283 AD INNOCENTIlHI REGLSTA. yariomjm AD INNOCENTIUM III . EPISTOL^E.

Transkript

1 283 AD INNOCENTIlHI REGLSTA yariomjm AD INNOCENTIUM III. EPISTOL^E. I. G. Lingonensis,R. Gauiloneims,episcoporum;G. de Cistercio, N. de Firmilale, G. de Pontiniaco, el 0: de Claravalle, abbatum. Pro mililibus de Calatrava. (Anno1198.) [HENRIQUEZ, MenologiumCislerc, U, 484,] Reverendissimodominoet PatrifNsocENTio,Dei gratia summo ponlifiei, G. eaderogralia, Lingonensis episcopus,r. eadem Cabilonensis episcopus, G. decislercio, N. de Firmitate, G. de Pontigniaco,et G. de Claravalledicli abbates salutem et tam devolum,quam debilumsubjeclioniset reverenlisefamulatum. SanctsePalernilativestrserei gestseseriem declaramus de fratribus Calalravensismilitiae,qui nunc de Salvaterra dicuntur, postquam idem castrum Calatrava occupalum est a paganis, quo ordine Jlorimuudensisdomus iilii facti sunl, earalioneet obnoxietatefiliationis,qua filiadomusmatri domui subjicitur, respicitet tenetur, quatenus si quis aliquid eontra hoc moliri nititur, viso teslimonio nostro, totum molimenejus auctoritatis aposlolicae judicio destruatur. Cum fratres Calalravenses ab ipsa inchoatione sua, Cisterciensemprofessisint ordinem, hoc se eenseri nomine gratulantes, sub quo in omnibusferechristianitatispartibusnomen Dei aiidelibus benedicituretlaudalur. Placuit magistro et fratribus de Calatrava, ut idem magister, anno Domini1187,se Cisterciensicapitulopraesenlarel, ibique cum litteris regis Caslellael precibus magnatumdehlspania postulationemsuam et suorttmfaceret, quatenuseidemordini Cisterciiincorporarentur arctius et junclius uniientur. Bonumvisum est in oculis omnium pelitio eorum, et quia de religione manabat admissa est. Piseceptumest communiassensu, el deliberalione capituli, ut essent filii Morimundi,utque abbas et domus eademin eos jus illud filiationis haberet, quale In Morimundonoscitur habere Cistercium, id est, auctoritatemvisitationemannuam faciendi, magistrumqui loco abbatis est creandi, vel amovendi; culpas quseaccidunt emendandi, ultionem de excessibusexigendi, et similia. Traditumest institutum et vitaenorma prsescripta, et de victtt el veslilu deinceps ab eis observandatraditio, ac de caeteiis spiritualibus studiis, quse in ordine eonservantur,quaeipsi gratanti voto etanimo susceperunt, sicut in rescripto chaita^, quse inler illos et Morimundensesfacta fuit, quam hic ideo, A ut vobis palam fiat, compegimuset scripsimus in promptu est intueri, etc. Constitutionesmiliium de Calalrava qum Innocentio III confirmandmproponunlur. s Fraler Wido, Cisterciensis humilis minister, cumepiscopiset abbatibustotius capiluli, venerabili fratri Nunno magisltcet universitati fratrum de Calatrava,salutem et fialernsa chaiitalis affectum. i Laudabile propositum vestrum, quo a mililia mundiad Christi militiam conversi,inimicos fidei expugnarestatuistis,plurimumapprohamus,omnipotenti Deo, qui quos vult, quomodovultad se trahit, et alium sic, alitim quidem sic ad suum obsequiumconvertit,gratias agentesjprotiiofecluveslro ei augmento, merito el numero, apud eum humiliter sttpplicamus. Quod autem postulastis, suseipi vos videlicet in communionembcneficiorum ordinis nostri, non ut familiares, sed ut vere fratres, gratanter annuimus. Quod consequenter vivendiformampraescribivobis auctoritate noslra exigitis, nos eommunicato eonsilia, de viclu ac veslitu vestro pauca vobis capita exprimere non negligendumputavimus. Lineis itaque in femoralibus tanlum uli vobis lieebil; vesles moderatas, houestas,commodasad consiliumdominimorimnndensiset magistrivestrihabeatis,elscapulare pro habitu religionis.vestitiet cinctidormielis, et in oratorio, et in refectorioet in dormilorio, et in C coquinajuge silentiumtenebitis. Snmmopere cavebitis, ne in qualicunque veste ac superfluiialis argui, ac curiositalis possitis notari. Tribus ve.ro in hebdomada dicbus, id est, feria tertia, quinta et Dominicacum prsecipuisdiebusfestis, carnibus vescilicebit. Unotamen ferculo, et unius generis, quantum ad carnes pcrtinet, contenti eritis, et ad mensas ubiquesilentiumtenebitis.prsetereapetitioni vestrse condescendimus,nt videlicet nulli ordinisnostriliceat quemcunque fratrumvestrorum recipere absque assensu vestro, sed et vos erga nostros eadem lege tenebimini. Cum aulem ad aliquamabbatiamordinisnostri veneritis,quoniam consuetudinesnostras minus novistis, non in conp ventu, sed iii hospiliis honeste et charitative, quantoque familiarius fieri poterit, recipiemini. Capellanosin domovestra professos,sicut \os, in bono ordinis recipimus.quifratrem suumpercusserit, sex mensibusad armaet equumnon accedat, tribus diebusin terra comedet.qui magistro sua

2 283 SIJPPLEMENTUM. VARIORUMEPISTOL.E ADIPSUM. "" 286 inobediensfuerit, similiter paliatur. Qui in quacunque alia obedientiapositusfuerit, non contranose et lam graviterdemembreiur. A viandum estnisui, ne domuspraedictalam damdicat. Quiin fornicationepublice deprehensusfuerit, auno uno in terra comedat, tribus diebus in II. *uramentumfide'italisquodfeciljoannesdececcano septimauain pane et aqua; feria sexla disciplinam aecipiat. Ab Exallatior.eSanctseCrucis usque in RonianmEcclesim, pro luendis el conservandis regalibus sanclipetri. Paschas tribus diebus omnesin bebdomadajejunabunt qui domi sunt; qui aulem inter ^Saraeenos, [MURATORI, Anliq.ItaL, I, 021.] (Anno1201.) sicut maglslerordinaverit, et sicut solent. De his omnibuspraeeipimus,utobedialis magislrovestro et professionemfacialis sicut abbali. Qui plus aut minusbis quaehic continenturquaesierit, de domo expellatur: Vos autem faeimus liberos ab omni exaclioneabbalum. Confessionesvestras capellani, qui missasvobis cantabunt,recipient, et ipsosvos eligetis.magisteretiam capitulum quotidie leneat vobis,et duas quadragesimasjejunabilis. Si abbatias aedificarepoteritis, dominus Morimundensis ordineteas. ldem abbas Morimundiprovideatquomodoper se velper aliumsemelin anno visilentur. Duomonachide eodemmonasterio,poslquamcoi> structum fuerit, quoties necesse fuerit cum ipsis fraliibus morabuntur. i Aclumab anno IucarnationisDomini 1198.» His ergo, Pater sanctissime, ila geslisel hujusmodi a capilulo taliter impetralis, idem magister ad sanctamsedemapostolicamcum quodammonacho nunliodominimorimundensisaccessit, el haec slbi oblinuit apostolico privilegioconfirmari.qui quanlum precum instaniia possumus, exoramus, quatenus boc j'us filialionis in Ipsos, quod lantc consilioet discretione eoncessum cst Morimundensi domui, scriptis apostolicisconfirmetis, ne eam contingattali membro factione quorumlibel malignanliummutilari. Erunt forle de illis qui ad vos veniant, lilteras emancipalionisel avulsionis ab ordineveltranslationis ad aliam domum falsis suggestionibuspetiluri, ambulantes in magnis, n ordini subjicidedignanles, oblili quanla in majoribus eorumhumilitasfuerit; qui non in genere, non in diviliis,non in armis, non in crebris paganorum vicloriis,non in reportalis locupletibusfrequeuterexuviis'gloriantes,seipsosordini specialitei ac fidelitermorimundovoluntariesubdiderunt. IIiorum ergo temerarioab apostolicaauctoritate ob Annoquarto pontificaltisdominiinnocentiipapse III, nobilisvir Joannes de Ceccanojuravit fidelilatem ipsi domino papse Innocentio,de Ceccano et.tola terra, quam tenet in palalioanagnino, coram episcopis, presbyteris, diaconibtts, cardinalibus, aslanlibus multis clericiset nobilibusanagninis,et extraneiseliam, et mililibusipsiusjoannis dececcano.et recognovitceccanum,et totam aliamterram suam se ab EcclesiaRomana tenere. Forma vero fidelitatishsecfuit: «Ego Joannesde Ceccano, ab hachora in anleafidelis ero bealopelro et EcclesimRomanm,et dominomeopapminnocentio,et