PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS DE GAIA DOC III.-MEMORIA INFORMATIVA E DESCRITIVA (1) Índice -1 -
INDICE III.1 INTRODUCIÓN... 3 III.1.1 ORGANISMO PROMOTOR DO PLAN SECTORIAL... 3 III.1.2 ANTECEDENTES SOBRE PLANIFICACIÓN SECTORIAL DE SOLO EMPRESARIAL... 3 III.1.3 NECESIDADE E URXENCIA DA ELABORACIÓN DO PLAN SECTORIAL... 5 III.1.4 O MARCO XURÍDICO E PROCEDENCIA DA FORMULACIÓN DO PLAN SECTORIAL... 5 III.1.4.1 AXUSTE DO PLAN SECTORIAL Á LEXISLACIÓN VIXENTE... 5 III.1.4.2 SOMETEMENTO A AVALIACIÓN AMBIENTAL EXTRATÉXICA DO PLAN SECTORIAL... 6 III.1.5 ÁMBITO TERRITORIAL E OBXECTO DO PLAN SECTORIAL... 6 III.1.6 ARTELLAMENTO DO PLAN SECTORIAL COS INTRUMENTOS DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO... 7 III.1.6.1 AS DIRECTRICES DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO (DOT)... 7 III.1.6.2 OUTROS INSTRUMENTOS DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO... 8 III.1.7 METODOLOXIA PARA A ELABORACIÓN DO PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS... 8 III.1.7.1 INFORMACIÓN DE PARTIDA... 8 III.1.7.2 ESTUDO DE DÉFICITS E DE NECESIDADES DE SOLO EMPRESARIAL... 9 III.1.7.3 LOCALIZACIÓN TERRITORIAL DAS NOVAS ÁREAS EMPRESARIAIS... 10 III.1.7.4 REDACCIÓN DO PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DE ÁREAS EMPRESARIAIS... 10 III.1.8 DOCUMENTACIÓN E DETERMINACIÓNS DO PLAN SECTORIAL... 10 III.2 CARACTERIZACIÓN TERRITORIAL... 12 III.2.1 CARACTERÍSTICAS AMBIENTAIS... 12 III.2.1.1 INTRODUCIÓN... 12 III.2.1.2 MEDIO FÍSICO... 12 III.2.1.3 MEDIO BIÓTICO... 16 III.2.1.4 A PAISAXE... 18 III.2.1.5 O PATRIMONIO NATURAL... 20 III.2.1.6 O PATRIMONIO CULTURAL... 24 III.2.2.1 O SISTEMA DE ASENTAMENTOS DE GAIA... 25 III.2.2.2 AS INFRAESTRUTURAS E OS NODOS DE TRANSPORTE... 27 III.2.2.3 INFRAESTRUTURAS DE SERVIZOS URBANOS... 32 III.2.3 ANÁLISE SOCIOECONÓMICO... 35 III.2.3.1 POBOACIÓN... 35 III.2.3.2 DESENVOLVEMENTO ECONÓMICO... 37 III.2.3.3 ACTIVIDADE ECONÓMICA E TECIDO EMPRESARIAL... 39 III.2.4 PLANEAMENTO TERRITORIAL E URBANÍSTICO... 45 III.2.4.1 PLANEAMENTO TERRITORIAL... 45 III.2.4.2 O PLAN DE SOLO EMPRESARIAL DE GAIA 2009-2015... 47 III.2.4.3 PLANEAMIENTO URBANÍSTICO.... 49 III.3 ESTUDO DO SOLO EMPRESARIAL DE GAIA... 50 III.3.1 INTRODUCIÓN... 50 III.3.2 DESCRICIÓN E EVOLUCIÓN DO SOLO EMPRESARIAL... 50 III.3.2.1 LOCALIZACIÓN TERRITORIAL DO SOLO EMPRESARIAL... 50 III.3.2.2 PROMOTORES SOLO EMPRESARIAL... 51 III.3.2.3 FUNCIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS... 52 III.3.2.4 TAMAÑO DAS ÁREAS EMPRESARIAIS... 53 III.3.2.5 ÁMBITO DE INFLUENCIA... 55 III.3.2.6 EVOLUCIÓN DO SOLO EMPRESARIAL DE GAIA... 55 III.3.3 ESTUDO DO MERCADO DE SOLO EMPRESARIAL... 58 III.3.3.1 ÁMBITOS DE ESTUDO... 58 III.3.3.2 OFERTA DE SOLO EMPRESARIAL... 59 III.3.3.3 DEMANDAS E NECESIDADES DE SOLO EMPRESARIAL... 92 III.3.3.4 BALANCE OFERTA-DEMANDA E COBERTURA DE DÉFICITS DE LOCALIZACIÓN... 99 III.3.4 DIAGNOSE... 103 III.4 OBXECTIVOS DO PLAN SECTORIAL DE ÁREAS EMPRESARIAIS.... 104 III.5 ACTUACIÓNS DE SOLO EMPRESARIAL DO PLAN 2009-2015 E DOS DEMAIS PROMOTORES... 105 III.2.2 O TERRITORIO... 25 Índice -2 -
III.1 INTRODUCIÓN Provincia de Pontevedra (5 actuacións): A Guarda-O Roxal, Catoira, Mos, Tomiño e Vilanova de Arousa. III.1.1 ORGANISMO PROMOTOR DO PLAN SECTORIAL O Organismo Promotor do PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DE ÁREAS EMPRESARIAIS NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GAIA (PSOAEG) é o Instituto Galego de Vivenda e Solo (IGVS), organismo autónomo adscrito á Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas (CMATI). O Plan Sectorial é o Instrumento de Planificación Territorial que permite cumprir coa realización da política de creación e fomento de solos de carácter produtivo segundo os obxectivos previstos na Lei 3/1988, do 27 de abril, de creación do Instituto Galego da Vivenda e Solo, en relación co Decreto 317/2009, do 4 de xuño, polo que se establece a estrutura orgánica do IGVS, satisfacendo as necesidades da demanda do solo das empresas e dos novos emprendedores e contribuíndo a unha mellora na ordenación territorial. Das 39 actuacións previstas, 28 foron aprobadas definitivamente (23 como proxecto sectorial e 5 con outros instrumentos de planeamento), outras 6 encontrabanse en tramitación (Camariñas, Touro, A Gudiña, Taboadela, Verín e Viana do Bolo) e as 5 restantes están paralizadas (Laxe, Muxia, Carnota, Porto do Son e Xove-Cervo). A actuación de Laxe encóntrase pendente de nova delimitación polo Concello e as catro restantes desistiuse da súa tramitación, por acordo do Consello da Xunta do 31 de xullo de 2008. b) ACTUACIÓNS ADICIONAIS PREVISTAS Complementariamente ás actuacións previstas no PSOAEG-2004, O Instituto Galego de Vivenda e Solo tiña cualificadas como adicionais ao Plan Galicia 16 novas actuacións, cuxa distribución por provincias era a seguinte: III.1.2 ANTECEDENTES SOBRE PLANIFICACIÓN SECTORIAL DE SOLO EMPRESARIAL Provincia de A Coruña (4 actuacións): Arteixo, Coristanco, Ortigueira e Ribeira-Couso. a) PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DE ÁREAS EMPRESARIAIS NO ÁMBITO DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GAIA DE 2004 (PSOAEG-2004) O Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais no Ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia de 2004 (no sucesivo PSOAEG-2004), foi aprobado por acordo do Consello da Xunta de Galicia do 27 de maio de 2004. Este documento de ordenación territorial foi redactado co obxecto de regular a implantación de actuacións en materia de desenvolvemento e promoción de solo empresarial, previstas nas medidas dirixidas á recuperación e diversificación da base produtiva das zonas costeiras afectadas polos vertidos do Prestige e nas medidas para reforzar a competitividade e mellorar o equilibrio territorial coa Galicia interior. O PSOAEG-2004, incluiu 39 actuacións cunha superficie total de 1.359 Has, repartidas en 41 concellos das catro provincias de Galicia, prevéndose a súa realización no cuatrienio 2005-2009. Ditas actuacións estruturábanse en tres eixos básicos de actuación (Costa da Morte, Resto da Costa e Eixo Interior) e tipificábanse, ademais, en función do tamaño (< 10 has, de 10 a 40 has, de 40 a 100 has e > 100 has), da funcionalidade (principal, complexa e central e especializada) e da área de influencia (local, comarcal e subrexional). A distribución, por provincias, das 39 actuacións previstas no PSOAEG-2004 son as seguintes: Provincia de A Coruña (16 actuacións): Camariñas, Carballo, Carnota, Cedeira, Cee, Ferrol, Laracha, Laxe, Malpica, Muros, Muxía, Porto do Son, Rianxo, Santiago, Touro e Vimianzo. Provincia de Lugo (8 actuacións): Barreiros, Begonte, Foz, Lourenzá, Lugo, Mondoñedo, Viveiro e Xove-Cervo. Provincia de Ourense (10 actuacións): A Gudiña, Nogueira de Ramuín, Pereiro de Aguiar, Pobra de Trives, Riós, Rubiá, Taboadela, Verín, Viana do Bolo e Xinzo de Limia. Provincia de Ourense (1 actuación): Verín (Centro de Automoción). Provincia de Pontevedra (11 actuacións): Arbo, Bueu, Lalín, Pontecaldelas, Salceda de Caselas, Salvaterra-As Neves (PLISAN), Sanxenxo, Silleda, Tui, Vigo e Vilagarcía de Arousa. c) ESTADO DO SOLO EMPRESARIAL EN AGOSTO DE 2005 Conxugando as determinacions do PSOAEG-2004 coas actuacions adicionais citadas anteriormente, o estado do solo empresarial de Galicia en agosto de 2005 era o reflexado no cadro seguinte: Cadro nº 1 Estado do solo empresarial (Agosto 2005) PARQUES/ACTUACIÓNS NÚMERO SUPERFICIE (Nº) (m²) Parques operativos 51 9.584.725 Plan Sectorial 2004 39 13.590.000 Actuacións adicionais previstas 32 16.910.020 Previsión ano 2009 122 40.084.745 d) PLANIFICACIÓN DE SOLO EMPRESARIAL NO PERÍODO 2005-2008 Entre os anos 2005 e 2008, o Goberno da Xunta continuou coa planificación feita con anterioridade, iniciándose un período de desenvolvemento de novas actuacións non previstas no plan sectorial de áreas empresariais, xurdidas en distintos ámbitos xeográficos como resposta a situacións puntuais e illadas e non a partir da planificación global e conxunta para todo o territorio. Así se iniciou a tramitación de proxectos sectoriais para as seguintes actuacións: Parque de Barbanza (Ribeira e A Pobra). -3 -
Parque de Tamagos (Verín). Cidade de moble (A Estrada). Parque de Arroufana (Mos). Ampliación de Pousadoiro (Vilagarcía e Caldas). Parque de Tremoedo (Vilanova e Vilagarcía). Parque de A Pasaxe (Vigo e Gondomar). Parque de Ameal (Vigo e Redondela). de incidencia supramunicipal proxectos sectoriais que non figuran no devandito Plan Sectorial. Así mesmo poderán aprobarse proxectos sectoriais para unha determinada infraestrutura, dotación ou instalación unha vez concluídos os trámites que se inician co presente acordo. 2º.- Os proxectos sectoriais que se atopan na actualidade en tramitación e que obedecen ao desenvolvemento do devandito Plan Sectorial continuarán tramitándose segundo a normativa de aplicación. 3º.- As actuacións recollidas no citado Plan Sectorial, nas localidades de Muxia, Carnota, Porto do Son e Xove-Cervo acordáse desistir da súa tramitación por non se axeitar as mesmas aos obxectivos e criterios dunhas actuacións racionais e de auténtica ordenación territorial. Parque de O Morrazo (Cangas e Bueu). Asemade, iníciase a redacción doutros instrumentos previstos na lei 10/1995, de ordenación do territorio de Galicia: Plan Sectorial de ámbito comarcal para a área funcional de Vigo. Plan Sectorial de ámbito comarcal para a área funcional de Ribeira. Plan Territorial integrado Val de Rábeda. Proxecto Sectorial do parque de Paderne de Allariz. Proxecto Sectorial do parque de Taboadela. Paralelamente a estas actuacións a Consellería tramitou outros tres proxectos sectoriais, por tratarse de actuacións singulares: Centro de excelencia en electrónica para vehículos intelixentes no Concello de Porriño (aprobado con data 2/04/09). Plataforma loxística empresarial e portuaria de Ferrol (en tramitación). Parque medioambiental de Carballeda de Avia (proxecto paralizado). e) TRÁMITES PARA DEIXAR SEN EFECTO O PSOAEG-2004 A imposibilidade de levar a cabo a tramitación das novas actuacións, segundo o establecido no Artigo 9 do Decreto 80/2000, por non estar incluídas no Plan Sectorial, supuxo que se instase ao inicio dos trámites para deixar sen efecto o Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresarias na Comunidade Autónoma de Galicia aprobado por acordo do Consello da Xunta de Galicia de 27 de maio de 2004. Así, o Consello da Xunta de Galicia, na súa reunión de data 31 de xullo de 2008 (DOG 7/08/08) e en relación co Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia aprobado por acordo do Consello da Xunta de Galicia, de 27 de maio de 2004, acordou o seguinte: 1º.- Declara o inicio dos trámites para deixar sen efecto o Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia aprobado por acordo do Consello da Xunta de Galicia de 27 de maio de 2004, o que conlevará que, a partir da data deste acordo, poderán declararse f) PLAN DE SOLO EMPRESARIAL DE GAIA 2009-2015 Co obxectivo de dispor de dunha ferramenta de análise global, o Consello da Xunta do 19 de novembro de 2009, adopta o acordo de iniciar a redacción dunha nova planificación global e integrada das áreas empresariais coas seguintes finalidades e criterios: O novo Plan aportará unha concepción conxunta vertebradora do territorio axeitada ás necesidades reais de cada comarca e viable no seu desenvolvemento. Adoptarase como punto de partida para a redacción do novo Plan, o estado do solo empresarial do IGVS, XESTUR e SEA, a novembro de 2009, que recolle as actuacións do anterior PSOAEG-2004, así como as novas actuacions previstas, relacionadas nos apartados precedentes. A Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas desenvolverá accións en duas liñas: o Planificación global: que, atendendo a necesidades reais, posibilitará os obxectivos aos anos horizontes 2012 e 2015 do Plan. o Medidas dinamizadoras da venda de solo empresarial: que flexibilicen e faciliten o acceso ao solo para as entidades que o requiran. A redacción do novo Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais, partirá das determinacións citadas anteriormente e deberá complementarse coa elaboración dos seguintes estudos e análises: Análise da demanda Análise da oferta Planificación global Axuste das actuacións ás determinacións dos instrumentos de ordenación do territorio aprobados recentemente: Directrices de Ordenación do Territorio (DOT) e Plan de Ordenación do Litoral (POL). -4 -
III.1.3 NECESIDADE E URXENCIA DA ELABORACIÓN DO PLAN SECTORIAL Como consecuencia de ter quedado sen efecto o PSOAEG-2004 e do inicio de numerosas actuacións empresariais posteriormente, á marxe dunha planificación conxunta, o Consello da Xunta de 19 de novembro de 2011 adoptou o acordo de acometer a redacción dunha planificación global e integrada de áreas empresariais, segundo os obxectivos previstos no Plan Sectorial de Solo Empresarial 2009-2015. Polo tanto, resulta necesaria e urxente a elaboración do citado Plan Sectorial polas seguintes razóns: Para dar cumprimento ó acordo do consello da Xunta de 19 de novembro de 2009, polo que debe iniciarse a redacción dun novo Plan Sectorial de Solo Empresarial, cos obxectivos previstos no Plan (2009-2015). O acordo citado tamén recolle o acordo do Consello da Xunta de Galicia, de data 31 de xullo de 2008, en particular no especificado no apartado 2º que di: Os proxectos sectoriais que se atopan na actualidade en tramitación e que obedecen ao desenvolvemento do devandito Plan Sectorial continuarán tramitándose segundo a normativa de aplicación. Para axeitar o desenvolvemento do solo empresarial ás determinacións contidas nas DOT, complementando as actuacións contidas no Plan 2009-2015 con novas actuacións empresariais que resulten necesarias para cubrir as posibles reservas propostas nas DOT e, en definitiva, para contribuír na consolidación progresiva do Modelo Territorial establecido nas mesmas III.1.4 O MARCO XURÍDICO E PROCEDENCIA DA FORMULACIÓN DO PLAN SECTORIAL III.1.4.1 AXUSTE DO PLAN SECTORIAL Á LEXISLACIÓN VIXENTE a) LEI 10/1995, DE 23 DE NOVEMBRO, DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO DE GAIA O presente Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia, redáctase no marco da Lei 10/1995, de 23 de novembro, de Ordenación do Territorio de Galicia. Esta Lei configura un sistema de ordenación territorial para o que establece diferentes instrumentos de ordenación do territorio, indicando a súa funcionalidade e o seu contido, así como o procedemento para a súa elaboración e aprobación. No marco de dita lei, o Decreto 80/2000, do 23 de marzo, regula os PLANS E PROXECTOS SECTORIAIS DE INCIDENCIA SUPRAMUNICIPAL e, polo tanto, o presente Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais da C.A. de Galicia responde ao contido de dito decreto e, en concreto, ás determinacións que se establecen nos apartados seguintes: Finalidade dos plans e proxectos de incidencia supramunicipal De conformidade co establecido no Art. 2º.1 do Decreto 80/2000, os plans e proxectos sectoriais teñen por obxecto regular a implantación territorial das infraestruturas, dotacións e INSTALACIÓNS de interese público ou utilidade social cando a súa incidencia transcenda do termo municipal no que se localicen, pola súa magnitude, importancia ou especiais características, ou que se asenten sobre varios termos municipais. O presente Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais englóbase, de conformidade co contido do Art. 3º.3 do decreto 80/2000 no grupo de INSTALACIÓNS, ao