ENDURSKOÐAN AV YRKISÚTBÚGVINGUNUM

Størrelse: px
Starte visningen fra side:

Download "ENDURSKOÐAN AV YRKISÚTBÚGVINGUNUM"

Transkript

1 ENDURSKOÐAN AV YRKISÚTBÚGVINGUNUM Undirheitið: Tekstur & Tøl (1. útgáva) Vitanarsavn við tekstum og tølum í sambandi við endurskoðanina Januar 2008

2 Tekstur & Tøl bls. 2 av 212 Fororð Tekstur & Tøl (1. útgáva) er eitt vitanarsavn av viðkomandi tilfari - fyrst og fremst til at nýta í sambandi við endurskoðanina av yrkisútbúgvingarskipanini. Endurskoðanin tekur støðið í samtyktini á Yrkisfundinum tann 4. mai 2006, har øll avvarðandi vinna, yrkisskúlar og skúlamyndugleikar vóru umboðað, og har tikið varð undir við ætlanini um at seta ein arbeiðsbólk til at endurskoða yrkisútbúgvingarnar og skipanina av útbúgvingunum. Savnið tekur ikki støðu fyri ella ímóti, men staðfestir faktuell viðurskifti, og er savnið bert ætlað sum eitt innanhýsis arbeiðsskjal hjá nevndini og teimum, sum skulu luttaka í endurskoðanararbeiðnum. Helst eru tað fleiri viðurskifti, sum ikki eru tikin við í savninum, og kann tí roknast við, at ymisk ikki nevnd viðurskifti koma undan kavi í endurskoðanararbeiðnum. Til ber at taka slík við í eini seinni útgávu. Farið er ikki í dýbdina í teimum einstøku viðurskiftunum í so fall vildi savnið gjørst alt ov drúgt. Verður hetta hildið neyðugt, verður ístaðin farið í dýbdina undir sjálvari endurskoðanini. Roynt verður so vítt til ber at skjalprógva (dokumentera) tey faktuellu viðurskiftini og er valt at nýta almennar og álítandi keldur. Onkur útlendskur tekstur er ikki umsettur, og er talan tá um viðurskifti, har hildi er at teksturin eigur at verða endurgivin í sínum upprunamáli. Savnið fevnir m.a. um yrkisútbúgvingarskipanir í Norðurlondum/øðrum evropeiskum londum/øðrum heimspørtum og um ymsar millumlanda avtalir (programmer og ordninger). Tað fevnir harumframt um ein hóp av viðurskiftum, sum í høvuðsheitum einans hava við yrkisútbúgvingar at gera. Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin er sjálvsagt neyvt lýst og greinað frá ymsum síðum, herundir hvussu tilgongdin til útbúgvingarnar hevur verið, hvussu skúlaundirvísingin og verkliga upplæringin o.a. verður skipað og hvørji viðurskifti og framhaldandi útbúgvingar ein avlærdur hevur førleika til at fara undir o.m.a. Mesta tilfarið í savninum er heintað frá heimasíðum Yrkisdeplinum, yrkisskúlunum, Mentamálaráðnum, danska Kenslumálaráðnum og øðrum føroyskum og útlendskum heimasíðum. Eisini eru endurtøkur úr álitum og frágreiðingum, gjørdar av Mentamálaráðnum, Yrkisdeplinum og øðrum. Brot úr bókini MÁL OG VEGIR, sum Løgmansskrivstovan gav út fyri stuttum í samband við visjón 2015 verða endurgivin í innganginum. Harumframt eru viðurskifti, sum ikki finnast á heimasíðum o.ø. fingnir til vega við telefon- og teldusamskifti við avvarðandi føroyskar og útlendskar skúlar, ráð og stovnar. Í januar 2008 Petur Oluf Hansen verkætlanarleiðari

3 Tekstur & Tøl bls. 3 av 212 Evnisyvirlit Kap. 1. Inngangur (bls. 9) Inngangur Mál og vegir um visjón Kap. 2. Yvirlit yvir ymsar skipanir og samanumtøka (bls. 15) PIU-skipanin Leonardo Norðurlendskt samstarv Apostillekonventiónin European credit transfer and accumulation system (ECTS) Sínámillum góðkenning og gjøgnumskygni (Lissabon, Bologna- og Keypmannahavnaravtalan) Evropass-skipanin (Certificate Supplement) Frágreiðing um Keypmannahavnar-avtaluna Samanumtøka. Kap. 3. Frágreiðing um útlendskar útbúgvingarskipanir (bls. 23) Brot úr Nordic Statistical Yearbook 2006 Útbúgvingarskipanin í Danmark (galdandi yrkisútbúgvingarlóg, 3 inngangshættir, lærlingar yvir/undir 25 ár, lærugreina- og útbúgvingarstig, mentorar/kontaktlærarar, næmingaætlan, loggbók, realførleikameting, lívlong læring, Rådet for de grundlæggende erhvervsrettede uddannelse stytt REU, inngjaldingar í AER og útgjaldingar) Útbúgvingarskipanir í Grønlandi, Svøríki, Finlandi, Íslandi, Stórabretlandi, Týsklandi, Litava, Frankaríki, USA, Japan og Kina. Samanumtøka av skipanunum í londunum nevnd frammanfyri. Kap. 4. Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin (bls. 47) Innleiðing (søguligt yvirlit) Verandi yrkisútbúgvingarlóg (inngangur) Høvuðstættirnir í yrkisútbúgvingarlógini Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin hevur hesi eyðkenni Galdandi regluverk á yrkisútbúgvingarøkinum Ráðsskipanin (Yrkisútbúgvingarráðið, Yrkisnevndirnar, Umsitingin av skipanini (Yrkisútbúgvingarstovan/Yrkisdepilin).

4 Tekstur & Tøl bls. 4 av 212 Kap. 5. Føroyska contra útlendskar yrkisútbúgvingarskipanir (bls. 57) Hvat innihalda útlendskar skipanir, sum ikki finnast í føroysku skipanini (upptøka til eina yrkisútbúgving, roynd áðrenn upptøku í skúla, avmarkingar til upptøku, persónlig útbúgvingarætlan, loggbók, útbúgvingartrin, játtan til beinleiðis undirvísingarútreiðslur, diffirensierað undirvísing, tilnevning av limum í ráðið, praktikkpláss, skúlapraktikk, erhvervsuddannelse+, vaksnamannaútbúgvingar, aðrar lógir og skipanir, programmer og ordninger). Kap. 6. Yrkisskúlarnir (bls. 63) Stutt um yrkisskúlarnar Rakstrarútreiðslur og starvsfólkatal Eindarkostnaður pr. lærling/næming Næmingatøl (handilsskúlar, tekniskir skúlar, Fiskivinnuskúlin) Skúlagongd í føroyskum yrkisskúla (handilsskúlar, tekniskir skúlar, Fiskivinnuskúlin) Skúlagongd í útlendskum yrkisskúla Kap. 7. Undirvísing í skúla og upplæring á læruplássi (bls. 75) Býtið millum skúlagongd og upplæring Dagliga undirvísingin í skúla (tímatalvur á handilsskúlunum, teknisku skúlunum og Fiskivinnuskúlanum) Lærugreinastigini í miðnáms- og yrkisútbúgvingunum Kap. 8. Lærlingatilgongd (bls. 88) Lærlingatilgongdin ( ), greina út á yrki Strikumynd av tilgongdini ( ) Tilgongdin av lærlingum innan handverk ( ) Tilgongdin av lærlingum innan skrivstovu og handil, greinað út á útbúgvingarøki Aldur á lærlingum byrjaðir útbúgvingina tíðarskeiðið 2004 til 2007, greinað út á aldursbólkar Aldur á lærlingum ávísan dato, greinað út á aldursbólkar Tilgongdin av lærlingum (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á landaøki Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar Tilgongdin av lærlingum (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar og kyn Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á kyn og útbúgvingarbólkar Lærlingatilgongdin ( ), ein topp20 listi Talið á lærlingum og næmingunum í støðisútbúgvingunum samanborið við talið á næmingunum í yrkisskúlunum og øllum miðnámsútbúgvingunum Hvørjar útbúgvingar hava lærlingar áðrenn teir fara í læru Væntandi tilgongd tey næstu árini.

5 Tekstur & Tøl bls. 5 av 212 Kap. 9. Lærupláss og lærusáttmálar (bls. 102) Innleiðing Tal av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007 greinað út á landaøki við %-stigum Strikumynd av gongdini í tølunum av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007 Stabbamynd av talinum á læruplássum 2004 til 2007 greinað út á landaøki og %-býtið Strikumynd av talinum av læruplásum 2004 til 2007 greinað út á landaøki Tal av virknum læruplássum ávísan dato, greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki Stabbamynd av virknum læruplássum ávísan dato Virknir lærusáttmálar ávísan dato, greinaðir út á landaøki Stabbamynd av virknum lærusáttmálum ávísan dato, greinaðir út á útbúgvingarbólkar. Talva og stabbamynd av virknum læruplássum og virknum lærusáttmálum ávísan dato. Avlærd og %-býti, greinað út á landaøki Strikumynd av avlærdum , greinað út á landaøki Talva av %-býtinum og 2007 Strikumynd av %-býtinum og Kap. 10. Samstarv á yrkisútbúgvingarøkinum (bls. 113) Samstarvsavtala millum Føroyar og Danmark á útbúgvingarøkinum Leikluturin hjá yrkisfeløgunum, læruplássunum og yrkisskúlunum Samstarv millum Yrkisdepilin, yrkisfeløgini og yrkisskúlarnar o.o. Kap. 11. Víðari útbúgving og avriksflutningur (bls. 118) Norðurlendsk skilmarking av víðari útbúgving (videregående udd.) Útbúgvingarstøðið í Føroyum Hvørjar víðari útbúgvingar kann ein yrkislærdur verða tikin upp til Stuttar víðari útbúgvingar og yvirlit yvir útbúgvingarnar Yrkisakademiútbúgvingar og yvirlit yvir útbúgvingarnar Professiónsbachelorútbúgvingin og yvirlit yvir útbúgvingarnar Hvussu mong yrkislærd fara til eina víðari útbúgving? Hvussu mong leita heimaftur eftir loknan lestur? Á hvørjum útbúgvingarstig eru liðugt útbúgvin? Gongdin í útbúgvingarstiginum? Løgtingslóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Avriksflutningur (handilsskúlarnir, teknisku skúlarnir, Fiskivinnuskúlin og felags)

6 Tekstur & Tøl bls. 6 av 212 Kap. 12. Gjøld í samb. við føroysku yrkisútbúgvingarskipanina (bls. 129) Beinleiðis undirvísingarútreiðslur Tilfar til undirvísingina til yrkis- og sveinaroynd Sjálv skúlagongdin Gjald fyri at búgva/eta á skúlaheimi og møguliga onnur gjøld Gjøld í sambandi við skúlagongd í útlendskum skúla Gjøld fyri undirvísing í útlendskum skúla Lønarviðurskifti Lønarendurgjald/ferðaendurgjald Umsitingargjald vinnunar Tryggingar Fundarsamsýningar v.m. Kap. 13. Eftirútbúgving og skeið (bls. 135) YRKIS-skeið AMU-skeið Kap. 14. Aðrar útbúgvingar (bls. 138) Innleiðing Støðisútbúgvingin innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið (FHS) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Støðisútbúgvingin innan tøkni (SIT) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Støðisútbúgvingin innan fiskaídnað og havbúnað (SIF) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Tær yrkisgymnasialu útbúgvingarnar (HH, HT og HIF) Kap. 15. Avrik síðani verandi skipan varð sett í verk (bls. 152) Avrik síðani verandi skipan varð sett í verk í 1999: - tilráðingar - lógir - kunngerðir - útbúgvingarkunngerðir - lesiætlanir Kap. 16. Ymsar greinir og frágreiðingar (bls. 156) Úrslit av spurnarkanning (2003) Fráfall í útbúgvingunum Altjóðagerð/Globalisering Lívlong læring Næmingalagað undirvísing Kontaktlæraraskipan Realførleikameting Avriksflutningur Kelduyvirlit

7 Tekstur & Tøl bls. 7 av 212 Fylgiskjøl (bls. 175) Galdandi Løgtingslóg um yrkisútbúgvingar Galdandi Løgtingslóg um yrkisskúlar Løgtingslóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Ráðslimir og skúlaumboð Útbúgvingarbólkar, yrkisnevndir og nevndalimir Lærlingasáttmáli millum Føroya Handverkarafelag & Landsfelag Handverkaranna og Føroya Arbeiðsgevarafelag & Føroya Handverksmeistarafelag. Galdandi frá 1. oktober 2005 Aftale mellem den danske regering og Færøernes landsstyre i forbindelse med hjemmestyrets beslutning om overtagelse af sagsområdet skolevæsenet Erklæring om fremtidigt samarbejde mellem Danmark og Færøerne vedrørende undervisning Danska Yrkisútbúgvingarráðið (Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser, stytt REU). Yvirlit yvir ráðslimir, varalimir, tiltakslimir og tilnevnd umframt yvirlit yvir danskar fakligar nevndir Ymisk hagtøl

8 Tekstur & Tøl bls. 8 av 212

9 Tekstur & Tøl bls. 9 av 212 Kap. 1. Inngangur Inngangur Mál og vegir um visjón 2015

10 Tekstur & Tøl bls. 10 av 212 Inngangur Í november 2005 setti táverandi landsstýrismaður eina nevnd at koma við einum áliti um tær gymnasialu útbúgvingarnar. Avgjørt varð tá, at onnur nevnd skuldi setast til koma við einum áliti um yrkisútbúgvingarnar. Tá tann afturvendandi árligi Yrkisfundurinin varð hildin tann 4. mai 2006, vóru hesi viðurskifti tikin upp til viðgerar fyrst á regluligum fundi í Yrkisútbúgvingarráðnum fyrrapartin og síðani á Yrkisfundinum seinnapartin, har øll avvarðandi vinna, yrkisskúlar og skúlamyndugleikar vóru umboðað, og varð tá tikið undir við ætlanini um at seta ein arbeiðsbólk til at endurskoða yrkisútbúgvingarnar og skipanina av útbúgvingunum. Higartil hevur arbeiðið at endurskoða yrkisútbúgvingarnar stórt sæð verið at savna viðkomandi upplýsingar, fakta og hagtøl um yrkisútbúgvingarskipanina herheima, í Norðurlondunum og úti í heimi. Væntandi fer endurskoðanararbeiðið í nevnd og tilvísingarbólki í gongd á sumri Sum nevnt varð farið undir endurskoðanina av gymnasialu útbúgvingunum í november 2005 og varð álitið um Endurskoðan av gymnasialu útbúgvingunum handað landsstýrismanninum í september Álitið liggur á heimasíðuni hjá Mentamálaráðnum ( Fleriri viðurskifti eru samanfallandi, tá ið talan er um tær gymnasialu útbúgvingarnar og yrkisútbúgvingarnar ikki minst tá ið talan er skipanarlig viðurskifti so sum bygningar, deplar, leiðara- og læraraviðurskifti o.s.v. Fleiri tílík viðurskifti eru umrødd í endurskoðanini av gymnasialu útbúgvingunum og verða tí ikki partur av endurskoðanini av yrkisútbúgvingunum. Gjørdur er ein arbeiðssetningur, sum landsstýriskvinnan hevur góðkent, og er hesin leisturin, sum nevndin kemur at halda seg til, umframt at nevndin kemur at taka upp viðurskifti, sum hon metir hava týdning í sambandi við endurskoðanina. Ein nevnd verður tilnevnd, sum skal hava eina breiða umboðan við fólki í vinnuni og í almennu fyrisitingini. Harumframt verður tilnevndur ein fylgibólkur við umboðum frá øllum áhugabólkum. Ætlanin er, at nevndin skal verða liðug við endurskoðanina um árskiftið 2009/2010.

11 Tekstur & Tøl bls. 11 av 212 Brot úr bókini MÁL OG VEGIR um visjón 2015 Niðanfyri eru nøkur brot úr bókini MÁL OG VEGIR um visjón 2015, sum Løgmansskrivstovan gav út í Endurgivnuð brotini snúgva seg í hesum savninum í høvuðsheitum mest um, hvat sagt verður um miðnámsútbúgvingarnar, serliga yrkisútbúgvingarnar. Í samandráttinum á bls. 9 stendur: Undir grundarsteininum útbúgvingar verður á bls. 37 soleiðis sagt: Undir Miðnámsútbúgvingar á bls , stendur m.a. hetta:

12 Tekstur & Tøl bls. 12 av 212 Um bygnaðin fyri miðnámsútbúgvingarnar (bls. 43) verður soleiðis sagt: Á bls. 44 er hendan myndin av samskipanini millum yrkisútbúgvingarnar og gymnasialu útbúgvingarnar:

13 Tekstur & Tøl bls. 13 av 212 Á bls. 46 verður víst hendan myndin av, hvussu lokin yrkisútbúgving og gymnasial útbúgving kann geva førleika til hægri útbúgving: Undir grundarsteininum Arbeiðsmarknaður verður m.a. hetta sagt um útbúgvingar á bls. 203:

14 Tekstur & Tøl bls. 14 av 212

15 Tekstur & Tøl bls. 15 av 212 Kap. 2. Yvirlit yvir ymsar skipanir og samanumtøka PIU-skipanin Leonardo Norðurlendskt samstarv Apostillekonventiónin European credit transfer and accumulation system (ECTS) Sínámillum góðkenning og gjøgnumskygni (Lissabon, Bologna- og Keypmannahavnaravtalan) Evropass-skipanin (Certificate Supplement) Frágreiðing um Keypmannahavnar-avtaluna Samanumtøka.

16 Tekstur & Tøl bls. 16 av 212 Í Norðurlondum og øðrum londum finnast fleiri sokallað programmer og ordninger, sum partvís stuðla uppundir útbúgvingarskipanirnar og eisini geva fíggjarligan stuðul. PIU-skipanin PIU stendur fyri Praktik I Udlandet og er hetta ein donsk skipan fyri ung í einari yrkisútbúgving. Til ber at taka ein part ella alla verkligu læruna í øðrum landi og taka skúlagongdina í egnum landi. Í Danmark verður fíggjaligur stuðul latin av AER (Arbejdsgivernes Elevrefusion) um hon fer fram í ES og EFTA londum. Verkliga læran kann tó eisini fara fram í londum uttanfyri ES/EFTA. Sí meira um AER undir Danmark við yvirskriftini Frágreiðing um yrkisútbúgvingarskipanirnar í Norðurlondum. Leonardo Leonardo er ein útbúgvingarætlan innan yrkisútbúgvingar í ES-londum umframt Noregi, Ísland og Sveis og lond, sum søkja um limaskap í ES. Ætlanin er rættað móti skúlum, feløgum og almennum og privatum fyritøkum, sum virka innan yrkisútbúgvingar á øllum stigum. Skúli, felag ella fyritøka kunnu søkja um stuðul (ikki privatir persónar). Leonardo veitir stuðul til ferða- og uppihaldsútreiðslur í sambandi við útveksling og millumlanda verkætlanir í skúlanum, felagnum ella fyritøkuni og fer fram í einum ES landi og varir millum 3 vikur og 9 mánaðir. Norðurlendskt samstarv á útbúgvingarøkinum Í norðurlendsku londunum eru gjørdar ein røð av samstarvsavtalum á útbúgvingarøkinum, ið skulu gera tað lættari fyri norðurlendskar borgarar at fara til annað norðurlendsk land at útbúgva seg. Avtalurnar líkastilla statsborgarar í einum Norðurlandi til frítt at søkja um upptøku í øðrum Norðurlandi innan yrkisútbúgvingar, gymnasialar útbúgvingar og hægri útbúgvingar. Í avtalunum landanna millum inngongur eisini ein sínámillum viðurkenning av próvtøkum, partspróvtøkum og skeiðum. Hetta merkir, at til ber at taka ein part av útbúgvingini í einum Norðurlandi og fáa tann partin góðskrivaðan, um ein velur at taka restina av útbúgvingini í øðrum Norðurlandi. Til ber í flestu førum eisini til at fáa viðurkent starvsvenjingina, um hon er ein obligatoriskur partur í einari yrkisútbúgving. Norðurlendska samstarvið fatar um Føroyar, Danmark, Finnland, Grønland, Ísland, Noregi, Svøríki og Áland. Apostillekonventiónin Nøkur lond krevja, at útlendsk prógv skulu verða løgfest. Í januar 2007 gjørdist Danmark partur av Apostillekonventiónini (Haagerkonventiónini frá 1961). Harvið gjørdist tað lættari hjá dønum (borgarum og fyritøkum) at fáa løgfest almenn skjøl, herundir skúlaprógv, til uttanlanda nýtslu. Har tað áðrenn skuldi upp til 3 løgfestingar hjá ymsum myndugleikum ber tað nú til bert at venda sær til Uttanríkisráðið fyri at fáa eina apostilluátekning.

17 Tekstur & Tøl bls. 17 av 212 European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS) Ein skipan til meritflutning innan videregående uddannelser. Skipanin er ment í ES til at lýsa tíðarnýtsluna og fakliga innihaldið í einari útbúgving og teimum stakelementum, sum innganga í einari víðari útbúgving. ECTS-skipanin er ein felags evropeiskur leistur (standard) og kann tí nýtast til meritflyting av lestrartíð, ið er farin fram á útbúgvingarstovni í øðrum landi. ECTS er partur av Bologna-deklaratiónini, og skulu tí allir útbúgvingarstovnar við víðari og hægri útbúgvingum nýta skipanina. ECTS-próvtalsstigin, sum hevur 7 stig (-3, 00, 02, 4, 7, 10 og 12) verður ætlandi tikin í nýtslu í Føroyum frá 1. august 2009 at rokna. ECTS-points verður roknað út soleiðis: 1 ECTS-point = tímar 1 árs lestur = 60 points = 1650 tímar (1 lestrarár) Sínámillum góðkenning og gjøgnumskygni Í mong ár og í ymsum fora hevur verið virkað fyri at skapa størri fatan, størri samanberiligheit og sínamillum góðkenning av útbúgving og førleikum í teimum ymisku londunum. Unesco, Evroparáðið, EU-kommisiónin, Cedefop, Sokrates og Leonardo skipanirnar eru nakrir av aktørunum, sum hava havt hetta sum eitt av sínum málum. Í 1996/97 vóru nýggj stig tikin í so máta. Støðið varð partvís tikið í Lissabonkonventiónini um sínamillum góðkenning av víðari útbúgvingum (Diploma supplement, DS). Úrslitið av sínámillum góðkenning av víðari útbúgvingum varð somikið væl eydnað, at ES-kommissiónin, Cedefop, ES-limalondini, EFTA og partarnir á arbeiðsmarknaðinum í 1998 gjørdu av at stovna eitt nýtt forum: European Forum in the field of Transparency of Vocationel Qualifications, hvørs endamál er - at stuðla upp undir sínámillum fatan av teimum ymisku skipanunum og - at stuðla upp undir gjøgnumskygni (transparens) og góðkenning av førleikum. Sostatt byrjaði arbeiðið við einum ískoytisprógvi innan yrkisútbúgvingar (Certificate Supplement, CS), sum byggir á somu sjónarmið sum ískoytisprógvið innan víðari útbúgvingar (Diploma Supplement, DS), men bert tikið upp seinni. Keypmannahavnar avtalan Sonevnda Keymannahavnar-tilgongdin (processen), sum varð gjørd í 2002 og sum er ein partur av Bologna-deklaratióni og Lissabon-konventiónini, er úrslit av tingingum millum ráðharrarnar undir danska ES-formansskapinum, hvørs samtykt er at menna evropeiska samstarvið innan yrkisútbúgvingarnar, m.a. við at økja flytføri (mobilitetin) landanna millum, at fáa vitan um útbúgvingrnar hjá hvørjum øðrum og at gera tað lættari hjá lærlingum/næmingum at taka part av einari útbúgving uttanlands og fáa útbúgvingina góðkenda av tí evropeiska arbeiðsmarknaðinum.

18 Tekstur & Tøl bls. 18 av 212 Samstarvið fatar m.a. um at røkka fylgjandi málsetningum innan ár 2010: - at menna felags hættir og amboð til tess at økja gjøgnumskygni á útbúgvingarøkinum - at skipa fyri einari lættari samanbering og viðurkenning av yrkisútbúgvingum tvørtur um landamørk - at menna eina merit-skipan, soleiðis at næmingur kann fáa meritflutning fyri útbúgving/útbúgvingar, hann/hon hevur lokið í øðrum landi - at samstarva um dygdarmenning við tí endamáli at økja um felagsábyrgdina millum útbúgvingarskipanirnar í avtalulondunum Tað, sum í hesum sambandi hevur størsta týdning við atliti at yrkisútbúgvingunum er ískoytisprógvið (Certificate Supplement), hvørs endamál er at hjálpa skúlum og arbeiðsgevarum í øðrum evropeiskum londum at skilja, hvat ein ávís útbúgving fatar um, til dømis: hvønn førleika ein hevur tilognað sær undir útbúgvingini hvørji typisk arbeiði og arbeiðsøki ískoytisprógvið gevur atgongd til hvør myndugleiki (t.d. skúli) hevur útskrivað ískoytisprógvið hvørja atgongd ískoytisprógvið gevur til eina útbúgving ella til víðari útbúgving Londini, sum eru umfatað av avtaluni um ískoytisprógvi eru øll ES-londini umframt tey 3 EØS-londini. EØS (Det Europæiske Økonomiske Samarbejdsområde) er felagsheitið fyri øll ES-lond + EFTA-londini: Noregi, Ísland og Liechtenstein. Hvørt landi sær skal gera ískoytisprógv fyri allar yrkisútbúgvingarnar í egnum landi í samstarvi við ta almennu fyrisiting, sum umsitur skipanina. Ískoytið skal verða á 4 málum. Eitt ískoytisprógv er ein standardiseraður tekstur, sum lýsir hvørjar førleikar (kompetansir) tann liðugtútbúni hevur ognað sær. Ískoytisprógvið er gjørt eftir leisti, sum Evropatingið hevur samtykt (samtykt nr. 2241/2204/EF frá 15. des. 2004). Øll Evropass-dokumentir skulu hava eitt felags Evropass-logo og sama grafiska design (sí niðanfyri). Í Danmark kallast ískoytisprógvið: Tillæg til uddannelsesbevis, og verður arbeiðið umsitið av Cirius, sum er skrivstova undir danska Kenslumálaráðnum. Cirius virkar sum ein national koordinatiónsskrivstova í sambandi við uppskots- og viðlíkahaldsarbeiðið og sum ráðgevi og vegleiðari í málum viðvíkjandi ískoytisprógvi. Sí frágreiðingina frá Cirius um Københavner-erklæringen - status i Danmark á næstu bls.

19 Tekstur & Tøl bls. 19 av 212 Frágreiðing frá Cirius um Københavnererklæringen - status i Danmark : Regeringens strategi for gennemførelse af Københavnererklæringens mål og indhold omfatter en række initiativer. Regeringens strategi indeholder både overordnede initiativer, som skal fremme det internationale samarbejde indenfor erhvervsuddannelserne generelt, dels initiativer, som direkte udmønter Københavnererklæringens fire indsatsområder: Den europæiske dimension, Transparens, Anerkendelse af kvalifikationer og kompetencer samt Kvalitetssikring. Nedenfor kan du finde oplysninger om den generelle indsats for at fremme det internationale samarbejde indenfor erhvervsuddannelserne samt om initiativer, der udmønter de fire indsatsområder. National indsats for internationalisering af erhvervsuddannelserne. Regeringens overordnede strategi for det internationale samarbejde indenfor erhvervsuddannelserne omfatter: At etablere et internationaliseringstaxameter for korte videregående uddannelser og for erhvervsuddannelserne. At gennemføre en målrettet kampagne for ledere og vejledere. At fremme udviklingen af strategiske partnerskaber bl.a. med henblik på»joint-degrees«at fastholde studerendes mulighed for at tage SU med til studier i udlandet At øge adgangen til praktik i udlandet At styrke den internationale dimension i vejledningen At opfordre institutionerne til at fastlægge målsætning og måltal for fordelingen mellem danske og udenlandske studerende i uddannelserne At understøtte danske institutioners deltagelse i internationale samarbejdsprogrammer med henblik på innovation og metodeudvikling Initiativer fælles for Københavnererklæringens fire områder Nedenstående initiativer skal fremme koordinationen og styrke den samlede danske indsats indenfor Københavnererklæringens fire indsatsområder: Undervisningsministeriet har nedsat en opfølgningsgruppe som skal koordinere og implementere initiativer på de forskellige uddannelsesområder Der er nedsat en national dialoggruppe med repræsentanter fra arbejdsmarkedets parter, erhvervsskoler og ministeriet. Dialoggruppen skal sikre spredning af viden om fremdriften i og initiativer inden for Københavnererklæringens mål og indhold Der gennemføres en række nationale workshop, seminarer og konferencer i 2004 for arbejdsmarkedets parter, erhvervsskoler, ministerier og forskere som skal oplyse om Københavnererklæringens politiske sigte og budskaber med henblik på at opmuntre til at tage aktiv del i udvikling af processen Cirius er blevet tildelt opgaven at etablere denne hjemmeside, som løbende giver relevante opdaterede informationer om aktiviteter og nye initiativer i regi af Københavner-processen. Regeringens strategi for indsatsområdet Den europæiske dimension For at gennemføre denne prioritet fra Københavnererklæringen har den danske regering besluttet følgende: Der indføres i 2005 et internationaliseringstaxameter for erhvervsuddannelserne, således at alle uddannelser, der er omfattet af Bologna og Københavnerdeklarationerne, er stillet ens med hensyn til økonomiske incitamenter til internationalisering

20 Tekstur & Tøl bls. 20 av 212 Der iværksættes i begyndelsen af 2005 en kampagne for at engagere lærere, vejledere samt skole- og institutionsledere i denne opgave. Kampagnen indeholder en kombineret rejsestipendie- og projektforberedelsesordning, ligesom kampagnen skal medvirke til, at de nye muligheder for mobilitet, som er opnået gennem initiativerne i regeringens handlingsplan»bedre Uddannelser«, udnyttes bedst muligt. Formålet er at skabe kontakter og samarbejdsrelationer til andre lande med henblik på fælles projekter og udvekslinger Der iværksættes konkrete projekter der inden for brancher eller sektorer effektivt organisatorisk kan øge antallet af lærlinge der gennemfører en del af deres erhvervsuddannelse i udlandet Elever og studerende skal have et fyldestgørende kendskab til de eksisterende muligheder gennem en kompetent vejledning. Med vejledningsreformen fra foråret 2003 bliver den nye institutionsuafhængige vejledning fra august 2004 om muligheder for mobilitet, herunder mulighederne for at få anerkendt et studieophold i udlandet, styrket. Regeringens strategi for indsatsområdet Transparens For at gennemføre denne prioritet fra Københavnererklæringen har den danske regering besluttet følgende: Eksamensbekendtgørelserne ændres så alle uddannelser uanset niveau så vidt muligt skal udarbejde tillæg om uddannelsernes struktur, indhold og varighed på fremmedsprog I lighed med erhvervsuddannelserne udarbejdes der i 2004 certificate supplements for arbejdsmarkedsuddannelser Danmark har inden for gældende nordiske aftaler indgået en aftale med de øvrige skandinaviske lande om at arbejde tættere sammen om transparens og anerkendelse af kvalifikationer. Regeringens strategi for indsatsområdet Anerkendelse af Kvalifikationer og kompetencer For at gennemføre denne prioritet fra Københavnererklæringen har den danske regering besluttet følgende: Arbejdet med anerkendelse af kompetencer opnået uden for det formelle uddannelsessystem (realkompetencer) styrkes gennem analysearbejde og forberedelse af lovgivning Regeringen vil forelægge en redegørelse til Folketinget i efteråret 2004 om hvordan anerkendelse af realkompetencer kan gennemføres Der er iværksat projekter med dansk deltagelse eller på dansk initiativ om at udvikle og initiere ECTS og metoder for anerkendelse i uddannelser inden for træfagene, metalfagene, de grafiske fag, finanserhvervet og frisørfaget. Regeringens strategi for indsatsområdet Kvalitet For at gennemføre denne prioritet fra Københavnererklæringen har den danske regering besluttet følgende: Regler om sikring af kvalitet i de grundlæggende erhvervsuddannelser ændres med virkning fra juli Med de nye regler indføres der krav til erhvervsskolerne om at udarbejde en opfølgningsplan for skolernes evaluering af uddannelsernes kvalitet og at offentliggøre opfølgningsplanen på institutionens hjemmeside Erhvervsskoler skal fra 2004 udarbejde en evalueringsplan for skolens uddannelser og undervisning og offentliggøre planen på skolens hjemmeside Undervisningsministeriet har udvalgt 6 indikatorer som kan måle output af uddannelsernes kvalitet. De udvalgte indikatorer bliver en del af Undervisningsministeriets fremtidige tilsynskoncept Fra 2003 er der indført et særligt kvalitetsudviklingstilskud, som skolerne modtager, hvis de dokumenterer indsats på områderne: Lærerefteruddannelse, virksomhedskontakt, faglige niveau og fleksibilitet i elevernes uddannelsesforløb samt professionalisering af ledelserne.

21 Tekstur & Tøl bls. 21 av 212 Samanumtøka (Skipanirnar við feitari skrift hava serligt atlit at yrkisútbúgvingunum og harvið til endurskoðanina av yrkisútbúgvingunum): PIU-skipanin (donsk skipan) er fyri ung í einari yrkisútbúgving og hevur til endamáls at gera tað møguligt at taka part ella alla verkligu læruna í øðrum landi. Leonardo-skipanin hevur til endamáls at veita stuðul til ferða- og uppihaldsútreiðslur í sambandi við útveksling og millumlanda verkætlanir í skúlum, feløgum ella fyritøkum. Norðurlendskar avtalur á útbúgvingarøkinum hava m.a. til endamáls at javnstilla statsborgarar í einum Norðurlandi til frítt at søkja um upptøku í øðrum Norðurlandi innan yrkisútbúgvingar, gymnasialar útbúgvingar og hægri útbúgvingar. Mobilitetsbevís hevur til endamáls at skjalprógva førleika til tess at fremja gjøgnumskygni í útbúgvingunum og at styrkja flytføri á vinnuøkinum. European Credit Transfer and Accumulation System (ECTS) er ein felags evropeiskur leistur (standard) til meritflyting av lestrartíð innan videregående uddannelser, ið er farin fram á útbúgvingarstovni í øðrum landi. Lissabon og Bologna-avtalurnar hava til endamáls at menna eitt breitt samstarv um víðari útbúgvingar og sínámillum viðurkenning av ávikavist útbúgvingum og próvtøkum. Keypmannahavnar-tilgongdin hevur til endamáls at menna evropeiska samstarvið innan yrkisútbúgvingarnar og at skipa fyri samanbering og viðurkenning av útbúgvingunum tvørtur um landamørk. Europass-skipanin, herundir Certificate Supplement-skipanin hevur til endamáls at veita eitt millumlandað viðurkent ískoytisprógv til eitt lærubræv ella skúlaprógv. Apostillekenventiónin hevur til endamáls at løgfesta skjøl til uttanlanda nýtslu, herundir lærubrøv og skúlaprógv. Altjóðagerðin hevur til endamáls - tá ið talan er um viðurskifti innan útbúgving og gransking - at lata øðrum egna vitan og at draga vitan frá øðrum til sín. Les meira um altjóðagerð/globalisering í kap. 15. Lívlong læring hevur til endamáls m.a. at veita eina betri vegleiðing, eina økta viðurkenning av realførleika og ein greiðari samanhang og ætlan í útbúgvingarskipanini. Les meira um lívlanga læring í kap. 15.

22 Tekstur & Tøl bls. 22 av 212

23 Tekstur & Tøl bls. 23 av 212 Kap. 3. Frágreiðing um útlendskar útbúgvingarskipanir Brot úr Nordic Statistical Yearbook 2006 Útbúgvingarskipanin í Danmark (galdandi yrkisútbúgvingarlóg, 3 inngangshættir, lærlingar yvir/undir 25 ár, lærugreina- og útbúgvingarstig, mentorar/kontaktlærarar, næmingaætlan, loggbók, realførleikameting, lívlong læring, Rådet for de grundlæggende erhvervsrettede uddannelse stytt REU, inngjaldingar í AER og útgjaldingar) Útbúgvingarskipanir í Grønlandi, Svøríki, Finlandi, Íslandi, Stórabretlandi, Týsklandi, Litava, Frankaríki, USA, Japan og Kina. Samanumtøka av skipanunum í londunum nevnd frammanfyri.

24 Tekstur & Tøl bls. 24 av 212 Norðurlond Í Nordic Statistical Yearbook 2006 (bls. 121) er hesin teksturin (á svenskum) um útbúgvingar í Norðurlondum:

25 Tekstur & Tøl bls. 25 av 212 Danmark Tað var í 1800, at danski presturin Nicolaus Hinrich Massmann í Keypmannahavn byrjaði at undirvísa næmingum í handverkslærugreinum. Undirvíst varð einans sunnudagar og fekk útbúgvingin tí heitið De Massmannske Søndagsskoler, og varð hetta byrjanin til yrkisskúlarnar og yrkisútbúgvingarnar í Danmark, soleiðis sum vit kenna tað í dag. Teksturin og strikumyndin niðanfyri og á næstu blaðsíðu vísa verandi donsku útbúgvingarskipanina (kelda: Figur 2.1 og 2.2 viser henholdsvis opbygningen af og sammenhængen mellem det ordinære uddannelsessystem og voksen- og efteruddannelsessystemet. Videreuddannelsessystemet har i de seneste år gennemgået en strukturtil- pasning, så uddannelsesniveauerne nu er direkte sammenlignelige med det ordinære uddannelsessystem. Figur 2.1. Det ordinære uddannelsessystem

26 Tekstur & Tøl bls. 26 av 212 Figur 2.2 Det parallelle uddannelsessystem Kilde: UNI C Statistik & Analyse. Fremst í kap. 11 er neyvari umrøtt hvørjar víðari útbúgvingar kann ein yrkislærdur verða tikin upp til.

27 Tekstur & Tøl bls. 27 av 212 Galdandi yrkisútbúgvingarlóg Endurskoðaða danska yrkisútbúgvingarlógin er frá oktober 2007 (Lovbekendtgørelse nr af 23/10/2007). Lógarkunngerðin finst í fullum líki í Ískoytissavninum Danska yrkisútbúgvingarskipanin, sum hon er í dag, er sermerkt av at verða ein sokallað skiftisútbúgving. T.v.s. at næmingur/lærlingur skiftivís er í skúla (yrkisskúla) og í upplæring í einari fyritøku. Nógv tjak - bæði fyri og ímóti - hevur verið um hesa skipanina. Tann mest aktuella viðgerðin av skipanini er at lesa í doktararitgerðini hjá Peter Koudahl, adjunkti og granskara á Danmarks Pædagogiske Universitet um Den gode erhvervsuddannelse (2005). Í niðurstøðu Peter Koudahls verður m.a. soleiðis sagt skiftisútbúgvingarskipanina:»man skal tilegne sig nogle færdigheder, der efterhånden nærmest sidder i kroppen. Det nytter ikke, at man kan udmale en masse teori om, hvordan et hus kan bygges, man skal også være i stand til rent faktisk at gøre det. Erhvervsuddannelse er en dannelsesproces, hvor den unge gennem den daglige praksis sammen med læreren og svenden overtager bestemte færdigheder og arbejdsmetoder.«øll ritgerðin kann takast niður frá teldupostadressuni: Í útbúgvingartíðini eru millum 4 og 8 skúlaskeið. Tað fyrsta skúlaskeiðið er vanliga 20 vikur ( grundforløbet ), har næmingar/ lærlingar velja eitt av teimum 12 økjunum, sum allar yrkisútbúgvingarnar eru býttar upp í. Eftir tað eru millum 3 og 8 skúlaskeið, sum hvørt teirra vanliga er millum 5 og 10 vikur, og har næmingar/ lærlingar fáa upplæring/skúlaundirvísing í tí ávísu útbúgvingini ( hovedforløbet ). Sum framgongur av myndini frá dansku Kenslumálaráðnum á næstu blaðsíðu, eru tað trinnanda hættir at byrja eina yrkisútbúgving: Skoleadgangsvejen. Hetta er tann hátturin, sum er mest nýttur. Her byrjar næmingurin í einari yrkisútbúgving í skúla (grundforløbet). T.v.s., at til ber at taka fyrstu vikurnar uttan lærusáttmála. Tó má lærusáttmáli gerast áðrenn ein byrjar í hovedforløbet. Danir hava eisini eina serliga sonevnda praktikk-skipan, har teir næmingar/lærlingar, sum ikki hava kunnað fingið eitt vanligt lærupláss við lærusáttmála, fáa starvsvenjing. Praktikadgangsvejen. Her byrjar næmingurin í starvsvenjing í einari fyritøku, vanliga millum 3 og 6 mánaðir, fyri síðani at byrja í skúla í grundforløbet. Mesterlæren (sett í verk í 2006). Her byrjar næmingurin í einari fyritøku, vanliga í uml. 1 ár og verður síðani real-kompetence vigaður. Klárar hann/hon ta royndina, byrjar hann/hon í skúla í hovedforløbet. Í meistaralæruni sleppur næmingurin undan at taka grundforløbet. Til ber eisini at byrja í meistaralæruni uttan lærusáttmála. Tá verður gjørd ein sokallað traineeforløb -avtala, og er starvstíðin tá millum 3 og 6 mánaðir. Næmingurin fær løn undir trainee-forløbet. Tað krevst læruplássgóðkenning fyri at kunna taka næming í starv eisini sum trainee.

28 Tekstur & Tøl bls. 28 av 212 Sambært 15 í donsku yrkisútbúgvingarlógini kann skúli saman við einum næmingi/lærlingi og einari fyritøku seta saman eina individuelt tilrættalagda útbúgving. Til ber at seta útbúgvingina saman við elementum frá einari ella fleiri útbúgvingum. Ein slík tilrættaløgd útbúgving tekur støði í einum av inngongdunum til yrkisútbúgvingarnar og inniheldur elementir frá einum ella fleiri hovedforløb og við starvsvenjing í einari ella fleiri fyritøkum. Myndin niðanfyri vísir verandi donsku yrkisútbúgvingarskipanina (kelda: veu-info.dk). Aðrar lógir og reglur Danir hava - umframt omanfyri nevndu yrkisútbúgvingarlóg - eisini aðrar lógir og reglur um yrkisútbúgvingar. Á heimasíðuni hjá danska Kenslumálaráðnum, verður m.a. soleiðis sagt frá: Med de nye erhvervsuddannelser er der lagt op til en mere fleksibel måde at strukturere og gennemføre et givent uddannelsesforløb på. Således kan hver enkelt elev skræddersy sin egen uddannelse, så den passer til personlige kompetencer og behov, samtidig med at udbyttet for virksomhederne øges. Er næmingur yvir 25 ár, kann hann taka eina yrkisútbúgving sum eina grundleggjandi vaksnamannaútbúgving (gvu) við vaksnamanna útbúgvingarstuðuli. Ein gvuútbúgving inniheldur skúlaskeið og stakgreinir, men vanliga ikki verkliga upplæring. Útbúgvingin er næmingalagað og fer fram á yrkisskúla. Endaligt prógv (lærubrævið) verður líkastillað við onnur lærubrøv. Til ber at taka eina gvu-útbúgving fulla tíð ella í pørtum (modulum) sum parttíðarlestur. Útbúgvingin skal verða lokin í seinasta lagið 6 ár eftir, at hann/hon byrjaði útbúgvingina.

29 Tekstur & Tøl bls. 29 av 212 Kravið fyri at verða tikin upp til eina gvu-útbúgving er, at ein skal verða fyltur 25 ár, hava lokið 9. flokk og í minsta lagi verið í arbeiði í 2 ár og harvið fingið relevantar vinnulívsroyndir. Sum dømi um hvør kann fara undir eina gvu-útbúgving kann nevnast: - ein, sum hevur royndir sum múrari og sum ynskir at útbúgva seg til múrara - ein, sum hevur royndir innan matgerð og ynskir at útbúgva seg til kokk - ein, sum hevur útlendska útbúgving sum elektrikari og sum ynskir at fáa útbúgvingina javnstillað við eina danska elektrikaraútbúgving - ein, sum hevur royndir sum hjálpari í einum vakstrarhúsi og sum ynskir at útbúgva seg til gartnara - ein, sum hevur royndir sum sveisari, hevur ymisk viðkomandi AMU-skeið og sum ynskir at útbúgva seg til kleinsmið Ein annar møguleiki er, at næmingur/lærlingur yvir 25 ár kann taka eina yrkisútbúgving sum eina sokallaða vaksnamannayrkisútbúgving (veud). Munurin millum eina gvu-útbúgving (sí omanfyri) og eina veud-útbúgving er, at ein veud-lærlingur fær hægri løn ( fagets mindsteløn, sum tað verður sagt) og at arbeiðsplássið/læruplássið fær stuðul (frá Arbejdsformidlingen ) fyri at taka næming/lærling í læru. Í einari veud-útbúgving sleppur næmingur/lærlingur undan grundforløbinum, men skal ístaðin taka eitt ískoytisskeið millum 6 og 20 vikur. Vanliga reglan er, at ein bert kann taka eina veud-útbúgving, um so er, at viðkomandi ikki kemur frá einum starvi, og a tað er trot á arbeiðsmegi í tí lokala økinum. Sum dømi um hvør fer undir eina gvu-útbúgving kann nevnast ein, sum hevur hús, familju og/ella hevur aðrar fíggjarligar skyldur, soleiðis at hann/hon ikki megnar fíggjarliga at fara undir eina yrkisbúgving við vanligari lærlingaløn. Her er brot úr heimasíðuni: vidar.dk, har greitt er frá nøkrum av reglunum, ið eru galdandi, tá ið lærlingur er yvir 25 ár tá ið hann ell hon byrjar í læru: Særlige forløb Du kan ofte følge et særligt forløb på kortere tid, hvis du har relevante teoretiske og praktiske erfaringer. Hver enkelt erhvervsuddannelse har særlige regler for længden af uddannelsen og for merit. Uddannelsen afsluttes på normal vis med svendeprøve eller anden eksamen. Grundforløbet kan erstattes med et supplerende kursus. Længden varierer fra uddannelse til uddannelse; fra ca. 6 til 20 uger. De 2 uger kan være et afklarende forløb, hvor skolen afklarer dine teoretiske og praktiske forudsætninger for at få afkortet uddannelsen. Det supplerende kursus med det afklarende forløb kan følges uden at du har en uddannelsesaftale. Et særligt forløb kan foregå på et 'voksen'hold, hvis der er nok deltagere. Fx har ernæringsassistentuddannelsen og VVS-uddannelsen fastlagt særlige voksenforløb centralt. Et voksenforløb afkortes med mellem 1 og 2 år i forhold til de ordinære erhvervsuddannelser. Ofte vil der dog ikke være nok deltagere til et særligt hold. Du vil så følge den ordinære uddannelse sammen med de unge, men få afkortet skole- og praktiktid gennem merit for praktiske og teoretiske erfaringer. Du kan dog stadig tage et supplerende kursus i stedet for grundforløbet

30 Tekstur & Tøl bls. 30 av 212 Merit Du kan få merit for enkelte fag, hele skoleperioder eller dele af praktiktiden. Du skal dermed fx ikke følge undervisning eller gå til prøve inden for faget/fagene, og/eller, at du får afkortet praktiktiden eller skoleuddannelsen. Du kan få merit for både erhvervserfaring og tidligere fag og eksamener. Det kan f.eks. være for fag fra almen voksenuddannelse, erhvervsgymnasial uddannelse, AMU-uddannelser, eller fag fra en anden erhvervsuddannelse, som også indgår i den uddannelse, du tager. Hver enkelt erhvervsuddannelse har særlige meritregler, som findes i bekendtgørelserne. Du søger om merit gennem erhvervsskolerne. En vejleder eller underviser vil vurdere dine teoretiske kvalifikationer ud fra eksamens- og kursusbeviser og dine praktiske kvalifikationer ud fra erhvervserfaringer. Du kan evt. følge et kompetenceafklarende forløb. Det er det faglige udvalg for den enkelte uddannelse, der tager stilling til, om uddannelsen kan afkortes. Økonomi På det indledende grundforløb eller supplerende kursus kan du søge SU. Hvis du forinden har indgået uddannelsesaftale med og været i praktik hos en arbejdsgiver får du dog lærlingeløn undervejs. Når du har indgået en uddannelsesaftale og starter praktikken får du lærlingeløn. Lærlingelønnen fastsættes i de kollektive overenskomster, men ikke alle har særlige aftaler om løn for voksne. Der er 2 særlige muligheder for voksenløn, hvis du er fyldt 25 år: *Gennem Arbejdsgivernes Elevrefusion, AER kan en arbejdsgiver få en særlig lønrefusion i skoleperioder for voksne. Arbejdsgiveren skal samtidig udbetale en løn, der ikke er lavere end lønnen til en ufaglært på området. *Gennem Beskæftigelsesregionerne kan en arbejdsgiver søge løntilskud til at ansætte voksenlærlinge inden for visse brancher med regional mangel på arbejdskraft. Tilskuddet er på 35 kr, i timen og kan gives i de første 2½ år af uddannelsen. Lønnen skal svare til lønnen for en ufaglært inden for området. Hver beskæftigelsesregion udarbejder en liste over uddannelser, der gives tilskud til: Østdanmark, Syddanmark, Midtjylland og Nordjylland. Er næmingur undir 25 ár og hevur t.d. tikið 1. trin í einari trin-skipaðari útbúgving, kann hann/hon halda fram í einari sokallaði eud+-útbúgving uttan lærusáttmála. Næmingurin/ lærlingurin skal ikki hava fylt 25 ár og hava arbeitt í minsta lagi 6 mánaðir aftaná 1. trin í viðkomandi løntum starvi. Til ber at fáa veu-stuðul um hann/hon uppfyllir treytirnar. Hendan tilrættalegging av einari ungdóms-gvu nevnist eud+. Óansæð tilrættaleggingarhátt endar útbúgvingin við sama førleika og við einum útbúgvingarprógvi/lærubrævi. Stuðul o.a. í sambandi við vaksnamannaútbúgving o.a. finst undir yvirskrifti: Arbejdsgivernes Elevrefusion. Avrit av kunngerðin um grundútbúgving fyri vaksin (Bekendtgørelse om grunduddannelse for voksne (GVU) finst í ískoytissavninum.