successoribusejus canoniceinlrantibus. Non ero in faclo nequediclo, nequein consilio,aul in consensu, ul vilamperdantaut membrum,velcapianlur mala captione.consilium,quodper sevel pernuntium,aut litteras mihi crediderinl, ad eorum damnuin me sciente nulli pandam. Si eorum cerlum damntim sciveroși possum,remanerefaciam: si nonpossum, significaboeis per me velper measlillerasaut nvnlium, veldicamtali personm,quameis credam pro el Morimundensisnuntius privilegiumsibi innovariq certo dicturam. Ceccanum et totam aliam ierram impetrans a praedecessore vestro piae memoriae mcam,quamhabeo,el alia regalia beali Pelri, qum papa GregorioVIHsuper abbatiis,grangiiset pos- adjulor eisero ud defendendum:qum non sessionibuset periinemiis,quaedomuseadempossidebat,domumel ordinemet fratres de Calatrava, dumet defendendumconlra omnes homines.hmc habel,ad recuperandum,et recvperala ad relinen- et omnia ad eos pertinentia, inter caeleraprivilegiata domui suaeprsedicliadjutorio reporlavit. genio.sic me Deusadjuvet, et hmcsamta DeiEuan- omnia observabobonafide, sine fraude,el maloin- Posleavero suceedentibussibi summispontifieibus, gelia.» Post haecmittens manus suas inter manus el Morimundensibusnova a novis apostolicisprivilegia requiienlibus, factum est ut habeant Morimnus autempapa invesliviteumde gratia sua cum ipsiusdomini papse,fecit ei ligiumhoininium.domundensesin privilegiisquaiuor,videlicetgregorii, cuppaargenlea deaurata. Postmodum vero eodem Clemenlis,Ccelestini,Innocentii,eamdemdomum, anno, idcm doninuspapa fidelilatemet servitium id est Calatravamin eorum qui ad ipsospertinem jpsius Joannis de Ccccano et progenitorumej'us annumerationeconseilam.itaquepieiatemveslram attendens, ei castrum Sitcnse iu beneficiuraassignavit. D II bis. De fidelilateet hominioromanmecclesimprmslitis abandreadecalviniaco,elcuslodiaburgi commissaeidem. Dolensis (Anno1202.) [MURATORI, Antiq.Ilal., I, 623.] Annoquinlodomini InnocentiiIHpapse, nobilis vir Andreasde Calviniacofecit fidelitatemdomino papaeinnocentio,de custodiaburgi Dolensis, hoc modo;in Lateranensipalatiocoramepiscopis,prsesbyteris, et diaconibus cardinalibus,astantibusmilitibus et clericisipsiusnobilis,abbate Dolensi, et duobusmonachis,suis,et multis aliis lam clericis quamlaicis: In nomine Domini.Amen.EgoAndreas dc Calviniaco,dominuscastii Radulfi, ab hachora

3 287 AD INNOCENTIIHI REGESTA, 288 in anteafidelisero bealopetro et EcclesiwRomanm, &juramenli ministerialhim.si autem inter regem et et dominomeo papminnocentio, et successoribus archiepiscopumvariatumfueril, ut rex dicat: i Archiepiscopusdebito ac fidelimodo mihi non adhe- clc. (ut supra), burgumdolense,cujuscustodiam ab EcclesiaRomanaleneo,elalia regaliabeatipeiri, ret, i archiepiscopus econtra asserat, tres priores, qumhabet,adjutoreis eroad defendendum; qumnon tres nobiles, tres ministeriales,tres burgenses,de habetad recuperandum:recuperataadrelinendumet juralis convenient,et diclis eorumcredeturvel pro defendendumcontraomneshomines.lcgatoset nunlios EcclesimRomanmhonorificesuscipiam,et be-.12dicta omnesjurali autarchiepiscopoadherebunt rege vei pro archiepiscopo; et secundum eorum nignetiuctabo; et per lolamlerram meam securmn aut regi, secundum prescripiam formam. Anle eis pro possemeo prmstaboconductum.hmcomnia omniarex dabit fidemin manttdomnilegati(99), observabosine frau.deel maloingenio,bonafide.sic quod ea quae praescriplasunt habebitrata, archiepiscopussimiliter. Rex OttomonetamAquensema me Deusadjuvet,ethwcsancta Dei Evangelia.Post haecmittens manussuas inter manus dominipapae, domnowalramo (100) fecit ei ligittm hominium.dominus expediet,et tam rex quam aulem papa in- Galramusilli monetaerenunciabitin perpetuum,et doranuslegatus subanathemateprohibebitmonelam vestiviteumdemgralia sua de custodia bttrgi Dolensis. III. OtlonisimperalorispactumcumAdolfoarckiepiscopo Coloniensi. (Anuo 1202,Sept.) IProditjam primaviceex codicebibl. olim Paulina Monasteriensis,jam regise Berolinensis,epislolas Innocenlii111ad ecclesiamcoloniensempertinentes complexo,cuj'usuberioremnotitiamdebemu; V.Cl. Roestell,diligentioperisnoslri faulori, qui flagitantibusnobis,pactutnutiumqtiecoloniensc indedeseriptumtransmisit. Quselittera obliqus expiimunlur, in codicedelela supplere conatus sum. Causambujus pacti ex Godelridiaunalibus ad a. 1202discimus.PERTZ,, Monum.Germ.hist. Leg. II, 206.] QuomodoAdolfus secundo juravil regi Oltoni el di compositione eorum. Jurabunt priores Colonienses,praeposili,abbales decani,etscolaslici,quodbona fide arcbiepiscopun Colonienseminducent ad constans ct fideleobseqttiumregisottonis, nec in vita Oltonis regis ali regi adhereat; quod si non servaverit,obedientian quam ipsi debent sublrahent, et domino papaeean scrvabunt; obsequiumautem archiepiscopoab eii debitum regi Olloniimpendent,donec archiepisco pus ad obsequium regi Olloni ab ipso secundun formamjuramenti sui debilum reveriatur. Nobile terre qui juramentis archiepiscopocoloniensisun aslricti, qui nuhc sunt presenles,et alii cumeorun haberipolestcopia, coram rege et archiepiscopoju rabunl,quod inducenlarcbiepiscopumcoloniensen ad conslans et fidele obsequium regis Ottonis,e quod alii regi nou adberebit. Quodsi non fecerit cum castris suis, et terris, ac hominibussuis, reg Ottoni servient,et non archiepiscopo,donecarehi episcopusresipiscat,et ad regem Ottonempredicli modorevertatur. MinisterialessanctiPetri 20 jura bunl pro se et pro aliis minislerialibus, ita quos alios bona fidead idem servanduminducent, quoi archiepiscopuminducent, et celera ut supra. Quoi si non fecerit, obsequiumquod arcbiepiscopo de bent, ipsi subtrahent, et regi Oltoni prsestabunt donec et cetera ut supra. 24 burgensesjurabun pro se et pro aliisburgensibus,secundumformati (99) Guidonis episcopiprcneslini. (100)DcLimburg. " in Coloniensisccmate cudi Aquis nunquam, vel alibi, extra civitatemcolouiensem,el scribet Romano pontificiut senlentiamsuam confirmet. Rex theloneumdusburgensedimittet nec umquamresumet, et domnusjegalussimilemsentenliamproferet, cum confirmalioneromani pontificis.re'; et archiepiscopus cum suis familiaribus iraclabunl cumeffectu,qualiter lurrim regiam (1) apudwerthe eum suo llteloneodestruanl. Privilegiumquod intercesserint inler regemet archieplscopumlegetur in publico, et prolitebiturrex in publico,se jurasse ut diligenterohservelquaeinprivilegii seriptd sunt, et quod«a uumquamviolabit.archiepiscopus dabit induciasregi usque ad festumsanclijohannis r Baptislaepro... marcispro quibusobligaveratduci BrabantiaecurlemSinzeche,et sil in optioneregisiu presenli fidejussoresidoneosdare, vel si rex pecuniam nou solverit, iufesto sancli Johannis ci\itas Tremonia sit ypotheca archiepiscopi, donec persolvatur ei pecuniapredicta. Juramenta priorum, nobilium,et ministerialiuinpreslabuut successores et heredes decedenlium.et si rex indebite ColoniensemarchiepiscopumvelColonieusemecclesiam tractaverit, predicti. quatuor ordines obsequium suum regisubtraheut, donecsatisfaciat;et haecjurabunj. BurgensescivitatisColoniensisjtirabunl fidelitatem regi Oltonisttb hac forma : quod ab hac die in anlea fidelitatemei servabunt, Coloniensem civitatemipsi custodient,contra omnemhominem, D quamdiw ecclesia sancti Petri, archiepiscopum Coloniensem,priores, nobiles,infeodalos, el ministeriales sancti Petri, ac civitatemcoloniensem, in suo jure conseivaverit. IV. RegisAnglim. Orat ne ante peraclumquinquenniumgalfiidusfiliuspetri peregrineiur. (Anno 1204.) [RYMER, Fmdera, I, 91. Clatis. 6 Job. m. 6, iu Turre London.] ReverendissimoPatri in Chrislo,etc. LNNOCBKTIO, Dei gratia stimmo pontifici,etc. JOANNES Deigia- (1) Voxdubiain codice.roesteli..

