كنند اين بيماران اظهار داشتند كه ميخواهند دريافت اطلاعات را از سنين پايينتر شروع كنند. اين مطالعه يادا ور شده است كه مردان بيشتر از زنان در مقابل دريافت اطلاعات در اين زمينهها مقاومت نشان ميدهند. محققان به كارشناسان بهداشت توصيه ميكنند كه از اين نياز افراد به دريافت ا گاهي زود هنگام بطور فعالانه ا گاه بشوند و در اراي ه اطلاعات مفيد به بيماران بكوشند. ارتباط نازاي ي و سرفة مزمن بيماراني كه نازايي بدون علت دارند و مبتلا به سرفة مزمن ميباشند بايد براي انجام بيوپسي از بيني ارجاع داده شوند تا اختلالات اوليه مژكها در اين بيماران بررسي گردد. نازايي در اين بيماران به علت اختلالات عملي در لولهها ميباشد كه با IVF و انتقال جنين بهتر از IUI درمان ميشوند. محققان از مخاط بيني دو خانم مبتلا به نازايي بدون علت كه به سرفه مزمن طولاني مدت نيز مبتلا بودند نمونه برداري كردند و نمونهها را با ميكروسكوپ الكتروني مورد بررسي قرار دادند. با اين بررسي اختلال اوليه در مژكها در هر دو بيمار مشخص شد. اين خانمها پس از سيكلهاي IVF) IVF-ET و انتقال جنين) حامله شدند. محققين اعلام كردند كه مطالعات اخير نشان داده است كه ٢٠% بيماران با سرفة مزمن اختلال مژك دارند. امكان ساخت رحم مصنوعي براساس خبري كه در روزنامه Observer به چاپ رسيده است دو گروه از دانشمندان ادعا نمودهاند كه در راه ساخت رحم مصنوعي كه قادر است جنين را در خارج از بدن پرورش دهد موفقيتهايي بدست ا وردند. يك گروه از اين دانشمندان كه از دانشگاه Cornel نيويورك ميباشند اظهار داشتهاند كه در حال ا زمايش نمونههايي از رحم هستند كه از سلولهاي بدست ا مده از بدن زنان

6 ٧ ساخته شده است. اين سلولها در ا زمايشگاه با افزودن هورمونها و مواد غذايي رشد يافته و با استفاده از قالبهايي كه بعد ا حل ميشوند به شكل رحم درا ورده ميشوند. جنينهاي بلا استفاده در IVF (لقاح خارج رحمي) در اين رحمها قرار داده شدند و مشاهده شد كه به ديواره چسبيدند و شروع به رشد نمودند. ا زمايشات پس از ٦ روز متوقف شد اما دانشمندان در نظر دارند تا جنينها را به مدت ١٤ روز (حداكثر زمان مجاز) در رحم مصنوعي نگه دارند تا ببينند كه ا يا تمايز سلولي و تشكيل عروق و جفت اوليه رخ ميدهد يا نه اگر اين برنامه موفقيتا ميز باشد ا زمايشات بعدي بر روي حيوانات انجام خواهد شد. هدف نهايي از اين ا زمايشات كمك به زناني است كه به علت ا سيب رحمي قادر به بچهدار شدن نيستند. رحم مصنوعي كه از سلولهاي خود زن ساخته شده بدون وجود خطر پسزدن پيوند قابل پيوندزدن به وي ميباشد. در ضمن يك تيم ژاپني در دانشگاه Juntendo توكيو در حال انجام تحقيق ديگري در اين زمينه هستند تا به زناني كه سقطهاي مكرر و يا تولدهاي بسيار نارس دارند كمك شود. اين دانشمندان جنينهايي از بز را گرفته و توانستهاند ا نها را در مخازني از مايع ا منيوتيك (مايعي كه در دوران جنيني جنين را در برميگيرد) با دماي كنترل شده زنده نگه دارند. اين جنينها كه بندنافشان به دستگاههاي خاصي كه مواد غذايي را به جنين ميرساند و مواد دفعي ا نها را ميگيرد وصل شده بود تا مدت ١٠ روز حيات داشتند. ويتامينB (٢) تهيهوتنظيم طيبه بخشياني كارشناس ارشد داروسازي پژوهشكده ابن سينا و عضوگروه پژوهشي ژنتيك توليدمثل در شماره قبل ضمن معرفي ويتامينهاي گروه B ويتامينهاي B 1 و B 2 توضيح داده شد. در اين شماره به شرح بقيه ويتامينهاي اين خانواده ميپردازيم. بيحسي (نسبت به لمس) و خستگي ميباشند. از منابع غذايي مناسب براي اين ويتامين ميتوان به حبوبات دانههاي روغني تخممرغ گوشت قرمز ماهي و گندم اشاره نمود. تحقيقات نشان داده است استفاده