31 Tekstur & Tøl bls. 31 av 212 Lærugreinastig og útbúgvingartrin (á donskum niveau og trin ) Í tilmælinum frá nevndini, sum danska Globaliseringsráðið setti til at koma við eini tilráðing um fremtidssikring af erhvervsuddannelserne verður sagt soleiðis um lærugreinastig og útbúgvingartrin innan yrkisútbúgvingarnar: (Frágr. kann heintast á Stig-skipað útbúgving Næmingar fáa møguleika at velja eitt hægri lærugreinastig enn tað, sum er kravt í teimum ymsu lærugreinunum bæði tá ið talan er um yrkislærugreinir og almennar lærugreinir. Grundleggjandi yrkisrættaðar útbúgvingar, sum eru 3 ár ella longri skulu geva førleika til beinleiðis at verða tikin upp til eina viðkomandi víðari útbúgving. Trin-skipað útbúgving Treytin fyri, at ein yrkisútbúgving verður býtt upp í útbúgvingartrin er, at eitt ávíst trin samsvarar við eitt ávíst yrki (profil) á arbeiðsmarknaðinum. Ein trin-skipað útbúgving skal lýsast við øktari stighækkan frá einum trini til tað næsta. Stighækkanin kann annaðhvørt verða mál á hægri stigi (vertikal progressión) ella nýggj mál á sama stigi (horisontal progressión). Hevur lærlingur/næmingur lokið ávíst trin, skal hann/hon hava fingið førleika til at verða tikin upp til næsta trinið í útbúgvingini ella í einari nærskyldari útbúgving. Mentorar og kontakslæraraskipan Frá 1. august 2007 er álagt øllum yrkisskúlum at hava sonevndar mentorar til at hjálpa næmingum/lærlingum, sum hava tørv fyri stuðuli fyri at kunna fullføra útbúgvingina umframt eina sonevnda kontaktlærara-skipan. Tann sosiala og psykologiska ráðgevingin verða støðugt ment. Skipanirnar eru liðir í m.a. at tálma frágongdina. Sí meira um Kontaklæraraskipanina í kap. 16. Næmingaætlan (Elevplan) Ein næmingaætlan (elevplan) er eitt webbaserað, námsfrøðiligt amboð til næmingar, lærarar og ráðgevar á skúlunum. Sambært heimasíðuni hjá danska Kenslumálaráðnum byrjaði menningin av hesum amboði í yrkisskúlunum í 1999 í samstarvi við skúlarnar. Næmingaætlanin skal stuðla tí einstaka næminginum í hansara tilrættalegging av útbúgvingini og geva skúlanum størri møguleika til at verkseta lyklaætlanirnar í nýggja reforminum viðvíkjandi einstaklingatillaging (individualisering ), fjølbroytni og liðiligheit. Meira er at lesa um næmingalagað undirvísing ( Individuelt tilrettelagt erhvervsuddannelse í kap. 16. Loggbók (Logbog) Lóggbókin er ein háttur at evaluera lærlingini, t.v.s. at kanna, um hann/hon hevur nátt relevantu málini fyri útbúgvingina. Loggbókin skal verða í varðveitslu hjá lærlinginum. Loggbókin inniheldur næmingaætlanina (sí omanfyri), upplýsingar skúlans til lærlingin (t.d. møguleikar, reglur, skúlatíðir, skúlans mentan og siðvenjir og forvæntningar til lærlingin umframt upplýsingar um lærusátmálan o.l.)

32 Tekstur & Tøl bls. 32 av 212 Realførleikameting (Realkompetencevurdering) At greiða og meta reella førleika næmingsins áðrenn ein útbúgving byrjar er kent fyribrigdi innan ávísar partar í donsku útbúgvingarskipanini - serliga innan vaksnamannaútbúgvingar. Innan AMU-skipanina nevnist fyribrigdi individuel kompetenceafklaring og innan GVU-økið individuel kompetencevurdering. Endamálið við realførleikametingini innan yrkisútbúgvingar er at laga útbúgvingargongdina hjá næmingi eftir úrslitinum av førleikanum (ástøðiliga ella verkliga), sum hann/hon hevur áðrenn útbúgvingin byrjar. Omanfyri nevndi bóklingur um realkompetence kann heitast á heimasíðuni: Lívlong læring Øll skulu hava møguleikar fyri og áhuga fyri at læra nakað nýtt alt lívið. Soleiðis ljóðar ein av málsetningunum í ætlanini hjá donsku stjórnini um lívlanga læring, har ein betri vegleiðing, økt viðurkenning av realførleika og størri samanhangur og ætlan í útbúgvingarskipanini skal fremja, at øll kunnu luttaka í lívlangari læring. Meira er at lesa um lívlanga læring í kap. 16. Rådet for de grundlæggende erhvervsrettede uddannelse stytt REU) Danska yrkisútbúgvingarskipanin er fyrimyndin í teirri føroysku skipanini. Hetta merkir, at teir eisini hava eitt yrkisútbúgvingarráð (Rådet for de grundlæggende erhvervsrettede uddannelse stytt REU) og yrkisnevndir (faglige udvalg). Tað eru 37 limir í danska yrkisútbúgvingarráðnum umframt varalimir, tiltakslimir og tilnevndir limir. Danir hava tilsamans 46 yrkisnevndir. Til samanberingar hevur føroyska Yrkisútbúgvingarráðið 9 limir umframt 5 skúlaumboð og yrkisnevndirnar 9 í tali við 4 limum í hvørjari nevnd. Yvirlit yvir ráðslimir, varalimir, tiltakslimir og tilnevnd umframt yvirlit yvir danskar yrkisnevndir (faglige udvalg) finst aftast í savninum sum fylgiskjal. Arbejdsgivernes Elevrefusion, stytt AER Danir hava síðani 1977 havt eina refusións- ella endurgjaldsskipan, sum varð sett í verk undir heitinum AER (Arbejdsgivernes Elevrefusion), sum ein sjálvsognarstovnur við endamálinum at fáa til vega fleiri praktikkpláss. Skipanin virkar á tann hátt, at allir arbeiðsgevarar, sum eru skrásettir eftir MOMS-lógini (danska heitið fyri MVG) ella lógini um avgjøld av lønum, skulu rinda eitt fíggjaravgjald ( finansieringsbidrag ) til AER. Allir almennir og privatir arbeiðsgevarar (uml ) rinda góðar kr. árliga fyri hvørt starvsfólki (ársverk) útyvir fyrst setta og minus tal av lærlingum. Samlaðu inngjøldini til AER í 2007 lá um slakar 4 mia. kr. Frá 1. januar 2007 er AER partur av ATP Erhvervssikring, sum er felags heiti fyri: Arbejdsgivernes Elevrefusion (AER), Arbejdsmarkedets Erhvervssygdomssikring (AES), Barsel.dk, DA-Barsel, FerieKonto, Finansieringsbidrag, Lønmodtagernes Dyrtidsfond (LD), Lønmodtagernes Garantifond (LG), Supplerende arbejdsmarkedspension for førtidspensionister (SUPP) og Den Særlige Pensionsopsparing (SP).

33 Tekstur & Tøl bls. 33 av 212 Flestu danir kenna ATP frá lønarseðlunum ella eftirlønarútgjøldunum. Sambært yvirliti á heimasíðuni hjá AER eru inn- og útgjaldingarnar í 2007 í mió. kr. hesar: Inngoldið mió. kr. Útgoldið mió. kr. Privatir arbeiðsgevarar Almennir arbeiðsgvarar Ikki arbeiðsgevaragreinað Íalt Býtið millum almennar arbeiðsgevarar: Landið Amtskommunur Primærkommunur Aðrir arbeiðsgevarar 11 0 Íalt Sambært yvirliti á heimasíðuni hjá AER vóru hesar inntøkur og útreiðslur í 2007 í mió.: 2007 mió. kr. Inntøkur: Inngoldið arbeiðsgevaragjøld Rentuinntøkur 19 Íalt Útreiðslur til: Lønarendurgjald Ferðaendurgjald 93 Stuðul til fakligar nevndir 29 Flytførisfremjandi stuðul 23 Præmieringsordning 415 VEU-stuðul Íalt Á næstu blaðsíðum eru m.a. hesir upplýsingar at lesa á heimasíðuni hjá AER:

34 Tekstur & Tøl bls. 34 av 212 Lønrefusion: Du kan få refunderet elevløn, når din elev er på skole som en del af følgende uddannelser: Erhvervsuddannelserne (EUD-elev), Landbrugets grunduddannelse, Grundlæggende social- og sundhedsuddannelser, Farmakonomuddannelsen, Erhvervsfiskeruddannelsen og Lokomotivføreruddannelsen. Du får højere lønrefusion for voksenelever: Voksenelever skal være fyldt 25 år, når de begynder deres uddannelse, og de skal have en løn, der ifølge overenskomsten ikke er lavere end lønnen til en ufaglært på området. Satser for lønrefusion i kr. pr. skoleuge: Uddannelsesaftale indgået til og med 31. oktober års elever års elever års elever års elever Voksen Uddannelsesaftale indgået efter 31. okt Præmiering: AER udbetaler en præmie til arbejdsgivere, der i et præmieringsår har flere antal elevdage, end arbejdsgiveren gennemsnitligt har haft i de 3 foregående præmieringsår. Præmien udgør kr. pr. ekstra antal elevdage i et år - det svarer til ca. 55 kr. pr. dag. Præmien udbetales i 4. kvartal. Perioden, hvor der kan optjenes præmie, løber fra den 1. oktober til den 30. september. Ved udbetaling sammenlignes antal elevdage med de 3 foregående præmieringsår. De elever, som giver ret til lønrefusion fra AER, giver også ret til præmie. Elever i udlandet: AER støtter faglige og lokale uddannelsesudvalg, som arbejder for at finde flere praktikpladser til elever. De faglige udvalg kan også få tilskud til opsøgende virksomhed i hele verdenen fra 1. august AER giver også tilskud til svendeprøver, som afholdes af de faglige udvalg for elever med praktik i udlandet. Har du kontakter eller samarbejdspartnere i Europa, så har du mulighed for at give din elev internationale erfaringer med støtte fra AER. Hvis eleven udstationeres i mindst èn måned i et land (fra 1. august 2007 gælder det hele verdenen), dækker AER dine udgifter til: Forskellen mellem den danske og den udenlandske elevløn Alle rejseudgifterne incl. rejse til/fra Danmark til de obligatoriske skoleophold Alle flytteudgifterne

35 Tekstur & Tøl bls. 35 av 212 Befordringsudgifter: Du kan få refunderet udgifter til dine elevers transportudgifter til og fra skoleopholdet med højest 80 pct. af udgiften til billigste offentlig transportmiddel. Beløbet skal du anføre på den refusionstalon, som vi sender til dig eller anføre beløbet på vores selvbetjeningsside. Der ydes befordringstilskud for hele skolevejen, når den samlede længde er mindst 20 km. pr. dag (rejsedag). Den samlede skolevej er den nærmeste vej fra bopæl eller indkvarteringssted til skole, mellem flere undervisningsafdelinger af en skole og tilbage til enten bopæl eller indkvarteringssted. Hvis eleven skal møde på praktikstedet før eller efter den daglige undervisning på skolen, opgøres denne del af skolevejen som den nærmeste vej mellem praktikstedet og skolen. Svendeprøver: AER giver tilskud til svendeprøver. Pengene dækker udgifter til prøven og løn til skuemestrene. Det er de faglige udvalg, der står for svendeprøverne og skolerne, der betalerne udgifterne til svendeprøvegebyr - højst kr. pr elev i Efterfølgende betaler AER udgifterne. Tilskuddet gælder for EUD-elever, der er optaget til afsluttende skoleundervisning efter praktik i udlandet På statens vegne betaler AER endvidere op til kr. pr. skolepraktik eller i svendeprøvegebyr. Faglige udvalg: Faglige udvalg og lokale uddannelsesvalg kan få tilskud fra AER til arbejdet med at vejlede elever om uddannelser og job. Og til at lave praktikaftaler med arbejdsgiverne. Tilskuddet gælder for elever på erhvervsuddannelsen, der skal gå fra grundforløbet til hovedforløbet i deres uddannelse. Tilskuddet er fra en fast pulje. Aktiviteterne skal være inden for et af disse områder: Uddannelser med gode jobmuligheder og med mangel på praktikpladser eller elever Virksomheder, der ikke er godkendt som praktiksted, eller har færre elever, end de er godkendt til Styrke elevernes kendskab til forskellige fag og deres muligheder for at flytte efter en praktikplads Elevgrupper, som har særligt svært ved at skaffe sig en praktikplads. AER skal vurdere, at aktiviteten vil kunne medføre flere uddannelsesaftaler. AER skal se en evaluering, når projektet er afsluttet.

36 Tekstur & Tøl bls. 36 av 212 Føroyar Frágreiðing um føroysku yrkisútbúgvingarskipanina er at lesa í kapittul 4. Grønland Yrkisútbúgvingarskipanin í Grønlandi er í høvuðsheitum sprottin úr teirri donsku skipanini. Víst verður tí til ta skipanina longur frammi. Tað finnast fleiri yrkisútbúgvingar, sum snúgva seg um serlig grønlendsk viðurskifti, mest innan veiðu á sjógvi og landi. Noregi Í Noregi verður ikki skilt millum gymnasiala útbúgving og yrkisútbúgving. Báðar hesar útbúgvingarbreytir verða undir einum nevndar Videregående opplæring og Vidergående skole, sum fevna um allar miðnámsútbúgvingar, t.v.s. útbúgvingar millum fólkaskúlan og víðari útbúgvingar. Í Noregi nevnast víðari útbúgvingar Høyere utdanning. Videregående opplæring er inngongdin til vinnulívið og víðari útbúgving. Í inngongdini verður tískil skilt millum yrkisfakliga upplæring og lestrarfyrireikandi upplæring. Videregående opplæring varar 3-4 ár og er býtt upp í Grunnkurs (stytt GK), Videregående kurs I (stytt VKI) og Videregående kurs II (stytt VKII). Næmingar seta saman lærugreinir alt eftir um ein vil hava eina almenna gymnasiala útbúgving ella eina yrkisútbúgving ( yrkesopplæring ). Velur ein Yrkesopplæring, kunnu lærugreinirnar annaðhvørt setast saman soleiðis, at útbúgvingin eisini kann geva lestrarførleika til víðari útbúgving ella skipast sum ein skiftisútbúgving, har næmingur annaðhvørt gongur 1 ár í skúla við eftirfylgjandi upplæring í einari fyritøku í 3 ár ella 2 ár í skúla við eftirfylgjandi upplæring í einari fyritøku í 2 ár og endar útbúgvingin tá við einum fagbrev ella 3 ár í skúla og endar útbúgvingin tá við yrkeskompetanse, sum við einum ískoyti gevur lestrarførleika.

37 Tekstur & Tøl bls. 37 av 212 Strikumynd av norsku skipanini (Kelda: Oppbyggingen av videregående opplæring er vist på oversiktskartet. Av fargebruken går det tydelig fram om opplæringen foregår i skole (gult) eller bedrift (grønt). De blå boksene viser hvilken kompetanse du har oppnådd etter fullført og bestått opplæring. Svøríki Í Svøríki eru allar miðnámsútbúgvingar sonevndar Gymnasie udbildning bæði útbúgvingar, sum geva lestrarførleika og tær, sum geva yrkisførleika. Tað finnast 17 sokallað nationella program, t.v.s. lærugreinir, sum ein skal kunna taka runt um í landinum, og ein røð av serlærugreinum. Allar svensku gymnasiútbúgvingarnar vara 3 ár. Er ein 21 ár og eldri, kann ein ikki byrja eina ungdómsútbúgving, men ístaðin fara undir eina vaksnamannaútbúgving. Svensku gymnasialu yrkisrættaðu útbúgvingarnar eru í høvuðsheitum meira bókligar enn tær donsku og føroysku yrkisútbúgvingarnar og geva allar atgongd til víðari útbúgvingar.

38 Tekstur & Tøl bls. 38 av 212 Ungdómsútbúgvingarnar verða býttar upp í stig (point), og svarar ein full útbúgving (3 ár) til 2500 stig, harav kjarnulærugreinir 750 stig, sokallað karakterfak 1450 stig og vallærugreinir 300 stig. Til ber bæði at taka eina víðari útbúgving á einum høgskola ella tað, sum nevnt verður kvalificerad yrkesutbildning (stytt KY), sum er ein yrkisútbúgving aftaná loknað gymnasiala útbúgving. Talan er um eina breiða viftu av útbúgvingum innan tøkni, framleiðslu, umsorgan, KT og búskap. KY-útbúgvingarnar verða tilrættalagdar í tøttum samstarvi við vinnuna. Tær eru fleksiblar við góðum møguleikum fyri einari útbúgvingarleið, sum verður snikkað til eftir persónligum tørvi og áhuga. Umleið 1/3 av KY-útbúgvingini er upplæring í fyritøku. Longdin av útbúgvingini er eftir førleika og liggur millum 1 og 3 ár. Skúlaparturin verður boðin út av universitetum, háskúlum, kommunum, Landstingi og privatum. Finland Í Finlandi taka tey flestu eina 3-ára skúlabaseraðað yrkisútbúgving á einum yrkisskúla (yrkesskola) við bókligum og verkligum lærugreinum og hálvt ára upplæring í vinnuligari fyritøku. Í Finlandi eru víðari útbúgvingar býttar upp í ein háskúla (høgskole) ella yrkisrættaðan polytekniskan sektor fyri næmingar við 3-ára yrkisrættaðari búgving og ein universitetssektor fyri næmingar við gymnasialari útbúgving. Yrkisútbúgvingarnar fata um 3 ymisk stig (niveau) og innihalda bæði bókligar og verkligar lærugreinir umframt hálvt árs starvsvenjing í einari fyritøku og enda tær við einari yrkisroynd. Tað er møguligt at kombinera eina yrkisútbúgving við eina studentpróvtøku, og kann ein tá eftir tað verða tikin upp til útbúgving á hægri lærustovni (høgskole). Nøkur taka eina yrkisútbúgving í einari lærlingaskipan, sum minnir nógv um ta føroysku og donsku skipanina. Praktiski/verkligi parturin er tá í einari fyritøku við umleið ¾ av samlaðu útbúgvingartíðini. Í mun til okkara skipan verða sveina- og yrkisroyndir ikki havdar í Finlandi. Hevur ein frammanundan eina gymnasiala útbúgving tekur yrkisútbúgvingin styttri tíð enn um ein frammanundan bert hevur lokið grundskúlan. Áland er partur av Finlandi, men hevur sjálvstýri, sum minnir nógv um tað føroyska. Áland hevur eins og Føroyar evstu ábyrgdina av t.d. skúla- og útbúgvingarskipanini, sum í høvuðsheitum er sprottin úr teirri finsku skipanini. Tó eru ymsar tillagingar gjørdar í álendsku útbúgvingarskipanini samsvarandi tørvin. Áland er eitt oyggjasamfelag við oyggjum og einum íbúgvaratali á umleið , sum í høvuðsheitum er svenskttalandi.

39 Tekstur & Tøl bls. 39 av 212 Strikumynd av finsku skipanini (Kelda: Ísland Íslendska útbúgvingarskipanin er býtt upp í 4 stig: - Barnagarðar (leikskóli) upp til 6-ára aldur - Grundskúlar (grunnskóli) 6-16 ára aldur - Miðnámsútbúgvingar (framhaldsskóli) ára aldur - Hægri útbúgvingar (háskóli) frá 20 ára aldri Miðnámsútbúgvingarnar fara annaðhvørt fram í reinum gymnasiuskúlum (4 ár) ella í integreraðum skúlum (Fjølbrautaskólar). Yrkisfakligu útbúgvingarnar fara fram í integreraðum skúlum (Fjølbrautaskólar), í tekniskum skúlum (Iðnskóla) ella í yrkisfakligum skúlum (Verkmenntaskólar). Í Íslandi nevnast víðari útbúgvingar Háskólar, sum bæði eru almennir og privatir. Háskúlar eru vanlig universitet og institutiónir, ið ikki hava gransking.

40 Tekstur & Tøl bls. 40 av 212 Í miðnámsútbúgvingunum er mest vanligt at taka eina útbúgving í einari modulskipan. Í modulskipanini kann næmingurin við hjálp og ráðgeving frá lestrarvegleiðingini seta sína útbúgving saman eftir áhuga og evnum. Námsætlanirnar eru skipaðar sum ein høvuðsnámsætlan og ein skúlanámsætlan. Høvuðsnámsætlanin, sum Kenslumálaráðið ger og hevur ábyrgdina av, ásetir tey generellu málini fyri tær ymsu lestrarbreytirnar og lærugreinirnar v.m., meðan skúlarnir, við støði í høvuðsnámsætlanunum, gera sínar egnu skúlanámsætlanir, sum m.a. áseta hvørji útbúgvingarøki tann einstaki skúlin bjóðar út og tær neyvaru reglurnar v.m. um tær ávísu útbúgvingarnar. Tær fakligu útbúgvingarnar kunnu takast sum yrkisfakligar útbúgvingar (vanliga á einum Fjølbrautaskóla) ella sum reinar yrkisútbúgvingar (vanliga á einum tekniskum skúla (Iðnskóla) ella í yrkisfakligum skúla (Verkmenntaskóla)). Skilt verður millum útbúgvingar, ið geva løggildan førleika (autorisatión) og aðrar, ið ikki vera roknaðar sum slíkar. Tað ber til hjá næmingum/ lærlingum, sum hava lokið eina yrkisfakliga útbúgving at taka eina ískoytisútbúgving, ið veitir lestrarførleika til víðari útbúgving á háskóla. Yrkisútbúgvingarnar vara vanliga millum 3 og 4 ár og fara fram í skúla og upplæring á einum læruplássi við lærusáttmála og enda við yrkisroynd á sama hátt sum føroysku útbúgvingarnar. Ein avlærdur kann gerast meistari, tá hann ella hon hevur ávísar royndir í yrkinum og hevur lokið eina víðari meistaraútbúgving. Strikumynd av íslendsku skipanini (Kelda:

41 Tekstur & Tøl bls. 41 av 212 Frágreiðing um yrkisútbúgvingarskipanir í nøkrum øðrum evropeiskum londum: Stórabretland Yrkisútbúgvingarnar í Stórabretlandi eru ungdómsútbúgvingar, ið byrja aftaná 11 ára grundskúla. Tað sermerkta við yrkisútbúgvingarskipanini í Stórabretlandi er, at gingið verður út frá førleikamálum (sluttkompetansum). Tað merkir, at í teimum ymsu yrkisútbúgvingunum eru definerað nøkur mál og førleikakrøv, sum næmingurin/lærlingurin skal náa í útbúgvingartíðini. Tá so lestrarvegleiðarin metir ein at hava nátt kravdu málini og førleikarnar innstillar hann viðkomandi til endaliga roynd. Hetta merkir sostatt, at sama útbúgving kann t.d. taka 2 ár hjá einum og 3 ár hjá einum øðrum. Til ber at taka hesar yrkisútbúgvingar: BTEC National Awards/Certificate/Diploma, sum eru breiðar yrkisfakligar skúlaútbúgvingar á teknikarastigi innan t.d. tøkni, móta, tónleiki, myndlist, ítrótt og almennari tænastu. City & Guilds Certificates, sum eru prógv, ið verða útskriva fyri eina røð av skúlaútbúgvingum, sum verða býttar upp í 3 stig (niveau), har 3 er hægsta stigi. Modern apprenticeship eru yrkisútbúgvingar, sum primært ganga fyri seg sum starvsvenjing. Tað finnast 2 stig (niveau): Foundation modern apprenticeship, som er rætta móti næmingum millum 16- og 19 ár og Advanced modern apprenticeship, sum er rætta móti næmingum millum 16 og 15 ár. Útbúgvingarnar taka umleið 3 ár. Allar útbúgvingar í Stórabretlandi eisini yrkisútbúgvingarnar eru býttar upp í National Qualifications Framework (NQF). Tær ymsu útbúgvingarnar eru stigbýttar. Ein yrkisútbúgving í Stórabretlandi skal hava hægsta stig (stig 3) fyri at verða góðkend í t.d. Danmark. Týskland Týska yrkisútbúgvingarskipanin (Das duale System) minnir nógv um føroysku og donsku skipanina. Undirvísingin skiftir millum skúlagongd og starvsvenjing í fyritøku, og soleiðis, at lærlingurin er á skúla 1-2 dagar um vikuna og í upplæring í fyritøku 3-4 dagar í vikuni. Útbúgvingarnar taka 2-3 ár.

42 Tekstur & Tøl bls. 42 av 212 Útbúgvingarnar enda við sveinaroynd og sveinabrævið (Gesellenbrief, Facharbeiterbrief ella Abschlusszeugnis), sum verða góðkendar av fakliga myndugleikanum (Handwerkskammer, Industrie- und Handelskammer, Ärtzekammer ella Rechtanwaltskammer). Skúlaparturin fer fram á vinnuskúlum og vinnufakskúlum (Berufsschule og Berufsfachschule). Nógvir danskir lærlingar taka serliga tann verkliga partin í einari yrkisútbúgving í Týsklandi. Hetta verður tá gjørt í sambandi við PIU-skipanina (sí frammanfyri undir yvirskriftini: Yvirlit yvir ymsar skipanir í Norðurlondum og samanumtøka. Litava Litavar stigbýta yrkisútbúgvingarnar soleiðis: - Stig 1 er fyri ung frá 14 ára aldri og partur av grundskúlanum, har næmingarnir ynskja eina praktiska útbúgving. Útbúgvingin varar 2-3 ár. - Stig 2 er fyri ung millum 15 og 18 ár og byggir á 10 ára grundskúla. Útbúgvingin varar 2 ár og gevur førleika sum faklærdur arbeiðari. - Stig 3 er fyri ung millum 15 og 20 ár og byggir á 10 ára grundskúla. Útbúgvingin varar 3 ár og kombinerar eina fakliga útbúgving við eina yrkisgymnasiala útbúgving, sum umframt at veita fakligan førleika eisini veitir førleika til at verða tikin upp til víðari útbúgving. Frankaríki Í Frankaríki tekur ein eina yrkisútbúgving sum eina yrkisgymnasiala útbúgving (lycée professionel). Talan er um 3 breytir: 1) Eina 2-3 ára praktiska skúlaútbúgving (Certificat d'aptitude Professionnelle, stytt CAP), sum gevur førleika til t.d. mekanikarayrkið, hárfríðkarayrkið, gartnarayrkið umframt eini 200 onnur yrki. CAP gevur atgongd til Baccalauréat professionnel, stytt Bac Pro sí undir 3). CAP kann eisini takast sum ein lærlingaútbúgving við lærusáttmála og skúlagongd á lærlingameginskúlum (Centre de formation d'apprentis, stytt CFA) 2) Eina 2 ára sergreinaútbúgving (Brevet d'etudes Professionnelles, stytt BEP) innan t.d. tøkni, mekanikk, el, tekstil, handil, skrivstovu og búskap umframt 35 onnur yrki. Hesar geva somuleiðis atgongd til Bac Pro, sí undir 3). 3) Eina 2 ára yrkisgymnasial útbúgving (Baccalauréat professionnel, stytt Bac Pro) aftaná eina CAP ella BEP útbúgving. Ein Bac Pro útbúgving er fyrst og fremst rætta móti starvi í framleiðsluvinnuni, landbrúksvinnuni og tænastuvinnuni. Útbúgvingin gevur eisini atgongd til víðari/hægri útbúgving.

43 Tekstur & Tøl bls. 43 av 212 Frágreiðing um yrkisútbúgvingarskipanir í øðrum heimspørtum USA Yrkisútbúgvingarskipanin í USA kann ikki samanberast við føroysku ella donsku skipanina. Yvirhøvur fer ein yrkisútbúgving fram í fyritøkum. Serliga tvinnanda skúlaskipanir finnast í USA: High School Í USA fara flest ungu úr grundskúlanum beinleiðis í High School, sum er nógv breiðari og á hægri stigi enn t.d. ein norðurlendskur studentaskúli. Í High School ber til at taka eina røð av fakligum lærugreinum, sum tó ikki geva førleika til víðari lestur. College Nógvar yrkisútbúgvingar fara fram á einum hægri stigi í einum College. Eftir College útbúgvingina skulu næmingarnir í upplæring í einari fyritøku til tess at fullføra eina ávísa yrkisútbúgving. Japan Tað finnast tvinnanda yrkisútbúgvingarskipanir í Japan: Á gymnasialum stigi Eftir 9 ára grundskúla kann ein verða tikin upp til eina yrkisútbúgvingarbreyt í einari 3 ára gymnasialari útbúgving. Í yrkisútbúgvingarbreytini verður undirvíst í kravdum almenngymnasialum og yrkisfagligum lærugreinum sum enda við prógvi, ið gevur førleika til upptøku til víðari útbúgving. Á College stigi Eftir 9 ára grundskúla kann ein byrja á Tekniskum College (Koto Senmon Gakko), sum bjóðar 5 ára yrkisfakligar útbúgvingar, rættaðar móti tørvinum í vinnuni. Eftir 9 ára grundskúla varar útbúgvingin 3 ár. Til ber eisini at byrja á Tekniskum College eftir 12 ára grundskúla, og varar útbúgvingin tá 2 ár. Útbúgvingarnar kombinera kravdar almennar gymnasialar lærugreinir við yrkislærugreinum og enda tá við prógvi á einum førleikastigi, sum svarar til eina víðari útbúgving.

44 Tekstur & Tøl bls. 44 av 212 Kina Ein 3 ára yrkisútbúgving á yrkisskúla í Kina (á enskum kallað Skilled worker schools og Vocational secondary schools ) gevur fakligan førleika. Útbúgvingin kann eisini fara fram á serskúla (á enskum Secondary specialised school ) sum tekur 2-4 ár og er á einum hægri stigi enn fyrrnevndu skúlar. Stig 4 er fyri ung millum 19 og 21, sum fyrst hava lokið eina gymnasiala útbúgving fyri síðani at fara undir eina yrkisútbúgving, sum tá varar 1-2 ár.

45 Tekstur & Tøl bls. 45 av 212 Samanumtøka av yrkisútbúgvingarskipanunum í londunum nevnd frammanfyri Tað eru serliga 8 viðurskifti sum sermerkja yrkisútbúgvingarskipanirnar í londum nevnd eru frammanfyri. Tey 8 eyðkennini eru: 1) Skúlabaseraðar útbúgvingar Í fleiri londum eru yrkisútbúgvingarnar fult skúlabaseraðar. T.v.s. at næmingur/ lærlingur tekur alla útbúgvingina í skúla. Í nøkrum londum fer tó ein (lítil) partur av útbúgvingini fram í vinnuni. 2) Praktikkbaseraðar útbúgvingar Í fleiri londum fer ein stórur partur av einari yrkisútbúgving fram sum upplæring í fyritøku. T.v.s. at næmingur/lærlingur tekur ein relativan stóran part av útbúgvingini í vinnuligari fyritøku. 3) Útbúgvingin byrjar í skúla Tað er munur á hvar í útbúgvingargongdini skúlaparturin liggur. Í fleiri londum byrjar útbúgvingin á skúla. Talan er ofta um tvinnanda skipanir, har møguleikar verða givnir til eisini at byrja eina yrkisútbúgving í vinnuni. 4) Útbúgvingin byrjar í vinnu Í fleiri londum byrjar útbúgvingin í vinnuni. Talan er ofta um tvinnanda skipanir, har møguleikar verða givnir til eisini at byrja eina yrkisútbúgving í skúla. 5) Útbúgvingarnar eru stuðlaðar av tí almenna Í nógvum londum eru yrkisútbúgvingarskipanirnar alment stuðlaðar. Talan er um lond, har útbúgvingarnar í høvuðsheitum eru skúlabaseraðar. 6) Útbúgvingarnar eru stuðlaðar av tí almenna og arbeiðsgevara Í øðrum londum eru yrkisútbúgvingarskipanirnar stuðlaðar av bæði tí almenna og privata (t.d. av virkjum/arbeiðsgevarum sí dømi um hetta undir AER í donsku skipanini. 7) Høgt lærugreinastig Í fleiri londum eru yrkisútbúgvingarnar serliga har tær eru skúlabaseraðar á einum høgum lærugreinastigi (t.d. á C-stigi). 8) Lágt lærugreinastig Í fleiri londum eru yrkisútbúgvingarnar serliga har útbúgvingin byrjar í vinnuni - á einum lágum lærugreinastigi (t.d. á E- ella F-stigi). Viðmerkjast skal, at fleiri lond hava eina blandingsskipan, t.v.s. at undantøk finnast í flestu londum, tí at skipanirnar ofta laga seg eftir ymsum tørvum, sum stinga seg upp í samfelagnum. Í nógvum londum er øll útbúgvingin ein skúlaútbúgving, har næmingar/ lærlingar als ikki fáa eina upplæring í vinnuni. Í øðrum lagi hava lond (serliga Norðurlond) skiftisútbúgvingar, har næmingar/lærlingar eru í skúla ein part av tíðini og í upplæring í vinnuni ein part av tíðini. Í triðja lagi kann øll upplæringin fara fram í vinnuni t.d. modern apprenticeship skipanin í Bretlandi. Hví ein skipan sær soleiðis út í einum landi og heilt øðrvísi í einum øðrum landi hevur helst støði í m.a. siðbundni ella umstøður (politiskar ella vinnuligar). Dømi um ymiskleika eru Danmark og Svøríki hóast talan er um grannalond.

46 Tekstur & Tøl bls. 46 av 212

47 Tekstur & Tøl bls. 47 av 212 Kap. 4. Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin Innleiðing (søguligt yvirlit) Verandi yrkisútbúgvingarlóg (inngangur) Høvuðstættirnir í yrkisútbúgvingarlógini Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin hevur hesi eyðkenni Galdandi regluverk á yrkisútbúgvingarøkinum Ráðsskipanin (Yrkisútbúgvingarráðið, Yrkisnevndirnar, Umsitingin av skipanini (Yrkisútbúgvingarstovan/Yrkisdepilin).

48 Tekstur & Tøl bls. 48 av 212 Innleiðing (søguligt yvirlit) Í Álit um yrkisútbúgvingarskipan frá januar 1997, bls. 9, verður soleiðis sagt: Eftir at lærlingaútbúgvingarnar saman við arbeiðsmarknaðarmálum vórðu yvirtiknar sum sermál við heimastýrislógini í 1948, var neyðugt hjá heimastýrinum at lóggeva á hesum øki. Við løgtingslóg nr. 29 frá 12. oktober 1954 um lærlingaviðurskifti kom fyrsta føroyska yrkisútbúgvingarlógin í gildi. Til tá hevði danska lærlingalógin verið galdandi í Føroyum. Vinnuskúlarnir vóru tó framvegis undir danskari stuðulskipan og fingu ríkisstuðul til lærlingaundirvísingina treytað av, at undirvísingin var í samsvari við tær av Læruráðnum góðkendu útbúgvingareglur. Eftir hesi stuðulskipan lat ríkið 80% og føroysku kommunurnar 20% til lærlingaútbúgvingarnar. Til próvtøkuútbúgvingarnar var ríkisstuðulin 100%. Henda stuðulsveiting verður nú latin landskassanum sum partur av heildarveitingingi. Heimildin at skipa útbúgvingar, sum ikki eru yvirtiknar eftir heimastýrislógini, er i danskari lóg (rammulóg), nr. 54 frá 14. februar 1979 um Lov for Færøerne om godkendelse at handelsskoler, tekniske skoler, maskinmester- og maskinistskoler. Við kunngerð nr. 785 frá 22. sept hevur landsstýrið, við heimild i fólkatingslóg nr. 54 frá 14. februar 1979 (rammulógin), endaliga yvirtikið heimildirnar at góðkenna handilsskúlar, tekniskar skúlar og maskinmeistara- og maskinistskúlar í Føroyum. Heimastýrið hevur somuleiðis fingið heimild at áseta nærri reglur um innihald, vav og tilrættalegging av undirvísingini á hesum skúlum. Omanfyri nevndu viðurskifti eru nú broytt, við tað at Løgtingið tann 8. oktober 2001 samtykti soljóðandi (løgtingsmál nr. 130): Samsvarandi løgtingssamtyktini frá 20. apríl 2001 um sjálvstýri Føroya fólks, 46 í løgtingslóg nr. 103 frá 26. juli 1994 um stýrisskipan Føroya og 2 í heimastýrislógini (B. Færø Amts Kundgørelse Nr. 11 af 31. marts 1948 af Lov om Færøernes Hjemmestyre), eru øll mál og málsøki á lista A í heimastýrislógini yvirtikin sum føroysk sermál við gildi frá 1. januar Hetta merkir m.a., at danska rammulógin, nr. 54 frá 14. februar 1979 um Lov for Færøerne om godkendelse af handelsskoler, tekniske skoler, maskinmester- og maskinistskoler er sett úr gildi, samanber eisini Aftale mellem den danske regering og Færøernes landsstyre i forbindelse med hjemmestyrets beslutning om overtagelse af sagsområdet skolevæsenet dagfest 22. desember Øll avtalan finst í fullum líki aftast í savninum sum fylgiskjal. Sostatt hevur Føroya Løgting nú evsta myndugleika tá ið ræður um undirvísingar- og skúlaviðurskifti.

49 Tekstur & Tøl bls. 49 av 212 Yrkisútbúgvingarlógin Uppskotið til verandi yrkisútbúgvingarlóg var tilevnað av nevnd, sum landsskúlastjórin setti í Nevndin handaði landsskúlastjóranum tilmælið Álit um yrkisútbúgvingarskipan í januar mánaða Álitið Álit um yrkisútbúgvingarskipan 1997 (Tiff-skjal) sæst á heimasíðini hjá Yrkisdeplinum (yrkisdepilin.fo) undir Álit og rit. Løgtingið samtykti í desember 1998 uppskotið frá nevndini við løgtingslóg nr. 94 frá 28. des. 1998, sum seinni er broytt við løgtingslóg nr. 15 frá 16. mars Avrit av galdandi yrkisútbúgvingarlóg finst aftast í savninum sum fylgiskjal. Skipanirnar (programmer og ordninger), sum nevndar eru fyrst í savninum, so sum Evropass, Leonardoavtalan, Bologna- og Lissabonavtalan, Keypmannahavnaravtalan o.a. vóru ikki til tá ið Álitið um yrkisútbúgvingarskipanina varð gjørt í 1995 til Í Álitinum um yrkisútbúgvingarskipanina (bls. 15) verður soleiðis sagt: Endamálið við fyriliggjandi lógaruppskoti er m.a. at fáa lóggávuna á hesum øki dagførda og samstundis tillagað soleiðis, at hon í mest møguliga mun samsvarar við ta skipan, sum føroyska skipanin í nógv størstan mun er tengd at, nevnliga teirri donsku. Somuleiðis er endamálið, at lóggávan verður dagførd, so at hon samsvarar við gjørdar og ætlaðar stýrisskipanar- og aðrar fyrisitingarligar reglur... Uppskotið um yrkisútbúgvingarskipan svarar til tær meginreglur, sum eyðkenna útbúgvingarmynstrið í Føroyum, bæði tá ið tað snýr seg um vinnulig og samfelagslig viðurskifti, og tá ið ræður um skúla- og undirvísingarlig viðurskifti, herímillum til bæði ástøðilig og verklig førleikakrøv og sum grundarlag undir framhaldandi útbúgving herheima og uttanlands. Yrkisskúlalógin Løgtingið samtykti eisini í desember 1998 Løgtingslóg nr. 106 frá 29. desember 1998 um yrkisskúlar. Í 1 er endamálsorðingin í skúlalógini soljóðandi: Landsstýrismaðurin kann góðkenna yrkisskúlar, hvørs endamál er 1. at geva undirvísing í yrkisútbúgvingum eins og øðrum javnsettum útbúgvingum og skeiðvirksemi, 2. at menna útbúgvingarvirksemi, herímillum námsfrøðiligu uppgávur skúlans, 3. at menna tann einstaka næmingin og hjálpa viðkomandi til samfelagsliga fatan, 4. at nøkta tørvin hjá vinnuni, tá ið ræður um fakligan førleika og almennan kunnleika. Avrit av yrkisskúlalógini finst aftast í savninum sum fylgiskjal.

50 Tekstur & Tøl bls. 50 av 212 Høvuðstættirnir í yrkisútbúgvingarlógini: Endamálið við yrkisútbúgvingunum Í 2 verður endamálið við útbúgvingunum ásett. Talan er um - at tær skulu miða ímóti at menna tann einstaka og hjálpa viðkomandi til samfelagsliga fatan - at tær skulu leggja grundarlag undir framtíðar yrki og framhaldandi útbúgving. - at tær skulu nøkta tørvin hjá vinnuni, tá ið um ræður fakligan førleika og almennan kunnleika. Yvirskipaði leiðsluhátturin Í 4 er tann yvirskipaði leiðslurætturin soleiðis ásettur: - Landsstýrismaðurin ásetur (t.v.s. ásetir í kunngerð) reglur um útbúgvingarnar sum heild og yvirskipaðu reglurnar fyri hvørja útbúgving sær. - Eitt yrkisútbúgvingarráð ger tilmæli (til landsstýrisfólkið) um yvirskipaðu reglurnar (sí frágreiðingina um Yrkisútbúgvingarráðið seinni í frágreiðingini). - Yrkisnevndir gera reglur fyri hvørja útbúgving sær (sí frágreiðingina um yrkisnevndirnar seinni í frágreiðingini). Skiftið millum verkliga læru á læruplássi og undirvísing í skúla Sambært 3 verða yrkisútbúgvingarnar skipaðar soleiðis, at skift verður ímillum verkliga læru á læruplássi og undirvísing í skúla, og at tær enda við útbúgvingarskjali. Atgongd til útbúgvingarnar Í 6 og 16 eru treytirnar fyri at byrja eina yrkisútbúgving tær, - at tann, sum verður tikin í læru í einari yrkisútbúgving, skal hava fylgt undirvísingini til fráfaringarroynd fólkaskúlans. - at lærusáttmáli skal vera undirskrivaður av báðum pørtum og góðkendur av góðkenningarmyndugleikanum, áðrenn læran byrjar ( 31). - at verkliga læran fer fram á einum ella fleiri virkjum, ið frammanundan eru góðkend sum lærupláss av viðkomandi yrkisnevnd ( 16). Innihaldið í útbúgvingunum - Yrkislærugreinir skulu vanliga hava seks tíggjundapartar av samlaðu tíðini ( 12). Yrkislærugreinirnar fata um verkliga og ástøðiliga undirvísing, ið sermerkja viðkomandi útbúgving og skulu veita almennan kunnleika og fakligan yrkisførleika ( 13). Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevnd, hvørjar yrkislærugreinir skulu verða tengdar at tí ávísu útbúgvingini ( 14). Ein yrkislærugrein er undirvísing í fakligu evnum. Ein húsasmiður t.d. fær undirvísing í timburfakinum, ein bilsmiður í bil-fakinum, ein elektrikari í elfakinum og ein maskinsmiður í maskin-fakinum o.s.v. Yrkislærugreinir verða ikki býttar upp í lærugreinastig eins og almennar lærugreinir, sí niðanfyri.

51 Tekstur & Tøl bls. 51 av Almennar lærugreinir skulu hava tríggjar tíggjundapartar av samlaðu tíðini ( 12). Almennu lærugreinirnar fevna um ástøðiliga undirvísing, ið skal miða ímóti at menna tann almenna kunnleikan. Somuleiðis skulu almennu lærugreinirnar nøkta krøvini til ungdómsútbúgvingar, her í millum styrkja persónliga menning, lestrarførleika og samfelagsfatan ( 13). Landsstýrismaðurin ger av, hvørjar almennar lærugreinir skulu verða tengdar at ávísari útbúgving ( 14). Almennar lærugreinir eru t.d. føroyskt, enskt, støddfrøði, alisfrøði, evnafrøði og lívfrøði o.s.v. Almennu lærugreinirnar innan yrkisútbúgvingarøki eru vanliga á E-stigi, men kunnu verða á einum gymnasialum C-stigi. - Vallærugreinir skulu hava ein tíggjundapart av samlaðu tíðini ( 12). Vallærugreinirnar skulu miða ímóti at nøkta áhugamál lærlingsins, at stuðla áhugan fyri framhaldandi útbúgving, menna yrkis- og lestrarførleikan og stimbra vanligu førleikakrøvini og arbeiðsmøguleikarnar í samfelagnum ( 13). Skúlarnir gera av, hvørjar vallærugreinir skulu verða bodnar út á skúlunum ( 14). Ein vallærugrein er t.d. ítróttur, tónleikur ella aðrar ikki kravdar almennar lærugreinir, t.d. fremmandamál e.a. Próvtøkur og endalig roynd (Sí eisini undir yvirskriftini: Útreiðslur í sambandi við yrkisútbúgvingar) - Próvtøkur verða skipaðar eftir reglum, sum landsstýrismaðurin ásetur. Próvtøkur í yrkislærugreinum verða tó ásettar eftir reglum, sum yrkisútbúgvingarráðið hevur tilmælt eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevndum ( 17). - Sveina- og yrkisroyndir verða hildnar í teimum einstøku útbúgvingunum, um hetta er samtykt av viðkomandi yrkisnevnd ( 18). Sveina- og yrkisroyndir fara vanliga fram í seinasta skúlaskeiðnum. - Sambært kunngerð nr. 64 frá frá 31. mai 2002 um próvtøkur í yrkis- og serlærugreinum og fremjingarreglur fyri yrkis- og sveinaroyndir, 3, er ásett, at til yrkisroynd (innan handils- og skrivstovuøkið) tilnevnir viðkomandi yrkisnevnd 1 metingardómara og til sveinaroynd (innan handverksøkið) 2 metingardómarar, sum skulu døma avrikini, og at skúlin leggur royndirnar til rættis í samráð við avvarðandi yrkisnevnd. Gjald fyri skúlagongd Sí undir yvirskriftini: Gjøld í sambandi við yrkisútbúgvingarskipanina. Lønarviðurskifti Sí undir yvirskriftini: Gjøld í sambandi við yrkisútbúgvingarskipanina. Leikluturin hjá vinnuni og skúlunum Sí undir yvirskriftini: Leikluturin í yrkisútbúgvingarskipanini hjá vinnuni og skúlunum.

52 Tekstur & Tøl bls. 52 av 212 Galdandi regluverk á yrkisútbúgvingarøkinum Lógargrundarlagið undir yrkisútbúgvingunum er løgtingslóg nr. 94 frá 29. des um yrkisútbúgvingar, sum seinast broytt við løgtingslóg nr. 15 frá 16. mars Lógin inniheldur hesar kapitlar: - Kapittul 1 Endamál o.a. - Kapittul 2 Atgongd til útbúgvingarnar - Kapittul 3 Útbúgvingarskipanin - Kapittul 4 Innihaldið í yrkisútbúgvingunum - Kapittul 5 Ráðsskipanin - Kapittul 6 Læruplássini - Kapittul 7 Sáttmálaviðurskifti - Kapittul 8 Aðrar ásetanir - Kapittul 9 Gildiskoma og skiftisreglur Við heimild í nevndu lóg eru hesar kunngerðir settar í gildi: - Kunngerð um felags útbúgvingarreglur útbúgvingarbygnað fyri yrkisútbúgvingar - Kunngerð um lærusáttmálar o.a. - Kunngerð um sáttmálaskylduga útbúgving, upptøku í skúla, floksbýtistal og skúlasamstarv - Kunngerð um umsitingargjald vinnunar - Kunngerð um lønarendurgjald og ferðagjald til lærupláss - Kunngerð um skiftisreglur - Kunngerð um næmingaráð á yrkisskúlum - Kunngerð um lærararáð á yrkisskúlum - Kunngerð um møtiskylda í yrkisútbúgvingum - Kunngerð um undirvísingarførleika í yrkisskúlum - Kunngerð um próvtøkur í yrkis- og serlærugreinum og fremjingarreglur fyri yrkis- og sveinaroyndir - Kunngerð um próvtalsstiga og aðra døming (próvtalskunngerðin) - Kunngerð um sáttmálanevnd - Kunngerð um kærunevnd um góðkenning av virkjum sum lærupláss - Kunngerð um lesiætlanir Umframt nevndu lóg og kunngerðir, eru aðrar viðkomandi lógir og kunngerðir settar í gildi, m.a. hesar: - Løgtingslóg um yrkisskeið - Kunngerð um yrkisskeið - Kunngerð um námsfrøðiliga útbúgving av lærarum á vinnu- og miðnámsskúlunum - Reglugerð um góðkenning av læruplássum - SIT-lógin - SIT-kunngerðin - FHS-lógin - FHS-kunngerðin - Kunngerð um próvtøku í grundútbúgvingini innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið (FHS) og innan hægri handilspróvtøku (HH) - Løgtingslóg um Føroya Yrkisskúla fyri fiskaídnað og havbúnað - Kunngerð um støðisútbúgving og hægri próvtøku innan fiskaídnað og havbúnað (SIF- og HIF-kunngerðin)

53 Tekstur & Tøl bls. 53 av 212 Ráðsskipanin Yrkisútbúgvingarráðið Sambært 19 í yrkisútbúgvingarlógini er ásett, at Landsstýrismaðurin setur eitt yrkisútbúgvingarráð, sum í tilmælum sínum til landsstýrismannin viðger mál sambært teimum heimildum, tí eru givnar. Sambært 20 er ásett, at Yrkisútbúgvingarráðið hevur 9 limir. Landsstýrismaðurin velur formannin. Harumframt tilnevnir landsstýrismaðurin 4 limir, sum skulu umboða arbeiðsgevarar og 4 limir, sum skulu umboða løntakarar. Yvirlit yvir ráðslimir og skúlaumboð sæst sum fylgiskjal aftast í savninum. Sambært 21 er ásett, at Yrkisútbúgvingarráðið ger tilmæli til landsstýrismannin um: - reglur um útbúgvingar sum heild og yvirskipaðar reglur fyri hvørja útb. sær. - stovnan, niðurlegging og avtøku av útbúgvingum, smb. 5, stk hvørjar útbúgvingar verða roknaðar sum yrkisútbúgvingar, smb. 6, stk verkligar partar í skúla og undirvísing á læruplássum, smb. 7, stk útbúgvingarreglur, smb. 8, stk frítøku fyri partar av útbúgvingini, smb. 9, stk reglur um ískoytisskeið, smb. 9, stk hvørjar yrkislærugreinir hoyra til ávísa útbúgving, smb. 14, stk reglur um verkligu læruna, smb. 16, stk reglur um próvtøkur í yrkislærugreinum, smb. 17, stk reglur um sveina- og yrkisroyndir, smb. 18, stk reglur um døming o.a., smb. 18, stk reglur um hvussu lærlingur fær boð um at koma í skúla, smb. 29, stk reglur um burturvísing, smb. 30, stk hvussu lærusáttmálaskjal skal verða orðað, smb. 31, stk reglur um frávik, smb reglur um læraraførleika, smb skiftisreglur, smb. 47, stk. 2. Stk. 2. Yrkisútbúgvingarráðið hevur eisini til uppgávu: - at gera viðtøkur fyri ráðið, smb. 19, stk at tilnevna yrkisnevndir, smb. 22, stk at góðkenna viðtøkur fyri arbeiðið hjá yrkisnevndum, smb. 22, stk at seta fyribilsnevndir, smb. 22, stk at áseta minstuløn til lærlingar, har ið eingin sáttmáli er, smb. 33, stk at ráðgeva landsstýrismanninum um, hvussu útbúgvingarskipanin eigur at leggjast soleiðis til rættis, at sett mál og krøv, smb. 2, verða nádd - at fylgja við gongdini og nýggjum vinnumøguleikum, og við støði í hesum gera landsstýrismanninum tilmæli um tørvin á nýggjum útbúgvingum og umskipan av ella avtøku av verandi útbúgvingum - at fylgja við verandi útbúgvingum og við støði í hesum gera landsstýrismanninum tilmæli um tørvin á at samskipa útbúgvingarnar betur og møguliga leggja útbúgvingar saman.