4 2S9 SUPPLEMENTUM. VARIORUMEPISTOLjEAD IPSUM. 29d lia rex Angliae,etc. debitnmac devotamin omnibus reverenliam. delilegato vestro promulgatas,et sibi traditas, lir- A nostra jurarunt, quod constitutionesjam a dicto fi- Quoniamin lali sumus statu, quod grave esset miterobservabunt,et in perpetuum, elc. nobis fidclesnostros, qui nobisfamiliarius adhaerent, et de quorumfidelitalenon dubilamus,et per Inslrumenlumde caslro Nympharumtradilodomino VI quorumconsilittmterra noslra regi debet et defen- papminnocentioiii..dimaritime; quia dies mali sunt, et dedie in diem (Anno1204.) visumsit homines nostros fraudulenteret dolosea [MURATORI, Anliq.Jia/., I, 677.] fidelilateet servitio noslro recedere, et in nos insurgere,per quodstatus terrse noslrae,sicut novit Sanctitasvestra, lurbalur, cxcellenliaevcstrse ea quapossumusdevotionesupplicamus,qualenushabita considerationead slalum noslrum, differrevclilis usque ad qualuor vel quinque annosperegrinalionem dilecliet fidelisnoslri Galfridifilii Pelri justieiariinostri, crucesignati; cujus praesentianobis et lerrae nostrae,ita est necessaria, quod eo nullaienuscarerepossimus. Et nos Dominodante, tam ipsum quam alios crucesignalosin terram Jerusalem mitlemus,sicut terrseredierint. Mo\eatigitur el ad hoe indueal palernilalemvestramstalusnoslri conditio, ita quodvobisproinde meritogrates scire debeamus. Teste meipso,apudwiiiton; xxiv dienovemb. V. llenrici Hungarimrcgis. Contra quosdamqui conslilulionesub aposlolicmsedis legalopromulgatas non admiserant. (Anno1204.) :[FARLATUS, Illyr. sacr., V, 46.] Venerabiliin Chrislo Patri INNOCENTIO, Deigralia sacrosanctaeromanseecclesiaesummoponlifici, HENRICUS eadem gralia Hungariae,Dalmaliaj,Bosniae,Servisequerex, salutemet fidelemin omnibus reverentiam. Cumhumiiis ac fidelis Sanclilatis veslraecapellanus Joannes ad praesenliamnoslram accedens, duos principaiioresex eis, qui in lena CuliniBani, prout ferebatur,damnalamha:relicorumseclamfovebant,secum adduxisset; nos inspeclis orlhodoxaefideiarliculis, quos ad ipsius Joannis exhortationemilli, ad quosmissusfuerat, non susceperunt, eademcapiltilasub sigillonostro conlenta,doinino illius lerraefilio,scilicet memoraliculini, qui lunc apud uos erat, dedimus,districle prsecipienles,ul ea el alia, si qna Romanasedes eis de cseterosecundumdeumtrausmilteredecreveiit,ab omnibus in lerra sua faciat inviolabililerservari.idemeliam cum hoc juxla voluntatemnostram admisisset,se raanu nostra et J. archiepiscopicolocensissubsequenter obligavit,quodsi de cseterosupradictos, vel alios homines iu hscresi scienter manulenere vel defendere in terra sua praesumpserit, mille marchasargenti persolveret; quarum medietasvobis, altera vero fisco noslro medietasobveniet.1111 prseterea duo priores, qui cum prsefalocapellano vestrojoannevenerint,lam pro se quam pro fratiibus suis, a quibus missi fuerant, in praesenlia In nominedomini,annodominicseincarnationis 1204,et anno xn pontificatusdomini InnocentiiIII papae,indictionevn, menseaprilidiexx. NosquidemPbilippuset Bartholomaeusfralres, filiiquondam Lombardi, prassenteet cousentienle in hoe nobis domina Aldrudasorore nostra, uxorc quondam Scotti cognatinoslri, ct omne stiumjus et B actionemvel exceptionem,quod quasve in oinnibus subscriplis rebus habere quoquo nwdo v}detur, tainrespccluususfruclussubscriptarumrerum, quem a Joanne Paparone filio olim ejus reliquit, quametiamalilercujuslibelrei velcausaeoccasione, omnia refutante, concedenle, atque donanle anle prseseiiliamdominijoannis, Obicionis,ct Henrici, Transtiberimj'udicumDativorum,ct NicolaiTulli causidici, et tesliumsubscriplorum,ad hoe specialiter rogatorum,proprianostra voluntate renuntiamus, etin omnibusetper omnia generaliterrefutamus, et possessionem,quamde subscriptisrebus dbminus papa, vel alter proeo habet, modis oninibus confirmamus; vobis vero doniino Octaviano, Dcigratia, domini papaeliinocenlii III consobrino et camerario,mandaloquoqueetprocuratore ipsius dominipapaead hoc spccialilerconslituto, ad opus et utilitalemej'us, ejusquesuccessoribus,et lotius RomanseEcclesiaeperpetuo.'ld est illam eamdem integramterliam paitem pro indiviso,.vel plus, si hobis modo quolibel perlinet, videlicettolius caslri Nympharumcumlenimentiset perliuentiissuis intus et de foris. QuamdominusOddolilius quondam dominipetri Frajapani prsedictoscollopaparoni, cognalo noslro pro quingenlistriginta libris Parvensiumsenalus vendidil, ct in solutum coucessitac tradidit; sicut per instrumenlum maiui JoannisBoni scriniarii conscriptumapparet, quod vobisad majoremcuram damus. Qusevero tertia D pars diclicastri cumomni jure, quoddictus oliin Seotlusin dictoinlus et deforishahuit, nobis pertinet ex testamcnlo Joannis Paparoninepolis noslri filiiqueolim dicti Seotti, sicut pariter per instrumentummanu dictijoannisboniscriniariiconscriptum apparet, quod etiam vobis ad majorem caulelamdamus.quodcunqueitaque j'us, et quamcunqueactionempersonalemet in rem, sivehypothecam, tam etiam adjagendttniquam ad excipien- _dum,quod, quamvein tolo dicto caslro cum tenimenliset perlinentiissuis intus et deforis,et specialiierin dicla tenia parte ipsius caslri, nobis, ut " dictum est, competit,vel ejus respectu adversus quamcunquepersonamhabemus,vel habere quoquo modo possemus, videlicettam j'ure velocca-

5 291 ADINNOCENTIIII REGESTA 292 sione supradicta; coneessionis,venditionis, et in A pignoriset plejariaenomine vindicent,capicndoet solutum dationis,ipsi olim praedictoscotto a praediclo domino Oddone-factae, quam etiam respectu tradiceretentaverimus,ajure, quodin eisdemrebus alienandoet eisin omnibussalisfaciendo.eui con- vel jure donati legati, quod nobis prsedictusolim habemus,omninocadamus,et ipsum damiium duplumuoniinebonaeetlegalisplejariseposnsenomine neposnosterin suo testamentoreliquit, vobis, ut dictum est, pro dicto dominopapa et successoribus ejus procuralorio nomine refutamus, cedimus ej'us, per vos procuralorionominepromitlimus.et solvereet dare ipsi dominopapsevel successoribus et mandamus; ita ut quidquidhactenusin dicto caslro vel respectu ejus adversus quamcunqueper- seu boni usus auxilium, quod pro nobis in hac in iis omnibus refutamus omnem juris vel legum sonam,nostrojure el nomineagerevelexcipereseu causa introductum est, ita ut nullumjus, nullamque aclionemvel cxceptionemadversus diclumdo- exercere possemus, ipse dominuspapa et successores ej'us suo j'ure et nomine exerceanl, agant ct minum papam et successores«jus, ad inlringpnda excipiant,el eumlanquamdominum,procuratoreni quasdicla sunl, valeamus opponere.novissimeautem pro nobis et nosliis bseredibusel successori- in sua re constiiuimus,ut in loco, j'ure et privilegio noslro in omnibussuccedant. bus, vobispro dicto domino"papact ejus successo- Hancautem refutalionem,concessionemet man- " ribus procuralorionomine,tit dictumest, quoedicta dalum vobis,ut dictum est, facimuspro quingentis triginta libris bonorum Paivensium senalus, quas nobis de mandalo dicli domini papae,et pro eo, alque de sua pecunia, ut dictum est, procuralorio nomine dalis atque persolvitis pro omni nostro jure, qnod nobis in tlielo castro et suis pertinentiis inlus et deforis compelil vel compelere