definirse estas como: as destinadas á realización de actividades económicas primarias, secundarias ou terciarias que cumpran as condicións citadas no Art. 2º.1 citado anteriormente. Relación cos instrumentos de ordenación do territorio De conformidade co establecido no Art. 5º do decreto 80/2000, os plans e proxectos sectoriais non poderán vulnerar as determinacións contidas noutros instrumentos de ordenación do territorio, regulados na lei 10/1995, de 23 de novembro, de ordenación do territorio de Galicia. Os instrumentos de ordenación territorial regulados en dita lei son os seguintes: o As Directrices de Ordenación do Territorio. o Os Plans Territoriais Integrados. o Os Programas Coordinados de Actuación. o Os Plans e Proxectos Sectoriais de Incidencia Supramunicipal. o Os Plans de Ordenación do Medio Físico. Relación coa lexislación urbanística e ambiental De conformidade co disposto no Art.5º.2 as instalacións que impliquen a transformación urbanística do solo rústico e o seu conseguinte cambio de clasificación de solo deberán acomodarse ao disposto na lei 9/2002, de 30 de decembro, sobre réxime de solo e valoracións, e cumprir os estándares de reservas mínimas para zonas verdes e aparcamentos que establece a citada lei. En solo rústico de especial protección quedan prohibidas as actuacións que resulten incompatibles cos seus valores ecolóxicos, ambientais, paisaxisticos, históricos, etnográficos, culturais uo calquera outro que sexa obxecto de protección outorgada ou coas proteccións derivadas da lexislación sectorial de aplicación. No artigo 32º da lei 9/2002, do 30 de decembro, de Ordenación Urbanística e Protección de Medio Rural de Galicia, no apartado 2.a) relativo ao solo rústico de protección agropecuaria e no apartado 2.b) relativo ao solo rústico de protección forestal, establecense sendas excepcionalidades ás prohibicións das actuacións que resulten incompatibles cos valores de solo rústico de especial protección citadas anteriormente. O contido de dita excepcionalidade é o seguinte: Excepcionalmente, a través dos procedemtos previstos na lexislación de ordenación do territorio, a consellería competente, por razon de contido do proxecto, poderá autorizar as actuacións necesarias para a implantación de infraestruturas, dotacións e intalacións nas que concurran unha causa de utilidade pública ou de interese social que sexa prevalente a calquera outra preexistente -5 -
Determinacións Os plans sectoriais, de conformidade co establecido no Art. 6º do decreto 80/2000 establecerán as condicións xerais para o futuro desenvolvemento das instalacións no ámbito da Comunidade Autónoma de Galicia, axustándose á súa función vertebradora dunha política territorial, definindo os criterios de deseño, as características funcionais e localización, que garantan a accesibilidade e a inserción da totalidade do territorio nunha racional dispoñibilidade de ditos elementos estruturantes. b) LEXISLACIÓN URBANISTICA E AMBIENTAL O Plan Sectorial tamén se axustará ao establecido en: A Lei 9/2002, de 30 de decembro, de ordenación urbanística e protección de medio rural de Galicia, modificada pola Lei 15/2004, de 29 de decembro, Lei 6/2008, do 19 de xuño, de vivenda e solo e pola Lei 2/2010, do 25 de marzo, de medidas urxentes. A Lei 9/2006, de 28 de abril, sobre avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente. A Lei 6/2007, de 11 de maio, de medidas urxentes en materia de ordenación do territorio e do litoral de Galicia. A Lei 7/2008, do 7 de xullo, de protección da paisaxe de Galicia. Tamén será de aplicación na redacción do Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais, a lexislación europea, estatal e autonómica vixente, que afecte a dito Plan, contida no ANEXO V das Directrices de Ordenación do Territorio. III.1.4.2 SOMETEMENTO A AVALIACIÓN AMBIENTAL EXTRATÉXICA DO PLAN SECTORIAL a) LEI 9/2006, DE AVALIACIÓN DOS EFECTOS DE PLANS E PROGRAMAS NO MEDIO AMBIENTE Con data 30 de abril de 2006 entrou en vigor a Lei estatal 9/2006, de 28 de abril, sobre avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente. A Avaliación Ambiental Estratéxica (AAE) é un instrumento de prevención para integrar os aspectos ambientais na toma de decisións de plans e programas públicos que poidan ter efectos significativos sobre o medio ambiente, ben directamente a través das súas propias determinacións, ben porque establezan o marco para a futura autorización de proxectos legalmente sometidos a avaliación de impacto ambiental. Polo tanto, a AAE é un proceso de avaliación ambiental que se debe integrar na propia elaboración do Plan Sectorial, de forma interactiva ó longo de todo o seu proceso de desenvolvemento e toma de decisión b) LEI 6/2007 DE MEDIDAS URXENTES EN ORDENACIÓN DO TERRITORIO E DO LITORAL A Lei 6/2007, de 11 de maio, de medidas urxentes en materia de ordenación do territorio e do litoral de Galicia (DOG 16/05/07), establece no seu Capítulo II os instrumentos de ordenación do territorio e de planeamento urbanístico obxecto de avaliación ambiental estratéxica tendo en conta o establecido pola citada Lei 9/2006, do 28 de abril, sobre a avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente. Así, no apartado a) do seu artigo 6, recóllese que os instrumentos de ordenación do territorio regulados na Lei 10/1995, do 23 de novembre, excepto os proxectos sectoriais de incidencia supramunicipal que desenvolvan as previsións dun plan sectorial previamente sometido a avaliación ambiental estratéxica segundo a Lei 9/2006, do 28 de abril, serán obxecto de avaliación ambiental extratéxica. Neste senso, o Plan Sectorial de Solo Empresarial someterase a Avaliación Ambiental Estratéxica conforme ao establecido na Lei 9/2006, de 28 de abril, a desenvolver seguindo o procedemento integrado de Avaliación Ambiental Estratéxica de instrumentos de ordenación do territorio previsto no artigo 7 da Lei 6/2007, de 11 de maio. Xunto coa Lei 10/1995, do 23 de novembro, de ordenación do territorio de Galicia, a Lei 6/2007, do 11 de maio, de medidas urxentes en materia de ordenación do territorio e do litoral de Galicia, a Lei 7/2008, do 7 de xullo, de protección da paixaxe de Galicia, a Lei 9/2006, do 28 de abril, sobre a avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente, e demais normativa xa citada. III.1.5 ÁMBITO TERRITORIAL E OBXECTO DO PLAN SECTORIAL a) ÁMBITO TERRITORIAL O Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais comprende todo o ámbito territorial da Comunidade Autónoma de Galicia. b) OBXECTIVOS O Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia ten como obxectivos fundamentais: Cuantificar e localizar a superficie necesaria de solo empresarial que debe urbanizarse ao ano horizonte do Plan Sectorial, para cubrir as necesidades da demanda estimada. Definir os ámbitos do territorio susceptibles de acoller actuacións de carácter empresarial para cubrir a longo prazo as necesidades de solo empresarial derivadas da aplicación das Directrices de Ordenación do Territorio, mediante o estudo da capacidade de acollida do territorio para actividades empresariais. Con estes obxectivos o Plan Sectorial elaborouse dende as seguintes perspectivas: -6 -
Socioeconómica. A compoñente socioeconómica baseouse no estudo do mercado de solo empresarial, mediante a análise da estrutura oferta-demanda, coa finalidade de avaliar a superficie e características de solo demandado e definir o emprazamento do solo correspondente. Ordenación territorial. A ordenación territorial do solo empresarial baseouse no estudo das necesidades e posibles reservas en coherencia co modelo territorial proposto nas DOT para o desenvolvemento do solo empresarial de Galicia. Mediante este estudo realizouse unha estimación xeral da superficie e das características do solo necesario, así como dos criterios e alternativas de localización das futuras áreas empresariais. Localización territorial. Os criterios para a localización dos emprazamentos das áreas empresariais son diferentes, para as actuacións empresariais en tramitación ou en estudo, para as que se define o emprazamento e a delimitación do ámbito e para as potenciais actuacións derivadas das esixencias do modelo de demanda e do cumprimento das DOT, cuxo emprazamento pode estar suxeito á análise de varias alternativas en función da viabilidade que resulte de analizar de xeito detallado o territorio de Galicia. Para as áreas empresariais en tramitación e estudo, así como para as novas áreas empresariais propostas que resultan necesarias para cubrir as demandas de solo empresarial ao ano horizonte do Plan, localízanse e delimítanse os seus ámbitos realizándose, ademais, a avaliación do grao de viabilidade de cada actuación en función dos seus efectos sobre o medio físico e o medio ambiente, e das posibilidades de conexión coas infraestruturas de transportes e de servizos. Para a localización das áreas empresariais que xurdan, como consecuencia da aplicación das DOT e non se atopen incluídas na programación do Plan, realízase un estudo sobre a capacidade de acollida do territorio para actividades empresariais e, á súa vez, defínense os criterios de localización das áreas empresariais, en función da tipoloxía do solo empresarial (parque empresarial, parque tecnolóxico, plataforma loxística..) e do ámbito territorial (área funcional, comarca, concello). maior rango. III.1.6.1 AS DIRECTRICES DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO (DOT) a) CRITERIOS E DETERMINACIÓNS As Directrices de Ordenación do Territorio (DOG 22/11/2011) establecen un modelo territorial que achega criterios e normas para os plans urbanísticos municipais e para os plans territoriales de escala supramunicipal, de forma que as súas propostas sexan coherentes cos obxectivos xerais que se expoñen para o conxunto de Galicia e co papel que cada ámbito debe desenvolver nesa extratexia común. Nesta liña, o Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresaríais deberá ser coherente cos criterios, posibles reservas e determinacións propostas nas DOT para o Desenvolvemento das Áreas Empresariais. Os obxectivos básicos en relación cos espazos para actividades económicas, baseáronse en: A vinculación do solo empresarial co sistema de asentamentos de poboación establecido no modelo territorial das DOT. A reconversión das actividades industriais no interior das cidades. A localización de novas actividades industriais e loxísticas en áreas empresariais localizadas en zonas exteriores aos núcleos urbanos, favorecendo a relocalización nestes ámbitos de actividades industriais e de tráfico pesado situadas no interior das cidades. Estas localizacións deben buscar unha axeitada situación en relación coas características ambientais do territorio e asociarse aos grandes eixos de transporte e a elementos de transporte colectivo que faciliten a súa relación cos ámbitos residenciais. Segundo os obxectivos xerais citados, no apartado 3.2 das DOT establécense as determinacions orientativas para o desenvolmento das áreas empresariais que se basean nos seguintes criterios: Vinculación das novas áreas empresariais ao sistema de asentamentos de poboación definido nas DOT, aos portos e aos nodos de confluencia de estradas, e campus universitarios. III.1.6 ARTELLAMENTO DO PLAN SECTORIAL COS INTRUMENTOS DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO De conformidade co establecido no Art. 5º do decreto 80/2000, o Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais non poderá vulnerar as determinacións contidas nas Directrices de Ordenación do Territorio, nin nos demais instrumentos de ordenación do territorio, regulados na Lei 10/1995, de 23 de novembro, de ordenación do territorio de Galicia. Dentro dos instrumentos de ordenación do territorio de Galicia previstos na lei 10/1995 citada (Directrices de Ordenación do Territorio, Plans Territoriais Integrados, Programas Coordinados de Actuación, Plans e Proxectos Sectoriais de Incidencia Supramunicipais e Plans de Ordenación do Medio Físico), as Directrices de Ordenación do Territorio (DOT) configúranse como o instrumento de As DOT asocian as novas áreas empresariais, segundo a súa función, aos asentamentos de poboación establecidos no modelo territorial das DOT (parques de carácter estratéxico e parques empresariais), aos portos e aos nodos de confluencia de infraestruturas (plataformas loxísticas) e aos campus universitarios (parques tecnolóxicos). De localización As DOT definen os seguintes criterios de localización das novas áreas empresariais: o Respecto dos valores ambientais (incluídos os culturais). o Posibilidade de conexión coas vías de altas prestacións, vías de maiores prestacións do termo municipal e, en su caso, co ferrocarril. o Dispoñibilidade do recurso de auga e posibilidade da súa utilización para abastecemento -7 -
e Integración do saneamento de augas residuais e da recollida e tratamento de augas pluviais no marco territorial e ambiental no que se atope. Dadas as relacions obrigadas entre o solo empresarial e os asentamentos de poboación, as infraestruturas e nodos de transporte, e as infraestruturas de servizos, a ordenación establecida no Plan Sectorial, baséase na estrutura territorial establecida nas DOT, que se analiza na memoria informativa. b) ÁMBITOS DE ESTUDO As DOT establecen que a planificación sectorial deberá definir os ámbitos ou áreas funcionais que permitan estudar polo miúdo cada ámbito, particular de territorio e consecuentemente, establecer determinacións de ordenación específicas, axustadas ás particularidades e condicións socioeconómicas propias de cada área funcional. Para o estudo do mercado de solo empresarial dividiuse o ámbito territorial de Galicia nas 12 áreas funcionais segundo as determinacións do Decreto da Xunta de Galicia (335/1998, de 27 de novembro- D.O.G 1998) e coas DOT. As áreas funcionais delimitadas considéranse cos ámbitos en que se dan ou poden darse (cando se executen as infraestruturas de transporte previstas) as relacións residencia-traballo diarias máis frecuentes; é decir, os ámbitos onde o cambio de traballo non implica necesariamente un cambio de lugar de residencia, e viceversa, un cambio de residencia non implica necesariamente un cambio de lugar de traballo. Non obstante o modelo territorial establecido nas DOT, fomenta a vinculación ou asociación das novas áreas empresariais ó sistema de asentamentos de poboación establecido nas DOT. A función destes asentamentos é concentrar os equipamentos, dotacións e servizos de carácter comarcal ou supracomarcal, considerándose que o ámbito de servizo das áreas empresariais asociadas aos mesmos é de carácter comarcal ou supracomarcal. Polo tanto, atendendo as determinacións das DOT, descendéuse da escala adoptada inicialmente (áreas funcionais) á escala comarcal. Este descenso no nivel de escala permite establecer un ámbito de relación residencia-traballo de menores dimensións e, a súa vez, equilibrar a localización do solo empresarial polas áreas funcionais a partir do reequilibrio comarcal. Cos citados criterios, as áreas funcionais (AF) delimitadas e as comarcas que as integran definíronse no estudo de mercado. III.1.6.2 OUTROS INSTRUMENTOS DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO O Plan Sectorial tamén debe artellarse coas determinacións dos demais instrumentos de ordenación do territorio, polos condicionantes que poidan introducir as súas determinacións, sobre todo, na localización das novas áreas empresariais. Dentro destes instrumentos destacan o Plan de Ordenación do Litoral (POL) e os Plans Sectoriais aprobados definitivamente que se encontran en tramitación e que poidan condicionar as determinacións do presente Plan Sectorial. Os instrumentos de ordenación do territorio citados analízanse na memoria informativa e no apartado correspondente ao planeamento territorial e urbanístico. III.1.7 METODOLOXIA PARA A ELABORACIÓN DO PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS Para a redacción do PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GAIA, seguiuse o seguinte proceso metodolóxico: III.1.7.1 INFORMACIÓN DE PARTIDA Como punto de partida recompilouse e analizouse a seguinte información: a) PLAN DE SOLO EMPRESARIAL DE GAIA 2009-2015 As actuacions empresariais contidas neste documento, así como os obxectivos e previsións de desenvolvemento para os anos horizonte 2012 e 2015 tomáronse como base de partida para a redacción do presente Plan Sectorial. b) DOCUMENTO DE REFERENCIA DO PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DAS ÁREAS EMPRESARIAIS DE GAIA A Lei, do 28 de abril, sobre avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente, que traspón a Directiva 2001/42/CE, establece a obrigatoriedade de someter a avaliación ambiental os plans e programas que poidan ter efectos significativos sobre o medio. A tal fin, recíbese na Secretaria de Calidade e Avaliación Ambiental, con data de 27 de xaneiro de 2010, un DOCUMENTO DE INICIO de conformidade co artigo 18 da Lei 9/2006, de 28 de abril, para a avaliación ambiental estratéxica do Plan de Solo Empresarial de Galicia, promovido polo Instituto Galego de Vivenda e Solo. Con data 23 de marzo de 2010, a Secretaria Xeral de Calidade e Avaliación Ambiental emite o DOCUMENTO DE REFERENCIA (no sucesivo DR). Neste documento indícase que co obxecto de servir de axuda na identificación da planificación autonómica coa que o Plan Sectorial pode ter relación tamén, deben analizarse os seguintes instrumentos de planificación autonómica: Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas o Plan de Mobilidade e Ordenación Viaria Estratéxica (Plan MOVE) o Plan de xestión de residuos urbanos 2010-2020 o Plan de xestión de residuos sanitarios o Plan de xestión de residuos industriais e solos contaminados o Plan galego contra o cambio climático -8 -