54 Tekstur & Tøl bls. 54 av 212 Yrkisnevndaskipanin Sambært 22 í yrkisútbúgvingarlógini er ásett, at Yrkisútbúgvingarráðið tilnevnir yrkisnevndir, sum skulu viðgera mál innan viðkomandi útbúgvingar við støði í teimum heimildum, sum givnar eru í hesi lóg. Í stk. 2 er ásett, at limirnir í yrkisnevndunum verða valdir av viðkomandi yrkisfeløgunum, at í hvørjari yrkisnevnd skulu vera 2 ella 4 limir, og at arbeiðsgevarar og løntakarar skulu hava javnstóra umboðan (paritetiska samanseting). Í stk. 3 er ásett, at yrkisútbúgvingarnar verða bólkaðar í skyldar útbúgvingar eftir samtykt frá Yrkisútbúgvingarráðnum, og at ein yrkisnevnd verður sett fyri hvønn yrkisútbúgvingarbólk. Tað eru í løtuni 9 útbúgvingarbólkar og harav 9 yrkisnevndir, sum allar hava 4 limir hvør. Tað merkir, at tað eru 36 yrkisnevndalimir tilsamans. Yvirlit yvir útbúgvingarbólkar, yrkisnevndir og nevndalimir sæst sum fylgiskjal. Sambært 23 í lógini er ásett, at fyri tær útbúgvingar, ið eru góðkendar, samtykkja yrkisnevndirnar reglur um: - hvørja útbúgving sær, smb. 4, stk 3. - útbúgvingartíðina, smb. 8, stk býtið millum verkliga læru og skúlagongd, smb. 8, stk stevnumiðini fyri verkligu læruna og skúlagongdina, smb. 8, stk stytting í lærutíðini samb. 9, stk valið av lærugreinum, smb. 14, stk góðkenning av læruplássum, smb. 16, stk verkligu læruna, smb. 16, stk próvtøkur í yrkislærugreinunum, smb. 17, stk sveina- og yrkisroyndir, smb. 18, stk stytting av útbúgvingartíðini, smb. 35, stk. 2 og 37 - leinging av útbúgvingartíðini, smb. 36, stk. 2 og 3. - stytting ella leinging av útbúgvingartíðini, smb. 37. Yrkisnevndirnar hava eisini til uppgávu: - at gera lesiætlanir fyri tær einstøku útbúgvingarnar, smb at virka fyri bestu viðurskiftum á læruplássum, smb. 25, stk at kanna lærupláss, smb. 25, stk at royna semju millum lærling og lærupláss, smb. 40, stk. 1. Umsitingin av skipanini (Yrkisdepilin) Umsitingin av ráðs- og yrkisnevndaskipanini liggur í Yrkisdeplinum undir Vinnuog miðnámsskúladeildini í Mentamálaráðnum. Yrkisdepilin umsitur alla yrkisútbúgvingarskipanina eftir kap. 5 í yrkisútbúgvingarlógini. Í Yrkisdeplinum starvast 3 fólk: Fyrisitingarleiðari, sum eisini er skrivari hjá Yrkisútbúgvingarráðnum. Skrivari/málsviðgeri hjá yrkisnevndunum og eitt skrivstovufólk. Sambært Løgtingsfíggjarlógini er fíggjarætlanin hjá Yrkisdeplinum fyri 2007 mett til 2, 2 mió kr.

55 Tekstur & Tøl bls. 55 av 212 Føroyska yrkisútbúgvingarskipanin hevur hesi eyðkenni: 1) Útbúgvingarnar eru praktikkbaseraðar. Sambært 3 í lógini er ásett, at útbúgvingarnar verða skipaðar sum skiftisútbúgvingar. Vanliga er býtið, sum verður ásett í útbúgvingarkunngerðunum, at undirvísing í skúla er 1/3 og upplæring á læruplássi 2/3 av samlaðu útbúgvingartíðini. 2) Útbúgvingarnar byrja í vinnuni og krevja lærusáttmála. Sambært 4 í lógini er ásett, at fyri lærlingar, sum byrja eina yrkisútbúgving við lærusáttmála, verður lærutíðin roknað frá tí degi, sáttmálin hevur gildi, tó í fyrsta lagi frá tí degi lærusáttmálin er góðkendur av góðkenningarmyndugleikanum. Vanliga byrjar ein útbúgving á læruplássi til lærlingurin fer á tað fyrsta skúlaskeiðið. Tað velst um nær tað fyrsta skúlaskeiðið byrjar og nær læran byrjar. Í einstøkum førum kann talan verða um nakrar dagar, í øðrum førum nakrar vikur ella nakrar mánaðir. Í flestu førum taka lærlingarnir tað 1. skúlaskeiði í tí fyrsta læruárinum. 3) Útbúgvingarnar hava sambært yrkisútbúgvingarlógini lágt lærugreinastig. Tað er ikki ásett í yrkisútbúgvingarlógini á hvørjum stigi lærugreinirnar skulu verða. Í høvuðsheitum eru lærugreinirnar á einum E-stigi. Higartil er ongin áseting í nakrari útbúgvingarkunngerð um, at lærugreinir skulu t.d. verða á einum C-stigi. Tó skal viðmerkjast, at yrkislærd, sum hava lokið eina støðisútbúgving áðrenn læran byrjaði, hava tikið fleiri lærugreinir á C-stigi (meira um hetta í kap. 14): Í FHS-útbúgvingini eru lærugreinirnar á C-stigi: støddfrøði, marknaðarførsla, KT, virkisbúskapur, føroyskt, týskt og enskt. Í SIT1-útbúgvingini eru lærugreinirnar á C-stigi: støddfrøði, føroyskt og enskt. Í SIT2-útbúgvingini eru lærugreinirnar á C-stigi: alisfrøði, evnafrøði og lívfrøði. 4) Útbúgvingarnar verða fíggjaðar av bæði tí almenna og av vinnuni. Tað almenna rindar fult út rakstrarútreiðslurnar hjá skúlunum og rindar lønarendurgjald til lærupláss, tá ið lærlingur tekur skúlagongdina umframt ferðaendurgjøld, tá skúlagongdin er í útlendskum skúla. Vinnan rindar lønina, meðan lærlingur er í upplæring á læruplássi og rindar ávíst gjald fyri hvønn lærusáttmála til útreiðslurnar hjá yrkisnevndunum o.a.

56 Tekstur & Tøl bls. 56 av 212

57 Tekstur & Tøl bls. 57 av 212 Kap. 5 Kap. 5. Føroyska contra útlendskar yrkisútbúgvingarskipanir Hvat innihalda útlendskar skipanir, sum ikki finnast í føroysku skipanini (upptøka til eina yrkisútbúgving, roynd áðrenn upptøku í skúla, avmarkingar til upptøku, persónlig útbúgvingarætlan, loggbók, útbúgvingartrin, játtan til beinleiðis undirvísingarútreiðslur, diffirensierað undirvísing, tilnevning av limum í ráðið, praktikkpláss, skúlapraktikk, erhvervsuddannelse+, vaksnamannaútbúgvingar, aðrar lógir og skipanir, programmer og ordninger).

58 Tekstur & Tøl bls. 58 av 212 Hvat innihalda útlendskar skipanir, sum ikki finnast í føroysku skipanini? Við gjøgnumgongd av donsku yrkisútbúgvingarlógini, Bekendtgørelse af lov om erhvervsuddannelser LBK nr af 23/10/07 (sum kann takast niður frá hesi heimasíðu: eru niðanfyri nevndu viðurskifti í donsku skipanin, sum ikki eru við í teirri føroysku. Viðmerkjast skal, at flestu Noðrurlond hava niðanfyri nevnu viðurskifti við í teirra útbúgvingarskipanum, men fyri at fáa eina greiða mynd er valt at samanbera føroysku skipanina við donsku skipanina, sum føroyska skipanin í høvuðsheitum er sprottin úr. Viðmerkjast skal eisini, at ritstjórin hevur valt ikki at gera egnar viðmerkingar til tekstin, og at nøkur av niðanfyri nevndu evnum eisini eru umrødd frammarlaga í savninum undir Danmark við yvirskriftini: Frágreiðing um yrkisútbúgvingarskipanirnar í Norðurlondum. Um upptøku til eina yrkisútbúgving: 3. En uddannelse indledes af den enkelte elev enten på skole eller i en virksomhed på grundlag af en uddannelsesaftale. Stk. 2. En uddannelse er fælles for eleverne, uanset om den enkelte elev indleder uddannelsen på skole eller i en virksomhed. 5. Adgang til en erhvervsuddannelse har alle, der har opfyldt undervisningspligten efter folkeskoleloven. Stk. 2. Alle, der opfylder betingelsen i stk. 1, har krav på at blive optaget i et grundforløb efter eget valg, jf. dog 9. Um roynd áðrenn upptøku í skúla: 7. Undervisningsministeren kan fastsætte krav til ansøgernes danskkundskaber ved optagelse til skoleundervisning. Um reglur um avmarking til upptøku: 9. Undervisningsministeren kan under hensyn til beskæftigelsesmulighederne efter indstilling fra Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser fastsætte regler om begrænsning af adgangen til skoleundervisning inden for de enkelte uddannelser for elever, der ikke har uddannelsesaftale. Stk. 2. Undervisningsministeren kan fastsætte regler om begrænsning af elevernes deltagelse i den valgfri del af et grundforløb, jf. 24, stk. 3, og i supplerende undervisning, jf. 24, stk. 4, og 51, stk. 1. Reglerne kan indeholde rammer for den enkelte skoles udbud af valgfri undervisning. Um persónliga útbúgvingarætlan (elevplan): Sí eisini um næmingaætlan undir Danmark frammalaga í savninum. 13, Stk. 2. Skolen udarbejder sammen med eleven og en eventuel praktikvirksomhed efter reglerne om uddannelsen en personlig uddannelsesplan for eleven.

59 Tekstur & Tøl bls. 59 av 212 I den personlige uddannelsesplan, som udarbejdes på grundlag af elevens forudsætninger sammenholdt med målene for elevens uddannelsesforløb, herunder eventuel grundlæggende praktisk oplæring i praktikvirksomheden efter 12, stk. 1, 2. pkt., og undervisning efter 24, stk. 3 og 4. Um útbúgvingartrin: Sí eisini um útbúgvingartrin undir Danmark frammarlaga í savninum. 15, Stk. 3. Skolen kan tilrettelægge forløb, der omfatter dele af en eller flere erhvervsuddannelser, og som tillige kan omfatte andre relevante uddannelseselementer. Forløbet beskrives i elevens personlige uddannelsesplan, jf. 13, stk. 2. Forløbet består af skoleundervisning og praktikuddannelse. Stk. 5. Undervisningsministeren fastsætter i medfør af 4, stk. 1, regler om trindeling efter stk. 2 og om forløb efter stk. 3. Undervisningsministeren kan efter indstilling fra Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser endvidere fastsætte, at en uddannelse ikke skal kunne trindeles. Sambært heimasíðu danska Kenslumálaráðsins undir yvirskriftini Spørgsmål og svar om fornyelse af erhvervsuddannelserne verður soleiðis sagt um skipanina við útbúgvingartrinum: Spørgsmål: Skal alle uddannelser trindeles? Svar: Lovændringen indebærer, at alle uddannelser skal trindeles. Det er dog en forudsætning, at hvert trin i en uddannelse skal afspejle en kompetenceprofil, som har sit modsvar på arbejdsmarkedet. Undervisningsministeren kan efter indstilling fra Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser (REU) fastsætte, at en uddannelse ikke skal trindeles. Det kan fx være, hvis det ikke er muligt at udvikle trin, som har en kompetenceprofil, der har et modsvar på arbejdsmarkedet, hvis uddannelsen er kort eller hvis uddannelsen har en meget lille elevvolumen. Reglerne om trindeling findes i erhvervsuddannelseslovens 15, stk. 2 og 5, og hovedbekendtgørelsens 14. Um játtan til beinleiðis undirvísingarútreiðslur (taxametur): 19. Staten yder tilskud til dækning af de direkte undervisningsudgifter fraregnet indtægter ved skoleundervisning efter denne lov. Tilskuddet ydes ud fra antal årselever og en takst pr. årselev. For elever, der har indgået uddannelsesaftale, der omfatter grundlæggende praktisk oplæring i praktikvirksomheden, jf. 12, stk. 1, 2. pkt., ydes endvidere et tilskud pr. elev. Taksten og tilskuddet pr. elev fastsættes på de årlige finanslove for grupper af grund- og hovedforløb samt øvrige uddannelseselementer. Um diffirensierað undirvísing: Sí eisini um lærugreinastig undir Danmark frammalaga í savninum. 28. Der skal ved undervisningens tilrettelæggelse tages hensyn til elevernes ønsker og tilstræbes den differentiering af undervisningen, som en hensyntagen til elevernes forudsætninger og interesser tilsiger. Eleverne skal kunne vælge undervisning på højere niveauer end de obligatoriske i de enkelte fag.

60 Tekstur & Tøl bls. 60 av 212 Um tilnevning av limum í yrkisútbúgvingarráðið (Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser, stytt REU): 34. Undervisningsministeren nedsætter Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser. Formanden udpeges af undervisningsministeren. 24 medlemmer af rådet udpeges således: 7 medlemmer efter indstilling fra Dansk Arbejdsgiverforening. 2) 1 medlem efter indstilling fra Finanssektorens Arbejdsgiverforening. 3) 1 medlem efter indstilling fra Sammenslutningen af Landbrugets Arbejdsgiverforeninger. 4) 3 medlemmer efter indstilling fra Amtsrådsforeningen i Danmark, Kommunernes Landsforening samt Københavns og Frederiksberg Kommuner i forening. 5) 9 medlemmer efter indstilling fra Landsorganisationen i Danmark. 6) 1 medlem efter indstilling fra Funktionærernes og Tjenestemændenes Fællesråd. 7) 2 medlemmer efter indstilling fra elevernes organisationer i forening. Stk. 2. Rådet tiltrædes af 6 medlemmer, der udpeges af følgende organisationer således: 1) 1 medlem efter indstilling fra HFI Interesseorganisationen for handelsskolernes ledelser. 2) 1 medlem efter indstilling fra Foreningen af Skoleledere ved de tekniske skoler. 3) 1 medlem efter indstilling fra Handelsskolernes Lærerforening. 4) 1 medlem efter indstilling fra Dansk Teknisk Lærerforbund. 5) 1 medlem efter indstilling fra de øvrige lærerorganisationer på rådets område. 6) 1 medlem efter indstilling fra Dansk Landbrug. Yvirlit yvir allar limirnar sbr. 34 finnast í fylgiskjølunum. Um praktikkpláss: 43. Praktikpladser formidles af skoler m.v., som udbyder erhvervsuddannelsernes grundforløb. Det påhviler skolerne m.v. at udføre opsøgende virksomhed med henblik på fremskaffelse af praktikpladser. Stk. 2. De faglige udvalg og de lokale uddannelsesudvalg skal ved kontakt med virksomheder og eventuelt ved opfordringer til virksomheder virke for, at der tilvejebringes det antal praktikpladser, som der er behov for ud fra en vurdering af elevernes uddannelsesønsker og de forventede fremtidige beskæftigelsesmuligheder, og for, at udbudet af praktikpladser bliver alsidigt med hensyn til virksomhedernes størrelse og teknologiske udvikling. Et fagligt udvalg kan af virksomheder forlange alle sådanne oplysninger, som har betydning for at vurdere virksomhedernes uddannelsesmæssige muligheder.

61 Tekstur & Tøl bls. 61 av 212 Um skúlapraktikk: 66 a. Skolepraktik skal tilbydes egnede praktikpladssøgende elever, som 2 måneder efter at have afsluttet et adgangsgivende grundforløb, jf. 5, stk. 3, ikke har eller har haft en uddannelsesaftale, jf. dog stk. 2. I trindelte uddannelser, jf. 15, stk. 2, skal skolepraktik dog tillige tilbydes elever, der har gennemført et kompetencegivende trin af en uddannelse med uddannelsesaftale. Stk. 2. Skolepraktik skal desuden tilbydes egnede praktikpladssøgende elever, der uforskyldt har mistet en uddannelsesaftale som led i en erhvervsuddannelse. Um erhvervsuddannelse + : 66 l. Erhvervsuddannelse plus (eud+) er et særligt afslutningsforløb i erhvervsuddannelserne. Eud+ kan gennemføres af skoler og institutioner m.fl., der er godkendt til at udbyde det pågældende hovedforløb, jf. 18. Forløbet gennemføres uden uddannelsesaftale. Stk. 2. Eud+ har samme mål og niveau som det tilsvarende uddannelsestrin i en erhvervsuddannelse. Den afsluttes med de samme prøver og med tilsvarende uddannelsesbevis som det tilsvarende trin i en erhvervsuddannelse og giver ret til samme betegnelse som denne. Um vaksnamannayrkisútbúgvingar Tað finnast tvinnanda skipanir. Onnur er vaksnamannaútbúgving við vaksnamanna útbúgvingarstuðuli og hin vaksnamannaútbúgving við vaksnamanna næmingaløn. Er lærlingur yvir 25 ár, kann hann taka eina yrkisútbúgving sum eina grundleggjandi vaksnamannaútbúgving (gvu) við vaksnamanna útbúgvingarstuðuli ella vaksnamannaútbúgving við vaksnamanna næmingaløn (veud). Útbúgvingarnar innihalda vanliga ikki verkliga upplæring. Útbúgvingin er næmingalagað (individuelt tilrættaløgd) og fer fram á yrkisskúla. Endaliga prógvið (lærubrævið) verður javnstillað við onnur lærubrøv. Aðrar lógir og skipanir, nevndar frammalaga í savninum undir Danmark : - Arbejdsgivernes Elevrefusion stytt AER - Mentor- og kontaklærerordning - Niveau og trin (lærugreinastig og útbúgvingartrin) - Elevplan (mæmingaætlan) - Logbog) (loggbók) - Realkompetencevurdering (realførleikameting) - Livslang læring (lívlong læring) Um programmer og ordninger nevndar frammalaga í savninum: - PIU-skipan - Leonardo-skipan - Evropass-skipan - Certificate Supplement-skipan - Mobilitetsbevís-skipan - Apostille-skipan

62 Tekstur & Tøl bls. 62 av 212

63 Tekstur & Tøl bls. 63 av 212 Kap. 6. Yrkisskúlarnir Stutt um yrkisskúlarnar Rakstrarútreiðslur og starvsfólkatal Eindarkostnaður pr. lærling/næming Næmingatøl (handilsskúlar, tekniskir skúlar og Fiskivinnuskúlin) Skúlagongd í føroyskum yrkisskúla (handilsskúlar, tekniskir skúlar og Fiskivinnuskúlin) Skúlagongd í útlendskum yrkisskúla.

64 Tekstur & Tøl bls. 64 av 212 Sambært Løgtingsfíggjarlógini fyri 2007 er undir konto um miðnámsútbúgvingar hesin tekstur um yrkisskúlarnar:

65 Tekstur & Tøl bls. 65 av 212 Mettar nettoútreiðslur yrkisskúlanna 2007 (Kelda: Løgtingsfíggjarlógin 2007): Føroya Handilsskúli Tekniski skúlin í Tórshavn Tekniski skúlin í Klaksvík Fiskivinnuskúlin í Vestmanna Tils. Nettoútreiðslur (mió. kr.) (mió. kr.) (mió. kr.) (mió. kr.) (mió. kr.) Ár ,3 20,0 11,5 3,8 56,6 Ár ,9 20,6 12,4 3,9 61,8 Ár ,6 22,4 12,8 4,3 63,1 Ár ,1 23,8 14,4 4,4 65,7 Ár ,6 24,7 15,8 4,6 70,7 Starvsfólkatalið 2006 á yrkisskúlunum (Kelda: Løgtingsfíggjarlógin 2007): Skúli Føroya Handilsskúli Tekniski skúlin í Tórshavn Tekniski skúlin í Klaksvík Fiskivinnuskúlin Tils. Fulltíðarstørv 53,5 58,6 33,0 10,5 155,6

66 Tekstur & Tøl bls. 66 av 212 Eindarkostnaður pr. lærling/næming á yrkisskúlunum. Til sammetingar er harumframt ein miðnámsskúli. (Kelda: Løgtingsfíggjarlógin 2007) Eindarkostnaður (kr.) pr. lærling/næming pr. ár á Føroya Handilsskúla: Útb. / ár FHS HH Eindarkostnaður (kr.) pr. lærling/næming pr. ár á Tekniska Skúlanum í Tórshavn: Útb. / ár SIT SIT Maskinsmiðir Smiðir Bilsmiðir Elektrikarar Húsasmiðir Hárfríðkanir Akademiútb Eindarkostnaður (kr.) pr. lærling/næming pr. ár á Tekniska Skúlanum í Klaksvík: Útb. / ár SIT SIT HT Lærlingar Eindarkostnaður (kr.) pr. lærling/næming pr. ár á Fiskivinnukúlanum í Vestmanna: Útb. / ár Hvør næm Til sammetingar: Eindarkostnaður (kr.) pr. næming pr. ár á Studentaskúlanum og HF-skeiðnum í Hoydølum: Útb. / ár Stud. næm HF-næm

67 Tekstur & Tøl bls. 67 av 212 Næmingatøl Næmingatalið á Handilsskúlanum í Tórshavn í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): 2000/ / / / / / /2007 MIÐNÁNSÚTB. TILS FHS-støðisár FHS-stakgrein HH tils HH 1. árið HH 2. árið ára HH HH-stakgrein HÆGRI ÚTB. TILS Teldustøðingar HD-lestur, 1. partur Datanom ANNAÐ TILS Merkonomskeið Akademiútbúgvingin Fjarlesandi FHS Næmingatalið á Handilsskúlanum á Kambsdali í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): 2000/ / / / / / /2007 MIÐNÁN TILS FHS-støðisár FHS-stakgreinales HH tils HH 1. árið HH 2. árið ára HH HH-stakgreinales HÆGRI ÚTB. TILS Teldustøðingar HD-lestur, 1. partur Datanom ANNAÐ TILS Merkonomskeið Akademiútbúgvingin Fjarlesandi FHS

68 Tekstur & Tøl bls. 68 av 212 Næmingatalið á Tekniska skúla í Tórshavn í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): 2000/ / / / / / /2007 MIÐNÁNSÚTB. TILS SIT tilsamans SIT1 - el SIT1 - timbur SIT1 - maskin SIT2 - el SIT2 - timbur SIT2 - maskin SIT stakgreinalesandi HT tilsamans HT HT HT HT stakgreinalesandi YRKISÚTB. TILS Bygningssnikkari Bilsmiður Elektrikari Harfríðkari Timburmaður Maskinsmiður Plátu- og fínsmiður Fínplátusmiður Rørsmiður Stálskipasmiður HÆGRI ÚTB. TILS Framleiðslutøkni 1. árið Framleiðslutøkni 2. árið Byggitøkni 1. árið Byggitøkni 2. árið

69 Tekstur & Tøl bls. 69 av 212 Næmingatalið á Tekniska skúla í Klaksvík í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): 2000/ / / / / / /2007 MIÐNÁNSÚTB. TILS SIT tilsamans SIT1 - el SIT1 - timbur SIT1 - maskin SIT2 - el SIT2 - timbur SIT2 - maskin SIT stakgreinales HT tilsamans HT HT HT HT stakgreinales YRKISÚTB. TILS Bygningssnikkari Bilsmiður Elektrikari Harfríðkari Timburmaður Maskinsmiður Plátu- og fínsmiður Fínplátusmiður Rørsmiður Stálskipasmiður HÆGRI ÚTB. TILS Framleiðslut. 1. árið Framleiðslut. 2. árið Byggitøkni 1. árið Byggitøkni 2. árið

70 Tekstur & Tøl bls. 70 av 212 Næmingatalið á Fiskivinnuskúlanum í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstovu Føroya): 2000/ / / / / / /2007 SIF HIF tils HIF HIF SIF-/HIF -næm. tils Stakgreinalesandi Lærlingar tils Fiskavirkari 1. árið Fiskavirkari 2. árið Fiskavirkari 3. árið Alari 1. árið Alari 2. árið Alari 3. árið Trol og nót 1. árið Trol og nót 2. árið Trol og nót 3. árið

71 Tekstur & Tøl bls. 71 av 212 Skúlagongdin í Føroyum er góðkend at fara fram í hesum yrkisútbúgvingum og í hesum skúlum (samanber kunngerð nr. 60 frá 13. mai 2002 um sáttmálaskylduga útbúgving, upptøku í skúla, floksbýtistal og skúlasamstarv): Yrki Byggiyrkið Bygningssnikkari Timburmaður El- og Samskiftisyrkið Elektrikari Fiskaídnaðar- & Havbúnaðaryrkið Alari Fiskavirkari Flutningsyrkið Bilmekanikari Metallyrkið Maskinsmiður Metallsmiður Plátu- & Konstruktiónssmiður Rustfastur kleinsmiður Rørsmiður Stálskipasmiður Skrivstovuyrkið Fyrisiting KT-fyrisiting Tænastu- og Tilvirkisyrkið Hárfríðkari Skúlar Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Fiskivinnuskúlin Fiskivinnuskúlin Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Teknisku skúlarnir Føroya Handilsskúli Føroya Handilsskúli Teknisku skúlarnir

72 Tekstur & Tøl bls. 72 av 212 Harumframt eru skúlarnir góðkendir at hava undirvísing í ávísum skúlaskeiðum í hesum útbúgvingum, samanber tó 3: Yrki Skúlar Skúlaskeið Byggiyrkið Maskinsnikkari Teknisku skúlarnir 1. Møbilsnikkari Teknisku skúlarnir 1. Skipssnikkari Teknisku skúlarnir 1. Træskipasmiður Teknisku skúlarnir 1. El- & samskiftisyrkið Automatikktøkningur (Automatikmekanikari) Teknisku skúlarnir 1. Datamekanikari Teknisku skúlarnir 1. Elektrotøkningur (Elektromekanikari) Teknisku skúlarnir 1. Elektronikktøkningur (Elektronikmekanikari) Teknisku skúlarnir 1. Radio- og sjónvarpstólamekanikari (Radiomekanikari) Teknisku skúlarnir 1. Flutningsyrkið Bilelektromekanikari Teknisku skúlarnir 1. Bilplátusmiður Teknisku skúlarnir 1. Entreprenørmaskinmekanikari Teknisku skúlarnir 1. Lastbilamekanikari Teknisku skúlarnir 1. Súkklu- og motorsúkklumekanikari Teknisku skúlarnir 1. Metallyrkið Rustfastur kleinsmiður Teknisku skúlarnir 1., 2., 3. og 4. Plátu- og konstruktiónssmiður Teknisku skúlarnir 1. og 2.

73 Tekstur & Tøl bls. 73 av 212 Yrkisútbúgvingar, har skúlagongdin er í útlendskum skúla Sambært 21 í galdandi kunngerð um felags útbúgvingarreglur og útbúgvingarbygnað fyri yrkisútbúgvingar er ásett, at um skúlaundirvísingin í ávísari yrkisútbúgving ikki fer fram í føroyskum skúla, verður skúlaparturin skipaður eftir teimum reglum, ið eru galdandi í viðkomandi landi. Tað er bert í fáum útbúgvingum at skúlagongdin er í Føroyum. Samsvarandi talvuni omanfyri er talan um 12 útbúgvingar. Hóast tað, so taka flestu lærlingarnir skúlagongdina í Føroyum av tí at tilgongdin er størst innan tey yrki, har skúlaparturin liggur í Føroyum. Nevnast kunnu maskinsmið-, bilsmið-, bygningssnikkara-, elektrikara-, hárfríðkara-, húsasmið- og handils- og skrivstovuyrkið. Í nøkrum øðrum yrkjum taka lærlingar 1. skúlaskeiðið í Føroyum og eftirfylgjandi skúlaskeiðini í donskum yrkisskúla. Verður tilgongdin 2006 nýtt sum dømi sæst, at uml. 2/3 av lærlingunum hava tikið skúlagongdina í føroyskum yrkisskúla og sosatt uml. 1/3, sum hava tikið skúlapartin í donskum yrkisskúla. Í spurnarkanningini millum føroysk yrkislærd í tíðarskeiðinum , sum er umrødd í kap. 16, sæst, at 75% av øllum handverkslærlingum tóku skúlagongdina í Føroyum. Ein arbeiðsbólkur, sum lat Yrkisútbúgvingarráðnum eina tilráðing í juni 2006 mælir til, at øll skúlagongdin innan smásøluyrkið eigur at fara fram í Føroyum. Í viðmerkingunum sigur arbeiðsbólkurin m.a., at hetta kundi verið við til at ment og styrkt profilin á Føroya Handilsskúla og givið skúlanum og føroysku handilsvinnuni ein møguleika til at ment undirvísingina á økinum serliga við atliti at føroyskum viðurskiftum. Sum framhald av tilmælinum frá omanfyri nevnda arbeiðsbólki samtykti Yrkisútbúgvingarráðið at seta nýggjan arbeiðsbólk. Hesin arbeiðsbólkur handaði í mai mánað 2008 Yrkisútbúgvingarráðnum eitt upprit, har mælt varð ráðnum til at taka undir við tilmælinum um, at skúlagongdin innan smásøluyrkið eigur at fara fram í Føroyum. Nevnast kann eisini, at ein arbeiðsbólkur áður hevur mælt til, at øll ella partvís skúlagongd innan matvøruyrkið eigur at fara fram í Føroyum. Einki meira ítøkiligt er hent í hesum málinum. Tá ið talan er um útlendskar skúlar, er tað í høvuðsheitum talan um danskar yrkisskúlar. Føroyskir lærlingar, sum taka skúlapartin í donskum yrkisskúla, rinda ikki fyri undirvísingina. Tó skulu teir ella læruplássið rinda fyri uppihald á skúlaheimi sí meira um hetta í kap. 12. Lønin, sum lærupláss hevur útgoldið lærlingi meðan hann/hon er í skúla, verður endurrindað við 75% úr landskassanum. Eisini fáa lærupláss stuðul til ferðaútreiðslur - eitt fast gjald á kr fyri hvørt skúlaskeið - sí meira um hetta í kap. 12.

74 Tekstur & Tøl bls. 74 av 212

75 Tekstur & Tøl bls. 75 av 212 Kap. 7 Undirvísing í skúla og upplæring á læruplássi Býtið millum skúlagongd og upplæring Dagliga undirvísingin í skúla (tímatalvur á handilsskúlunum, teknisku skúlunum og Fiskivinnuskúlanum) Lærugreinastigini í miðnáms- og yrkisútbúgvingunum

76 Tekstur & Tøl bls. 76 av 212 Undirvísing í skúla og upplæring á læruplássi Skúlagongd Føroysku yrkisútbúgvingarnar eru skipaðar sum sonevndar skiftisútbúgvingar. T.v.s., at skift verður millum upplæring á læruplássi og skúlagongd í yrkisskúla. Í teimum yrkisútbúgvingum, har øll skúlagongdin fer fram í føroyskum yrkisskúla - sí talvurnar niðanfyri verður víst hvussu býtið er millum upplæring á læruplássi og skúlaskeiðini. Ovara reglan vísir nær lærlingur er í upplæring á læruplássi (LP) og nær hann/hon er á teimum ymsu skúlaskeiðunum (skúlaskeið 1, skúlaskeið 2, skúlaskeið 3 o.s.fr.) Niðara reglan vísir talið á vikum í hvørjum skúlaskeiði. Býtið millum skúlagongd og upplæring á læruplássi: Útbúgvingar á handilsskúla Skrivstovuútbúgving. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 48. FHS LP 3 LP 4 LP 5 LP 6 LP valfrítt 1 roynd Útbúgvingar á tekniskum skúla Bilsmiðir. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 55. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP 6 LP 7 LP 8 LP Bygninssnikkarar. Samlaða lærutíðin 3 ár og 9 mð. Skúlavikur íalt 50. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Elektrikarar. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 65. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP 6 LP

77 Tekstur & Tøl bls. 77 av 212 Hárfríðkarar. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 60. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Húsasmiðir. Samlaða lærutíðin 3 ár og 9 mð. Skúlavikur íalt 47. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP 6 LP Maskinsmiðir. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 55. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Plátu- og konstruktiónssmiðir. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 55. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Rørsmiðir. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 55. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Stálskipasmiðir. Samlaða lærutíðin 4 ár. Skúlavikur íalt 55. LP 1 LP 2 LP 3 LP 4 LP 5 LP Útbúgvingar á Fiskivinnuskúla Fiskavirkarar / alarar. Samlaða lærutíðin 3 ár og 6 mð. Skúlavikur íalt 52. LP 1 LP 2 LP Landbúnaðartøkningar. Samlaða lærutíðin 3 ár og 6 mð. Skúlavikur íalt 52. LP 1 LP 2 LP 40 12

78 Tekstur & Tøl bls. 78 av 212 Dagliga undirvísingin í skúla Niðanfyri eru dømi um tímatalvur. Hetta fyri m.a. at vísa, hvussu undirvísingin við støði í galdandi lógar- og kunngerðarásetingum fer fram. Tímatalva á Handilsskúla (fyrisiting - flokkur skúlaskeið - vika 7 og 8 í 2007 ): Vika 7: mánadag Evni: Bókhald og roknskaparfilosofi 08,10-09,40 OA: Kap. 3 Frá Bókhaldsskjølum til ársroknskap 10,00-11,30 OA: Kap. 3 Uppg. 403 og 404 (bólkarbeiði) 12,10-13,40 FJ: Kap. 1 Ársroknskapur 14,00-15,30 FJ: Kap. 1 Uppg týsdag Evni: Ársendi, uppgerð og uppseting 08,10-09,40 OA: Kap. 12 og 15 Roknskaparuppgerð og -uppseting 10,00-11,30 OA: Kap. 12 Uppg. 431 (bólkarbeiði) 12,10-13,40 OA: Kap. 15 Uppg. 439 (bólkarbeiði) 14,00-15,30 OA: Kap. 12 og 15 Gjøgnumgongd og roknskapur í praksis mikudag Evni: Íognarfeløg, partafeløg og skattur 08,10-09,40 OA: Kap. 16 og 17 Íognarfeløg og partafeløg 10,00-11,30 OA: Kap 16 og 17 Uppg. 442 og 443 (bólkarbeiði) 12,10-13,40 FJ: Kap. 7 Inntøkuskattur í partafeløgum 14,00-15,30 FJ: Kap. 7 Uppg. 701 og 702 (bólkarbeiði) hósdag Evni: Roknskaparframløga 08,10-09,40 FJ: Kap. 2 og 3 Roknskaparframløga, lóggáva og praksis 10,00-11,30 FJ: Kap. 2 og 3 Uppg. 201 og 301 (bólkarbeiði) 12,10-13,40 FJ: Kap. 6 Aðrir spurningar og pengastreymsuppg. 14,00-15,30 FJ: Kap. 6 Uppg. 601 fr-dag Evni: Fíggjarætling og roknskapargreining 08,10-09,40 OA: Kap. 19 Fíggjarætling 10,00-11,30 OA: Kap. 19 Uppg. 463 og 464 (bólkarbeiði 12,10-13,40 OA: Kap. 18 Roknskapargreining 14,00-15,30 OA: Kap. 18 Uppg. 454 (bólkarbeiði) Vika 8: mánadag Evni 08,10-09,40 TT: Kap. 1-2 Lestur og kjak 10,00-11,30 TT: Kap. 1-2 Uppgávur (TBA) 12,10-13,40 TT: Kap. 3-4 Lestur og kjak 14,00-15,30 TT: Kap. 3-4 Uppgávur (TBA) týsdag Evni 08,10-09,40 TT: Kap. 6 Lestur og kjak 10,00-11,30 TT: Kap. 6 Uppgávur (TBA) 12,10-13,40 TT: Kap. 7 Lestur og Kjak 14,00-15,30 TT: Kap. 7 Uppgávur (TBA) mikudag Evni 08,10-09,40 TT: Kap. 8 Lestur og kjak 10,00-11,30 TT: Kap. 8 Uppgávur (TBA) 12,10-13,40 TT: Kap. 9 Lestur og Kjak 14,00-15,30 TT: Kap. 9 Uppgávur (TBA) hósdag Evni 08,10-09,40 TT: Kap. 10 og 13 Lestur og kjak 10,00-11,30 TT: Kap. 10 og 13 Uppgávur (TBA) 12,10-13,40 TT: Kap. 14 og 21 Lestur og Kjak 14,00-15,30 TT: Kap. 14 og 21 Uppgávur (TBA) fr-dag Evni 08,10-09,40 Próvtøkuuppgáva Loysa uppgávu í bólkum 10,00-11,30 Próvtøkuuppgáva Loysa uppgávu í bólkum 12,10-13,40 Próvtøkuuppgáva Kjak um loysn

79 Tekstur & Tøl bls. 79 av 212 Tímatalvur á tekniskum skúla (handverkarar): Bygningssnikkarar 2. skúlaskeið - vika nr. 07/34 Tíðir/dagur Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Kunningartøkni Verkstaðsarb. Vinna/samfelag Tilfarslæra Maskinkoyrikort Kunningartøkni Verkstaðsarb. Vinna/samfelag Tilfarslæra Maskinkoyrikort Kunningartøkni Verkstaðsarb. Yrkislærugrein Tilfarslæra Faktekning Kunningartøkni Verkstaðsarb. Yrkislærugrein Tilfarslæra Faktekning Snið og skap Verkstaðsarb. Vallærugrein Verkstaðsarb. Verkstaðsarb Snið og skap Verkstaðsarb. Vallærugrein Verkstaðsarb. Verkstaðsarb Snið og skap Verkstaðsarb. Vallærugrein Verkstaðsarb. Verkstaðsarb Snið og skap Verkstaðsarb. Vallærugrein Verkstaðsarb. Verkstaðsarb. Elektrikarar - 4. skúlaskeið - vika nr. 07/34 Tíðir/dagur Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur PLC-stýringar PLC-stýringar Dimensionering Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar Dimensionering Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar Dimensionering Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar Dimensionering Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar IHC-stýringar Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar IHC-stýringar Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar IHC-stýringar Ljós og hiti IHC-stýringar PLC-stýringar PLC-stýringar IHC-stýringar Ljós og hiti IHC-stýringar Maskinsmiðir - 2. skúlaskeið - vika nr. 07/34 Tíðir/dagur Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Enskt Enskt Stýringar Náttúrulæra Náttúrulæra Enskt Enskt Stýringar Náttúrulæra Náttúrulæra Verkstaðsarb. Verkstaðsarb. Stýringar Náttúrulæra Náttúrulæra Verkstaðsarb. Verkstaðsarb. Stýringar Náttúrulæra Náttúrulæra CNC-tøkni Motorlæra Motorlæra CNC-tøkni Verkstaðsarb CNC-tøkni Motorlæra Motorlæra CNC-tøkni Verkstaðsarb CNC-tøkni Motorlæra Motorlæra CNC-tøkni Samfelagsfak CNC-tøkni Motorlæra Motorlæra CNC-tøkni Samfelagsfak

80 Tekstur & Tøl bls. 80 av 212 Tímatalvur á Fiskivinnuskúlanum (fiskavirkarar og alarar) skúlaárið 2007: Lærlingar/næmingar í støðisútbúgvingini: SIF Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Alis-/evnafrøði Føroyskt Samfelagsfrøði Enskt Yrkislærugrein Alis-/evnafrøði Føroyskt Samfelagsfrøði Enskt Yrkislærugrein Føroyskt Lívfrøði Samfelagsfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Føroyskt Støddfrøði Alis-/evnafrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Støddfrøði Alis-/evnafrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Enskt Lívfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Enskt Lívfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Lærlingar í fiskavirkisbreytini seinna skúlaskeið: Saman við 2. HIF Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Fiskivinna Fiskivinna Verklig Verklig Verklig Fiskivinna Fiskivinna upp- upp- upp Matvørulæra Matvørulæra læring læring læring Matvørulæra Matvørulæra á læru- á læru- á læru Matvørulæra plássi plássi plássi Framleiðslulæra Framleiðslulæra allan allan allan Framleiðslulæra Framleiðslulæra dagin dagin dagin Lærlingar í alibreytini seinna skúlaskeið: Saman við 2. HIF Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Ali-tøkni Ali-tøkni Verklig Verklig Verklig Ali-tøkni Ali-tøkni upp- upp- upp Ali-búskapur Ali-búskapur læring læring læring Ali-búskapur Ali-búskapur á læru- á læru- á læru Ali-lívfrøði Ali-lívfrøði plássi plássi plássi Ali-lívfrøði Alil-ívfrøði allan allan allan Ali-lívfrøð dagin dagin dagin

81 Tekstur & Tøl bls. 81 av 212 Lærugreinastigini í miðnáms- og yrkisútbúgvingunum Í Føroyum: Sambært 4 í FHS-kunngerðini hava lærugreinirnar hetta lærugreinastig og pultstímatal (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): Pultstímatal 1. árið á Pultstímatal 2. árið á C-stigi Grundstigi B-stigi C-stigi Kravdar av øllum: Føroyskt 140 Danskt 140 Enskt Virkisbúskapur Kunningartøkni Samfelagslæra/fiskivinna 210 Marknaðarførsla 140 Kravdar til framhald á HH: Støddfrøði og/ella Onnur fremmandamál Sambært 6 í SIT-kunngerðini hava lærugreinirnar hetta lærugreinastig og pultstímatal (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): 1. støðisár 2. støðisár Lærugreinir Stig Tímatal Lærugreinir Stig Tímatal Enskt C 140 Alisfrøði C 140 Føroyskt C 140 Evnafrøði C 140 Støddfrøði C 175 Lívfrøði C 175 Stk. 2. Skúlin kann velja eisini at bjóða næmingum enskt og støddfrøði á E-stigi eisini. Sambært 5 í SIF og HIF-kunngerðini hava lærugreinirnar hetta lærugreinastig og pultstímatal (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): Lærugrein Tímatal Lærugrein Tímatal Kravdar lærugreinir Góðskustýring 1 35 Alisfrøði/evnafrøði 140 (C) KT 70 Enskt 140 (C) Smáverulívfrøði 1 35 Føroyskt 140 (C) Valbundnar yrkislærugreinir Lívfrøði 105 (C) Fóðurlæra 35 Samfelagsfrøði 105 (C) Framleiðsla Støddfrøði 175 (C) Framleiðsla av alifiski Fyriskipan 35 Rávørulæra 35 Heilsa, trygd og umhvørvi 35 Vinnulæra 35

82 Tekstur & Tøl bls. 82 av 212 Sambært kunngerð nr. 102 frá 26. juni 2001 um studentaskúlar og stakgreinalestur á studentaskúlastigi, sum seinast broytt við kunngerð nr. 99 frá 22. augsut 2005 er soleiðis ásett í 3: Undirvísingin á studentaskúlanum fer fram á 2 deildum, einari málsligari og einari støddfrøðiligari deild. Undirvísingin fevnir um kravdar lærugreinir, sum eru felags fyri allar næmingar, deildarlærugreinir, ið eru felags fyri allar næmingar á avvarðandi deild, og vallærugreinir, sum næmingarnir á báðum deildum kunnu velja. Vallærugreinir eru á 2 stigum, hástigi og miðstigi. Stigini í lærugreinunum eru tilskilað við A, B ella C eftir lærugreinaheitinum. Innihaldið í teimum einstøku lærugreinunum er lýst í fylgiskjølum. Stk. 2. Kravdar lærugreinir á báðum deildunum eru: danskt A, enskt B, føroyskt A, geografi C, ítróttur C, lívfrøði C, religión C, søga A og tónleikur C/evning C. Stk. 3. Deildarlærugreinirnar á málsligari deild eru: alisfrøði-evnafrøði C, franskt C/ russiskt C/spanskt C sum byrjanarmál (3. fremmandamál), latín C, støddfrøði C og týskt B sum framhaldsmál (2. fremmandamál). Deildarlærugreinirnar á støddfrøðiligu deild eru: Alisfrøði B, evnafrøði C, støddfrøði B, týskt B sum framhaldsmál, týskt C/franskt C/ russiskt C/spanskt C sum byrjanarmál (2. fremmanda mál). Stk. 4. Vallærugreinirnar á hástigi eru: alisfrøði A, enskt A, evnafrøði A, franskt B, russiskt B ella spanskt B sum byrjanarmál, grikskt A, latín A, lívfrøði A, samfelagsfrøði A, støddfrøði A, tónleikur A og týskt A. Bert næmingar á støddfrøðiligari deild kunnu velja alisfrøði og evnafrøði. Bert næmingar á málsligari deild kunnu velja grikskt og latín. Enskt verður vanliga lagt ymiskt til rættis á teimum báðum deildunum. Støddfrøði á støddfrøðiligu deild verður løgd til rættis annaðhvørt sum ein 3 ára gongd, A-stig, ella sum ein 1 ára gongd, A-stig, ið er framhald av einari 2 ára gongd, B-stig. Støddfrøði á hástigi, B-stig, fyri næmingar á málsligari deild svarar til eina 1 ára gongd til HF vallærugrein, B-stig, men undirvísingin verður vanliga løgd ymiskt til rættis í teimum báðum úbúgvingunum. Stk. 5. Vallærugreinirnar á miðstigi eru: alisfrøði B, evnafrøði B, evning B, filmur og sjónvarp C, fiskivinna C, fornaldarfrøði C, geografi B, heimspeki C, ítróttur B, latín B og C, leiklist C, lívfrøði B, oljufrøði C, sálarfrøði C, samfelagsfrøði B, stjørnufrøði C, teldufrøði C, tónleikur B, tøkni C og vinnulívsbúskapur C.

83 Tekstur & Tøl bls. 83 av 212 Sambært 4 í kunngerðini um handilsgymnasiala undirvísing til hægri handilspróvtøku (HH-kunngerðin) verður undirvíst í hesum lærugreinunum við tí ásetta pultstímatalinum um árið. Í talvuni eru eisini tilskilað lærugreinastig, eins og hvar í skipanini, lærugreinirnar koma fyri (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): Lærugrein Tímatal og stig 1. HH Tímatal og stig 2. HH Tímatal og stig 1 árs HH-útb. Kravdar lærugreinir Altjóða búskapur 175 (B) 175 (B) Danskt (A) Enskt 140 (B) Føroyskt (A) KT 105 (B) 105 (B) Samtíðarsøga 140 (C) Sølubúskapur 140 (B) 140 (B) Vinnulívsrættur 105 (C) 105 (C) Virkisbúskapur 175 (B) 175 (B) Vallærugreinir 2. fremmandamál 140 (C)/140 (B) 140 (B)/175 (A) Ársroknskapur 175 (A) 175 (A) Enskt 175 (A) 140 (B)/175 (A) Fiskivinna 140 (B), ella 140 (B) 140 (B) Fjølmiðlakunnleiki 140 (C), ella 140 (C) 140 (C) Formlist 140 (C), ella 140 (C) 140 (C) Fyriskipan 140 (A) 140 (A) Heimspeki 140 (C), ella 140 (C) 140 (C) KT 140 (A) 140 (A) Marknaðarførsla 140 (A) 140 (A) Sálarfrøði 140 (C), ella 140 (C) 140 (C) Sølubúskapur 175 (A) 175 (A) Støddfrøði 175 (C)/175 (B) 175 (B)/175(A) 175 (C)/175 (B)/175 (A) Virkisbúskapur 175 (A) 175 (A)

84 Tekstur & Tøl bls. 84 av 212 Sambært 4 í kunngerðini um yrkisgymnasiala undirvísing til hægri tøkniliga próvtøku (HT-kunngerðin) verður undirvíst í hesum lærugreinunum við tí ásetta pultstímatalinum um árið. Í talvuni eru eisini tilskilað lærugreinastig, eins og hvar í skipanini, lærugreinirnar koma fyri (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): Lærugreinir Støðisár/HT 1 HT 2 HT 3 Kravdar lærugreinir Alisfrøði (B) - Enskt 140 (C) 140 (B) - Føroyskt 140 (C) (A) Samfelagsfrøði (C) - Støddfrøði 175 (C) 175 (B) - Tøknifrøði (B) - Yrkislærugrein Vallærugreinir 2. fremmandamál, byrj (C) 2. fremmandamál, framh (C) 140 (C/B) Alisfrøði 140 (C)* 140 (B) 175 (A) Enskt (A) Evnafrøði 140 (C)* 140 (B) 140/175 (B/A) Fiskivinna (C) 140 (C) Forritan (C) 140 (C) Góðskustýring (C) 140 (C) Heimspeki (C) 140 (C) Lívfrøði 140 (C)* 140 (B) 140 (B) Sálarfrøði (C) 140 (C) Samfelagsfrøði (B) Samskiftistøkni (C) 140 (C/B) Statikkur og styrkilæra (C) 140 (C) Støddfrøði (A) Tøkni (A) Tøknifrøði 245 (C)* (A) Tøknisøga (C) 140 (C) Virkisbúskapur (C) 140 (C)

85 Tekstur & Tøl bls. 85 av 212 Sambært 5 í kunngerðini um støðisútbúgving og hægri próvtøku innan fiskivinnu (SIF- og HIF-kunngerðin) verður undirvíst í hesum lærugreinunum við tí ásetta pultstímatalinum um árið. Í talvuni eru eisini tilskilað lærugreinastig, eins og hvar í skipanini, lærugreinirnar koma fyri (sí eisini tímatalvurnar í kap. 14): Lærugrein Tímatal og stig SIF Tímatal og stig 1. HIF Tímatal og stig 2. HIF Kravdar lærugreinir Alisfrøði/evnafrøði 140 (C) Enskt 140 (C) 140 (B) Evnafrøði 175 (B) Føroyskt 140 (C) (A) Fyriskipan 140 (A) Lívfrøði 105 (C) Matvøruframleiðslutøkni 140 (B) Samfelagsfrøði 105 (C) Smáverulívfrøði 140 (B) Støddfrøði 175 (C) Sølubúskapur 140 (B) Verkætlan 175 (A) Virkisbúskapur 210 (B) Kravdar yrkislærugreinir Fyriskipan 35 Góðskustýring 1 35 Heilsa, trygd og umhvørvi 35 KT 70 Smáverulívfrøði 1 35 Valbundnar yrkislærugreinir Fóðurlæra 35 Framleiðsla Framleiðsla av alifiski Rávørulæra 35 Vinnulæra 35 Vallærugreinir Alibreyt Alilívfrøði Alitøkni Havbúnaður Fiskavirkisbreyt Fiskivinna Framleiðslulæra Matvørulæra Felags hjá báðum breytum Alisfrøði Enskt Støddfrøði Týskt 175 (B) 140 (C) 175 (A) 140 (B) 140 (B) 140 (B) 140 (B) 175 (A) 175 (B) 175 (A)

86 Tekstur & Tøl bls. 86 av 212 Í yrkisútbúgvingunum verður í høvuðsheitum bert E-stig nýtt í almennum lærugreinum, og er hetta ásett í teimum einstøku útbúgvingarkunngerðunum. Yrkislærugreinirnar hava einkið lærugreinastig. Sí eisini kap. 11 um víðari útbúgving og avriksflutningur. Í Norðurlondum Útbúgvingarskipanirnar í Norðurlondum er sera kompleksar. Í høvuðsheitum er talan um tvinnanda høvuðssløg: lestrarfyrireikandi skúlar/útbúgvingar/breytir og yrkisfakligir skúlar/útbúgvingar/breytir. Hetta er serliga galdandi í Noregi, Svøríki, Finlandi og Íslandi. Talan er um fjølbroyttar skúla- og útbúgvingarskipanir í nevndu londum. T.d. eru skúlar, sum einans hava yrkisfakligar útbúgvingar, og aðrir, sum einans hava gymnasialar útbúgvingar. Uppaftur aðrir hava eina blanding av bæði útbúgvingum og útbúgvingarstigum, eru almennir ella fyri ein stóran part stýrdir av vinnuni. Harumframt eru skúlar, har ein tekur ávísa lidnað útbúgving, og aðrir, har ein við fakligari vegleiðing og lestrarvegleiðing setur saman lærugreinir og velur breytir til tess at fáa ávísan lestrar- og/ella yrkisførleika. Lestrarfyrireikandi skúlarnir/útbúgvingarnar/breytirnar eru sum heitið sigur, breytir, ið geva førleika fyri upptøku á víðari útbúgvingum. Lestrarfyrireikandi breytirnar hava hægri lærugreinastig, samanber tær gymnasialu útbúgvingarnar. Men tær lestrarfyrireikandi breytirnar hava eisini yrkisfakligar lærugreinir. Hetta merkir, at næmingur kann seta lærugreinir saman soleiðis, at hann/hon bæði fær førleika fyri upptøku á víðari útbúgvingum og eisini førleika til yrki. Yrkisfakligu skúlarnir/útbúgvingarnar/breytirnar innihalda í størri mun yrkislærugreinir, har lærugreinastigið er á einum lægri stigi í mun til tær lestrarfyrireikandi breytirnar. Tær yrkisfakligu breytirnar eru í høvuðsheitum rættaðar móti førleika til eitt yrki. Velur næmingur eina yrkisfakliga breyt, kann hann/hon eisini supplera við lestrarfyrireikandi lærugreinum, sum geva honum/henni førleika fyri upptøku á víðari útbúgvingum. Sí eisini kap. 11 um víðari útbúgving og avriksflutningur. Í øðrum londum: Lærugreinaheitini, tímatølini og lærugreinastigini eru ógvuliga ymisk í londunum uttan fyri Norðurlond. Hetta er ov rúgvismikið at taka við í hetta savnið, men við at fara á heimasíðuna: Ciriusonline.dk/eksamenshaandbog, kann ein fáa upplýsingar um útbúgvingarskipanirnar, lærugreinastigini, próvtalsskipanirnar o.a. í flestu londum í heiminum.