possitquoquo modo. De quibus omnibus, el de omni nostro jure nos bene quietoset pacatosvocamus,' et non solulae peeuiiiaeexcepiioni omnino refulamus. Quarum autem quingentaerninus octo libraesunt ex illis quingentis libris parvorum senalus, quas BoboBonfiliusprsedictocastro recolligendo in depositohabuit : ideoqueamodo dictus dominuspapa, vel alterpro eo potestalemellicentiam babeal, diclam portionem noslram denotali castri cum tenimentis,et pertinentiis suis inlus et deforis tenere, et facere ex eo quidquid voluerit semper. Insuper sub poena dictae pecuniaeduple, vobis pro dicto dominopapa bouseet legalisplejariae promittimus, hoc nostrum jusac ipsam praelibalam portionemnostram nulli alii persoiue obligasse, concessisse,nec aliler alienasse. Pr.eterea vobis pro dictoilominopapa el successoribusej'us procuratorionomine,ut dictumest, pignori ponimus et obligamus,et pro nobisct nostris hscredibus et successoribus, quantum ad subscriptum, damnum, si acciderit, pertinet, amodo precano et ejus noinine possederimus,videlicet omnesres et possessionesnostras mobileset immobilesvel sese moventes, quas-infra urbem et deforishabemus vel habebimus;ita taniensiper obligalionem,concessionem,vel quamlibetalienaiionemtam a nobis quama dicto olim Scottocognalonostro, et Joanr.e filio suo nepotequenostro, vel etiam a dicla domina Aldrudasorore nostra, quantum ad usumfrucluin pertinel, modo quolibet factam, aliqtto, quod absiti in tempore dictus dominus papa vel suceessoresejus ex bac causa damnum aliqtiodde jure, tam impensarumnomine, quam aliterpatienlur; quanti erit damnum,tantum auctorilate propria, nostroquemandato, quodeis facimus,in rebus et possessionibusnostris eis placentibusjure sunt, omnia observare,adimplere,et contra nulla ralionevenirepromittimusnomineplejaiiae,et piincipalis obligalioiilsșub poenalegitimaex slipulatu promissatotiussuprascriptaepecuniseduplseẹt soluta pcenahaec charlula firma permaneal. Qtiam scriberetogavlmusjoannemleonisscriniariumin Menseet indiclionesuprascriptavu, testescirardus Scrofani,JoannesOddonisTtomani,RaineriusJoannis Pauli, JoannesBobonisBonifiiius,Siginulfusde Bunella, AdinulfusOddouis. Ego Joannes Leonis, Sanctm.RomanmEcdesiiB scriniariushabenspotestatemdandi tutoreriiet curatorem, emancipandi,et decrelumiiiterponendi,et Q alimenta decernendi,complevi et absolvi. VII. Henrici fratris imperatoris Constantiiwpctilani. Qualilerdebellaiusel captus fuil imperatoibalduinus. (Anno1205.) > [DUCHESNE, Rer. Franc. Script., V,806.] Sanclissimo Patii ac domino INNOCENTIO, Dei gralia sunimoponlifici,ii. fiater imperaloris Constantinopolilani,et moderator imperii cum debita reveienlia humifi et devota,pedum oseula. CumuniversumexercitusChristiani progressmn, et laboiumperegrinalionisnoslrseseriem,paternitati vestra;per multiplices litteras, et nuntios, fraler meus cl dominus imperator, usque ad Maitium D elapsumnovissimesalis lucide signifieaverit, evenlus noslios exlunc prioribus mullum dissimiles, imopeccatisnostris exigentibusnimis miserabiles, vobis lanquam Patri et domino dignum duxl propalare. ContigiiGraecns,qui ex magna malaia et perfidiaconsueta, post omne genus securilalis et caulionisproditionem sempersuper nos exhibeiu, slalhn posl dimissionemnuniiorumad vos ultimo directorumprodilionemquam pridemconcepeianl, rebellione^onlra nos facta, delegere manifeste. Quocompeito,fiater meus et dominus impcrator -opportunepaucioribuscomitatus, quippenobisper muniliones et marchiaspro magnaparle dispersis, contra caput rebehiouis,andrinopolimvidelicet, quaeest civitasgraeciaemunitissima el montibus

6 latem praedictamobsedissenr,quem eliam Graecir auxilium suum occullum, ut magis"laederentevocaiant, irruit subitoblachusille Joanniciusin nostros cummultitudinebarbarorum, Blachis,Commanis, et aliis, quibus etianrnimis improvise obviam exeuntibusnostris, et remotius quam oportei instantibus, et per inimicorum insidias tandem valiatis undique, proh dolor! dominus imperator, Comes Lodoieus,Stepbanus de Pertico, et quidaro alii barones et milites, quod nbn sine sanguinearum laerymarum effusione referre valeo,lanta bbrutimultiludinenon sine darimotamen illorum ab inimicis intercepti sunt; Nescimus revera qui capti fuerunt,qui occisi; accepimus tamen ab exploratoribus noslris certissimis, el fama veridica, quod Dominusmeus imperator sanus teneatur, el vivus, qui ab eodem Joannicio salis ut asserilnr pro tempore honorabiliter procuratur, cum quibusdamaliis, quos tamen adhuc expresse nesci-,mus. Sciatisaulem quod ab neodie, quo Grsecorum regibus in quantalibetpolestate conslitutis, nobis qui solus prae filiis hominum, et principibus, et fines ingressifuimus,usque ad dieminfelicisillius poteslissuccurrere, suppiiciel devolamlentione et cougressus,tpiantacunquenobis et nostris concurreret mullitudo,licet alii paucissitui fuerint cum prona bumilitate prostrati, et quanta possumus mente confugimus, ad pedes Patemitatis vestrse triumpbo tamen semper in vietoria recesserunt. precura inslantia cum lacrymis implqrantes, quatenus filiis vestris in tanlo periculoconstitulis, cl Inaestimabilemvero jacturam, quam tunc riobis dolemus et plangimusaccidisseex inconsulta nostrorum audacia, et peccatorumnostrorum meritis prae cunctis viventibus consilio, et auxilio vestro credimuscontigisse. Hli indigentibus, consuetum pietatis impendere IIOJI itaque qui elapsi a praelio differatisaffectum: quod iterato securius a Paternilatis veslra?dulcedinepostulainus,quanto prseler manus inimicorumevaserunt, consilio abbreviato, cum iis qui ad acceptoria servanda Temanserant, peregrinalionis nostrsevotum solemnepro Ecclesia absquealio damnoab obsidioncrecesserunt. Quibus recedentibusin urbem regiam, et inopinaliter quo'prsetercommunemomniumchristianorum Romana corpora nostra et vitas impendimus; in sollicitudinem,et nos Paternitati vestrse,et desolatis, tanlanrdominus subito dedit consolalionem ut quasi in momento omnes simul quot dispersifuerant lanquam convocatia Dominoapud chilalem quamdamquaedicitur Rodestechconvenirent. Marchiotamen fideliteret victoriosein suis branchiis, E. de Tric, iifsuis partibus per Dei gratiam incolumis morabatur, et indemnis. Inspectis igitur ibidemnoslrorum viribus, urbes et castellaextuncmunire coepimus.quse contra Grsecorum rebeliionempossetenerevidebantur, et inter agendumconslantinopolimusque profecti sumus. Lieet itaque in personis amissis infortunium lugubrenobisacciderit,speramus tamen in Domino, et audenter confidimns,quod inimicorum noslroluminsidias et assultus quicunque fuerint, diutius in Domiuosuslinere poterimus, et etiam de lon- 293 SUPPLEMENTUM. VARIORUMEPISTOLJEAD IPSUM. 