Organismo Autónomo de Augas de Galicia o Plan de abastecemento o Plan de saneamento 2008-2015 o Plan hidroeléctrico Galicia costa o Plan hidrolóxico Galicia-Costa IGVS o Plan sectorial de solo con destino a vivenda protexida Ente Público Portos de Galicia o Plan director das instalacións naútico deportivas Consellería do Medio Rural o Plan director de conservación da rede natura 2000 o Plan galego de ordenación dos recursos piscícolas e ecosistemas acuáticos continentais. Consellería de Economía e Industria o Plan enerxético estratéxico 2010-2015 o Plan sectorial eólico de actuación, e proceder á súa ordenación e regulación mediante Plans Sectoriais para cada unha das Áreas Funcionais en que se estrutura a Comunidade Aútonoma de Galicia. En base ás directrices de dito estudo, formuláronse posteriormente Plans Sectoriais, de ámbito comarcal para a área funcional de Vigo, para a área funcional de Ribeira, etc, que non chegaron a executarse. d) ENQUISA DE INFRAESTRUTURAS LOCAIS DAS DEPUTACIÓNS A enquisa sobre infraestruturas locais das Deputacións serviu de base para a obtención da información relativa as infraestruturas de servizos de abastecemento e saneamento existentes. e) PLANEAMENTO URBANÍSTICO A información sobre planeamento urbanístico municipal recolleuse nos municipios comprendidos en comarcas, nas que se detectou no estudo de mercado demandas ou necesidades de solo empresarial, coa finalidade de comprobar a existencia de reservas de solo empresarial e as características e dimensións das mesmas. Porén, coa finalidade de garantir que as previsións dos planeamentos urbanísticos, relativas a solo empresarial, se axustan á lexislación urbanística e medioambiental vixentes, tívose en conta unicamente as determinacións contidas nos planeamentos municipais que foran tramitados ou se atopen en tramitación, conforme ás esixencias da avaliación ambiental estratéxica. c) INFORMACIÓN SOBRE O SOLO EMPRESARIAL. ÁREAS EMPRESARIAIS Para a elaboración do estudo de mercado, recompilouse a información relativa ao solo empresarial de Galicia e, en concreto, a información sobre as áreas empresariais en funcionamento e en execución, así como as áreas empresariais en tramitación e en estudo contidas no Plan de Solo Empresarial de Galicia (2009-2015) do IGVS, XESTURES e SEA. Tamén se recompilou a información sobre as áreas empresariais en funcionamento e en execución dos demais promotores de solo empresarial: SEPES, SIGALSA, CONSORCIO DE ZONA FRANCA DE VIGO, DEPUTACIÓNS, CONCELLOS E PROMOTORES PRIVADOS. Para cada unha das áreas empresariais elaborouse unha ficha que recolle os datos máis relevantes de cada área empresarial, en relación coas infraestruturas de transporte, función, tamaño, oferta, prezo de solo, etc. Estas fichas están recollidas no ANEXO I: FICHAS DAS ÁREAS EMPRESARIAIS. A Consellería de Vivenda e Solo da Xunta de Galicia, a través do Instituto Galego de Vivenda e Solo, elaborou no ano 2007 o Estudo das Necesidades Empresariais de Solo Produtivo en Galicia (2006-2015) e Programa de Actuacións Estratéxicas e Solos Produtivos, cunha dobre finalidade: por unha banda, definir un modelo terrritorial para a aplicación das políticas de desenvolvemento de solo só para actividades produtivas baseado nunha estrutura de áreas funcionais definidas a partir da delimitación de mercados de traballo. Por outra banda, establecer un dimensionado previo das necesidades de solo para actividades produtivas que sirva de alicerce para formular novas propostas III.1.7.2 ESTUDO DE DÉFICITS E DE NECESIDADES DE SOLO EMPRESARIAL Os déficits de solo empresarial que puideran xurdir durante o desenvolvemento do traballo, derívanse da existencia de demandas de solo empresarial non satisfeitas, en ámbitos xeográficos concretos, ou da inexistencia ou carencia de solo empresarial en determinados ámbitos xeográficos que son clave, na estratexia de consolidación do modelo territorial establecido nas DOT. a) DÉFICITS DERIVADOS DE DEMANDAS NON SATISFEITAS Para a avaliación dos déficits de solo empresarial derivadas da demanda realizouse un estudo de mercado basado na análise das súas dúas compoñentes básicas; a oferta e a demanda de solo empresarial. Este traballo desenvolveuse a partir da información sobre as áreas empresariais, que se complementou con enquisas e entrevistas aos axentes implicados no mercado de solo empresarial. Oferta de solo empresarial Para a elaboración do estudo da oferta de solo empresarial partiuse da identificación e análise de cada unha das áreas empresariais existentes en funcionamento, obténdose as características do solo empresarial existente: localización, tamaño, función, ámbito de influencia, relación coa estrutura territorial, etc. así como a superficie de solo dispoñible en venda en cada área empresarial, que constitúe a oferta de solo empresarial actual. -9 -
Por outra banda, analizouse o estado das actuacións que proceden do Plan de Solo Empresarial de Galicia 2009-2015, así como das actuacións concertadas que se iniciaron con posterioridade a dito Plan que se atopan actualmente en execución, en tramitación ou en estudo. Polo tanto para calcular a oferta de solo empresarial actual e prevista, sumouse á superficie de solo dispoñible nas áreas empresariais en funcionamento, a superficie neta da que poderá dispoñerse, cando se rematen as actuacións que actualmente se atopan en execución, en tramitación ou en estudo. Demanda de solo empresarial O estudo sobre demanda de solo empresarial, realizouse a partir de enquisas e entrevistas aos axentes implicados no mercado de solo empresarial. Porén, mediante este proceso obtívose únicamente a problemática que presenta o solo empresarial actual e as características que debería ofrecer o solo empresarial futuro, así e todo non foi contestado o dato relativo á superficie demandada, a excepción das autoridades portuarias dos principais portos de interese xeral do estado de Galicia, que indicaron superficies aproximadas. Ao descoñecerse a demanda efectiva de SOLO empresarial, mediante as enquisas realizadas, foi imprescindible complementar o estudo de mercado coa utilización dun modelo que, utilizando diversas variables socioeconómicas, baseábase na evolución das vendas de solo empresarial dos últimos anos, para realizar a proxección das necesidades futuras de solo empresarial. Os cálculos do modelo citado realizáronse por áreas funcionais e extrapoláronse á escala comarcal. As necesidades de solo para o realoxo de actividades industriais existentes en lugares inadecuados. Sumando as demandas obtidas ás necesidades de solo derivadas da aplicación das determinacións das DOT, obtéronse as necesidades de solo a largo prazo por área funcional e comarca. III.1.7.3 LOCALIZACIÓN TERRITORIAL DAS NOVAS ÁREAS EMPRESARIAIS Como se expuxo anteriormente, recóllense dous tipos de actuacións empresariais que se integran no Plan Sectorial. Por unha banda, encóntranse as actuacións comprometidas, que proceden do Plan Sectorial de 2004 ou iniciadas con posterioridade, que actualmente se atopan en tramitación ou en estudo e polas actuacións que xorden como consecuencia das posibles reservas en coherenia co modelo territorial proposto nas DOT. O primeiro grupo de actuacións; é dicir, as que se encontran en tramitación ou en estudo, teñen definido o seu emprazamento, mentres que as actuacións que se precisen para cubrir as determinacións das DOT e non estean incluídas na programación do Plan, terán un ámbito xeográfico de referencia sobre o que se definirá no futuro o emprazamento, xa que se trata de actuacións que moitos casos están suxeitas á execución de novas infraestruturas de comunicacións e servizos, cuxos proxectos e prazos de execución están pendentes de definir. III.1.7.4 REDACCIÓN DO PLAN SECTORIAL DE ORDENACIÓN DE ÁREAS EMPRESARIAIS As actuacións de solo empresarial en tramitación e en estudo constituirán a base das actuacións que integran o Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais para os próximos doce anos (ano horizonte do Plan Sectorial). Balance oferta-demanda Mediante a análise comparativa da oferta actual e prevista e da demanda estimada, avaliáronse os déficits de solo empresarial por área funcional e por comarca e, en consecuencia, identificáronse as áreas funcionais e as comarcas susceptibles de acoller actuacións empresariais de iniciativa autonómica, por presentar déficits de solo empresarial. b) NECESIDADES DE SOLO EMPRESARIAL DERIVADAS DAS POSIBLES RESERVAS EN COHERENCIA CO MODELO TERRITORIAL PROPOSTO NAS DOT Ademais da demanda de solo baseada na evolución das vendas de solo empresarial nos últimos anos, tamén se tiveron en conta as necesidades de solo empresarial xurdida, como consecuencia da aplicación das determinacions das DOT en relación con: As posibles reservas propostas nas DOT, en coherencia co seu modelo territorial, así como as demandas específicas de solo produtivo como: actividades de loxística, actividades de forte carácter localizado (automoción, minaría, conserveiras, refino de petróleo, astaleiros, etc.) e actividades xeradoras de residuos perigosos. O Plan Sectorial tamén establece os ámbitos do territorio susceptibles de acoller as actuacións empresariais que deban integrarse a longo prazo e a estrutura territorial definida nas DOT. III.1.8 DOCUMENTACIÓN E DETERMINACIÓNS DO PLAN SECTORIAL O Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais da Comunidade Autónoma de Galicia está integrado, de conformidade co establecido no Decreto 80/2000, nos seus arts 6 e 7, e no prego de condicións técnicas para a redacción do presente traballo polos seguintes documentos e determinacións: a) DOC I.- DESCRICIÓN DO ORGANISMO PROMOTOR DO PLAN SECTORIAL É dicir, o Instituto Galego de Vivenda e Solo, organismo autónomo adscrito a Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas. b) DOC II.- MEMORIA XUSTIFICATIVA DO INTERESE PÚBO OU UTILIDADE SOCIAL c) DOC III.- MEMORIA INFORMATIVA E DESCRITIVA -10 -
d) DOC IV.- RESULTADOS DA ENQUISA A EMPRESAS E DETERMINACIÓN DA DEMANDA e) DOC V.- ANÁLISE DA CAPACIDADE DE ACOLLIDA E ESTUDO DA INCIDENCIA TERRITORIAL f) DOC VI.- PROPOSTA DE ESTRATEXIA DE DESENVOLVEMENTO DO PLAN Con fixación dos seguintes parámetros básicos: DEMAIS INSTRUMENTOS DE ORDENACIÓN DO TERRITORIO O Plan Sectorial deberá procurar a súa adecuación co plan municipal vixente no termo ou termos municipais nos que se asenten as respectivas actuacións empresariais ou, se é o caso, sinalará as determinacións do plan municipal que deban ser modificadas como consecuencia da aprobación do plan sectorial, así como o prazo para realizar a corrrespondente adecuación. Determinación da tipoloxía do parque, usos globais, superficie total edificable. j) DOC X.- ESTUDO DE SUSTENTABILIDADE ECONÓMICA Fixación da contía das reservas mínimas de solo para dotacións urbanísticas conforme ao disposto na lexislación urbanística. Previsión dos sistemas xerais necesarios, se é o caso, para o desenvolvemento do Plan. Desenvolvemento dos sistemas da estrutura xeral da ordenación urbanística do territorio coa precisión suficiente para permitir a redacción de proxectos sectoriais, determinando os sistemas xerais incluídos á xestión de cada ámbito. Análise do patrimonio histórico e arqueolóxico susceptible de verse afectado polo desenvolvemento do parque. Trazado dos servizos afectados: Liñas eléctricas, liñas de teléfono. Trazado das redes fundamentais de abastecemento de auga, sumidoiros, enerxía eléctrica e demais servizos que, se é o caso, prevexa o Plan. Situación da EDAR e ETAP. Determinación das conexións cos sistemas xerais existentes e exteriores ó ámbito e, se é o caso, previsión das obras necesarias para a ampliación e reforzo dos ditos sistemas en función das necesidades xeradas pola actuación, e de xeito que se asegure o seu correcto funcionamento. Para estes efectos, o plan deberá incluír un estudo que xustifique a capacidade das redes viarias e de servizos existentes e as medidas procedentes para atender as necesidades xeradas e, se é o caso, a recollida de residuos urbanos e cantos outros resulten necesarios. Así mesmo, o plan sectorial establecerá obrigatoriamente as características, dimensións e capacidade mínima das infraestruturas e servizos necesarios para o desenvolvemento do ámbito e determinarase con precisión os terreos necesarios para a conexión co sistema xeral viario e de infraestruturas e servizos urbanos existentes que se deberán incluír ou adscribir ao desenvolvemento do ámbito. k) DOC XI.- ESTUDO DE SUSTENTABILIDADE AMBIENTAL Redactarase conforme á Lei 9/2006, do 28 de abril, sobre avaliación dos efectos de determinados plans e programas no medio ambiente, co contido mínimo seguinte: Un esbozo do contido, obxectivos principais do plan e relacións con outros plans e programas conexos. Os aspectos relevantes da situación actual do medio ambiente e a súa probable evolución no caso de non aplicar o plan. As características ambientais das zonas que se poidan ver afectadas de xeito significativo. Calquera problema ambiental existente que sexa relevante para o plan. Os obxectivos de protección ambiental fixados nos ámbitos internacionais, comunitario ou nacional que garden relación co plan e o xeito en que tales obxectivos e calquera aspecto ambiental terase en conta na elaboración. Os probables efectos significativos no medio ambiente, incluídos aspectos como a biodiversidade, a poboación, a saúde humana, a fauna, a flora, a terra, a auga, o ar, os factores climáticos, os bens materiais, o patrimonio cultural, incluído o patrimonio histórico, a paisaxe e a interrelación entre estes factores As medidas previstas para previr, reducir e, na medida do posible, contrarrestar calquera efecto significativo negativo no medio ambiente por aplicación do plan. Un resumo das razóns da selección das alternativas previstas e unha descrición do xeito en que se realizou a avaliación, incluídas as dificultades que puideran terse atopado á hora de recoller a información requirida. g) DOC VII.- DESCRICIÓN DAS CARACTERÍSTICAS XERAIS DOS SOLOS DESTINADOS A SOLO EMPRESARIAL h) DOC VIII.- DIRECTRICES PARA A REDACCIÓN DOS PROXECTOS SECTORIAIS QUE DESENVOLVAN O CONTIDO DO PROPIO PLAN SECTORIAL Unha descrición da medidas previstas para o seguimento. Un resumo non técnico da información facilitada en virtude dos parágrafos precedentes. Un informe sobre a viabilidade económica das alternativas e das medidas dirixidas a previr, reducir ou paliar os efectos negativos do plan. i) DOC IX.- ANÁLISE E MEDIDAS PARA O SEU ARTELLAMENTO CO PLAN URBANÍSTICO E COS l) DOC XII.- CARTOGRAFÍA E PLANOS -11 -