87 Tekstur & Tøl bls. 87 av 212

88 Tekstur & Tøl bls. 88 av 212 Kap. 8. Lærlingatilgongd Lærlingatilgongdin ( ), greina út á yrki Strikumynd av tilgongdini ( ) Tilgongdin av lærlingum innan handverk ( ) Tilgongdin av lærlingum innan skrivstovu og handil, greinað út á útbúgvingarøki Aldur á lærlingum byrjaðir útbúgvingina tíðarskeiðið 2004 til 2007, greinað út á aldursbólkar Aldur á lærlingum ávísan dato, greinað út á aldursbólkar Tilgongdin av lærlingum (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á landaøki Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar Tilgongdin av lærlingum (2006), greinað út á útbúgvingarbólkar og kyn Strikumynd av tilgongdini (2006), greinað út á kyn og útbúgvingarbólkar Lærlingatilgongdin ( ) - ein topp20 listi Talið á lærlingum og næmingunum í støðisútbúgvingunum samanborið við talið á næmingunum í yrkisskúlunum og øllum miðnámsútbúgvingunum Hvørjar útbúgvingar hava lærlingar áðrenn teir fara í læru Væntandi tilgongd tey næstu árini.

89 Tekstur & Tøl bls. 89 av 212 Tilgongdin av lærlingum innan handverk, skrivstovu og handil í tíðarskeiðinum býtt út á yrki. (GG: strikumyndirnar niðanfyri hava ikki árið 2007 við av tí at at hesar vórðu gjørdar áðrenn 07-uppgerðin varð gjørd): Útbúgving / ár Tils AV-assistentur Alari Anleggsgartnarayrkið Automatikktøkningur Bakari Bilelektromekanikari Bilmálari Bilmekanikari Bilplátusmiður Blikksmiður Blómuprýði Bókbindari Bygningsmálari Bygningssnikkari Datateknikari Elektrikari Elektronikktøkningur Elektrotøkningur Entreprenørmaskinumek Fínsmíð Fiskavirkari Flogfarsmekanikari Fotografur Glarsmiður Gólváleggjari Grafikari Gróthøggari Hárfríðkari Heilsøla HVS-montørur/smiður Ídnaðartøkningur (maskin) IT-supportari Klædnavirkari Framhald..

90 Tekstur & Tøl bls. 90 av framhald Útbúgving / ár Tils Kokkur Kondittari Køksassistentur Landbúnaðartøkningur Lastbilamekanikari Lendisgartnari Læknaskrivari Maskinsnikkari Matstovuassistentur Meiaristur Miðlagrafikari Miðlatøkningur Múrari Optikari Plantugartnari Plastbátasmiður Plátu- og konstruktiónssmið Prentari Radiomekanikari Receptionistur Rustfastur kleinsmiður Rørsmiður Skeltamálari Skrivstovuyrkið Skrivstovutænastutøkn Slaktari Smásøla Stálskipasmiður Tanntøkningur Timburmaður Træskipasmiður Tænari Viðskerafrúgv Tilsamans

91 Tekstur & Tøl bls. 91 av 212 Strikumynd av samlaðu tilgongdini av lærlingum í tíðarskeiðinum við grundarlag í talvuni frammanfyri: T i l g o n g d ár 1999 ár 2000 ár 2001 ár 2002 ár 2003 ár 2004 ár 2005 ár 2006 Sum framgongur av striku-talvuni omanfyri, er tilgongdin av lærlingum sera ymisk frá ár til ár. Í nevnda tíðarskeiði var tilgongdin lægst í 2004 (225) og hægst í 2006 (392). T.v.s., at tilgongdin vaks frá 2004 til 2006 við 75%. Tað framgongur eisini, at tilgongdin sum heild er tengd at konjukturinum og forvæntningunum í vinnuni. Er virksemið í vøkstri og jaligar forvæntningar eru til støðugan ella vaksandi aktivitet í vinnuni, økist tilgongdin. Eru útlitini hinvegin til, at virksemið er í minking ella væntandi fer at minka, fær hetta tær avleiðingar, at tilgongdin minkar.

92 Tekstur & Tøl bls. 92 av 212 Tilgongdin av lærlingum innan handverk, skrivstovu og handil síðani galdandi yrkisútbúgvingarlóg kom í gildi, t.v.s. frá 1999 til 2006, greinað út á útbúgvingarøki: Útbúgving / ár Handverk/Fisk Skrivstova Handil Tilsamans Strikumynd av tilgongdini í tíðarskeiðnum við støði í talvuni omanfyri: Næmingatal Ár Handverk Skrivstova Handil

93 Tekstur & Tøl bls. 93 av 212 Aldur á lærlingum byrjaðir útbúgvinga tíðarskeiðið 2004 til 2007 greinað út á aldursbólkar. (Viðmerkjast skal, at ár 2007 er fram til 1. okt.): Aldur og aldursbólkar Ár ár tils Prosentbýti 77,8 79,1 78,6 73, ár tils Prosentbýti 15,6 12,8 13,8 13, ár tils Prosentbýti 3,6 5,6 4,6 7, ár tils Prosentbýti 2,2 0,4 1,5 1,9 40 ár og eldri ár og eldri Prosentbýti 0,9 2,1 1,5 2,9 Samanlagt Sum framgongur av talvuni omanfyri, eru í miðal góð 77% av lærlingunum í aldrinum ár. Eingin er undir 16 ár. Sostatt eru umleið 23% ella ein slakur fjórðingur av øllum lærlingum 25 ár og eldri.

94 Tekstur & Tøl bls. 94 av 212 Tilgongdin av lærlingum 2006 fram til 30. september, greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki: Yrki Byggiyrkið El- og samskiftisyrkið Fiskaídnaðar-, land- og havbúnaðaryrkið Flutningsyrkið Grafiskaog miðlayrkið Handils- og skrivstovuyrkið Matvøruyrkið Metallyrkið Tænastu- og tilvirkisyrkið Íalt Eysturoy Norðoyggjar Norðstreym Sandoy Suðuroy Suðurstreym Vág oy T Samanlagt í % - býtið 23,0 12,3 6,2 1,0 4,9 45,5 7,1 Sum framgongur av talvuni omanfyri eru flestu lærlingarnir úr Suðurstreym ein slakur helmingur ella 45,5%. Næst er Eysturoyggin við 23%. Í Sandoynni er lærlingatalið bert 1% av samlaðu tilgongdini. Sí eisini strikumyndirnar á næstu blaðsíðu. Av talvuni framgongur eisini, at tilgongdin er størst til til handils- og skrivstovuyrkið, svarandi til 33,8%. Næst er byggiyrkið við 22,4% og triðjstørst metallyrkið við 14,9%. Sí eisini strikumyndina á næstu blaðsíðu. Viðmerkjast skal, at grundarlagið undir tølunum er líti, tí at talan er um einans ¾ ár. Býtið gevur tó eina ábending, sum hevði verið áleið tað sama, um grundarlagið hevði verið størri.

95 Tekstur & Tøl bls. 95 av 212 Stabbamynd av tilgongdini av lærlingum 2006 fram til 30. september, greinað út á landaøki (sí taltalvuna frammanfyri): L æ rlin g a r Eysturoy Norðoyggjar Norðstreym Sandoy Suðuroy Suðurstreym Vágoy Øki Stabbamynd av tilgongdini av lærlingum 2006 fram til 30. september, greina út á útbúgvingarbólkar: Tænastu- og tilvirkisyrkið Metallyrkið Matvøruyrkið Handils- og skrivstovuyrkið Grafiska- og miðlayrkið Flutningsyrkið Fiskaídnaðar-, landog havbúnaðaryrkið El- og samskiftisyrkið Byggiyrkið Lærlingatal

96 Tekstur & Tøl bls. 96 av 212 Tilgongdin av lærlingum 2006 fram til 30. september, greinað út á útbúgvingarbólkar og kyn: Yrki Íalt % Kvinnur % Menn % Byggiyrkið 69 22,4 2 2, ,1 El- og samskiftisyrkið 32 10, Fiskaídnaðar-, land- og havbúnaðaryrkið 2 0, Flutningsyrkið 13 4,2 1 7, ,3 Grafiska- og miðlayrkið 6 1, Handils- og skrivstovuyrkið , , ,6 Matvøruyrkið 25 8, Metallyrkið 46 14, Tænastu- og tilvirkisyrkið 11 3, ,9 1 9,1 Samanlagt , ,5 Sum framgongur av talvuni omanfyri, so er talið av kvinnum einans góð 30%. Ongar kvinnur umboða el- og samskiftisyrkið, fiskaídnaðar-, landbúnaðar-, og havbúnaðaryrki og metallyrkið. Hinvegin umboða kvinnurnar sløk 91% í tænastuog tilvirkisyrkinum. Strikumynd av lærlingatilgongdini 2006, greinað út á kyn og útbúgvingarbólkar: Kvinnur Menn B y g g i y rk i ð E l - o g sa m s k ift is y rk i ð F i sk a í d n a ð a r-, la n d - o g h a v b ú n a ð a ry rk i ð F l u tn i n g s y rk i ð G ra fis k a - o g m i ð l a y rk i ð H a n d i ls - o g s k ri v st o v u y rk i ð M a t v ø ru y rk i ð M e t a l l y rk i ð T æ n a st u - o g ti l v irk i sy rk i ð L æ r lin g a ta l

97 Tekstur & Tøl bls. 97 av 212 Tilgongdin av lærlingum í tíðarskeiðinum 1999 til 2006 ein topp-20 listi: Nr. Yrki Lærlingatal % av samlaða lærlingatalinum (2287 lærl.) 1 maskinsmiðir ,0 2 skrivstovuyrkið ,8 3 timburmenn ,4 4 smásøluyrkið ,6 5 elektrikarar 184 8,0 6 hárfríðkarar 98 4,3 8 bilmekanikkarar 96 4,2 9 bakarar 91 4,0 7 heilsøluyrkið 88 3,8 10 bygningssnikkarar 78 3,4 11 kokkar 35 1,5 12 hvs-montørar 32 1,4 13 tænarar 31 1,4 14 rørsmiðir 26 1,1 15 miðlagrafikarar 25 1,1 16 kondittarar 23 1,0 17 bilplátusmiðir 19 0,8 18 bygningsmálarar 17 0,7 19 múrarar 16 0,7 20 elektronikktøkningar 15 0,7 90,0 Av talvuni framgongur, at toppskorari er maskinyrki. 14% av samlaðu lærlingunum í tíðarskeiðnum (2.287 lærlingar) hava verið í læru í hesum yrkinum. Næst er skrivstovuyrkið (13,8%). Timburyrkið kemur á triðja plássi við 13,4% og smásøluyrkið við 10,6%. Av talvuni framgongur eisini, at lærlingatilgongdin í nevndu 20 yrkjum svara til 90% av øllum lærlingunum, og at øll hini yrkini (46 av tilsamans 66) sostatt einans svara til 10% av øllum lærlingunum.

98 Tekstur & Tøl bls. 98 av 212 Talið á lærlingum og næmingunum í støðisútbúgvingunum samanborið við talið á næmingunum í yrkisskúlunum og øllum miðnámsútbúgvingunum Sambært talvunum hjá Føroya Hagstovu í kap. 6 er samlaða talið av næmingum og lærlingum í øllum yrkisskúlunum í einum skúlaári (2006/2007) umleið 900. Av hesum eru umleið 450 (50%) lærlingar og næmingar í støðisútbúgvingunum og hin helmingurin næmingar í øðrum útbúgvingum (HH, HT, HIF v.m.) Viðmerkjast skal, at næmingarnir í støðisútbúgvingunum eru heilársnæmingar, meðan lærlingar ikki eru fulla tíð á skúlanum, men taka tey til læruna hoyrandi skúlaskeiðini (vanliga millum 4 og 10 vikur hvørt). Samlaða talið á næmingum, sum sambært upptøkuskemaðið 2008 ganga í miðnámsútbúgvingum, liggur millum 1900 og Aftrat hesum koma sum nevnt umleið 450 lærlingar og næmingar í støðisútbúgvingunum, soleiðis at samlaða talið av næmingum og lærlingum í einum skúlaári liggur um Sambært hesum eru umleið 19% lærlingar og næmingar í støðisútbúgvingunum og 81% næmingar í øðrum miðnámsútbúgvingum. Hvørjar útbúgvingar hava lærlingar áðrenn teir fara í læru Sambært Yrkisdepilin hava lærlingar, sum fingu lærusáttmála í 2007, hesar útbúgvingar: Útbúgvingarslag Støðisútbúgving Yrkis gym. útb. Alm. gym. útb. Útbúgving Tils. SIT1 SIT2 FHS SIF HT HH HIF Stud. HF Næm Tilsamans var tilgongdin í 2007 av lærlingum 379. Av teimum høvdu 198 eina útbúgving áðrenn læran byrjaði. Hetta merkir, at umleið ein góð helvt (52%) høvdu eina av omanfyri nevndu útbúgvingunum áðrenn læran byrjaði. Innan handils- og skrivstovuøkið var tilgongdin í 2007 av lærlingum 121. Av hesum høvdu 36 lokið FHS, 34 HH og 29 aðra útbúgving - tilsamans 99. Hetta merkir, at umleið 82% innan handils- og skrivstovuøkið høvdu eina útbúgving áðrenn læran byrjaði. Restin - 22 lærlingar ella 18% - høvdu onga útbúgving áðrenn læran byrjaði. Innan handverksøkið var tilgongdin í 2007 av lærlingum 258. Av hesum høvdu 59 lokið SIT1 og SIT2 og 23 aðra útbúgving tilsamans 82. Hetta merkir, at umleið 32% innan handverk høvdu eina útbúgving áðrenn læran byrjaði. Restin lærlingar ella 68% - høvdu onga útbúgving áðrenn læran byrjaði. Sí stabbamyndirnar á næstu blaðsíðu!

99 Tekstur & Tøl bls. 99 av 212 Stabbamynd av hvørjar útbúgving ella onga útbúgving lærlingar, sum byrjaðu í læru í 2008 (%-stig) innan handils- og skrivstovuøkið, høvdu áðrenn læran byrjaði: % FHS HH AÐRA ONGA Stabbamynd av hvørja útbúgving ella onga útbúgving lærlingar, sum byrjaðu í læru í 2008 (%-stig) innan handverksøkið, høvdu áðrenn læran byrjaði: % SIT AÐRA ONGA Sambært spurnarkanningini í kap. 15, sum var gjørd í 2003 millum avlærdar handverkarar, ið høvdu tikið sveinaroynd millum 1992 og 2002, søgdu 34% seg hava lokið eina útbúgving áðrenn læran byrjað, harav 11% SIT, 10% eina miðnámsútbúgving, 10% aðra útbúgving og 3% fleiri útbúgvingar.

100 Tekstur & Tøl bls. 100 av 212 Væntaða tilgongdin næstu árini: Í álitinum Endurskoðan av gymnasialu útbúgvingunum (MMR 2007) er á bls. 15 niðanfyri standandi talva (Talva 4: Fólkatalið skift á aldur 1. januar Kelda: Hagstova Føroya. Í viðmerkingunum til talvuna sigur MMR, at fylgt verður væl við fólkatalinum, soleiðis at atlit kann takast at, um næmingatilgongdin verður størri ella minni. Eisini viðmerkir MMR, at um støði verður tikið í teimum, sum eru 15 ár og yngri, kann frammanundan sigast, at næmingagrundarlagið sum heild tey næstu árini fer at vísa eina lækking. Væntaða tilgongdin næstu árini:

101 Tekstur & Tøl bls. 101 av 212

102 Tekstur & Tøl bls. 102 av 212 Kap. 9. Lærupláss og lærusáttmálar Innleiðing Tal av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007 greinað út á landaøki við %-stigum Strikumynd av gongdini í tølunum av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007 Stabbamynd av talinum á læruplássum 2004 til 2007 greinað út á landaøki og %-býtið Strikumynd av talinum av læruplásum 2004 til 2007 greinað út á landaøki Tal av virknum læruplássum ávísan dato, greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki Stabbamynd av virknum læruplássum ávísan dato Virknir lærusáttmálar ávísan dato, greinaðir út á landaøki Stabbamynd av virknum lærusáttmálum ávísan dato, greinaðir út á útbúgvingarbólkar. Talva og stabbamynd av virknum læruplássum og virknum lærusáttmálum ávísan dato. Avlærd og %-býti, greinað út á landaøki Strikumynd av avlærdum , greinað út á landaøki Talva av %-býtinum og 2007 Strikumynd av %-býtinum og 2007.

103 Tekstur & Tøl bls. 103 av 212 Lærupláss, lærusáttmálar og upplæring Føroysku yrkisútbúgvingarnar eru sum áður nevnt skipaðar sum sonevndar skiftisútbúgvingar. T.v.s., at skift verður millum upplæring á læruplássi og skúlagongd í yrkisskúla. Skúlagongdin í yrkisútbúgvingunum liggur millum 45 og 65 vikur tilsamans og upplæringin á læruplássum restina av tíðini, tað er umleið 135 vikur (sí útrokningina í næsta brotinum). Ein yrkisútbúgving varir umleið 200 vikur tilsamans. Verður miðal skúlatíðin (55 vikur) drigin frá, eru 145 vikur eftir til ta verkligu upplæringina. Av hesum skulu so summarferia og aðrar feriur og frídagar (uml. 25 vikur) dragast frá, soleiðis at vikutalið til ta verkligu upplæringina kemur niður á einar 120 vikur tilsamans. Av hesum sæst, at tann effektiva skúlatíðin svarar til umleið 40% av samlaðu lærutíðini og tann effektiva verkliga upplæringin á læruplássinum umleið 60% av samlaðu lærutíðini. Upplæringin á læruplássinum og skúlaparturin fara fram sambært yrkisútbúgvingarlógini og teimum neyvaru ásetingunum í viðkomandi útbúgvingarkunngerðum sum so aftur er útgreinað í lesiætlanunum fyri tær ávísu útbúgvingarnar. Útbúgvingarkunngerðin og lesiætlanin fyri ta ávísu útbúgvingina áseta í høvuðsheitum reglurnar um innihaldið í skúlapartinum og ikki so nógv reglur um innihaldið í tí verkliga partinum. Fyri at kunna hava loyvi til at hava lærling í læru, skal virki søkja avvarðandi yrkisnevnd um læruplássgóðkenning. Ein læruplássgóðkenning er galdandi í 5 ár.

104 Tekstur & Tøl bls. 104 av 212 Tal av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007, greinað út á landaøki við %- stigum (kelda: Yrkisdepilin) : Øki / Ár 2004 %- stig 2005 %- stig 2006 %- stig 2007 %- stig Eysturoy 58 17, , , ,5 Norðoyggjar 34 10, , , ,4 Norðstreym 15 4,6 13 4,2 15 4,4 19 4,7 Sandoy 5 1,5 4 1,3 3 0,9 2 0,5 Suðuroy 25 7,6 18 5,8 23 6,7 25 6,2 Vágoy 13 4,0 10 3,2 14 4,1 16 4,0 Suðurstreym , , , ,8 Tilsamans , , , ,0 Strikumynd av gongdini í tølunum av læruplássum í tíðarskeiðnum Kelda: Yrkisdepilin Tal á læruplássum lærupláss Ár 2004 Ár 2005 Ár 2006 Ár 2007 Sum framgongur av strikumyndini, liggur talið á læruplássum í tíðarskeiðnum millum 300 og 400.

105 Tekstur & Tøl bls. 105 av 212 Stabbamynd av talinum á læruplássum í tíðarskeiðnum , greinað út á landaøki og %-býti. Kelda: Yrkisdeilin) %-stig Eysturoy Norðoyggjar Norðstreym Sandoy Suðuroy Vágoy Suðurstreym

106 Tekstur & Tøl bls. 106 av 212 Strikumynd av talinum av læruplássum í tíðarskeiðnum 2004 til 2007, greinað út á landaøki (kelda: Yrkisdepilin): Tal av virknum læruplássum (t.v.s. sum hava lærlingar) ár 2004 til 2007 greinað út á landaøki Eysturoy Norðoyggjar Norðstreym Sandoy Suðuroy Vágoy Suðurstreym L æ ru p lá s s Ár Ein útrokning av øllum læruplássum innan tey einstøku økini í øllum tíðarskeiðnum í mun til samlaðu læruplássini vísir, at í Suðurstreym liggur ein góður helmingur av øllum læruplássum (uml. 55%), í Eysturoy næstflest (uml. 17%) í Norðoyggjum triðjflest (uml. 11%), í Suðuroy uml. 6%, í Norðstreym uml. 4%, í Vágoynni uml. 4% og aftast liggur Sandoyggin við uml. 1%. Tey flestu læruplássini hava 1 lærling, meðan onnur hava 2-3 lærlingar og uppaftur onnur 5 ella fleiri lærlingar. Á strikumyndini á næstu blaðsíðu sæst, at í 2004 vóru læruplássini 327 í tali, meðan tey í 2007 vóru 450 í tali - ein vøkstur upp á sløk 38%. Vøksturin er mest sjónligur í Suðurstreym, sum hevði ein vøkstur í læruplássum frá 177 í 2004 til 230 í ein vøkstur upp á 30%.

107 Tekstur & Tøl bls. 107 av 212 Tal av virknum læruplássum (t.v.s. sum hava lærlingar) ávísum dato (31. des. 2007) - greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki. (kelda: Yrkisdepilin) : Eysturoy Norðoy N-streym Sandoy Suðuroy S-streym Vágar Tils. El- og samskifti Byggiyrkið Grafiska- og miðlayrkið Handil- og skrivstovuyrkið Metallyrkið Flutningsyrkið Fiskaídnað og havbúnað Matvøruyrkið Tænastu- og tilvirkisyrkið Tilsamans %-stig 17,0 9,7 4,0 0,6 5,3 59,2 4,2 100,0 Stabbamynd av talvuni omanfyri (t.v.s. lærupláss, sum hava lærlingar) ávísan dato (31. des. 2007) - greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki. (Kelda: Yrkisdepilin) Virkin lærupláss (t.v.s. hava lærlingar) pr. 31. des. 2007, greinað út á útbúgvingarbólkar og landaøki Tænastu- og tilvirkisyrkið Matvøruyrkið Fiskaídnaðar...yrkið Flutningsyrkið Metallyrkið Handil- og skrivstovuyrkið Grafiska- og miðlayrkið Byggiyrkið Eysturoy Norðoy N-streym Sandoy Suðuroy S-streym Vágar El- og samskifti Tal á læruplássum

108 Tekstur & Tøl bls. 108 av 212 Virknir lærusáttmálar ávísan dato (31. des. 2007) - greinaðir út á landaøki. (Kelda: Yrkisdepilin) Virknir lærusáttmálar pr. 31. des. 2007, greinaðir út á landaøki Læ rus áttmálar Eysturoy Norðoy N-streym Sandoy Suðuroy S-streym Vágoy Virknir lærusáttmálar ávísan dato (31. des. 2007) - greinaðir út á útbúgvingarbólkar. (Kelda: Yrkisdepilin) Virknir lærusáttmálar pr. 31. des. 2007, greiðnaðir út á útbúgvingarbólkar L æ r lin g a ta l El- og samskifti Byggiyrkið Grafiska- og miðlayrkið Handil- og skrivstovuyrkið Metallyrkið Flutningsyrkið Fiskaídnaðar...yrkið Matvøruyrkið Tænastu- og tilvirkisyrkið

109 Tekstur & Tøl bls. 109 av 212 Tal av virknum læruplássum (t.v.s. sum hava lærlingar) og tal av virknum lærusáttmálum ávísan dato (31. des. 2007) greinað út á útbúgvingarbólkar. (kelda: Yrkisdepilin) : Útbúgvingarbólkur Virkin lærupláss Virknir lærusáttmálar Tal av lærlingum pr. lærupláss í miðal El- og samskifti ,4 Byggiyrkið ,1 Grafiska- og miðlayrkið ,6 Handils- og skrivstovuyrkið ,4 Metallyrkið ,5 Flutningsyrkið ,1 Fiskaídnað og havbúnað 3 4 1,3 Matvøruyrkið ,5 Tænastu- og tilvirkisyrkið ,5 Tilsamans ,3 Sambært talvuni hevur hvørt lærupláss 2,3 lærlingar í miðal. Flestu lærlingar pr. lærupláss hevur metallyrkið (4,5) og næst tí flutningsyrkið (3,1). Fækstu lærlingar pr. lærupláss hevur fiskaídnaðar- og havbúnaðaryrkið (1,3) og næst tí handils- og skrivstovuyrkið (1,4). Stabbamynd av talvuni omanfyri El- og samskifti Byggiyrkið Grafiska- og miðlayrkið Handil- og skrivstovuyrkið Metallyrkið Flutningsyrkið Fiskaídnað og havbúnað Matvøruyrkið Tænastu- og tilvirkisyrkið 0 Virkin lærupláss Virknir lærusáttmálar

110 Tekstur & Tøl bls. 110 av 212 Í talvuni niðanfyri eru svarini í spurnarkanningin aftarlaga í savninum undir yvirskriftini Hvar stóðu tey í læru? og %-býtið greinað út á landaøki. Talva við talinum av avlærdum og %-býtið greinað út á landaøki: Landaøki Tal av avlærdum %-býti Tórshavn ,5 Eysturoy ,5 Norðoyar 39 10,4 Streymoy 23 6,1 Suðuroy 22 5,9 Vágar 14 3,7 Sandoy 3 0,8 Tils Stabbamynd av talvuni omanfyri: 3 Tal av avlærdum Sandoy Vágar Suðuroy Streymoy Norðoyar Eysturoy Tórshavn

111 Tekstur & Tøl bls. 111 av 212 Í talvuni niðanfyri er ein samanbering millum talvuna frammanfyri og talvuna longri frammi um %-býtið av læruplássum, greinað út á landaøki. Talva av %-býtinum og 2007 Landaøki / Ár %-býtið %-býtið 2007 Eysturoy 27,5 17,5 Norðoyggjar 10,4 10,4 Norðstreym 6,1 4,7 Sandoy 0,8 0,5 Suðuroy 5,9 6,2 Vágoy 3,7 4,0 Suðurstreym 45,5 56,8 Stabbamynd av %-býtinum og 2007 %-býtið %-býtið %-býtið Eysturoy Norðoyggjar Norðstreym Sandoy Suðuroy Vágoy Suðurstreym Sum framgongur á talvuni omanfyri, er størsti vøkstur í læruplássunum í Suðurstreym, frá 45,5% í til 56,8% í Í Eysturoynni fer %-býtið frá 27,5 í niður á 17,5 í Onnur landaøki standa nøkurlunda í stað.

112 Tekstur & Tøl bls. 112 av 212

113 Tekstur & Tøl bls. 113 av 212 Kap. 10 Samstarv á yrkisútbúgvingarøkinum Samstarvsavtala millum Føroyar og Danmark á útbúgvingarøkinum Leikluturin hjá yrkisfeløgunum, læruplássunum og yrkisskúlunum Samstarv millum Yrkisdepilin, yrkisfeløgini og yrkisskúlarnar o.o.

114 Tekstur & Tøl bls. 114 av 212 Samstarvsavtala millum Mentamálaráðið og danska Kenslumálaráðið Í juli mánaða 2002 undirskrivaðu Mentamálaráðið og danska Kenslumálaráðið undir eina sonevnda Erklæring om fremtidigt samarbejde mellem Danmark og Færøerne vedrørende undervisning. Sum yvirskrift til samstarvsavtaluna verður soleiðis sagt frá: I medfør af hjemmestyrelovens 2 har Færøernes hjemmestyre besluttet med virkning fra den 1. januar 2002 at overtage resten af skolevæsenet som særanliggende, jf. lagtingslov nr. 130 af 8. oktober 2001 om overtagelse af anliggende og sagsområder på liste A i hjemmestyreloven (Ovetagelsesloven). I den anledning har Undervisningsministeriet og det færøske ministerium for kultur og undervisning med henblik på fremtidige samarbejde om uddannelser inden for deres sagsområder udfærdiget følgende erklæring om fremtidigt samarbejde mellem Danmark og Færøerne vedrørende undervisning. Í innleiðingini til samstarvsavtaluna (punkt 1.1.) verður soleiðis sagt: Parterne konstanterer, at der i dag er betydelig overensstemmelse og tætte kontakter mellem de færøske og danske uddannelsessystemer. Dette kan og bør danne grundlag for enkle anerkendelsesprocedurer, fælles initiativer vedrørende uddannelser, interessevaretagelse m.v. også i internationale sammenhænge, og frugtbar udveksling af meninger og erfaringer etc. Samstarvsavtalan ger tað møguligt m.a. at samstarva um skipanir (Programmer og ordninger) sum nevndar eru fremst í savninum, herundir t.d. evropass-skipanina, Leonardo-skipanina o.a. Øll avtalan finst aftast í savninum sum fylgiskjal.

115 Tekstur & Tøl bls. 115 av 212 Leikluturin hjá yrkisfeløgunum, læruplássunum og skúlunum Leikluturin hjá yrkisfeløgunum, læruplássunum og skúlunum í sambandi við yrkisútbúgvingarskipanina er ásettur í yrkisútbúgvingarlógini við tilhoyrandi ásetingum í kunngerðum. Yrkisútbúgvingarráðið: Sambært 20 í lógini tilnevnir landsstýrismaðurin limirnar í Yrkisútbúgvingarráðnum, harav 4 limir umboðandi arbeiðsgevarar og 4 limir umboðandi løntakarar, og at eitt umboð fyri hvønn góðkendan yrkisskúla kann møta á ráðsfundum. Sambært 19, stk. 1 er leikluturin hjá ráðnum at gera tilmæli til landsstýrismannin um tey í 22 nevndu viðurskifti sí umrøðuna av hesum undir yvirskriftini Yrkisútbúgvingarráðsskipanin. Yrkisnevndirnar: Sambært 22 í lógini tilnevnir Yrkisútbúgvingarráðið yrkisnevndir, hvørs limir sambært stk. 2 verða valdir av viðkomandi yrkisfeløgum. Í hvørjari nevnd skulu verða 2 ella 4 limir við javnstórari umboðan frá arbeiðsgevarasíðuni og løntakarasíðuni. Leikluturin hjá yrkisnevndunum er at samtykkja reglur um tey í 23 nevndu viðurskifti. Yrkisnevndirnar (9 í tali) hava 4 til 5 fundir árliga (tils. uml. 40 fundir árliga) sí umrøðuna av hesum undir yvirskriftini Yrkisnevndaskipanin. Læruplássini: Sambært 22, stk. 8 í lógini er ásett, at lærupláss rinda eitt umsitingargjald til landskassan fyri hvønn góðkendan lærusáttmála til at fíggja útreiðslurnar hjá yrkisnevndafyrisitingini og til fundarpening og ferðaútreiðslur hjá yrkisnevndum og fyribilsnevndum undir yrkisnevndunum. Sambært 25 er ásett, at yrkisnevndirnar virka fyri, at útbúgvingarviðurskiftini á læruplássunum eru so góð sum gjørligt og í 26 er ásett, at samtykt yrkisnevndarinnar um góðkenning av virki sum lærupláss verður gjørd út frá meting um virkið er ført fyri at lúka tær treytir, sum settar eru sambært reglunum um verkligu læruna. Leikluturin hjá læruplássunum er sostatt - at fíggja ein fyrisitingarligan part av útreiðslunum av skipanini, (yrkisnevndafyrisitingina og yrkisnevndaarbeiðið) - at útbúgvingarviðurskiftini eru so góð sum gjørligt, og - at lúka treytirnar, sum settar eru sambært reglunum um verkligu læruna. Sí meira um lærupláss undir yvirskriftini Læruplássini upplæring. Yrkisskúlarnir: Sambært 5, stk. 3 í lógini er ásett, at skúlagongdin fer fram í góðkendum skúla. Umframt ásetingar í lógini um yrkisútbúgvingar, er eisini lógin um yrkisskúlar. Ásetingarnar í tí lógini snúgva seg í høvuðsheitum um skúlarnar sum sjálvsognarstovnar. Løgtingslógin um yrkisskúlar finst aftast í savninum sum fylgiskjal.

116 Tekstur & Tøl bls. 116 av 212 Samstarv millum Yrkisdepilin, yrkisfeløgini, yrkisskúlarnar o.o. Siðvenja hevur verið seinastu árini at hava árligar fundir millum partarnar. Endamálið er fyrst og fremst at savna avvarðandi partar í yrkisútbúgvingarskipanini, so hesi kunnu møtast og skifta orð sína millum um hvat hendir á yrkisútbúgvingarøkinum. Eisini er endamálið at varpa ljós á ymisk viðurskifti í sambandi við yrkisútbúgvingarskipanina. Til ber at lesa frágreiðingarnar frá fundunum á heimasíðuni hjá Yrkisdeplinum ( undir fundarfrásagnir og ársfrágreiðingar. Hesir samstarvsfundir eru vanligir: - Árligur fundur millum Yrkisdepilin og avvarðandi yrkisfeløg Yrkisfelagsfundur (Sí avvarðandi feløg í fylgiskjalinum við yvirskriftini Útbúgvingarbólkar, yrkisnevndir og yrkisnevndalimir). - Árligur fundur millum Yrkisdepilin og yrkisskúlarnar Yrkisskúlafundur (Føroya Handilsskúla í Havn og á Kambsdali, Fiskivinnuskúlan, Tekniska skúlan í Tórshavn og Tekniska skúlan í Klaksvík). - Árligur fundur millum Yrkisdepilin og allar yrkisnevndirnar - Felags yrkisnevndafundur (Sí avvarðandi yrkisnevndir í fylgiskjalinum við yvirskriftini Útbúgvingarbólkar, yrkisnevndir og yrkisnevndalimir). - Árligur fundur Yrkisfundur millum Yrkisdepilin og Yrkisútbúgvingarráðið, øll avvarðandi yrkisfeløg, allar yrkisnevndirnar og viðkomandi partar í Mentamálaráðnum.

117 Tekstur & Tøl bls. 117 av 212

118 Tekstur & Tøl bls. 118 av 212 Kap. 11 Víðari útbúgving og avriksflutningur Norðurlendsk skilmarking av víðari útbúgving (videregående uddannelse) Útbúgvingarstøðið í Føroyum Hvørjar víðari útbúgvingar kann ein yrkislærdur verða tikin upp til Stuttar víðari útbúgvingar og yvirlit yvir útbúgvingarnar Yrkisakademiútbúgvingar og yvirlit yvir útbúgvingarnar Professiónsbachelorútbúgvingin og yvirlit yvir útbúgvingarnar Hvussu mong yrkislærd fara til eina víðari útbúgving? Hvussu mong leita heimaftur eftir loknan lestur? Á hvørjum útbúgvingarstig eru liðugt útbúgvin? Gongdin í útbúgvingarstiginum? Løgtingslóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Avriksflutningur (handilsskúlarnir, teknisku skúlarnir, Fiskivinnuskúlin og felags)

119 Tekstur & Tøl bls. 119 av 212 Norðurlendsk skilmarking av víðari útbúgving (videregående uddannelse) Á heimasíðuni: cirius.dynamicweb.dk/default.aspx?id=3518#nordiske_aftaler er soleiðis skilmarkað hvat liggur í heitinum videregående uddannelsert (víðari útbúgvingar): Ifølge den nordiske Overenskomst om adgang til højere uddannelse skal uddannelsessøgende, som har fast bopæl i et andet nordisk land, have adgang til dette lands offentlige videregående uddannelser på samme eller tilsvarende vilkår som landets egne ansøgere. En uddannelsessøgende, som er berettiget til at søge optagelse ved de videregående uddannelser i det land, hvor den pågældende har fast bopæl, er også berettiget til at søge optagelse ved videregående uddannelser i de andre nordiske lande. Overenskomsten præciserer, hvad der forstås ved "videregående uddannelse" i de enkelte lande: Danmark: Uddannelser ved institutioner for videregående uddannelse og videregående uddannelser ved andre uddannelsesinstitutioner, som forudsætter gymnasial uddannelse eller tilsvarende kvalifikationer. Finland: Uddannelse ved universiteter, højere læreanstalter og erhvervshøjskoler samt tilsvarende uddannelse som bygger på studentereksamen eller anden uddannelse, som giver studiekompetence. Island: Alle uddannelser, der bygger på studentereksamen eller ligeværdige kvalifikationer. Norge: Uddannelse ved universiteter og højere læreanstalter eller tilsvarende, som bygger på en gymnasial, godkendt videregående faglig eller tilsvarende studiekompetencegivende uddannelse. Sverige: Uddannelser ved universiteter og højere læreanstalter eller tilsvarende, som bygger på nationale programmer i gymnasieskolen eller tilsvarende kvalifikationer, og som er omfattet af bekendtgørelsen om de videregående uddannelser (högskoleförordningen).

120 Tekstur & Tøl bls. 120 av 212 Útbúgvingarstøðið í Føroyum Á bls. 22 í Álit um endurskoðan av miðnámsútbúgvingum (2007) verður soleiðis sagt: Hagstova Føroya hevur gjørt spurnakanning um útbúgvingarstøðið í Føroyum og samanborið við onnur lond í Evropa. Hagstovan hevur nýtt kanningarháttin, sum verður nýttur um alt Evropa í vanligum arbeiðsmarknaðar kanningum. Í kanningini verður m.a. spurt um, hvør hægsta útbúgving er. Svarini verða flokkað í 3 bólkar: Grundskúli: Miðnámsútbúgving: Hægri útbúgving: onga útbúgving hægri enn 10. flokk umleið 3-5 ár aftan á grundskúla meira enn 2 ár aftan á miðnámsútbúgving Niðanfyri er talva, sum vísir útbúgvingarstøðið í Føroyum í mun til onnur lond. Tølini vísa, at Føroyar sum heild eru væl við, men liggja nakað aftanfyri grannalondini. Til tess at tryggja, at Føroyar eru millum tey fremstu londini, eiga vit at stremba eftir, at fleiri verða útbúgvin meira. Norra ,0% 54,0% 26,9% Útbúgvingarstøðið hjá føroyingum í mun til onnur lond Kelda: Hagstova Føroya / MMR 44,9% 25,2% Niðurlond ,2% 38,9% 23,9% Svøríki ,6% 51,7% 23,7% Talið á fulltíðarlesandi í hægri útbúgvingum í Norðurlondum, sum fáa lestrarstuðul í mun til fólkatalið (Kelda: Stuðulsstovnurin/MMR) Land Danmark Ísland Svøríki Noreg Finnland Grønland Føroyar Lesandi Fólkatal %-stig 3,7% 6,5% 3,4% 3,7% 3,4% 1,5% 3,0%

121 Tekstur & Tøl bls. 121 av 212 Hvørjar víðari útbúgvingar kann ein yrkislærdur verða tikin upp til Myndilin niðanfyri vísir ávikavist bygnaðin og samanberingina av tí vanliga bygnaðinum (vinstrumegin) og bygnaðin fyri vaksnamanna- og eftirútbúgvingina (høgrumegin). Á bls. 21 og 22 er myndil av samlaðu donsku útbúgvingarskipanini. Figur 2.2 Det parallelle uddannelsessystem Til tess at verða tikin upp til eina víðari útbúgving, skal umsøkjari uppfylla upptøkukrøvini, sum avvarðandi upptøkuskúli/stovnur setur til tær ymsu útbúgvingarnar. Talan er um trinnnanda sløg av framhaldandi útbúgvingum, sum yrkislærd kunnu verða tikin upp til: - Stuttar víðari útbúgvingar - Yrkisakademiútbúgvingarnar - Professiónsbachelorútbúgvingar

122 Tekstur & Tøl bls. 122 av 212 Á heimasíðuni ug.dk sæst hvørjar útbúgvingar í Danmark koma undir stuttar víðari útbúgvingar. Hesar eru býttar upp í 5 bólkar við tilsamans 26 útbúgvingum: Handelsudd. og økonomiske udd.): Administrationsøkonom Finansøkonom Handelsøkonom Logistikøkonom Markedsføringsøkonom Serviceøkonom IT- og designuddannelser): Datamatiker Designteknolog E-designer It- og elektronikteknolog Multimediedesigner Kreative og kunstneriske udd.): Manuskriptforfatter Sundhedsuddannelser: Farmakonom Klinisk tandtekniker Tandplejer Tekniske og teknologiske udd.): Byggetekniker Driftsteknolog - offshore Fiskeriteknolog Installatør Jordbrugsteknolog Kort- og landmålingstekniker Laborant Procesteknolog Produktionsteknolog Sprogofficer Teknisk manager offshore Á heimasíðuni vidar. dk sæst hvørjar útbúgvingar í Danmark koma undir yrkiakademiútbúgvingar. Hesar eru býttar upp í 3 bólkar við 8 útbúgvingum innan merkantila økið, 2 innan tekniska økið og 3 innan heilsuøkið. Det merkantile område Finansiel rådgivning kvalificerer til finansiel rådgivning i private og offentlige virksomheder nationalt og internationalt. Du kan fx blive finansiel rådgiver i en bank eller indenfor realkredit, forsikring eller ejendomshandel. HR giver et praktisk grundlag for at arbejde med HR, og den kvalificerer til at deltage i forandringen af HR-funktionen til en strategisk og udviklingsorienteret funktion. Informationsteknologi kvalificerer til at arbejde med at analysere, planlægge og gennemføre løsninger vedrørende nyudvikling, videreudvikling og integration af it-systemer i private og offentlige virksomheder. International handel og markedsføring kvalificerer til at analysere, planlægge og gennemføre løsninger inden for international handel og markedsføring i private og offentlige virksomheder. International transport og logistik giver en bred viden om den samlede forsyningskæde fra produktion til forbrug og om metodik og praksis i transport og logistik. Kommunikation og formidling kvalificerer til at analysere, planlægge og gennemføre kommunikation og formidling i handels-, produktions- og servicevirksomheder, nationalt og internationalt. Ledelse giver kompetencer i selvstændigt at analysere, planlægge og udføre ledelse i private og offentlige virksomheder nationalt og internationalt. Retail henvender sig til personer, der arbejder inden for detailhandel. Den beskæftiger sig med emner som ledelse, konceptstyring, og butiksdrift.

123 Tekstur & Tøl bls. 123 av 212 Økonomi- og ressourcestyring kvalificerer til at analysere, planlægge og gennemføre løsninger inden for økonomi- og ressourcestyring i handels-, produktions- og servicevirksomheder. Det tekniske område Innovation, produkt og produktion kvalificerer til at varetage arbejde med at analysere, planlægge og gennemføre løsninger inden for udvikling eller produktion i private og offentlige virksomheder. Laboratorie- og bioteknologi kvalificerer til at varetage arbejde med at analysere, planlægge og gennemføre løsninger til konkrete tekniske problemstillinger i fødevareindustrien, den kemiske industri, den bioteknologiske industri og i offentlig virksomhed. Sundhed, pædagogik og forvaltning Statonom er en bred uddannelse i statens opgaver og funktioner. Den henvender sig til administrative medarbejdere i den offentlige sektor. Ungdompædagogik kvalificerer til pædagogisk arbejde med unge, herunder udsatte unge. Friluftsvejleder giver mulighed for aktiviteter i skov og natur, ved sø og hav eller i bjerge. Uddannelsen indeholder også teori om natur og miljø samt undervisning i pædagogik m.m. Fyri at verða tikin upp til eina universitetsbachelorútbúgving skal umsøkjari til dømis hava loknað gymnasiala útbúgving umframt ávísa gymnasialar lærugreinir á ávísum stigi. Harumframt skal tann gymnasiala próvtøkan vera staðin við einum ávísum minimumsstigi í miðal ella í einstakari lærugrein. Útbúgvingarnar taka vanliga 3 ár, sum geva yrkisførleika og atgongd til kandidatútbúgvingar, sum vanliga taka 2 ár. Eftir eina kandidatútbúgving ber at taka eina 3 ára ph.d.-útbúgving. Ein professiónsbachelorútbúgving er ein førleikagevandi miðallong víðari útbúgving, sum vanliga tekur 3-4 ár, íroknað hálvt árs starvsvenjing, og er bæði ástøðilig og verklig. Tað eru uml. 30 slíkar útbúgvingar. Fyri at verða tikin upp til eina professiónsbachelorútbúgving skal ein hava lokið eina gymnasial útbúgving, men eisini ávísar yrkisútbúgvingar, suppleraðar við ávísum gymnasialum lærugreinum, gevur atgongd til útbúgvingarnar. Professiónsbachelorútbúgvingarnar geva atgongd til viðkomandi kandidat- og master útbúgvingar. Á heimasíðuni: uvm.dk/videre/professionsbacheloruddannelser/ sæst hvørjar útbúgvingar í Danmark koma undir professónbachelorútbúgvingar. Hesar eru býttar upp í 7 øki, sum hvørt hevur eina rúgvu av útbúgvingum. Økini eru hesi: - Námsfrøðiliga økið - Heilsuøkið - Fíggjarliga- og merkantila økið - Tekniska økið - Lívfrøðiliga- og laboratortekniska økið - Miðla- og samskiftistekniska økið - Samfelagsfakliga økið Á hesi heimasíðuni sæst, hvørji krøvini fyri at verða tikin upp til eina framhaldandi útbúgving er: d=artik-vfspecifikkekrav#q4 k-vfspecifikkekrav#q6

124 Tekstur & Tøl bls. 124 av 212 Hvussu mong yrkislærd fara til eina víðari útbúgving? Eingi hagtøl finnast um, hvussu mong yrkislærd halda fram í einari víðari útbúgving. Í spurnarkanningini av yrkislærdum aftalaga í savninum undir spurninginum: Hevur tú umhugsað at fáa tær víðari útbúgving svara 23% av teimum, sum svaraðu spurningunum, at tey hava lokið eina víðari útbúgving. Um tey, ið ikki svaraðu, eisini hava lokið eina víðari útbúgving, svarar tað til, at út við 200 av teimum yrkislærdu í tíðarskeiðnum hava lokið eina víðari útbúgving. Talið á fulltíðarlesandi í hægri útbúgvingum í Norðurlondum, sum fáa lestrarstuðul í mun til fólkatalið (Kelda: Stuðulsstovnurin/MMR) Land Danmark Ísland Svøríki Noreg Finnland Grønland Føroyar Lesandi Fólkatal %-stig 3,7% 6,5% 3,4% 3,7% 3,4% 1,5% 3,0% Hvussu mong venda heimaftur eftir loknan lestur? Stuðulsstovnurin hevur latið gjørt eina frágreiðing um føroysku lestrarstuðulsskipanina. Sambært henni er hendan stabbamyndin, sum sigur, hvussu mong %-stig av teimum, sum hava fingið prógv uttanlands, eru komin aftur til Føroya. %-stig av útbúnum uttanlands, sum eru komin aftur eftir loknan lestur. Kelda: Stuðulsstovnurin Uddannede, med eksamen fra udlandet, der er vendt tilbage til FærøerneF April 2007 April % 65% 60% 50% 44% 58% 51% 51% 58% 53% 40% 34% 30% 20% 10% 0% Total Á hvørjum útbúgvingarstigi eru liðugt útbúgvin?

125 Tekstur & Tøl bls. 125 av 212 Stabbamyndin sum vísir útbúgvingarstigið hjá føroyingum, sum hava lokið víðari útbúgving við prógvi frá Føroyum og uttanlands: Útbúgvingarstigið eftir loknað víðari útbúgving. Kelda: Stuðulsstovnurin Uddannelsesniveauet påp Færøerne April 2007 Lang videregående uddannelse Kort videregående uddannelse 79% 80% 70% 60% 50% Mellemlang videregående uddannelse 66% 50% 40% 35% 30% 20% 10% 8% 13% 19% 15% 15% 0% Eksamen fra Færøerne April Færøerne April Udlandet Gongdin í útbúgvingarstiginum? Stabbamyndin, sum vísir gongdina í útbúgvingarstiginum fyrr, nú og framyvir. Útbúgvingarstigið eftir loknað víðari útbúgving. Kelda: Stuðulsstovnurin Udvikling af uddannelsesniveauet påp Færøerne, i takt med at uddannede vender tilbage Lang videregående uddannelse Mellemlang videregående uddannelse Kort videregående uddannelse 80% 79% 70% 60% 66% 66% 50% 40% 30% 20% 19% 19% 13% 10% 8% 15% 15% 0% Eksamen fra Færøerne April 2007 April 2012

126 Tekstur & Tøl bls. 126 av 212 Føroysk lóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Í 2005 samtykti Løgtingið lóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum, løgtingsló nr. 49 frá 9. mai Í endamálsorðingini í 1 er ásett, at landsstýrismaðurin góðkennir, at skipað verður fyri stuttum framhaldsútbúgvingum á yrkisskúlum, og hevur eftirlit við teimum, og at útbúgvingar, sum landsstýrismaðurin góðkennir sbrt. stk. 1, fara fram á vinnuskúla, sum er góðkendur sambært løgtingslóg um yrkisskúlar, og at góðkenning sbrt. stk. 1 kann verða tikin aftur, um grundarlag ikki er fyri einari ávísari útbúgving longur. Í 2 er ásett, at útbúgvingarnar skulu á einum ástøðiligum grundarlagi geva teimum lesandi neyðugar førleikar innan ymisk arbeiðsøki og nøkta tørvin á útbúgvingum og førleikum, ið vinnan hevur. Í 3 er ásett, at treytin fyri upptøku er, at umsøkjari hevur lokið eina miðnámsútbúgving, og at viðkomandi yrkisroyndir kunnu eisini vera grundarlag undir upptøku til stakar lærugreinir í útbúgvingunum. Í 4 er ásett, at útbúgvingarnar verða skipaðar sum fulltíðarlestur ella sum stakgreinalestur, og at sum fulltíðarlestur er útbúgvingartíðin vanliga ásett til í mesta lagi 2 ár, og at útbúgvingar, sum vara meira enn 2 ár, verða lagdar soleiðis til rættis, at tær kunnu gerast partur av miðallongum ella longum útbúgvingum eftir nærri reglum, sum landsstýrismaðurin ásetir. Sum dømi um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum kunnu nevnast Framleiðslutøkningur (produktionsteknolog) og Byggitøkningur (byggetekniker), sum fara í dag fram á Tekniska skúlanum í Tórshavn og HD og teldustøðingaútbúgvingin, sum fara fram á Føroya Handilsskúla við heimild í omanfyri nevndu lóg. Øll lógin finst sum fylgiskjal aftast í savninum.

