UKIUMOORTUMIK NALUNAARUSIAQ 2014

UKIUMOORTUMIK NALUNAARUSIAQ 2014 1

Imarisai Paasissutissat kommunimut tunngasut 3 Siulequt 4 Kisitsisit pingaarnerit 6 2014-imi pisimasut pingaarutillit 8 Aqutsisut atsiornerat 10 Aqutsisut nalunaarutaat 11 Ingerlatsinermut suliassaqarfik 8 Isertitat 19 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 1 Allaffissorneq 21 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 2 Teknik 25 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 3 Suliffeqarneq suliffissaqartitsinerlu 28 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 4 Isumaginninneq 31 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 5 Atuartitsineq aamma kulturi 35 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 6 Forsyningsvirksomhed 37 Ingerlatsinermi suliassaqarfik 7 - Sanaartornermut aningaasartuutit 39 Nalikilliliinerit 41 Suliassaqarfiit assigiinngitsut - sulisut 42 Suliassaqarfiit assigiinngitsut - digitaliseeriineq 43 Suliassaqarfiit assigiinngitsut - illuutit 44 Suliassaqarfiit assigiinngitsut pisiniartarneq suliariumannittussarsiuussinerlu 45 Naatsorsuutinut nalunaarut 46 Kukkunersiuisut arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsup atsiornera 46 Aningaasaliissutinik naatsorsuusiorneq 47 Naatsorsuutinut takussutissaq 49 Karsimiittuutinut takussutissaq 53 Angusanut naatsorsuusiorneq 54 Oqimaaqatigiissitsineq 55 Aningaasat kaaviiaarnerisa naatsorneri 56 Nassuiaatit 57 Pisinnaatitaaffiit pisussaaffiillu 58 Naatsorsueriaaseq atorneqartoq 59 Ilanngussaq 1 Marlunnik kisitsisitallit allaaserineri Ilanngussaq 2 Sisamanik kisitsisitallit allaaserineri Ilanngussaq 3 Aningaasaliissutinut takussutissaq sisamanik kisitsisilik Ilanngussaq 4 Sanaartugassanut takussutissaq Ilanngussaq 5 2014-ip naanerani pisussaaffiit 2

Paasissutissat kommunimut tunngasut Kommuneqarfik Sermersooq Kuussuaq 2 Postboks 1005 3900 Nuuk Oqarasuaat: (299) 367000 Mail: kommuneqarfik@sermersooq.gl Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaq Borgmesteri Asii Chemnitz Narup (IA) - Siulittaasoq Mille Søvndahl Pedersen (IA) Malene Lynge (IA) Justus Hansen (D) Martha Abelsen (S) Per Berthelsen (S) Ane Egede Mathæussen (S) Pisortaqatigiit Pisortaaneq Steffen Ulrich-Lynge Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu Kiffartuussivik, pisortaq Lars Møller-Sørensen Meeqqanut, Ilaqutariinnut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsivik, pisortaq Søren Valbak Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ingerlatsivik, pisortaq Grethe Nielsen Sanarfinermut Avatangiisinullu Ingerlatsivik, pisortaq Mike Jakob Kristiansen Tamanut Kiffartuussivik, pisortaq Marie Fleischer Kukkunersiuisut Deloitte Kukkunersiuisut Naalagaaffimmit Akuerisat, Nuuk 3

Siulequt Kommuneqarfik Sermersuup 2014-imi ingerlatsinera kisitsisit oqaatigisassallu atorlugit 2014-imut nalunaarusiaavoq. Kommuneqarfik Sermersuumut ukioq 2014 imaannaanngitsuullunilu pitsaasuuvoq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarniarneq appariartorfiuvoq tamanna aamma Kommuneqarfik Sermersuumut atuuppoq. 2014-imut missingersuutit arlaleriarlugit naleqqussartariaqarsimapput pingaartumik isumaginninnermut tunngasuni aningaasartuutit annertuumik tatisimaneqarsimapput. Piffissami marsimiit decembarimut kommuni sakkortusisamik taaneqartumik nakkutigineqarsimavoq - pisoq kommunimut iluarpallaanngilaq. Kommunalbestyrelsimi ilaasortat tamarmiusut isumaqatigiinneranni pisoq ilungersunartutut isigaat aalajangerlutillu ilaatigut makkua suliarineqassasut aaqqeeqqinnissamut pilersaarut, missingersuusiornermut malittarisassaq aamma quppersagaq nutaarluinnaq ingerlatsinermut aningaasanillu aqutsineq pillugu kommunip aningaasatigut aqutsinera nukittorsarniarlugu. Suliniutit kinguneranik sakkortusisamik nakkutigisaaneq unitseqqinneqarpoq ulloq 31.12.2014. Ukiakkut 2014-imi 2015-imut missingersuusiorneq imaannaanngissimavoq. Taamaattoq nammineq inuttut nuannaarutigaara aalajangernerit ajornakusoortut tamarmik kommunalbestyrelsimi ilaasortanit amerlanerulluartunit aalajangiinerummata. Siunissaq eqqarsaatigalugu aningaasartuutit isertitallu oqimaaqatigiissinneqassasut siunniunneqarpoq tamanna kommunip sullissinerata malunaatilimmik appariartinngikkaluarlugu anguneqarpoq. Kommuninut naligiissaarinermik aaqqissuusseqqinerup naammassineqarnissaata tungaanut, kommunip aningaasaqarnerata qanoq isikkoqarnissaa siulittoruminaappoq. Kommuneqarfik Sermersooq suliap ingerlanneqarnerani eqaatsumik piviusorsiortumillu ingerlatsisimagaluartoq kommunit sinneri aningaasanik suli amerlanerusunik piumasaqarput aningaasat Kommuneqarfik Sermersuumit tunniunneqartussat tamannalu piviusorsioranilu naapertuilluanngitsoq isumaqarfigaarput. Ukiuni kingullerni marlunni akileraarutip procentiata ataatsip amerlataqaanik naligiissaarinermut aningaarsartuutissanik tunniussinissatsinnik immikkut peqquneqarpugut. 2014-ip naanerani 28,7 mio. koruuninik ingerlatsinermi sinneqartooruteqarpugut, tamannalu missingersuusiarineqartunit 15 mio. koruuninik pitsaanerusumik. 2014-imut ukiumoortumik angusat naammaginartutut isigaakka aammalu kommunip aningaasatigut pitsaanerusumik aqutsilersimaneratut isigaara, pisariaqartumillu akisussaassuseqarnermik takutitsisin- 4

naassuseqartutut peqatigitillugulu ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu aningaasatigut pilersaarusiorneq aaqqutigalugu avataaniit tatisimaneqarnissaq pisariaqartumik ingalassimasinnaallugu. Ukiumi angusani takuneqarsinnaasut aamma ilagaat suliniuteqarneq imminut akilersinnaasoq, aammalu pisariaqartunik ajornakusoortunillu aalajangiisinnaaneq. Asii Chemnitz Narup 5

Kisitsisit pingaarnerit 6

R2011 R2012 R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 Børn i dagtilbud 1.545 1.545 1.543 1.496 1.496 Børn i folkeskole* 2.805 2.795 2.713 2.921 3.035** Børn i kommunale foranstaltninger 334*** 340*** Ledige**** 825 951 1.027 Modtagere af offentlig hjælp 2.905 3.004 3.035 3.093 Modtagere af førtidspension 949 894 889 894 Modtagere af alderspension 922 956 977 956 Modtagere af hjemmehjælp Borger med fysisk eller psykisk handicap 458 474 487 479 * - For skolernes vedkommende skal årstallet læses som skoleåret 2011/2012 osv. ** - Skøn *** - I familiepleje, samt i private og selvstyreejede institutioner. **** - Tallene er fra Grønlands Statistik 7

2014-imi pisimasut pingaarutillit Januaari Tim Serritzlevip Johan Barlaj Kommunalbestyrelsimi taarserpaa. Najukkami ataatsimiititaliat pillugit oqaloqatigiinnertalimmik ataatsimiititsinerit. Februaari Meeqqat atuarfiini sipaaruteqarnissat pillugit paasissutissiinertalimmik ataatsimiititsineq. Kommune aamma MIO 2014-imut suleqatigiinnissamik isumaqatigiissummik atsioqatigiipput. Marsi Kommune Namminersorlutik Oqartussanit sukannersumik nakkutigineqalerpoq. Piorsaavik sulisoqarfittut ukiuni tallimani ingerlareerpoq. Apriili Meeqqerivinnut allatsittarnermi malittarisassat allanngortinneqarput. Pitaaliuinermut Peqqinnermullu immikkoortut ataatsimoortinneqarput. Maaji Nuuk mini playground sananeqarpoq. Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu pisortaq Mette Kessel atorfimminit tunuarpoq. Juuni Aaqqeeqqinnissamut pilersaarut Kommunalbestyrelsimi akuersissutigineqarpoq. Suliassaqarfinni arlaqartuni ingerlatsivimmi kukkunersiuisoqarnissaa Kommunalbestyrelsip aalajangerpaa. Kulturikkut suliniutinut tapiissuteqarnermi malittarisassat nutaat. Piiaavik siulleq IBA-mik isumaqatigiissut atsiorneqarpoq (TNG-p Qeqertarsuatsiaani rubinisiorfia) Juuli Inatsisartut illorsuassaat pillugu najoqqutassiisumik innuttaasunik taasititsineq pillugu aalajangerneq. Aggusti Kunngissakkut tikeraarput. Naligiissaarinermi iluarsartuusseqqinneq pillugu Nuummi, Paamiuni, Tasiilami Ittoqqortoormiinilu innuttaasunik ataatsimiititsinerit. Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ataatsimiititami siulittaasoq Malene Lynge (IA) erninissaminut atatillugu Kommunalbestyrelsimut ilaasortaajunnaarallarpoq. Naja Lund (IA) Malene Lyngemut sinniisussatut ilaasortanngorpoq. Septembari Lars Møller Sørensen Aningaasaqarnermut Sulisoqarnermullu Sullissivimmi pisortatut atorfinippoq, apriilip naalerneraniilli atorfimmi tassani pisortaagallareerluni. 8

Oktobari Atuarfiit pillugit pilersaarut pillugu oqallitsitsilluni ataatsimiititsineq. Atorfiit 75-it atorunnaarsinneqarput. Novembari Kommunip 2015-imut missingersuutaa akuersissutigineqarpoq. Misissuineq: Kommuneqarfik Sermersuumi sulisut nunaqavissut 96%-iupput. Decembari Kommune sukannersumik nakkutigineqarunnaarpoq. Inaarluutillit peqatigiiffii oqaloqatigiinnertalimmik ataatsimeeqatigineqarput. Ingerlatsivimmi kukkunersiuineq: Sermersooq Nunatsinni utoqqarnik sullissillaqqinnerpaavoq. Andreas Uldum (D) Inatsisartunut Naalakkersuisunullu qinersisoqarneranut atatillugu Kommunalbestyrelsimit tunuarpoq. Iddimanngiiu Bianco (IA) 2014-imi Inatsisartunut qinersisoqarneranut atatillugu Kommunalbestyrelsimit tunuarpoq. Poul Hansen (D) Andreas Uldumip Kommunalbestyrelsimit tunuarneratigut 2014-imi aalajangersimasumik Kommunalbestyrelsimut ilaasortanngorpoq. Charlotte Ludvigsen (IA) Malene Lyngep erninissaminut atatillugu sulinngiffeqarallarnerani sinniisussatut ilaasortanngorpoq. Naja Lund (IA) Iddimanngiiu Biancop Kommunalbestyrelsimit tunuarneranut atatillugu aalajangersimasumik Kommunalbestyrelsimut ilaasortanngorpoq. 9