از اين دارو در ميان گروهي از زنان نابارور كه به ميزان ٣ بار در روز ٥٠mg از ا ن استفاده كردهاند احتمال بارداري در ا نان افزايش يافت. معمو لا اين داروها به همراه داروهاي ديگر براي افزايش درصد بارداري تجويز ميشود. (٥ acid Folic (ويتامين :(B ٩ كمبود اين ويتامين شايع است زيرا خيلي زود از بين ميرود. اگر چه اين ويتامين در خيلي از غذاها يافت ميشود ولي در اثر گرماي پختن از بين ميرود و همچنين هر چه ميوه يا سبزي بيشتر نگهداري شود ميزان اين ويتامين در ا ن كاهش پيدا ميكند. اين ويتامين براي سلامت سيستم عصبي خون و سلولها لازم است همچنين استفاده از اين ويتامين تولد نوزاد ناقص را كاهش ميدهد. تحقيقات محدودي نيز نشان دادهاند كه مقدار كمي از اين ويتامين ميتواند درصد باروري را افزايش دهد. تجويز اين دارو به تشخيص پزشك صورت ميگيرد به خصوص در ميان زنان باردار كه معمو لا با كمبود اين ويتامين روبرو هستند و همچنين در بين افرادي كه از داروهاي ضدسرطان صرع و قرصهاي ضدبارداري استفاده ميكنند نيز تجويز ميشود. از عوارض جانبي اين دارو ميتوان اسهال كمخوني و اختلال در جذب را نام برد. از منابع غذايي اين ويتامين ميتوان به تمام سبزيجات سبز مانند: اسفناج چغندر و كلم و همچنين برنج گندم نخود لوبيا جگر سويا و گردو اشاره نمود. اين دارو بهتر است همراه غذا ميل شود. Cyanocobalamin (٦ (ويتامين :(B ١٢ ناباروري ميتواند يكي از علاي م اوليه كمبود اين ويتامين باشد همچنين اين ويتامين سنتز RNA را در سلولهاي ويتامين :(B ٦ ) Pyridoxine (٤ مطالعات نشان داده است زناني كه از ويتامين B ٦ استفاده ميكنند احتمال باروري بيشتري دارند. همچنين اين ويتامين نقش مهمي در رشد گلبولهاي قرمز سلامت پوست سيستم ايمني و انجام صحيح وظايف ا نزيمها دارد. تحقيقات نشان داده است در رژيمهاي غذايي كه بايستي از درصد بالايي از پروتي ين استفاده شود و همچنين كسانيكه داروهاي ضدبارداري مصرف ميكنند استفاده از اين ويتامين ضروري ميباشد. كمبود اين ويتامين ميتواند باعث افسردگي حملههاي عصبي كمخوني. سردرد ريزش مو اختلالات باروري و گردد. اين دارو براساس تشخيص پزشك تجويز ميشود كه ميتواند به دليل كمبود ا ن يا به همراه استفاده داروهاي ديگر و يا بدليل مشكل ژنتيكي در متابوليسم تجويز شود. تحقيقات نشان داده است كه استفاده از اين دارو در هنگام بارداري خطرناك نيست ولي بهتر است اين مسي له با مشورت پزشك صورت بگيرد. از ا نجاي يكه اين دارو از طريق شير به نوزاد منتقل ميشود مادران شيرده بايد با هماهنگي پزشك ا نرا مصرف نمايند. عوارض جانبي اين دارو شامل اختلالات رواني و عصبي

7 ٨ ١٢ ١١ ١٠ ٩ ٨ ٧ ٦ ٥ ٤ ٣ ٢ ١ ١ ه ي پ و ل س ي م پ ٢ فف م ر ا ي و ا ل ي ٣ ت ب ا ر ه ا د ي ا ل ٤ پ ي ر و ح ي س ب و ٥ ي و ك ل ت ت م ه ه ن ٦ ك ك ه ر ر ي و ف ٧ ر م ج ا ز ي پ ا ر ٨ ظ ح ه ل خ س ت گ ي ٩ پ ر ي ر د ا ق ت ١٠ ا ف ا د ت ل ا و ك ١١ س ر م ش و م و ا ١٢ پ ا ي و ل و ك و ي ل ي و ١٢ ١١ ١٠ ٩ ٨ ٧ ٦ ٥ ٤ ٣ ٢ ١ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ١١ ١٢ عصبي تحريك ميكند در درمان كمخوني نيز از اين ويتامين به طور گسترده استفاده ميشود. بطور كلي اين ويتامين براي رشد توليدمثل سلول توليد خون و سنتز بافت و پروتي ين ضروري ميباشد. تجويز اين دارو نيز بايد با اجازه پزشك صورت بگيرد. درصورت داشتن هرگونه بيماري بايد به پزشك اطلاع داده شود. درصورت باردار بودن نيز بايد استفاده از اين دارو با اجازه پزشك صورت بگيرد زيرا هنوز مشخص نيست كه ا يا اين ويتامين به نوزاد متولد نشده ا سيبي ميرساند يا خير. در مورد مادران شيرده از ا نجاي يكه اين