127 Tekstur & Tøl bls. 127 av 212 Avriksflutningur (Merit) Tað finst eingin føroysk sonevnd Merit-kunngerð á yrkisútbúgvingarøkinum. Tann avriksflutningur, sum verður givin, er gjørdur við støði í samtyktum, sum yrkisnevndirnar taka. Yrkisnevndirnar hava gjørt hesa felags samtykt um avriksflutning: Útbúgvingar á handilsskúlum (handils- og skrivstovuútb.): - Hjá lærlingum við 9. floks prógvi er lærutíðin 4 ár - Hjá lærlingum við FHS-prógvi er lærutíðin 3 ár - Hjá lærlingum við students-, HF-, HT- ella HIF-prógvi er lærutíðin 2 1/2 ár - Hjá lærlingum við students-, HF-, HT- ella HIF-prógvi og sum harumframt hava FHS-prógv er lærutíðin 2 ár - Hjá lærlingum við HH-prógvi er lærutíðin 2 ár Útbúgvingar á tekniskum skúlum (handverksútb.): Hevur næmingur / lærlingur lokið viðkomandi SIT-støðisár verður hann/hon frítikin fyri 1. og 2. skúlaskeið og fær lærutíðina stytta ½ ár. Hevur næmingur/lærlingur lokið HT-útbúgving frammanundan, fær hann/hon avriksflutning fyri tær almennu lærugreinirnar og lærutíðina styttað við 1 ári. Útbúgvingar á Fiskivinnuskúla (fiskavirkarar/alarar og landbúnaðartøkningur): Næmingar/lærlingar á Fiskivinnuskúlanum fáa merit eftir avgerð, sum yrkisnevndin tekur í hvørjum einstøkum føri. Felags fyri alt yrkisútbúgvingarøki: - Hevur næmingur/lærlingur lokið aðra yrkisútbúgving heilt ella partvís, verður hetta tikið upp á yrkisnevndafundi í teimum einstøku førunum. Lærutíðin kann styttast millum 2 og 7 mánaðir, alt eftir hvussu viðkomandi loknað útbúgvingin er. - Hevur næmingur/lærlingur arbeiðsroyndir, kann lærutíðin styttast millum 3 og 9 mánaðir, alt eftir hvørjar viðkomandi royndirnar hava verið. Ein grein um avriksflutning (merit) er at finna í kap. 16

128 Tekstur & Tøl bls. 128 av 212

129 Tekstur & Tøl bls. 129 av 212 Kap. 12 Gjøld í sambandi við føroysku yrkisútbúgvingarskipanina Beinleiðis undirvísingarútreiðslur Tilfar til undirvísingina til yrkis- og sveinaroynd Sjálv skúlagongdin Gjald fyri at búgva/eta á skúlaheimi og møguliga onnur gjøld Gjøld í sambandi við skúlagongd í útlendskum skúla Gjøld fyri undirvísing í útlendskum skúla Lønarviðurskifti Lønarendurgjald/ferðaendurgjald Umsitingargjald vinnunar Tryggingar Fundarsamsýningar v.m.

130 Tekstur & Tøl bls. 130 av 212 Beinleiðis undirvísingarútreiðslur Landskassin veitir stuðul til tær beinleiðis undirvísingarútreiðslurnar frároknað inntøkur við skúlaundirvísingini eftir hesi lóg ( 10, stk. 1). Talan er her um útreiðslur, sum einki beinleiðis hava við tað einstaka læruplássið ella tann einstaka lærlingin at gera. Sum dømi kann nevnast løn til lærarar, hølisútreiðslur og útreiðslur til útbúnað. Tilfar til undirvísingina og til yrkis- og sveinaroyndina Læruplássini rinda útreiðslurnar til undirvísingartilfar undir skúlagongd og tilfarsnýtsluna í sambandi við yrkis- og sveinaroyndir ( 10, stk. 2). Undirvísingartilfarið: Talan er í høvuðsheitum um bókatilfar o.l., sum lærlingarnir sambært lesiætlanini skulu nýta í frálæruni. Royndartilfarið: Tað er ikki í øllum útbúgvingum, at serligt tilfar verður nýtt til royndirnar. Verður tilfar nýtt til royndina, hevur tann sum rindar tilfarið eisini ognar- og ræðisrættin. T.v.s., at hevur læruplássið rindað tilfarið, eigur tað undirvísingartilfarið og tilfarið annars, sum verður nýtt til royndina. Leggur lærlingurin pening út fyri neyðugt keyp av bók/bókum ella tilfar til royndina, eigur hann at fáa útreiðslurnar endurgoldnar av læruplássinum. Sjálv skúlagongdin Skúlagongdin er ókeypis fyri lærlingarnar ( 10, stk. 4). Hetta vil siga, at lærlingar (ella lærupláss) als ikki rinda fyri sjálva skúlagongdina. Gjald fyri undirvísing í útlendskum skúla Sambært kunngerð nr. 60 frá 13. mai 2002 um sáttmálaskylduga útbúgving, upptøku í skúla, floksbýtistal og skúlasamstarv er ásett, hvørjar yrkisútbúgvingar skúlarnir í Føroyum eru góðkendir til at hava undirvísing í. Samanber yvirlitið í kap. 6 um Yrkisskúlarnar. Í útbúgvingum, har skúlagongdin ikki er sett á stovn í Føroyum, taka føroysku lærlingarnir skúlagongdina í donskum yrkisskúlum sí býtið millum lærlingar, sum taka skúlapartin í Føroyum og teir, sum taka skúlapartin á donskum skúla í yvirlitinum í kap. 6 um Yrkisskúlarnar. Sambært danskari kunngerð (Bekendtgørelse nr. 38 af 3. juli 2003 om tilskudsudbetaling m.v. til institutioner for erhvervsrettet uddannelse m.v.) er soleiðis ásett í 11, stk. 2 og 3: Elever fra Færøerne og Grønland, der som led i færøske eller grønlandske erhvervsuddannelser deltager i skoleundervisning, som efter aftale mellem uddannelsesmyndighederne på Færøerne eller Grønland og institutionen er tilrettelagt i henhold til lov om erhvervsuddannelser, indgår i institutionens opgørelse af årselever på samme måde, som hvis de havde været elever i en dansk erhvervsuddannelse (stk. 2). Bestemmelsen i stk. 2 gælder ikke for undervisning, hvortil statskassen har ydet tilskud til Færøerne eller Grønland efter andre regler (stk. 3). Samanber tekstin undir yvirskriftini Gjøld í sambandi við yrkisútbúgvingarskipanina. Kunngerðin sæst á heimasíðini hjá danska Kenslumálaráðnum undir

131 Tekstur & Tøl bls. 131 av 212 Lønarviðurskifti Lønin, sum eitt lærupláss skal rinda lærlingi, skal verða ásett í lærusáttmálanum. Lønin skal í minsta lagi verða tann, ið ásett er í sáttmála millum viðkomandi yrkisfeløg ( 33, stk. 1-2). Avrit av Lærlingasáttmálanum millum Føroya Handverkarafelag & Landsfelag Handverkaranna og Føroya Arbeiðsgevarafelag & Føroya Handverksmeistarafelag, galdandi frá 1. oktober 2005 er at síggja sum fylgiskjal aftast í savninum. Lønarendurgjald Landskassin endurrindar læruplássinum lønina, sum tað hevur goldið lærlingi, meðan hann hevur tikið ta til læruna hoyrandi skúlagongd. Endurgjaldið er 75% av ásettu minstulønini sambært sáttmála millum avvarðandi yrkisfeløg ( 33, stk. 4). Sambært Løgtingsfíggjarlógina 2007 er fíggjarætlanin 2007 til lønarendurgjald mett til 12,3 mió kr. Ferðaendurgjald Landskassin veitir læruplássum eitt fast gjald til ferðaútreiðslur, sum standast av, at lærlingur er noyddur at fara til Danmarkar fyri at fáa ta til læruna hoyrandi skúlagongd, av tí at henda skúlaundirvísing ikki fæst í Føroyum ( 33, stk. 5). Sambært Løgtingsfíggjarlógina 2007 er fíggjarætlanin 2007 til ferðaendurgjald mett til 1,2 mió kr. Umsitingargjald vinnunar Lærupláss rinda eitt umsitingargjald til landskassan fyri hvønn góðkendan lærusáttmála til at fíggja útreiðslurnar hjá yrkisnevndafyrisitingini ( 22, stk. 8). Sambært Løgtingsfíggjarlógina 2007 er inntøkan av umsitingargjaldinum í 2007 mett til 990 tús. kr. Trygging Skúlin hevur skyldu at skaðatrygja teir lærlingar, sum eru í skúla samsvarandi hesi lóg, um lærlingarnir ikki á annan hátt eru skaðatryggjaðir undir skúlagongdini ( 43). Fundarsamsýningar v.m. Sambært heimasíðuni hjá Yrkisdeplinum, rindar depilin fundarsamsýning og ferðaendurgjald til fundir í Yrkisútbúgvingarráðnum og í yrkisnevndunum sambært tímatalinum í fundarfrágreiðingunum. Eisini rindar Yrkisdepilin fundarsamsýning og ferðaendurgjald til limir í arbeiðsbólkum undir ráðnum og/ella yrkisnevndunum sambært tímatalinum í fundarfrágreiðingunum fyri t.d. gerð av útbúgvingarkunngerðum og/ella lesiætlanum og fyri arbeiði í arbeiðsbólkum. Yrkisdepilin rindar eisini samsýning til limir í uppgávunevndum fyri gerð av royndaruppgávum til sveina- og yrkisroyndir, herundir tilsvarandi sjúkraroyndir. Yrkisdepilin tilnevnir metingardómarar til miðskeiðisroyndir og sveinaroyndir og rindar teimum løn og møguligt ferðaendurgjald. Eisini rindar depilin samsýning til metingardómarar, tá ið SIT-næmingar fara upp til ta endaligu verkligu royndina.

132 Tekstur & Tøl bls. 132 av 212 Gjøld fyri at búgva / eta á skúlaheimi Onga ásetingar finnast um hesi viðurskifti í lóg ella kunngerð. Sambært upplýsingum frá skúlunum verður soleiðis sagt (sitat frá teldusamskifti): Í Føroyum: Føroya Handilsskúli: Lærlingar, sum ganga í skúla her, rinda 300,00 kr. fyri hvørja lærugrein um kvøldið og/ella um dagin. Onkur lærlingur rindar sjálvur, men í øðrum førum rindar arbeiðsgevarin. Eingin lærlingur býr á skúlaheiminum her hjá okkum. Tekniski skúlin í Tórshavn: Lógin sigur, at skúlagongdin er ókeypis fyri lærlingar. Tað, sum lærlingar sjálvir rinda er uppihald á skúlaheimið inkl. kost. Meistarar rinda alt undirvísingartilfar inkl. ljósritsnýtslu. Fiskivinnuskúlin í Vestmanna: Eg havi kannað ymisk viðurskifti viðvíkjandi lærlingum. Havi m.a. tosað við núverandi og fyrrverandi lærlingar umframt lærupláss. Sjálv skúlagongdin er ókeypis fyri teir lærlingar, sum koma á Fiskivinnuskúlin skilt á tann hátt, at hvørki lærlingar ella lærupláss rinda nakað til skúlan. Teir lærlingar, sum hava verið á Fiskivinnuskúlanum, hava búð heima undir skúlagongdini og hava sostatt ferðast dagliga millum bústað og skúlan. Tó er okkurt undantak, har lærlingar hava búð í Vestmanna. Tá hevur lærlingurin sjálvur goldið fyri bústað og mat. Í sambandi við ferðing í skúlatíðini fáa lærlingar ongan avsláttur, tá ið tey ferðast við Strandfaraskipum Landsins. Hetta fáa aðrir næmingar á skúlanum. Harafturímóti fáa lærlingar lærlingaløn í skúlatíðini (treytað av at sáttmáli er gjørdur við lærupláss). Lærlingar fáa ikki endurgjald frá Toll og Skatt fyri ferðing. Tað tykist verða heldur tilvildarligt, hvussu tað er við endurgjaldi frá læruplássinum til lærlingin fyri ferðing. Hetta má lærlingurin í hvørjum einstøkum føri samráða seg til. Læruplássini hava rindað fyri frálærutilfarið hjá lærlingunum t.v.s. bøkur o.l. Neyðugt er við farteldu fyri at kunna ganga í miðnámsskúla. Hesa keypa lærlinganir sjálvir. Í Danmark: Sambært upplýsingum frá donskum skúlum, sum vanliga plaga at hava lærlingar við føroyskum lærusáttmála og sum taka skúlagongdina í donskum skúla, eru fylgjandi upplýsingar komnar (sitat frá teldusamskifti): Handelsfagskolen: Som svar på din nedenstående mail, kan jeg oplyse, at eleverne fra Færøerne indkvarteres på Handelsfagskolens skolehjem efter reglerne i Skolehjemsbekendtgørelsen (bekendtgørelse nr af 12. december 2003 om optagelse på kostafdelinger og om betaling for kost og logi) med senere ændringer (af de nævnte takster). Heraf fremgår, at elever på erhvervsuddannelse kan bo på skolehjemmet mod betaling af kroner 435,- p.t. pr. uge. Resten finansieres af staten med skolehjemstaxametre. Af bekendtgørelsen fremgår, at det de 435,- kr. er en elevbetaling, der reguleres på de årlige Finanslove. Danske virksomheder har pligt til at tilrettelægge løn og arbejdsvilkår for eleverne efter overenskomsten mellem arbejdsmarkedets parter. I disse overenskomster er det aftalt, at eleverne skal have refunderet deres udgifter til elevbetalingen på skolehjemmet af arbejdsgiveren, så det i den sidste ende er arbejdsgiveren, der kommer til at betale udgiften. Men det er en aftale mellem arbejdsmarkedets parter, som jeg ikke ved om gælder på Færøerne.

133 Tekstur & Tøl bls. 133 av 212 Holstebro Tekniske Skole: I forbindelse med dine spørgsmål til, hvilke udgifter har i forbindelse med de Færørske elever? Vi har INGEN udgifter af jeres elever, da de indgår på lige for med øvrige elever som er skolehjemsberettiget. Jævnfør bekendtgørelse om optagelse af elever på skolehjem. Det betyder, at jeres elever er taxameterberettiget hvor de modtager kost og logi, d.v.s. 5 kvartersreglen og udgiften dækkes af undervisningsministeriet. Mommark Handelskostskole: Når jeres elever er på skoleophold, bliver arbejdsgiveren opkrævet 435,- pr. uge for skolehjemsophold dette er en egenbetaling, som alle (undtagen forsørgere) skal betale! Derudover får vi taxametertilskud til skolehjemmet! Ålborg Tekniske Skole: Når man bor på skolehjemmet, hvad mange af jeres elever gør, så betaler de ligesom øvrige for kost/logi. Det vil sige, at er de under 18 år bor de gratis, da der i mit taxameter for disse elever ligger en forhøjelse der modsvarer det som man betaler når man er over 18 år. 435 kr. ugentligt. Taxameteret kommer fra UVM i Danmark. Onnur møgulig gjøld Við undantak av lønarendurgjaldinum, tá ið lærlingar taka skúlagongd í útlendskum yrkisskúla (sí undir Lønarendurgjald ), eru ongar ásetingar í lóg ella kunngerð um útreiðslur í sambandi við t.d. ferðing innanlands millum lærupláss/bústað og skúla. Sambært heimasíðuna hjá Yrkisdeplinum stendur millum annað soleiðis: - Leggur lærlingurin pening út fyri neyðugt keyp av bók/bókum e.l., eigur hann at fáa útreiðslurnar endurgoldnar av læruplássinum. - Tá ið lærlingar skulu til Havnar, Klaksvíkar ella Danmarkar í skúla, er oftast neyðugt at búgva á skúlaheimi. Í yrkisútbúgvingarlógini er einki ásett um hetta. Okkum kunnugt rinda flestu læruplássini vistarhaldið fyri lærlingar sínar, men stuðul verður ikki veittur, og heldur ikki verður nakað alment ískoyti veitt.

134 Tekstur & Tøl bls. 134 av 212

135 Tekstur & Tøl bls. 135 av 212 Kap. 13 Eftirútbúgving og skeið YRKIS-skeið AMU-skeið

136 Tekstur & Tøl bls. 136 av 212 Eftirútbúgving og skeið Yrkisskeið Yrkisútbúgvingarlógin hevur ongar ásetingar um eftirútbúgving ella skeið fyri lærlingar ella avlærd. Undantikið er tó ásetingin í 9, stk. 4 sum ásetir, at eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum kann verða skipað fyri ískoytisskeiði til lærling, sum skiftir útbúgving. Tá yrkisútbúgvingarlógin varð endurskoðað í 2002 gjørdist tað greitt, at ongar heimildir vóru í tí lógini til eftirútbúgving ella skeiðsvirksemi. Avgjørt varð tí at gera eina nýggja sjálvstøðuga lóg. Nevnd varð sett til at gera eitt tilmæli og til at tilevna eitt uppskot til lóg. Í 2004 varð uppskotið, sum í høvuðsheitum var tað sama sum nevndin hevði mælt til, samtykt av Løgtinginum (Løgtingslóg nr. 22 frá 17. mai 2004 um yrkisskeið). Sambært lógini um yrkisskeið er endamálið í 2 - at hjálpa einstaklingum at nøkta grundleggjandi krøv til førleika í vinnuni, - at viðlíkahalda og menna verandi vinnuførleika, og - at menna og viðlíkahalda ástøðiligan førleika. Sambært 3 virka Yrkisútbúgvingarráðið og yrkisnevndirnar, ið eru skipaða sbrt. kap. 5 í yrkisútbúgvingarlógini, við atliti at yrkisskeiðunum sambært ásetingunum í 9 í lógini um yrkisskeið. 9 ásetir, at Yrkisútbúgvingarráðið ger tilmæli til landsstýrismannin um nærri reglur um yvirskipað viðurskifti og at avvarðandi yrkisnevnd ger tilmæli til Yrkisútbúgvingarráðið um góðkenning av teimum einstøku skeiðunum. Av tí at kunngerðin við heimild í lógini kom ikki í gildi fyrr enn í januar 2007, er higartil (aug. 2007) einans 1 yrkisskeið góðkent av ráðnum. Tó kann sigast, at við hesi lóg kunnu útbjóðarar bjóða út góðkend skeið til at røkka endamálunum í 2 í lógini um yrkisskeið. Yrkisdepilin hevur ta dagligu umsitingina av yrkisskeiðunum. Meira er at lesa um hetta á heimasíðuni: AMU-skeið Ein annar háttur at luttaka í eftirútbúgvingum er og hevur verið á AMU-skeiðum (ArbejdsMarkedsUddannelser) í Danmark. Til ber at síggja hvørji skeið verða boðin út og hvørjar treytirnar fyri at luttaka sæst á heimasíðuni: Sambært upplýsingum frá Vinnuhúsinum verður mett, at okkurt um 200 persónar luttaka á AMU skeiðum í Danmark hvørt árið. Tað er ymiskt hvussu leingi hvørt skeiði varar, men eru tey vanliga 1 viku við hvørt styttri og við hvørt longri. Viðmerkjast skal, at frá 1. august 2007 skulu føroyskir skeiðsluttakarar rinda eitt ásett luttøkugjald fyri at luttaka á einum ávísum AMU-skeiði.

137 Tekstur & Tøl bls. 137 av 212

138 Tekstur & Tøl bls. 138 av 212 Kap. 14 Aðrar miðnámsútbúgvingar Innleiðing Støðisútbúgvingin innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið (FHS) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Støðisútbúgvingin innan tøkni (SIT) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Støðisútbúgvingin innan fiskaídnað og havbúnað (SIF) stevnumið, innihald, tilgongd og tímatalvur Tær yrkisgymnasialu útbúgvingarnar (HH, HT og HIF)

139 Tekstur & Tøl bls. 139 av 212 Aðrar miðnámsútbúgvingar: - Støðisútbúgvingin innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið (FHS) - Støðisútbúgvingin innan tøkni (SIT) - Støðisútbúgvingin innan fiskaídnað og havbúnað (SIF) - Hægri handilspróvtøku (HH) - Hægri tøkniliga próvtøku (HT) - Hægri próvtøka innan fiskivinnu (HIF) Innleiðing: Í Álit um yrkisútbúgvingarskipan frá januar 1997 verður undir yvirskriftini Støðisútbúgvingar (bls. 17) sagt soleiðis frá: Viðvíkjandi støðisútbúgvingum verður í tilnevningarskrivinum mælt til, at skipanin við einari støðisútbúgving í handils- og tøkniligu útbúgvingum verður varðveitt, sum ætlanir eru um at skipa í eina lóg, sum eisini skal fata um møguligar aðrar støðisútbúgvingar, herímillum støðisárið í útbúgvingini innan fiskaídnað og havbúnað. Semja var ikki í nevndini um at ganga hesum tilmæli á møti. Partur av nevndini heldur, at støðisútbúgvingarnar eiga at hava heimild í sjálvstøðugum lógum. Hesar útbúgvingar hava, umframt at verða innleiðandi partur í einari framhaldsútbúgving, herundir yrkisútbúgvingum, eisini til endamáls at vera brúgv millum fólkaskúlan og miðnámsútbúgvingarnar, herímillum at veita næmingum møguleikar at velja eina framtíðar útbúgving og møguleika at fáa eitt grundarlag (støði) undir fleiri framhaldandi útbúgvingum við almennum og praktiskum førleika- ella kunnleikainnihaldi. Onnur í nevndini (...) gera vart við, at ein yrkisútbúgvingarlóg eigur at vera ein heild og eigur tí eisini at innihalda støðisútbúgvingar, ið miða ímóti førleikagevandi yrkisútbúgving ella framhaldandi lestri. Ungfólk undir yrkisútbúgving eru tá umfata av eini og somu lóg frá byrjan til endan, uttan mun til um tey byrja sum næmingar á skúla ella sum lærlingur við sáttmála. Ein annar fyrimunur er, at útbúgvingarnar verða lættari at umsita. Samstundis sum støðisútbúgvingarnar tá verða partur av yrkisútbúgvingarlógini, eru tær eisini brúgv millum fólkaskúlan og miðnámsútbúgvingarnar. Nevndarformaðurin hevur gjørt vart við, at skilagóðar grundgevingar eru fyri bæði hesi sjónarmið, men heldur tað vera rættast at fylgja setninginum frá landsskúlastjóranum, eisini í tilmælinum viðvíkjandi støðisútbúgvingunum. Hóast ósemjuna byggir arbeiðið í nevndini og í beiðsbólkinum á tilmælið í setninginum, soleiðis at uppskotið um yrkisútbúgvingar ikki fevnir um støðisútbúgvingina sum so, men at mælt verður til at broyta SIT-lógina soleiðis, at vinnuni verður heimilað at taka avgerðir um tað yrkisliga innihaldið í støðisútbúgvingini, eins og mælt verður til at endurskoða FHS-lógina. Á næstu blaðsíðunum er stutt lýsing av nevndu trimum støðisútbúgvingunum.

140 Tekstur & Tøl bls. 140 av 212 FHS Støðisútbúgvingin innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið hevur gildi við Løgtingslóg nr. 107 frá , sum avloysti Løgtingslóg nr. 49 frá 5. mai 1987 um grundútbúgving innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið. Stevnumið og bygnaður Sambært 2 í lógini er ásett soleiðis: - Útbúgvingin gevur neyðuga grundarlagið undir framhaldandi yrkisútbúgving eftir yrkisútbúgvingarlógini, undir hægri handilspróvtøku eftir lógini um hægri handilsútbúgving og undir einum sjálvstøðugum prógvi. Sum støði undir yrkisútbúgving varir útbúgvingin annaðhvørt eitt ella tvey ár, og verður hon samskipað við teimum framhaldandi skúlapørtunum av yrkisútbúgvingunum innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið. - Sum støði undir hægri handilsútbúgving verður útbúgvingin skipað sum eitt støðisár og samskipað við hægru handilsútbúgvingina. Innihaldið í útbúgvingini Sambært 8 í lógini fevnir støðisútbúgvingin um grundlærugreinir, yrkislærugreinir og vallærugreinir. Grundlærugreinirnar eru býttar eftir námsgrein í a) kravdar lærugreinir, sum skulu tryggja fakligu breiddina yvirhøvur, støðið undir framhaldandi stigum og flest møguligar førleikar smb. 3, og b) vallærugreinir, sum eru neyðugt støði undir framhaldandi stigum. Yrkislærugreinirnar eru býttar í a) økislærugreinir, sum fyri stóran part verða framdar undirvísingarliga sum evnisundirvísing, og b) handilsfak, sum er felagsheitið fyri avsettar tímar til aðra serliga undirvísing. Vallærugreinirnar eru a) grundlærugreinir, sum ikki eru kravdar, b) grundlærugreinir á hægri stigum enn kravt verður, c) yrkislærugreinir, d) aðrar lærugreinir, sum nøkta áhugamál og tørv næmingsins.

141 Tekstur & Tøl bls. 141 av 212 Næmingatilgongd Næmingatalið á Handilsskúlanum í Tórshavn í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): FHS støðisár FHS stakgreinalesandi 2000/ / / / / / / Næmingatalið á Handilsskúlanum á Kambsdali í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): FHS støðisár FHS stakgreinalesandi 2000/ / / / / / / Næmingatalið á Handilsskúlanum í Tórshavn og á Kambsdali tilsamans í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): FHS støðisár FHSstakgreinalesandi FHS tilsamans 2000/ / / / / / /

142 Tekstur & Tøl bls. 142 av 212 Dagliga FHS-undirvísingin í skúla Niðanfyri er tímatalva hjá FHS-næmingum skúlaárið 2007/2008. Hetta fyri m.a. at vísa, hvussu undirvísingin við støði í galdandi lógar- og kunngerðarásetingum fer fram. Galdandi fyri ólíkar vikur (nr. 33,35,37,39,41,43,45,47,49, 51,1,3,5,7,9,11,13,15,17,19,21) Tíð Mánadagur 1 Týsdagur 1 Mikudagur 1 Hósdagur 1 Fríggjadagur Støddfrøði C Støddfrøði D Marknaðarførsla C Spanskt E Týskt C Samfelagslæra/ Fiskivinna Støddfrøði C Støddfrøði D Virkisbúskapur C Føroyskt C Marknaðarførsla C Íverksetan Virkisbúskapur C KT-amboð C Enskt C Kunningartøkni C Enskt C Føroyskt C Samfelagslæra/ Fiskivinna Samfelagslæra/ Fiskivinna Íverksetan Spanskt E Týskt C Galdandi fyri líka vikur (nr. 34,36,38,40,42,44,46,48,50,2,4,6,8,10,12,14,16,18,20,22) Tíð Mánadagur 2 Týsdagur 2 Mikudagur 2 Hósdagur 2 Fríggjadagur Støddfrøði C Støddfrøði D KT-amboð C Samfelagslæra/ Fiskivinna Samfelagslæra/ Fiskivinna Spanskt E Týskt C Samfelagslæra/ Fiskivinna Støddfrøði C Støddfrøði D Marknaðarførsla C Virkisbúskapur C Føroyskt C Marknaðarførsla C Virkisbúskapur C Enskt C Íverksetan Enskt C Føroyskt C Støddfrøði C Kunningartøkni C Spanskt E Týskt C Tímar um vikuna: Kravdar lærugreinar: Vallærugreinar/ Økislærugreinar: Enskt 4 Spanskt E 4 Føroyskt 4 Støddfrøði C 5 Kunningartøkni 4 Støddfrøði D 4 Marknaðarførsla 4 Týskt 4 Samfelagslæra/Fiskivinna 6 Visuel marknaðarførsla 3 Virkisbúskapur 4 Young Enterprise 3 Virkisbúskapur við KT 3 KT- amboð 3

143 Tekstur & Tøl bls. 143 av 212 SIT Støðisútbúgvingin innan tøkni hevur gildi við Løgtingslóg nr. 41 frá 23. apríl 1999, sum avloysti Løgtingslóg nr. nr. 47 frá 28. apríl Stevnumið og bygnaður Sambært 2 í lógini er ásett soleiðis: - Útbúgvingin skal verða støði undir framhaldandi yrkisútbúgving. Sum støði undir yrkisútbúgving varir útbúgvingin eitt ár, og verður hon skipað samsvarandi teimum krøvum, sum ásett eru í løgtingslóg um yrkisútbúgvingar. - undir víðari tøkniligari útbúgving. Sum støði undir víðari tøkniligari útbúgving varir útbúgvingin tvey ár, og verður hon skipað samsvarandi teimum krøvum, sum eru ásett til tær viðkomandi útbúgvingarnar. - undir hægri tøkniligari próvtøku. Sum støði undir hægri tøkniligari próvtøku verður útbúgvingin skipað sum eitt støðisár og samskipað við undirvísingina til hægri tøkniliga próvtøku. Útbúgvingin kann eisini enda við sjálvstøðugum prógvi. Innihaldið í útbúgvingini Sambært 8 í lógini fevnir støðisútbúgvingin um grundlærugreinir, yrkislærugreinir og vallærugreinir. Yrkislærugreinir, grundlærugreinir og vallærugreinir skulu í fyrra støðisárinum vanliga hava ávikavist fimm, fýra og tríggjar tólvtapartar av samlaða tímatalinum í einum skúlaári. - Yrkislærugreinir skulu miða ímóti at menna tann fakliga førleikan, ið sermerkir ávísa útbúgving ella útbúgvingarbólk. - Grundlærugreinir skulu miða ímóti at stuðla tann yrkisliga partin. - Vallærugreinir skulu miða ímóti at nøkta áhugamál næmingsins og at nøkta krøvini fyri upptøku í framhaldandi útbúgving.

144 Tekstur & Tøl bls. 144 av 212 Næmingatilgongd Næmingatalið á Tekniska skúlanum í Tórshavn í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): Ár 2000/ / / / / / /2007 SIT Næmingatalið á Tekniska skúlanum í Klaksvík í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): Ár 2000/ / / / / / /2007 SIT Næmingatalið á Tekniska skúlanum í Tórshavn og á Tekniska skúlanum í Klaksvík tilsamans í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): Ár SIT tilsamans 2000/ / / / / / /

145 Tekstur & Tøl bls. 145 av 212 Dagliga SIT-undirvísingin í skúla Niðanfyri er tímatalva hjá SIT-næmingum. Hetta fyri m.a. at vísa, hvussu undirvísingin við støði í galdandi lógar- og kunngerðarásetingum - fer fram. Tímatalva hjá SIT1-næmingum á elektrikaradeildini á Tekniska Skúla í Tórshavn Kl. Mánadag Týsdag Mikudag Hósdag Fríggjadag Føroyskt C Enskt C Innlegging og tilgerðartøkni Støddfrøði C Støddfrøði C Føroyskt C Enskt C Innlegging og tilgerðartøkni Støddfrøði C Støddfrøði C Elektrotøkni Elektrotøkni Føroyskt C Elektrotøkni Støddfrøði C Elektrotøkni Elektrotøkni Føroyskt C Elektrotøkni Støddfrøði C Elektrotøkni Arb.marknaður Elektrotøkni Arb.marknaður Enskt C Elektrotøkni Enskt C Elektrotøkni Luft- og hydrauliktøkni Luft- og hydrauliktøkni Luft- og hydrauliktøkni Luft- og hydrauliktøkni Innlegging og tilgerðartøkni Innlegging og tilgerðartøkni Innlegging og tilgerðartøkni Innlegging og tilgerðartøkni Tímatalva hjá SIT2-næmingum á elektrikara- og maskindeildini á Tekniska Skúla í Klaksvík Kl. Mánadag Týsdag Mikudag Hósdag Fríggjadag Alisfrøði C Alisfrøði C Evnafrøði C Evnafrøði C Sjóðing Sjóðing Sjóðing Sjóðing Motorlæra og ljósstýring Motorlæra og ljósstýring Motorlæra og ljósstýring Motorlæra og ljósstýring Motorlæra og ljósstýring Dreyging og relé Dreyging og relé Dreyging og relé Kunningartøkni Kunningartøkni Kunningartøkni Stýringar og ACmotorar Stýringar og ACmotorar Lívfrøði C Sjóðing og relé Sjóðing og relé Sjóðing og relé Virkisbúskapur Lívfrøði C Alisfrøði C Lívfrøði C Evnafrøði C Alisfrøði C Lívfrøði C Kunningartøkni Kunningartøkni Evnafrøði C

146 Tekstur & Tøl bls. 146 av 212 Frágreiðing um yrkislærugreinirnar í tímatalvuni hjá SIT2: Dagur Klokkan Næmingar Evni Deild Mánadag El og maskin Sjóðing Maskin Týsdag Maskin Maskin- og motorlæra Maskin Týsdag El Ljósstýringar El Týsdag El Dreyging og fresing Maskin Týsdag Maskin Relé-stýringar El Mikudag Felags Kunningartøkni og Virkisbúskapur Stova 1 Hósdag El Luftstýringar Maskin Hósdag Maskin AC-motorlæra El Fríggjadag Maskin Relestýringar El Fríggjadag El Dreyging og fresing Maskin

147 Tekstur & Tøl bls. 147 av 212 SIF Støðisútbúgvingin innan fiskaídnað og havbúnað hevur gildi við Løgtingslóg nr. 43 frá 5. mai 1987 um Føroya Yrkisskúla fyri fiskaídnað og havbúnað, sum seinast broytt við løgtingslóg nr. 69 frá 10. mai Stevnumið og bygnaður Sambært 2 og 3 í lógini er ásett, at útbúgvingin innan fiskaídnað og havbúnað skal geva næmingunum almennan og og yrkisligan kunnleika og fjølbroytta starvsvenjing soleiðis, at teir gerast førir fyri at virka í og taka lut í menningini av fiskaídnaðinum og havbúnaðinum, sæð í mun til tað føroyska samfelagið og tey náttúruríkidømi, sum fiskaídnaðurin og havbúnaðurin eru treytaðir av. Fyrri partur av útbúgvingini er ein felags støðisútbúgving innan fiskaídnað, ið tekur eitt ár. Støðisútbúgvingin fevnir um yrkisliga upplæring í fiskaídnaði og havbúnaði og um ávísar yrkisgymnasialar lærugreinir. Seinni parturin er ein yrkisgymnasial útbúgving innan fiskivinnu, nevnd Hægri Próvtøka innan Fiskivinnu, ið tekur 2 ár. Bæði fyrri og seinni partur enda við próvtøku, og næmingarnir fáa útflýggjað prógv. Innihald Sambært 5 fevnir undirvísingin í støðisárinum og í 2 ára yrkisgymnasialu útbúgvingini um lærugreinir, sum landsstýrismaðurin ásetir reglur um, her ímillum um innihaldið í lærugreinunum, um hvar í útbúgvingini lærugreinirnar koma fyri, á hvørjum stigi, við hvørjum pultstímatali um árið og um møguligar lærugreinir úr øðrum útbúgvingum. Í støðisárinum verður skipað fyri starvsvenjing eftir nærri reglum, sum landsstýrismaðurin ásetir.

148 Tekstur & Tøl bls. 148 av 212 Næmingatilgongd Í talvuni niðanfyri sæst samlaða tilgongdin til Fiskivinnuskúlan seinastu 7 árini. Talan er um næmingar, sum annaðhvørt einans taka støðisútbúgvingina (SIF) og næmingar, sum halda fram í 3 ára gymnasialu útbúgvingini (HIF). SIF-næmingatalið á Fiskivinnuskúlanum í skúlaárinum 2000/2001 til 2006/2007 (Kelda: Hagstova Føroya): 2000/ / / / / / /2007 SIF Í 2002 varð fyrsti lærlingurin (við lærusáttmála) tikin upp til útbúgvingina á Fiskivinnuskúlanum. Tilgongdin av lærlingum hevur sambært upplýsing frá skúlanum verið hendan: Dagliga SIF-undirvísingin í skúla Niðanfyri er tímatalva hjá SIF-lærlingum/næmingum 2007/2008. Hetta fyri m.a. at vísa, hvussu undirvísingin við støði í galdandi lógar- og kunngerðarásetingum - fer fram. Tímatalva 2007/2008 Lærlingar/næmingar í støðisútbúgvingini: SIF Mánadagur Týsdagur Mikudagur Hósdagur Fríggjadagur Alis-/evnafrøði Føroyskt Samfelagsfrøði Enskt Yrkislærugrein Alis-/evnafrøði Føroyskt Samfelagsfrøði Enskt Yrkislærugrein Føroyskt Lívfrøði Samfelagsfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Føroyskt Støddfrøði Alis-/evnafrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Støddfrøði Alis-/evnafrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Enskt Lívfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein Støddfrøði Enskt Lívfrøði Yrkislærugrein Yrkislærugrein

149 Tekstur & Tøl bls. 149 av 212 Tær yrkisgymnasialu útbúgvingarnar Tær yrkisgymnasialu útbúgvingarnar eru: 1. Hægri handilspróvtøku (HH - útbúgvingin) 2. Hægri tøkniliga próvtøku (HT- útbúgvingin) 3. Hægri próvtøka innan fiskivinnu (HIF- útbúgvingin) Ad. 1 HH-útbúgvingin er skipað við heimild í løgtingslóg nr. 43 frá 23. apríl 1999 um hægri handilspróvtøku. Sambært 2 í lógini er soleiðis ásett: Útbúgvingin til hægri handilspróvtøku verður skipað sum eitt støðisár við eini 2 ára framhaldandi útbúgving afturat. Stk. 2. Í støðisárinum verður undirvísingin framd eftir lóg um støðisútbúgving innan fyrisitingar-, handils- og skrivstovuøkið. Stk. 3. Hægri handilspróvtøka er ein yrkisgymnasial útbúgving, ið bæði veitir næminginum støði undir hægri framhaldslestri, og sum eisini gevur næminginum betri møguleika at starvast í privatari/almennari vinnu. Útbúgvingin skal sum heild miða ímóti at geva næminginum persónligar, samfelagsligar, búskaparligar, fyrisitingarligar, mentunarligar, samskiftisligar, kunningatøkniligar og tænastuligar førleikar, og við serligum støði í føroyskum máli og mentan skal hægri handilspróvtøka leggja serligan dent á, at næmingurin skilur vinnulívskorini og korini fyri vinnulívsmenning bæði í heimligum og altjóða høpi. Sí lærugreinayvirlitið í kap. 7 Ad. 2 HT-útbúgvingin er skipað við heimild í løgtingslóg nr. 42 frá 23. apríl 1999 um hægri tøkniliga próvtøku. Sambært 2 í lógini er soleiðis ásett: Útbúgvingin til hægri tøkniliga próvtøku verður skipað sum eitt støðisár við eini 2 ára framhaldandi útbúgving afturat. Stk. 2. Í støðisárinum verður undirvísingin framd eftir lógini um støðisútbúgving innan tøkni. Stk. 3. Hægri tøknilig próvtøka er ein almennandi og yrkisgymnasial útbúgving, ið veitir næmingunum støði undir hægri framhaldslestri og innlit í viðurskifti vinnulívsins. Stk. 4. Útbúgvingin skal sum heild miða ímóti at geva næmingunum persónligar, samfelagsligar, tøkniligar, fyrisitingarligar, málsligar, mentanarligar, samskiftisligar, kunningartøkniligar og tænastuligar førleikar, og við støði í føroyskum máli og føroyskari mentan skal HT-útbúgvingin leggja serligan dent á, at næmingarnir skilja vinnulívskorini bæði í heimligum og altjóða høpi. Sí lærugreinayvirlitið í kap. 7

150 Tekstur & Tøl bls. 150 av 212 Ad. 3 HIF-útbúgvingin er skipað við heimild í løgtingslóg nr. 43 frá 5. mai 1987 um Føroya Yrkisskúla fyri fiskiídnað og havbúnað, sum seinast broytt við løgtingslóg nr. 69 frá 10. mai Sambært 1 og 2 í SIF og HIF-kunngerðini frá 16. apíl 2003 er soleiðis ásett: 1. Støðisútbúgvingin innan fiskivinnu, stytt SIF, fevnir um yrkislærugreinir og yrkisgymnasialar lærugreinir sbrt. 5, stk. 2. Útbúgvingin tekur eitt ár. Stk. 2. SIF-útbúgvingin endar við próvtøku, og næmingurin fær útflýggjað prógv. Stk. 3. Hægri próvtøka innan fiskivinnu, stytt HIF, er ein yrkisgymnasial útbúgving innan fiskivinnu, og fevnir um yrkisgymnasialar lærugreinir sbrt. 5, stk. 2. Útbúgvingin tekur 2 ár. Stk. 4. HIF-útbúgvingin endar við próvtøku, og næmingurin fær útflýggjað prógv. Stk. 5. Útbúgvingarnar sbrt. stk. 1 og 3 kunnu eisini fara fram sum stakgreinalestur og sum sjálvlestur. 2. Støðisútbúgvingin hevur til endamáls at menna næmingin, so hann fær almennan og yrkisligan kunnleika, ið ger hann føran fyri at virka og luttaka í menningini av føroyskum fiskaídnaði og havbúnaði. Næmingurin skal harumframt fáa eina grundleggjandi fatan av støðinum hjá fiskaídnaðinum og havbúnaðinum, sæð í mun til tað føroyska samfelagið og tað náttúruríkidømi, sum fiskaídnaðurin og havbúnaðurin eru treytaðir av. Stk. 2. Við hægri próvtøku innan fiskivinnu fær næmingurin eina almennandi og yrkisgymnasiala útbúgving, sum við undirvísing í ástøðiligum og verkligum lærugreinum gevur honum neyðugt grundarlag undir hægri framhaldslestri eins og vinnuførleika innan fiskaídnað og havbúnað. Sí lærugreinayvirlitið í kap. 7

151 Tekstur & Tøl bls. 151 av 212

152 Tekstur & Tøl bls. 152 av 212 Kap. 15 Avrik síðani verandi skipan varð sett í verk til Avrik síðani verandi skipan varð sett í verk í 1999: - tilráðingar - lógir - kunngerðir - útbúgvingarkunngerðir - lesiætlanir

153 Tekstur & Tøl bls. 153 av 212 Avrik síðani verandi føroyska skipanin varð sett í verk í 1999 Síðani 1999 eru fleiri tilráðingar handaðar Mentamálaráðnum og/ella Yrkisútbúgvingarráðnum umframt uppskot til kunngerðir eins og onnur átøk, sum arbeiðsbólkar undir Mentamálaráðnum og/ella Yrkisútbúgvingarráðnum hava verið við at tilevna. Fleiri av tilráðingunum, nevndar niðanfyri, kunnu takast niður frá heimasíðuni hjá Yrkisdeplinum ( Tilráðingar v.m.: - Tilráðing um íverksetan av yrkisútbúgving innan fiskireiðskap - serliga trol og nót. Útbúgvingarkungerðin varð sett í gildi í 2007 (Kunngerð nr. 81 frá 22. august 2007). - Tilmæli um yrkisskeið. Lógin varð sett í gildi í 2004 (Løgtingslóg nr. 22 frá 17. mai 2004 um yrkisskeið), og varð útbúgvingarkunngerðin sett í gildi í 2007 (Kunngerð nr. 2 frá 18. januar 2007). - Tilmæli um broytingar í yrkisútbúgvingarlógini. Ávísar broytingar/tillagingar vóru gjørdar í lógini frá Nýggja endurskoðaða lógin fekk gildi frá 10. mai Álit um yrkisútbúgving innan landbúnað. Útbúgvingarkunngerðin varð sett í gildi í 2007 (Kunngrð nr. 82 frá 22. august 2007). - Álit um yrkisútbúgving innan fiskaídnað og havbúnað. Útbúgvingarkunngerðin varð sett í gildi 2005 (kunngerð nr. 113 frá 3. oktober 2005). - Tilráðing um yrkisútbúgving, sum skal geva førleika til køksarbeiði og matgerð umborð á skipum og á matstovum. Tilmælini í tilráðingini eru ongantíð sett í verk. - Tilmæli um byggismiðir. Útbúgvingarkunngerðin verður væntandi sett í gildi í Lógir: - Yrkisskeið. Lógin varð sett í gildi í mai 2004 (Løgtingslóg nr. 22 frá 17. mai 2004). Kunngerðir: - Kunngerð um felags útbúgvingarreglur og útbúgvingarbygnað fyri yrkisútbúgvingar (Kunngerð nr. 119 frá 20. des. 2006) - Kunngerð um lærusáttmálar o.a. (Kunngerð nr. 101 frá 18. juni 2001) - Kunngerð um sáttmálaskylduga útbúgving, upptøku í skúla, floksbýtistal og skúlasamstarv (Kunngerð nr. 60 frá 13. mai 2002) - Kunngerð um umsitingargjald vinnunar (Kunngerð nr. 73 frá 8. aug. 2002) - Kunngerð um lønarendurgjald og ferðagjald til lærupláss (Kunngerð nr.? frá 23. apr. 2003) - Kunngerð um skiftisreglur (Kunngerð nr. 93 frá 30. mai 2000) - Kunngerð um næmingaráð á yrkisskúlum (Kunngerð nr. 39 frá 20. mars 2000) - Kunngerð um lærararáð á yrkisskúlum (Kunngerð nr. 38 frá 20. mars 2000)

154 Tekstur & Tøl bls. 154 av Kunngerð um møtiskyldu í yrkisútbúgvingum (Kunngerð nr. 39 frá 9. mars 2001) - Kunngerð um undirvísingarførleika í yrkisskúlum (Kunngerð nr. 25 frá 6. mars 2001) - Kunngerð um próvtøkur í yrkis- og serlærugreinum og fremjingarreglur fyri yrkis- og sveinaroyndir (Kunngerð nr. 64 frá 31. mai 2002) - Kunngerð um sáttmálanevnd (Kunngerð nr. 86 frá 15. mai 2001) - Kunngerð um kærunevnd um góðkenning av virkjum sum lærupláss (Kunngerð nr. 87 frá 15. mai 2001) - Kunngerð um lesiætlanir í yrkislærugreinum (Kunngerð nr. 59 frá 14. sept. 2004) - Kunngerð um yrkisskeið (Kunngerð nr. 2 frá 18. jan. 2007) Útbúgvingarkunngerðir: - Bilsmiðútbúgving. Kunngerðin varð sett í gildi í 2007 (kunngerð nr. 6 frá 1. februar 2007). - Elektrikaraútbúgving. Kunngerðin varð sett í gildi í 2007 (kunngerð nr. 1 frá 2. januar 2007). - Yrkisútbúgving innan fiskavirking og aling. Kunngerðin varð sett í gildi í 2005 (kunngerð nr. 113 frá 3. oktober 2005). - Hárfríðkaraútbúgving. Kunngerðin varð sett í gildi í 2007 (kunngerð nr. 11 frá 21. februar 2007). - Yrkisútbúgving í KT-fyrisiting. Kunngerðin varð sett í gildi í 2003 (kunngerð nr. 103 frá 10. september 2003). Lesiætlanir: - Lesiætlan fyri Yrkisútbúgving innan fiskavirking og aling við gildi frá januar Lesiætlan fyri bilsmiðir við gildi frá januar 2007

155 Tekstur & Tøl bls. 155 av 212

156 Tekstur & Tøl bls. 156 av 212 Kap. 16 Ymsar greinir og frágreiðingar Úrslit av spurnarkanning (2003) Fráfall í útbúgvingunum Altjóðagerð/Globalisering Lívlong læring Næmingalagað undirvísing Kontaktlæraraskipan Realførleikameting Avriksflutningur Kelduyvirlit

157 Tekstur & Tøl bls. 157 av 212 Kanning millum føroysk yrkislærd í tíðarskeiðinum (Kanning - fyriskipað av Yrkisdeplinum í mars 2003) Í fororðunum til úrslitini av spurnarkanningini verður m.a. sagt soleiðis: Nógv verður kjakað og pástaðið um lærlingaskipanina. Hetta er so ein lítil roynd at finna út av, hvat ið eru pástandir, og hvat ið er veruleiki. Navnleys spurnabløð vórðu send 835 handverkarum, sum eru avlærdir hesi seinastu 10 árini. Tá ið freistin var úti vóru 379 svar innkomin, t.e. góð 45%. Posturin fann ikki øll, og nøkur kunnu av ymsum orsøkum ikki svara. Um tað verður tikið við, er svarprosentið nærri 50. Av teimum, sum svaraðu, vóru 89% mannfólk og 11% konufólk. Vinnuhúsið sigur soleiðis í apríl mánaða 2003 á síni heimasíðu um kanningina: Afturum yrkisútbúgvingarnar Fyri at fáa eina greiðari mynd av yrkisútbúgvingarskipanini, hevur Yrkisdepilin gjørt eina stóra spurnarkanning. Kanningin lýsir, hvat tey sum hava tikið eina yrkisútbúgving, halda um skipanina. Kanningin, sum er tann fyrsta av sínum slag, er gjørd millum teir 850 handverkararnar, sum tóku sveinaroynd í tíðarskeiðinum 1992 til Ein sløk helvt av spurnarbløðunum kom innaftur. Kanningin vísir, at nógv tey flestu stóðu læru í Tórshavn ella Eysturoy (73%), og at heili 88% av teimum sum fara handverksvegin eru menn. Tær fáu kvinnurnar, sum fara handverksvegin, lærdu innan hárfríðkanaryrki. Kanningin vísir, at nógv tey flestu (76%) taka eina handverksútbúgving, tí tey hava hug til júst tað handverki, sum tey eru farin undir. Bert 8% velja at fara yrkisvegin tí tey eru skúlatroytt.tey flestu, sum fara undir yrkisútbúgving (50%) hava tikið 10. klassa, men tó eru tað ein triðingur av lærlingunum, sum hava tikið eina miðnámsútbúgving, SIT ella aðra útbúgving, innan tey byrja uppá handverkslæruna. Tá tað kemur til longdina av lærutíðini, halda flest handverkarar, at hon er hóskandi. Hetta halda 77% av monnunum. Kvinnurnar eru tó ikki so avgjørdar, tí 35% av teimum halda, at lærutíðin kundi verið styttri. Og sum heild eru handverkarar nøgdir við upplæring sína (70% av monnunum). Av kvinnunum eru tó 38%, sum ikki halda at upplæringin er nøktandi. Heili 76% av teimum, sum tóku eina handverksútbúgving, eru hildin áfram á læruplássi sínum, og knapt helvtin (44%) hava ikki arbeitt aðrastaðni enn á læruplássi sínum. Bert fjóðri hvør, sum tók eina yrkisútbúgving helt ikki áfram á læruplássinum eftir lokna læru. Ofta verður sagt, at meistarar í stóran mun taka lærlingar, tí teir eru bílig arbeiðsmegi. Hetta síðsta vísir, at tað er nógv meira vanligt at lærlingurin fær fæst tilknýti til virkið, enn at hann fer út eftir lokna læru. Ein kanning sum henda er júst týdningarmikil, tí hon avlívar slíkar leysasøgur, og gevur sannroyndir, ið tey sum varða av yrkisútbúgvingunum kunnu brúka til framhaldandi at tryggja dygdargóðar útbúgvingar.