Aqutsisut atsiornerat Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap ullumikkut ulloq Kommuneqarfik Sermersuup 2014-imut ukiumoortumik nalunaarusiaa oqaluuseraa akuersissutigalugulu. Ukiumoortumik nalunaarusiaq kommunini Naatsorsuusiortarnermut najoqqutassaq naapertorlugu suliarineqarpoq, tassani naatsorsuutinut oqaaseqaatit piumasarineqartut immikkut ilanngussatut takuneqarsinnaammata malittarisassallu pineqartut naapertorlugit kommunip 2014-imi isertitaanik aningaasartuutaanillu aammalu 31.12.2014-imi aningaasatigut inissisimaneranik eqqortumik takutitsiffiummata. Nuussinerit, naatsorsuutini ersersinneqartut inatsisit malittarisassallu kommunip malitassai naapertorlugit pipput aamma ataatungaaniittut iliuutsit suliarineqarput aningaasarsiornermi inissisimaneq tunngavigalugu (sipaarluni, iluaqutaasumik pitsaasumillu). Aningaasaqarnermut Ataatsimiititap ukiumoortumik nalunaarusiap kukkunersuisunut tunniunneqarnissaa Kommunalbestyrelsimit inassuteqaatigaa. Nuuk ulloq / 2015 Borgmesteri Asii Chemnitz Narup (IA) Siulittaasoq Mille Søvndahl Pedersen (IA) Malene Lynge (IA) Justus Hansen (D) Martha Abelsen (S) Per Berthelsen (S) Ane Egede Mathæussen (S) 10

Aqutsisut nalunaarutaat Aaqqissuussaaneq 11

Takorluukkat periusissallu 2011-mi Kommunalbestyrelsiusimasup Kommuneqarfik Sermersuup ineriartortinnissaanut periusissatut pilersaarut akuersissutigaa, tassani Kommunalbestyrelsip takorluugai, anguniagai 2022-illu tungaanut periusissiai aalajangersarneqarput. Periusissatut pilersaarummi suliniuteqarfissat arfineq marluk oqaatigineqarput: Illoqarfiit inigisallu inuuffigiuminartut Ilaqutariit peqqissut toqqissisimasullu Namminersorlutik inuussutissarsiortut siuariartortut Avatangiisinut pisuussutinullu ataqqinninneq Attaveqaateqarluarneq Inuunermut piginnaasaqarneq Kulturi uummaarissoq Pingaartitallu avaqqunneqartussaanngitsut pingasut: Nungusaataanngitsumik aallaaveqarneq Inuunerup pitsaassusaa Tamat oqartussaaqataanerat Sullissinerlu Ilaatigut tassani Tamat oqartussaaqataanerat aamma Sullissineq pillugu naleqartitani allassimavoq: Kommunip allaffissornera sungiussisimasutut innuttaasunullu sullissinermi inussiarnersutut innuttaasut misigissavaat. Kommuneqarfik Sermersuumit eqqortumik siunnersorneqarnissamut ilitsersorneqarnissamullu pisinnaatitaaffik ajornaatsuullunilu malinnaaffigiuminartuussaaq 2012-imi Kommunalbestyrelsiusimasup Kommunimut pilersaarut akuersissutigaa, tassanilu kommunip ineriartortinneqarnissaanut sinaakkutissat aalajangersarneqarput aammalu ikorfartuutigalugu Pilersaarusiornermut periusissaq piviusunngortinneqarnissaanut. 2013-imi Kommunalbestyrelsimut qinersereernerup kingorna Inuit Ataqatigiit aamma Demokraatit suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarput, tassanilu suliniuteqarfissami allaassimavoq: Inuussutissarsiorneq ingerlalluartoq, assigiinngisitaarfiusoq eqeersimaarfiusorlu inissiat pitsaasut ullutsinnullu naleqquttut Toqqissisimasumik meeraaneq inuusuttuunerlu Kulturi uummaarissoq Avatangiisinik illersuineq Kommuni ingerlalluarluni ataatsimooqatigiiffiusoq 2014-ip ingerlanerani Pisortaqatigiit 2017-imut Periusissamik suliaqarput, taannalu 2015-imi upernaakkut saqqummiunneqarpoq. 12

Periusissami suliniuteqarfissat makku qitiutinneqarput: Siunnerfilimmik ineriartorneq piginnaasanik nukinnillu atorluaaneq Aningaasaqarneq suliallu ingerlaarneri pisariillisaaneq suliassanillu pingaarnernik pingaarnersiuineq Suliffik pitsaasoq Suliffiup iluani avataanilu peqataatitsineq Pilersaarusiornermi periusissaq, politikkikkut suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutit allaffeqarfiup suliniussaanut siunissamut ungasinnerusumut sinaakkusiipput, taakkuli saniatigut Kommunalbestyrelsimi, Aningaasaqarnermut Ataatsimiititami ataatsimiititanilu ataavartuni ingerlaavartumik aalajangiisoqartarpoq, taakkuupput aamma kommunip aqunneqarnerani najoqqutassaasut. Ingerlatsinermi sinaakkutissatullu atugassat Kommuneqarfik Sermersooq Nunatsinni kommunip anginersaraat 22.200-ngajannik innuttaqartoq, Nunatsinni innuttaasut 40 procentiisa amerlaqataannik. Innuttaasut ukiukkaarlutik imatut katitigaapput: Indbyggertal 01.01 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 0-2 Vuggestuer 896 940 969 986 931 932 916 3-5 Børnehave 936 903 939 908 976 973 987 6-8 Yngste klasser 993 990 944 926 898 933 929 9-12 Mellemste klasser 1328 1319 1273 1275 1287 1320 1284 13-15 Ældste klasser 983 977 990 1003 926 887 909 16-17 Ungdom under 18 535 536 555 530 523 535 549 18-24 Ungdom over 18 2172 2206 2294 2366 2333 2311 2275 25-34 Voksen, erhvervsaktiv 3004 3157 3307 3438 3504 3684 3774 35-44 Voksen, erhvervsaktiv 3569 3384 3249 3076 2932 2841 2818 45-54 Voksen, erhvervsaktiv 3611 3758 3854 3946 4043 4085 4011 55-64 Voksen, erhvervsaktiv 1918 1994 2072 2193 2315 2497 2604 65-74 Pensionist 1 751 803 827 884 899 941 960 75-79 Pensionist 2 171 159 169 163 182 160 159 80+ Pensionist 3 87 106 117 119 119 137 142 I alt 20954 21232 21559 21813 21868 22236 22317 Innuttaasup amerliartornerat atituumik agguataagaavoq, kisiannili meeqqat nukarliuinerusut innuttaasullu 65-it sinnerlugit ukiullit amerliartorput. Meeqqat utoqqaallu innuttaasut agguataarnerini tassaapput kommunip sullissinerani atuiffiunerusut (Meeqqeriviit, atuarfiit, angerlarsimaffimmi ikiorteqarneq, utoqqarnik paaqqutarinniffiit il.il.). Nunap immikkoortui eqqarsaatigalugit kommunimiipput Nuuk, Paamiut, Tasiilaq aamma Ittoqqortoormiit, taakkulu nunaqarfii. 13

Najugaqariaaseq eqqarsaatigalugu kommunimi innuttaasut ¾-ii Nuup Kommunerisimasaani najugaqarput (76,8 %). Paamiut+Ivittuut Nuuk Tasiilaq Illoqortoormiut Total Antal borger 1.661 17.085 3.041 449 22.236 I pct. 7,5% 76,8% 13,7% 2,0% 100% 2014-imi kisitsisit Nuup eqqaani inuppassuaqarnerata soorunami isornartorsiuilluarsinnaasut pigilersippai, taakkulu tunngaviupput pilerinartumik illoqarfiliornissamut innuttaasunut periarfissarpassualimmik. Paarlattuanik politikkikkut annertuumik isiginiarneqarpoq aamma illoqarfinni nunaqarfinnilu inukinnerusuni avatangiisit pilersinneqassasut - sumiiffinni kissaatit periarfissallu aallaavigalugit - innuttaasunut taakkunani nunaserusuttunut sinaakkutit pitsaasunittaaq. Ilinniartitaaneq eqqarsaatigalugu innuttaasut imatut agguataarsimapput: Paamiut Nuuk Tasiilaq Illoqortoormiut Total Folkeskole 944 6.596 1.660 261 9.461 Gymnasie 22 1.089 23 4 1.138 Erhvervsuddannelse 244 2.904 309 45 3.502 Kort videregående 23 576 11 1 611 Bachelor 2 178 1 2 183 Kandidat 4 743 5 0 752 I alt 1.239 12.086 2.009 313 15.647 Antal borger i alt 1.661 17.085 3.041 449 22.236 I pct. 7,5 76,8 13,7 2,0 100,0 2013/14-imi kisitsisit Isertitaqaqqortussuseq eqqarsaatigalugu agguaqatigiissillugu inoqutigiit/inuit isertitaat kommunitoqqani imatut isikkoqarput (2014-imut kisitsisit): 2014-imut kisitsisit Takussutissiami takuneqarsinnaavoq Nuummi inuttaasut isertitaqqortunersaasut, tamannalu qularnanngitsumik pissuteqarpoq innuttaasut ilaasa amerlasuut ilinniaqqissimasutut inissisimanerannik. Kommunip ingerlaavartumik sulissutigaa inuussutissarsiornikkut ilinniartitaanikkullu periarfissanik pilersitsissalluni, illoqarfik suliffinnut kattuffinnullu aallartitsiffigissallugu pilerinartooqqullugu - 14

aamma inunnut ilinniagartuunut pilerinarlunilu ineriartornartuuniassammat illoqarfimmi sulinissaq, ineqarnissaq inuunissarlu. Inuussutissarsiorneq eqqarsaatigalugu kommune (2012-imut kisitsisit) 1288-nik inuussutissarsiutigalugu suliffinnik ingerlataqarfiuvoq, immikkoortunut makkununnga agguataarsimasunik: Antal virksomheder efter hovedbranche 2012 Antal Pct. A. Landbrug, jagt og skovbrug 9 0,7 B. Fiskeri 248 19,3 C. Råstofudvinding 12 0,9 D. Industri 55 4,3 E. El-, gas-, varme-, og vandforsyning 3 0,2 F. bygge- og anlægsvirksomheder 143 11,1 G. Handel og reprationsvirksomheder 168 13,0 H. Hotel og restaurationsvirksomheder 46 3,6 I. Transportvirksomhed 100 7,8 J. Pengeinstitutter, finansierungs- og forsikringsvirksomhed 7 0,5 K. Fast ejendom, udlejning, forretningsservice mv. 272 21,1 M. Undervisning 17 1,3 N. Sundheds- og velfærdsinstitutioner mv. 36 2,8 O Andre kollektive, sociale og personlige serviceaktiviteter 130 10,1 R. Uoplyst 42 3,3 Total 1.288 100,0 2012-imut kisitsitsit Tassaniipput aamma pisortat suliffiutaat. Takuneqarsinnaasutut kommuni siammasissumik inuussutissarsiornermut inatsiseqarpoq, tamannalu iluaqutaavoq suliffinnut ataasiakkaanut pinngitsuuisinnaannginneq millisarneqarmat. Qularutissaanngilarli sanaartornerup iluani suliassat allanngornerujussuat suliffinnut allanik suliaqartartunut arlalinnut sunniuteqarnikuummat. Kommunip taamaattumik sulissutigaa sanaartornermik sulialinnut aalaakkaasunik atugaqartitsiniarnissaq - ilanngullugu Namminersorlutik Oqartussanik suleqateqarneq. 15