III.2 CARACTERIZACIÓN TERRITORIAL A información contida non presenta apartado contén todos aqueles aspectos relativos ao medio físico, estrutura do territorio, características socioeconómicas e planeamento territorial e urbanístico que puideran condicionar ou limitar as localizacións das novas áreas empresariais propostas no Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia. III.2.1 CARACTERÍSTICAS AMBIENTAIS III.2.1.1 INTRODUCIÓN O estudo do medio físico ten como obxectivo determinar as principais características físico-naturais do ámbito da comunidade autónoma de Galicia, mediante a descrición dos elementos que configuran a paisaxe como son: o clima, a vexetación, a xeoloxía, a xeomorfoloxía, a hidrografía, elementos todos que amosan os principais trazos ecolóxicos do territorio. en Galicia, podendo establecer unha división do territorio en tres grandes espazos: un clima moi húmido (Rías Baixas, Dorsal meridiana, Montañas interiores), húmido (Golfo Ártabro, Rías Altas) e subhúmido (Planicies e vales interiores). A partir destes grandes tipos, diferéncianse en base ás propiedades térmicas en cálidos (Rías Baixas, vales do SE e XO) e moderadamente cálidos e frescos (Golfo Ártabro, Rías Altas, Dorsal), fríos (Planicies interiores, vales do N e S) e moi fríos (Serras interiores). III.2.1.2.2 XEOLOXÍA Segundo a división de LOTZE (1945) e JULIVERT (1972) en Galicia atópanse representadas as seguintes zonas: Estúdanse tamén os espazos que posúan valores ambientais, paisaxísticos ou estratéxicos, que polos seus valores deben ser conservados, resultando incompatibles para asentamentos industriais ou empresariais. III.2.1.2 MEDIO FÍSICO As implantacións de actividades empresariais, especialmente industriais, presentan pola súa natureza riscos de impactos de carácter ambiental. As directrices comunitarias sobre medio ambiente baséanse no obxectivo de compatibilizar os asentamentos empresariais cos valores ambientais do ámbito, minimizando o impacto ambiental en espazos ordenados territorial e urbanisticamente. III.2.1.2.1 CLIMA A configuración do territorio e a presenza do mar inciden de xeito decisivo na diferenciación do territorio galego en canto ao seu clima. A presenza do océano e, consecuentemente, a súa maior ou menor proximidade supón unha regulación do réxime térmico e pluviométrico. A temperatura media de xaneiro decrece rapidamente dende o borde litoral (9ªC) cara ás terras interiores (<0ºC). A temperatura media de agosto presenta un rango entre os 21ºC e 14ºC. En canto ás precipitacións, Galicia caracterízase por unhas elevadas e regulares precipitacións ao longo do ano (>1.000 mm), sendo o verán a estación máis seca e o inverno a máis chuviosa en tódolos casos. Cara ao Sur e interior de Galicia as precipitacións de inverno supoñen máis do 40% do total do ano, acentuándose a escaseza do verán (< 10%), namentres que no Norte as precipitacións do inverno oscilan entre o 30-35% do total anual, sendo o verán receptor de valores lixeiramente máis altos que no Sur galego (9-12%). O artellamento dos elementos termopluviométricos permite dar unha clasificación dos tipos de clima MAPA XEOLÓXICO DE GAIA Zona Asturoccidental-Leonesa: sitúase na parte oriental de Galicia. Comprendida entre dous grandes antiformes, o do Nancea ao Leste e o do Ollo de Sapo ao Oeste, na que o metamorfismo é de tipo rexional de baixo grao, aumentando de Leste a Oeste. A actividade plutónica, de pouca importancia, increméntase no mesmo sentido. -12 -
Zona Centroibérica: sitúase na parte centrooriental de Galicia, limitando ao Leste coa zona Asturoccidental-Leonesa mediante as faias de Viveiro e Chao de Couso. Polo Oeste limita coas zona de Tras Os Montes mediante a faia de Valdoviño, o cabalgamento basal do dominio xistoso de Galicia Tras Os Montes, a faia de Laza e o macizo granítico de Taboada. Metamórficamente destaca a gran variedade de condicións dende a zona da clorita ata a zona da sillimanita. Zona Tras Os Montes: sitúase na parte centrooccidental de Galicia. No dominio xistoso predominan os metasedimentos (xistos e paragneises) con intercalacións de rochas de orixe volcánico ou subvolcánico, así como cuarcitas e lousas entre outras. As rochas graníticas hercínicas: en toda Galicia son abundantes os corpos graníticos, especialmente na súa parte occidental e en gran parte de Ourense. Diferéncianse os granitos alcalinos dos de dúas micas e os granitos calcoalcalinos predominantemente biotíticos. permeabilidade destas rochas débese a que posúen unha porosidade intergranular causada pola alteración das mesmas. Isto da lugar a depósitos en zonas topograficamente aptas nas que a auga se pode infiltrar e dar lugar a acuíferos que se recargan coa auga que escorre pola superficie e coa auga procedente das precipitacións. Áreas permeables constituídas por materiais detríticos que presentan unhas características favorables para a infiltración da auga cara o seu interior. III.2.1.2.3 TOPOGRAFÍA A configuración topográfica de Galicia, con alternancia de montañas e vales, dificulta as comunicacións da costa ata o interior, e do interior cara á Península, os accesos dende o mar posúen doutra banda, unhas condicións favorables, dada a extensión da toda a costa, limitada ao Norte polo mar Cantábrico e ao Noroeste polo océano Atlántico. As bacías terciarias: a maior superficie de depósitos de idade terciaria localízase nas provincias de Lugo e Ourense. As diferenzas litolóxicas inflúen no comportamento hidroxeolóxico dunhas rochas respecto a outras. Así, os materiais metamórficos son principalmente impermeables ou presentan no mellor dos casos unha moi baixa permeabilidade. Pola contra, os materiais graníticos poden acadar graos de permeabilidade baixos grazas a características como a fisuración ou ben por presentar zonas de alteración. As condicións hidroxeolóxicas dos diferentes acuíferos están determinadas por unha serie de características que definen o tipo de permeabilidade, como son características litolóxicas axeitadas, as texturas e as estruturas (porosidade e condutividade hidráulica), as características estruturais tectónicas (fracturas, etc.), a topografía (zonas cóncavas, deprimidas, etc.) e a alteración superficial (formación de mantos de alteración en granitos- xabre). Poden distinguirse os seguintes ámbitos: Formacións montañosas do extremo oriental e suroriental: Son as terras situadas no límite oriental e meridional, que con alturas de ata 1.600 m (Os Ancares, Cerviño, O Courel, Macizo de Manzaneda). Entre ámbalas formacións encáixase o Val do Sil, que se sitúa en alturas inferiores aos 500 m. Dorsais, mesetas e depresións interiores: O Macizo Galaico que dende as serras setentrionais (Faladoira, Cerba, Xistral, Neda e San Martiño) continúa cara ao Sur polo corazón de Galicia (Serra da Loba, Cova da Serpe, Serra do Farelo, O Faro, Montes do Testeiro, Suído e Faro de Avión), dividindo a Galicia costeira da Galicia interior, constituíndo a barreira natural que as separa. Entre o Macizo Galaico e a orla oriental configúrase a meseta de Lugo e a depresión de Ourense, servindo de asento ao Val do Miño. As alturas non superan os 600 m., sendo de destacar a uniformidade topográfica da denominada Terra Chá, con Vilalba como centro. A porosidade depende da disposición dos grans (soltos ou apretados), da homoxeneidade das partículas (a porosidade diminúe nas rochas heteroxéneas), do grao de cementación das partículas e dos grans da rocha (menor porosidade a maior concentración) e do carácter de fisuración das rochas que ademais de poros teñen gretas de orientación e de dimensión diferentes. Estas características permiten clasificar o territorio en tres grandes grupos segundo o grao de permeabilidade: Galicia costeira, litoral e interior: Entre o Macizo Galaico e a costa confórmase a Galicia Occidental e Setentrional, dende a Mariña lucense ata A Guarda na fronteira portuguesa. Nesta zona occidental a franxa costeira é de relevos baixos, inferior aos 200 m, con penetracións para o interior prolongándose polos vales dos ríos Mandeo, Lambre, Ulla e Oitavén. Entre esta franxa costeira e o Macizo Galaico sitúase un área de topografía moderada que se ensancha de Sur a Norte. Na zona setentrional, dende Ferrol ao Val do Eo a costa é abrupta. Áreas de moi baixa permeabilidade ou impermeables onde afloran metasedimentos, é dicir, terreos antigos, metamorfizados e deformados. Forman estas áreas os materiais xistosos, liditas e ampelitas e ortogneises glandulares. As súas características litolóxicas e texturais non lles permiten a entrada e a circulación de auga, favorecendo que corra superficialmente de xeito que a existencia de auga restrínxese a niveis superiores, máis superficiais, que presentan unha gran alteración. Áreas de baixa permeabilidade producidas pola presenza de rochas graníticas e gneises. A -13 -
III.2.1.2.4 EDAFOLOXÍA Segundo a clasificación da FAO, en Galicia poden atoparse as seguintes clases de solo: MAPA HIPSOMÉTRICO DE GAIA A orografía do terreo e as súas condicións xeotécnicas xeran importantes condicionantes á hora de definir a súa ordenación resultando non viables aquelas áreas moi abruptas que superan o 15% de pendente nas que o movemento de terras xera un sobrecusto da urbanización interna do parque e pode chegar a representar unha afección ao medio non so dende un punto de vista físico senón tamén dende un punto de vista natural e paisaxístico. LEPTOSOLES: son solos moi delgados de espesor inferior a 30 cm sobre unha rocha dura ou capas cementadas. Estes solos aparecen en Galicia asociados a procesos de erosión recentes, e a posicións topográficas favorables á inestabilidade dos materiais como as cimas. REGOSOLES: algúns aparecen asociados a leptosoles. Sobre materiais orixinais soltos e con disposición máis ou menos paralela á superficie ou con roca dura por riba dos 30 cm. PHAEOZEMS: típicos de estepas ou praderías en climas de tendencia seca. A vexetación achega abundante materia orgánica e a escaseza de precipitacións mantén a saturación de catións básicos. ANDOSOLES: solos cunha alta acumulación de materia orgánica, baixa densidade, resistencia a desecarse cando están húmidos e hidrofobia cando sufriron procesos de desecación. AEROSOLES: solos de textura grosa e escaso desenvolvemento cunha escasa capacidade de retención de auga e polo tanto forte déficit de humidade. FLUVISOLES: derivados de materiais aluviales recentes que apenas sufriron procesos de evolución. As propiedades e constituíntes do solo varían en profundidade de forma aleatoria dependendo do proceso sedimentario. HISTOSOLES: solos orgánicos parcialmente descompostos, saturados en auga por longos períodos. A súa presenza limítase basicamente ás zonas máis elevadas e frías con alta pluviosidade. GLEISOLES: son solos saturados en auga nos primeiros 50 cm, pobres en osíxeno nos que se reducen elementos como o Fe, provocando cambios na coloración do solo. CAMBISOLES: trátase dos solos máis extensos de Galicia. Os cambisoles desenvólvense sobre materiais de alteración procedentes de rochas. Orixínanse e evolucionan no mesmo lugar, presentan unha fertilidade media a baixa, ben drenados, de profundidade media, pero susceptibles á erosión. FERASOLES: danse en superficies estables e sempre que o material xeolóxico sexa facilmente alterable, condición que se dá sobre rochas básicas ou xistos ricos en ferromagnesianos e sobre superficies antigas. PODSOLES: caracterízanse por unha forte acidez e infertilidade e pola mobilización en profundidade de materia orgánica e pequenas cantidades de ferro e aluminio. ALISOLES: en Galicia presentan moi pouca extensión. Aparecen normalmente en zonas con certa tendencia á hidromorfía, por baixa permeabilidade nas capas superiores. Son solos acedos. LUVISOLES: aparecen raramente e asociados a áreas con materiais calcáreos. -14 -
ACRISOLES: normalmente sobre sedimentos antigos e conservando frecuentemente os trazos morfolóxicos de condicións edáficas do pasado. hidráulicas exercidas a través do organismo Augas de Galicia: III.2.1.2.5 HIDROLOXÍA A disposición e estruturación do relevo galego dá como resultado unha parte central amesetada, rodeada de montañas que fan que os ríos que drenan o seu territorio presenten características diferenciadas en canto ó seu trazado e perfil lonxitudinal. Ao mesmo tempo o clima tépedo e húmido, de abundantes precipitacións, favorece a existencia dunha ampla e densa rede de drenaxe, formada por múltiples cursos de auga que dan orixe a outras tantas bacías hidrográficas de diferentes magnitudes. En xeral os ríos son curtos e de reducida superficie de bacía, salvan fortes desniveis en pouco espazo, ofrecen rupturas de pendente no seu trazado e forman vales estreitos e encaixados. Galicia conta cunha rede fluvial duns 31.950 km, dos cales 3.970 km corresponden á rede fluvial principal (ríos Anllóns, Baleo, Castro, Eo, Eume, Grande, Grande de Xuvia, Landro, Lérez, Limia, Mandeo, Masma, Mera, Mero, Miño- Sil, Navia, Oitavén, Ouro, Sor, Tambre, Ulla, Umia, Verdugo e Xallas). Non podemos esquecer un ámbito tan propio e específico de Galicia como son as súas rías, que deben ser obxecto de especial atención e protección: ría de Ribadeo, ría de Foz, ría de Viveiro, ría do Barqueiro, ría de Ortigueira, ría de Cedeira, ría de Ferrol, ría de Ares-Betanzos, ría da Coruña, ría de Corme- Laxe, ría de Camariñas, ría de Lires, ría de Corcubión, ría de Muros- Noia, ría de Arousa, ría de Pontevedra, ría de Aldán, ría de Vigo e ría de Baiona O territorio galego, pódese dividir en dous ámbitos seguindo o criterio dos cursos da auga: Bacías intercomunitarias: aquelas bacías hidrográficas que, ademais de discorrer por Galicia, pertencen a outras comunidades. Así, as bacías dos ríos Eo e Navia pertencen á Demarcación Hidrográfica do Cantábrico; as bacías do Miño, Sil e Limia á Demarcación Hidrográfica do Miño- Sil; namentres que a bacía do río Támega pertence á Demarcación Hidrográfica do Douro. Bacías intracomunitarias: aquelas bacías que se estenden totalmente dentro do territorio da Comunidade Autónoma. Conforman o territorio da Demarcación Hidrográfica Galicia- Costa e comprenden as bacías dos ríos que verten ao mar Cantábrico (excepto dos ríos Eo e Navia) e as vertentes ao océano Atlántico (coa exclusión do sistema Miño- Sil). Así pois, atendendo a esta división territorial na Comunidade Autónoma de Galicia, distínguense catro zonas xestionadas por diferentes organismos de bacía, tal e como se reflicte a continuación. En canto á distribución de competencias, a Administración Xeral do Estado mantén a competencia exclusiva sobre as obras hidráulicas declaradas de interese xeral e a xestión e o control dos vertidos ao Dominio Público Hidráulico nas bacías intercomunitarias a través do Ministerio de Medio Ambiente, Medio Rural e Mariño e dos seus organismos de bacía (Confederacións Hidrográficas do Miño-Sil, Cantábrico e Douro), namentres que a Administración autonómica ten as seguintes competencias BACÍAS HIDROGRÁFICAS DE GAIA Bacías intercomunitarias: programar, aprobar e tramitar os investimentos nas obras do seu interese en materia de abastecemento de augas, saneamento, encanamento e defensa de marxes. Bacías intracomunitarias: programar, aprobar, executar e explotar os aproveitamentos e as obras hidráulicas que se realizan dentro do territorio da Comunidade Autónoma, sempre e -15 -