158 Tekstur & Tøl bls. 158 av 212 Her eru nøkur úrslit av spurnarkanningini: Hvar stóðu tey í læru? Tórshavn 170 Eysturoy 103 Norðoyar 39 Streymoy 23 Suðuroy 22 Vágar 14 Sandoy 3 Tils. 374, harav 334 mannfólk og 40 konufólk Hvussu nógv høvdu eina útbúgving áðrenn tey fóru í eina læru? 34 % ella ein góður triðingur høvdu eina útbúgving aftaná 9/10 flokk áðrenn tey fóru í læru, harav 11% SIT, 10% eina miðnámsútbúgving, 10% aðra útbúgving, 3% fleiri útbúgvingar. Hvar var skúlagongdin undir læruni? 75% ella tríggir fjórðapartar av lærlingunum tóku skúlagongdina í Føroyum 21% tóku skúlagongdina í Danmark 3% bæði í Føroyum og í Danmark. Hvat hildu lærlingar sum heild um skúlagongdina? 74% hildu hana verða hóskandi 21% hildu hana verða ov langa 5% hildu hana verða ov stutta Hvat hildu lærlingar um skúlaskeiðini? 68% hildu tey verða hóskandi 28% hildu tey áttu at verið fleiri og styttri 4% hildu tey áttu at verið færri og longri Hvussu var býtið millum yrkislærugreinir og almennar lærugreinir? 56% hildu býtið var passaligt 31% hildu, at tað vóru ov nógv av yrkislærugreinum 13% hildu, at tað vóru ov nógv av almennum lærugreinum Hvat var orsøkin til at fara í læru? 76% tí at tey høvdu hug til handverk 15% av øðrum orsøkum 8% tí at tey vóru skúlatroytt 1% tí at tey ikki sloppu til nakað annað Hvat varð hildið um lærutíðina? 76% hildu, at lærutíðin var hóskandi 24% hildu, at lærutíðin kundi verið styttri 0% hildu, at lærutíðin kundi verið longri

159 Tekstur & Tøl bls. 159 av 212 Hvat tey kundu hugsa sær at duga meira í? 22% kundu hugsa sær betri at duga 1 ella 2 almennar lærugreinir 21% kundu hugsa sær betri at duga støddfrøði/alisfrøði 19% kundu hugsa sær betri at duga virkisbúskap 13% kundu hugsa sær betri at duga enskt 13% kundu hugsa sær betri at duga KT 4% kundu hugsa sær betri at duga føroyskt 8% svaraðu ikki upp á spurningin Hvussu var upplæringin? 38 % hildu, at upplæringin var á góðari leið 32% hildu, at upplæringin var stak góð 15% hildu, at upplæringin var ikki nøktandi 8% hildu, at upplæringin var ov einstáttað 7% hildu, at ein varð brúktur Viðmerkingar á svarbløðunum? 22% høvdu kritikk av skúla og lærarum 16% ynsktu betri eftirlit við læruni 14% høvdu viðmerkingar um onnur viðurskifti 12% høvdu ynski um betri løn 10% høvdu kritikk av lærugreinum 8% høvdu kritikk av arbeiðsplássi og lærumeistara 7% høvdu ynski um betri rættindi hjá lærlingum 7% høvdu ynski um styttri lærutíð 4% høvdu ógreiðar viðmerkingar Aðrir úrdráttir úr spurnarkanningini? Tey, sum hava flestu svarini eru útbúgvin sum maskinsmiðir - sløk 40 fólk. 170 ella sløk helvtin høvdu lærupláss í Havn, næst Eysturoyggin við sløkum 30%. 83% av teimum, sum svaraðu, hava ongantíð verið á eftirútbúgvingarskeiði. 80% kundu hugsa sær meira undirvísing í 2 ella fleiri lærugreinum. 60% eru í sama yrkið, sum tey fingu útbúgving í. 44% hava arbeitt á sama virkið, sum tey í síni tíð vóru í læru í. 43% halda, at tað er gott samsvar millum útbúnaðin á skúlunum og læruplássinum. Hevur tú umhugsað at fáa tær víðari útbúgving? 39% siga seg ikki hava umstøður 23% hava fingið víðari útbúgving 20% hava ikki umhugsað møguleikan 9% siga seg ikki verða væl fyri til tað 6% siga seg hava egið virki 3% svara ikki upp á spurningin Hvussu mong hava arbeitt í útlondum? 65% ongantíð starvast í útlondum 21% hava starvast í útlondum minni enn 1 ár 1% hava starvast í útlondum millum 1 og 3 ár 3% hava starvast í útlondum í meira enn 3 ár

160 Tekstur & Tøl bls. 160 av 212 Fráfall Í bóklinginum Frafald i erhvervsuddannelserne - årsager og forklaringer, sum danska Kenslumálaráðið gav út í 2005, stendur m.a. hetta: Trods bestræbelser på det modsatte er frafaldet i de danske erhvervsuddannelser mere end fordoblet de seneste 10 år. Flere end elever begynder en erhvervsuddannelse, som de aldrig fuldfører. Selvom der i samme periode har været en lille stigning af antallet af elever, som begynder en erhvervsuddannelse, er det samlede resultat, at erhvervsuddannelsessystemet i dag færdiguddanner et historisk lille antal elever. Det er baggrunden for, at Undervisningsministeriet har bedt Danmarks Pædagogiske Universitet om at udarbejde en oversigt over rapporter og udviklingsarbejder om frafaldsproblematikken med henblik på at opstille anbefalinger, som kan medvirke til at sikre, at flere elever gennemfører den uddannelse, de påbegynder. I denne publikation gennemgås de væsentligste bidrag til mindskelse af frafaldet, der er udarbejdet fra 2001 og frem til i dag. Introduktionen af elevens individuelle uddannelsesplan og bestræbelsen på at erstatte klasser og hold med individuelt tilrettelagte uddannelser var en central ambition med den seneste store reform af erhvervsuddannelserne, der trådte i kraft den 1. januar I den udstrækning, det er lykkedes skolerne at implementere reformen, viser analyserne, at denne tilrettelæggelse kan medvirke til at fastholde nogle grupper af elever, mens andre elever bliver endnu mere truet af frafald. Det indebærer, at "individuel tilrettelæggelse" i nogle sammenhænge kan betyde, at eleverne skal undervises i hold, med faste klassekammerater og af de samme lærere, som stiller alle eleverne de samme opgaver. Denne organisering kan desuden medvirke til at opfylde behovet hos eleverne om at opleve et godt socialt miljø på erhvervsskolerne. I betragtning af, at hovedparten af uddannelsestiden foregår som praktik i en praktikvirksomhed, har skolerne et stort ansvar for at fungere som samlingspunkt for eleverne og som det sted, hvor de kan være sammen andre unge. I forhold til uddannelsernes organisering efter princippet om vekseluddannelse, viser analyserne, at virksomhederne og skolerne fortsat har problemer i relation til deres samarbejde om elevernes samlede uddannelse.

161 Tekstur & Tøl bls. 161 av 212 Altjóðagerð (globalisering/internationalisering) Gregers Friisberg, cand.mag. í samfelagsfrøði, enskum og vinnulívsbúskapi, lektari og rithøvundur sigur m.a. í bók síni Politik og økonomi soleiðis: Udtrykket "globalisering" betyder almindeligvis, at den internationale sammenhæng og forbundethed i Verden øges. Det sker med den internationale kapital som motor og drivkraft, og nationalstaterne som med-/modspillere. Det, vi foretager os i Danmark, har konsekvenser for andre dele af Verden. Og det, der sker andre steder, får konsekvenser for os. Globalisering ses ofte som noget andet og mere end internationalisering. "Internationalisering" betyder direkte oversat "mellem nationer", altså øget internationalt samkvem. "Globalisering" går videre, idet der sker en nedbrydning og forandring af det nationale aspekt, f.eks. styringen og reguleringen inden for nationalstatens rammer, som vi har vænnet os til. Hugtøkini globalisering og internationalisering (oftast nýtta orðið á føroyskum er altjóðagerð) er sambært Gregers Friisberg ikki eintýðug hugtøk. Hugtøkini verða nýtt í ymsum samanhangum t.d. í politiskum høpi, í búskaparligum høpi og eisini í útbúgvingarligum høpi. Í útbúgvingarligum høpi verða oftast bæði hugtøkini nýtt. Í Danmark varð fyrst í hesi øldini av álvara farið undir at arbeiða við globalisering á útbúgvingarøkinum. Í einari frágreiðing til Fólkatingið í 2004 verður m.a. soleiðis sagt: Den skærpede globale konkurrence er en realitet, som vi skal forholde os offensivt til. Danmark har et godt udgangspunkt. Viden er en af de stærkeste faktorer i den globale konkurrence, og uddannelse er nøglen til fremgang og velfærd for både den enkelte og samfundet. Derfor er det vigtigt, at udfordringen tages op på alle niveauer og i hele bredden af uddannelsessystemets virkefelt. Dermed får vi øget både vores produktion af viden og vores evne til at tiltrække viden. En af forudsætningerne for, at dette kan ske er, at skoler og institutioner har muligheder for at udvikle sig på et internationalt grundlag, dvs. dels udvikle undervisning og uddannelse af international klasse dels udvikle sig som aktører i internationalt samarbejde og på det internationale uddannelsesmarked. Danska stjórnin setti tí 2005 eitt sokallað Globaliseringråd tí hon ynskti eitt breitt orðaskifti um globalisering. Ráðið er tí breitt samansett við fleir ráðharrum, umboðum fyri fakfeløg, vinnufeløg, fyritøkum og fólkum innan undirvísingar- og granskingarhøpi. Ráðið var virkið fram til á sumri Um orsøkina fyri at seta ráðið sigur stjórnin í síni frágreiðing m.a. soleiðis: Det er helt afgørende at udvikle mekanismer til at sikre kvaliteten i udbuddet af uddannelser i lyset af den globale konkurrencesituation. I den forbindelse er en høj kvalitet og relevans i forskningen og attraktive uddannelser afgørende - også for at kunne tiltrække flere studerende fra udlandet til de nordiske universitetsuddannelser. Et væsentligt element i en sådan indsats vil være at rekruttere dygtige udenlandske studerende samt øge studentermobiliteten til og fra Norden.

162 Tekstur & Tøl bls. 162 av 212 Á næstu blaðsíðu eru avrit úr bókini Danmark og globalisering, sum danska Kenslumálaráðið gav út í 2005 og sum eisini liggur á teirra heimasíðu (myndirnar hava støði í donskum viðurskiftum): Avrita úr bókini Globalisering

163 Tekstur & Tøl bls. 163 av 212 Lívlong læring Lívlong læring er hugtak, sum um aldarskiftið er nógv umrøtt og viðgjørt bæði politiskt og innan skúlaverðina. Her verður stutt greitt frá, hvat hugtakið fevnir um: Øll skulu hava møguleikar fyri og áhuga fyri at læra nakað nýtt alt lívið. Soleiðis ljóðar ein av málsetningunum í ætlanini hjá donsku stjórnini um lívlanga læring, har ein betri vegleiðing, økt viðurkenning av realførleika og størri samanhangur og ætlan í útbúgvingarskipanini skal fremja, at øll kunnu luttaka í lívlangari læring. Lívlong læring er eitt høvuðselement í politikkinum hjá donsku stjórnini og svar upp á avbjóðingarnar í altjóðagerðini, sum Danmark og eisini meginparturin av Evropa standa yvir fyri. Umfatandi íløgur í útbúgvingarskipanina og øktur stuðul til vaksnamanna- og eftirútbúgvingar skal stuðla upp undir felags útbúgvingar- og førleikalyft fyri øll. Fyri danska fólkaskúlaøkið er málið hjá stjórnini at næmingar skulu teljast millum tey fremstu í heiminum innan lesing, støddfrøði, náttúrufak og enskt. Millum átøkini eru nationalar royndir (PISA) og næmingaætlanir (sí Elevplan aðrastaðni), og hevur stjórnin tí avsett 230 mió. kr. til eftirútbúgving av lærarum og skúlaleiðarum. Fyri miðnámsútbúgvingarnar er málið, at í 2015 skulu 95% av ungdóminum hava lokið eina miðnámsútbúgving, sum skal geva førleika til arbeiðsmarknaðin ella til víðari lestur. Millum átøkini eru fleiri praktikkpláss og at tað verða gjørdir liðiligari inngongdir til yrkisútbúgvingarnar, sum varða um bæði teir sterku og teir veika næmingarnar. Fyri víðari útbúgvingar er málið, at í 2015 skulu 50% av einum ungdómsárgangi hava lokið eina víðari útbúgving. Millum átøkini er at menna dygdina, so at útbúgvingarnar teljast millum tær bestu í heiminum, og at millumlangar víðari útbúgvingar verða savnaðar í fleirfakligar professiónsskúlar. Eisini vaksnamanna- og eftirútbúgvingar hava ein týðandi leiklut í ætlanini um lívlanga læring hjá donsku stjórnini. Danmark er eitt av londunum, har flest luttaka í vaksnamanna- og eftirútbúgvingum og førleikamenning á arbeiðsstaðnum, sum sambært stjórnini er ein týðandi fortreyt fyri sterkt kappingarføri. Í donsku ætlanini er serligt fokus sett á fleiri tvørgangandi átøk til tess at náa málini fyri lívlangari læring. Hesi eru m.a.: - Vegleiðing og ráðgeving skal styrkjast og professionaliserast á øllum stigum innan útbúgvingarøkið - Skapast skulu betri møguleikar fyri at tann einstaki kann fáa sína vitan og førleikar virðismettar og viðurkendar tá ið talan er vaksnamanna- og eftirútbúgvingar - Ein greið ætlan skal gerast um størri samanhang og gjøgnumskygni innan útbúgvingarskipanina Tað finnast nógvar greinar og bókaútgávur um lívlanga læring. Ein bóklingur fæst um hesa leinkju:

164 Tekstur & Tøl bls. 164 av 212 Næmingalagað undirvísing Í bóklinginum Individuelt tilrettelagt erhvervsuddannelse, sum Danmarks Erhvervspædagogiske Læreruddannelse (DEL) gav út í 2007, stendur m.a. hetta: Lovgivningens 15 stk. 3 er på mange måder både en central og spændende paragraf, der åbner mulighed for at tænke, planlægge og gennemføre erhvervsuddannelse efter helt nye standarder. Centralt i denne paragraf er, at det er muligt at tilrettelægge erhvervsuddannelse helt individuelt, dvs. gå på tværs af de strukturer, traditioner og reguleringer, der normalt kendetegner en erhvervsuddannelse og giver denne en fast identitet. På mange planer er disse traditioner imidlertid i opløsning, og den hastige fornyelse og omstilling, der sker i virksomhederne og deres kompetencebehov, har gjort det både nødvendigt og hensigtsmæssigt at introducere nye og mere fleksible modeller for erhvervsuddannelse. Reformen i 2000 er kendetegnet ved at forsøge at imødekomme dette; erhvervsgrunduddannelsen har med sin store fleksibilitet bidraget til at vise nye veje, og vedtagelsen af en række reformer i kølvandet på reformen i 2000 har understreget, at erhvervsuddannelsessystemet bevæger sig hen imod en situation, hvor smidighed, fleksibilitet og moduliseret tilrettelæggelse kan åbne nye muligheder for uddannelse og efteruddannelse for grupper, som måske ellers ville have vanskeligt ved at få tag i uddannelse og arbejdsmarked. Set på denne måde er 15 stk. 3 en paragraf, der må formodes at rumme fremtiden i sig. Ingen kan være i tvivl om, at tendensen til fleksibilisering og smidiggørelse af erhvervsuddannelse er kommet for at blive, og er man i tvivl, kan man blot kaste et blik i rapporten Fremtidssikring af erhvervsuddannelserne, hvori det hedder: Opnåelsen af 95 procent-målsætningen forudsætter som nævnt, at der sker en hurtigere uddannelsesdækning i forbindelse med brancheglidninger, og når nye brancher opstår. Desuden bør grundlaget for anvendelsen af muligheden for at tilrettelægge individuelle erhvervsuddannelser styrkes. Dette kan medvirke til at aktivere de ikke udnyttede praktikpladsmuligheder, som er til stede i det samlede virksomhedsgrundlag både i den private og den offentlige sektor. Dette kan endvidere medvirke til at skabe flere erhvervskompetencegivende uddannelsesmuligheder for unge, der ikke i dag har mulighed for eller ønske om at gennemføre en af de eksisterende erhvervsuddannelser. Individuel tilrettelæggelse af erhvervsuddannelse ses med andre ord som en af hovedvejene, til at flere gennemfører en erhvervsuddannelse, fordi en sådan tilrettelæggelsesform i sig rummer en dynamisk mulighed for at gå nye veje og dermed bane vejen for, at hidtil ikke uddannelsesdækkede områder kan inddrages i erhvervsuddannelsessystemets arbejde.

165 Tekstur & Tøl bls. 165 av 212 Kontaktlæraraskipanin Brot úr bóklinginum Pædagogik og didaktik i de nye erhvervsuddannelser, sum danska Kenslumálaráðið gav út í Rollen som kontaktlærer Én af de mest iøjnefaldende nyskabelser i erhvervsuddannelsesreform 2000 er indførelsen af en tutorfunktion, hvor man har valgt at kalde den, der varetager funktionen, for kontaktlærer. Funktionen skal ses i direkte sammenhæng med indførelsen af elevens personlige uddannelsesplan. Det er de personlige uddannelsesplaner, der i samarbejde med de pågældende elever skal varetages. Derfor viser erfaringerne fra forsøgene med reformen også, at kontaktlærerrollens udformning er meget afhængig af, om arbejdet med elevens personlige uddannelsesplan har noget reelt indhold. Dvs. om der er fleksibilitet i uddannelsestilbudet. Fleksibiliteten giver den valgfrihed, der er forudsætningen for, at uddannelsesplanerne virkelig kan få en personlig og individuel udformning. Som det er intentionen, at de skal have. Hvis kontaktlærerrollen ikke forankres i arbejdet med elevens personlige uddannelsesplan ser det ud til, at udformningen finder andre 'ankerpladser'. Fx som en videreførelse af den traditionelle klasselærerrolle eller som en variant af faglærerrollen, hvor elevens læringsproces følges tæt af 'kontaktlæreren', som også er elevens faglærer. Dette kan fx ske gennem udstrakt anvendelse af uddannelsesbogen, som en logbog vedrørende elevens specifikt faglige udbytte. Hermed risikerer arbejdet med uddannelsesplanen at træde i baggrunden. Intentionen med indførelsen af 'kontaktlæreren' har været at udvide læringsbegrebet til at omfatte dette: At blive bedre i stand til at designe og varetage sit eget uddannelsesforløb. Dvs. at kunne arbejde med planen og tage ansvaret for læringsprocessen generelt. Indførelsen af denne funktion betyder, at der tilføres ressourcer til dette område, som derved kan blive en del af 'curriculum', dvs. af det, der skal læres. At kunne arbejde med uddannelsesplanen og tage ansvaret for læringsprocessen er næppe noget, eleven kan på forhånd. Det skal læres - og det bliver kontaktlærerens opgave at bidrage til det. Man taler i den forbindelse om 'metalæring', se kapitel 3. Man må så spørge: Hvad er kontaktlærerens særlige kompetence - ud over engagementet i den enkelte elevs udvikling? Ja, det er dén pædagogiske kompetence: At kunne varetage de læringsprocesser, der skal i gang på dette felt. Det ene kernepunkt er valg-psykologien, det at kunne vælge, at fastholde og revidere et valg; at kunne begrunde, evaluere og dokumentere disse valg og et samlet forløb. Det andet kernepunkt er metalæring, dvs. at have indsigt i læreprocessser og i, hvordan mennesker kan lære at forholde sig indsigtsfuldt til deres egen læring.

166 Tekstur & Tøl bls. 166 av 212 Man kan også spørge, om kontaktlæreren skal beherske det faglige indhold i kontaktelevernes område? Ja, et vist kendskab skal der naturligvis til. Men her skal kontaktlæreren ikke være specialist. Det er andre, der skal bidrage med specialistvidenog det er i mindre grad kontaktlæreren, der skal bruge denne viden! Det er eleven, der har brug for specifik viden om uddannelsesmulighederne - og eleven skal jo netop lære at skaffe sig den viden. Dertil har de to: Eleven og kontaktlæreren, så specialister at trække på: Faglærerne og uddannelses- og erhvervsvejlederne. Når det forholder sig således, bør man måske netop gøre en pointe ud af dette i organiseringen af funktionen: Hvilke elever til hvilke kontaktlærere? Dvs. man kan sørge for en vis spredning af den enkelte kontaktlærers kontaktelever på uddannelser. Det vil stimulere kontaktlæreren til at opdyrke det specielle i funktionen - og kontaktlæreren vil få den fornødne afstand til elevens konkrete læringsforløb og dermed bedre kunne hjælpe eleven til overblik og perspektiv.

167 Tekstur & Tøl bls. 167 av 212 Realførleikameting Brot úr bóklinginum "Realkompetencevurdering i EUD - praktiske muligheder" sum danska Kenslumálaráðið gav út í 2006 Hvad er de overordnede linjer? Københavnerprocessen 2002: 30 europæiske lande blev enige om at prioritere arbejdet med anerkendelse af kompetencer og kvalifikationer. Lov 448 om ændring af erhvervsuddannelsesloven, juni 2003: Lovændringen bygger på større fleksibilitet og faglighed. Realkompetencevurdering knyttes til udformningen af den personlige uddannelsesplan. FoU 2004: Undervisningsministeriet igangsætter en første fase af forsøgs- og udviklingsaktiviteter, hvor udviklingsskoler med udgangspunkt i arbejder på Købmandsskolen i Aarhus og Aarhus tekniske Skole kommer med bud på redskaber og procedurer. Resultaterne fremlægges på en konference i oktober November 2005: Folketinget drøfter redegørelsen Anerkendelse af realkompetencer i uddannelserne. FoU 2005: Ny fase af udvikling og forsøg sættes i gang. Emnet er realkompetencevurdering og organisering af undervisningen. Et netværk af Sjællandske skoler får til opgave at give praktiske eksempler på realkompetencevurdering og at teste resultaterne fra Århus-forsøgene. Mere om begrebet realkompetence? For nærmere at kunne præcisere, hvornår der er tale om reel kunnen realkompetence er det nødvendigt at se nærmere på, hvad der ligger i begrebet kompetence. Udgangspunktet for denne publikation er en forståelse af kompetence, som lægger sig op af en udbredt international opfattelse af begrebet: Kompetence defineres grundlæggende som: Et individs potentielle handlingsformåen i relation til en given opgave i en given kontekst. Alle elever, som påbegynder en erhvervsuddannelse, skal have udarbejdet en personlig uddannelsesplan. Den giver et overblik over de faglige udfordringer, som eleven skal igennem for at nå sit uddannelsesmål. Planen skal udformes på baggrund af elevens reelle kompetencer. En realkompetencevurdering skal afdække elevens reelle kompetencer ved indgangen til uddannelsen. Således sikrer realkompetencevurderingen, at eleven får netop den personlige uddannelsesplan, som passer til elevens forudsætninger uanset om de er dokumenteret i form af eksamensbeviser eller er erhvervet på anden måde. I erhvervsuddannelserne har skolerne gennem de seneste mange år skullet tilpasse undervisningen til voksne over 25 i grundlæggende voksenuddannelse (GVU). Det sker med udgangspunkt i en realkompetencevurdering.

168 Tekstur & Tøl bls. 168 av 212 Inden for AMU findes en lignende ordning, hvor der gives individuel kompetenceafklaring forud for udformning af en uddannelsesplan. Fra sommeren 2004 skal også elever i ordinære erhvervsuddannelser realkompetencevurderes ved uddannelsesforløbets begyndelse. Inden for en række uddannelser har man længe haft tradition for at lade vurdering af jobmæssige kompetencer indgå i tilrettelæggelsen af erhvervsuddannelse for voksne. Uddannelsesstederne har derfor mange gode erfaringer, de kan trække på. At motivere, synliggøre og skabe progression Der har gennem de senere år været en stigende samfundsmæssig interesse i at finde frem til, hvad mennesker kan, uanset om de har papir på det eller ej. Der er mange grunde til, at realkompetencevurdering er kommet i fokus: Den reducerer dobbeltuddannelse. Den synliggør såvel praktiske som teoretiske kompetencer og motiverer til fortsat uddannelse. Det styrker progression i uddannelsen, når undervisningen tager udgangspunkt i deltagerens faktiske indgangsniveau. Ved realkompetencevurdering synliggøres skjulte kompetencer, således at de styrker fleksibiliteten på arbejdsmarkedet. Danmark kan derved udvikle og mobilisere en større samlet kompetence og øge nationens konkurrenceevne. Der et samfundsmæssigt ønske om, at langt flere tager en kompetencegivende uddannelse. Uanset omfanget af den uddannelsessøgendes erfaring skal indgangsniveauet vurderes. Nogle kan på baggrund af realkompetencevurderingen tilbydes højere niveauer, mens andre kan få afkortet uddannelsesforløbet og hurtigere nå slutmålene. For uddannelsessøgende, som mangler indgangskompetencer i forhold til den valgte uddannelse, kan opnåelse af disse indarbejdes i uddannelsesplanen. Realkompetence det du reelt kan Realkompetence omfatter en persons samlede viden, færdigheder og kompetencer. Det gælder uanset, om de er erhvervet i det formelle uddannelsessystem, i arbejdslivet eller i andre sammenhænge. Indledende realkompetencevurdering og eventuel meritgivning udgør den samlede godskrivning ind i uddannelsesforløbet.

169 Tekstur & Tøl bls. 169 av 212 Kompetencerne opdeles i: Formelle kompetencer Kompetencer erhvervet og vurderet gennem det formelle uddannelsessystem det vil sige, at man har dokumentation for kompetencerne, som kan være meritgivende efter meritreglerne. Ikke-formelle kompetencer fra organiserede læringsmiljøer Kompetencer erhvervet i et organiseret læringsmiljø, eksempelvis et kursusforløb på arbejdspladsen, et højskoleophold eller lignende. Denne form for læring fører traditionelt ikke til egentlige uddannelsesbeviser, men der kan som oftest fremskaffes forskellige former for dokumentation, udtalelser med videre. Uformelle kompetencer Kompetencer erhvervet fra læring, som ikke er foregået under skolemæssige forhold, men som finder sted i alle livets sammenhænge. Hvordan skal skolen godskrive reelle kompetencer? Realkompetencevurderingen består i at afgøre, i hvilket omfang en elevs tidligere opnåede kompetencer ækvivalerer mål og indhold i den valgte uddannelse. Mange mennesker har opnået en ofte selvlært viden og kunnen, som er blevet ganske effektiv og brugbar, men som de pågældende kan have svært ved at redegøre for og forklare indholdet af. Det gælder især inden for mange håndværks- eller ituddannelser. Sådanne elever vil måske have svært ved at bestå nogle bestemte test i det teoretiske stof, selvom eleverne gennem den konkrete udøvelse demonstrerer, at de faktisk er meget kompetente. Blot er det en anderledes viden, der ligger bag kompetencen. Screening, samtaler og forskellige former for opgaver og test kan anvendes som midler til at få klarlagt elevernes reelle kompetencer i forhold til niveauindplacering og ved vurdering af godskrivning af eleven i faget eller dele heraf. Et godt alternativ, til at eleven godskrives for et niveau i faget, er, at eleven i stedet gennemfører faget på et højere niveau end påkrævet for adgang til det ønskede hovedforløb.

170 Tekstur & Tøl bls. 170 av 212 Avriksflutningur Brot úr frágreiðing frá danska Kenslumálaráðnum um Meritbog. Frágreiðingin sæst á Hvad er merit? Idéen med merit er, at man ikke behøver at lære det samme to gange. Uddannelsesdele, man har gennemført i en uddannelse, kan man - efter visse regler - få godskrevet som led i en anden uddannelse. Man kan nu også få merit for et fag inden for samme uddannelse. Hvis man f.eks går et år om eller afbryder uddannelsen og senere blive optaget igen, kan man få merit for de fag, der blev afsluttet første gang. Når man får merit for et fag i en uddannelse, betyder det normalt, at man hverken skal følge undervisningen i faget eller gå til prøve i det. Hvad giver merit? Det grundlæggende synspunkt er, at man har ret til at få merit for et fag, hvis man har taget det på samme eller højere niveau eller på anden måde opnået tilsvarende kvalifikationer. I erhvervsuddannelserne kan praktisk erfaring også give merit for dele af uddannelsen. Hvad kan merit bruges til? Det varierer, hvilken nytte man får af meritoverførsel. I nogle tilfælde kan det give mulighed for afkortning af uddannelsestiden. I andre tilfælde kan det give mulighed for at vælge andre fag. Den skole, man går på eller søger optagelse på, kan fortælle, hvad meritten kan komme til at betyde. Merit for almene fag fra andre ungdomsuddannelser Alle de almene fag i ungdomsuddannelserne er inddelt efter niveau i seks grupper, fra niveau F, der ligger mellem folkeskolens afgangsprøve og folkeskolens udvidede afgangsprøve, til niveau A, der er det højeste gymnasiale niveau. I meritbekendtgørelsen, der forventes udsendt i dette forår, er de almene fags indbyrdes meritering angivet. Merit i erhvervsuddannelserne Erhvervsuddannelserne består af skoleundervisning og praktikuddannelse i virksomheder. Hvis der i erhvervsuddannelse findes fag, som man har gennemført og aflagt prøve i på samme eller højere niveau, eller hvis man på anden måde har opnået tilsvarende kvalifikationer, har man ret til merit.

171 Tekstur & Tøl bls. 171 av 212 I erhvervsuddannelserne kan skolen i nogle tilfælde bestemme, at man skal deltage i undervisning og eventuelt i prøve i et fag, selvom man opfylder betingelserne for at få merit. Det gælder i de tilfælde, hvor undervisningen og eventuelt prøven i et fag indgår i et helhedsorienteret forløb. Dvs. hvor et fag er integreret med et eller flere andre fag i en sådan grad, at det er nødvendigt at følge undervisningen og evt. gennemføre prøven for at forstå den øvrige teori og den praktiske værkstedsundervisning. Et sådant helhedsorienteret forløb skal være beskrevet i erhvervsskolens lokale undervisningsplan. I alle tilfælde fritages man for at modtage en karakter i faget. Hvis man søger merit for dele af skoleundervisningen, er det skolen (teknisk skole, handelsskole, AMU center m.v.) der behandler ansøgningen. Hvis man får merit i et sådant omfang, at skoleundervisningen afkortes med mere end 4 uger, kan det faglige udvalg (repræsentanter for arbejdsgivere og arbejdstagere inden for de enkelte uddannelsesområder) beslutte at afkorte den samlede uddannelsestid tilsvarende. Hvis ikke uddannelsestiden afkortes træder praktiktid i stedet for skoletid. Hvis man efter reglerne for erhvervsuddannelsen umiddelbart er fritaget for 2. skoleperiode, vil uddannelsestiden automatisk blive afkortet tilsvarende. Hvis man søger en afkortning af praktiktiden - og dermed afkortning af uddannelsestiden - er det det faglige udvalg, der træffer afgørelsen. Uanset om man søger om merit for skoleundervisningen eller praktiktiden, skal man gøre det gennem sin skole (teknisk skole, handelsskole, AMU center m.v.). Ansøgning om merit skal helst være afklaret, inden man indgår en uddannelsesaftale. De generelle meritregler er fastlagt i bekendtgørelse om erhvervsuddannelser og i bekendtgørelse om merit. Meritregler for de enkelte udannelser er fastlagt i uddannelsesbekendtgørelserne. Der kan også blive tale om at give merit ud fra en konkret vurdering, da meritreglerne ikke kan tage højde for alle konkrete tilfælde, hvor merit kan komme på tale. I reglerne for de enkelte erhvervsuddannelser og i reglerne i meritbekendtgørelsen er det i mange tilfælde i forvejen bestemt, hvilke fag og øvrige uddannelsesdele, der kan give merit.

172 Tekstur & Tøl bls. 172 av 212 EUR251) ,5% 44,1% 17,5%

173 Tekstur & Tøl bls. 173 av 212 Keldur: Yrkisdepilin Mentamálaráðið Danska Kenskumálaráðið Norska Kenslumálaráðið Svenska Kenslumálaráðið Finska Kenslumálaráðið Íslendska Kenslumálaráðið Fíggjarmálaráðið Cirius Vidar UdannelsesGuiden Arbejdsgivernes Elevrefusion Tekniski skúlin í Tórshavn Tekniski skúlin í Klaksvík Føroya Handilsskúli Fiskivinnuskúlin Hagstova Føroya Norðurlandaráðið heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða: heimasíða:

174 Tekstur & Tøl bls. 174 av 212

175 Tekstur & Tøl bls. 175 av 212 Fylgiskjøl Galdandi Løgtingslóg um yrkisútbúgvingar Galdandi Løgtingslóg um yrkisskúlar Løgtingslóg um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Ráðslimir og skúlaumboð Yrkisnevndir og nevndalimir Lærlingasáttmáli millum Føroya Handverkarafelag & Landsfelag Handverkaranna og Føroya Arbeiðsgevarafelag & Føroya Handverksmeistarafelag. Galdandi frá 1. oktober Aftale mellem den danske regering og Færøernes landsstyre i forbindelse med hjemmestyrets beslutning om overtagelse af sagsområdet skolevæsenet. Erklæring om fremtidigt samarbejde mellem Danmark og Færøerne vedrørende undervisning. Ymisk hagtøl - Úr Føroyum - Úr Danmark - Úr øðrum londum

176 Tekstur & Tøl bls. 176 av 212 LØGTINGSLÓG NR. 94 FRÁ 29. DESEMBER 1998 UM YRKISÚTBÚGVINGAR, SUM SEINAST BROYTT VIÐ LØGTINGSLÓG NR. 15 FRÁ 16. MARS 2006 Kapittul 1 Endamál o.a. Kapittul 2 Atgongd til útbúgvingarnar Kapittul 3 Útbúgvingarskipanin Kapittul 4 Innihaldið í yrkisútbúgvingunum Kapittul 5 Ráðsskipanin Kapittul 6 Læruplássini Kapittul 7 Sáttmálaviðurskifti Kapittul 8 Aðrar ásetanir Kapittul 9 Gildiskoma og skiftisreglur Kapittul 1 Endamál o.a. 1. 1) Landsstýrismanninum verður heimilað at skipa fyri yrkisútbúgvingum. 2. Útbúgvingarnar skulu miða ímóti: l) at menna tann einstaka og hjálpa viðkomandi til samfelagsliga fatan 2) at leggja grundarlag undir framtíðar yrki og framhaldandi útbúgving 3) at nøkta tørvin hjá vinnuni, tá ið um ræður fakligan førleika og almennan kunnleika 3. Yrkisútbúgvingarnar verða skipaðar soleiðis, at skift verður ímillum verkliga læru á læruplássi og undirvísing í skúla, og at tær enda við útbúgvingarskjali. 4. 2) Landsstýrismaðurin ásetur reglur um útbúgvingarnar sum heild og yvirskipaðu reglurnar fyri hvørja útbúgving sær. Stk. 2. Sambært verður sett eitt yrkisútbúgvingarráð, ið skal gera tilmæli um tær í stk. 1 nevndu reglur sambært heimildum í 21. Stk. 3. 2) Sambært 22 verða settar yrkisnevndir, ið skulu gera reglur fyri hvørja útbúgving sær sambært heimildunum í 23 og Landsstýrismaðurin setur á stovn, leggur niður og tekur av yrkisútbúgvingar eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur reglur um upptøku í skúla, floksbýtistal og skúlasamstarv eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum. Stk. 3. Skúlagongdin fer fram í góðkendum skúla. Stk. 4. Landsstýrismaðurin ásetur eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt í viðkomandi yrkisnevnd, smb. 22, nærri reglur um skúlagongd og sveinaroynd fyri teir lærlingar, ið ikki kunnu fáa skúlagongdina í Føroyum. Kapittul 2 Atgongd til útbúgvingarnar 6. Tann, sum verður tikin í læru í einari yrkisútbúgving, skal hava fylgt undirvísingini til fráfaringarroynd fólkaskúlans og hava góðkendan lærusáttmála. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum, um ein útbúgving verður roknað sum yrkisútbúgving og kemur undir sáttmálaskyldu. 7. Skúlin hevur í teimum yrkisútbúgvingum, hann bjóðar seg fram í, skyldu at taka allar lærlingar, sum lúka treytirnar sambært 6, stk. 1, inn í skúla.

177 Tekstur & Tøl bls. 177 av 212 Stk. 2. Landsstýrismaðurin kann áseta, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum, at partur av verkligu læruni fer fram í skúla, og at partur av skúlaundirvísingini fer fram á læruplássi. Kapittul 3 Útbúgvingarskipanin 8. 2) Fyri lærlingar, sum byrja eina yrkisútbúgving við lærusáttmála, verður lærutíðin roknað frá tí degi, sáttmálin hevur gildi, tó í fyrsta lagi frá tí degi lærusáttmálin er góðkendur av góðkenningarmyndugleikanum. Stk. 2. Viðkomandi yrkisnevnd samtykkir útbúgvingarreglur, herundir reglur um útbúgvingartíð, býtið millum verkliga læru og skúlagongd, sbr. 3, val av lærugreinum sbr. 14, stk. 1 eins og reglur um endamálið við verkligu læruni og skúlagongdini sbr. 11 og 16, samanber 23. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevnd, tær í stk. 2 nevndu útbúgvingarreglur fyri hvørja útbúgving sær. 9. 2) Landsstýrismaðurin kann, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum áseta reglur um, at lærlingur við aðrari alment góðkendari útbúgving kann verða frítikin fyri part av skúlagongdini. Stk. 2. Viðkomandi yrkisnevnd samtykkir, at lærlingur við aðrari fakligari útbúgving ella arbeiðsroyndum kann verða frítikin fyri part av verkligu læruni ella skúlagongdini. Stk. 3. Útbúgvingarskipanin skal bera í sær, at um lærlingur má gevast við útbúgving síni, so skal tað verða gjørligt at taka hana uppaftur seinri, smb. 35. Stk. 4. Eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum kann verða skipað fyri ískoytisskeiði til lærling, sum skiftir útbúgving, smb. 27, stk. 2. Stk. 5. Lærlingi kann verða veitt eykaundirvísing í tann mun, hetta er neyðugt, fyri at útbúgvingin kann verða lokin, smb. 15, stk ) 3) Landskassin veitir stuðul til tær beinleiðis undirvísingarútreiðslurnar frároknað inntøkur við skúlaundirvísingini eftir hesi lóg. Stk. 2. Læruplássini rinda útreiðslurnar til undirvísingartilfar undir skúlagongd og tilfarsnýtsluna í sambandi við yrkis- og sveinaroyndir. Stk. 3. Í hesi lóg skal yrkisfelag skiljast sum meginfelag, um viðkomandi felag er limur í einum meginfelag. Stk. 4. Skúlagongdin er ókeypis fyri lærlingar. Kapittul 4 Innihaldið í yrkisútbúgvingunum 11. Innihaldið í yrkisútbúgvingunum verður skipað samsvarandi endamálinum, sbr. 2, og á tann hátt, at verkliga læran og skúlagongdin verða ein heild. Stk. 2. Skúlaundirvísingin skal í byrjanini geva eina breiða heildarfatan. Seinni skal undirvísingin miða ímóti at veita lærlinginum neyðugan førleika í ávísum yrki. Undirvísingin skal verða so skipað, at hon nøktar skiftandi førleikakrøv frá vinnuni ) Undirvísingin fevnir um yrkislærugreinir, almennar lærugreinir og vallærugreinir. Stk. 2. Yrkislærugreinir skulu vanliga hava seks tíggjundapartar av samlaðu tíðini, almennar lærugreinir tríggjar tíggjundapartar og vallærugreinir ein tíggjundapart. Stk. 3. Almennar lærugreinir kunnu í serligum føri verða havdar ístaðin fyri yrkislærugreinir. Stk. 4. Yrkislærugreinir kunnu í serligum føri verða havdar ístaðin fyri vallærugreinir.

178 Tekstur & Tøl bls. 178 av Yrkislærugreinirnar fata um verkliga og ástøðiliga undirvísing, ið sermerkja viðkomandi útbúgving og skulu veita almennan kunnleika og fakligan yrkisførleika. Partur av yrkislærugreinunum eru serlærugreinir, ið eru á hægsta fakliga støði í útbúgvingini og fata um verkliga og ástøðiliga undirvísing, ið skal miða ímóti at veita lærlinginum ein serligan yrkisførleika. Lærlingurin velur sergrein innan ta útbúgving, hann hevur gjørt lærusáttmála í. Stk. 2. 2) Almennu lærugreinirnar fevna um ástøðiliga undirvísing, ið skal miða ímóti at menna tann almenna kunnleikan. Somuleiðis skulu almennu lærugreinirnar nøkta krøvini til ungdómsútbúgvingar, her í millum styrkja persónliga menning, lestrarførleika og samfelagsfatan. Stk. 3. Vallærugreinirnar skulu miða ímóti at nøkta áhugamál lærlingsins, at stuðla áhugan fyri framhaldandi útbúgving og menna yrkis- og lestrarførleikan. Vallærugreinirnar skulu eisini stimbra vanligu førleikakrøvini og arbeiðsmøguleikarnar í samfelagnum ) Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevnd, hvørjar yrkislærugreinir skulu verða tengdar at tí ávísu útbúgvingini. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ger av, hvørjar almennar lærugreinir skulu verða tengdar at ávísari útbúgving. Stk. 3. Skúlarnir gera av, hvørjar vallærugreinir skulu verða bodnar út á skúlunum. 15. Undirvísingin verður løgd tilrættis við ynskjum lærlingsins í huga og lagað eftir fortreytum og áhuga hansara. Stk. 2. Lærlingi, sum hevur tað fyri neyðini, kann verða givin serundirvísing og annar sernámsfrøðiligur stuðul. Stk. 3. Lærlingi verður veitt ráð og vegleiðing viðvíkjandi útbúgvingini og persónligum viðurskiftum. Stk. 4. Landsstýrismaðurin ásetur gjøllari reglur fyri tey í stk. 2 og 3 nevndu viðurskifti ) Verkliga læran fer fram á einum ella fleiri virkjum, ið eru góðkend sum lærupláss av viðkomandi yrkisnevnd, og hon er grundað á lærusáttmála millum lærling og viðkomandi virki. Broytast fyritreytirnar fyri áður givna góðkenning, hava lærupláss skyldu til at boða viðkomandi yrkisnevnd frá hesum. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevnd, reglur um verkligu læruna í tann mun hesar reglur ikki eru ásettar í sáttmála millum viðkomandi yrkisfeløg. 17. Lærlingarnir fáa útbúgvingarskjal fyri fullførda útbúgving, heruppií váttan fyri framda skúlagongd og verkliga læru. Lærlingur, sum gevst í útbúgvingini, hevur rætt at fáa váttan fyri framd avrik. Stk. 2. 2) Próvtøkur verða skipaðar eftir reglum, sum landsstýrismaðurin ásetur. Próvtøkur í yrkislærugreinum verða tó ásettar eftir reglum, sum yrkisútbúgvingarráðið hevur tilmælt eftir samtykt frá viðkomandi yrkisnevndum. 18. Sveina- og yrkisroyndir verða hildnar í teimum einstøku útbúgvingunum, um hetta er samtykt av viðkomandi yrkisnevnd. Sveinaroyndirnar verða fyriskipaðar eftir reglum, sum eru ásettar av landsstýrismanninum eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum og eftir samtykt frá yrkisnevndunum. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum reglur um døming yvirhøvur og reglur um, hvussu útbúgvingarskjøl verða tilevnað og latin.

179 Tekstur & Tøl bls. 179 av 212 Kapittul 5 Ráðsskipanin 19. Landsstýrismaðurin setur eitt yrkisútbúgvingarráð, sum í tilmælum sínum til landsstýrismannin viðger mál sambært teimum heimildum, tí eru givnar. Stk. 2. 4) Yrkisútbúgvingarráðið ger viðtøkur, sum landsstýrismaðurin góðkennir. Viðtøkurnar skulu greitt lýsa fyriskipanarligu og fyrisitingarligu viðurskiftini hjá ráðsskipanini eftir kapitli 5, viðtøkuføri, atkvøðugreiðslur og mannagongdir fyri ráðsarbeiðinum. Stk. 3. 4) Til at fyrisita skipanina eftir kapitli 5 setur landsstýrismaðurin, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum, ein fyrisitingarleiðara, sum eisini er skrivari hjá ráðnum. Harumframt setur landsstýrismaðurin ein yrkisnevndarskrivara eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum. Landsstýrismaðurin kann seta onnur starvsfólk at fyrisita skipanina. 20. Yrkisútbúgvingarráðið hevur 9 limir. Ráðslimirnir verða valdir fyri fýra ár. Fyri hvønn ráðslim verður ein varalimur valdur. Stk. 2. Landsstýrismaðurin velur formannin. Stk. 3. Landsstýrismaðurin tilnevnir 4 limir, sum skulu umboða arbeiðsgevarar. Hesir limir verða valdir soleiðis: 1) Føroya Handverksmeistarafelag velur 1 lim 2) Landsstýrismaðurin velur 1 lim 3) Føroya Arbeiðsgevarafelag velur 2 limir Stk. 4. Landsstýrismaðurin tilnevnir 4 limir, sum skulu umboða løntakarar. Hesir limir verða valdir soleiðis: 1) 4) Føroya Handverkarafelag og Landsfelag Handverkaranna velja 1 lim í felag. 2) Starvsmannafelagið velur 1 lim 3) Felagið S&K velur 1 lim 4) Føroya Arbeiðarafelag velur 1 lim Stk. 5. Eitt umboð fyri hvønn góðkendan yrkisskúla kann møta á ráðsfundum. Hesi umboð hava talurætt, men ikki atkvøðurætt. Stk. 6. 2) Yrkisútbúgvingarráðið kann eftir tørvi innkalla serkøna hjálp til at møta á ráðsfundum og at seta arbeiðsbólkar til at fyrireika ráðsmál. Stk. 7. 4) (strikað) 21. Yrkisútbúgvingarráðið ger tilmæli til landsstýrismannin um: 1) 2) reglum um útbúgvingar sum heild og yvirskipaðar reglur fyri hvørja útbúgving sær. 2) stovnan, niðurlegging og avtøku av útbúgvingum, smb. 5, stk. 1. 3) hvørjar útbúgvingar verða roknaðar sum yrkisútbúgvingar, smb. 6, stk. 2. 4) verkligar partar í skúla og undirvísing á læruplássum, smb. 7, stk. 2. 5) útbúgvingarreglur, smb. 8, stk. 5. 6) 2) frítøku fyri partar av útbúgvingini, smb. 9, stk. 2. 7) reglur um ískoytisskeið, smb. 9, stk. 3. 8) 2) hvørjar yrkislærugreinir hoyra til ávísa útbúgving, smb. 14, stk. 1. 9) reglur um verkligu læruna, smb. 16, stk ) 2) reglur um próvtøkur í yrkislærugreinum, smb. 17, stk ) reglur um sveina- og yrkisroyndir, smb. 18, stk ) reglur um døming o.a., smb. 18, stk ) reglur um hvussu lærlingur fær boð um at koma í skúla, smb. 29, stk. 2.

180 Tekstur & Tøl bls. 180 av ) reglur um burturvísing, smb. 30, stk ) hvussu lærusáttmálaskjal skal verða orðað, smb. 31, stk ) reglur um frávik, smb ) reglur um læraraførleika, smb ) skiftisreglur, smb. 47, stk. 2. Stk. 2. Yrkisútbúgvingarráðið hevur eisini til uppgávu: 1) at gera viðtøkur fyri ráðið, smb. 19, stk. 2. 2) at tilnevna yrkisnevndir, smb. 22, stk. 1. 3) 2) at góðkenna viðtøkur fyri arbeiðið hjá yrkisnevndum, smb. 22, stk. 6. 4) at seta fyribilsnevndir, smb. 22, stk. 3. 5) at áseta minstuløn til lærlingar, har ið eingin sáttmáli er, smb. 33, stk. 3. 6) at ráðgeva landsstýrismanninum um, hvussu útbúgvingarskipanin eigur at leggjast soleiðis til rættis, at sett mál og krøv, smb. 2, verða nádd 7) at fylgja við gongdini og nýggjum vinnumøguleikum, og við støði í hesum gera landsstýrismanninum tilmæli um tørvin á nýggjum útbúgvingum og umskipan av ella avtøku av verandi útbúgvingum 8) at fylgja við verandi útbúgvingum og við støði í hesum gera landsstýrismanninum tilmæli um tørvin á at samskipa útbúgvingarnar betur og møguliga leggja útbúgvingar saman. Stk. 3. Yrkisútbúgvingarráðið kann av sínum eintingum umrøða og bera fram alt, ið ráðið og yrkisnevndirnar halda hava týdning fyri yrkisútbúgvingarnar, herundir útreiðslutørvin. Stk. 3. Yrkisútbúgvingarráðið kann av sínum eintingum umrøða og bera fram alt, ið ráðið og yrkisnevndirnar halda hava týdning fyri yrkisútbúgvingarnar, herundir útreiðslutørvin. 22. Yrkisútbúgvingarráðið tilnevnir yrkisnevndir, sum skulu viðgera mál innan viðkomandi útbúgvingar við støði í teimum heimildum, sum givnar eru í hesi lóg. Stk. 2. 2) Limirnir í yrkisnevndunum verða valdir av viðkomandi yrkisfeløgum, sbr. 10, stk. 4. Í hvørjari yrkisnevnd skulu vera 2 ella 4 limir. Arbeiðsgevarar og løntakarar skulu hava javnstóra umboðan. Stk. 3. 2) Yrkisútbúgvingarnar verða bólkaðar í skyldar útbúgvingar eftir samtykt frá yrkisútbúgvingarráðnum. Ein yrkisnevnd verður sett fyri hvønn yrkisútbúgvingarbólk. Tá ið útbúgvingar skulu fyrireikast og setast í verk, kann yrkisútbúgvingarráðið seta fyribilsnevndir. Stk. 4. Kunnu feløgini ikki velja yrkisnevnd, skal yrkisútbúgvingarráðið síggja til, at yrkisnevnd verður sett. Stk. 5. Yrkisnevndirnar skulu gera viðtøkur fyri nevndararbeiðið. Viðtøkurnar skulu greitt lýsa mannagongdina fyri nevndararbeiðinum, herímillum um tilnevning og val av nevndarlimum og um atkvøðugreiðslur. Stk. 6. 2) Yrkisútbúgvingarráðið skal góðkenna viðtøkurnar fyri tær í stk. 4 og 5 nevndu yrkisnevndir. Stk. 7. 2) Yrkisnevnd kann eftir tørvi innkalla serkøna hjálp til at møta á fundum. Stk. 8. 2) 3) Lærupláss rinda eitt umsitingargjald til landskassan fyri hvønn góðkendan lærusáttmála til at fíggja útreiðslurnar hjá yrkisnevndafyrisitingini og til fundarpening og ferðaútreiðslur hjá yrkisnevndum og fyribilsnevndum hjá yrkisnevndunum. Stk. 9. 2) 3) Landsstýrismaðurin ásetir eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum gjøllari reglur um upphæddina av umsitingargjaldinum, og hvussu gjaldið verður umsitið.

