UM STØRV Í FÓLKAKIRKJUNI Í ALMENNA HOYRING

Transkript

1 Hoyringarsvar Hoyringarsvarini eru her klipt saman í eitt skjal og endurgivin í fullari longd. Í einstøkum førum er onkur upplýsing sett aftrat um onkran av viðmerkjarunum. Uppsetingin er lagað eitt sindur til, meðan innihald og raðfylgja eru óbroytt. Í Fylgiskjali 2 eru hoyringarsvarini sett í mun til viðkomandi lógargrein, og har verður greitt stutt frá støðutakan Mentamálaráðsins til hoyringarsvarini. John S. Myllhamar, kirkjuráðslimur: Nakrar viðmerkingar til LÓG UM STØRV Í FÓLKAKIRKJUNI Í ALMENNA HOYRING Bara í fáum sóknum í landinum hevur verið hildið kirkjuráðsval gjøgnum árini, tí hava flestu kirkjuráð brúkt skipanina at supplerað seg sjálv. Tað hevur havt neiliga ávirkan fleiri staðni. Ávísar familjur hava átt kirkjuna, og tí skuldi familjan hava umboðan í ráðnum ella í tænastuni ella í báðum. Slíkari siðvenju er torfør at basa, og serliga tá ið kirkjuligu mynduleikarnir ikki munnliga kunna kirkjuráðini um lógirnar. Hetta er ikki mennandi fyri kirkjuna, men hevur heldur skapað ónøgd Sum kirkjuráðslimir sakna vit ymiskt í lógini Í lógini um kirkjuráð finnist eingin grein um kirkjutænarar. Hvør ið setir teir. Hvørjir kunna vera settir. Hvussu nógvir skulu vera Hetta er ein av trupulleikunum hjá okkum nýggju kirkjuráðslimum, at tað bara verður víst til siðvenjur Ein kirkjutænari átti helst ikki at sitið í kirkjuráðnum, og als ikki sum formaður. Tað vísir seg fleiri staðni, at hevur ein persónur sitið eitt mannaminnið í ráðnum og í tænastuni, kemur tað av sær sjálvum, at hann tekur ræðið og stýrir einsamalt bæði í kirkuráðnum og í kirkjutænastuni. Haraftuat brúkar hann siðvenjur fram um lógirnar. Tað tykist torført hjá kirkjuráðnum at viðgerða kirkjutænastuna, tá ið hetta er tilfeldi Vit hava dømi um kirkjutænarar, sum ikki vilja seta yngri fólk við, eitt nú sum urguleikarar og deknar, tí hesir vilja hava arbeiðið einsamallir sum teir altíð hava havt tað. Nú serstakar lógir vera gjørdar fyri sóknir, har fólkatalið liggur niðanfyri eitt ávíst tal, skuldi eisini verið gjørd ein regla, sum segði, at kirkjuráðslimir bara í heilt serligum førum, kunna verið valdir til kirkjutænarar - í smáum bygdum, har illa ber til at manna eitt kirkjuráð Nevnt var á seinasta fundi fyri kirkjuráðslimir, at kirkjutænarar eiga fara frá sum 75 ára gamlir. Men lagt var afturat, at tænastan kann leingjast eitt ár í senn.. Hetta tykir mær ikki er nóg væl umhugsað, tí ein kirkjutænari, sum ikki sjálvboðin leggur frá sær, tá ið hann er 75 ár, og kanska er byrjaður at fáa heilsubrek, hann ætlar ikki at leggja frá sær. Tí verður tað ein útsetan aftur og aftur 1

2 Haldi eisini at tað skal vera sett aldursmark, nær ein kirkjuráðslimur skal kunna stilla upp til val og nær hann skal fara frá. Kanska áttu vit sum limir bert kunna sitið í ráðnum tvey skeið ella okkurt sovorði. Nakrar greinar í lógini eru annars ógreiðar. Havi spurt meg fyri hjá kirkjuligu mynduleikunum um hetta, men svørðini eru ymiskt og tosa verður um tulkingar. Taka vit grein 7 um val av formanni og næstformanni, stendur: Valrætt og valbæri hava valdir limir í kirkjuráðnum Onkunstaðni velir sóknarpresturin eisini. Havi hildið at prestur er fastur limur og ikki valdur limur, men fái einki greitt svar til hetta. Her átti at staðið týðiligari í lógini, hvussu ráðið skal gera, so var einki at fara skeivur av Taka vit grein 9, so stendur har: Formaður kann ikki vera valdur kassameistari. Havi spurt meg fyri hjá stiftstjórnini. Har var eisini vist til aðrar greinar og tulkingar og undantøk. Kundi ikki staðið greitt í lógini, at skott er millum formann og kassameistara, at kassameistarin ger allar pengaflytingar hjá kirkjuni og ikki formaðurin ella aðrir limir í ráðnum? Tá vildu allir kirkjuráðslimirnir vita at rætt er atborið. Annars er einki at velja kassameistara til. Hetta vóru so nakrar viðmerkingar frá undirritaða Annars góða eydnu við lógararbeiðinum Vinarlig heilsan John S. Myllhamar kirkjuráðslimur Torkil Hansen Tá prestur verður settur er krav at hann skal hava førleika eg haldi at sama krav skal setast til tann prestin sum skal røkja samskifti við fólk sum bert hava teknmál til at samskifta við. Eg haldi kirkjan er fyri øll. Magnus Brahé Jørgensen, sóknarprestur: Eg havi hesar viðmerkingar til lógaruppskotið um starvssetanir í Fólkakirkjuni: 1. Sóknarprestur er limur í fólkakirkjuni og hevur embætisprógv í gudfrøði frá lærdum háskúla. Stk. 2. Sum embætisprógv í gudfrøði er í hesi lóg at skilja útbúgving á vísindaligum grundarlagi, cand. theol. ella bachelor og master í gudfrøði, og yrkisútbúgving sum prestur. Embætisprógvið skal í minsta lagi vera á 300 ECTS námsstig. Viðmerking: Sum embætisprógv í gudfrøði er í hesi lóg at skilja útbúgving á vísindaligum grundarlagi, cand. theol. ella master í gudfrøði, og yrkisútbúgving sum prestur. Støðið má vera hægri enn Bachelor. 2