Suliniuteqarfiit pingaarutillit 2014-imilu angusat Kommuni 86,1 mio. koruunit amerlaqisut saniatigut naligiissaarinermut Naalakkersuisunit suli 20 mio. koruuninik akiliuteqaqquneqarpoq. Akiliutaareersut qaavatigut 20 mio. koruunik akiliinissamik aalajangerneq kommunip missingersuusiornerminik naammassinninnerata kingornagut pivoq taamaattumillu akileraarutip procentia allanngortinneqartariaqarluni. Marsimi kommune sukannersumik nakkutigininnermi taaneqartumik nakkutigineqalerpoq, 2013-imi decembarip naanerani karsimiittuutit kommunalbestyrelsip nammineq piumasarisaanik 6%-inut- 98 aamma 99 mio. koruunit amerlaqataannut naapertuutinngimmat. 2013-imi karsimiittuutit 23 mio. koruuningajannik amerlassuseqarput. Ukiup ingerlanerani suliniutit pisariaqartut naammassineqarput: Missingersuusiornermi najoqqutassaliortoqarpoq akuersisoqarlunilu Aningaasatigut aaqqeeqqinnissamik pilersaarut suliarineqarpoq akuerineqarlunilu Aqutsinermi aningaasatigullu aqutsinermi najoqqutassaq (Karseqarnermut naatsorsuuserinermullu malittarisassaq) suliarineqarpoq akuerineqarlunilu. Suliassaqarfinni ukunani ingerlatsinermi kukkunersiuineq o Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiissutit o Utoqqaat o Innarluutillit o Atuarfeqarneq Suliniutit qulaani taakkartorneqartut piviusunngortinneqaneranni pissutaaqataalluinnarput kommunip ulloq 31.12.2014-miit sakkortusissamik nakkutigineqarnermini aninguinera. Aqutsineq suliniuteqarfik pingaarutilik Pitsaasumik aqutsinikkut aaqqissuussinermi ingerlalluartut ingerlalluannginnerusullu assigiinngissutigisarpaat. Suliffiit marluk assigiimmik suliassallit assersuutigigaanni takusinnaallugulu suliffeqarfiup aappaa kisimi innuttaasunik/atuisunik naammagisimaariffigineqartoq, sulisut naammagisimaarinnittut, aammalu suliassanik pilertortumik piginnaasaqarfigineqartumillu sullissisinnaasoq peqqissumillu aningaasatigut ingerlatsiffiusoq illuatungaanilu killormut ingerlasoqartoq, taava suliffeqarfiup ingerlalluartup pitsaasumik aqunneqarnera ilimanarnerpaajuvoq. Pitsaasumik aqutsisoqarneq ilinniarsimanermik piginnaasanillu kisimi peqartariaqanngilaq, kisiannili aamma isummat sulianillu ingerlatsilluarsinnaaneq apeqqutaalluni. Kommuneqarfik Sermersooq pitsaasumik aqutsinermut imaattunik malitassaqarpoq: 16

Aqutsisoq pitsaasoq nammineq suliassaqarfimmini suliatigut ajornartorsiutinut paasinnissinnaasoq aammalu ajornartorsiutinik pitsaanerusumik pilertortumillu nassaarsiortuarluni. Aqutsisup pitsaasup nalunngilaa, iliuusissat suut nammineq akisussaaffeqarfimmini nassaassaanersut tamannalu tunngavigalugu ingerlatsilluni. Aqutsisup pitsaasup kommunip naleqartitai naapertorlugit sulisarpoq Aqutsisup pitsaasup innuttaasunik pitsaasumik sullissineq sallersaaffigivaa sulisuminullu maligassiuisuulluni Aqutsisoq pitsaasoq anguniagassaliortarpoq, kajumissaarilluni, isumassarsititsisarluni sulisuminillu ineriartortitsilluni Aqutsisoq pitsaasoq niuertuuvoq pitsaasoq, aningaasatigut killissarititaasut sapinngisamik pitsaasumik atorluarniartarlugit, aaqqiissutissanik pitsaasunik ujartuiuarnermigut Aqutsisoq pitsaasoq sulisuminut maligassiuilluartuuvoq innuttaasunik sullissinermigut, suliatigut piginnaasatigut, aqutsinermi piginnaasatigut aningaasatigullu aqutsinikkut Tamat oqartussaaqataanerat, ammasumik malinnaaffigiuminartumillu ingerlatsineq Tamat oqartussaaqataanerinik ingerlatsinermi pingaarnersaq soorunami tassaavoq innuttaasut ukiut sisamakkaarlugit Kommunalbestyrelsimut qinersisarnerat. Ukiuni arlaqartuni kommunip nittartagaatigut politikkikkut ataatsimiinnernit oqaluuserisassat imaqarniliallu pissarsiarineqarsinnaasarput, aammalu nittartagaq aqqutigalugu Kommunalbestyrelsip nunaqarfimmilu aqutsisut ataatsimiissutissaat imaqarniliallu pissarsiarineqarsinnaallutik (oqaluuserisassat ammasut). Kommuneqarfik Sermersooq tunngaviatigut isumaqarpoq, innuttaasut politikkikkut aalajangiisarnermi sapinngisamik malinnaatinneqarnissaat sunneeqataallutillu. Imaappoq, aalajangiinerit sapinngisamik amerlasuut, soqutigisaqaqatigiinnut pisariaqartunut tusarniaassutigineqartassapput, taamatuttaaq Kommunalbestyrelsip matoqqasumik ataatsimiittarnera killilersimaarneqassalluni. Tamakku saniatigut inatsit atuuttut naapertorlugu atuisut siulersuisortaarnikuupput. Assersuutigalugu najukkami ataatsimiititaliat, atuarfinni siulersuisut il.il. tamakkulu aqqutigalugit suliassaqarfinni pineqartuni atuisut peqataatinneqarnissaat qulakkeerneqarpoq. Aalajagiisartut attuumassuteqannginnerisa qulariunnaarsinnissaa anguniarlugu kommune peqquserluttoqannginnissaanik politikkimik akuersissuteqarpoq, tassanilu politikerit sulisullu tunissutinik pissarsinerannik killissarititaasut aalajangersaaffigineqarput. 17

Suliniutini angusanilu malinnaaffigineqarsinnaaneq Kommunip missingersuutai, ingerlaavartumik malitseqartitsisarneq ukiumoortumillu naatsorsuutit kommunip nittartagaani takuneqarsinnaapput. 2015-imiit aamma kommunip qaammatikkaartumik naatsorsuutai kommunip nittartagaani takuneqarsinnaalissapput. Naatsorsuutit taakkua suliniutit angusallu annertunerusumik malinnaaffigineqarsinnaanerik alloriaqqinneruvoq. 18

Ingerlatsinermut suliassaqarfik 8 Isertitat R2013 AB2014 R2014 8001 - Personlig indkomstskat 90 - Finansforskydninger -983.948.965,00-1.061.389.000-1.041.827.046 8101 - Selskabsskat 90 - Finansforskydninger -84.690.123,00-80.500.000-104.837.685 8301 - Tilskud og udligning 42 - Betalinger til Selvstyret og andre kommuner -9.228.000,00-4.506.000-4.506.000 82 - Betalinger fra Selvstyret og andre kommuner -395.126.000,00-448.688.000-448.688.000 Hovedtotal -1.472.993.088-1.595.083.000-1.599.858.731 Kommunip akileraarutitigut isertitai inuit akileraarutaaneernerupput - ukiunilu makkunani amerliartorunnaarnikuupput immaqaluunniillu ikiliartorlutik. 2014-mi isertitat 13 mio. koruunit, ukiup siuliini aaqqiinerninngaanneersupput. 2013-mut akileraarutit eqqarsaatigalugit ilaapput aningaasartuutit 36 mio. koruuninik aningaasartallit, tassaallutik ukiup siuliini aaqqiinerit. Tassa imaappoq, inuit akileraarutaannit 2013-mi 2014-milu isertitat amerleriaataanit tamakkiisunit 58 mio. koruuninit 50 mio. koruunit tassaapput ukiup siuliini aaqqiinerit - taamaattumik inuit akileraarutaat ukioq taanna imatut qaffannikuunngillat. Tamanna soorunami suliassanik nassataqarpoq, kommunip aningaasartuutai minnerpaamik qaffakkiartormata aningaasap nalikilliartornerata annertoqataanik ( akissarsiat, nioqqutissat kiffartuussinerillu qaffakkiartornerat). Akileraarutit nikittannginnerat taamaaginnassappat taava allatut oqaatigalugu tamatuma nassatarissavaa, kommuni minnerpaamik pitsanngorsaasariaqassasoq aningaasat nalikilliartornerata angeqqataanik siunissami innuttaasunut kiffartuussineq taamaatsiinnarusullugu. 2014-mut akileraarutit ilaannakoortut tigusimasat ikiliallaataasumik naleqqussarnissaannik nassataqarumaartoq naatsorsuutigineqarpoq, tamannalu 2016-mi akileraarutitigut isertitat ikiliallannerannik kinguneqassaaq. Kommunip ilanngaatit peereerlugit 448 mio. koruuninik bloktilskudisissarpoq naligiissaarutisisarlunilu. Naligiissaarinermut tunngasortaa soorunami Kommuneqarfik Sermersuup kommuninut allanut 20 mio. koruuninik Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup naalakkiinera tunngavigalugu tunniussisari- 19

aqalersimaneranik sunnerneqarput, peqatigitillugu Kommuneqarfik Sermersooq ataatsimoortumik tapiissutinik 45 mio. koruuninik suli pissarsitinneqarpoq, Namminersorlutik Oqartussani sulisoqarfinni akinik allanngortitsinerup kingunerisaanik. Akiliutissaq 2015-mi suli annertunerussaaq - aamma nutaamik naligiissaarinermut iluarsartuussiniarneq suli ingerlavoq. Kommuneqarfik Sermersuup, suliap taassuma ingerlasup qanoq kommunip siunissami innuttaminut sullissiinnarnissaminut periarfissaanut sunniuteqassanersoq kommunip annertuumik ernummatigaa. Ilanngussami " 4 ciffer beskrivelser" sisamanik kisitsisillit allaaserineri -ni atuarneqarsinnaavoq aningaasaliissutinut naleqqiullugu akileraarutitigut isertitat allaaserinerat sukumiinerusoq. 20

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 1 Allaffissorneq (Kr. 1.000) 1 - ADMINISTRATIONSOMRÅDET R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 10 Udgifter til folkevalgte 11.324 9.816 9.405 9.501 14.443 11 Den kommunale forvaltning 191.304 172.871 176.272 177.062 162.596 12 Kantinedrift 1.013 1.013 1.013 1.047 275 13 IT 26.029 27.298 19.026 25.399 18.229 18 Tværgående aktiviteter 25.857 45.903 32.113 29.980 31.826 Hovedtotal 255.527 256.901 237.829 242.989 227.369 Allaffissornermut immikkoortumi pineqarput kommunip aningaasartuutai politikkimi sulinermut, pisortaqatigiinnut allatseqarfimmullu, innuttaasunik kiffartuussinermut, sullissinermut, Tamanut Kiffartuussivimmut kiisalu aningaasaaqarnermut, Sulisoqarnermut immikkoortortamut, IT-mullu. Allaffissornermut aningaasartuutinut ilaapput ingerlatat innuttaasunut tunngasut soorlu innuttaasunik kiffartuussivik aamma sullissineq. Sullissineq aalajangiinerillu pineqartuni pisartut aningaasartuutinut annertuumik sunniuteqartarput soorlu suliffeqarnermi aamma inunnik isumaginninnermi. 21