cando esas actuacións non sexan declaradas de interese xeral e a súa realización non afecte a outra comunidade. Ordenar e xestionar as concesións dos recursos hidráulicos, así como outorgar autorizacións para o vertido en canles públicos ou para a utilización ou aproveitamento do Dominio Público Hidráulico. interiores de topografía máis ou menos ondulada que constitúen as cabeceiras dos ríos que verten ás rías Baixas, a práctica totalidade das bacías do Miño e Cabe, as serras do macizo de Manzaneda, Leboreiro e Xurés e a Baixa Limia. As corporacións locais tamén teñen competencias nos servizos públicos de abastecemento, redes de sumidoiros e depuración. O novo marco de xestión das augas, introducido pola Directiva Marco da Auga, establece a necesidade de dar un tratamento integrado á ordenación do territorio en atención aos seus valores ambientais, á súa problemática hidráulica e á súa potencialidade urbanística. Sen dúbida a protección das augas resulta fundamental de cara a garantir a medio e longo prazo a dipoñibilidade do recurso en cantidade e calidade suficientes. É por iso que resulta fundamental deseñar modelos de desenvolvemento territorial que produzan as menores presións sobre o medio, evitando unha maior deterioración das masas de auga. III.2.1.2.6 ZONAS HÚMIDAS Os humidais son ecosistemas de capital importancia, non só porque agora escasean e están ameazados, senón porque realizan funcións básicas, proporcionan recursos para moitos intereses e axentes como apoio a actividades humanas e constitúen un valioso patrimonio cultural e natural. Ademais, posúen unha grande variedade de hábitats de transición entre os ambientes terrestre e acuático, e xogan, polo tanto, un importante papel na conservación da biodiversidade e o desenvolvemento económico. A comunicación da Comisión (XI/721/94) ó Consello e ó Parlamento Europeo referente ao Uso prudente e conservación dos humidais considera que os mesmos representan un dos hábitats máis importantes, máis ameazados e máis comúns en tódolos países da Unión Europea. Os humidais galegos de meirande importancia inclúense no Inventario de Humidais de Galicia ao abeiro da Lei 9/2001, de conservación da natureza. III.2.1.3 MEDIO BIÓTICO III.2.1.3.1 FLORA Segundo as propostas máis recentes de sectorización bioxeográfica do SW europeo, a tipoloxía e distribución das unidades corolóxicas que se consideran representadas nos territorios galegos para nivel de sector é a que se mostra a continuación: Dentro do sector galaico-asturiano inclúense, a grandes trazos, os territorios da Coruña e Lugo situados ó norte da bacía do río Eume, continuando polo pé de monte meridional das serras da Carba e Monseibane, cordal de Neda e serra de Meira, e englobando a bacía alta do río Eo. O sector galaico-portugués comprende o resto das áreas litorais de Galicia, así como as terras O sector laciano-ancarense comprende as serras e vales que se estenden de N a S dende a bacía do Eo ata as proximidades dos vales de Lemos e Quiroga, englobando os vales de Becerreá, Triacastela, Lóuzara e Alto Incio, a serra dos Ancares, O Cebreiro e O Courel. Por último, o sector ourensán-sanabrés abrangue as comarcas situadas ó sur do sector lacianoancarense e ó SE do galaico-portugués (Valdeorras, Val de Quiroga, Ribeira Sacra, O Bolo, A Limia, Val de Verín e A Gudiña). Tendo en conta aspectos estruturais, florísticos e corolóxicos, en Galicia pódense distinguir formacións arborizadas dominadas por especies autóctonas (a súa presenza en territorio galego é allea á actividade humana), asimilables co concepto de bosque, doutras nas que, en maior ou menor proporción, dominan as especies alóctonas (ou introducidas polo home nun determinado territorio). Segundo os datos do 3º Inventario Forestal Español, a superficie cuberta por bosques non alcanza o 20% da superficie forestal, da que máis do 30% está constituída por matogueiras (monte raso). O resto fórmano masas de piñeiros e eucaliptos en masas puras ou mesturadas entre si ou con frondosas autóctonas. Na meirande parte de Galicia, os bosques foron cedendo terreo co paso dos séculos a cultivos agrícolas, pasteiros e matogueiras, cubrindo na actualidade un 35% da superficie. De forma xeral, o bosque autóctono ocupa unha pequena parte da área que lle corresponde, estando ademais, moi degradado e dexenerado, onde o estrato arbóreo está constituído por carballos, castaños, bidueiros, aveleiras, ou loureiros entre outros, e o herbáceo por fentos e xestas principalmente. Grandes extensións deste bosque autóctono foron substituídas por especies de crecemento rápido. -16 -
Estas plantacións realizáronse maioritariamente no último século, e as especies máis importantes, por orde de maior a menor superficie ocupada, son Eucalyptus globulus e Pinus pinaster. Ademais, aparecen importantes superficies ocupadas por matogueira, resultando da importante deforestación ocorrida no transcurso do tempo: xesteiras, toxeiras, piornais e uceiras. Doutra banda, o aproveitamento agrícola- pastoril dos montes deu como resultado a aparición de pasteiros que en xeral crecen de xeito espontáneo (gramíneas ou leguminosas entre outras) e cultivos agrícolas, que varían dun ano a outro e en función da localización. Entre os factores que contribuíron á substitución da cuberta arbórea natural, atópanse a corta incontrolada de arboredo para a obtención de madeira, recollida da matogueira para a súa utilización como cama para o gando, roza, incendios, etc. Por tódolos condicionantes anteriores, as comunidades que se desenvolven no territorio, en moi raras ocasións van atopar no estado sucesional óptimo ou clímax, representado pola fase arbórea, que é a que maior tempo require para alcanzarse. O seu estado de conservación pode calificarse, dende o punto de vista florístico- estrutural como afastado da madurez. É por iso que na meirande parte dos bosques galegos existe unha suprarrepresentación de especies típicas das matogueiras circundantes, como toxos, uces, xestas e fento común, que se viron favorecidas polas prácticas silvícolas empregadas e o uso do lume, sendo escasas, en moitos casos, as especies indicadoras dunha escasa influencia humana, en especial de plantas herbáceas novas (especies nemorais). Por iso, o Plan evita afeccións a flora existente, especialmente á de carácter autóctono e ten en conta as especies de flora ameazada, segundo consta no Catálogo Galego de Especies Ameazadas, considerando prioritaria a súa conservación. III.2.1.3.2 FAUNA O medio galego foi altamente influenciado polo home, sendo escasos os ecosistemas non alterados de ningún xeito pola acción antrópica. Constitúe en conxunto un gran mosaico de diferentes hábitats (case sempre de reducidas dimensións) nos que o solapamento entre especies é notable. A influencia do clima atlántico-oceánico, a súa rede hidrográfica, a presenza de humidais interiores e costeiros, ademais doutros factores de tipo social como a difusión do minifundio ou a dispersión da poboación, determinan en gran medida os ecosistemas e fauna presentes no territorio. Dentro do extenso conxunto de fauna que poboa o territorio hai numerosas especies que se atopan gravemente ameazadas como é o caso de aves reprodutoras como o urogallo nos Ancares, o aventorillo, o bufo real ou o arao común no que a súa desaparición podería supor a destrución das últimas colonias de Europa. Moitas son as causas que ameazan a fauna como verteduras, desecación de humidais, deforestación e en xeral todo tipo de actuacións humanas, aínda que cada grupo animal presenta unha serie de características que o fan máis sensibles a diversos factores. Así, hai especies animais que se atopan en situación crítica ou en grave regresión como o otos, o gato montés ou o lobo entre os mamíferos, o arao común, o chorlitexo patinegro, ou o aventorillo entre as aves, o galápago europeo ou a ra vermella entre os réptiles e anfibios respectivamente ou a saboga ou salmón entre os peixes que son só uns exemplos do conxunto de especies ameazadas dentro do territorio galego. Outro aspecto de interese que haberá que considerar é evitar afeccións sobre especies da fauna amezadas segundo consta no Catálogo Galego de Especies Ameazadas e a Directiva 92/42/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa á conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres. III.2.1.3.3 ESPAZOS NATURAIS PROTEXIDOS En función dos bens e valores a protexer, e dos obxectivos de xestión a cumprir, os espazos naturais protexidos, xa sexan terrestres ou mariños, clasificaranse, polo menos, nalgunha das seguintes categorías: III.2.1.3.3.1 A REDE NATURA 2000 A Rede Ecolóxica Europea Natura 2000 é unha rede ecolóxica coherente composta polos lugares de Importancia Comunitaria, ata a súa transformación en Zonas Especiais de Conservación e as Zonas de Especial Protección para as Aves, cuxa xestión terá en conta as esixencias económicas, sociais e culturais, así como as particularidades rexionais e locais. Devanditas zonas terán consideración de Espazos Protexidos coa denominación de Espazo Protexido Rede Natura 2000 co alcance e as limitacións que as Comunidades autónomas establezan na súa lexislación e nos correspondentes instrumentos de planificación. III.2.1.3.3.2 OUTRAS FIGURAS Ademais, teñen a consideración de áreas protexidas por instrumentos internacionais todos aqueles espazos naturais que sexan formalmente designados de conformidade co disposto nos Convenios e Acordos internacionais dos que sexa parte España e, en particular, os seguintes: Os humidais de Importancia Internacional, do Convenio relativo aos Humidais de Importancia Internacional (RAMSAR, 2 de febreiro de 1977, ratificado por España en 1982), especialmente como Hábitat de Aves Acuáticas. Os sitios naturais da Lista do Patrimonio Mundial, da Convención sobre a Protección do Patrimonio Mundial, Cultural e Natural. As áreas protexidas, do Convenio para a protección do medio ambiente mariño do Atlántico do Nordeste (OSPAR). As Zonas Especialmente Protexidas de Importancia para o Mediterráneo (ZEPIM), do Convenio para a protección do medio mariño e da rexión costeira do Mediterráneo. Os Xeoparques, declarados pola UNESCO. As Reservas da Biosfera, declarados pola UNESCO. -17 -
As Reservas bioxenéticas do Consello de Europa. III.2.1.3.3.3 A REDE GALEGA DE ESPAZOS NATURAIS PROTEXIDOS Na Comunidade Galega establecéronse as categorías recollidas na lexislación de ámbito estatal coa promulgación da Lei 9/2001, de 21 de agosto, de Conservación da Natureza. Esta lei ten por obxecto establecer as normas encamiñadas á protección, conservación, restauración e mellora dos recursos naturais e á axeitada xestión dos espazos naturais e da flora e da fauna silvestre, ademais da gea da comunidade autónoma galega, á difusión dos seus valores, así como á súa preservación para as xeracións futuras. En función dos bens e dos valores a protexer, os espazos naturais clasifícanse nas seguintes categorías: Reservas naturais: Espazos naturais coa finalidade de protección de ecosistemas, comunidades ou elementos biolóxicos, que pola súa rareza, fraxilidade, importancia ou singularidade, merecen unha valoración especial. Parques: o Parques Nacionais: Galicia conta na actualidade cun parque nacional, o Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia, composto por 4 arquipélagos (Cíes, Ons, Sálvora e Cortegada), tal e como se reflicte na cartografía achegada e que supón unha extensión superficial próxima ás 8.500 ha. pola relación armoniosa entre o home e o medio natural, sexan merecedores dunha protección especial; caso do Val do Río Navia e os Penedos de Paradela e Fraga. Zonas de especial protección dos valores naturais (ZEPVN): Trátase de espazos que polos seus valores ou interese natural, cultural, científico, educativo ou paisaxístico, é necesario asegurar a súa conservación e non posúen outra protección específica. III.2.1.3.4 HÁBITATS DE INTERESE PARA A SÚA CONSERVACIÓN A Directiva 92/43/CEE do Consello do 21 de maio de 1992, relativa á conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres ten por obxectivo conservar, protexer e mellorar a calidade do medio ambiente, incluída a conservación dos hábitats naturais, así como da flora e fauna silvestres. Defínense como hábitats naturais as zonas terrestres ou acuáticas diferenciadas polas súas características xeográficas, abióticas e bióticas, tanto se son enteiramente naturais como seminaturais. Entre os tipos de hábitats naturais de interese comunitario inclúense os que se atopan ameazados de desaparición na súa área de distribución natural, presentan unha área de distribución reducida ou ben constitúen exemplos representativos de características típicas dunha ou de varias das seis rexións bioxeográficas seguintes: alpina, atlántica, boreal, continental, macaronesia e mediterránea. Os tipos de hábitats naturais prioritarios(*) son aqueles hábitats naturais ameazados de desaparición cuxa conservación supón unha especial responsabilidade para a Comunidade tendo en conta a importancia da proporción da súa área de distribución natural. o Parques Naturais: Galicia conta con seis Parques Naturais: O complexo dunar de Corrubedo e Lagoas de Carregal e Vixán, as Fragas do Eume, o Monte Aloia, O Invernadoiro, a Serra de Enciña da Lastra e a Baixa Limia-Serra do Xurés. Monumentos naturais: Espazos ou elementos da natureza constituídos por formacións de notoria singularidade, rareza ou beleza que merecen ser obxecto dunha protección especial como son: a Costa de Dexo, a Praia das Catedrais, a Fraga de Catasós, o Souto da Retorta e o Souto de Rozabales. Humidais protexidos: Enténdese por humidal protexido as extensións de marismas, pantanos, turbeiras ou superficies cubertas de auga, sendo estas de réxime natural ou artificial, permanentes ou temporais, estancadas ou correntes, doces ou salgadas, incluídas as extensións de auga mariña cuxa profundidade en marea baixa non exceda de seis metros, que á vez cumpran unha función de importancia internacional, nacional ou autonómica na conservación dos recursos naturais, e que sexan declaradas como tales. O Decreto 110/2004, do 27 de Maio, declara como humidais protexidos os espazos naturais clasificados como Sitio Ramsar (Convenio de Ramsar) en Galicia: Complexo das praias, lagoa e duna de Corrubedo, Complexo intermareal, punta Carreirón e Lagoa Bodeira, Lagoa e Areal Valdoviño, Ría de Ortigueira e Ladrido e Ría de Ribadeo. Paisaxes protexidas: Espazos que, polos seus valores singulares, estéticos e culturais ou ben O desenvolvemento da Directiva Hábitat 92/43/CEE impuxo a necesidade de realizar un Inventario Nacional, de carácter exhaustivo, sobre os tipos de Hábitat do Anexo I da Directiva que deu como resultado o Atlas dos hábitats naturais e seminaturais de España que desagregou os 124 tipos de hábitat españois do Anexo I en máis de 1600 asociacións e alianzas sintaxonómicas. III.2.1.4 A PAISAXE A paisaxe galega está marcada pola extensión do seu borde costeiro, limitado ó Norte polo mar Cantábrico e ó Noroeste polo océano Atlántico. A nosa comunidade autónoma representa o único territorio non portugués da fachada occidental ibérica, polo que se trata dun espazo nitidamente atlántico, a pesar de formar parte dun Estado de marcada vocación mediterránea. Dende a costa da Guarda ata a comarca da Limia, o límite meridional galego segue a liña trazada polo curso baixo do río Miño, que lle serve de fronteira natural con Portugal. Máis ó Leste, a divisoria co país veciño segue unha liña administrativa que separa a provincia de Ourense das rexións portuguesas de Minho, Tras- Os -Montes e Alto Douro. Polo Leste, Galicia limita ó longo do leito do río Eo co Principado de Asturias; e descendendo para a zona meridional, son primeiro as montañas do extremo occidental da Cordilleira Cantábrica e máis ó sur as Montañas Zamorano-Leonesas, as que marcan o seu deslinde coas provincias de Oviedo, León e Zamora. O modelo proposto polas Directrices de Ordenación do Territorio de Galicia determina claramente que -18 -