3 Skipað eigur sum skjótast fyri granskingarstarvið á Fróðskaparsetrinum, sum eisini kann geva komandi og verandi prestum kunning um Føroyska kirkjusøgu og siðvenju og harumframt eftirútbúgving fyri verandi prestar. Vinaliga Magnus Brahé Jørgensen Havstein Klein, Prestur í Evangelisku luthersku kirkjuni í Tansania: Hoyringssvar viðvíkjandi Uppskot til løgtingslóg um størv og embæti í fólkakirkjuni Undirritaði vil við hesum vísa á at lógaruppskotið um starvssetanir av prestum er mannminkandi í sínum núverðandi líki Her skal vera sagt frá í stuttum. Eg havi eina gudfrøðisliga útbúgving úr Norra. Frá føroyskari síðu hevur Mentamálaráðið gjørt samstarvsavtalu við Københavns Universitet í Danmark, sum sjálvsagt vil hava so nógvar studentar sum møguligt. Í Danmark hevur man annars eitt ráð sum metir um allar útlendskar útbúgvingar, Styrelsen for Universiteter og Internationalisering ( Hesin stovnur er óvildugur og er ikki knýttur at nøkrum ávísum útbúgvinarstovni. Tað er til henda stovn at allir útlendingar og danskarar, sum hava eina útlendska útbúgving venda sær fyri at fáa sínar útbúgvingar mettar. Kravið um amboðsfak í lógaruppskotinum er bygt á mynstur frá det Teologiske Fakultet við Københavns Universitet. Lærustovnar, sum veita gudfrøðilig embætisprógv, er á sama akademiska støði, sum gudfrøðisligu embætisskúlarnir í Danmark. Tað er Styrelsen for Universiteter og Internationalisering komið fram til ( Vurderet som svarende til: en dansk kandidatuddannelse inden for det teologiske område ). Akademiska støðið er tað sama sum í Danmark, tað er bara munur á, hvat man heldur vera týdningarmikið at leggja dent á. Hóast sama akademiska støði, so verður frá Københavns Universitet hugt at fakinum latíni, sum norskir myndugleikar halda ikki er so neyðugt, júst tí tað er eitt amboðsfak. Í København er próvkrav um heili 30 ects stig í latíni. Her verður mint á, at hvørki Nýggja Testamenti ella Gamla Testamenti eru skrivað á latíni, men á ávikavist griskum og hebraiskum. Í hesum fakum verða kravd einans 20 ects stig í griskum og 10 í hebraiskum. Men at heili 30 ects stig verða kravd í latíni av øllum fakum. Hetta hongur snøgt sagt ikki saman. Eg vil eisini vísa á, at tað er heilt burturvið at brúka so nógva tíð uppá lærugreinina latín, tí tað einasta sum tú sum prestur nýtir hesa lærugrein til, er um tú vilt lesa onkrar søguligar skriftir av látínskum uppruna, og um man skal undirvísa á einum studentaskúla í látíni. 3