294 tantum inteipositis, Blancorum affinihuspopulis, A ginquosubventionemet auxiliumexspectare. Ecce ulciscendi animumintendens urbem regiamegressus esf. Eramus enim tunc temporis sic divisi: ferebatpublica,hocquoque>per litteras Blachiconfe- tamen quod verebamurlioc accidit, et quod fama marchio Monlis-Ferrati ultra Thessalonicameral eutn multis."ego ex altera parte bracbii Sancti Georgiierani apud Andromilicumcum non paucis, Paganus de Aurelia, et P. de Braccel. versus Nicaeamex eademparte, E. de Tiic apudphilippolirr, *cumpluribus, et alii alibi"~perloca et munitiones dispersi. Porro audito a Jannicio Blancorum Do* mino, quod Laliniin lanta virotum~paucilate civi- deralionemipsius cum Turchis, et caeleriscrucis Christiinimiciscontinentesedoctisumus,quasetiam a nobis cum nuuliis Ipsius interceptasapostolalui vestro in utraque lingua transraisimus, licet gravius exspeclatovulnus incurrilurd ruina. Ctijus snscepiionemvobis incumberetanquam Patri omnium et nostro patrono, et Domino,nemo est qui ambigat; praeserlimcum ob Ecclesiaetanturn unitatem reformandam, et TerraeSanctse subventionem laboremus, quorum munere hactenus pendet exaliatio, sicut communisomnium Christianorum iu Oriente degentium, et praecipuevenerabilium fratrum militiaetempliet Ilospilalis utriusque qui " nobiscum sunt, clamatassertio,ulnon solumipslus liberationem haec operetur redintegralio, verum etiam omnium paganorumet crucis Christi ihimicorum confusionemomnimodamaperlissimeprocurare videatur ; sicut econtra ejus disturbatio, quoddominusaverlat, non solumtecuperandipartem amissam TeriaeSanctaespem'auferret, imo et illamquaea praesenti Christiano^cultuidedita est, procul dubio spem praecideret detinendi. Attendentes igitur sicut a principio imperfectumnostrum ad lam arduijoropositicelsitudinemminus sufficere,ad vos tanquam summum et praecipuum, imo unicum spei noslraerefugiumet fundamelilum, ^ vos nobis tanquam militibus vestris et Ecclesise Romanae slipendiariis districte novimus obligatos. : VUI. Ejusdem. Similisargumenli. (DUCHESNE, ibid. p. 807.) ~ Stalum nostrum, et rumores qualescunquepro nunliorum opporlunilatesanclitati vestrsedignum ducimus revelare. Satis ut credimus vobisinnotuit " qualilerpeccatis nostris exigenlibus,dominus_noster imperator,occisa et capta magna parte suorum, quod sine cordis amaritudine, et dolore maxiino " dicere non possum, a Comannis in bello Adrianopoli caplns fuerit. Postmodum cum principes et barones et milites exercitusme imperii baillhum

7 205 AD INNOCENTIIIII REGESTA 296 «Iegerunt, egrcssugcx urbe regia cum exercitu A sanctis ej'us, me iturum ultra mare, adiiberandum Chiistiano, civilateset caslcllaplurima, quaenobis Terram promissionisa gentium feritate, etiterum rebelliafuerant subjugavimus,et munilis marchiis nostris, circa feslum Sancti Remigii Constantinopolim reversi fuimus. In munitionevero cujusdam civitatis, quaerossa dicitur, H. de Teneramunda, virum utique strenuum et discretum,cum mullis militibuset serjantisreliquimus: et dum morarentur ibidem,circa Purificalionem beataemarisesignificatum eis Blancos Rossam prope, castrum quoddamoccupasse; qui de Rossa de nocle excuntes armati Blancos quos illic invenernnt occiderunt, et caslro dejecto cum praedablaneorumet equitaturiseorum, versuscivitalemsuam rediere : quibus redeunlibus ex insidiis prope Rossamoccurrit multitudo Blancorum el Comannorum, et congressu faclo ex utraque parle, proh dolor! ullione divina nostri fere omnes occisi sunt vel capti; illi vero quibus cuslodiacivilalis deputala fuerat, circiter quadraginlamililes, de nocterecedentes cum serjanlis ad nos sani rediere; et sic Dominusflagellumflagelloadjiciens,merltis nostris perversisidipsumexigenlibus,vultum indignationis suse nobis oslendit. Veruinlamen quia bellorum eventus fuit, est, et erit semper anceps, nec fieri potest quod semperbene cedatbellantibus,et saepe tristia laelismiscentur,non est desperandum virtuosis \iiis; nam parvo tempore mutatur fortuna, et Dominusrespiciet suos, et statim.reddet optata gaudia desolatis; in rebus arduis virtus comprobatur, et robustosviros ipsa reddent pericula cauliores. Nam ad\ersitas qusabonis votis objicitur non judicium reprobationis, sed probatio virtutis est. Nos ergo in bis angustiis constituli, ad vos patrem omiiium,imo, ut verius loquamur,noslrum in hnc faclo turbationis recurrimus, vestrum imploranles auxilium et consilium : quatenus opus nostrum a nobis misericordilerincoeptum,misericordiusterminelis, quolibelbono modo profectuni operis nostri necessarioadjuvantes(2). IX. Philippi, Romanorumregis,promissapapm. (Circa annum 1205.) [Vulgavit ea Harzheim in Conciliis Germaniae T. III, pag. 467, ex codice bibliothecseottobouianaea Schannalo descripta. Adscribendaesse videnlur anno 1205, quo Diethelmusepiscopus Constanliensis die 12 Aprilis obiisse dicitur; certe Philippiliiteras infra sequenleset legaiionem praecesserunt,cum haec per Ottonem de Salem,proximesequentesper Martinum priorem Caroaldulensemțerlisademumlilteraeper Ilenricum de Smalekke Romam delatsesint. PERTZ, Monum.]Germ. hist., Leg., I. II, p. 208.] EgoPUILIPPUS, Romanorumrex, semperaugustus, etc. AnlequamMartinus, prior Camaldulensis, et fraler Olto,monachusde Salem,venirentad mc, tractaluri. 1. Depace Ecclesia et imperii, voveramdeoet post eorumadventum,audito verbo eornm de traetalu pacis, de concessione domini aposlolici, in manu praedictiprioris, vice domini aposlolici,vovi ct promisideo et sanctis ejus, et eidempriori loeo diclidomini apostolici,meopportunotempore, Ecclesiaeet imperioet liberatloniterraeprsedietae,bona fideabsque omni fraude, illuc iturum, et opitulante Beo, lerram Illam pro posse meo liberaturum. Huj'usvotitesles sunt: DillhalmusConslanliensis episcopus,eberhardusabbas de Salem,Pctrus abbas de burgo Sancli Sepulchri, frater Olto de Salem,Henricusdapifer de Witlingen, Henricns de Smalekke,UenricusmarescallusdePapenheim, Henricusnolarius. Insuper promisi, mc facturum omnia hic subscripla : 2. Oninia bona, lam RomanaeEcclesiaequam aliarum ecclesiarum,quse antecessoresnostri, reges vel imperalores, injusle abstulerunt vel detinucrunt, vel ego absluli vel iniuste detineo,?restiluam et ab eis quiete ac pacificepossideripermittam. 3. Omnesabusus,quosantecessoresmei in ccclesiis habuerunt, ut pula mortuispraelalisbona ipsorum vel ecclesiarum eorum accipiebant,perpetuo relinqtiam. 4. Electiones episcoporum et aliorum praelalo- G rusn canonicefieri permitlemus, omnia spiritualia pontificirelinquenles. 5. Monasleriairregulariter invenla, in quantum majeslali imperiali congruit, cum adjutoriodomini apcstolici, regularibus convenlibus, seilicel Cisterciensi,Camaldulensi,Praemonslratensișubjiciemus, et operain dabo, ut lam monasteriahs quam clericalisordo, ea, qua <le6et,religionevi\at et honestale. 6. Advocatos,sivepatronosecclesiarum,ab exactionibus, angariis, et perangariis, in quantumpotero, cessare compellam. 7. Si omnipntensdeusregnumcraecorummihi vel libero meo subdideril, ecclesiamconstantinopalilanam Romanae Ecclesiae, bona flde et sine ^ fraude, faciam fore subjeclam. 8. RomanaeEcclesiaein omnibus, et per omnia, fidelis et devolus atque fllius et defensor sempcr ero. 9. Generalem legem slatuam el observari faciani semper ct ubique per lolum imperium, m, quicunqueexcommunicatusfuerita domiuoapostolico, in banno statim sit imperiali. 10. Insuperpro pacect amiciliainter me ct n"ominumapostohcumsemperservanda,et omnimoda suspicioneanferenda,ut ipsesempermihi sit beni gnissimuspater, et egoei fidelissimuset optimusfiiius, filiammeam nepoti ej'usiin conj'ugiumdabo, (2)Eorum infortuniis dominus papa compatiem: pro liberatione imperaloris nuntium specialemad praefaturajoanniciumdestinavil.