Ingerlaavartumik sullivimmi pitsanngorsaanerit ingerlanneqarput aamma allaffissornermi suleriaatsini, paarlattuanilli aamma pingaaruteqarpoq kommunip piginnaanilittut pikkorissutullu innuttaasunit, suliffinnit allanillu soqutigisaqaqatigiinnit misigineqarnissaa. Pingaartumik suliassaqartitsiffinni inunnillu isumaginninnermi sullissinerup pisariaqartippai sullissisut piginnaaneqarluartut, immikkoortumi malittarisassat annertuut paasiuminaatsullu malinneqarsinnaaqqullugit - Aamma innuttaasut kommunit eqqortumik kiffartuunneqarsinnaaqqullugit. Aningaasaqarnermut immikkoortortami aatsaat taama pingaaruteqartigaaq kommunip aqutsilluarnissaa - aamma aqutsisut ataasiakkaat eqqortumik paasissutissinneqartarnissaat kiisalu sakkunik peqartinneqarnissaat. Sermersuumi naammakkunnaarnikuuvoq missingersuutit eqqortinnissaat - aamma immikkoortuni ataasiakkaani atuisunut sulisunullu paasissutissat eqqortut pigisariaqarpagut, aningaasanik aqutsineq siusinnerusumut naleqqiullugu ingerlalluarneruniassammat pitsaanerullunilu. Taamaattumik pisariaqarpoq immikkoortumi nukiit pisariaqartinneqartut atorneqarnissaat, sullissilluarnerunikkut aqutsilluarnerunikkullu nukiit ingerlatsinermut nuunneqarsinnaaniassammata. Marsimi kommune sukannersumik nakkutigininnermi taaneqartumik nakkutigineqalerpoq, 2013-imi decembarip naanerani karsimiittuutit kommunalbestyrelsip nammineq piumasarisaanik 6%-inut- 98 aamma 99 mio. koruunit amerlaqataannnut naapertuutinngimmat. 2013-imi karsimiittuutit 23 mio. koruuningajannik amerlassuseqarput. 22

2014-imi upernaap ingerlanerani aningaasatigut aaqqeeqqinnissamik pilersaarut suliarineqarpoq, suliniutinik tigussaasunik arlalinnik imaqartoq: Pisariillisaanerit o Sinaakkutissatut sipaarutissat nalunaarutigineri. AII-p suliassaqarfiini Piareereerpoq o Sinaakkutissatut sipaarutissat sinnerisa nalunaarutigineri Piareereerpoq o 2014-imut sanaartugassanut missingersuutit nalilersoqqinneri Piareereerpoq o Ingerlatsinermut kontut misissorneri Piareereerpoq o Pisiortornissamik ingerlatsiffeqalernissaq Ingerlanneqarpoq (85%) o Siunissami qarasaasiaqarnerup ersarissumik paasisaqarfiunissaa Piareereerpoq o 2015-mut missingersuutinut pisariillisaanissamik najoqqutassamik suliaqarneq Piareereerpoq Aningaasatigut aqutsineq o Qaammatikkaartumik assigiissumik missingersuutinik malinnaatitsineq Piareereerpoq o Karsimiittuutinik aqutsineq Piareereerpoq o Aningaasaliissutinik aamma missingersuutinik akisussaaffeqarneq Ingerlanneqarpoq (90%) o 2014-imi missingersuutinut piumasarisanik katersineq Piareereerpoq o 2014-imi aningaasaliissutinut allannguinerit (TB-iit) Piareereerpoq o 2015-imut missingersuusiorneq Piareereerpoq Ingerlatsivimmi kukkunersiuineq o Ingerlatsivimmi kukkunersiuineq Piareereerpoq Inatsisinik malittarisassanillu malinninneq o Suliat suliarineqartarnerinik allaaserinninneq, suliassanik pilersaarusiorneq Akissarsialeriffimmi sulianik misissuinermi najoqqutassaq, naatsorsuuserineq aamma illup iluani kukkunersuisarnermi (pitsaassutsimik qaffaaneq + inatsisinik malittarisassanillu malinninneq) Piareereerpoq o Oqaatiginnissinnaanermik aaqqissuussineq Ingerlanneqarpoq (65%) o Kontunut pilersaarutip aaqqissornera Piareereerpoq o Paasissutissat ukiup siulianeersut katersorneri Piareereerpoq o Sanaartornermut naatsorsuutit ukiup siulianeersut katersorneri Ingerlanneqarpoq (40%) o Karseqarnermut naatsorsuuserinermullu maleruagassanut ilanngussat Piareereerpoq Karseqarnermut naatsorsuuserinermullu maleruagassat 2008-meersut pioreersut pisoqalisimaqisut ilanngussartai amigaataasut suliarinissaannut taarsiullugu Ingerlatsinermut Aningaasaqarnermillu Aqutsinermut Najoqqutassiaq suliarineqarpoq. Ingerlatsinermut aningaasaqarnermillu aqutsinermut najoqqutassiaq suliaavoq annertooq, kommune nutaaliaasumik qanoq ingerlatsissanersoq aningaasatigullu aqutsissanersoq najoqqutassiorneqarluni. Najoqqutassiaq tassanilu malinneqartussat 2015-ip naalernerani atuutilersinneqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq. 23

Ukiakkut ingerlatsivimmi suliassaqarfinni makkunani kukkunersiuisoqarpoq: Imm. pingaarneq 41 Meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiineq Imm. pingaarneq 47 Utoqqaat Imm. pingaarneq 48 Innarluutillit Imm. pingaarneq 51 Atuarfeqarneq Ingerlatsivimmi kukkunersiuinerit nalunaarusiaq inaarutaasoq suliassaqarfinni ataasiakkaani pisariaqartumik iliuusissanut aalajanginissanullu ataasiakkaanut qitiutitsinissami sakkussatsialaavoq. Ingerlatsivimmi kukkunersiuinerup naatsorsuutigisamik kommunip tusaamaneqarneranik innarliissagaluartoq kisianni innarliineq kommunip akueraa tassami Kommuneqarfik Sermersuumut ammasumik unneqqarissumillu pitsaasunik pitsaannginnerusunillu saqqummiussaqartarnissaq pingaaruteqarmat. Ingerlatsivimmik kukkunersiuinermi Kommuneqarfik Sermersuup kommunini utoqqarnik sullissillaqqinnerpaajunera paasinarsisippaa, naak suliassaqarfimmi tassani utoqqalinersiallit qaffasinnerpaamik aningaasatigut atugassaqarnissaat politikkikkut toqqarneqarnikuugaluartoq. Ingerlatsivimmi kukkunersiuineq kingusinnerusukkut ingerlatsivinni suliassaqarfinni ataasiakkaani assigiinngitsunik suliniuteqartoqarnissaanik aallartitsiffiuvoq. Ingerlatsivimmi kukkunersiuineq suliassaqarfinni toqqakkani kommunip kukkunersiuisuanik isumaqatigiissuteqarnikkut 2015-imiit kukkunersiuititsiffiussaaq. Kommunip aningaasaqarnerata tatisimaneqarsimanera tatisimaneqarneralu pissutigalugu - 2015-imut missingersuusiornerup ingerlanerani, 2014-imi ukiakkut atorfiit 75-inik ikilisinneqassasut aalajangerneqarpoq. Tamanna kommunip oqaluttuarisaanerani aatsaat taamak soraarsitsinermi suliaq annertutigisoq tigussaasumik isumaqarpoq taakkunannga inuit 50-ingajaat soraarsinneqarput. Tamanna aningaasaqarnerup siunissami oqimaaqatigiissinneqarnissaanut allatut ajornartumik iliuuserineqartariaqarsimavoq. 2015-imut missingersuutit suliarineri imaannaanngilaq aalajangiinerit assigiinngitsorpassuullutik. Missingersuutitigut unammilligassat annertugaluaqisut, kommunip missingersuusiornermi najoqqutassiaata iluatsittumik malinneqarluni missingersuusiortoqarpoq. Missingersuusiornermi najoqqutassiaq naapertorlugu ikinnerpaamik 25 mio. koruunit sinneqartoorutaassapput, karsimiittuutigineqartut 5 %, sanaartornermilu 200 mio. koruunit periarfissaassallutik. 24

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 2 Teknik (Kr. 1.000) 2 - DET TEKNISKE OMRÅDE R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 20 Veje, broer, trapper og anlæg m.v. 20.626 21.748 21.748 18.557 20.872 21 Renholdelse incl. snerydning 21.765 20.222 20.222 22.118 17.975 22 Levende ressourcer 1.356 1.191 1.191 754 1.207 23 Forskellige kommunale virksomheder 7.042 5.784 5.784 6.466 4.850 24 Erhvervsejendomme -1.225-1.224-1.224-1.232-6.242 25 Brandvæsen 11.252 10.562 10.562 10.525 10.590 27 Øvrige tekniske virksomheder 5.772 3.118 3.118-3.945 2.246 Hovedtotal 66.587 61.401 61.401 53.243 51.498 Teknikkimut immikkoortortamiittut tassaanerupput kommunip aqqusernganik, pisuinnaat aqqutaannik allanik pisortat nunaminiutaannik eqqiluisaartitsineq aserfallatsaaliinerlu kiisalu annaassiniartartunik ingerlatsineq. Pingaaernertut suliassaqarfimmi 2-mi Teknikkimut tunngasuni ataatsimut isigalugu 8,047 mio. koruuninik atuinikinnerusoqarpoq, tassungalu pingaarnertut pissutaavoq, asfaltiliorfiup missingersuutigineqartunit amerlanerungaatsiartunik isertitaqarnera. 2014-imi aqquserngit, ikaartarfiit il.il. sipaarniuteqarfigineqarput, aningaasartuutillu tamarmik nalilersuiffigeqqissaarneqarput. 2014-imi sipaarniuteqarnerit qanorluunniit 2015-imi aningaasartuuteqar- 25