181 Tekstur & Tøl bls. 181 av ) Fyri tær útbúgvingar, ið eru góðkendar, samtykkja yrkisnevndirnar reglur um: 1) hvørja útbúgving sær, smb. 4, stk 3. 2) útbúgvingartíðina, smb. 8, stk. 4. 3) býtið millum verkliga læru og skúlagongd, smb. 8, stk. 4. 4) stevnumiðini fyri verkligu læruna og skúlagongdina, smb. 8, stk. 4. 5) 2) stytting í lærutíðini samb. 9, stk. 2. 6) valið av lærugreinum, smb. 14, stk. 1. 7) góðkenning av læruplássum, smb. 16, stk. 1. 8) verkligu læruna, smb. 16, stk. 2. 9) 2) próvtøkur í yrkislærugreinunum, smb. 17, stk ) sveina- og yrkisroyndir, smb. 18, stk ) stytting av útbúgvingartíðini, smb. 35, stk. 2 og 37 12) leinging av útbúgvingartíðini, smb. 36, stk. 2 og 3. 13) stytting ella leinging av útbúgvingartíðini, smb. 37. Stk. 2. 2) Yrkisnevndirnar hava eisini til uppgávu: 1) at gera lesiætlanir fyri tær einstøku útbúgvingarnar, smb ) at virka fyri bestu viðurskiftum á læruplássum, smb. 25, stk. 1. 3) at kanna lærupláss, smb. 25, stk. 2. 4) at royna semju millum lærling og lærupláss, smb. 40, stk. 1. Stk. 3. Yrkisnevndirnar skulu eftir áheitan geva yrkisútbúgvingarráðnum ummæli í málum, ið hava týdning fyri arbeiðið hjá ráðnum. Stk. 4. Yrkisnevndirnar kunnu av sínum eintingum umrøða og bera fram alt, ið tær halda hava týdning fyri yrkisútbúgvingarnar eftir hesi lóg. Stk. 5. 1) Avgerð, ið tikin er av yrkisnevnd, sbrt. ásetingunum í hesi lóg, kann kærast til kærunevnd. Avgerð tikin av kærunevnd er endalig innan fyrisitingina. Landsstýrismaðurin ásetir reglur um kærunevndir ) Yrkisnevndirnar samtykkja í samstarvi við skúlarnar neyvari innihald í lesiætlanum við støði í teimum yvirskipaðu reglunum, ið eru ásettar fyri hvørja útbúgving sær." Stk. 2. Tá ið lesiætlanir skulu gerast, kann yrkisnevnd seta fyribilsnevnd við í mesta lagi 3 limum. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetir eftir tilmæli frá Yrkisútbúgvingarráðnum reglur um, hvussu lesiætlanararbeiðið verður skipað. Stk. 4. Yrkisnevndirnar og skúlarnir eiga eisini at fylgja við, um tørvur er á at endurnýggja nevndu reglur, og koma við uppskoti um hetta. Kapittul 6 Læruplássini 25. Yrkisnevndirnar virka fyri, at útbúgvingarviðurskiftini á læruplássunum eru so góð sum gjørligt. Stk. 2. Viðkomandi yrkisnevndir kunnu, uttan dómúrskurð og við neyðugum løgmæti, fara inn á virki, sum hava lærling, fyri at kanna útbúgvingarviðurskiftini. 26. Samtykt yrkisnevndarinnar um góðkenning av virki sum lærupláss verður gjørd út frá meting um virkið er ført fyri at lúka tær treytir, sum settar eru sambært reglunum um verkligu læruna, smb. 16. Stk. 2. 1) (Strikað)

182 Tekstur & Tøl bls. 182 av 212 Kapittul 7 Sáttmálaviðurskifti 27. Lærusáttmáli millum lærling og eitt ella fleiri lærupláss er treyt fyri at fullføra eina yrkisútbúgving. Lærusáttmálin skal fata um alla ta verkligu læruna og skúlagongdina og um møguliga sveina- ella yrkisroynd. Stk. 2. 2) Sveina- ella yrkisroynd skal verða hildin, áðrenn sáttmálatíðin er lokin. Verður sveina- ella yrkisroynd hildin eftir, at ásetta sáttmálatíðin er lokin, skal sáttmálin leingjast samsvarandi. Stk. 3. 2) Um skeiðsreglurnar heimila tað, skal ískoytisskeiðið sambært 9, stk. 4 vera partur av skúlagongdini eftir stk Er lærusáttmáli gjørdur við fleiri lærupláss, skal gjølla tilskilast, hvørjum parti av útbúgvingini tað einstaka læruplássið hevur ábyrgdina av. Stk. 2. Eitt lærupláss kann í lærusáttmálanum hava skyldu til at lata lærling taka ein verkligan part á øðrum læruplássi. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetur reglur um rættarstøðuna hjá lærlingi og læruplássi í sambandi við lærusáttmálar eftir stk. 1 og Fyri at útbúgvingin skal verða fullførd, skal lærlingur fylgja undirvísingini, soleiðis sum hon er fyriskipað av skúlunum sambært útbúgvingarreglunum. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum reglur um, hvussu mannagongdin skal vera, tá ið lærlingur fær boð um at koma í skúla. Stk. 3. Landsstýrismaðurin kann áseta reglur um bústaðarhús til lærlingar í sambandi við skúlagongd. 30. Lærlingur, sum uttan lógligt forfall heldur seg burtur frá undirvísingini, ella sum grovliga brýtur skúlans reglur, og sum ikki tekur givnar ávaringar til eftirtektar, kann verða útihýstur frá undirvísingini. Stk. 2. 3) Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum, gjøllari reglur um útihýsingina eftir stk Lærusáttmáli skal vera undirskrivaður, áðrenn læran byrjar. Stk. 2. Lærusáttmálin er orðaður á skjal, sum landsstýrismaðurin góðkennir eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetur gjøllari reglur um góðkenning, skráseting og avgreiðslu av lærusáttmálum. 32. Tá ið lærlingur, sum er undir foreldramyndugleika, ger lærusáttmála, ella um sáttmálabroyting fer fram, krevur hetta játtan frá verjanum. 33. Lønin, sum eitt lærupláss skal rinda lærlingi, skal verða ásett í lærusáttmálanum. Stk. 2. Lønin skal í minsta lagi verða tann, ið ásett er í sáttmála millum viðkomandi yrkisfeløg. Stk. 3. Í yrkisgreinum, har eingin sáttmáli er galdandi, verður minstalønin ásett av yrkisútbúgvingarráðnum. Stk. 4. 2) 5) Landskassin endurrindar læruplássinum lønina, sum tað hevur goldið lærlingi, meðan hann hevur tikið ta til læruna hoyrandi skúlagongd. Endurgjaldið er 75% av ásettu minstulønini sambært sáttmála millum avvarðandi yrkisfeløg. Stk. 5. 3) Landskassin veitir læruplássum eitt fast gjald til ferðaútreiðslur, sum standast av, at lærlingur er noyddur at fara til Danmarkar fyri at fáa ta til læruna hoyrandi skúlagongd, av tí at henda skúlaundirvísing ikki fæst í Føroyum. Stk. 6. 3) Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur viðvíkjandi ásetingunum í stk. 4 og 5.

183 Tekstur & Tøl bls. 183 av Í útbúgvingartíðini galda avtalur í arbeiðsmarknaðarsáttmála ella ásetingar í lóggávu. Stk. 2. Eitt lærupláss kann bert sum undantak áleggja lærlingi arbeiði, sum ikki hevur samband við útbúgvingina, og tá bert treytað av, at málið við útbúgvingini kann verða rokkið ) Hevur lærlingur frammanundan lokið ein part av tí útbúgving, sum nevnd er í lærusáttmálanum, kann sáttmálin vanliga bara fevna um vantandi partarnar av verkligu læruni og skúlagongdini, smb. 9, stk. 2. Stk. 2. 2) Fyri lærling, sum av aðrari útbúgving ella viðkomandi arbeiðsroyndum hevur serligar fortreytir at fara undir ta útbúgving, sáttmálin fevnir um, kann viðkomandi yrkisnevnd samtykkja, at útbúgvingin kann verða stytt eftir teimum í 9, stk. 1 og 2 ásettu reglum um útbúgvingartíð. 36. Lærlingur og lærupláss kunnu gera avtalu um at leingja útbúgvingartíðina, um lærlingurin, 1) vegna sjúku hevur verið burtur frá virkinum meir enn 10% av ásettu lærutíðini 2) er burtur frá virkinum vegna eykaundirvísing í skúla, smb. 9, stk. 4. 3) 1) ikki stendur eitt skúlaskeið og skal taka skúlaskeið ella part av hesum umaftur. 4) 1) hevur farloyvi í sambandi við barnsburð ella ættleiðing 5) 1) hevur niðursetta arbeiðstíð ella farlovvi orsakað av serligum viðurskiftum Stk. 2. Um avleiðingarnar av eini avtalu eftir stk. 1 verða tær, at útbúgvingartíðin verður longd meira enn ta tíð, sum lærlingurin hevur verið burtur, so er avtalan bert galdandi, um viðkomandi yrkisnevnd góðkennir avtaluna. Stk. 3. Eru lærlingur og lærupláss ikki samd um longda útbúgvingartíð vegna fráveru sum nevnt í stk. 1, kann viðkomandi yrkisnevnd, eftir áheitan frá pørtunum, áseta longda tíðarskeiðið. 37. Í øðrum førum enn teimum, ið nevnd eru í 35 og 36, kann viðkomandi yrkisnevnd, tá ið serlig viðurskifti tala fyri tí, samtykkja at stytta ella leingja útbúgvingartíðina ) Partarnir kunnu ikki einsíðis siga upp lærusáttmálan. Tó kann lærusáttmáli sigast upp, um báðir partar skrivliga vátta hetta. Stk. 2. Teir fyrstu 3 mánaðirnir í sáttmálatíðini verða tó roknaðir sum royndartíð, har annar parturin kann siga sáttmálan upp uttan grundgeving og uttan freist. Skúlagongd verður ikki roknað upp í royndartíðina. Stk. 3. Um lærlingur av orsøk, sum nevnt í 36, stk. 1, er burtur frá virkinum í meira enn 1 mánaða í royndartíðini, verður hon longd samsvarandi. 39. Um annar parturin ikki heldur skyldur sínar, kann hin parturin siga lærusáttmálan upp. Stk. 2. Um onkur týdningarmikil treyt fyri at gera lærusáttmálan er skeiv ella seinni dettur burtur, kann hin parturin siga sáttmálan upp. Stk. 3. Uppsøgn eftir stk. 1 ella 2 skal fara fram innan ein mánaði eftir, at uppsigandi parturin hevur fingið kunnleika um viðurskiftini ella eftir vanligum sketni skuldi havt fingið kunnleika til viðurskiftini, sum uppsøgnin er grundað á. Stk. 4. Eykaundirvísingin sbr. 9, stk. 4 kann ikki leggjast til grund fyri uppsøgn av lærusáttmálanum. Stk. 5. Verður lærlingur útihýstur frá skúlagongdini sambært 30, fellur lærusáttmálin burtur. 40. Ósemja millum lærling og lærupláss kann einans verða løgd fyri viðkomandi yrkisnevnd, sum skal royna semju. Stk. 2. Um so er, at semja ikki fæst í lag eftir 1. stk., kann málið verða lagt fyri eina sáttmálanevnd, smb. 41. Stk. 3. Ósemja kann ikki leggjast fyri dómstól ella aðrar myndugleikar enn teir, sum nevndir eru í stk. 1 og 2, samanber tó 42, stk. 4.

184 Tekstur & Tøl bls. 184 av Trætur kunnu leggjast fyri eina sáttmálanevnd við 3 limum. Landsstýrismaðurin setur sáttmálanevndina. Yrkisfeløgini fyri avvarðandi yrkisgrein velja hvønn sín lim. Landsstýrismaðurin velur triðja limin, ið er formaður og skal verða løgfrøðingur. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur gjøllari reglur fyri virkisøki sáttmálanevndarinnar. 42. Sáttmálanevndin kann seta lærusáttmála úr gildi og taka støðu til spurningin um endurgjald. Stk. 2. Sáttmálanevndin kann bert taka støðu til spurningar um tulking av arbeiðsmarknaðarsáttmálum, tá ið sáttmálanevndarlimirnir eru samdir. Stk. 3. Úrskurðirnir hjá sáttmálanevndini kunnu fullgerast eftir reglunum í rættargangslógini um tvingsilsfullgerð av dómum. Stk. 4. Í seinasta lagi 8 vikur eftir úrskurð sáttmálanevndarinnar kunnu partarnir leggja málið fyri Føroya Rætt. 43. Skúlin hevur skyldu at skaðatryggja teir lærlingar, sum eru í skúla samsvarandi hesi lóg, um lærlingarnir ikki á annan hátt eru skaðatryggjaðir undir skúlagongdini. Kapittul 8 Aðrar ásetanir 44. Landsstýrismaðurin kann í serligum føri, tá ið tað ræður um at fremja útbúgvingarroyndir, víkja frá reglunum í 3. og 4. kapitli í hesi lóg. Yrkisútbúgvingarráðið ger tilmæli um hetta. 45. Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum, gjøllari reglur um undirvísingarførleika. 46. Kærur um avgerðir skúlanna, kunnu, eftir gjøllari av landsstýrismanninum ásettum reglum, leggjast fyri landsstýrismannin. Kapittul 9 Gildiskoma og skiftisreglur 47. Henda lóg kemur í gildi 1. august 1999, tó soleiðis, at 5. kapittul kemur í gildi 1. januar Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur, eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum reglur um, hvussu lógin verður nýtt fyri yrkisútbúgvingar, ið eru byrjaðar, men ikki endaðar, áðrenn henda lóg kemur í gildi. Skulu higartil galdandi reglur nýtast, ásetur landsstýrismaðurin eisini reglur um at flyta virksemið, ið liggur hjá ráðum o.ø. eftir higartil galdandi reglum, til teir myndugleikar, sum skulu umsita skipanina eftir hesi lóg. Stk. 3. Samstundis sum henda lóg kemur í gildi, fer løgtingslóg nr. 29 frá 12. oktober 1954 um lærlingaviðurskifti, við seinri broytingum, og løgtingslóg nr. 128 frá 21. mai 1993 við seinni broytingum um tøkniligar yrkisútbúgvingar, úr gildi. Slutnoter 1) Broytt við løgtingslóg nr. 15 frá 16. mars ) Broytt við løgtingslóg nr. 48 frá 26. mars ) Broytt við løgtingslóg nr. 65 frá 10. mai ) Broytt við løgtingslóg nr. 17 frá 20. apríl ) Broytt við løgtingslóg nr. 107 frá 20. desember í hesi løgtingslóg er soljóðandi: "Henda lóg kemur í gildi 1. januar 2003."

185 Tekstur & Tøl bls. 185 av 212 Løgtingslóg nr. 106 frá um yrkisskúlar Kapittul 1 Góðkenning av yrkisskúlum o.a. 1. Landsstýrismaðurin kann góðkenna yrkisskúlar, hvørs endamál er 1. at geva undirvísing í yrkisútbúgvingum eins og øðrum javnsettum útbúgvingum og skeiðvirksemi, 2. at menna útbúgvingarvirksemi, herímillum námsfrøðiligu uppgávur skúlans, 3. at menna tann einstaka næmingin og hjálpa viðkomandi til samfelagsliga fatan, 4. at nøkta tørvin hjá vinnuni, tá ið ræður um fakligan førleika og almennan kunnleika 2. Yrkisskúlarnir skulu fylgja reglunum um næmingaupptøku, læraraførleika, próvtøku eins og øðrum ásetingum, sum av landsstýrismanninum eru ásettar at galda sambært løgtingslóg um yrkisútbúgvingar. Stk. 2. Yrkisskúlarnir skulu fylgja ásetingunum um yrkisútbúgvingarráðið sambært løgtingslóg um yrkisútbúgvingar. Stk. 3. Yrkisskúlarnir skulu samskipa øll undirvísingarviðurskifti so væl sum til ber innanhýsis, sínámillum og við aðrar samstarvspartar. 3. Landsstýrismaðurin kann áseta treytir fyri góðkenningina. Yrkisskúlarnir verða skipaðir sum sjálvsognarstovnar, hvørs viðtøkur skulu góðkennast av landsstýrismanninum. Landsstýrismaðurin kann áseta gjøllari reglur um karmar og innihaldið í viðtøkunum. Stk. 2. Landsstýrismaðurin kann taka aftur góðkenning av yrkisskúla, um so er, at tørvur ikki er á skúlanum. Somuleiðis kann ein góðkenning takast aftur, um skúli ikki heldur galdandi reglur ella givin boð. 4. Landsstýrismaðurin kann nokta fyri, at ein yrkisskúli leggur niður ella tekur av góðkendar útbúgvingar. Stk. 2. Verður ein yrkisskúli tikin av, skulu ognir skúlans latast til undirvísingar- og útbúgvingarendamál í samsvari við viðtøkurnar hjá avvarðandi skúla. 5. Landsstýrismaðurin hevur eftirlit við og leiðbeinir yrkisskúlarnar og kann í hesum sambandi biðja um allar neyðugar upplýsingar um útbúgvingar, næmingar, lærarar og skúlans rakstur. Kapittul 2 Leiðsluviðurskifti 6. Eitt stýri verður valt við hvønn sjálvsognarstovn. Stýrið hevur 6 limir, sum verða valdir fyri 4 ár. Fyri hvønn stýrislim verður ein varalimur valdur. Stk. 2. Limirnir í stýrinum verða valdir soleiðis: 1. Viðkomandi yrkisfeløg á arbeiðsmarknaðinum velja tilsamans 4 limir við javnstórari umboðan av arbeiðsgevarum og løntakarum. 2. Kommunan, har skúlin hoyrir heima, velur 1 lim. 3. Starvsfólk skúlans velja 1 lim. Stk. 3. Eitt umboð fyri næmingaráðið luttekur á stýrisfundum uttan atkvøðurætt. Stk. 4. Skúlastjórin er skrivari stýrisins og luttekur uttan atkvøðurætt á stýrisfundum. Stk. 5. Tá eitt stýri er valt, skal tað boða landsstýrismanninum frá, hvørjir limirnir í stýrinum eru. Broytingar í samansetingini av stýrinum skulu somuleiðis boðast landsstýrismanninum. Stk. 6. Landsstýrismaðurin kann í serligum føri góðkenna eina aðra samanseting av stýrinum enn ta í stk. 1 og 2 nevndu.

186 Tekstur & Tøl bls. 186 av Stýrið er ovasta leiðsla á skúlanum og virkar samsvarandi viðtøkum stovnsins. Eftir tilmæli skúlastjórans staðfestir stýrið virksemið í einum skúlaári, eins og tað skal góðkenna skúlans rakstrarætlan og roknskap. Stk. 2. Stýrið ger av eftir tilmæli skúlastjórans, hvørjar góðkendar yrkisútbúgvingar og hvat skeiðvirksemi, skúlin skal bjóða. Stk. 3. Stýrið skal ansa eftir, at virksemið verður so fjøltáttað sum til ber, og at tað í størstan mun tryggjar vinnuni og tí einstaka atgongd til grundútbúgvingar, eftirútbúgvingar og framhaldsútbúgvingar innan virkisøki skúlans. Stk. 4. Stýrið tekur avgerð eftir tilmæli skúlastjórans, um skúlin skal fara undir annað útbúgvingarvirksemi móti brúkaragjaldi, enn tað, sum nevnt er frammanfyri. 8. Landsstýrismaðurin setir og loysir úr starvi skúlastjóran eftir tilmæli frá stýrinum. Stýrið setir og loysir úr starvi lærarar í føstum starvi eftir tilmæli frá skúlastjóranum. Skúlastjórin setir og loysir úr starvi onnur starvsfólk skúlans. Stk. 2. Stýrið kann áseta nærri reglur fyri virkisøki stýrisins og skúlastjórans. Tað hevur heimild til at geva skúlastjóranum fulltrú at taka sær av ávísum uppgávum, sum eru álagdar stýrinum. Stk. 3. Stýrið setir og loysir úr starvi grannskoðara skúlans. 9. Stýrið hevur mótvegis landsstýrismanninum ábyrgdina av rakstri skúlans. Stk. 2. Um stýrið við sínum avgerðum setir skúlans framhald í vanda, kann landsstýrismaðurin avgera, at stýrið beinanvegin fer frá, og hann kann í hesum sambandi tilnevna eitt fyribils stýri, til eitt nýtt stýri er valt eftir skúlans viðtøkum. Stk. 3. Um stýrið ikki fylgir boðum frá landsstýrismanninum um rætting av nærri ásettum viðurskiftum, kann landsstýrismaðurin avgera 1. at uppgávurnar hjá stýrinum heilt ella partvíst verða røktar av persónum, sum landsstýrismaðurin hevur tilnevnt, ella 2. at stýrið fer frá, so at eitt nýtt stýri kann verða valt eftir viðtøkum skúlans. Stk. 4. Avgerð um at reisa rættarsøk móti stýrislimum, leiðslu, grannskoðarum ella øðrum orsakað av tapi, sum skúlanum hevur verið fyri, kann vera tikin av stýrinum ella landsstýrismanninum. 10. Skúlastjórin er dagligur leiðari stovnsins og skal ansa eftir: 1. at útbúgvingarnar verða framdar samsvarandi galdandi reglum 2. at undirvísingarligu viðurskiftini á skúlanum eru í lagi 3. at tann av stýrinum góðkenda rakstrarætlanin verður hildin 4. at skúlans virksemi er samsvarandi avgerðum og ásetingum stýrisins Stk. 2. Skúlastjórin letur stýrinum uppskot til virksemi skúlans fyri komandi rakstrarár. Kapittul 3 Stuðul 11. Landsstýrismaðurin útvegar stuðul til skúlans fyrisiting, leiðslu, rakstur av bygningum o.ø. Stk. 2. Landsstýrismaðurin útvegar góðkendum sjálvsognarstovni sambært hesi lóg stuðul til rakstur av skúlaheimi. Stk. 3. Landsstýrismaðurin kann útvega góðkendum sjálvsognarstovni sambært hesi lóg stuðul til ný- ella umbygging av skúla ella skúlaheimi, stuðul til rentur og avdráttir av lánum og stuðul til útgerð til undirvísingarvirksemi. Stk. 4. Landsstýrismaðurin kann veita hesum yrkisskúlum og skúlaheimum trygd fyri lánum, sum eru tikin til ein part av skjalprógvaðum útreiðslum til ný- ella umbygging. Parturin verður ásettur á árligum fíggjarløgtingslógum. Stk. 5. Landsstýrismaðurin kann áseta nærri reglur fyri tí í stk. 4 nevndu veiting av trygd.

187 Tekstur & Tøl bls. 187 av Landsstýrismaðurin kann halda aftur ella taka aftur stuðul, møguliga krevja stuðul afturgoldnan, um treytir fyri veiting av stuðli ikki verða hildnar. 13. Kommunur kunnu lata stuðul til løguútreiðslur, tá yrkisskúli verður stovnaður, um- ella útbygdur. Stuðulin kann ikki verða latin sum lán. Stk. 2. Rakstrarstuðul til lærlingaundirvísing verður rindaður við 80% frá landskassanum og 20% frá kommununum. Stk. 3. Kommununnar partur av útreiðslunum til lærlingalæruna, smb. stk. 2, verður í fyrsta umfari at leggja út úr landskassanum og síðan býta millum kommunurnar eftir heimstaðnum, lærlingarnir høvdu, tá teir byrjaðu skúlan. 14. Landsstýrismaðurin útvegar góðkendum sjálvsognarstovni rakstrarstuðul til alment góðkent undirvísingarvirksemi, sambært 1, uttan so er, at tilskot til hesar útreiðslur verður veitt eftir viðkomandi útbúgvingarlóg. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetur nærri reglur um tey í stk. 1 nevndu viðurskifti. 15. Landsstýrismaðurin kann áseta reglur um stødd á og mannagongd fyri luttakaragjaldi fyri undirvísing og øðrum virksemi, sum ikki eru stuðulsheimilað eftir hesi lóg. Stk. 2. Tá yrkisskúlin bjóðar út skeið ella annað virksemi, sum inntøkufíggjað virksemi, skal hann fylgja góðum marknaðarrøktarsiði og má ikki volda øðrum útbjóðarum avlagandi kapping. 16. Landsstýrismaðurin kann heilt ella lutvíst lata stuðul til menningar- ella royndarvirksemi ella til onnur, serlig endamál og íverksetan av nýggjum útbúgvingum í teimum í 1 nevndu skúlum. 17. Lønar-, setanar- og pensiónsviðurskifti hjá starvsfólkunum í yrkisskúlunum skulu fylgja teimum reglum, sum landsstýrið hevur avtalað ella ásett. 18. Landsstýrismaðurin kann gera av, at yrkisskúlar skulu hava felags fyrisitingarliga skipan. Kapittul 4 Roknskapur og grannskoðan 19. Roknskapurin hjá sjálvsognarstovni sambært hesi lóg skal gerast og setast upp samsvarandi ásetingunum um almennar roknskapir. Stk. 2. Roknskapur stovnsins skal grannskoðast av løggildum grannskoðara. Grannskoðaður roknskapur og grannskoðarafrágreiðing skal sendast landsstýrismanninum. Stk. 3. Grannskoðanardeild landskassans kann í sambandi við landsgrannskoðanina biðja um upplýsingar beinleiðis frá stýrinum. Stk. 4. Um tað í grannskoðarafrágreiðingini, smb. stk. 2, verður víst á lógarbrot ella onnur óreglulig viðurskifti í sambandi við umsitingina av skúlans ognum, skal landsstýrismaðurin alt fyri eitt, um grannskoðanin gevur orsøk til tess, seta í verk tiltøk, sum aftur tryggja lóglig viðurskifti og fullgóða umsiting. Sama er eisini galdandi, um landsstýrismaðurin á annan hátt verður gjørdur kunnugur við nevndu viðurskifti.

188 Tekstur & Tøl bls. 188 av 212 Kapittul 5 Ymsar ásetingar 20. Eftir nærri reglum, sum landsstýrismaðurin ásetur, kunnu kærur yvir skúlans avgerðir leggjast fyri landsstýrismannin. Stk. 2. Á hvørjum góðkendum yrkisskúla verður eitt lærararáð skipað. Landsstýrismaðurin ásetur reglur um val av lærararáði og virksemi tess. Stk. 3. Á hvørjum góðkendum yrkisskúla verður eitt næmingaráð skipað. Eftir tilmæli frá yrkisútbúgvingarráðnum ásetur landsstýrismaðurin reglur um val av næmingaráði og virksemi tess. Kapittul 6 Gildissetan 21. Henda lóg kemur í gildi 1. januar Stk. 2. Verandi stýri/nevndir fyri sjálvsognarstovnarnar sum henda lóg fevnir um, sita til 1. apríl 1999, tá nýggj stýri verða vald samsvarandi hesi lóg. Stk. 3. Verandi viðtøkur stovnanna galda til 1. apríl 1999, tá nýggjar viðtøkur samsvarandi hesi lóg skulu verða latnar landsstýrismanninum til góðkenningar. Stk. 4. Í løgtingslóg nr. 58 frá 2. oktober 1978 um skúlafyrisiting við seinni broytingum verða gjørdar hesar broytingar: 1) Kapittul 5 ( 23-26) verður strikað. 2) Í 28 stk. 1 verða orðini "ella sjálvseigandi undirvísingarstovnar" strikað. 3) Í 30 stk. 1 verða orðini "og við sjálveigandi undirvísingarstovnar" strikað. 4) Í 31 stk. 1 verða orðini "ella sjálveigandi undirvísingarstovni" strikað. Stk. 5. Løgtingslóg nr. 55 frá 14. desember 1965 um býti av kommununnar parti av útreiðslunum til lærlingalæruna fer úr gildi.

189 Tekstur & Tøl bls. 189 av 212 Løgtingslóg nr. 49 frá 9. mai 2005 um stuttar framhaldsútbúgvingar á yrkisskúlum Samsvarandi samtykt Løgtingsins staðfestir og kunnger løgmaður hesa løgtingslóg: Kapittul 1 Endamál 1. Landsstýrismaðurin góðkennir, at skipað verður fyri stuttum framhaldsútbúgvingum á yrkisskúlum, og hevur eftirlit við teimum. Stk. 2. Útbúgvingar, sum landsstýrismaðurin góðkennir, sbrt. stk. 1, fara fram á vinnuskúla, sum er góðkendur sambært løgtingslóg um yrkisskúlar. Stk. 3. Góðkenning sbrt. stk. 1 kann verða tikin aftur, um grundarlag ikki er fyri einari ávísari útbúgving longur. 2. Útbúgvingarnar skulu a) á einum ástøðiligum grundarlagi geva teimum lesandi neyðugar førleikar innan ymisk arbeiðsøki og b) nøkta tørvin á útbúgvingum og førleikum, ið vinnan hevur. Kapittul 2 Upptøka og innihald í útbúgvingunum 3. Treytin fyri upptøku er, at umsøkjari hevur lokið eina miðnámsútbúgving. Stk. 2. Viðkomandi yrkisroyndir kunnu eisini vera grundarlag undir upptøku til stakar lærugreinir í útbúgvingunum. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur um hesi viðurskifti. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur um útbúgvingarnar, her í millum um upptøkukrøv, innihald, lestrarætlan, møtiskyldu, læraraførleika og dygdarmenningarskipan. 4. Útbúgvingarnar verða skipaðar sum fulltíðarlestur ella sum stakgreinalestur. Stk. 2. Sum fulltíðarlestur er útbúgvingartíðin vanliga ásett til í mesta lagi 2 ár. Landsstýrismaðurin kann tó góðkenna stuttar framhaldsútbúgvingar, ið kunnu vara upp til 2 1/2 ár. Stk. 3. Útbúgvingar, sum vara meira enn 2 ár, verða lagdar soleiðis til rættis, at tær kunnu gerast partur av miðallongum ella longum útbúgvingum eftir nærri reglum, sum landsstýrismaðurin ásetir. 5. Í útbúgvingartíðini skal skúlin vegleiða einstaka lesandi um lestrarteknikk eins og um vinnu- og lestrarmøguleikar aftaná lokna útbúgving. Kapittul 3 Próvtøka 6. Útbúgvingarnar enda við próvtøku, ið Mentamálaráðið stílar fyri í samstarvi við tann einstaka skúlan. Stk. 2. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur fyri próvtøku, her í millum um eftirmeting, próvtøkukrøv, próvdøming, próvtøl og próvdómaraførleika. Kapittul 4 Námsfrøðilig leiðsla 7. Skúlastjórin hevur ábyrgdina av, at útbúgvingar sambært hesi lóg verða framdar samsvarandi galdandi reglum. Stk. 2. Skúlastjórin hevur ábyrgdina av undirvísingini og próvtøkunum á skúlanum. Stk. 3. Skúlastjórin heldur próvtøku og skrivar undir prógv. Stk. 4. Skúlastjórin tekur allar ítøkiligar avgerðir viðvíkjandi teimum lesandi, her í millum um upptøku.

190 Tekstur & Tøl bls. 190 av 212 Kapittul 5 Lærarar 8. Lærari, ið undirvísir sambært hesi lóg, skal hava lokið útbúgving á kandidatstigi frá hægri lærustovni. Landsstýrismaðurin kann tó góðkenna, at onnur útbúgving umframt serfrøðingavitan, ið er fingin til vega gjøgnum yrkisliga eftirútbúgving og arbeiðsroyndir, gevur undirvísingarførleika. Stk. 2. Lærari í føstum starvi skal í seinasta lagi 2 ár eftir setan hava staðið námsfrøðiliga útbúgving sbrt. reglum, ið landsstýrismaðurin ásetir. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur um undirvísingarførleika í teimum einstøku útbúgvingunum, her í millum um viðkomandi útbúgving og møguligar verkligar royndir. Stk. 4. Landsstýrismaðurin kann í serligum føri gera undantak frá ásetingunum í hesi grein. Kapittul 6 Fígging 9. Landsstýrismaðurin útvegar yrkisskúla rakstrarstuðul til undirvísingarvirksemi, ið er góðkent sambært 1, áðrenn útbúgvingarnar verða bodnar út. 10. Fyri fulltíðarlesandi er útbúgvingin ókeypis. Stk. 2. Stakgreinalesandi rinda eitt undirvísingargjald fyri hvørja lærugrein sambært reglum, sum landstýrismaðurin ásetir. Stk. 3. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur um gjøld fyri stakgreinalesandi og sjálvlesandi í sambandi við próvtøku. Stk. 4. Tey lesandi skulu sjálv útvega bøkur og annað undirvísingartilfar. Stk. 5. Landsstýrismaðurin ásetir nærri reglur um gjald fyri ljóstøk o.a., ið verður nýtt í undirvísingini. Kapittul 7 Kærur 11. Kæra um avgerð skúlastjórans í námsfrøðiligum máli ella kæra um avgerð, tikin í sambandi við próvtøku, her í millum um áseting av próvtali, kann leggjast fyri landsstýrismannin. Stk. 2. Kæra í námsfrøðiligum máli, verður skrivliga latin skúlastjóranum innan 7 dagar eftir, at avgerðin er kunngjørd tí lesandi. Skúlastjórin ummælir kæruna og gevur tí, ið kærir, møguleika fyri innan 7 dagar at gera viðmerkingar til ummæli skúlastjórans. Málið verður sent landsstýrismanninum, saman við ummæli skúlastjórans og møguligum viðmerkingum frá kærara. Stk. 3. Nærri reglur um kæru í sambandi við prótøku verða ásettar av landsstýrismanninum. Kapittul 8 Ymsar ásetingar 12. Landsstýrismaðurin kann góðkenna frávik frá reglunum í hesi lóg í sambandi við royndar- og menningarvirksemi. Stk. 2. Royndar- og menningarvirksemi má ikki minka um møguleikarnar hjá teimum lesandi at nýta teirra útbúgving sum støði undir framhaldandi hægri lestri og heldur ikki um rættindi teirra í øðrum førum. 13. Skúlin skal tryggja tey lesandi móti skaðum, sum tey kunnu vera fyri í undirvísingini, her í millum eisini í starvsvenjing. Kapittul 9 Gildiskoma 14. Henda løgtingslóg kemur í gildi dagin eftir, at hon er kunngjørd. Lm. nr. 60/2004 Tórshavn, 9. mai 2005 Jóannes Eidesgaard (sign.) løgmaður Jógvan á Lakjuni (sign.)

191 Tekstur & Tøl bls. 191 av 212 Ráðslimir og skúlaumboð 1) Formaður: Alfred Petersen Umboð frá arbeiðsgevarasíðuni - limur / varalimur: 2) Føroya Handverksmeistarafelag: Magnus Magnussen / Jákup í Gerðinum 3) Mentamálaráðið: Durita Tausen / Ingibjørg Berg 4) Føroya Arbeiðsgevarafelag: Jan Mortensen / Tummas Hanus Dam 5) Føroya Arbeiðsgevarafelag: Óli Reinert / Esther Dahl Umboð frá løntakarasíðuni - limur / varalimur: 6) Føroya Handverkarafelag: Harald Østerø / Suni Simonsen 7) Starvsmannafelagið: Anna Johannesen / Selma Ellingsgaard 8) S&K-felagið: Emy S. Niclasen / Pætur Niclasen 9) Føroya Arbeiðarafelag: Karla Einarsson / Margretha Rasmussen Valskeiðið hjá nr. 1, 2, 3, 6, og 7 er fram til 31. juli Valskeiðið hjá nr. 4, 5, 8 og 9 er fram til 31. juli Skúlaumboð Tekniski Skúlin í Klaksvík: Atli Feilberg Hansen Tekniski Skúlin í Tórshavn: Magni á Lakjuni Føroya Handisskúli í Tórshavn: Sonja Oyrabø Petersen Føroya Handilsskúli á Kambsdali: Páll Isholm Fiskivinnuskúlin í Vestmanna: Jákup Andreasen

192 Tekstur & Tøl bls. 192 av 212 Útbúgvingarbólkar og yrkisnevndalimir Byggiyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Per Lave, Froðba (FHMF) Sjúrður Holm, Argir (FHMF) Birgir Joensen, Klaksvík (FHF) Dánjal Pauli Djurhuus, Vestmanna (LFH) El- & Samskiftisyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Jákup Tróndheim, Leirvík (FHMF) Pauli Hofgaard, Tórshavn (FHMF) Fríðbjørn Poulsen, Vestmanna (FHF) Sofus Joensen, Hoyvík (LFH) Fiskaídnaðar- land- & havbúnaðaryrkið (FAG 2 limir og FA/HAK/HAM/KAK/KAM 2 limir í felag) Jens Pauli Petersen, Hoyvík (FAG) Leif av Reyni, Tórshavn (FAG) Anna Højgaard, Klaksvík (FA/HAK/HAM/KAK/KAM) Óli Johannesen, Fuglafj. (FA/HAK/HAM/KAK/KAM) Flutningsyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Hans Berg Hammer, Klaksvík (FHMF) Heðin Hansen, Tórshavn (FHMF) Poul Øregaard, Kollafjørður (FHF) Herolv Hansen, Tórshavn (LFH) Grafiska & Miðlayrkið (PSF 2 limir og FP 2 limir) Eyðun Húsgarð, Tórshavn (PSF) Jon Hestoy, Argir (PSF) Hanna M. Michelsen, Tórshavn (FP) Ólavur Niels Debes, Tórshavn (FP) Handils- og skrivstovuyrkið (FAG 1 lim, FMR 1 lim, SMF 1 lim og S&K 1 lim) Tummas Hanus Dam, Argir (FAG) Birgit Hansen, Tórshavn (FMR) Eimi Fossdalsá, Hoyvík (SMF) Jan Nielsen, Tórshavn (S&K) Matvøruyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Jørgen Jørgensen, Tórshavn (FHMF) Sofus Hansen, Saltangará (FHMF) Magnus í Hjøllum, Saltnes (FHF) Marita í Brekkunum, Hósvík (LFH) Metallyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Mourits Mohr, Argir (FHMF) Torbjørn Hansen, Tórshavn (FHMF) Henry Olsen, Rituvík (FHF) Páll Árni Joensen, Tórshavn (LFH) Tænastu- & tilvirkisyrkið (FHMF 2 limir, FHF 1 lim og LFH 1 lim) Maria Olsen, Tórshavn (FHMF) Ása Joensen, Tórshavn (FHMF) Ranvør Petersen, Klaksvík (FHF) Heidi M. Poulsen, Tórshavn (LFH) Styttingar: FHMF: FHF: LFH: FA: HAK: HAM: KAK: KAM: PSF: FP: FAG: FMR: SMF: S&K: Føroya Handverksmeistarafelag Føroya Handverkarafelag Landsfelag Handverkarana Føroya Arbeiðarafelag Havnar Arbeiðskvinnufelag Havnar Arbeiðsmannafelag Klaksvíkar Arbeiðskvinnufelag Klaksvíkar Arbeiðsmannafelag Prentsmiðjueigarafelagið Føroya Prentarafelag Føroya Arbeiðsgevarafelag Fíggjarmálaráðið Starvsmannafelagið S&K-felagið

193 Tekstur & Tøl bls. 193 av 212 Lærlingasáttmáli millum Føroya Handverkarafelag & Landsfelag Handverkaranna og Føroya Arbeiðsgevarafelag & Føroya Handverksmeistarafelag. Galdandi frá 1. oktober Avtaluøkið Hesin sáttmáli er galdandi fyri handverkslærlingar, sum eru undir útbúgving sambært yrkisútbúgvingarlógini, og sum eru í starvi hjá meistarum/virkjum, sum eru limir í Føroya Arbeiðsgevarafelag/Føroya Handverksmeistarafelag. 2. Arbeiðstíð Vanliga arbeiðsvikan er 40 tímar frá 1. januar 1980 sambært løgtingslóg nr. 37 frá 1. juni Tann dagliga arbeiðstíðin er tann sama, sum er galdandi fyri hini starvsfólkini á virkinum (sveinarnar). Meistarin hevur skyldu til at rinda lærlinginum løn fyri tað vikutímatal, sum avtalað er í lærusáttmálanum. 3. Skiftisarbeiði Lærlingar kunnu arbeiða í skiftisvaktum á sama hátt sum sveinarnir. Skiftisvaktarviðbótin verður goldin við somu prosentsatsum sum lærlingalønin av sveinalønini. Tá ið arbeitt verður í skiftum, verður mattíðin ikki frádrigin fyri 2. og 3. holdið. 4. Frítíðarløn Víst verður til løgtingslóg um Frítíð við løn. Lærlingurin fær frítíðarløn, p.t. 12%. 5. Barsil Víst verður til løgtingslóg um Barsilsskipan. 6. Burturvera Er lærlingur burtur frá arbeiði/skúla uttan lógliga grund, hevur virkið/meistarin ikki skyldu at rinda lærlinginum løn fyri tíðarskeiðið, lærlingurin er burtur. 7. Sjúka Viðvíkjandi sjúku verður víst til løgtingslóg um dagpening vegna sjúku. Læknaváttan skal leggjast fram, um so er at meistarin ella virkið krevir tað (hóast dagpeningaskipanina). 8. Frídagar Lærlingur hevur rætt til somu frídagar, sum eru ásettir í handverkarasáttmálanum hjá tímaløntum. Í løtuni eru hesir: 1. mai er heilur frídagur. Flaggdagur, grundlógardagur og 1.november og jólaaftan aftaná kl Meistarin rindar ikki løn fyri frídagar og halgidagar, men rindar 1,5% í eftirlønargrunn fyri hetta. 9. Løn Lærlingar fáa ta til eina og hvørja tíð galdandi løn, sum er avtalað millum Føroya Handverksmeistarafelag og Føroya Handverkarafelag. Tað er: 1. árið 32% av sveinalønini 2. árið 40% av sveinalønini 3. árið 45% av sveinalønini 4. árið 55% av sveinalønini 5. árið 70% av sveinalønini. Lærlingur byrjar altíð á 1. árið. Er lærutíðin tildømis 3 ár, byrjar lærlingur á 1. ári og heldur so fram á 2. og 3. ári. Undantak er tó, tá ið lærutíðin verður stytt. Tá verður tað stytta tíðarskeiðið drigið av tí 1.árinum. Fær lærlingur tildømis 20 vikur stytta lærutíð, verður lærutíðin á 1. árið 32 vikur. Síðani flytur lærlingurin á 2. árið osv.

194 Tekstur & Tøl bls. 194 av Løn í skúlatíðini. Tá ið lærlingur er í skúla, hevur meistarin skyldu til at rinda honum løn. 11. Lønarútgjalding Stk. 1. Lønin verður goldin eftir fastari skipan annaðhvørt fyri eina viku ella tvær vikur ísenn. Stk. 2. Saman við útgjaldingini skal vikuseðil (-seðlar) fylgja við. 12. Yvirtíð Fyri yvirarbeiði verður øll læruárini goldið serarbeiðaraløn á 1. árið + hesi prosent: Fyrstu 4 tímarnar + 35% Næstu 3 tímarnar + 60% Fylgjandi tímar + 100% Leygardag: Fyrstu 5 tímarnar + 35% Fylgjandi tímar + 60% Sunnu- og halgidagar: + 100% 13. Arbeiðssteðgur Lærlingur kann ikki luttaka í arbeiðssteðgi á arbeiðsmarknaðinum. 14. Forskotin tíð Fyri arbeiðir innanfyri hesi tíðarskeið verða goldnar hesar viðbøtur (forskotin tíð): Yrkið Tíðarskeið Viðbót 1. oktober 2005 Bakaralærlingar Allir dagar millum kl ,00 Sunnu- og halgidagar kl , (alt døgnið) og frídagar Kokka- og Gerandisdagar kl ,00 tænaralærlingar Leygardagar, sunnu- og 5,50 halgidagar Frisørlærlingar Sunnudag Verður goldið eins og yvirtíð hjá lærlingum 15. Limagjald 22 í høvuðssáttmálanum er galdandi fyri lærlingar. Greinin er p.t. soljóðandi: Stk. 1. Á hvørjum arbeiðsplássi kann verða avtalað, hvørt meistari skal eftirhalda limagjald hjá limum í handverkarafeløgum. Stk. 2. Vanligur meiriluti av handverkarum, serarbeiðarum og meistara á arbeiðsplássinum skal vera fyri hesum og atkvøðast skal við seðlum. Stk. 3. Verður avtalað, at meistari skal eftirhalda limagjald, verður hetta at rinda til avvarandi handverkarafelag eftir nærri avtalu. 16. Gildi og uppsøgn Hesin sáttmáli kemur í gildi 1. oktober Sáttmálin kann sigast upp við 2 mánaða ávaring til ein 1. oktober, fyrstu ferð 1. oktober Hesin sáttmáli er ikki galdandi fyri lærlingar, sum eru byrjaðir sum lærlingar fyri 1. oktober 2005, tó kunnu partarnir avtala at nýta henda sáttmála.

195 Tekstur & Tøl bls. 195 av 212 Avrit av avtalu millum Mentamálaráðið og danska Kenslumálaráðið í sambandi við yvirtøkuna av skúlaverkinum:

196 Tekstur & Tøl bls. 196 av 212

197 Tekstur & Tøl bls. 197 av 212 Avrit av avtalu millum Mentamálaráðið og danska Kenslumálaráðið um framtíðar samstarv á undirvísingarøkinum:

198 Tekstur & Tøl bls. 198 av 212

199 Tekstur & Tøl bls. 199 av 212

200 Tekstur & Tøl bls. 200 av 212 Oversigt over medlemmer, stedfortrædere og tilforordnede af Rådet for de Grundlæggende Erhvervsrettede Uddannelser (REU) Formand: Inge Mærkedahl Udpeget efter indstilling fra DA: Medlemmer: Uddannelseschef Mette Ringsted, DA Direktør Janne Albertsen, DI Købmand Henry S. Meyer, DH&S Uddannelseschef Jesper Juul Sørensen, Dansk Byggeri Uddannelseschef Jens Høffner Olsen, TEKNIQ Uddannelseschef Anna-Marie Kold Jensen, Det Danske Handelskammer Medarbejdende ægtefælle Marion Pedersen, Håndværksrådet Stedfortrædere: Uddannelseskonsulent Simon Neergaard-Holm, DA Erhvervsuddannelseschef Flemming Larsen, DI Uddannelseschef Svend Berg, DH&S Uddannelseschef Marie Louise Deth Pedersen, Dansk Byggeri Uddannelseskonsulent Lene Daugaard, Ledernes Hovedorganisation Kontorchef Birgitte Slot, HTS-A Oldermand, frisørmester Jens Erik Behrndtz, Håndværksrådet Udpeget efter indstilling fra Finanssektorens Arbejdsgiverforening: Medlem: Underdirektør Jannik Dresling, FA Stedfortræder: Advokat Mariane Dissing, FA Udpeget efter indstilling fra SALA: Medlem: Konsulent Gitte Rasmussen, SALA Stedfortræder: Chefkonsulent Torben Rentzius Jans, SALA Udpeget efter indstilling fra Amtsrådsforeningen i Danmark, Kommunernes Landsforening samt Københavns og Frederiksberg Kommuner i forening: Medlemmer: Vicekontorchef Morten Møller, KL Chefkonsulent Elisabeth Hultcrantz, ARF Vacant Stedfortrædere: Konsulent Hanne Fischer, KL Fuldmægtig Anne-Dorthe Sørensen, ARF

201 Tekstur & Tøl bls. 201 av 212 Udpeget efter indstilling fra LO: Medlemmer: Sekretær Harald Børsting, LO Konsulent Astrid Dahl, LO Faglig sekretær Bente Andersen, HK Uddannelsessekretær Poul Hansen, SID Sekretær Per Harding Madsen, Dansk Metal Forbundssekretær Ejner Korsgaard Holst, Dansk El-forbund Uddannelsesleder Per Nielsen, Forbundet Træ-Industri-Byg i Danmark Sekretær Svend Blankholm, Nærings- og Nydelsesmiddelarbejder Forbundet Forbundssekretær Lisa Dahl Christensen, FOA Stedfortrædere: Forbundsformand Poul Monggaard, Frisørforbundet Uddannelsessekretær Franck Johnsen, Restaurationsbranchens Forbund Sektionsleder Erik Jensen, TL Faglig sekretær Flemming Roed Jensen, HK Forbundssekretær Kim Vormsby, Dansk Funktionærforbund Faglig sekretær Gert Svendsen, Dansk Metal Uddannelseskonsulent Karen B. Poulsen, KAD Medlem af PMF s forretningsudvalg Jakob Sølvhøj, PMF Forretningsfører Erik Bjørlik Hansen, SID Udpeget efter indstilling fra FTF: Medlem: Faglig sekretær Jørgen Pater, FTF Stedfortræder: Næstformand Inge Withen Nielsen, Finansforbundet Udpeget efter indstilling fra elevernes organisationer i forening: Medlemmer: Mathias Nørvig, Landssammenslutningen af Handelsskoleelever Christina Celeste Nielsen, Erhvervsskolernes Elev Organisation Stedfortrædere: Vacant Udpeget efter indstilling fra HFI Interesseorganisationen for handelsskolernes ledelser: Medlem: Formand for HFI, direktør Steen Sørensen, Handelsskolen Sjælland Syd, Stedfortræder: Sekretariatschef Annette Larsen, HFI Udpeget efter indstilling fra Foreningen af Skoleledere ved de tekniske skoler: Medlem: Formand for FS, direktør Per Skovgaard Andersen, Center for Erhverv og Uddannelse Storstrøm Stedfortræder: Direktør Søren K. Kristiansen, Hotel og Restaurantskolen Udpeget efter indstilling fra Handelsskolernes Lærerforening: Medlem: Formand Karen Elisabeth Lundbæk, HL Stedfortræder: John Christensen, HL

202 Tekstur & Tøl bls. 202 av 212 Udpeget efter indstilling fra Dansk Teknisk Lærerforbund: Medlem: Formand Svend Erik Christensen, DTL Stedfortræder: Næstformand Leo Heinrich Schmidt, DTL Udpeget efter indstilling fra de øvrige lærerorganisationer på området: Medlem: Vacant Stedfortræder: Vacant Udpeget efter indstilling fra Dansk Landbrug: Medlem: Viceformand, gårdejer Gert Karkov, Dansk Landbrug Stedfortræder: Bestyrelsesmedlem, gårdejer Martin Merrild, Dansk Landbrug Tilforordnede: Udpeget af undervisningsministeren: Uddannelsesdirektør Roland Svarrer Østerlund, Undervisningsministeriet Deltagere i øvrigt i rådets arbejde uden stemmeret: Rådet for Erhvervsrettet Voksen- og Efteruddannelse: Formand Kjeld Møller Pedersen Udvalget for de Grundlæggende Social- og Sundhedsuddannelser: Vacant Rådet om Kortuddannedes Fortsatte Uddannelse: Vacant Foreningerne for institutioner for erhvervsrettede uddannelser: Sekretariatschef Jørn Ibsen, Danmarks Erhvervsskoleforening Sekretariatschef Ulla Groth, Handelsskolernes Bestyrelsesforening Sekretariatsleder Flemming Haagen Madsen, Danske Landbrugsskoler Sekretariat: Specialkonsulent Jan Juul Nielsen, Undervisningsministeriet

203 Tekstur & Tøl bls. 203 av 212 Danskar yrkisnevndir (faglige udvalg) De faglige udvalg er et samarbejde mellem arbejdsgivere og arbejdstagere. De fastlægger målene for erhvervsuddannelserne og rammerne for undervisningens indhold. Desuden træffer de beslutning om uddannelsens varighed og struktur. De faglige udvalg har ansvaret for, at de danske erhvervsuddannelser lever op til erhvervslivets og samfundets behov. Desuden skal de sørge for, at de unge uddannelsessøgende får den bedst mulige information om uddannelsesmulighederne inden for håndværks- og industriområdet. Det Faglige Uddannelsesudvalg for Anlægsgartneri Det Fagl. Fællesudv. for Struktør-, Brolægger- og Tagdækkerfaget Det Faglige Fællesudvalg for Murer-, Stenhugger- og Stukkaturfaget Det faglige Uddannelsesudvalg for Jordbrug Det Faglige Udvalg for isoleringsfaget Det Faglige Udvalg for Finanssektoren Det Faglige Udvalg for Gastronomuddannelsen Det Faglige Udvalg for Tjeneruddannelsen Det Faglige Udvalg for Receptionistuddannelsen Det Faglige Udvalg for Industrioperatøruddannelsen Det faglige Udvalg for Vagt- og Sikkerhedsservice Det Faglige Udvalg for Træfagenes Byggeuddannelse Det faglige Udvalg for Smede- og Stålkonstruktioner Det faglige Udvalg for Maskiner og Værktøj Det Faglige Udvalg for Strøm, Styring og Proces Det Faglige Udvalg for Transportområdet Det faglige Udvalg for Ædel- og Metalsmede Det faglige Udvalg for Industriens Træ- og Plastfag Det faglige Udvalg for Maritime Metaluddannelser Det faglige Udvalg for Digital Media Det faglige Udvalg for Teknisk designer uddannelsen Det Faglige Udvalg for Detailhandelsuddannelser Det Faglige Udvalg for Engroshandelsuddannelsen Det Faglige Udvalg for Kontoruddannelser Det faglige Udvalg for Ejendomsservice Det faglige Udvalg for serviceassistentuddannelsen Det Faglige Udvalg for Hotel- og fritidsassistentuddannelsen Det Faglige Udvalg for Skovbrug Det Faglige Udvalg for VVS-uddannelsen c/o VVS-branchens Uddannelsesnævn El-Fagets Uddannelsesnævn I/S Fagligt Udvalg for køkkenassistentuddannelsen Frisørfagets Fællesudvalg Fællesudvalget for auto-, ortopædi- boligmontering- og polstermøbelindustrien Glarmesterfagets Faglige Udvalg Grafisk Fagligt Udvalg Køkken-, Hotel- og Restaurantfagenes Uddannelsessekretariat Malerfagets Faglige Fællesudvalg Mediegrafisk Uddannelsesudvalg Mejerifagets Lærlingeudvalg Metalindustriens Lærlingeudvalg Områdeudvalget for Kontoruddannelsen til den Offentlige Forvaltning (OmKOF) Plastindustriens Faglige Udvalg Industriens Uddannelser Procesindustriens Faglige Udvalg Industriens Uddannelser Snedkerfagets Fællesudvalg Transporterhvervets UddannelsesRåd TUR Træindustriens Uddannelsesudvalg

204 Tekstur & Tøl bls. 204 av 212 Gongdin í fólkatalinum Sambært fráfgreiðing Fíggjarmálaráðsins til fíggjarlógaruppskotið 2007 er hendan talvan um gongdina í fólkatalinum: Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2006, sum vísir fólkavøksturin í Norðurlondum fram til 2050.