8 cyi SBPPLEMENTUM. VARIORUMEPISTOL^EAD IPSUM. &98 et alias vel aliosde cognalionemea,secundumvo- 1A tes possessiones infra muros civitatis, tempore luntatem suam,generisuo copulari faeiam. gwerre a defensionecivitaiis se subtraxerunt, de 11. Deomnibusexcessibusmeis ad mandatumet singulismarcis rediluumpersolvcnlmarcam numniorum.item cuicumqucciviumadolfusarchiepis- voluntatemdominlapostolicideoet Ecclesi*plene satisfaeiam. copttsquondam, vel Bruno arcbicpiscopus,monete Hoecetomniain praesentia dominiepiscopiconslantiensis,et domini MarlinipiiorisCainaldulen- suum recipient, et nichil praetersorlem; exceptis vel telonii reditus impignoraverint, ipsi debitum sis, et dominieberhardi abbatis de Salem, et domini abbatis Petri de burgo Sancti Septtlcri, et gnoia et beneficiain moneta, secundum privile- feodis et leloneode Erempozzen,qui optinebitpi- fiatris Odonisde Salem, pnr-seiilhimlatoiis, Henrici dapiferi de Walpttr, Henrici mareschalli de quod predicti creditorescertam debiti sui reddant gium ab Adolfo archiepiscoposibi collatum.ita Bappenheim,Helfericinotarii, me faeturum et observaturum,bona fide et sine omni fraude,juravi. constituerint; persolutisvero debitissi quid super- Tationemcoram eis, quos magnales lerre ad hoc X. fueril, ad consilium regis et prescriptorummagna Philippipactum cum Coloniensibus.. tum erit. Ilem cives Coloniensesinducias habent (Annol206.) [Ex eodemcodieemembr. saeculixm, cuj'ussupra mentionemfecimus. Quaelittera obliqtia exprimuntur, in codice legi non potueiunt, atque a nobisex conjeclura supplentur. PERTZ, ibid.] Hecesl forma composicionisinler Philippum regem el civescolonienses. Hecest forma composicionisstattite inter Pbilippumregemet cives Colonienses.CniversitasciviumColoniensiumbona fideper litteras et nuncios laborabilapud dominumpapampro dominoadolfo, ut ipse sedemcoloniensemoptineat; et si id quoquomodoapud dominum papam poteril oblineri, vel per gratiamvel per justiciam, civilascoloniensis gratumbabebit euin,et serviel ei, in quibus debet, (anquam domino. Si vero id apud dominum( papamnullomodoobtineripoteiit, cives ab amicts suiset cognatisqui huic composicioniinlerfuerunt, videlicet,duce Lolharingie, comite Gelrense,comiteluliacense, comitede Monie,comitedeHostaden, comitede Kuke,Hermannoadvocato,deinceps nullatenus inquietabunlur.et quemcumquedomiiius rea; principaliter, et dux Lolharingie, cum preseriptis magnalibus lerre, pro cpiseopohabere voltterinl,civilasipsum pro episcopohabebit, exceptodominoadollo.itemdomimisrex omniaj'ui'2 cl consuetudinesa palre vela fratre suo imperato ribus SiUgusiisvel ab altero eorum per privilegia ipsis concessas, autenlico privilegifsui ei confirmabit, et inviolabiliterobservabil. Item quicquid civescoloniensesvel in sale vel in vino seu quacumquealia re, per indebitampxactionem cuiquam damni intulere, de eo ipsi de cetero absqueomni juris vindicla liberi et absoluti remanebunt; et quicquidctiam occasionegwerreipsiscivibusdampni illatumest, sine omni querela inullum remanebil.item de volunlateet graiia dominiregis erit, quascumquemunicionesde propriis rebus et muris suis construxerint. Item cleiici quicumque si\e laici qui iii hac forma composicionisremanerevolueriut, salvisint tam in rebus quam in personis. Qui vero eam recusaverint, pro inimicis imperii habeantur,nec aliqua eis in civitatehabitaeioconcedalur, nec etiamaliquamvelin rebus vel in personispacemhaberedebenl.item quicumquehabcn- PATROLĊCX.VII B de fidelitale faciendadomino regi usque ad dominicam Invocavitme, et statim illo lerminoelapso facicnt ei fidelitalemtamquamdominoet regi suo; ct quod istud tunc liat, iuratum estcolonie a duobus milibus hominumet amplius; et ne violelur hec composicio,data fidepromisitduxlotharingie, et prescripti comites.item si occasionehujus eomposioionisquisquamcivescoloniensesgravareprsesumeret, dominusrex principaliter ipsos nianuienebit, el magnates eliamterre ipsos omnibus modis juvabunt. Ipsi eiiam burgenses ad bec observanda magnatibuslerre assistent. Ilcni exactiones indebitasquas facereconsueverunttemporegwerre, de celeronon reeipient; et per hanc formam comf, posicionis in continenti in gralia domini regis erunt, et salvis rebus Pt personis per toluni imperium, quocumquevolucrint, ibunt. XI. Philippiscriptumet legatioad papam. (Anno1206.) [VideRegeslaInnocentii 111,lnijiiscc editionis tom. 111,col. I132. XII. Inslrumentumde homagiofactor. comiteildcbran-- dinoflominopupceinnocemioiii. (Anno1207.) [MURATORI, Antiq.Ital. I, GIoJ, In nomine Domini,anno Incarnalionis ejusdem 1207,pontilicalusverodominilmiocenliiIII, papoe, D anno x, indiciionex, mcnsejulii dieuliimo. Actapublica si Jiltcrarum memoriaetradila fue rint, nube oblivionis reniota, prosperainspeclione clarescent.quaproplcrcgojoaunesde SancloLaurentio sanctacromanaeecclesiajscriniarius, mandaloetprseceplodominiinnocenliiiii papse, Iigiuni homagium nunc facltim eidcm domino papae in palaliomontisflasconisa comilcildebrandinoșicut vidi, audivi et interfui, et lidelilatcmolim evhibitam eidenidominopapaea prsedictoeomite, sicut inferius continetur,publicislitteris scriberecuravi. ComesIldebrandinusconfessusfuit in palatiomontis Flasconiscoramprsescriplodomino papa, prsesentibusepiscopis,cardinalinus,praefectourbis, et mullis clericiset laicis, se jurasse fidelitatemeidem dominopapse,successoribus'suis et EcclesiseRo- 10

9 139 AD ISNOCENTIIHI REGESTA S.8 i ianaecoramdiclo praefeclopetro Sarraceno, dicli A adversantur. Idem enim Otho dinn esset,comes domini papaesenescalco,et Donnicoejtisdem domini subdiacono, et eo tempore caslellano Monlis Flasconis. Et ipse eomes mense et die snpradicto fecit ligium homagium dicto dniiiino papae Innocentiocoram cpiscopis,cardlnalibus,praefecto Crbis, et multis aliistam clerieisquamlaicis in eodem palatiopro caslro MontisAlti,comitalude Rosellis, et aliis terris, quas tenet ab eo, sicut apparet per privilegia RomanaeEcclesise. Et idem dominuspapa inveslivit diclum comitem de diclis castris. comitalu, et terris, corani omnibus per cuppamargenteum.et inter omnesbi interftieriintdominustheobaldus de Pra?fecto, dominus Petrus de Columna, dominus Stephanus de Romano Carzoli, dominus OddoInfans de Columna,dominus Thomasde Supino, dominusguidodecolle demendi,transmundus Rubeus domini papaeosliarius, Borgognonus de Vilerbo,CapitionefiliusJoaunisdeTineos,Oddo de Graeeode Urbeveto-,Guidode Prudezo, Berardus dewalmarzo,bulgarellusdeconversano, Joannes de Conversano,Pelrus de Oliivero,Winezellus de Monteflascone,B-onaccursus,Bonafidanza,Bartholomaeusde Donadeis. Ego Joannesde Sancto Laurentio sanclae RomanaeEcclesisescriniarius, siciitvidi, audivi et interfui, scripsi, compleviet absolvi. XIIL I PMlippiAugusti regis Francorum ad Innocenttum papam III. Declaratse nullam injuriam intulisseepiscopocameracensi,nec adhmrerephilippo imperutori adversnssedem apostolicamṣed posse /<ed«s inire cum adversariholtonis. (Anno1208.) Piclaviaețerram nostram et ecclesiasterrae nostrae eombussitel deprsejatusest, nec postea nobis exinde satisfecit, neque nos treugam aut paeempost illa malefacta habuimus, et quando cum Joanne rege Anglisepacem habuimus, ipsura a pace illa exclusimus.unde mirari non debelis,si nos ipsum odio habebamus. Solus enim Deus nobis potest inspiiare ut malefactoresnoslros diligamus. Ad illud aulem quod nobis mandastis,quod episcopum Cameraeensemodio habemus,vobis respondemus, quod nos ntillum saeerdotem odio habemus,uec alicui sacerdotimalum faceremus, maxirae illi qui csl episcopuset sacerdos. XIV. Philippi regis Francorum. Pro ecclesiabiluricensi. (Anno1210. [PalriarcldumBiluvicenseȧp. LAEBE, Bibliotn.mss. II, 59.] Sanctissimoin ChristoPalri ac dominoinnocer- TIODei gratia summo pontificiphiliepus eadem gratia rex Francorttm salulem,et debitamin Christo reverenliam. EeclesiaBituricensis,licet sit tenuis in facultalibus, inler alias tamen regni nostri ecclesiasexistit nobilior, cum (sicut vestra plenius novitjiaternitas) primaliae oblineat dignitalem,cujushonorem, nostrum et regui proprium reputamus. Cum igitur Burdegalensis arehiepiseopuspraedecessorumsuorum non sequensvestigia, se adeo obedienlemet devotum ecclesiaebituricensi exhibere non velit, sicut eidem prsedecessoresejus iecisse noscuntur, paternilalemvestram cum quanta possumus devo- [D. MARTEN., Ampl. Collect.,1,1079, ex ms. Colberlino.lione rogamus, quatenus jtts Bituricensis ecclesiae Reverendoin ChristoPalri ac dominoinnocentio intuitu Dei, et precum nostrarum obtentu conser- nec sustineatis quod tanlus honor re- Dei gratia summoet universali