figeqqinneqassagaluarpata, aningaasartuutigeqqitassat pillugit siunissami aningaasaliissutinik qaffaanermik kinguneqartitsinavianngitsut Ingerlatsiviup naatsorsuutiginngilaa. Saligaatsuutitsineq aputaajaanerlu eqqarsaatigalugit atuineruffiupput. Atuinerunermut pingaarnertut aputaataaneq pissutaavoq, tassani atuineq aningaasaliissutillu imminnut ataqatigiinngimmata. Aputaajaasitsinermi isumaqatigiissutit ukiuni arlaqartuni atuunnikuupput, taamaakkaluartorlu missingersuutit tamakkiisumik naleqqussarneqarsimanngilat. Aammattaaq aputaajaasitsinermi suliassat immikkut ittut aningaasaliissutinut ilaatinneqarput. Pisuussutini uumassusilinni atuinikinnerusoqarpoq. Atuinikinnerusoqarnerani suliassaqarfimi atorfinitsitsiniarnerit ajornakusoortuuneri paasinarsivoq. Taamaattumik arlaleriarluni misiliisaraluarluni kommunimi illoqarfinni - pingaartumik Nuummi qimmilerisunik naammattunik atorfinitsitsinissaq inuttaqartitsiinnarnissarlu ajornakusoorsimavoq Materielgårdimi Nuummilu Eqqagassalerinermut sullissivimmi sulisut sulinermik nutaamik aaqqissuussinermut peqataatinnissaat maannakkut atuutilersinneqaleruttorluni. Kommunip suliffiutai eqqarsaatigalugit atuisoqarpallaarnikuuvoq assigiinngitsunik nassuiaatissalinnik. Atuinerunermut ilaatigut, Nuummi Qaluleriffiup suliarineqarneranut atatillugu Nuummi Piniartut Aalisartullu Peqatigiiffiannik (NAPP)-mik isumaqatigiissutinut tunngavoq, aammalu peqatigiiffiup inigisimasaata qimanneranut tuniniarneranullu tunngalluni. Tassunga atatillugu politikkikkut aalajangerneqarpoq, Piniartut Aalisartullu Peqatigiiffiat (NAPP) Nuummi angallanik iluarsaasarfimmi illumut akiliuteqartinneqartassanngitsut il.il., Qalulerivik nuutinneqassappat tamassuma tungaanut. Atuineruneq aamma pinngorpoq, kommunip nunaqarfinni sannaviini atuinermut akiliuteqartitsisannginnikkut. Pissutsit taakku marluk atuinerup aningaasaliissutillu imminnut ataqatigiinnginnerinut pissutaaqataasorujussuupput. Qatserisartoqarnermut tunngasuni aamma 2014-imi kommunimi tamarmi sillimaniarnerup qaffassarneranut assigiissaarneranullu nukinnik atuisoqangaatsiarpoq. Ataatsimut isigalugu kommunimi qatserinermut atortut aserfallassimapput, naak ukiut tamaasa atortunik nutaanik pisiortortoqartaraluartoq. Qatserutit ajornartorsiutaanerpaajupput. Kommunimi illoqarfinni anginerusuni biilit qatserutillu pisoqaapput. Ataatsimut isigalugu qatserisartut biilii paarilluagaapput pitsaasuullutillu, kisianni qatserisartut biiliini amarlasuuni ruujorit nungullariartorput, taamaattumillu ukiut tamaasa putunikut taarserneqartarlutillu aserfallatsaalineqartarlutik. Ukiuni kingullerni marlussunni qatserisartut ilinniartinneqarnerinut nukinnik aningaasanillu atuiffiungaatsiarsimavoq, kisianni qatserisartunik atorfeqartitsiinnarnissaq ajornartorsiutaavoq. Illoqarfinni mikinerusuni nunaqarfinnilu qatserisartut atorfeqartiinnarnissaannut aaqqiissutissanik nassaarnia- 26

rtoqassaaq. Pingaartumik Nuup avataani qatserisartut inatsisitigut piumasarisat naapertorlugit ilinniartinneqarnissaat kinguaattoorfiuvoq. Teknikkimmut pilersuiviit allat missingersuutinut sanilliullugit sinneqartoorfiungaatsiarput. Asfaltiliorfik missingersuutigineqartunit amerlanerulluartunik sinneqartooruteqarfiuvoq. Kommunip suliffeqarfiutai aningaasatigut imminut ingerlattutut isikkoqarput. Nuummi asfaltiliorfik ukiut siulii assigalugit, kommunimi entreprenøreqarfiit ingerlanneqanerinut malunnaatilimmik iluaqusiivoq. Tassani naliliinermi eqqarsaatigisariaqarpoq, naatsorsuinermi eqqarsaatigineqarsimanngimmata nalikilliliinerit kiisalu tunisassiornermi sanarfiviit immikkut akilersinnaassusaat. 27

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 3 Suliffeqarneq suliffissaqartitsinerlu (Kr. 1.000) 3 - ARBEJDSMARKEDS- OG ERHVERVSOMRÅDET R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 34 Beskæftigelsesfremmende foranstaltninger 22.428 14.819 11.783 12.960 13.712 35 Revalidering 2.257 3.811 3.211 2.363 3.815 37 Kommunalt erhvervsengagement 13.661 14.580 14.084 13.741 12.759 38 Piareersarfiit og Arbejdsmarkedsydelser 22.311 18.301 24.567 22.013 19.937 Hovedtotal 60.657 51.511 53.645 51.077 50.223 Suliffeqarnermi suliffissarsiuussinermilu pineqarput kommunip aningaasartuutai innuttaasut pilersulernissaannut ikiuinermi ilinniartitaaneq piginnaanngorsaanerillu il.il. aqqutigalugit. Kommunimi agguaqatigiisillugu suliffissaaleqisut amerlassuseqarput 1.200-t 1.400-llu akornanni, suliffissaaleqisut naliginnaasumik ukiorissinerani amerlanerusarmata. 28

18-niik 24-nut ukiullit kisiisa eqqarsaatigingaanni suliffissaaleqisut ima isikkoqarput: Pissutsinik iluarsiissuteqarniarluni aammalu suliniutit pisariillisaaffiginiarlugit, suleriaatsit pitsanngorsaaffiginerisigut suliffissaaleqisut pilertortumik sullinneqarnissaat immikkut pingaartinneqarpoq. Taamaattumik 2014-ip ingerlanerani suliffissaaleqisut annertuumik piginnaanngorsarneqarput, suliffissarsinissaminnut qaninnerulerniassammata, taamaasillutillu imminnut pilersorsinnaalerniassammata. Piginnaanngorsaaqqiinermi ilaatigut amerlasuut Piareersarfik aqqutigalugu pikkorissarneqarput, ilinniarnermi tapiiffigitillutik. 29

Piginnaanngorsaaqqiinerup aamma kingunerisaanik Qeqertarsuatsiaani suliffissaaleqisut rubinisiornissami kajumissaarneqarnissaannut paasinnilluarnissamullu pikkorissartinneqarput, tassanilu peqataasut suliffinnut qanoq iliorunik qaninnerulernissaannut iliiuusissatut pilersaarusiorfigineqarput. Sermersuumi Inuussutissarsiornermik Siunnersuisoqatigiit aqqutigalugit aamma kommunip inuussutissarsiortunut attaveqarneq sakkortusitippaa, sulisussat eqqarsaatigalugit suliffeqarfiit pisariaqartitaannik anguniagalimmik aaqqissuussinissaq eqqarsaatigalugu. Sulisoqarneq piginnaanngorsaanerlu. Piginnaanngorsaaqqiineq, pikkorissartinneqartut amerlassusaat pillugit Suliffissarsiuussisarfik 2014- imi iliuusissatut pilersaarusiornermut angusanik nalilersuisarnermik atuutilersitsivoq. Tamatuma kingunerisaanik iliuusissatut pilersaarutit ataasiakkaanut tunngasut amerlalluarput, aammalu suliffissaaleqisut amerlaqisut 2014-imi PKU aqqutigalugu tuluttut, imaatigut isumanannaallisaanermi aatsitassalerinermullu tunngasuni pikkorissartinneqarput. Tamakku saniatigut KS 2014-imi ukiakkut Nuummi GE-mut 2014-15-imi piginnaanngorsaaqqiinermut suliffiit nutaat 95-it pilersinneqarnissaat pillugit isumaqatigiissuteqarpoq. Ataatsimut isigalugu suliffissaaleqisunngortussat iluaquserneqartussanngorput. Suliffeqarfiit assigiinngitsut suleqatigiinnissamik isumaqatigiissusiorfigineqarput, suliffissaaleqisunik suliffeqalersitsinissamik ikiorsiissussat. Isumaqatigiissutit tamakku assigiinngitsunik imaqarput, ataatsimullu isigalugu kommunimi suliffeqarfiit suliffissaaleqisunik qanoq iliorluni suliffeqalersitseqqinnissamut paasisaqarnerulernernissaannik iluaqusiisussaavoq. Inuussutissarsiuteqartunik, ilaasortaasat piginnaanngorsaqqittunik sulisoqalernissaannik peqataanissaat pillugu Nuummi Sulisitsisut Peqatigiiffiat isumaqatigiissuteqarfigineqartut ilagaat. 30

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 4 Isumaginninneq (Kr. 1.000) 4 - SOCIALOMRÅDET R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 40 Fripladser på daginstitutionsområdet 704 574 774 848 583 41 Hjælpeforanstaltninger for børn og unge 134.976 118.051 167.219 182.649 188.541 43 Førtidspension 34.801 42.152 40.792 34.656 35.464 44 Underholdsbidrag 4.235 5.000 8.800 10.205 6.598 45 Offentlig hjælp 69.822 63.793 76.593 75.327 68.225 46 Andre sociale ydelser 19.718 21.949 21.699 19.998 21.927 47 Ældreforsorg 96.438 99.509 101.469 94.118 99.791 48 Handicapområdet 122.020 123.798 145.048 143.752 144.565 49 Andre sociale udgifter 6.229 6.139 6.339 4.908 5.345 Hovedtotal 488.944 480.965 568.733 566.460 571.037 *2014-mi Namminersornerullutik Oqartussat ulloq unnuarlu angerlarsimaffiutaani akit allanngortinneqarput, kommunit siunissami 100 procentinik akiliisalersillugit naak siornatigut akiliutissat avinneqartarsimagaluartut, kommuninit akilerneqartarlutik 50 % -t kiisalu Namminersornerullutik Oqartussanit akilerneqartarlutik 50 %-t. Taamatut pisoqarnerata kingorna kommunit iluarsiivigineqarput bloktilskud-it aqqutigalugit. Aningaasartuutit qaffaataat taanna Namminersornerullutik Oqartussanut 2013-mi 2014- milu akiliutigineqartup qaffaataata ilangaatsiarsuarivaa - taamaattumik imaanngilaq kommunip immikkoortumi atuinini qaffassimagaa. 31