as administracións públicas, conforme aos criterios da Lei 7/2008 de 7 de xullo de Protección da Paisaxe de Galicia integrarán a consideración da paisaxe nos instrumentos de ordenación territorial e urbanística así como noutras políticas sectoriais. A comprensión dos valores identitarios inherentes ás nosas paisaxes é o mellor punto de partida para o deseño dun novo modelo de organizar o territorio de Galicia. Neste contexto normativo representado pola lei da paisaxe e as DOT, e desde a asunción da importancia da paisaxe galega como recurso económico e social e como eficaz indicador do grao de calidade das políticas de ordenación territorial, a Xunta de Galicia ven de deseñar a Estratexia Galega en materia de paisaxe. Para a protección, xestión e ordenación da paisaxe delimitáronse as 12 grandes áreas paisaxísticas de Galicia, sobre as que se desenvolverán os Catálogos da Paisaxe. 1. Serras Orientais: Ancares e A Fonsagrada e O Courel, O Incio e Samos-Triacastela. 2. Serras Sudorientais: Terra do Bolo, Terra de Trives e A Gudiña-Riós. 3. Chairas e Foxas Luguesas: A Terra Cha, Lugo, Sarria-Terra de Lemos e Terra de Chantada 4. Chairas, Foxas e Serras Ourensás: Alto Arnoia, Alta Limia, Baixa Limia, Baixo Arnoia e Verín. 5. Ribeiras Encaixadas do Miño e o Sil: Valdeorras, Ribeira Sacra Silense, RIbeira Sacra Miñota, Foxa de Ourense e O Ribeiro 6. Costa Sur-Baixo Miño: Costa Sur-Baixo Miño Litoral, Baixo Miño Interior e Condado Paradanta. 7. Galicia Central: Terra de Ordes, Terra de Santiago- A Barcala, Terra de Melide-Arzúa, A Ulloa, O Deza, Tabeirós, Terra de Montes-Alto Lérez e O Carballiño. 8. Rías Baixas: Muros, Arousa- Baixo Ulla, Umia-O Salnés, Pontevedra, Vigo Litoral e Vigo Prelitoral. 9. Chairas e Foxas Occidentais: Arco Bergantiñán, Bergantiños, Costa da Morte, Terra de Soneira, Terra de Fisterra, Terra do Xallas. 10. Golfo Ártabro: Golfo Ártabro Litoral e Golfo Ártabro Interior 11. Galicia Setentrional: Rías Altas Litorais, Rías Altas Interior e Serras e Foxas Setentrionais. 12. A Mariña-Baixo Eo: A Mariña Baixo Eo Litoral e A Mariña Baixo Eo Interior. GRANDES ÁREAS PAISAXÍSTICAS DE GAIA. ESTRATEXIA GALEGA DA PAISAXE Co obxectivo de poñer en valor as paisaxes galegas e evitar a súa degradación o artigo 11 da lei 7/2008 de 7 de xullo, determina que todos os proxectos que deban someterse ao procedemento de Declaración de impacto ambiental incorporen no Estudo de impacto ambiental un Estudo de impacto e integración paisaxística. En consecuencia a Consellería de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas, a través da Dirección Xeral de Sostibilidade e Paisaxe, traballa na publicación dunha guía que axude ós equipos redactores, axilizando os procedementos, na procura de encardinar estes estudos nas tramitacións existentes, a través dunha documentación simplificada e coherente co alcance da actuación prevista e coa capacidade de acollida do territorio que, ademais, contribúa a sensibilizar e educar en materia paisaxística. Os polígonos industriais e parques empresariais son espazos produtivos que teñen unha evidente incidencia económica a escala local e autonómica e, sen dúbida, uns complexos efectos desde a -19 -
perspectiva da paisaxe e a ordenación territorial. Nas últimas décadas a evolución experimentada por eles é notable, cunha importante diversificación tipolóxica e que non levou aparellada a necesaria reflexión sobre o seu acomodo na paisaxe. Debido a este feito, a mesma Dirección Xeral está a traballar na Guía de Integración paisaxística dos polígonos industriais e parques empresariais en Galicia coa que se pretende afondar na integración paisaxística destas actuacións sectoriais cunha incidencia relevante sobre a paisaxe. O estudo pretende aportar unha batería de estratexias para a integración paisaxística, cara ás novas implantacións, acordes cos principios recollidos na lei 7/2008 da lei de protección da Paisaxe de Galicia. En xeral, as paisaxes industriais crean unha composición informal integrada pola concorrencia de grandes espazos, elementos e instalacións de necesidade produtiva dispostos cunha lóxica funcional propia e expresados cunha linguaxe composta de contrastes baseado na sobriedade das formas fabrís e na complexidade das súas instalacións. Trátase en moitos casos de conxuntos de xeometrías complexas, grandes volumes, arquitecturas cunha formalización característica que se impoñen ao fondo escénico sexa este natural ou urbano. Todos estes elementos conteñen diversos e dispersos valores formais, que poden e deben ser utilizados para conformar espazos singulares que se integren na paisaxe con harmonía ao mesmo tempo que actúen dialecticamente os uns sobre os outros configurando un escenario atractivo visualmente. III.2.1.5 O PATRIMONIO NATURAL III.2.1.5.1 O MARCO LEGAL A Comunidade Autónoma de Galicia, debido a súa privilexiada situación a orillas do océano Atlántico e á gran variedade de ambientes e características climáticas que o gradente océano montaña propicia, atesoura un gran número e variedad de ecosistemas moi diferentes entre sí pero todos eles de gran valor natural. A Lei 9/2001, de Conservación da Naturaleza en Galicia, define os Espazos Naturais Protexidos como aqueles espazos que conteñan elementos ou sistemas naturais de particular valor, interese ou singularidade, tanto debidos á acción e evolución da natureza coma derivados da actividade humana, e que fosen declarados como tales. De igual modo, Natura 2000 é unha rede de espazos naturais protexidos a escala da Unión Europea creada en virtude da Directiva 92/43/CEE do Consello, de 21 de maio de 1992, relativa á conservación dos hábitats naturais e da fauna e flora silvestres (Directiva hábitat), co obxecto de salvagardar os espazos naturais máis importantes de Europa. Esta rede ecolóxica compónse na actualidade de Zonas Especiais de Conservación (ZEC), declaradas polos Estados membros con arranxo á propia Directiva hábitat e, ademais, das Zonas Especiais de Protección para as Aves (ZEPA), que se designan segundo a Directiva Aves (Directiva 79/409/CEE do Consello, de 2 de abril de 1979, relativa á conservación das aves silvestres). III.2.1.5.2 DETERMINACIONS DAS DOT O apartado 7 das Determinacions das Directrices de Ordenación (DOT) relativo ao Patrimonio Natural estabrece no seu apartado 7.1.1 que: Os instrumentos de Ordenación Territorial e Urbanística incorporarán as accións e medidas necesarias para garantir a protección dos recursos naturais e incentivar a mellora da calidade ambiental do territorio. Particularmente deberase garantir a compatibilidade do desenvolvemento e ordenación dos asentamentos, das áreas empresariais e das actividades produtivas con anteditos ámbitos de interese do patrimonio cultural e os seus Plans Especiais previstos na Lei 8/1995, do patrimonio cultural, cando corresponda III.2.1.5.3 PROTECCIÓN DO PATRIMONIO NATURAL a) OBXECTIVOS Segundo as determinacions das DOT e coa lexislación vixente na matería, citada nos apartados anteriores, o Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais deberá garantir a compatibilidade do desenvolvemento e ordenación das áreas empresariais coa protección dos ámbitos de interese do patrimonio natural. b) ÁMBITO E TIPOS DE BENS DO PATRIMONIO NATURAL O patrimonio natural comprende tódolos elementos relacionados no Anexo III Áreas estratéxicas de conservación das Directrices de Ordenación do Territorio e están integrados por: Os espazos naturais protexidos. Áreas complementarias dos espazos naturais protexidos III.2.1.5.4 ESPAZOS NATURAIS PROTEXIDOS a) ALCANCE DA PROTECCIÓN Para o entorno dos espazos citados definiuse unha zona de amortecemento, para facilitar, se é o caso, a integración das actuacións empresariais no entorno protexido. As dimensións das zonas de amortecemento establécense na avaliación da viabilidade das actuacións empresariais propostas no presente Plan. b) ANÁLISIS E AVALIACIÓN DE AFECCIÓNS aos ESPAZOS NATURAIS PROTEXIDOS No apartado Avaliación da viabilidade das actuacións empresariais propostas no presente Plan, reflíctense para cada área empresarial proposta os elementos de Patrimonio Natural existentes no entorno de cada unha das zonas de actuación. En torno a ditos elementos tamén estableceuse unha zona de amortiguación para facilitar, se é o caso, a integración da área empresarial no seu entorno -20 -
inmediato. A información recompilada neste estudo procede da documentación extraida do ANEXO III:- ÁREAS ESTRATÉXICAS DE CONSERVACIÓN das Directrices de Ordenación do Territorio, cuxa relación de elementos refléxase nos cadros seguintes. FIGURA DE PROTECCIÓN DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO Carballido Carnota-Monte Pindo Complexo húmido de Corrubedo Complexo Ons-O Grove Costa Ártabra Costa da Mariña occidental Cadro nº 2 Espazos naturais protexidos Costa da Morte FIGURA DE PROTECCIÓN Parque Nacional Parque Natural Monumento Natural Paisaxe Protexida Lugar de Importancia Comunitaria () DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO Marítimo-terrestre das Illas Atlánticas de Galicia Baixa Limia-Serra do Xurés Complexo dunar de Corrubedo e lagoas de Carregal e Vixán Fragas do Eume Illas Cíes Monte Aloia O Invernadeiro Serra da Enciña da Lastra A Carballa da Rocha A praia das Catedrais Costa de Dexo Fraga de Catasós Serra de Pena Corneira Souto da Retorta Souto de Rozavales Penedos de Pasarela e Traba Val do río Navea A Marronda A Ramallosa As Catedrais Baixa Limia Baixo Miño Betanzos-Mandeo Bidueiral de Montederramo Brañas de Xestoso Cabo Udra Garganta do Sil Lugar de Importancia Comunitaria () Costa da Vela Costa de Dexo Cruzul-Agüeira Encoro de Abegondo-Cecebre Enseada de San Simón Estaca de Bares Esteiro do Tambre Fragas do Eume Gándaras de Budiño Illas Cíes Illas Estelas Macizo Central Monte Aloia Monte e lagoa de Louro Monte Faro Monte Maior Negueira Ortigueira-Mera Os Ancares-O Courel Parga-Ladra-Támoga Pena Maseira Pena Trevinca Pena Veidosa Ría de Foz-Masma Río Anllóns Río Cabe Río Eo Río Landro Río Lérez -21 -
FIGURA DE PROTECCIÓN DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO FIGURA DE PROTECCIÓN DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO Río Ouro Baixo Miño Río Tambre Betanzos-Mandeo Río Támega Bidueiral de Montederramo Río Tea Brañas de Xestoso Serra da Enciña da Lastra Cabo Udra Serra do Candán Canón do Sil Serra do Cando Carballido Serra do Careón Carnota-Monte Pindo Serra do Xistral Complexo húmido de Corrubedo Sistema fluvial Ulla-Deza Complexo intermareal Umia-O Grove ZEPA Sobreirais do Arnego Complexo litoral de Corrubedo ZEPA Veiga de Ponteliñares Complexo Ons-O Grove Xuvia-Castro Costa Ártabra A Limia Costa da Mariña occidental ZEPA Ancares Costa da Mariña occidental Baixa Limia-Serra do Xurés Costa da Morte Complexo intermareal Umia-O Grove, A Lanzada,punta Carreirón e lagoa Bodeira Costa da Morte (norte) ZEPA Complexo litoral de Corrubedo Costa da Vela Costa da Mariña Occidental Costa de Dexo Costa da Morte (norte) Costa de Ferrolterra-Valdoviño ZEPA Zona de Especial Protección Costa de Ferrolterra-Valdoviño Cruzul-Agüeira para Aves (ZEPA) Esteiro do Miño Illa de Ons Zona de Especial Protección de Valores Naturais Encoro de Abegondo-Cecebre Enseada de San Simón Illas Cíes Estaca de Bares Pena Trevinca Esteiro do Miño ZEPA Ría de Foz Esteiro do Tambre Ría de Ortigueira e Ladrido Fragas do Eume Ribadeo Gándaras de Budiño Serra da Enciña da Lastra Illa de Ons ZEPA A Limia ZEPA Illas Cíes A Marronda Illas Cíes ZEPA Zona de Especial Protección de Valores Naturais A Ramallosa Ancares As Catedrais ZEPA Illas Estelas Macizo Central Miño-Neira Baixa Limia Monte Aloia Baixa Limia-Serra do Xurés ZEPA Monte e lagoa de Louro -22 -
FIGURA DE PROTECCIÓN DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO FIGURA DE PROTECCIÓN DENOMINACIÓN ESPAZO PROTEXIDO Monte Faro Río Lérez Monte Maior Río Ouro Negueira Río Tambre Ortigueira-Mera Río Támega Os Ancares-O Courel Río Tea Parga-Ladra-Támoga Serra da Enciña da Lastra Pena Maseira Serra da Enciña da Lastra ZEPA Pena Trevinca Serra do Candán Pena Trevinca ZEPA Serra do Cando Pena Veidosa Serra do Careón Ría de Foz Ría de Foz-Masma Ría de Ortigueira e Ladrido ZEPA ZEPA Zona de Especial Protección de Valores Naturais Serra do Xistral Sistema fluvial Ulla-Deza Sobreirais do Arnego Ribadeo ZEPA Veiga de Ponteliñares Río Anllóns Xuvia-Castro Río Cabe Área de Allariz Río Eo Gêres-Xurés Río Landro Reserva da Biosfera Os Ancares lucenses e montes de Cervantes, Naviae Becerreá Río Lérez Río Eo, Oscos e Terras de Burón Río Ouro Terras do Miño Río Tambre Complexo das praias, lagoa e duna de Corrubedo Zona de Especial Protección de Valores Naturais Río Támega Río Tea Serra da Enciña da Lastra Serra da Enciña da Lastra Serra do Candán Serra do Cando Serra do Careón Serra do Xistral Sistema fluvial Ulla-Deza Sobreirais do Arnego ZEPA Zona Húmida Protexida Espazo Natural de Interese Local Espazo Privado de Interese Natural Complexo intermareal Umia-O Grove, A Lanzada, punta Carreirón e lagoa Bodeira Lagoa e areal de Valdoviño Ría de Ortigueira e Ladrido Ría de Ribadeo Illas de San Pedro Puzo do Lago Voutureira Xunqueira de Alba Sobreiras do Faro Veiga de Ponteliñares Río Anllóns Área Mariña Protexida OSPAR Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia Río Cabe Río Eo Río Landro Sitio Natural de Interese Nacional A Curotiña Cabo Vilán Estaca de Bares -23 -