pontifiei,philippusvarevelitis, eademgratia rex Francorum, salulemet tam debitam quam devolarnreverentiam. Bituricensisecclesiain toto regnopatriarchatus obgni noslri cirea hsecin aliquo minuatur cum sola Super eo quod nobis mandastis de episcopocameracensi, ut ei reslilueremus ablata, et inj'urias avertatl)nobis est regnonostro non mediocrilerretincat dignitalem; in cujus diminulione(quoddeus emendarifaceremus,quse Cameracensieidemgentes nostraeinlulerunt, pro certo noverit vestra pa- Actum Parisiis anno pulaiemusesse detraclum. Doinini1210,meuseMaio. ternilas, quodnos de rebus ejusdem episcopinihil XY" aut gentesnoslraehabuimusvel babemus,nec civitas Gameraeensisde regno est, sed de imperio; D P. comilisanlissiodorensisad Innoeentiumpapam terlium. Declaratse lenerea comilissacamvanim Malliacumet Vitriacum. neque nos debemus emendare facta illorum qui sunt de imperio,sicul nec nos vellemus quod ipsi (Anno 1210.) emendarentfactailla qusefiuntin regno nostro. Ad [D. MARTEN. Thesaur.Anecdoct., I, 820, ex chartario Campaniae.] illudautem quodsignificastis,quiaamoremvestrum relinquimus, et adhsesimusphilipporegi Alemanniae,noverilisindubilanter,-quoddilectioniejusdemi videnlia summopontiiiei,p. comesanlissiodoren- SanctissimoPatri el dominoinnocentio, Deiprc- Pliilippi contra vos non adhaeremus,quamvispluries super hoc fuerimus requisiti, nee adhuc in quam devota. sis et Tornodoriensis,pedum oscula tam debita mente habemus, et Dominusponat in corde vestro> Sanctitativestraenolum facio quod ego teneoct et in mente, quod nos ad hoc non inducatis,quod recognoscome tenere de charissima domina mea alicui contra vos adhserere debeamus. Cseterum Blancha illustri comitissa Campanise, et tenui de noveritisquod omnibus illis de jure confcederari i antecessoribussuis dominiscampaniaemalliacum possumus, qui regem Othonem inquietant et ei castrum et Vitriacum,quod cst de caslellariamal-

10 sej SUPPLEMENTUM. VARIORUMEPISTOLJI AD IPSUM. 302 liaci: quamvisepiscopusantissiodorensisquasdama habentes quoque pre oculis inmensa et innumera litteras Ohtendatconlinentes, quodego teneoprsedictum castrum Malliacide illo. Sed dico et plane (5)pater, prolector et~benefactor noster domine beneficiavestra, karissimedomineetteverentissime recognoscoquodiitlerse illse non sunt verse, nec meo sigillo sigillaueḷilteras autemquasprsedicta domina mea inde habet super hoe quod Malliacum castrum et omnia feoda quse sunt decaslallaria Malliaciab ipsa comilissa teneo, veras esse conftteor,et meo sigillo sigillatas, prsesentibuslitteris teslificantibus, sigillimeimunimineroboratis. Actumanno graliae1210,mense Julio. XVI. Friderici II iinp. cessio comitalus Fundani Jnno centio III. lanno April.) iex Cenciilibro Cpnsuumcod. S. Angeli fol. 175, proponimtisconfirmationemcomitatusfundani EcclesiaeRomanse,editama Raynaldo an. 1212, pag PERTZ, Mvnum.Germ. hisl., Leg. II, 225.] SanctissimoPatri et domino INNOCENTIO summo ponlifici, FREDERICUS Dei et sui gratia rex Sicilie ducatus Apulieet principatuscapue, in Romanorum imperatoremeleclus et semperaugustus Degralia vestra quam frequenlissimesumusexperti indubitaiam fiduciam obtinentes, presenti paginaduximusconcedendum,quot cum dilectura fidelemnostrum Riccardum Fundanum comitem cederein fata contigerit, tam de comilatufundano quam universa terra citra Garelianumposila jussimus roborart, anno, mense et indictione subscriplis. DatumRome anno dominiceincarnalionis1212, menseaprilis,15 indictione. xvn. FredericiII imp. promissio iiinocentto*iii papm. (Anno1213,Jul. 12.) [Editamprius a Raynaldo,Goldastoet aliis, Romae conslitulus~ex originali tabularii - Valicani exseripsi; bulla ejus aurea deest, fllo serico rubri I) venient, sine difficultateei restiluere satagemus. ceadjutores. Et quaecumque ad manus nostras decolorisrelieto; membrananoiinullisin locis injuria temporis corrosa. Ad has pertinet tota lerra quaeest a Radicophano PERTZ,Monum.Germ. hist., Leg. II, 224.] usque Zeperanum,marchia Anconitana, ducatus In nominesauclaeet individusetrinitatis. Fredericus secundus divina favente clemenlia Romano- Brittenorii,exarcatus Ravennae,Pentapolis, Spoletanus, terra comitisssemalhildis, comitatus cum rum-rexsemperaugustus, et rex Syciliae.Regnum noslrumtunc stabiliri credimuset confldimus,cum Altissimum,de cujus manu ea quaepossidemus bona recepimus,honoramus. Tanlo enim Domino qui bona tribuit nobis,ad offerendashostias operis et devotionis aslringimur, quanto ipsuni misericordem in nobiset mirabilem experlmur. Cognoseentesigitur gratiam uuaedata est nobis ab ipso, ' (51asventissimeautnenlicnin, Innocenti, Dei gralia summe pontifex venerande per eujus benefiliurnopera et tutelam aliti sumus proteclipaiiter ac promoti, postquamin sollicitudinemvestram mater nostra felicismeraoriaeconstantia impeiatrix ex ipsoquasi uteronos j'actavit, vobis beatissimepater, et omnibus catbolicissuccessoribus veslris, sancleque Romanse ecelesias spelialimalri noslrae;omnem obedienliam,honorificentiamalque reverenliam,semper humili corde, ac devoto spiritu impendemus, quam predecessoresnoslri reges et imperatores catholici, vestris antecessoribus impendissenoscuntur, nichil B ex his volentesdiminui, set magisaugeri, ut nosfra devolio magisenitescat. Illum igitur abusuni volenlesabolere, queminlerdum quidampredecessoruinnostrorumexercuisse dinoscunlur, et dicun tur, in electionibusprelatorum,concedimuset sanccimus, ut eleclionesprelatoruralibere fianl, et canonice, qualenus ille prefltiatur eccle?iseviduatse, quem tolum capitulum vel maj'or et sanior pars ipsius duxerit eligendum,dummodo nicbil obstet ei de canonicisinstilulis. Appellationes autem in negodiset causis ecclesiasticis, ad sedem apostolicam libere liant, earum prosecutionemsive processum nullus impedire presumal. Hluraquoque dimittimuset refutamus abusum, quem in occu- libere disponatis, ipsam donando vel obligando, pandisbonis decedentiumprelatorumaut etiamec- retinendo vel concedendo, seu commitendo cuicumquepersonejuxta vestre beneplacilumvoluntatis. Ad hujus autem concessionisnoslre memoriam preseus privilegiumper manus Pelri notarii et fldelisnostri scribi precepimuset sigillo nostro clesiarumvacantiumnoslri consueverunlantecessores committere, pro motu proprise voluntatis. Omnia vero spiritualia vobis et aliis ecclesiarum prclalis relinquimtislibere disponenda,utquae sunt CesarisCesari; el qusesunt Dei Deorecla distributionereddantur. Super eradicando aulem hereticaepravitatiserrore, auxiliumdabimuset operani eflicacem. Possessionesetiam quas secclesiaromana recuperavit, ab antecessoribusnostris seu quibuslibet aliis ante detentas, liberas et quietas sibi dimiltimus,ipsamquead eas obtinendasbona flde promittimus adjuvare. Quas autem nondum recuperaveiit,ad recuperandumpro viribus erimus - aliis adjacentibusterris expressisin multis privilegiis imperatorumet icgum, a tempore Ludowici, ut eas habealromana secclesiain perpetuumcum omni jurisditione,districtu, et honoresuo. Verumtamen cum ad recipiendam coronam imperiivel pro necessitatibus aecclesiseab apostolicasedevocati vencrimus, de mandatosummi pontificis, reclpiemusprocurationessive fodrum ab illis. Adj'u- tores etiam erimus ad rettinendum et deffeuden

11 503 ADINNOCENTII iiii REGESTA SC4 dum Romanaesecclesiseregnmn Syciliseac.cetera {\. jnibus ad quos prsesens scriptum pervenerit, salatem. jura qiiae ad ipsam pertinerc dinoscuntur, tamquam devotus filius, el catholicus princeps. Ut c Sciatis ifa eonvcnisse inter nos et dominaia aulem bsec onmia vobis memorato sanclissimo reginam Berengariam quondam uxorem domini patri nostro dominoinnocentio, sacrosanctaeromanseseeclesisesummopontifiei, vestiisque succeslebat, et de quadam composilionequasquondam Ricardi regis fralris nostri, de dole sua quam pesoribusper nos et nostros successoresromanorum intei nos el ipsam facla fnltsuper eademdole, de reges et imperatores observentur, firmaqueetinconvulsa scmper permaneanl,presens privilegium tim, videlicetquod nos modo ad prscsensdauras qua mille marcas de nobis reciperedebeatanntia- conscriplum majeslalis noslraeaurea bulla jussimus communiri. Testes autem hii sunt. Sigefridus et pro solulionepraesentisanni, et de caeterodahi- ei duo millia marcarum, pro omnibus arreragiis- Moguntinaesedis arciepiscopusapostolicae sedislegatus. Eberbardus Salzburgensis areiepiscopus, sterlingoruin, scilicet quingentas libras in festc* mus ei annuatim mitlelibras bonorum et Iegalium Berardus Barensisarcicpiscopus,GhuonradusRa- OmniumSanctorum el quingenlas libras in festo tisponensisepiscopus,ottowirzinbnrgensisepiseo- Ascensionis; hanc