Inunnik Isumaginninnermi pineqarput kommunip aningaasartuutai innuttaasunut, pisariaqartitsisunut - aamma ikiorneqarnissaminnut pisinnaatitaasunut. Pineqarput meeqqat, inuusuttut utoqqaallu, ataavartumik imaluunniit piffissami sivikitsumi ikiorneqarnissaminnik pisariaqartitsisut - aningaasanik inuussutissanik imaluunniit sullissinikkut aamma/imaluunniit ulluni naliginnarni suliassanut. Ukiuni makkunani kommunip ingerlatat, suliniutit angusallu pillugit ilisimasani annertusarpai, immikkoortumi tassani sulineq pisinnaaqqullugu suut inerititaqartarnerannut ilisimasat tunngavigalugit. Tamatuma saniatigut aamma nukiit annertujaat atorneqarput immikkoortumi kommunip allaffissorneranut misissuinermut siunertaralugu innuttaasut pisinnaatitaaffeqarnertik naapertorlugu ikiorneqarnissaasa qularnaarnissaa, annerunngitsumik. Tamatuma nassataraa - siunissamilu nassatarissallugu - kommunip sipaaruteqarnera. Immikkoortumi akuttunngitsumik innuttaasut ukiui naapertorlugit agguarneqartarput: Meeqqat inuusuttullu Inersimasut Utoqqaat Kiisalu innuttaasut innarluutillit aammalu innarluuteqanngitsut. Meeqqat inuusuttullu Sulissutigineqarpoq immikkoortumi aqutsinermi paasissutissiinermi pitsaanerusunik tunngavissaqarnissaq, kisianni immikkoortumi suliat meeqqanut tunngasut ingerlasut 1.500-t tungaanut amerlassuseqarput - aamma meeqqat ikiorneqartariaqartut pillugit nalunaarutit 100-t 150- sillu akornanni amerlassusillit qaammammut tiguneqartarput. 2014-ip ingerlanerani meeqqat inuusuttullu angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartartut amerleriaateqarput. Naak 2014-imi annertuumik ilassutitut aningaasaliissuteqartoqaraluartoq, immikkoortoq assut tatisimaneqarpoq, tamatumalu malitsigisaanik atuinerunermik kinguneqarluni tamatumunngalu ilaatigut meeqqat inuusuttullu angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartartut amerlinerinik kiisalu ulloq unnuarlu paaqqinniffinni namminersortuni Namminersornerullutik Oqartussaniillu pigineqartuni annertuumik akigititat qaffariaateqarnerannik pissuteqarluni. Kommunimi pilersaarutaavoq ilaqutariinni inoqutigiit tamarmik siusinaartumik iliuuseqarfigisarnissaasa qularnaartarnissaat, angerlarsimaffiup avataanut inissiisarneq 32

pinngitsoortinniarlugu. Misilittakkat tamarmik takutippaat tamanna meeqqamut pitsaanerpaasoq - kiisalu aamma tamanna peqataanik aaqqiinerusoq kommunimut akikinnerpaaq. Inersimasut Kommunimi najugaqarput siusinaarluni pensionisiallit 875-t. Arriitsumik ikiliartorput, kommunip suliniutigimmagu innuttaasut taakku ilaannakortumik tamakkiisumilluunniit imminnut pilersulernissaat. Siusinaarluni pensionisialinnik sullissinermi taamaasilluni ingerlanneqarput sulinermut misilitsinnerit, piginnaanngorsaanerit, eqaallisakkanik suliffeqartitsinerit il.il. taakkulu pissutaallutik aningaasartuutit ikilisinneqarnikuupput. Ukiuni kingullerni meeqqanut akilersuutit malunnaatilimmik qaffariaateqarput tamannalu suliffeqanngitsut amerlingaatsiarnerinik pingaartumik Nuummi pissuteqarpoq. Immikkoortumut inatsisitigut malittarisassaqarpoq, taamaattumik kommunip iliuuserisinnaasai killeqarput. Aamma taamaappoq pisortat ikiorsiissutaat eqqarsaatigalugit. Kommunimi innuttaasut 3000-it missaat pisortat ikiorsiissutaannik pisartagaqarput. 2014-p ingerlanerani kommunini allani suliffissaaleqisut Nuummut noorarnikuupput - agguaqatigiisillugu qaammammut inuit 20-t 50-llu akornanni amerlassusillit. Tamanna Kommuneqarfik Sermersuumi annertuumik suliaqutaavoq. Utoqqaat Kommunimi inuit 1.000-t missaat utoqqalinersiaqarput. Utoqqarnut immikkoortortamut atatillugu ingerlatsinermik pitsanngorsaanermik suliaqartoqarpoq tassunga ilanngullugu 2014-imi ingerlatsivik paaqqutarinninnerup pisariussusaanik misissuinermik aammalu suliat allaaserineqarnerisa pitsaassusiinik misissuinermik pimoorussilluni suliaqarpoq, taamaalilluni suliat allaaserineqarnerini utoqqarnut innarluutilinnullu immikkoortortaq tamarmi ilanngunneqarpoq. Paaqqutarinninnerup pisariussusaanik misissuisoqarpoq, suliat allaaserineqarneri atuutilersinneqarlutik, soorlu aamma peqqinnissaqarfimmit innuttaasut angerlartinneqarnissaat anguniarlugu suliniuteqartoqarsimasoq. Utoqqarnut immikkoortortami kommunini kisiartaalluni kommune sulisut akornanni napparsimanermut atatillugu sulinngitsoortarnernik ikilisitsivoq. Innarluutillit Kommune innuttaasunik 475-it missaannik timimikkut tarnimikkullu innarluutilinnik innuttaqarpoq. 33

Kommunip anguniarpaa, aamma innuttaasut timikkut tarnikkullu ineriartornikkut kinguarsimasut neqeroorfigisarniarlugit inuunermi sapinngisamik atugaqartarnissaannik - ilanngullugu aamma taakku neqeroorfigineqartassapput katsorsarnissaat suliffeqarnissaallu, innuttaasut ataasiakkaat piginnaasaannut tulluuttumik. Naliginnaasut Immikkoortortami 2014-imi nalikilliliinernut atatillugu meeqqanut akilersuutinut atatillugu teknikkikkut Winformatik atorlugu nalikillileeriaatsip malitsigisaanik immikkoortuni 44 aamma 45 (aningaasartuutit) nammineq aningaasaatinik (isertitat) matussuserlugit nammineq suliaralugit naatsorsuuserineq ingerlanneqarpoq. Tamatumunnga pissutaavoq, 1. januaari 2011-imiit meeqqanut akilersuutinut atatillugu nutaamik naatsorsuusereriaaseqalerneq, tassa meeqqanut akilersuutit teknikkikkut ingerlaannaq nalikillilerneqartarmata. Aningaasat pisassareriikkat kontumi nalikilliliinerni nalikillilerneqaraangata, malitsigisaanik meeqqanut akilersuutinut atatillugu ingerlatsinermut kontuni isertitatut nalunaarsuisoqartarpoq, taamaalilluni aningaasat pisassareriikkat marloriaammik naatsorsorneqartassanngillat. Uani pineqartumi malitarisassat suli atuutilinngitsut meeqqanut akilersuutit nalikillilerneqarneranut tunngassuteqarpoq. Taamaattumik taakku kommunip ingerlatsinerani siornatigut naatsorsorneqarnikuunngillat. Eqqortumik ukiumoortumik naatsorsuutinik saqqummiussinissaq pillugu nammineq suliaralugu naatsorsuuserinissaq aalajangerneqarpoq, taamaalilluni nammineq naatsorsuutit ingerlanerat atorunnaarsillugu. Nammineq suliaralugu naatsorsuuserisimanngikkaanni atuineq konto 44-mi 6.748 mio. koruuninik, konto 45-milu 75.070 mio. koruuninik amerlassuseqarsimassagaluarput soorlu aamma kommunimi tamakkiisumik angusat 28.706 mio. koruuniusimassagaluarput massakkutut 32.419-unatik. 34

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 5 Atuartitsineq aamma kulturi (Kr. 1.000) 5 - UNDERVISNING OG KULTUR R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 50 Daginstitutionsområdet for børn og unge 143.297 142.004 133.407 135.069 133.250 51 Skolevæsenet 298.506 286.812 284.812 282.507 274.454 53 Fritidsvirksomhed 59.017 51.864 58.863 58.432 56.326 55 Biblioteksvæsen 379 391 391 359 387 56 Museer 2.359 2.599 3.001 2.519 2.816 59 Tilskud til fritidsvirksomhed og kulturelle formål 22.103 21.614 26.242 30.164 28.967 Hovedtotal 525.662 505.284 506.716 509.050 496.200 5 - Undervisningsområdet R2013 B2014 AB2014 R2014 01 - Lønninger m.v. 392.862.463 380.106.000 379.142.000 381.380.074 05 - Personaleomkostninger 17.849.324 16.321.000 13.056.000 12.129.228 06 - Vacantboliger 285.717 - - - 10 - Kontorholdsudgifter 4.327.594 6.813.000 6.350.000 3.545.837 11 - EDB 6.646.914 6.124.000 6.204.000 4.641.413 12 - Fremmede tjenesteydelser 9.932.723 8.369.000 8.750.000 8.934.180 15 - Varekøb 9.952.954 8.253.000 9.061.000 8.937.979 16 - Forplejningsudgifter 27.591.711 28.660.000 27.454.000 29.001.031 20 - Anskaffelse af materiel og inventar m.v. 8.000.878 6.454.000 7.117.000 5.031.511 21 - Driftsmidler m.v. 24.335.972 22.457.000 23.269.000 24.899.762 22 - Reparations- og vedligeholdelsesarbejder 16.953.409 14.516.000 14.568.000 16.291.069 25 - Husleje m.v. 6.234.268 4.380.000 4.483.000 4.393.425 31 - Ikke skattepligtige sociale ydelser 86.159 - - 68.850 35 - Tilskud til foreninger og private virksomheder 35.292.619 35.165.000 39.115.000 43.343.665 70 - Takstbetaling -17.800.564-18.281.000-18.357.000-17.981.797 71 - Lejeindtægter -8.036.575-7.214.000-6.627.000-6.669.513 79 - Øvrige indtægter -5.393.837-4.360.000-4.390.000-5.620.385 82 - Betalinger fra Hjemmestyret og andre kommuner -3.459.739-2.479.000-2.479.000-3.286.161 Efterpostering 10.260 Hovedtotal 525.661.990 505.284.000 506.716.000 509.050.425 Atuartitsinermut kulturimullu aningaasartuutini pineqarput kommunip aningaasartuutai suli atualersimanngitsunut tunngasut, meeqqat atuarfiinut tunngasut, perorsaanikkut tarnikkullu siunnersuinermut tunngasut kiisalu sunngiffimmi neqeroorutit aamma kulturikkut neqeroorutit. Kommunimi meeqqerivinni 1.500-nik inissaqarpoq. Meeqqerivinnut immikkoortortami 1,6 mio. koruuninik atuinerusoqarpoq, taassungalu pissutaanerpaavoq ukioqatigiinngitsunut meeqqerivinni akissarsianut atuinermut atatillugu kukkusumik naatsorsuisimaneq. Missingersuutaaqqaarsimasunulli sanilliullugit annertuumik atuinikinnerusoqarpoq. 35