III.2.1.5.5 ÁREAS COMPLEMENTARIAS DOS ESPAZOS NATURAIS PROTEXIDOS a) NORMATIVA DE APACIÓN As Directrices de Ordenación do Territorio propoñen as Normativas, inventarios e catálogos que servirán de base para a identificación das áreas complementarias. Estos son os seguintes: Normas complementarias e subsidiarias de planeamento provinciais, atendendo ao exposto no seu artigo 28 respecto da delimitación definitiva establecida a través do planeamento municipal. Inventario de zonas húmidas de Galicia. Áreas mariñas representativas e zonas mariñas prioritarias para WWF/Adena. Inventario de IBA mariñas en España. SEO/BirdLife. 2009. Puntos de interese xeolóxico. Instituto Xeolóxico e Mineiro de España. Puntos de interese xeolóxico. Consello da Cultura Galega. 2004. Segundo as determinacions das DOT e coa Lei 8/1995, de 30 de Octubre, de patrimonio cultural de Galicia (no sucesivo LPCG) o presente Plan Sectorial debe garantir a compatibilidade do desenvolvemento e ordenación das áreas empresariais coa protección dos ámbitos de interese do patrimonio cultural. b) ÁMBITO E TIPOS DE BENS DO PATRIMONIO CULTURAL DE GAIA O patrimonio cultural comprende tódolos bens de interese artístico, histórico, arquitectónico, arqueolóxico e etnográfico, a os conxuntos urbanos, lugares etnográficos, xacementos e zonas arqueolóxicas, así como os sitios naturais, xardins e parques que teñan valor artístico, histórico ou antropolóxico, comprendidos no ámbito territorial da CA de Galicia. De conformidade co establecido no Art. 24 LPCG, o Patrimonio Cultural de Galicia diferencia os seguintes tipos de bienes: Bens declarados Serán aqueles considerados como Bens de Interese Cultural (BIC), previa incoación do oporturno expedente. b) ALCANCE DA PROTECCIÓN O ámbito de protección das áreas complementarias dos espazos naturais protexidos serán as que se aproben definitivamente, ben a través de planeamento municipal ou mediante plans especiais de protección. As áreas empresariais terán que localizarse fora dos ámbitos de protección citados. Bens Catalogados Serán aqueles que se incorporen ao Catálogo do patrimonio cultural de Galicia. Bens inventariados Son aqueles que, sen estar incluidos nalgunha das suas categorias anteriores, merecen ser conservados e se inclúan no Inventario xeral do patrimonio cultural de Galicia. III.2.1.6 O PATRIMONIO CULTURAL III.2.1.6.1 DETERMINACIÓNS DAS DOT O apartado 4.9 das Determinacións das Directrices de Ordenación (DOT) relativo ao Patrimonio Cultural establece no seu apartado 9.5 que: Os instrumentos de Ordenación territorial e urbanística deberán incorporar as accións e medidas necesarias para garantir a protección e conservación dos ámbitos de interese do patrimonio cultural relacionados no Anexo IV, así como aqueloutros ámbitos susceptibles de presentar valores patrimoniais de calquera das súas manifestacións. c) CLASIFICACIÓN DO PATRIMONIO CULTURAL O patrimonio cultural de Galicia divídese en: Patrimonio arquitectónico e etnográfico. Patrimonio arqueolóxico. Camiños de Santiago. d) ALCANCE DA PROTECCIÓN DO PATRIMONIO CULTURAL Particularmente deberanse garantir a compatibilidade do desenvolvemento e ordenación dos asentamentos, das áreas empresariais e das actividades produtivas con anteditos ámbitos de interese do patrimonio cultural e os seus Plans Especiais previstos na Lei 8/1995, do patrimonio cultural, cando corresponda III.2.1.6.2 PROTECCIÓN DO PATRIMONIO CULTURAL a) OBXECTIVOS Ámbito de protección O ámbito de protección dos bens catalogados comprende: o O elemento catalogado e a correspondente parcela en que se sitúa o elemento. o A área de protección do elemento. Municipios sen planeamento urbanístico ou sen áreas de protección definida xenérica -24 -
Para cada un dos bens catalogados, comprendidos no Patrimonio Arquitectónico e Etnográfico, a determinación da área de protección nos municipios que carezan de planeamento urbanístico estableceráse, segundo os criterios das Normas Complementarias e Subsidiarias de Planeamento das provincias de A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra (aprobadas o 3 de abril de 1991). No Art. 30 destas Normas establecénse os seguintes ámbitos de protección: o Elementos etnográficos (hórreos, cruzamentos, etc.): 50 metros, dende o punto máis exterior do ben etnográfico. o Arquitectura relixiosa, civil e militar:100 metros, dende o punto más exterior do ben arquitectónico. o Restos arqueolóxicos: 200 metros, dende o punto máis exterior do elemento arqueolóxico. Para o patrimonio arqueolóxico, a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural establece unha delimitación previa da área de protección do patrimonio arqueolóxico. Municipios con planeamento urbanístico con áreas de protección definidas. (protección específica) Cando o municipio dispón de planeamento urbanístico e teña definidas as áreas de protección, son específicas para cada planeamento. empresarial previsto no Plan Sectorial, baséase: nunha estrutura básica que se define a partir dun sistema xerarquizado de asentamentos de poboación, artellado polas redes de infraestruturas e equipamentos, que se implanta sobre un medio rural que conta cunha biodiversidade e patrimonio cultural que hai que protexer e xestionar. III.2.2.1 O SISTEMA DE ASENTAMENTOS DE GAIA O sistema de asentamentos de poboación de Galicia ao que deberá asociarse as novas actuacións empresariais previstas no Plan Sectorial artéllase, segundo as determinacións das DOT, do seguinte xeito: a) O SISTEMA DE GRANDES CIDADES DE GAIA Está constituído por: Rexións urbanas: Vigo-Pontevedra e A Coruña Ferrol. Áreas urbanas: A Coruña, Vigo, Santiago de Compostela, Ourense, Lugo, Pontevedra e Ferrol. b) O SISTEMA URBANO INTERMEDIO (SUI) Está constituído por: III.2.1.6.3 ANÁLISE E AVALIACIÓN DE AFECCIÓNS AO PATRIMONIO CULTURAL Para o Plan Sectorial, realizouse unha Valoración de Afeccións ao Patrimonio Cultural das novas áreas empresariais comprendidas no Plan Sectorial de Ordenación das Áreas Empresariais na Comunidade Autónoma de Galicia, onde se recollen os elementos do Patrimonio Cultural (arquitectónico e etnográfico, arqueolóxico e Camiños de Santiago), localizados no entorno inmediato das novas áreas empresariais As cabeceiras do SUI (19 vilas e pequenas cidades que exercen a función de cabeceiras de carácter supracomarcal): o Carballo, Cee-Corcubión, As Pontes de García Rodriguez, Noia e Ribeira na provincia de A Coruña. o Ribadeo, Viveiro, Vilalba, Sarria, Monforte de Lemos e Chantada, na provincia de Lugo. o O Barco de Valdeorras, O Carballiño, Xinzo de Limia e Verín na provincia de Ourense. Na documentación do Plan Sectorial, no apartado avaliación da viabilidade das actuacións empresariais propostas no presente Plan. Avaliación da viabilidade das novas áreas empresariais, reflíctense para cada área empresarial proposta os elementos de Patrimonio Cultural existentes no entorno de cada unha das zonas de actuación. Ademais, para a avaliación da viabilidade das novas áreas empresariais en relación co patrimonio cultural, realizouse a análise tanto dende a perspectiva da exclusión completa do elemento de patrimonio do ámbito da área empresarial, para a súa mellor protección, como desde a perspectiva da súa integración dentro da ordenación da misma, como elementos significativos, configuración de borde, etc. se dita inclusión é compatible cos usos previstos e co grao de protección do elemento. III.2.2 O TERRITORIO O modelo territorial establecido nas DOT, ao que deberá axustarse o desenvolvemento do solo o Vilagarcía de Arousa, Tui, A Estrada e Lalín na provincia de Pontevedra As subcabeceiras do SUI (11 vilas con influencia supramunicipal para a prestación de servizos de forma complementaria ás cabeceiras): o Muros, Porto do Son, Boiro e Rianxo na provincia de A Coruña. o Burela e Foz na provincia de Lugo. o A Rúa, na provincia de Ourense. o Cambados, O Grove, A Guarda e Silleda, na provincia de Pontevedra. c) OS NODOS PARA O EQUILIBRIO DE TERRITORIO (NET) Están constituídos por 26 vilas con influencia supramunicipal que actúan como centros para a prestación de servizos e de dinamización dos espazos rurais: -25 -
Ortigueira, Padrón, Negreira, Vimianzo, Santa Comba, Ordes Melide, Curtis e Arzúa na provincia de A Coruña. Mondoñedo, Meira, A Fonsagrada, Becerreá, Quiroga, Guitiriz e Monterroso na provincia de Lugo. A Pobra de Trives, Viana do Bolo, Castro Caldelas, Maceda, Allariz, Celanova, Bande e Ribadavia na provincia de Ourense. A Cañiza e Caldas de Rei na provincia de Pontevedra d) OS NÚCLEOS PRINCIPAIS DOS RESTANTES CONCELLOS E DAS PARROQUIAS RURAIS. No plano seguinte (obtido das DOT), grafíase o sistema de asentamentos de poboación establecido nas DOT. -26 -
III.2.2.2 AS INFRAESTRUTURAS E OS NODOS DE TRANSPORTE A accesibilidade é un condicionante decisivo para a localización de novas áreas empresariais por iso é imprescindible ter en conta, tanto as infraestruturas existentes como as propostas dende os distintos organismos públicos competentes na materia. As DOT, dentro das determinacions para o desenvolvemento das áreas empresariais, establece os criterios para a localización das novas áreas empresariais, en relación coas infraestruturas e nodos de transporte. Nos apartados seguintes analízanse as infraestruturas de transporte existentes e as posibles reservas e liñas de actuación propostas nas DOT para as mesmas. III.2.2.2.1 INFRAESTRUTURAS VIARIAS III.2.2.2.1.1 SITUACIÓN ACTUAL E RELACIÓN CO DESENVOLVEMENTO DO SOLO EMPRESARIAL As estradas constitúen un dos compoñentes esenciais para o artellamento interno de Galicia. No futuro a estrada seguirá a ser o modo dominante na mobilidade dun territorio no que a dispersión do hábitat e a baixa densidade demográfica fan pouco viable o desenvolvemento de servizos de ferrocarril competitivos en amplas zonas da Comunidade. A estrutura empresarial de Galicia está constituida fundamentalmente por pequenas e medianas empresas. O abstecemento de materias primas destas empresas e a distribución dos productos finais son transportados básicamente por estrada, polo que a rede viaria constitúe tamén un dos elementos clave no desenvolvemento do tecido empresarial. En contraposición a industria pesada e os complexos industriais existentes dependen, fundamentalmente polo volume de mercadorías movidas, do transporte marítimo e ferroviario. Segundo as DOT, Galicia dispón actualmente dunha rede de estradas que se estende ao longo de 17.537 quilómetros e cuxa xestión se reparten o Estado (12,8%), a Xunta de Galicia (30,9%) e as Deputacións provinciais (56,3%). Trátase, polo tanto, dunha rede moi extensa, á que habería que sumar 62.000 quilómetros que xestionan os municipios. Brión e a súa conexión mediante corredor coa N-550 nas Galanas, Autovía de Santiago ata A Ramallosa, Autovía de Padrón a Ribeira, Variante de Vilagarcía, Corredor Cambados-Vilagarcía, Autovía de Curro (na AP-9) a Sanxenxo e corredor Sanxenxo-O Grove, Vía de alta capacidade Poio- Campañó en Pontevedra, Treito II do corredor da variante de Marín, Corredor do Morrazo, Autoestrada Puxeiros-Val Miñor, Autovía Vigo a Tui, Autoestrada Santiago-alto de Santo Domingo e autovía de alto de Santo Domingo ata a A-52 en Ourense, e ramal mediante autovía ao Carballiño, Corredor alto do Faro-Chantada e Escairón-Monforte e Corredor Nadela-Sarria. O resto do viario, que está composto pola rede estruturante e a rede complementaria, ten como singularidade que boa parte das estradas que as conforman son travesías. Actualmente, dos 5.280 km de vías de titularidade autonómica, máis do 30 % atravesan núcleos urbanos cos consecuentes problemas de retencións de tráfico e de seguridade viaria. Outro dos puntos problemáticos desta rede sitúase nos accesos ás principais cidades, onde aparecen importantes niveis de conxestión. A problemática citada, tívose en conta no estudo de localización territorial das novas áreas empresariais, e abordada actualmente a través do novo Plan de Mobilidade e Ordenación Viaria Estratéxica-Plan MOVE, xa que a partir deste documento planifícanse novas infraestruturas contempladas dende unha visión global de ordenación do territorio e se incorporan os sistemas de transporte colectivo como un elemento básico de ordenación e desenvolvemento urbano e económico. III.2.2.2.1.2 INFRAESTRUTURAS VIARIAS DE CONEXIÓN EXTERIOR A estratexia de futuro de Galicia, respecto a infraestruturas viarias, pasa polo fortalecemento das grandes infraestruturas de conexión exterior. Para iso as DOT apostan por unha conexión exterior constituida por grandes infraestruturas que, a súa vez, se configuran como un dos elementos clave do modelo territorial de futuro que se propón. As grandes conexións exteriores propostas nas DOT, que complementan as xa existentes, son as seguintes: Con Madrid e Castela a través da A-6 desde a Rexión urbana Ártabra e da A-52 desde a Rexión urbana das Rías Baixas. Ás vías citadas, xa existentes, unirase no futuro un novo acceso central coa conexión Ourense-Ponferrada. Nesta rede o 5,7 % corresponde a vías de altas prestacións. En Galicia as autovías, autoestradas e vías de altas prestacións alcanzan na actualidade os 1.000 km, sendo as principais vías de altas prestacións que vertebran Galicia as seguintes: A Autovía do Noroeste A-6 (Madrid-A Coruña) e a autovía das Rías Baixas A-52 (Benavente- Vigo), que constitúen os eixos principais de comunicación coa Meseta. A Autoestrada do Atlántico AP-9 (A Coruña-Ferrol-Pontevedra-Frontera Portuguesa), que une cinco das sete cidades principais de Galicia. Atópanse asemade en servizo as seguintes vías de altas prestacións: Autovía A-8 entre Barreiros e Ribadeo, Autovía Ferrol-Vilalba; acceso ao porto de Ferrol, conexión da AP-9 con Ares e Mugardos, Autoestrada A Coruña-Carballo, Autovía de Santiago ao aeroporto de Lavacolla, Autovía Santiago- Con Porto a través da AP-9 e a ponte internacional da autovía Vigo-Tui. A esta comunicación contribuirá tamén a nova vía de altas prestacións Tui-A Guarda e a súa conexión a través da ponte de Goián coa autovía costeira en Portugal que enlazará Camiña, Viana do Castelo e Porto. Por outra banda, tamén se facilitará o acceso a través da nova vía de altas prestacións Ourense-Celanova. Coa Área central asturiana e o norte de España a través da autovía do Cantábrico A-8. Son accións fundamentais a conectividade desta vía co litoral norte de Galicia, a través do eixo de altas prestacións Ferrol-Viveiro-Ribadeo e a súa conexión con Santiago desde a A-6 en Guitiriz. -27 -
A estratexia de localización territorial das áreas empresariais de caracater estratéxico e de rango supracomarcal, en relación coa rede viaria, pasa por conseguir unha adecuada accesibilidade ás novas áreas empresariais desde as vías de altas prestacións. No plano seguinte gráfanse as principais conexións existentes e previstas por estrada, entre os principais núcleos urbanos de Galicia e o exterior. b) OS VIARIOS DE CONEXIÓN DAS RÍAS DE GAIA CO EIXO ATLÁNTICO. Comprende as vias de conexión existentes e previstas co eixo atlántico e os contornos máis próximos seguintes: Conexión AP-9 con Ares e Mugardos. A autoestrada AG-55 A Coruña-Carballo e a súa continuación mediante a autovía Carballo- Berdoias, e a vía de altas prestacións Berdoias-Cee, rematando coa variante de Cee e Corcubión e o acceso ao porto de Brens en Cee. A conexión Santiago-Brión-Noia e variante de Noia. A autovía do Barbanza Ribeira-Padrón. A conexión de Pontevedra con Cerdedo, Lalín e Lugo. A conexión de Santiago, dende Lavacolla a Guitiriz, na A-6. A autovía do Salnés dende O Grove ata o enlace de Curro. A variante de Vilagarcía (VG-4.7), Vilagarcía de Arousa-Baión-Caldas de Reis e Vilagarcía- Cambados (VG-4.3). A autovía Curro-Baión. Variante de Marín. A autovía do Morrazo. A autoestrada AG-57 Vigo-Baiona e os seus novos enlaces no Val Miñor. III.2.2.2.1.3 AS ESTRADAS DE ARTELLAMENTO INTERNO As DOT identifican unha rede estruturante que optimice as comunicacións entre os principais centros do sistema urbano de Galicia, facilitando as relacións entre eles e mellorando a súa accesibilidade xeral. As accións de mellora previstas nos próximos anos pasan por potenciar o papel dalgunhas destas vías de conexión interior. Considéranse como conexións internas fundamentais do modelo territorial as seguintes vías de altas prestacións: a) A AUTOESTRADA DO ATLÁNTICO (AP-9) É a infraestrutura fundamental para artellar os espazos urbanos do litoral occidental dende Tui ata Ferrol. As DOT propoñen a ampliación da súa capacidade nos accesos ás cidades de Vigo, A Coruña e ao seu paso polos ámbitos urbanos de Santiago e Pontevedra A vía de altas prestacións do Baixo Miño dende A Guarda a Tui. c) AS ESTRADAS DE ARTELLAMENTO NAS REXIÓNS URBANAS Na rexión urbana das Rías Baixas o As novas autovías A-59 entre Vigo e Pontevedra e Vigo-O Porriño. o Os novos enlaces na AG-57. o A Rolda de Vigo. o As Roldas leste e norte de Pontevedra. Na rexión urbana Ártabra o Os accesos aos portos exteriores da Coruña e Ferrol o Vía Ártabra dende Lorbé ata a A-6 o 3ª Rolda de circunvalación da Coruña. -28 -