205 Tekstur & Tøl bls. 205 av 212 Lønargjaldingar, skiftar á vinnugrein Sambært fráfgreiðing Fíggjarmálaráðsins til fíggjarlógaruppskotið 2007 er hendan talvan um lønargjaldingar, skiftar á vinnugrein:

206 Tekstur & Tøl bls. 206 av 212 Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2007, sum vísir hvussu %-stigi er, tá ið talan er um landavíddina í teimum einstøku Norðurlondunum. Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2006, sum vísir arbeiðsloysisgongdina í Norðurlondum frá 1990 til Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2006, sum vísir arbeiðsloysisgongdina í Norðurlondum í 2005, býtt á aldursbólkar.

207 Tekstur & Tøl bls. 207 av 212 Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2006, sum vísir útflutningin (export í %) í Norðurlondum í Talva, avritað frá Nordic Statistical Yearbook 2006, sum vísir innflutningin (import í mió evrum) í Norðurlondum í 2005.

208 Tekstur & Tøl bls. 208 av 212 Talva frá danska Kenslumálaráðnum, sum vísir tilgongdin av næmingum í Danmark : Grundskole klasse Ikke kompetencegivende udd. Gymnasiale uddannelser Erhvervsfaglige uddannelser Korte videregående udd. Mellemlange videregående udd. Lange videregående udd Talva frá danska Kenslumálaráðnum, sum vísir %-stigi fyri fullførda útbúgving í Danmark : Erhvervsfaglige grundforløb merkantile Erhvervsfaglige grundforløb tekniske Hovedforløb, handel og kontor Hovedforløb tekniske uddannelser Erhvervsfaglige uddannelser, øvrige ,6 83,9 83,7 83,4 81,5 81,9 81,4 79,6 77,7 77,8 96,4 95,8 88,8 78,1 72,3 70,8 67,8 65,4 62,6 63,5 86,3 90,6 89,1 88,8 88,9 87,4 86,9 87,6 87,7 88,2 87,8 85,1 82,3 82,1 77,6 78,0 79,8 80,4 79,7 79,7 35,8 40,3 31,9 31,6 33,3 35,3 20,1 18,2 36,9 57,9

209 Tekstur & Tøl bls. 209 av 212 Talva frá danska Kenslumálaráðnum, sum vísir útbúgvingarmynstrið í Danmark 25 ár fram ein meting gjørd við støði í hagtølum fram til 2005 UNI C Statistik & Analyse har gennemført en ny modelanalyse af befolkningens uddannelsesmønstre og -niveau. Som noget nyt, indeholder analysen profilberegninger for ungdomsårgange i hver af de fem regioner. Data for de nye kørsler er Danmarks Statistiks elevregistre mv. til og med Modelanalysen beregner en ungdomsårgangs forventede uddannelsesadfærd 25 år frem i tiden, hvor al adfærd i uddannelsessystemet svarer til uddannelsesadfærden i befolkningen i 2005.

Under arbejdet med kunngerðini er jeg blevet opmærksom på 3 områder i loven, jeg mener vi lige må tænke over en ekstra gang.

Under arbejdet med kunngerðini er jeg blevet opmærksom på 3 områder i loven, jeg mener vi lige må tænke over en ekstra gang. Fra: Gunnvør Eriksen [mailto:gunnvore@mmr.fo] Sendt: 9. februar 2006 14.23 Til: Løgtingið Emne: Skjal 5 HEILSUSKÚLIN - Ummæli av lógaruppskoti Vinarliga / Best Regards Gunnvør Eriksen Mentamálaráðið ':

Læs mere

TILRÁÐING UM SKÚLAGONGDINA INNAN HANDILSYRKIÐ. Tilevnað av arbeiðsbólki settur av Yrkisútbúgvingarráðnum

TILRÁÐING UM SKÚLAGONGDINA INNAN HANDILSYRKIÐ. Tilevnað av arbeiðsbólki settur av Yrkisútbúgvingarráðnum TILRÁÐING UM SKÚLAGONGDINA INNAN HANDILSYRKIÐ Tilevnað av arbeiðsbólki settur av Yrkisútbúgvingarráðnum Latin Yrkisútbúgvingarráðnum í juni mánað 2006. síða 2 av 9 Inngangur Til fundin í Yrkisútbúgvingarráðnum

Læs mere

Síða 1 av 7. Inngangur

Síða 1 av 7. Inngangur . Síða 1 av 7 Inngangur Yrkisútbúgvingarráðið samtykti á fundi 23. juni 2004 at seta ein arbeiðsbólk at kanna, um tað var møguligt, at skúlagongdin innan smásøluyrkið, sum fer fram á donskum skúla, kann

Læs mere

forbindelse med både ansættelse, ændring i ansættelsesforhold og ved afslutning af ansættelsen.

forbindelse med både ansættelse, ændring i ansættelsesforhold og ved afslutning af ansættelsen. Retningslinie Uppgávu- og ábyrgdarbýtið ímillum og eindir/leiðarar á LS, tá ið byrjar í starvi, broytir starv innanhýsis ella fer úr starvi / Opgave og ansvarsfordeling mellem medarbejdere og afdelinger

Læs mere

ÁRSFRÁGREIÐING.

ÁRSFRÁGREIÐING. ÁRSFRÁGREIÐING www.yrkisdepilin.fo Ráðssetan 2003/2004 Ársfrágreiðing Ráðssetan 2003/2004 bls. 1 Ársfrágreiðing ráðssetan 2003/2004 hjá Yrkisútbúgvingarráðnum, yrkisnevndunum og Yrkisdeplinum Innihald

Læs mere

Bekendtgørelse om arbejdsløshedsforsikring ved arbejde mv.m.v. inden for EØS, Færøerne og i det øvrige udland

Bekendtgørelse om arbejdsløshedsforsikring ved arbejde mv.m.v. inden for EØS, Færøerne og i det øvrige udland Bekendtgørelse om arbejdsløshedsforsikring ved arbejde mv.m.v. inden for EØS, Færøerne og i det øvrige udland I medfør af 41, stk. 6, 53, stk. 8, og 95 i lov om arbejdsløshedsforsikring m.v., jf. lovbekendtgørelse

Læs mere

- Webundersøgelse, Fólkaskúlaráðið, oktober 2013. Fólkaskúlaráðið. Undersøgelse om læreres og skolelederes syn på

- Webundersøgelse, Fólkaskúlaráðið, oktober 2013. Fólkaskúlaráðið. Undersøgelse om læreres og skolelederes syn på Fólkaskúlaráðið Undersøgelse om læreres og skolelederes syn på og erfaringer med ressourcentre på skolerne 2013 Udarbejdet af Scharling Research for bestyrelsen i Fólkaskúlaráðið, oktober 2013 Scharling.dk

Læs mere

Tryggingartreytir fyri Bólkalívstrygging

Tryggingartreytir fyri Bólkalívstrygging Tryggingartreytir fyri Bólkalívstrygging Galdandi frá 1. januar 2016 1. Tryggingaravtalan Stk. 1. Tryggingaravtalan fevnir um bólkalívsavtaluna og niðanfyristandandi tryggingartreytir. Stk. 2. Frávik til

Læs mere

DANSK Danskt sum 1., 2. og 3. mál

DANSK Danskt sum 1., 2. og 3. mál DANSK 1-2-3 Danskt sum 1., 2. og 3. mál Olly Poulsen, Sarita Eriksen og Solveig Debess Hvat halda føroyskir lærarar um danskt og undirvísing í donskum / Hvad synes færøske lærere om dansk og danskundervisningen?

Læs mere

Sagsøgeren har påstået sagsøgte dømt til at betale 42.400 kr. med procesrente fra den 26. juni 2003, subsidiært procesrente fra den 22. april 2008.

Sagsøgeren har påstået sagsøgte dømt til at betale 42.400 kr. med procesrente fra den 26. juni 2003, subsidiært procesrente fra den 22. april 2008. DOM Afsagt af retten på Færøeme den 22. december 2009 IBS-sagnr. 619/2008 Skatteyderi mod TAKS Samandráttur: Málið snýr seg partvís um saksøkjarin, skattagjaldari, skal rinda mvg av skrásetingaravgjaldinum

Læs mere

DANSK Danskt sum 1., 2. og 3. mál. Olly Poulsen, Sarita Eriksen og Solveig Debess

DANSK Danskt sum 1., 2. og 3. mál. Olly Poulsen, Sarita Eriksen og Solveig Debess DANSK 1-2-3 Danskt sum 1., 2. og 3. mál Olly Poulsen, Sarita Eriksen og Solveig Debess Hvat halda næmingar um danskt og undirvísing í donskum / Hvad synes eleverne om dansk og danskundervisningen? Spørgeskemaundersøgelse

Læs mere

Færøerne for så vidt angår danskerne Kanning um hvat danir vita og halda um Føroyar og føroyingar

Færøerne for så vidt angår danskerne Kanning um hvat danir vita og halda um Føroyar og føroyingar Færøerne for så vidt angår danskerne Kanning um hvat danir vita og halda um Føroyar og føroyingar OLE WICH 2013 Javnaðarflokkurin á Fólkatingi Færøerne for så vidt angår danskerne Kanning um hvat danir

Læs mere

Løgtingið. Tórshavn, tann 24. februar 2009 Vmr J.Nr.:

Løgtingið. Tórshavn, tann 24. februar 2009 Vmr J.Nr.: Løgtingið. Tórshavn, tann 24. februar 2009 Vmr J.Nr.: 200900059 Viðgjørt: ABD Løgtingsmál nr. 149/2008: Uppskot til løgtingslóg um at broyta ymsar vinnufelagalógir (fylgibroytingar til grannskoðaralógina)

Læs mere

Álit. viðvíkjandi. víðkan av føroysku útbúgvingarstuðulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands

Álit. viðvíkjandi. víðkan av føroysku útbúgvingarstuðulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands Álit viðvíkjandi víðkan av føroysku útbúgvingarstuðulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands 1. Inngangur Í løgmansrøðuni fyri hesa tingsetuna segði løgmaður m.a., at landsstýrið fyrireikar

Læs mere

hægri útbúgvingartilboð í Føroyum er tað møguligt? Hannes Gislason, Prof., PhD., deildarleiðari, Náttúruvísindadeildin

hægri útbúgvingartilboð í Føroyum er tað møguligt? Hannes Gislason, Prof., PhD., deildarleiðari, Náttúruvísindadeildin Fjarlestur frá topp 16 til 100 hægri útbúgvingartilboð í Føroyum er tað møguligt? g Hannes Gislason, Prof., PhD., deildarleiðari, Náttúruvísindadeildin 2 Fjarlestur skrá Evnir Hví fjarlestur? Fjarlestur

Læs mere

Lønrefusion fra AUB. Fakta om lønrefusion. Voksenelever. Målgrupper for tilskuddet. Løntilskud og støtteperiodens længde

Lønrefusion fra AUB. Fakta om lønrefusion. Voksenelever. Målgrupper for tilskuddet. Løntilskud og støtteperiodens længde Klar til elever Fakta om lønrefusion Lønrefusion fra AUB For at være berettiget til at modtage støtte fra AUB (Arbejdsgivernes Uddannelsesbidrag) til en elev skal arbejdsgiveren betale til ATP. Virksomheder

Læs mere

Givið út 30. mai 2017

Givið út 30. mai 2017 Givið út 30. mai 2017 Nr. 78 29. mai 2017 Løgtingslóg um broyting í ymiskum lógum á málsøkinum persóns-, húsfólka- og arvarætti (Myndugleikaflyting vegna yvirtøku av málsøkinum) Samsvarandi samtykt Løgtingsins

Læs mere

Endurskoðan av gymnasialu útbúgvingunum. Álit

Endurskoðan av gymnasialu útbúgvingunum. Álit Endurskoðan av gymnasialu útbúgvingunum Álit Mentamálaráðið, 2007 Ritstjórn: Eyðbjørn Poulsen og Mortan Zachariassen Sniðgivið: Reproz Umbrotið: Reproz Myndir: Jógvan Andrias á Brúnni, Reproz Prentað:

Læs mere

Løgmansskrivstovan. Løgtingið Dagfesting: 11. november 2016 Mál nr.: /16 Málsviðgjørt: GJ

Løgmansskrivstovan. Løgtingið Dagfesting: 11. november 2016 Mál nr.: /16 Málsviðgjørt: GJ Løgmansskrivstovan Løgtingið Dagfesting: 11. november 2016 Mál nr.: 0627-001/16 Málsviðgjørt: GJ Løgtingsmál nr. xx/2016: Uppskot til løgtingslóg um broyting í lov om forsikringsaftaler. (Bann móti nýtslu

Læs mere

Fíggjarmálaráðið. Løgtingið Dagfesting: 7. februar 2018 Mál nr.: 17/ Málsviðgjørt: JEK

Fíggjarmálaráðið. Løgtingið Dagfesting: 7. februar 2018 Mál nr.: 17/ Málsviðgjørt: JEK Fíggjarmálaráðið Løgtingið Dagfesting: 7. februar 2018 Mál nr.: 17/00489-2 Málsviðgjørt: JEK Løgtingsmál nr. 84/2017: Uppskot til løgtingslóg um broyting í løgtingslóg um tollsatsir (Toll- og vøruskráin)

Læs mere

Konference om affald på havet

Konference om affald på havet Konference om affald på havet Miljøtilsyn lavet af Skipaeftirlitið Skipaeftirlitið (maritime( myndigheder) Tilsyn som er krævet efter bekendtgørelse nr. 122 fra den 25. november 2005 / 11 stk. 3 og aftale

Læs mere

OVERENSKOMST FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ FARMAKONOMFORENINGEN MELLEM

OVERENSKOMST FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ FARMAKONOMFORENINGEN MELLEM 2010 OVERENSKOMST MELLEM FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ og FARMAKONOMFORENINGEN 1 Ansættelse... 3 2 Løn... 3 Farmakonomer og defektricer... 3 Mellemledere... 3 Ledende farmakonom/souschef... 3 Systemansvarlige og undervisere...

Læs mere

Heilsu- og innlendismálaráðið

Heilsu- og innlendismálaráðið Heilsu- og innlendismálaráðið Løgtingið Dagfesting: 5. januar 2018 Mál nr.: 17/00573-14 Málsviðgjørt: MHR Løgtingsmál nr. xx/2017: Uppskot til løgtingslóg um broyting í Anordning om ikrafttræden for Færøerne

Læs mere

Uppskot. til. Mælt verður ríkismyndugleikunum til at seta í gildi fyri Føroyar soljóðandi lóg:

Uppskot. til. Mælt verður ríkismyndugleikunum til at seta í gildi fyri Føroyar soljóðandi lóg: FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ Argir, 26. apríl 2005 Løgtingið Løgtingsmál nr. 98/2004: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Lov om personalemæssige spørgsmål i forbindelse med de færøske myndigheders

Læs mere

Viðvíkjandi klagu um hækking av gjaldi fyri løggilding av elinnleggjarum

Viðvíkjandi klagu um hækking av gjaldi fyri løggilding av elinnleggjarum Johan Dahl, landsstýrismaður Vinnumálaráðið Tinganes FO-100 Tórshavn Landsstýrismálanevndin 01.06.2011 j. nr. 7.13-20110005 14 bl/td (at tilskila í svari) Viðvíkjandi klagu um hækking av gjaldi fyri løggilding

Læs mere

SÁTTMÁLI MILLUM FARMAKONOMFORENINGEN OG FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ

SÁTTMÁLI MILLUM FARMAKONOMFORENINGEN OG FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ SÁTTMÁLI MILLUM FARMAKONOMFORENINGEN OG FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ 1 Ansættelse Stk. 1. Denne overenskomst omfatter farmakonomer og defektricer ansat i det færøske apotekervæsen. Stk. 2. Apoteket er forpligtet til

Læs mere

Vegleiðing at dagføra GPS-kort. Tillukku við tínum keypi av GPS-korti. Kortið fevnir um Føroyar.

Vegleiðing at dagføra GPS-kort. Tillukku við tínum keypi av GPS-korti. Kortið fevnir um Føroyar. Vegleiðing at dagføra GPS-kort Sp/f Munin Dalavegur 47 FO-100 Tórshavn Føroyar www.munin.fo E-mail : munin@munin.fo Tlf. +298 35 36 00 Fax +298 35 36 01 Tórshavn tann 25-11-2013 Tillukku við tínum keypi

Læs mere

ES-fyriskipanin um persónsdátuvernd

ES-fyriskipanin um persónsdátuvernd ES-fyriskipanin um persónsdátuvernd Galdandi frá fríggjadegnum 25. mai 2018 í Evropeiska Samveldinum ES HENT VITAN Á INTERNETINUM ES-fyriskipanin: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/da/txt/?uri=celex:32016r0679

Læs mere

Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya

Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit frá nevndini, landsstýrið setti 1. apríl 1993, at kanna stýrisskipanarviðurskifti Føroya. Sjúrður Rasmussen, adv.

Læs mere

OVERENSKOMST 2011 til 2015

OVERENSKOMST 2011 til 2015 OVERENSKOMST 2011 til 2015 MELLEM FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ og FARMAKONOMFORENINGEN 1 Ansættelse... 3 2 Løn... 3 Farmakonomer og defektricer... 3 Mellemledere... 3 Ledende farmakonom/souschef... 3 Systemansvarlige

Læs mere

Fylgiskjøl 2-11 til tilmælið

Fylgiskjøl 2-11 til tilmælið Fylgiskjøl 2-11 til tilmælið 31 Fylgiskjal 2: Listi yvir OCN-gongdir á praktiska / vinnuliga økinum. INDHOLDSFORTEGNELSE 2 Catering 12 Catering Varm mad 12 Catering - Kold mad 13 Catering Maskiner og udstyr

Læs mere

Liðugfráboðan til eftirlits av Brunaávaringarskipan

Liðugfráboðan til eftirlits av Brunaávaringarskipan Síða 1 av 5 Til Brunaumsjón landsins, Tinghúsvegi 5, 100 Tórshavn Liðugfráboðan til eftirlits av Brunaávaringarskipan Anleggseigari Navn: Bústaður: Att.: Anlaggsadressa Navn: Bústaður: Kontaktpersónur:

Læs mere

Álit. vi víkjandi. ví kan av føroysku útbúgvingarstu ulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands

Álit. vi víkjandi. ví kan av føroysku útbúgvingarstu ulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands Álit vi víkjandi ví kan av føroysku útbúgvingarstu ulsskipanini til allar lesandi føroyingar uttanlands 1. Inngangur Í løgmansrø uni fyri hesa tingsetuna seg i løgma ur m.a., at landsst ri fyrireikar eitt

Læs mere

Børn og doyving Kunning til foreldur

Børn og doyving Kunning til foreldur Børn og doyving Kunning til foreldur Børn og doyving Barnið skal fasta við skurðviðgerð.. 3 Kravið viðikjandi at fasta er Áðrenn skurðviðgerð 4 Hvør er leikluturin hjá foreldrunum? Doyving Ymiskir hættir

Læs mere

Frágreiðing frá arbeiðsbólki, ið skal lýsa hvørji átøk kunnu gerast til tess at fyribyrgja at borgarar enda uttanfyri arbeiðsmarknaðin

Frágreiðing frá arbeiðsbólki, ið skal lýsa hvørji átøk kunnu gerast til tess at fyribyrgja at borgarar enda uttanfyri arbeiðsmarknaðin 27. april 2015 Mál: 13/00525-28 Viðgjørt: Jeanette E. Blaasvær Frágreiðing frá arbeiðsbólki, ið skal lýsa hvørji átøk kunnu gerast til tess at fyribyrgja at borgarar enda uttanfyri arbeiðsmarknaðin Í juni

Læs mere

Heilsu- og innlendismálaráðið

Heilsu- og innlendismálaráðið Heilsu- og innlendismálaráðið Løgtingið Dagfesting: 5. mars 2018 Mál nr.: 17/00573-95 Málsviðgjørt: MHR Løgtingsmál nr. 109/2017: Uppskot til løgtingslóg um broyting í anordning om ikrafttræden for Færøerne

Læs mere

Vegleiðing um krøv í løgtingslóg um tryggingarvirksemi til nevndarlimir og stjórnarlimir um førleika og heiðursemi (fit & proper)

Vegleiðing um krøv í løgtingslóg um tryggingarvirksemi til nevndarlimir og stjórnarlimir um førleika og heiðursemi (fit & proper) Nr. 1 28. juni 2018 Vegleiðing um krøv í løgtingslóg um tryggingarvirksemi til nevndarlimir og stjórnarlimir um førleika og heiðursemi (fit & proper) (Vejledning om krav i forsikringsloven til bestyrelsesmedlemmers

Læs mere

Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya

Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit um stýrisskipanarviðurskifti Føroya Álit frá nevndini, landsstýrið setti 1. apríl 1993, at kanna stýrisskipanarviðurskifti Føroya. Sjúrður Rasmussen, adv.

Læs mere

Landsstýrismálanevndin hevur viðgjørt málið á fundum 30. oktober 2012, 22. januar, 21. mars og 11. apríl 2013.

Landsstýrismálanevndin hevur viðgjørt málið á fundum 30. oktober 2012, 22. januar, 21. mars og 11. apríl 2013. Jørgen Niclasen, landsstýrismaður, Fíggjarmálaráðið Aksel V. Johannesen, løgtingsmaður, Maritugøta 79, Hoyvík Eyðgunn Samuelsen, løgtingskvinna, Jørundsgøta 40, Klaksvík Kristina Háfoss, løgtingskvinna,

Læs mere

11. december (Indsendelsesbekendtgørelsen) Kapitel 1 Anvendelsesområde

11. december (Indsendelsesbekendtgørelsen) Kapitel 1 Anvendelsesområde Nr. 1385 11. december 2007 Bekendtgørelse for Færøerne om indsendelse og offentliggørelse af årsrapporter m.v. hos den færøske registreringsmyndighed, sum broytt við kunngerð nr. 32 frá 22. apríl 2014

Læs mere

Heilsulýsing Landslæknans 2011-2012

Heilsulýsing Landslæknans 2011-2012 ISSN 0903-7772 Heilsulýsing Landslæknans 2011-2012 Greitt úr hondum hevur Høgni Debes Joensen, landslækni Medical Report 2011-2012 from the Chief Medical Officer in the Faroes 1 2 Heilsulýsing Landslæknans

Læs mere

Klagan til TV2. Hvat kann gerast. Upplivdi illveðrið í 1932, ið beindi fyri formanni í FF. Livravirkið á Eiði. Frásøgn hjá Andrew Godtfred:

Klagan til TV2. Hvat kann gerast. Upplivdi illveðrið í 1932, ið beindi fyri formanni í FF. Livravirkið á Eiði. Frásøgn hjá Andrew Godtfred: Nr. 323 Hósdagur 5. august 2004 12,- Síða 13 Livravirkið á Eiði Nýggj roynd at gagnnýta livrina og aðrar úrdráttir. Vit hava verið á Eiði og hitt virkisleiðaran Onnu Katrin Matras. Síða 9 Frásøgn hjá Andrew

Læs mere

Gamlar myndir úr Norðuroyggjum

Gamlar myndir úr Norðuroyggjum Nr. 289 Hósdagur 20. mars 2003 10,- Síða 20 Símun Johan Wolles 70 ár Løgtingsmál viðvíkjandi fiskivinnu og -monnum Vit greiða frá teimum framløgdu tingmálunum, sum viðvíkja fiskimonnum. Síða 6-9 FF hevur

Læs mere

DOM. Under denne sag, der er anlagt den 16. august 2010, har sagsøgerne, A, B, C, D, E, F, H, I, J og K, nedlagt påstand om:

DOM. Under denne sag, der er anlagt den 16. august 2010, har sagsøgerne, A, B, C, D, E, F, H, I, J og K, nedlagt påstand om: DOM Afsagt den 14. juni 2011 i sag nr. BS 1270/2010: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J og K mod TAKS Under denne sag, der er anlagt den 16. august 2010, har sagsøgerne, A, B, C, D, E, F, H, I, J og K, nedlagt

Læs mere

BORNE- OG SOCIALMINISTERIET HEILSU- OG INNLENDISMÅLARÅDID. Felags yvirlysing i sambandi vid yvirtøku av målsøkinum "persons-, husf61ka- og arvarætti"

BORNE- OG SOCIALMINISTERIET HEILSU- OG INNLENDISMÅLARÅDID. Felags yvirlysing i sambandi vid yvirtøku av målsøkinum persons-, husf61ka- og arvarætti ~ - ---~ BORNE- OG SOCIALMINISTERIET ~ HEILSU- OG INNLENDISMÅLARÅDID Fælleserklæring i forbindelse med de færøske myndigheders overtagelse af sagsområdet "person-, familie- og arveretten" Landsstyret har

Læs mere

Samandráttur av øllum uppskotunum

Samandráttur av øllum uppskotunum Fylgiskjal 3 Samandráttur av øllum uppskotunum Lov om restrukturering og afvikling af visse finansielle virksomheder (afviklingsloven) Lov nr. 333 af 31. marts 2015 Uppskotið snýr seg í stóran mun um arbeiðs-

Læs mere

TILMÆLI UM SKU LABYGNAÐ OG LÆRIUMSTØÐUR

TILMÆLI UM SKU LABYGNAÐ OG LÆRIUMSTØÐUR TILMÆLI UM SKU LABYGNAÐ OG LÆRIUMSTØÐUR Bygnaður fólkaskúlans skal vera grundarlagið undir einari tilgongd, har fakliga støðið, valmøguleikarnir og sosialu umstøðurnar hjá næmingunum verða ment MENTAMÁLARÁÐIÐ

Læs mere

Sáttmáli millum Føroya Tekniska Lærarafelag og Fíggjarmálaráðið um arbeiðstíð og yvirtíð

Sáttmáli millum Føroya Tekniska Lærarafelag og Fíggjarmálaráðið um arbeiðstíð og yvirtíð Sáttmáli millum Føroya Tekniska Lærarafelag og Fíggjarmálaráðið um arbeiðstíð og yvirtíð 1. Arbeiðstíð Hjá lærara í fulltíðarstarvi er arbeiðstíðin 2080 arbeiðstímar um árið íroknað feriu og aðrar frídagar,

Læs mere

Fólkaheilsukanning Hvussu hevur tú tað 2015

Fólkaheilsukanning Hvussu hevur tú tað 2015 Fólkaheilsukanning 2015 - Hvussu hevur tú tað 2015 Fólkaheilsuráðið juni 2016 Sálarheilsa Sálarheilsa Perceived Stress Scale Í hesi kanningini verður PSS (Perceived Stress Scale) nýtt fyri at meta um sálarheilsuna

Læs mere

Inklusión, Relatiónir og Felagsskapurin. Rógvi Thomsen, cand.ped., pedagogiskur ráðgevi Hósdagur 16. januar 2014

Inklusión, Relatiónir og Felagsskapurin. Rógvi Thomsen, cand.ped., pedagogiskur ráðgevi Hósdagur 16. januar 2014 Inklusión, Relatiónir og Felagsskapurin Rógvi Thomsen, cand.ped., pedagogiskur ráðgevi Hósdagur 16. januar 2014 Integration og eksklusión versus inklusión Integratión merkir at vera so normalur, sum gjørligt,

Læs mere

- en trindelt uddannelse

- en trindelt uddannelse Beklædningshåndværker - en trindelt uddannelse Beklædningshåndværkeruddannelsens opbygning Beklædningshåndværkeruddannelsen er en trindelt uddannelse, der består af en blanding af skoleophold og praktikuddannelse.

Læs mere

Løgtingsmál nr. 84/2010: Uppskot tilríkislógartilmæli um gildiskomu í Føroyum av lóg um Fólkatingsumboðsmann. U p p s k o t. til

Løgtingsmál nr. 84/2010: Uppskot tilríkislógartilmæli um gildiskomu í Føroyum av lóg um Fólkatingsumboðsmann. U p p s k o t. til Løgtingið 14. februar 2011 Mál: 0420-01-004/10 Løgtingsmál nr. 84/2010: Uppskot tilríkislógartilmæli um gildiskomu í Føroyum av lóg um Fólkatingsumboðsmann U p p s k o t til ríkislógartilmæli um gildiskomu

Læs mere

Bekendtgørelse om udbetaling af økonomisk støtte til praktikophold i udlandet m.v. fra Arbejdsgivernes Uddannelsesbidrag

Bekendtgørelse om udbetaling af økonomisk støtte til praktikophold i udlandet m.v. fra Arbejdsgivernes Uddannelsesbidrag BEK nr 1274 af 13/11/2015 (Gældende) Udskriftsdato: 10. januar 2017 Ministerium: Ministeriet for Børn, Undervisning og Ligestilling Journalnummer: Ministeriet for Børn, Undervisning og Ligestilling, Arbejdsgivernes

Læs mere

Álit. viðvíkjandi klagu um manglandi svar upp á innlitsumbøn

Álit. viðvíkjandi klagu um manglandi svar upp á innlitsumbøn Tórshavn, tann 10. september 2013 J.Nr.:11/ 201300043 / 25 Álit viðvíkjandi klagu um manglandi svar upp á innlitsumbøn Við teldubrævi, dagfest 29. mai 2013, hevur A, Oyggjatíðindi sent umboðsmanninum soljóðandi

Læs mere

Lærarafundur 8 sept. 2015

Lærarafundur 8 sept. 2015 Lærarafundur 8 sept. 2015 Dagsskrá lærarafundur 8 sept. 2015 1. Virksemisætlanirnar 2. Starvsfolkasamrøður 3. Kunngerð um reglur at fremja gott skil og umsjón við næmingunum í skúlatíðini 4. Flokslærara-uppgávan

Læs mere

Málsgongd Við skrivi, dagfest 12. desember 2008, sendi Mentamálaráðið soljóðandi uppsøgn til klagaran:

Málsgongd Við skrivi, dagfest 12. desember 2008, sendi Mentamálaráðið soljóðandi uppsøgn til klagaran: Tórshavn, tann 23. apríl 2013 J.Nr.:28/ 201200015 / 13 (at tilskila í svari) Tykkara J.nr. Álit viðvíkjandi klagu um skikkaða eftirløn hjá tænastumanni Við skrivi, dagfest 6. februar 2012, hevur A sent

Læs mere

Alternativur flogvøllur í Føroyum.

Alternativur flogvøllur í Føroyum. J. nr. 200700935-109 EK (at tilskila í svari) Tórshavn, 30. mars 2010 Veðurfrøðilig frágreiðing um kanning í samband við flogvallaviðurskifti Alternativur flogvøllur í Føroyum. Nógvar meiningar um ein

Læs mere

HEILSU- OG INNLENDISMÁLARÁÐIÐ

HEILSU- OG INNLENDISMÁLARÁÐIÐ 18. november 2015 Mál: 15/00865-3 Viðgjørt: SJH Løgtingsmál nr. XX/2015: Uppskot til løgtingslóg um broyting í løgtingslóg um almenna heilsutrygd (Heilsutrygdarlógin) (Broyting av reglum um gjald, kostískoyti,

Læs mere

Kanning av Eik Grunninum og grunnaeftirlitinum

Kanning av Eik Grunninum og grunnaeftirlitinum Kanning av Eik Grunninum og grunnaeftirlitinum LØGTINGIÐ 19 nevndin Kanning av Eik Grunninum og grunnaeftirlitinum 19 nevndin: Joen Magnus Rasmussen, formaður Kristina Háfoss, næstforkvinna Helgi Abrahamsen

Læs mere

Bygnaðarbroytingar, tænastumenn og grundgevingar

Bygnaðarbroytingar, tænastumenn og grundgevingar Bjarni Mortensen Bygnaðarbroytingar, tænastumenn og grundgevingar Bjarni Mortensen 1 Úrtak. Greinin er skrivað sum partur av próvtøkuni á skeiði í føroyskum kollektivum arbeiðsrætti. Greinin viðger støðuna

Læs mere

Felagslívstrygging. fyri limir í Føroya Fiskimannafelag. Havnar Arbeiðsmannafelag Føroya Arbeiðarafelag. Felagslívstrygging

Felagslívstrygging. fyri limir í Føroya Fiskimannafelag. Havnar Arbeiðsmannafelag Føroya Arbeiðarafelag. Felagslívstrygging Felagslívstrygging fyri limir í Føroya Fiskimannafelag 2016 Havnar Arbeiðsmannafelag Føroya Arbeiðarafelag Felagslívstrygging 2013 1 Føroya Fiskimannafelag Føroya Fiskimannafelagið (nevnt felagið) hevur

Læs mere

Blákrossheimið Ársfrágreiðing 2017

Blákrossheimið Ársfrágreiðing 2017 Blákrossheimið Ársfrágreiðing 2017 Innihald Um stovnin 2 Nevndin 2 Starvsfólk 2 Játtan 2 Rakstur 3 Samstarv 3 Bíðilisti 3 Ástøði í heildarviðgerðini 4 Hagtøl 5 Viðgerð býtt eftir slagi 5 Viðgerð - býtt

Læs mere

- en trindelt uddannelse

- en trindelt uddannelse Beklædningshåndværker - en trindelt uddannelse Beklædningshåndværkeruddannelsens opbygning Beklædningshåndværkeruddannelsen er en trindelt uddannelse, der består af en blanding af skoleophold og praktikuddannelse.

Læs mere

Leiðbeining til e-umsóknarblað um upptøku á Fróðskaparsetri Føroya 2017

Leiðbeining til e-umsóknarblað um upptøku á Fróðskaparsetri Føroya 2017 Leiðbeining til e-umsóknarblað um upptøku á Fróðskaparsetri Føroya 2017 Les leiðbeiningina væl ígjøgnum, áðrenn tú útfyllir e-umsóknarblaðið! Kvota 1 ella kvota 2? Fyrst skalt tú velja, um tú skalt søkja

Læs mere

Fakturablanketten virk.dk. 1 At senda elektroniskar rokningar við fakturablanketten

Fakturablanketten virk.dk. 1 At senda elektroniskar rokningar við fakturablanketten Fakturablanketten virk.dk At senda fakturar til kunda via teldupost, har fakturin er viðheftur sum t.d. pdf-skjal, er ikki at rokna sum elektronisk fakturering (talgild fakturering) í hesum sambandi. Talgild

Læs mere

Kunngerð. grannskoðaraváttanir v.m.

Kunngerð. grannskoðaraváttanir v.m. Uppskot til Kunngerð um grannskoðaraváttanir v.m. Við heimild í 15, stk. 4 og 51, stk. 2 í løgtingslóg nr. 45 frá 11. mai 2009 um góðkendar grannskoðarar og grannskoðanarvirkir, sum seinast broytt við

Læs mere

Akademiútbúgvingin. Próvtøkan juni Føroya Handilsskúli

Akademiútbúgvingin. Próvtøkan juni Føroya Handilsskúli Akademiútbúgvingin Próvtøkan juni 2014 Føroya Handilsskúli Janusargøta 2 Postsmoga 177 FO-110 Tórshavn Tlf.: +298 317177 Fax.: +298 313374 t-postur alk@fh.fo ella gg@fh.fo 1 Til lesandi Nú byrjar próvtøkutíðarskeiðið.

Læs mere

LØG M A N S S K R I V S T O V A N. P r i m e M i n i s t e r s O f f i c e

LØG M A N S S K R I V S T O V A N. P r i m e M i n i s t e r s O f f i c e Løgtingið Tinghúsvegur 3 100 Tórshavn 20. september 2016 Mál: 0692-001/16 Viðgjørt: NF Lógartænastan Løgtingsmál nr. 14/2016: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Anordning om

Læs mere

2. ÁRSFJÓRÐINGUR 2004 BLAÐ NR. 11 HAVNAR HANDVERKARAFELAG

2. ÁRSFJÓRÐINGUR 2004 BLAÐ NR. 11 HAVNAR HANDVERKARAFELAG 2. ÁRSFJÓRÐINGUR 2004 BLAÐ NR. 11 HAVNAR HANDVERKARAFELAG Ein var maður, ið úti stóð Handverkarar sunnan fyri Hórisgøtu Síðani 1997 hava umleið 2 /3 av føroyskum handverkarum verið hildnir uttanfyri alla

Læs mere

Løgtingsmál nr. 28/2005: Uppskot til samtyktar um norðurlendskan sáttmála um fólkayvirlit. Uppskot. til. samtyktar

Løgtingsmál nr. 28/2005: Uppskot til samtyktar um norðurlendskan sáttmála um fólkayvirlit. Uppskot. til. samtyktar Løgtingið UTTANRÍKISDEILDIN 31. oktober 2005 Mál: 620-001/05 Løgtingsmál nr. 28/2005: Uppskot til samtyktar um norðurlendskan sáttmála um fólkayvirlit Uppskot til samtyktar Løgtingið góðkennir, at landsstýrið

Læs mere

Arbeiðssetningur 3. september 2007

Arbeiðssetningur 3. september 2007 Arbeiðssetningur Í londunum kring okkum hava kanningar víst, at happing er rættiliga vanligt fyribrigdi millum skúlanæmingar, og tí verður gjørt nógv til tess at fyribyrgja hesum. Smærri kanningar benda

Læs mere

Uppskot. til. løgtingslóg um rættindi løntakaranna í sambandi við, at landsstýrið yvirtekur mál og málsøki frá ríkismyndugleikunum

Uppskot. til. løgtingslóg um rættindi løntakaranna í sambandi við, at landsstýrið yvirtekur mál og málsøki frá ríkismyndugleikunum FÍGGJARMÁLARÁÐIÐ Argir, 26. apríl 2005 Løgtingið Løgtingsmál nr. 97/2004: Uppskot til løgtingslóg um rættindi løntakaranna í sambandi við, at landsstýrið yvirtekur mál og málsøki frá ríkismyndugleikunum

Læs mere

Tilmæli. Førleikamenning tørvur og skipan. 17. desember. Fólkaskúlaráðið

Tilmæli. Førleikamenning tørvur og skipan. 17. desember. Fólkaskúlaráðið Tilmæli 17. desember 2012 Førleikamenning tørvur og skipan Fólkaskúlaráðið Tilmæli frá Fólkaskúlaráðnum um tørv á førleikamenning og skipan Karolina Matras Marjun Ziskason Jenny Lydersen Tonnie Strøm Andrass

Læs mere

ABC fyri sálarliga heilsu. Hvat er ABC-ætlanin?

ABC fyri sálarliga heilsu. Hvat er ABC-ætlanin? ABC fyri sálarliga heilsu Fólkaheilsuráðið hevur avgjørt at arbeiða við eini sálarliga heilsufremjandi verkætlan, ABC fyri sálarliga heilsu, ið hevur sín uppruna í Avstralia. Upprunaliga heiti á verkætlanini

Læs mere

Mikudagin TANN 15. apríl verður ráðstevna á Hotel Føroyum um multiresistentar bakteriur og antibiotikaresistens

Mikudagin TANN 15. apríl verður ráðstevna á Hotel Føroyum um multiresistentar bakteriur og antibiotikaresistens Mikudagin TANN 15. apríl verður ráðstevna á Hotel Føroyum um multiresistentar bakteriur og antibiotikaresistens Átøkini, ið verða framd til tess at fyribyrgja spjaðing av MRSA (Methicillin resistente Staphylococcus

Læs mere

ABC fyri sálarliga heilsu. Hvat er ABC-ætlanin?

ABC fyri sálarliga heilsu. Hvat er ABC-ætlanin? ABC fyri sálarliga heilsu Fólkaheilsuráðið hevur avgjørt at arbeiða við eini sálarliga heilsufremjandi verkætlan, ABC fyri sálarliga heilsu, ið hevur sín uppruna í Avstralia. Upprunaliga heiti á verkætlanini

Læs mere

Á lit um. Gagnný tslu av Sku ladeplinum í Suðuroý

Á lit um. Gagnný tslu av Sku ladeplinum í Suðuroý Á lit um Gagnný tslu av Sku ladeplinum í Suðuroý Oktober 2011 2 Innihaldsyvirlit Arbeiðsbólkur og arbeiðssetningur... 5 Inngangur... 6 1. Gott grundarlag fyri nýggjum tilboðum... 7 2. Tilmælini í stuttum...

Læs mere

INNANHÝSIS. Uppskot til. Ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Anordning om ikrafttræden for Færøerne af ændringslove til lov om luftfart

INNANHÝSIS. Uppskot til. Ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Anordning om ikrafttræden for Færøerne af ændringslove til lov om luftfart UTTANRÍKIS - OG V INNUMÁLARÁÐIÐ INNANHÝSIS Løgtingið Tórshavn, tann 1. februar 2017 Vmr. J.Nr.: 16/00801-4 Viðgjørt: EFR Løgtingsmál nr. xx /2016: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri

Læs mere

HEIMS MEISTARA KAPPING FYRI LÆRLINGAR

HEIMS MEISTARA KAPPING FYRI LÆRLINGAR BLAÐ NR. 56 HAVNAR HANDVERKARAFELAG HEIMS MEISTARA KAPPING FYRI LÆRLINGAR Nevndarlimir felagsins frá vinstru: Sofus Joensen, Danial Pauli Djurhuus, Eli Brimsvík, Koos Kamminga og Hjalti Jenson. Lærlingar

Læs mere

VIRKISÆTLAN. Frágreiðing og tilmæli um framtíðar elorkuskipanina í Føroyum

VIRKISÆTLAN. Frágreiðing og tilmæli um framtíðar elorkuskipanina í Føroyum VIRKISÆTLAN Frágreiðing og tilmæli um framtíðar elorkuskipanina í Føroyum Vinnumálaráðið januar 2015 Arbeiðssetningur og arbeiðsbólkur Vinnumálaráðið setti í 2012 ein arbeiðsbólk at gera virkisætlan og

Læs mere

UDDANNELSESAFTALER ELEVTYPER, UDDANNELSESAFTALER, OPTAGELSE OG KOMPETENCEVURDERING

UDDANNELSESAFTALER ELEVTYPER, UDDANNELSESAFTALER, OPTAGELSE OG KOMPETENCEVURDERING UDDANNELSESAFTALER ELEVTYPER, UDDANNELSESAFTALER, OPTAGELSE OG KOMPETENCEVURDERING UDDANNELSES- BEKENDTGØRELSEN OG -ORDNINGEN De faglige udvalg er i fuld gang med at udarbejde uddannelsesordninger og uddannelsesbekendtgørelser

Læs mere

Bekendtgørelse om udbetaling af økonomisk støtte til praktikophold i udlandet m.v. fra Arbejdsgivernes Elevrefusion

Bekendtgørelse om udbetaling af økonomisk støtte til praktikophold i udlandet m.v. fra Arbejdsgivernes Elevrefusion BEK nr 127 af 21/02/2011 (Historisk) Udskriftsdato: 1. juli 2016 Ministerium: Undervisningsministeriet Journalnummer: Undervisningsmin., AER, j.nr 50-01-30 Senere ændringer til forskriften BEK nr 320 af

Læs mere

LØGMANSSKRIVSTOVAN LØGDEILDIN

LØGMANSSKRIVSTOVAN LØGDEILDIN Løgtingið Tórshavn, tann 14-12-00 J.Nr.: 627-0002/2000 (at tilskila í svari) Viðgjørt: RJ/nb/pm Tygara skriv Løgtingsmál nr. 42/2000: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Anordning

Læs mere

LØGTINGSINS UMBOÐSMAÐUR

LØGTINGSINS UMBOÐSMAÐUR Tórshavn, tann 5. november 2007 J.Nr.: 200700058 (at tilskila í svari) Viðgjørt: Álit viðvíkjandi avgerð hjá Løgmansskrivstovuni um noktan av almennum innliti í skjøl viðvíkjandi føroysku sendistovuni

Læs mere

Innkeyps- og útboðspolitikkurin hjá landinum fyri keyp av vørum og tænastum

Innkeyps- og útboðspolitikkurin hjá landinum fyri keyp av vørum og tænastum Innkeyps- og útboðspolitikkurin hjá landinum fyri keyp av vørum og tænastum 1 INNIHALDSYVIRLIT Innihaldsyvirlit Samandráttur s. 3 Innkeyps- og útboðspolitikkurin 0.1 Inngangur s. 7 0.2 Hvør er umfataður

Læs mere

Tilmæli frá nevnd sett at kanna um Sjúkrasystraskúli Føroya eigur at flyta yvir í Undirvísingar- og Mentamálastýrið, sum málsøki ella ikki.

Tilmæli frá nevnd sett at kanna um Sjúkrasystraskúli Føroya eigur at flyta yvir í Undirvísingar- og Mentamálastýrið, sum málsøki ella ikki. Tilmæli frá nevnd sett at kanna um Sjúkrasystraskúli Føroya eigur at flyta yvir í Undirvísingar- og Mentamálastýrið, sum málsøki ella ikki. Dagfesting 25. mars 1999 Inngangur Í sambandi við at uppskot

Læs mere

Frágreiðing um grundlógararbeiði

Frágreiðing um grundlógararbeiði Grundlógarnevndin Frágreiðing um grundlógararbeiði frá formanninum í grundlógarnevndini til landsstýrismannin í sjálvsstýrðismálum Latin 31. desember 2001 Løgfrøðiliga kannað og rættað 14. mars 2002 GRUNDLÓGARNEVNDIN

Læs mere

Uppskot. til. løgtingslóg um semingsstovn

Uppskot. til. løgtingslóg um semingsstovn V I N N U M Á L A R Á Ð I Ð Løgtingið. Tórshavn, tann 24. februar 2013 Vmr. J.Nr.: 12 /00426 Viðgjørt: SPS Løgtingsmál nr. 122/2012: Uppskot til løgtingslóg um semingsstovn Uppskot til løgtingslóg um semingsstovn

Læs mere

Tilmæli um serliga skipað miðnám sum heildartilboð til ung við serligum tørvi

Tilmæli um serliga skipað miðnám sum heildartilboð til ung við serligum tørvi Tilmæli um serliga skipað miðnám sum heildartilboð til ung við serligum tørvi Handað Mentamálaráðnum og Almannamálaráðnum 30. januar 2015 1 INNIHALD Fororð... 3 Arbeiðssetningur hjá arbeiðsbólkinum...

Læs mere

Løgtingsmál nr. 59/2014: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar

Løgtingsmál nr. 59/2014: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Løgtingið. Tórshavn, tann 1. desember 2014 Vmr J.Nr.:14/00085 Viðgjørt: RJ Løgtingsmál nr. 59/2014: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar Anordning om ikrafttræden for Færøerne

Læs mere

Lovtidende A Udgivet den 23. maj 2017

Lovtidende A Udgivet den 23. maj 2017 Lovtidende A 2017 Udgivet den 23. maj 2017 19. maj 2017. Nr. 498. Bekendtgørelse om udbetaling af økonomisk støtte til praktikophold i udlandet m.v. fra Arbejdsgivernes Uddannelsesbidrag I medfør af 11,

Læs mere

13 Uttanríkis- og vinnumálaráðið

13 Uttanríkis- og vinnumálaráðið U T T A N R Í K I S - O G VINNUMÁL A R Á Ð I Ð Fíggjarnevndin Tinghúsvegur 1-3, postboks 208 110 Tórshavn Føroyar Tórshavn, tann 24. november 2016 J.nr.: 16/00200-34 At tilskila í svari Svar til spurningar

Læs mere

FYRISITING HVÍTABÓK FYLGIBIND 2. ein sjálvstøðug føroysk fyrisiting

FYRISITING HVÍTABÓK FYLGIBIND 2. ein sjálvstøðug føroysk fyrisiting HVÍTABÓK FYLGIBIND 2 FYRISITING ein sjálvstøðug føroysk fyrisiting Lýsing av tí fyrisitingarliga samstarvinum við Danmark og teimum krøvum, fullveldisætlanin setur 2 HVÍTABÓK FYLGIBIND 2 FYRISITING Ein

Læs mere

Uttanríkis- og vinnumálaráðið

Uttanríkis- og vinnumálaráðið Uttanríkis- og vinnumálaráðið Løgtingið Dagfesting: 22. februar 2019 Mál nr.: 19/00012 Málsviðgjørt: EFR Eftirkannað: 8. februar 2019 Løgtingsmál nr. 104/2018: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta

Læs mere

Grannskoðaraeftirlitið. fghjklæøzxcvbnmqwertyuiopåasdfghj. Ársfrágreiðing og 2010

Grannskoðaraeftirlitið. fghjklæøzxcvbnmqwertyuiopåasdfghj. Ársfrágreiðing og 2010 qwertyuiopåasdfghjklæøzxcvbnmqw ertyuiopåasdfghjklæøzxcvbnmqwert yuiopåasdfghjklæøzxcvbnmqwertyui opåasdfghjklæøzxcvbnmqwertyuiopå asdfghjklæøzxcvbnmqwertyuiopåasd Grannskoðaraeftirlitið fghjklæøzxcvbnmqwertyuiopåasdfghj

Læs mere

Námsferð 25. mai 5. juni 2017

Námsferð 25. mai 5. juni 2017 Námsferð 25. mai 5. juni 2017 7.a og b - Sankta Frans skúli Foreldrakunning 10. mai 2017 ...líka... Tá ið vit eru liðug í kvøld stápla stólarnar saman Hettutroyggjur við prent Myndatøka juni floksmynd

Læs mere

Grannskoðaraeftirlitið. Grannskoðaraeftirlitið. Ársfrágreiðing. Almannakunngjørd 23. juni 2017

Grannskoðaraeftirlitið. Grannskoðaraeftirlitið. Ársfrágreiðing. Almannakunngjørd 23. juni 2017 Grannskoðaraeftirlitið Ársfrágreiðing 2016 Almannakunngjørd 23. juni 2017 Skrivstovuhald: Skráseting Føroya Sigmundargøta 13 Boks 264 110 Tórshavn Tlf.: +298356010 E-mail: skr@skraseting.fo Innihaldsyvirlit

Læs mere

V I N N U M Á L A R Á Ð I Ð

V I N N U M Á L A R Á Ð I Ð Løgtingið. Tórshavn, tann 15. apríl 2014 Vmr J.Nr.: 14/00191 / Viðgjørt: RJ Løgtingsmál nr. 149/2013: Uppskot til ríkislógartilmæli um at seta í gildi fyri Føroyar lov om ændring af lov for Færøerne om

Læs mere

Viðvíkjandi: P/f Tryggingarfelag Føroyar yvitekur virkisøkið frá P/f Trygd

Viðvíkjandi: P/f Tryggingarfelag Føroyar yvitekur virkisøkið frá P/f Trygd Advokatskrivstovan Tórshavn, tann 19. desember 2008 Frúutrøð 4 Postboks 6 J.nr.: K600-2008063 FO-110 Tórshavn Viðgjørt: S.R Att: Christian F. Andreasen Tygara ref: Viðvíkjandi: P/f Tryggingarfelag Føroyar

Læs mere