Meeqqat amerlassusaannut naleqqussaaneq meeqqallu 1. klassimiit 3. klassimut atuartut pinngitsooratik inissaqartinnissaat pissutaalluni ulluunerani neqeroorutit marluk kattunneqarput, tassaasut sunngiffimmi angerlarsimaffik aamma skolepasningimi neqeroorut, tassani atuartitsineq nukittorsarumallugu perorsaanikkut suliniuteqarneq aqqutigalugu aamma atuarfiit atuareernerullu kingorna paaqqinnittarfiit ataqatigiinneruleqqullugit. Meeqqeriveqarnermi misissuineq cost benefits ingerlanneqarnikuuvoq aamma assigiissaarineq kiisalu kattussuussinerit. Tamatumani siunertaavoq aningaasartuutit neqeroorutillu oqimaaqatigiinnissaat. Assigiissaarineq 2015-mi nanginneqassaaq aamma ingerlatsivimmi allanngortiterineq ingerlasoq malunniutilissaaq. Ataatsimut isigalugu 2014 ukiuusimavoq ingerlatat atuinerullu ataqatigiinnerusumik ingerlalerfiat. Ingerlatsiviup 2015-mi atortutigut naleqqussaanini nangeqqissavaa. Kommunimi meeqqat atuarfiini atuarput meeqqat 3.000-t missaat - ilanngullugit 200-t missaat immikkut atuartinneqarnissaminnik pisariaqartitsisut. 2014-mi suliassat annertuut ilagaat atuarfeqarnerup iluani immikkoortunut pilersaarusiorneq - suliaq aatsaat 2015-mi naammassineqassaaq. Atuarfeqarnermut immikkoortortami atuarfinni atuartunut tunngatillugu ulluinnarni aningaasartuutinut kisitsisit pingaarnerit atuutilersinneqarput. Taakku ataavartumik malitseqartinneqartarput ukiullu missingersuusiorfiup ingerlanerani pisariaqaraangat naleqqussarneqartarlutik. Immikkoortumik nakkutiginninnerup kingunerisaanik anguniakkat kissaatigineqartut anguneqarput, saniatigullu, atuartut, angajoqqaat sulisullu iluaqutigisaannik, missingersuutinut piumasaqaatit taakku naapertorlugit atuarfiit sulisinnaasimallutik. Ukioq atuarfiusumi 2013/14 atuartut 9. aamma 10. klassit Ittoqqortoormiiniit Arsummiillu Nuummut nuunneqarput. Atuarfeqarnerup iluani ukiumut pitsaatsutsimut nalunaarusiortoqartarpoq, itinerusumillu allaaserineqartarlutik immikkoortumi suliniutit angusallu. Sunngiffimmut kulturimullu immikkoortortani ingerlaavartumik nalilersorneqartarpoq qanoq iliorluni kommuni innuttaasut peqqinnissaannut naliginnaasumut pitsaanerpaamik sinaakkusiorsinnaanersoq aamma ineriartortitsisinnaanersoq innuttaasunut atorneqarsinnaasut neqeroorutit aqqutigalugit. Arctic Winter Games 2016 suliaavoq akulerusimasunut tamanut angisooq - neriuppugut suliniutip Kalaallit Nunaat tamaat ataqatigiisikkumaaraa, attaviit nutaat pilersinneqarumaartut aamma nunarsuup sinneranut Kalaallit Nunaannit nittarsaassiumaartoq. 36

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 6 Forsyningsvirksomhed (Kr. 1.000) 6 - FORSYNINGSVIRKSOMHEDER R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 66 Renovation m.v. 7.294 3.302 5.056 3.902 4.783 68 Øvrige forsyningsvirksomheder 10.152 6.817 9.463 9.635 6.825 Hovedtotal 17.445 10.119 14.519 13.537 11.608 Pilersuinermut ilaapput kommunip eqqaavilerinermut aningaasartuutai ilanngaatit peereerlugit aamma pilersuinerit allat (talittarfik, paaviaaneq, ikuallaavik, imertartarfiit il.il.). Pilersuivinni ataatsimut isigalugu 973 t. koruuninik atuinikiffiuvoq, taakkunannga atuinikinnerunermut peqqutaanerulluni ukiup ingerlanerani anartarfinnik imaarsisarnermi missingersuutit qaffanneqanerat. Ukiup affaani 700 t.kr. tikillugit atuinerusoqarnissaa paasinarsivoq. Tamanna tunngavigalugu ingerlatsivimmi illup iluani suleriaatsit misissorneqarput, aammalu pilersuisut atuisutullu nalunaartut qitiutinneqarput ingerlatsinerup pitsanngorsaaffigineqarnissaanik peqataasut. Angusarineqartuni takuneqarsinnaavoq aallernermi, uninngatitsinermi aammalu eqqagassanik ilaannakortumik igitsisarnermi atuisunik akiliisitsisarneq maannakkorpiaq kaaviiaartinneqartut tamakkiisut 20-25%-inik tapiiffigineqarnissaannik ikorfartorneqassaaq, isertitat aningaasartuutillu oqimaaqatigiilinnginneranni. Kommunip qitiusumik politikkeraa suliassaqarfik ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu imminut napatissasoq. 37

Pilersuivinni allani atuinikiffiuvoq suliassaqarfik inatsisitigut piumasaqaataavoq, kommunillu iliuuserisinnaasai killeqarput. 38

Ingerlatsinermi suliassaqarfik 7 - Sanaartornermut aningaasartuutit (Kr. 1.000) 7 - ANLÆGSUDGIFTER R2013 B2014 AB2014 R2014 B2015 70 Anlægsudgifter vedrørende boligområdet 30.221 26.750 29.700 35.519 16.504 71 Anlægsudgifter vedrørende administrationen 5.532 9.500 12.006 11.432 11.256 72 Anlægsudgifter vedrørende det tekniske område 15.464 56.310 32.953 26.020 20.462 73 Anlægsudgifter vedrørende Arbejdsmarkeds- 0 400 0 0 250 74 Anlægsudgifter vedrørende det sociale område 12.903 64.500 26.828 27.975 5.481 75 Anlægsudgifter vedrørende undervisning og kultur 21.908 59.318 27.646 24.113 55.194 76 Anlægsudgifter vedrørende forsyningsvirksomhed 23.048 23.863 13.187 12.594 15.528 77 Anlægsudgifter vedrørende byggemodning 22.410 31.340 38.578 31.808 45.885 Hovedtotal 131.488 271.981 180.898 169.462 170.560 Sanaartornerup iluani 2014 ulapaarfiuvoq. Suliat annertuut aallartinneqarput Nuummi nuullu avataani. Sualummik Tasiilami assut sanaartortoqarpoq. Tassunga atatillugu ilaatigut taaneqarsinnaapput: Inissialiat aallartinneri, inissiat nutaat qulit sananeqarlutik Meeqqerivik nutaaq Aqquserngit 1.800 meterit missaat asfalterneqarput Kuuffissuit pioreersut nutarterneqarput, ilaallu pitsanngorsarneqarput Illoqarfiup ilaani anartarfiit imaannik igikkiartuisoqartarfiusimasumi kuuffissuit nutaat Ittoqqortoormiini Tunumilu nunaqarfinni illut pitsanngorsarneqarput, taakkununnga ilanngullugu ukioq kaajallallugu imermik pilersuineq aammalu imermik kiassaateqarfik, annertuumik nalinginnaasumik nutarterinerit saniatigut. Sulinerup kingunerisaanik Tunumi illut nutartikkat annertuumik pitsanngoriaateqartinneqarput. 2014-imi Nuummi suliniutit makku naammassineqarput imaluunniit aallartinneqarput: Nuummi Tuujummi inissiat 42-it sananeqarnissaannik pilersaarut piareersarneqarpoq Kommuneqarfiup Allaffia annertujaamik nutarterneqarpoq Inissiat attartortitat paarlaasoqarneratigut naleqqussarneqarput 39

Utoqqarnik paaqqutarinnittarfik Ippiarsuk allineqarpoq Ikuallaasarfik siunissamut qulakkeerinniffigineqarpoq Kuuffissuit pioreersut nutarterneqarput, ilaallu pitsanngorsaaffigineqarput Qaqortumi (Myggedal-imi) illut affarleriit qulit nutarterneqarput Nuup avataani 2014-imi suliniutit makku erseqqissaatigineqarput: Paamiut Timersortarfiat nutarterneqarpoq Sermiligaami qatserutaasivik nutaaq Arctic Winter Games-imut tunngatillugu 2014 suliniutinut atorneqarpoq, suliniutinullu annertuunut 2015-imi aallartittussanut piareersarnerit allat aallartinneqarput. 40

Nalikilliliinerit 2014-mi misissorneqarput kommunip pissai aamma tamatumunnga atatillugu paasineqarpoq, akiliisinnaajunnaarnerit kingunerinik nalikilliliinissat akiitsullillu toqukkut qimagussimasut kinguaattoorfiusut. Immikkoortortami 2014-imi nalikilliliinernut atatillugu meeqqanut akilersuutinut atatillugu teknikkikkut Winformatik atorlugu nalikillileeriaatsip malitsigisaanik immikkoortuni 44 aamma 45 (aningaasartuutit) nammineq aningaasaatinik (isertitat) matussuserlugit nammineq suliaralugit naatsorsuuserineq ingerlanneqarpoq. Tamatumunnga pissutaavoq, 1. januaari 2011-imiit meeqqanut akilersuutinut atatillugu nutaamik naatsorsuusereriaaseqalerneq, tassa meeqqanut akilersuutit teknikkikkut ingerlaannaq nalikillilerneqartarmata. Aningaasat pisassareriikkat kontumi nalikilliliinerni nalikillilerneqaraangata, malitsigisaanik meeqqanut akilersuutinut atatillugu ingerlatsinermut kontuni isertitatut nalunaarsuisoqartarpoq, taamaalilluni aningaasat pisassareriikkat marloriaammik naatsorsorneqartassanngillat. Uani pineqartumi malitarisassat suli atuutilinngitsut meeqqanut akilersuutit nalikillilerneqarneranut tunngassuteqarpoq. Taamaattumik taakku kommunip ingerlatsinerani siornatigut naatsorsorneqarnikuunngillat. Eqqortumik ukiumoortumik naatsorsuutinik saqqummiussinissaq pillugu nammineq suliaralugu naatsorsuuserinissaq aalajangerneqarpoq, taamaalilluni nammineq naatsorsuutit ingerlanerat atorunnaarsillugu. Nammineq suliaralugu naatsorsuuserisimanngikkaanni atuineq konto 44-mi 6.748 mio. koruuninik, konto 45-milu 75.070 mio. koruuninik amerlassuseqarsimassagaluarput soorlu aamma kommunimi tamakkiisumik angusat 32.419 mio. koruuniusimassagaluarput massakkutut 28.706-unatik. 41

Suliassaqarfiit assigiinngitsut - sulisut Ukiumi naatsorsuusiorfiusumi 2014-imi Kommuneqarfik Sermersuumi sulisut 4.494-iupput ukioq kaajallallugu sulisut 2.256 kommunimi 2014-imi atorfeqarput. Kommuneqarfik Sermersuumi 2014-ip naanerani sulisut nunaqavissut qassiunersut kisinneqarput, qassillu tikisitaanersut. Kisitsinermi paasinarsivoq, kommunimi sulisut katillugit 96%-it nunaqavissuusut, aammalu sulisut taamaallaat 4%-it tikisitaasut. Kisitsisit 2013-imoortuupput, 2014-imullu kisitsisit suli pissarsiarineqanngillat. Napparsineq pissutigalugu sulinngitsoornerit aalajangersimasumik kisinneqarneq ajorput. Kisianni ataatsimut isigalugu Kommuneqarfik Sermersuumi napparsimaneq pissutigalugu sulinngitsoortarnerit inuiaqatigiinni allanut sanilliugu amerlanerusut eqqoriarneqarpoq. Taamatut ajornartorsiuteqarneq kommunimi qitiutinneqarpoq aammalu napparsineq pissutigalugu sulinngitsoortarnerit kisinneqartalernissaannut suliniuteqartoqassaaq. 42