ويتامين براي هر دوي ا نها (مادر و نوزاد) لازم است دوز اين ويتامين توسط پزشك دستور داده ميشود. تحقيقات نشان داده است كه تزريق ويتامين B ١٢ ميتواند تعداد اسپرم در مرداني كه با تعداد كم اسپرم مواجه هستند را افزايش دهد. بطور كلي تحقيقات نشان داده است كه مصرف اين دارو چه در بين مردان چه در بين زنان باعث بهبود وضعيت و فعاليت سيستم توليدمثل ميگردد. همچنين تحقيقات نشان داده است كه اين ويتامين براي زنان و دختراني كه در سنين باروري هستند لازم است زيرا از بعضي از نقصهاي زايماني جلوگيري ميكند. عوارض جانبي خاصي در مورد اين دارو ذكر نشده است و مسموميت از ا ن تهديدكننده نميباشد ولي در صورت هرگونه واكنشهاي جانبي بهتر است به پزشك اطلاع داده شود. از منابع غذايي اين دارو ميتوان به حبوبات مركبات گندم سبزيجات با برگهاي سبز تيره رنگ ماكيان و جگر اشاره نمود. كمخوني افسردگي ريزش مو بيخوابي بياشتهايي درد ماهيچهاي و حالت تهوع همراه باشد پزشك اين دارو را تجويز ميكند. عوارض جانبي خاصي در مورد اين ويتامينها گزارش نشده است اما ميتواند با اسهال همراه باشد. منابع خوب غذايي كه اين ويتامينها در ا ن يافت ميشوند: تخممرغ ماهي شير فرا وردههاي لبني سبزيجات گندم و گوشت هستند. پايان افقي: ١ -پوكي استخوان-محبت و دوستي ٢ -گرسنه و ناشتا-بيماري چشمي موسوم به ا ب سياه ٣ -ورم و التهاب روده بزرگ-جذاب ٤ -ثبات و بقا اگر حروف وسط ا ن جابجا شود-ضمير سوم شخص مفرد-نقره و مفتول فلزي ٥ -خرطوم فيل-تكرار يك حرف-معدن ٦ -از شهرهاي استان يزد-قطار زيرزميني ٧ -پنهاني-گاهي در كار ميافتد-كليد موفقيت بعضيها ٨ -پايه و بنيان-اندام و بلندي با حرفي اضافه در انتها ٩ -از بيماريهاي رواني ١٠ -طايفهاي در ايران-ذره و جزء-پايتخت فراري ١١ كشورهاي افريقاي ي-جوانمرد ١٢ - خوندماغ- از اعياد ويتنام زا- عمودي: ١ -ا ب چشم-حالت ا شفتگي و پريشان حواسي تصديق روسي ٢ - مدح كردن-نقاش و نگارنده ٣ بيماريهاي خوني ژنتيكي-كلمه نداشتن ٤ -اشعه ماوراء بنفش-جسمي جامد و سخت كه در طبيعت بصورت زا- عقيق و سنگ ا تش زن يافت ميشود ٥ -مخترع كاغذ اگر حروف ا ن درست چيده شود-جمع كره ٦ زا- گذرگاهها- دعا و ثنا-نت چهارم ٧ -ا مپولي كه بعد از زايمان به مادران - RH تزريق ميشود- زا تفريح گاهها ٨ - خلاء و بيهوا-كاغذ ٩ -توان و قدرت- جشنها ١٠ -عمل برداشتن سينه ١١ - دوست و همدم-كتاب مقدس يهوديان ١٢ -دردقاعدگي-وقت و زمان معين برنده به قيد قرعه انتخاب خواهد شد. اشتراك يك سال نشريه پيام باروري و ناباروري به طوررايگان (حل جدول قبل) صاحب امتياز: پژوهشكده ابن سينا مدير مسي ول: دكتر محمد مهدي ا خوندي زير نظر شوراي علمي نشريه: دكتر محمد رضا صادقي دكتر معرفت غفاري دكتر سهيلا عارفي شميسه اسكندري همكاران اجراي ي: ناصر رحيمي معصومه عباس مقدم ابوالفضل عليزاده طراحي روي جلد: حسن خطاي يان گسترة توزيع: سراسر كشور ترتيب انتشار: ماهنامه روش: خبري ا موزشي اين نشريه براي شنيدن هر گونه اظهار نظر پيشنهاد انتقاد سازنده اعلام ا مادگي مي نمايد. علاقمندان ميتوانند نقطه نظراتخود رابهنشانيزيرارسال نمايند. تهران: بزرگراه شهيد چمران دانشگاه شهيد بهشتي انتهاي بلوار صندوق پستي: ١٧٧-١٩٨٣٥ تلفن: ٢٤٠٢٠١١ و ٢٤١٨٧٤١-٣ فاكس: ٢٤٠٣٦٤١ Journals@arc.sbu.ac.ir Web site: :Biotin و Pantothenic acid (٧ اين دو ويتامين براي متابوليسم پروتي ين و هيدراتهاي كربن در بدن لازم هستند. از ا نجاي يكه اين ويتامينها در منابع طبيعي غذايي به خوبي يافت ميشوند دوز خاصي را نميتوان براي استفاده اشاره كرد ولي در صورت كمبود ا نها (كه خيلي نادر است) ميتواند با علاي مي نظير