autem peeuniam selvemus ei pus, ManegoldusPattaviensis episcopns,engelhai*' ' ^ in domonovitempliapud London. dus Zizensis episcopus, OdacriusBoemorumrex, Lodwicusdux Bawarise,Liupoldus duxaustriaeet Styrise,Hermannuslantgravius Thuringiae,comes Albertus de Eberstein,comes Adolfus de Sowenburc (4), comesburchardusde Maunesveld,comes Gerhardusde Diets, comes Ludwicus de Wirtemberch, Gebehardus burcra\ius Meigdeburgensis, Hainricusde Stahhelburch, Waltherus de Langenberch, Hainiicus de Chalandrino,marescalcusimperii, Waltberusde Sypf, pincerna imperii, Gwalllierus Gentilis,comestabulusregni Sycilie; et alii quam plures. Signum domini Frederici secundi Romanorum iilicebit autem dominaereginserepetere dotalitium suum ab omni detenlore, extra regnumanglise, praelerquam a nobis el successoribus noslris, et nos de boe non erimus contra eam, nisi teneamur de jure illud ei warrantizare, et neque successoresnoslri poterimuscaperein manuni nostramres illas, superquibusipsa in causam traxerit detentores, poterit autem ipsa regina finein facere ad suam voluntatem cum eisdemdetenloribus, salvonobis et haeredibusnoslris post ejus obitumjure noslro. «Concediuiu&etiamquodlpsa regina et homines de familia ej'us, liberum habeant omni tempore regis inviclissimi(l. M.)et regis Sycilise. ( Q introitum in terram nostram, et exitum ab eadem, possintque ibi morari quandiu voluerint, Ego ChuonradusDei et apostolicsesedis gralia Metensisepiscopus,vice domini Sigefridi,Moguntini arciepiscopiet apostolicaesedis legali, ac to^ ductum nostrum el fidelem securitatem noslram et tam eos quam omnesres eorum in salvum cou- tius Germanisearcicancellarii,recognovi. reeipiemusinveniendo, in redeundo et morando* Acta sunt hsecanno Doraini nostri Jesu Chrisli prseslitosacramento quod, ner eos nobis maluni 1213,indiclione prima, regnante domino Frederico secundo Romanorum rege gloriosoet rege «Concedimuseliam quod in omnibusporlubus- non eveniet aut regno. Sicilie,. anna regni ej'us Romani primo, Siciliae maris liberum habeant transilum, quandocunque vero 16. voluerint, prohibeutesquod nullus ballivorumvel DatumapudEgram per manusrerlholdide Niffen, regalis aulae nrothonotarii, nuarlo Idus Julii. tudinemrecipiat ab hominumnostrorumipsos impediat, vel consue- eisdem. j «XVIIL Composilionem autem istam facimus tam pronobis quampro hseredibusnostris, staluentes Joannis Anglorum regis. De conveiuwnemter quod regemipsum et si fbrte, reginam Berengariam quondam quod absili uos vel aliquissuccessorum uxoremricardi regis, D nostrorum ipsam conventionem infringeremus, (Anno 1215.) quodfacere non possumus salva fide, et infra LX dies commoniti nos vel j'ustitiarius noster, si [ RVMER, Fmderal, 137.] extra regnum fuerimus, id non emendaverimus,. Reverendo dominosuo et Patri in Chrislo sanctissimoinnocentio Dei gratia summo pontifici, dem, omni dilalione et occasioneremota. -dotalitiumsuum integre restituere teneamur ei- JOANNES eadem gratia Angliae rex, etc, salutem et zprseterea fecimus jurare in animam aostram debitamtanto dominoet palri cumdevotione,revcrenliam. qusein charta ista conliuenlur observabimusilli- GaufridumLuterell militem nostrum, quod omnia Miltimus vobis, Pater sanetissime^transcriptum bata, et ad majorem seeuritalem, ea omniaa Domino papa confirmariimpetrabimus. conventionisfaetaeinter nos et reginam Berengagariam de verboad verbum, cuj'us tenortalis est: «Rogamus eliam dominumpapam et humiliter <Joanues, Dei gratia rex Anglorum,elc, om- petimus ut irsesenti composilioniaddat securila- (4) Ila charta, iegescowenburc»

12 . S03 SUPPLEMENTCM. VARIORUMEPISTOL^EAD IPSUM. S06 tcs quas videritexpediie,et nos ralum habcblmus : A evocali, aliquid unionisregnumad imperiumquovis tempore pularelur habere, si nos simttl inipe- quidquidinde statuerit, volurausenim quod omnia fideliterobserventur, et nolumus quod prsedicta reginapossit super hoc ab aliquo in postelice sedi quam heredibus noslris aliquod posset rium teneremus etregnum, perquod tam apostorum molestari. dispendiumgenerari. Ut aulem hec nostra promissio, concessioet constitutio debitum sortiatur «Et sciendumest qaod in hoc festo Omnium Sanctorumanno regninostri xvu, selvemusdictae : effectum,praesenlempaginam aurea bulla nostra reginseprimas quingentas libras de supradictis: fecimuscommuniri. niillelibris sibi annualim solvendis. e His testibus deminis: P. Winton., S. Exon. cpiseopis, magistro Pand. Narwicensielecto, H. abbatede Belloloco,fratre Alano Maileli. magislro P. archidiacon.sarr. c Datumper manum niagislri Ricardi de Marr. caueell. noslri apud Dour. n die Septembris anno regninostri decimoseptimo.* Cum igilur, Pater reverende,volumushancconventionem sedis apostolicse munimen oblinere, preces sanctilaliveslraeeffunderedecievimus,supplicanlesquatenusin majoremhujus con\entionis j>ecuritatemeidemconventioni, quas viderilis expedire securilates apponi jubealis, facientes, si placet, eamdem perpetuo sedis aposlolicsemunimine gaudere. ApudDour. iv die Seplembris, anno regni noslii xvn. XIX. Friderici II promissio de coronasicilimab imperio separanda. (Anno1216,Jul. 1.) (Posl editionem Raynaldi ad an et Gnelf.T. Origg. III, p. 850, noslram ex RegestisHonof.i III in tabulario Vaticano, t. I, fol. 35, ep. 116, anni primi instituimus. PERTZ,Monum. Germ.tiisl., Leg.II, 228.] Sanctissimoin Christo Patri et domino suo IN- KOCENTIO sacrosancte Romane Ecclesie summo ponlifici,fiudericus Deiet sui gratia Romanorum rex et semperaugustuset rex Sicilie, cum filiali subjectione debilamin omnibus apustolice sedi obedientiamet reverentiam. CupienteslamecclesiseRomanequam regnosici- Iiepro\idere,promittiinuset eoncedimustatuenles, utposlqiiamfueriiiiusimperiicoronamadepti, prolinus filiumnestrumdeiiricumquem ad mandatum iu vestrum regem fecimus coronari, emancipemus a patria polestate, ipsumqueregnum Sicilie, tam ultra Farum quam cilra, penitus relinquamus ab ecclesia Romana tenendum,sicut nos illud ab ipsa sola tenemus; ita quod ex tunc nec habebimusnec nominabimusnos regem Sicilie, sed juxta beneplacilumvestrumprocurabimusillud nomine ipsius filiinostri regis usque ad legilimam ej'uselatemper personamidoneamgubernari,que de omni jure atque servitio ecclesieromane respondeat, ad quam solummodoipsius regni dominium noscitur perlinere; ne forte proeo quod nos dignationedivina sumus ad imperii fastigiuin <5)Ita corrigendum; 1215 Regcslum Honoriijse indicf.oniquarlaecongruus. Dat. apud Argentinam anno Domini 1216(5), llal. Julii, indict.i. XX. Joannis regis Angiorum. Qumsit Varonumcontumacianurrat necnon quodpropterhanc cuusam. iler in lerram sanctamsusciperenequit. ( RVMER, Fmdera,I, 129.) Dominopapaesalutem et debitamtanto patri ac domino cum devolionereverentiam. Sanctitati vcstrsegrates referimtismultiplicesde litteris vestrispro nobisa paternitate veslra domino Cantuariensiarchiepiscopoet ejus suffragancis porrectis, nec non magnatibuset baronibus terrae nostrae,pro certo sciluri quodbarones nostri litteras veslras in nullo exaudierunl; dominus vero Cantuariensis arcbiepiscopus et ejus suffraganei mandalumvestrumexsecutioni demandaresupersederunt. Nosvero alttndentes praemissa,asserebamusnostris quod lerra nostra patrimoniuineral beali Pctri, et eam de beato Petro et EcclesiaRomaua,et C de vobistenebamus. Adjecimuseliam quod crucesignati eramus et petebamusbeneficiumprivilegii crucesignaloriim, ne turbaretur terra noslra, ne consumereturin malos usus quodin subsidium terrae sanctae expendere proposueramus,etappellaverimusper W. mareschallumcomitempembr. ct W. comileni Warenn. contra perturbatores pacis terrsenostra;. Verum quia ciucesignatifuimus.volenlesinomnibus cum humilitate et mansueludineprocedere, salva appellationenoslra, obtulimus baronibusillis, quodomnes malas cousuetudinessttscitataset per quemcumqueiiilroduclas lemporibus noslris, penitus abolcremus,necnou et malas consuetudines lemporeregis Richardifralris nostri subortas, exstirparemus; de consuetudinibusautcm tempore patris nostri suscitatis, si quseessent quseeos gravarent, per consiliumfideliumnoslrorum operaremus: sed nee his, nec.aliissupradictis conlenti, omniapraemissarecusariinl. Videntesigitur quod ipsi manifeste nitebantur ad turbationemregni nostri, rogavimus dominum Canluariensem arcbiepiscopum et ejus suffraganeos, quodexsequerenlurmandalumvestrum, sciiicetquod secundumtenoremlitterarum veslrarum consuela nobis exhibeient servitia, et postea, si quaea nobispetere vpllent, cum humilitaleet sine armis ea a nohis peterent, denuntiantes eos ex- :d in (ranssuiuptoinnoceutiiiv annus 1216hahetur.