Suliassaqarfiit assigiinngitsut - digitaliseeriineq Kommunip aningaasatigut inissisimanerata pisariaqartippaa suliat pitsaanerpaamik qanoq suliarineqartarnissaasa ingerlaavartumik paasiniartarnissaa - tassanilu suliami suleriaatsit qarasaasiakkut ingerlanneqartalernerat pingaarluinnartuuvoq. Qarasaasiami sakkut nutaat aamma ikiorsiissutit - allaffissornerinnaanngitsumi - aammali immikkoortuni innuttaasunut toqqaannartumik sammisut ilanngunnissaat pingaaruteqarpoq siunissami suliat pitsaasumik naammassisarnissaat qularnaarneqassappat. Kommuneqarfik Sermersuup 2014-ip naalernerani qarasaasialeriffiup ingerlanneqarnera allamut suliakkiissutigaa, aammalu illup iluani qarasaasialeriffik atorunnaarsillugu, sulisut marluk eqqaassanngikkaanni ataaseq Tasiilami ataaserlu Paamiuni. Ataatsimut isigalugu kommunip kissaatigaa suliassaqarfiit sapinngisamik amerlasuut digitaalinngortinneqassasut illup iluani sulinermut tunngasut aammalu innuttaasunut sullissinermut tunngasut. Taamaattumik kommunip Sullissivik aamma digitaalinngorsaanermi aqutsisoqarfik kommunimi innuttaasunik sullissinermut tunngasunik aamma digitaalinngorsaasinnaaneq pillugu suleqatigai. Ukiup ingerlanerani kommunip nittartagaq nutaaq pitsanngorsagarlu ilisaritippaa, taamatullu ataatsimiititani Kommunalbestyrelsimilu ataatsimiinnernut atugassanik digitaalinngortitsinermi atortorussaarut inerisarneqarluni. Taamaasilluni Kommunalbestyrelsimut ilaasortat tamarmik Ipad-inik tunineqarput, ungasinnerusorlu eqqarsaatigalugu pappiaranik atortoqarneq atorunnaarsinneqarsinnaavoq. Allaffissornermi digitaalinngorsaanermi aningaasaliinerit tunngaviusumik aqutsinermi aalajangiisarnermilu toqqammaviit nukittorsarneqarnissaannik pitsanngorsarneqarnissaannillu aallaaveqarput. 43

Suliassaqarfiit assigiinngitsut - illuutit Illuutit atorneqartut: 137.801 kvm. Illuutit soorlu aalisartut piniutaasivii il.il. suli illuutigineqartunut ilanngullugu naatsorsuutigineqanngitsut. Illuutigineqartut qulaani taaneqartut imatut takussutissiorfigineqarput: Kommunens institutionsbygninger fordelt på bygningstype og sted (antal og areal) Bygningstype Nuuk Paamiut Tasiilaq Ittoqq. I alt Antal Areal Antal Areal Antal Areal Antal Areal Antal Areal 1 - Administration 11 9.746 4 1.591 7 1.686 0 0 22 13.023 2 - Brandstation 5 733 2 769 3 310 1 75 11 1.887 3 - Daginstitutioner 36 14.575 4 2.443 9 1.755 3 407 52 19.180 4 - Diverse 2 43 0 0 0 0 1 130 3 173 5 - Døgninstitutioner 10 7.586 3 1.119 1 870 1 332 15 9.907 6 - Elevhjem 2 732 0 0 0 0 0 0 2 732 7 - Entreprenør 0 0 0 0 0 0 1 104 1 104 8 - Erhverv 33 3.750 22 1.079 20 1.088 2 280 77 6.197 9 - Fritidsklub 1 585 0 0 0 0 0 0 1 585 10 - idrætshal 3 9.250 1 1.600 1 1.600 1 905 6 13.355 11 - Indkvartering 2 454 1 0 3 674 0 0 6 1.128 12 - Kommunekontor 0 0 0 0 0 0 1 298 1 298 13 - Kultur 5 1.815 8 904 4 1.225 1 60 18 4.004 14 - Kvindehus 0 0 0 0 0 0 1 104 1 104 15 - Servicehus 3 439 1 103 6 1.055 2 201 12 1.798 16 - Skole 36 34.825 8 9.729 9 6.645 3 1.950 56 53.149 17 - Skur 0 0 0 0 1 10 0 0 1 10 18 - Sundhedsbygning 0 0 0 0 1 32 0 0 1 32 19 - Sygehus 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 - Virksomhed 20 3.859 5 694 11 2.494 2 78 38 7.125 21 - Værested 9 2.915 4 1.463 5 420 2 212 20 5.010 I alt 178 91.307 63 21.494 81 19.864 22 5.136 344 137.801 Kommunip illuutai naliginnaasumik immikkoortinneqarsinnaapput illunut illunullu ingerlatsivinnut. Kommunip illuutai Iserimit pigineqarput taakkulu 2014-p naanerani amerlassuseqarput 1.767-nik. Kommunip illuutai ingerlatsiviit - allaffiit, atuarfiit, meeqqeriviit, timersortarfiit il.il. - kommunimit namminermit ingerlanneqarput aamma massakkut misissorneqarpoq, illuutinik ingerlatsineq qanoq pitsaanerpaamik aaqqissuunneqarsinnaanersoq. Tamatuma saniatigut ataavartumik eqqarsaatigineqarpoq ilumut kommunip illuutai atorluarneqarnersut aamma nukinnik atuilluarfiunersut. Kommuni ullumikkut illunik allaffittut atorneqartunik arlalinnik attartugaqarpoq aamma ingerlaavartumik misissorneqarpoq, taamatut attartortarneq kommunip ingerlatsivinnik attartugassarsiornerani aaqqiinerni pitsaanerpaanersoq aningaasartuutit eqqarsaatigalugit. 44

Suliassaqarfiit assigiinngitsut pisiniartarneq suliariumannittussarsiuussinerlu Ingerlaavartumik sulissutigineqarpoq kommunip pisiniartarnerata pitsanngorsarnissaa - suliarlu tamanna aamma 2015-mi ukiunilu tulliuttuni suli pitsanngorsartuarniarneqassaaq. Tamatuma ilaatigut nassatarissavaa, pisiassanik assigiinngitsunik pisiniarnermi qinerneqarsinnaasut ikilisinneqarnerat, paarlattuanilli annertunerussapput. Allatut oqaatigalugu kommunip sulisuisa kuglepenni ataasiinnaq toqqarsinnaavaat - maannakkutut kuglepennit immaqa assigiinngitsut qulit toqqarnagit. Taamaasilluni pisiniarnermi ataatsimi pisiassat annertunerit pisiarineqarsinnaalissapput - pisiassallu pilersuisuni ikinnerusuni pisiarineqarsinnaassallutik, taakkulu aamma unammillerfigitinneqarsinnaapput neqeroortitsinerit aqqutigalugit. Kommunip nalilerpaa taamatut aaqqissuussilluni kommunip pisiniartarneratigut annertuumik sipaartoqarsinnaassasoq. Kommuneqarfik Sermersuup avataaniit pilersuisoq peqatigalugu meeqqerivinni tamani pisiniartarneq misissorpaa. Misissuinermi paasinarsivoq, kommunip pisiniartarnini pitsaanerusumik katersussagunigit ataqatigiissarlugillu, 25% ataannagit sipaaruteqartoqarsinnaavoq. 2014-imi ukiup aappaata affaani pisiniartarnermi immikkoortortamik pilersitsinissamut piareersartoqarpoq taannalu 2015-imi ukiup affaani siullermi atuutilersussatut naatsorsuutigineqarpoq. Pisiniartarnermi immikkoortortap pilersuisut attuumassuteqartut pingaaruteqartullu niueqatigiinnermi isumaqatigiissusiorfigissagai siunertarineqarpoq. Taamatullu siunissaq eqqarsaatigalugu kommunip ullumikkornit annertunerusumik neqerooruteqartitsisarnissaa naatsorsuutigineqarpoq. Kommunip pitsaanerusumik pisiniartalernissaa, taamaasillunilu akikillisaatinik allanillu pissarsiniartarnissaa pingaartillugu salliutinneqarpoq. Suliassanik suliariumannittussarsiuussisarneq pitsaaqutitut namminersortunit isumagineqarsinnaasoq pingaartillugu salliutinneqarpoq suliassat assigiinngitsut unammilleqatigiissinnerisigut naammassineqartarnerisigullu, pitsaanerusumik akeqartinneqarnissaat pitsaassuseqarnissaallu anguneqarsinnaasoq kommune isumaqarpoq. Manna tikillugu kommunip misilittagai pitsaasuupput. 45

Naatsorsuutinut nalunaarut Kukkunersiuisut arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsup atsiornera 46

Aningaasaliissutinik naatsorsuusiorneq Kommune 2014-imi aningaasaliiffinnik assigiinngitsunik 150-inik peqarpoq (ilanngussaq 3 normui tulleriiakkat takuuk) Suliassaqarfiit agguataarneri tassaapput: 82 amerlanerusunik ikinnerusunillu atuinikiffiuvoq 13 missingersuutinut sanilliullugu ikittunik isertitaqarfiuvoq 11 missingersuutitaqanngitsumik atuiffiuvoq 44 amerlanerusunik ikinnerusunilluunniit atuineruffiuvoq 2014-imi sanaartukkanut takussutissaq Kommune 2014-imi sanaartugassaqarfinnik 99-inik peqarpoq (ilanngussaq 4 normui tulleriiaakkat takuuk) 38 amerlanerusunik ikinnerusunillu atuinikiffiuvoq 25 amerlanerusunik ikinnerusunilluunniit atuineruffiuvoq 2 missingersuutinut sanilliullugu isertitakinneruffiuvoq 12 missingersuutitaqanngitsumik atuiffiuvoq 7 Missingersuuteqaraluarpoq, kisiannili ukiup ingerlanerani atuisoqarsimanngilaq 15 siullermik missingersuutitaqaraluarpoq, kisianni missingersuutit iluarsaanneqarnerata nulnngortinneqarput, atuisoqaratillu Sanaartukkat 2 mio. koruunit inorlugit nalillit naammassisat akuerisassanngortinneqartassapput Kommunalbestyrelsimut 72-10-20: Pinnguartarfiit sumiiffinni ukunaniittut Tini, Kulusuk, Isortoq aamma Arsuk 74-20-61: Angerlarsimaffeqanngitsut ornittagaat Utaqqiisaasumik angerlarsimaffeqanngitsut ornittagaannik pilersitsineq allannguutissatut siunnersuut 75-40-64: Kittat allilernerat 47

Qulaani pineqartumut nassuiaat: Sanaartugassat piffissami suliariumannittussarsiuunneqarnerisa nalaanni unammilleqatigiinnermut tunngasut pissutigalugit, sanaartornermilu ataatsimut isigalugu sanaartortukillinerata malitsigisaanik, suliariumannittussarsiuussinerni akinik pitsaasumik pissarsisoqarpoq, suliassani annikitsumik atuinikinnermik kinguneqartumik. Sanaartugassatut suliniutit 2 mio. sinnerlugit nalillit kukkunersuisumut akueritinneqartussat. 70-00-02: Ittoqqortoormiini inissialiortiteqqinneq allannguutissatut siunnersuut 72-03-62: Nuummi attaveqaatit 72-10-68: Nuummi illoqarfimmik pitsanngorsaaneq 1. etape 72-23-51: Paamiuni materielgårdip nutarternera 72-23-61: Nuummi Qaluleriviup initassai 74-20-60: Ilaqutariit Illuat, Nuuk 75-10-62: Nuummi Qinngutsinni meeqqerivik 75-20-64: Qinngutsinni pinnguartarfik 75-30-51: Paamiut Timersortarfiata natia 77-00-84: Nuummi Iliveqarfik 77-80-64: Nuummi Iliveqarfiup allinera Sanaartornermut suliniutit 2 mio. koruunit sinnerlugit nalillit naatsorsuusiornissaat ajoraluartumik kinguaattoorfiuvoq. 2015-ip ingerlanerani torersaaneq aallartinneqassaaq. 48

Naatsorsuutinut takussutissaq Ataatsimiititanut takussutissaq 49

50

Marlunnik kisitsisitalinnut takussutissaq 51

Kontunut takussutissaq nalinginnaasoq 52