o o o o O terceiro carril na AG-55 Duplicación da calzada AC-551 entre Sabón e a AG-55 e o Graxal-Santa Cruz. A ampliación nos accesos á Coruña da AP-9 A nova circunvalación que na área metropolitana da Coruña se desenvolverá mediante a Vía Ártabra. d) AS CONEXIÓNS DO NORTE DA COMUNIDADE E DO LITORAL CANTÁBRICO DE GAIA A vía de altas prestacións Ferrol-San Cibrao-Barreiros. As conexións por autovía Ferrol-Vilalba. A autovía A-8 dende Baamonde na A-6 ata Ribadeo. As conexións de Santiago coa A-6 no contorno de Guitiriz. As conexións transversais. Conexión Lugo-Santiago. Conexión Ourense-Monforte-O Barco. Conexión Santigo-Costa da Morte As conexións Santiago-Lalín-Ourense e Lalín-Monforte. e) AS CONEXIÓNS INTERIORES NORTE-SUR Lugo-Ourense, incluíndo a variante leste de Lugo. Ourense e a súa prolongación ata Celanova. Conexión Lugo-Sarria-Monforte. Como se espuxo anteriormente a estratexia de localización territorial das novas áreas empresariais de carácter estratéxico e de rango supracomarcal, en relación coa rede viaria, pasa por conseguir unha axeitada accesibilidade ás novas áreas empresariais dende as vías de altas prestacións, existentes e previstas relacionadas anteriormente. As vías de artellamento interno citadas, que conectan os distintos núcleos urbanos, grafítanse no plano seguinte. III.2.2.2.2 AS INFRAESTRUTURAS FERROVIARIAS Actualmente as comunicacións, por ferrocrril, de Galicia co resto de España realízanse a través de tres puntos: Lubián (liña Zamora-Ourense) e Covas (liña León-Monforte de Lemos) na rede ADIF de largo ibérico, e Ribadeo na conexión do cantábrico da rede FEVE. Existe tamén unha conexión internacional coa rede portuguesa a través da ponte internacional do río Miño en Tui. Esta rede convencional presenta en xeral, características técnicas insuficientes para ofertar servizos de transporte competitivos, o que se ten traducido nunha perda progresiva do protagonismo na repartición modal dos desprazamentos tanto de viaxeiros como de mercadorías. Na situación citada adquire un importante protagonismo a rede ferroviaria de alta velocidade, por tratarse dunha infraestrutura de enorme trascendencia para o desenvolvemento territorial de Galicia. así e todo a efectos do presente Plan Sectorial de Áreas Empresariais, interesa coñecer a infraestrutura ferroviaria actual e as previsións futuras, en relación co transporte de mercadorías por ferrocarril, por incidir directamente no desenvolvemento do solo empresarial. As DOT establecen como obxectivos, en relación co transporte de mercadorías por ferrocarril, os seguintes: Potenciación e mellora das relacións ferroviarias convencionais e de mercadorías coa Meseta dende as Rexións Urbanas da Coruña-Ferrol e Vigo-Pontevedra. -29 -
Potenciación do uso do ferrocarril no transporte de mercadorías, o que implica desenvolver o acceso ferroviario aos novos portos exteriores de A Coruña e Ferrol e a compatibilidade do tráfico mixto de mercadorías e viaxeiros. A construción dunha nova infraestrutura no corredor Lubián-Ourense para os servizos de alta velocidade de pasaxeiros permitirá manter os dous corredores de comunicación coa Meseta (o de Sanabria e o do Bierzo) abertos á circulación dos trens de mercadorías. Neste intre, a consideración da liña de Monforte-León como de altas prestacións en tráfico mixto, permitirá alcanzar o dobre obxectivo de establecer unha relación competitiva de viaxeiros co norte de España e Cataluña e, simultaneamente, facilitar a mobilidade das mercadorías con orixe/destino en Galicia cara ao norte de España e a Europa. En 1993 transportabase en España por ferrocarril o 7,8 %, en 1997 o 10,3 % e no ano 2008 o 4,1 %. O obxectivo é aumentar a cuota do 4 % ao 8-10 % para o ano 2020. Para iso o PEI-TFME propón: Alongar estacións de cruzamento (Apartadoiros) hasta 750 metros (35 vagóns de 20 m), actualmente son de 360 m (18 vagóns de 20 metros). Dedicación exclusiva o prioritaria da rede convencial ao tráfico de mercadorías. Variantes no entorno das grandes cidades que non interfiran nas redes de cercanías. Dotar o mellorar os accesos aos portos e aos grandes centros loxísticos, ou polígonos O Plan elude pronunciarse sobre o cambio de ancho de vía e promove o desenvolvemento de tecnoloxía de cambio de ancho para vagóns/trens de mercadorías Dentro da Mellora da Infraestrutura ferroviaria o PEI-TFME establece, en relación coas terminais intermodais, os seguintes obxectivos: Concebir as novas terminais intermodais como auténticos centros loxísticos con capacidade de xerar valor engadido ao transporte. Priorizar a construcción e/ou remodelación das grandes terminais intermodais sitúadas nos nodos loxísticos e nas conexións coa rede Transeuropea de Transporte. Configuración das novas terminais, mediante accesibilidade viaria e ferroviaria eficiente para reducir maniobras e extracostes operativos. Desenvolvemento de centros loxísticos especializados na atención a tráficos ferroviarios de alto valor engadido susceptibles de seren realizados sobre liñas de alta velocidade. Dotar axeitadamente ás terminais para o tratamento de mercadorías específicas (perigosas, perecedoiras, etc). No plano seguinte reflictese a rede básica e as terminais priorizadas por Comunidade Autónoma. En Galicia prevense tres terminais priorizadas ou plataformas loxísticas: PLISAN (plataforma loxística de Salvaterra-As Neves), Monforte de Lemos e A Coruña. Por outra banda no estudo de mercado de solo empresarial, constatase que os tráficos ferroviarios en Galicia e en concreto os de mercadorías resultan moi reducidos en comparación cos desenvolvidos por outros sistemas de transporte, desaproveitándose un transporte demandado, con grande capacidade e altamente ecolóxico. O Plan Estratexíco para o Impulso do Transporte Ferroviario de Mercadorías en España PEI-TFME do Ministerio de Fomento, indica que o tráfico por ferrocarril, en relación co tráfico por estrada, é en paises como Alemania, Francia e Italia catro veces maior (16,5 %) que o que se transporta en España (4,1 %). -30 -
O proceso de reordenación citado requiere nalgúns portos, sobre todo os de interese xeral do estado, a necesidade de novo solo empresarial próximo ao porto para a resitúación de actividades industriais, de almacenaxe e de loxística asociadas ao porto, incompatibles coas actividades de lecer e atractivo urbano citadas. No plano seguinte grafítase a localización dos portos Autonómicos e de interese Xeral do Estado existentes en Galicia. A efectos do presente Plan Sectorial de Áreas Empresariais analizáronse os portos de interese xeral do estado de A Coruña, Ferrol e S. Ciprian, este último dependente da autoridade portuaria de Ferrol, así como os portos de Vigo, Marín e Vilagarcia e os portos exteriores de Punta Langosteira en A Coruña e Caneliñas en Ferrol (en execución). Tamén se analizaron os principais portos autonómicos de carácter comercial que se limitan a: Ribadeo, Burela, Celeiro, Cariño, Sada, Cee, Ribeira e A Pobra. III.2.2.2.3 NODOS DE TRANSPORTE III.2.2.2.3.1 PORTOS Un dos principais activos cos que conta Galicia en materia de infraestruturas é o sistema portuario, que á súa vez constitúe unha peza fundamental na ordenación do territorio. Nesta liña, as DOT propoñen, como obxectivo, un meirande fortalecemento dos principais portos comerciais de Galicia, que permita reforzar as vantaxes competitivas dunhas instalacións con magníficas condicións naturais, e lograr unha posición sólida ante a crecente competencia entre portos, que tende a concentrar a maioría dos fluxos de transporte nun número moi reducido de localizacións. Entre as liñas de actuación que establecen as DOT relativas a portos destacan, pola súa contribución ao desenvolvemento do solo empresarial, as seguintes: Desenvolvemento dos novos portos exteriores da Coruña e Ferrol e dos seus accesos viarios e ferroviarios. Mellora dos accesos aos portos, sobre todo os ferroviarios e desenvolvemento dos espazos loxísticos asociados aos portos. Por outra banda a integración dos espazos portuarios coas súas contornas urbanas e territoriais implica o desenvolvendo de actuacións de eliminación de barreiras e de integración porto-cidade. Estas actuacións de reordenación das grandes infraestruturas portuarias crean oportunidade para reorientar as instalacións cunha localización máis urbana cara a novas vocacións orientadas á acollida de embarcacións de pasaxeiros e usos turísticos, fortalecendo o seu perfil como espazos estratéxicos de lecer e atractivo urbano. No estudo de solo empresarial, realizado por áreas funcionais, recóllese a problemática e directrices relativas aos portos de interese xeral do estado e dos portos autonómicos comerciais, comprendidos nas correspondentes áreas funcionais. -31 -
III.2.2.2.3.2 AEROPORTOS As relacións aeroportuarias configúranse como un dos elementos máis importantes para a proxección internacional da Comunidade Galega e o aproveitamento das oportunidades de desenvolvemento rexional en tres aspectos clave: relacións persoais e de negocios, atracción turística e movemento de mercadorías. Respecto aos aeroportos, as DOT propoñen unha estratexia orientada a potenciar un sistema aeroportuario integrado en Galicia: O aeroporto de Santiago (Lavacolla) considérase unha peza clave na proxección internacional ou como porta de entrada en Galicia podendo especializar a oferta cara aos vos transoceánicos, sobre todo cando se pretende reforzar o papel da Cidade da Cultura como ponte de enlace entre Europa e América. Os aeroportos de Vigo (Peinador) e A Coruña (Alvedro) desenvolven unha función indispensable para asegurar boas conexións nas dúas rexións urbanas nas que prevalecen as viaxes de negocios, pero que cada vez atraen máis tráfico turístico e de mercadorías. III.2.2.2.4 SISTEMAS DE TRANSPORTE A clave para lograr transportes eficientes que aumenten a competitividade das actividades económicas de Galicia e permitan aumentos da mobilidade en condicións de sustentabilidade fundamentase na concepción integrada dos diferentes modos e o desenvolvemento de infraestruturas que facilitan a intermodalidade. Neste sentido as propostas das DOT son as seguintes: Desenvolvemento de plataformas loxísticas e centros de transporte que permitan xestionar eficientemente os procesos de distribución e faciliten o intercambio modal. Considéranse prioritarias as plataformas loxísticas asociadas aos portos de interese xeral de Galicia e as localizadas no contorno das cidades principais, localizadas en áreas de máxima accesibilidade por estrada e con conexión ferroviaria, así como o desenvolvemento das terminais de carga dos aeroportos galegos. Concepción integrada dos sistemas de transporte nas Rexións e Áreas urbanas. Neste sentido as propostas do Plan de transporte constitúen un avance fundamental para dotar espazos con crecentes demandas de mobilidade e riscos de conxestión de sistemas de transporte accesibles e sostibles. En relación co desenvolvemento das áreas empresariais, as DOT establecen como criterios para a localización das novas áreas empresariais as posibilidades de conexión coa rede de estradas de altas prestacións, a rede ferroviaria e os servizos de transporte colectivo, tanto preexistentes como de nova implantación. A estos efectos no plano seguinte grafítanse as propostas das DOT do sistema de transporte colectivo, tanto no relativo ás áreas de transporte metropolitano como aos tramos de trens de cercanías de RENFE e FEVE III.2.2.3 INFRAESTRUTURAS DE SERVIZOS URBANOS III.2.2.3.1 INFRAESTRUTURAS HIDRAÚAS As infraestruturas hidráulicas son elementos básicos para o desenvolvemento territorial. Só garantindo o abastecemento de auga é posible o crecemento demográfico e económico, tal e como indica a Directiva marco da auga. É imprescindible un uso racional da auga, e a eficacia no saneamento e depuración das augas residuais urbanas para a sostibilidade do medio e a produtividade dun territorio tan intimamente relacionado coa auga como é o galego. a) ABASTECEMENTO DE AUGA En canto ás infraestruturas de abastecemento, o principal obxectivo é garantir o subministro de auga en cantidade e calidade para o desenvolvemento de novas zonas urbanas ou industriais e a conservación e desenvolvemento das xa consolidadas, tendo presente que para planificar as infraestruturas de captación, regulación, transporte, tratamento e distribución de auga hai que garantir o subministro incluso en períodos de seca. Actualmente a maioría dos sistemas de abastecemento atópanse obsoletos, con escasa capacidade e moi pouca marxe de desenvolvemento por falta de almacenaxe. Por tanto, a dispoñibilidade do recurso no presente e futuro debe ser un requisito imprescindible para esixir nos desenvolvementos urbanos e industriais previstos na ordenación do territorio e na planificación urbanística. -32 -
b) SANEAMENTO E DEPURACIÓN A Directiva marco da auga tamén establece como obxectivo ineludible acadar un bo estado ecolóxico das masas de auga para o ano 2015. Na actualidade xa están construídas ou en execución a meirande parte das estacións depuradoras para poboacións maiores de 2000 habitantes en Galicia. Pero as redes de saneamento adoecen dun criterio definido e unha falta de mantemento que as fai ineficaces. Para diminuír significativamente a contaminación que chega ao medio receptor é necesario optimizar estas redes e realizar unha correcta explotación das instalacións de depuración. III.2.2.3.2 ENERXÍA ELÉCTRICA Nos planos seguintes reflictese a rede eléctrica de transporte e a rede eléctrica de distribución. III.2.2.3.3 GAS O acceso ao gas natural en Galicia está limitado aos centros de consumo de maior tamaño, que xustifican os investimentos necesarios. O gas natural é o principal recurso de diversificación e redución da contaminación derivada das necesidades enerxéticas. En Galicia deuse unha rápida expansión do consumo de gas grazas á rede de gasodutos existente. O desenvolvemento dunha nova planta de regasificación está vencellado á entrada en operación de novas centrais de xeración con tecnoloxía de ciclo combinado, máis eficientes e de menor impacto ambiental. Segundo as DOT: A dispoñibilidade das redes de distribución nas áreas urbanas do corredor atlántico, ademais de en Lugo e Ourense, debe estenderse a outros ámbitos dinámicos e de alta densidade demográfica, como os asentamentos litorais das Rías Baixas, o eixo A Coruña-Carballo e os diferentes sistemas urbanos intermedios. É necesario aumentar as interconexións do sistema gasístico galego co resto das redes de España e Portugal. Adicionalmente ás conexións do Atlántico cara a Porto e do Cantábrico cara a Asturias sería desexable desenvolver enlaces coa Meseta (O Bierzo e Zamora) e co interior portugués. -33 -