4 Føroyska kirkjan ætlar sær at skriva undir Porvoo avtaluna, sum ger tað lættari fyri ein prest í einum landi at gerast prestur í øðrum landi. Hvussu samsvarar eitt serstakliga høgt latín krav við hesi viðurskifti? Eg vil við hesum staðiliga vísa á, at tað ber til at brúka praksis hjá Styrelsen for Universiteter og Internationalisering um sjálvt embætisprógvið og lata biskup javnmeta pastorala partin av útbúgvingini. Í norsku skipanini hevur man ein part av lesnaðinum sum eitur praktisk teologi. Hetta tilsvarar Pastoralseminariet í Danmark. Í Danmark er hesin partur bara eitt hálvt ár, meðan í Norra er praktiska gudfrøðin nógv meiri umfatandi. Hon varar nemliga eitt heilt ár. Samanumtikið kann sigast, at um akademiska støði er tað sama, skuldi man tá ikki heldur roynt at fingið kandidatar frá so nógvum ymiskum lærustovnum sum møguligt. Tað sær út til at hetta slagið um latín er tapt, men eg vildi bara við hesum vísa á hvussu órímiligt og hvussu órættvíst hetta mál í veruleikanum er. Vit úr Norra hava eina hálvt ár longri útbúgving í útgangspunktinum, og so verður omaná tað heila kravt, at man aftur fer á skúlabonk í eitt hálvt ár afturat í latíni. Áðrenn lestrarbyrjan vóru vit av føroyskum myndugleikum eyggjað at fara í onnur lond enn Danmark. Eg fór og kom aftur, og hóast eg kann brúkast sum prestur í øllum lutherskum kirkjum í heiminum eisini í Danmark, kann eg ikki verða prestur í Føroyum sambart lógaruppskotinum, uttan eg fari eitt hálvt ár á skúlabonk í Århus ella København. Í Norra eru ongi gudfrøðilig útbúgvingarstøð við meiri enn 15 ects í próvtøkumøguleika, men á humanistiskum fakultetum í Bergen og Oslo ber til at taka prógv í meiri. Altso ikki í eitt nú Stavanger har vísundaligi Misjonshøgskolen og eitt stórt universitet eru. Menighets Fakultetet, Oslo, gevur í mesta lagi 10 ects stig (lærugreinin er valfrí), MHS, Stavanger, í mesta lagi 15 ects og det Teologiske Fakultet, Oslo, hevur als onga undirvísing í latíni. Við øðrum orðum: Lærugreinin latín er valfrí. Tað mesta sum stendur í boði er 15 ects (bert í Stavanger), sum er helvtin av kravinum í lógaruppskotinum. Vinarliga Havstein Klein, gudfrøðingur í Norra Prestur í Evangelisku luthersku kirkjuni í Tansania Malan Marnersdóttir, dekanur fyri Megindeildina fyri hugvísindi, samfelagsvísindi og námsvísindi, Fróðskaparsetur Føroya: 2 - Lært nám um føroyska kirkjusøgu, skipan osfr. Í viðmerking til hetta stendur óbeinleiðis, at Setrið skal skipa fyri hesum lærda námi "... fastar avtalur um hetta verða gjørdar millum Fróðskaparsetrið og viðkomandi lærdu háskúlar." Og undir Avleiðingum stendur: 4

5 1. Lógaruppskotið hevur smávegis fíggjarligar avleiðingar fyri landið, og ongar fyri kommunurnar. Fíggjarligu avleiðingarnar fyri landið eru, at tað fylgir av førleikakrøvunum til sóknarprestar, at neyðugt er at seta á stovn nám í føroyskari kirkjusøgu, kirkjusiðum og meira við Fróðskaparsetur Føroya. Neyðugt verður tí at skipa eitt nýtt granskarastarv á Fróðskaparsetrinum, men fólkakirkjan kann fíggja ein part av hesi útreiðslu Tey siga, at tað hevur ta fíggjarligu avleiðing, at nám skal setast á stovn í kirkjusøgu, -siðum v.m. á Setrinum, og at eitt granskarastarv skal mannast til tað. Er Setrið spurt, um tað hevur í hyggju at skipa gransking og undirvísing í kirkjusøgu v.m.?. Um so skuldi verið, eigur tað eftir mínum tykki at verðið skipað, sum eitt søguvísindaligt starv. Nokk so krýptiskt stendur einastaðni: "Ráðiligt er ikki at skipa serstaka føroyska yrkisútbúgving, hóast ágóðar høvdu verið av hesum, tí ágóðarnir høvdu á ongan hátt kunnað staðið mát við kostnaðin." Eg eri ikki greið yvir, um henda yrkisútbúgvingin er kirkjusøgan v.m. ella okkurt annað. Hvussu skal prestur prógva, at hann dugir føroyskt nóg væl? Hvussu skal prógvið vera háttað? Einki stendur um tað í viðmerkingunum, tað eg dugi at síggja. Allastaðni, haldi eg, verður "støði", basis, grundarlag, brúkt um tað, ið eitur "stig" - niveau. Blíðar heilsur Malan Derhard Jógvansson, sóknarprestur Vísandi til Kunngerð um sóknarprestaembæti 1,4. Tað er av størri týdningi at duga grikskt og hebraiskt væl, heldur enn latín, tá ið talan er um sóknarprestastarvið. Latín eigur ikki at viga heili 30 ECTS, tá ið hini bæði tilsamans viga 30. Ein betri deiling er 20 ECTS í part. Felagið fyri kirkjuráðslimir 2. november 2012 Norðskálavegur Norðskála Mentamálaráðið Hoyvíksvegur 72 Postrúm Tórshavn 5

6 Viðvíkjandi: Lógaruppskot um størv og embæti í fólkakirkjuni Felagið fyri kirkjuráðslimir hevur á fundi tann 29. oktober 2012 viðgjørt lógar-uppskotið, og nevndin var samd um at koma við niðanfyristandandi broytingar-uppskotum: Broytingaruppskot til 16 stk 4 Landsstýrismaðurin kann í mesta lagi loyva, at upp til tríggir persónar kunnu prestvígast eftir stk. 1, nr. 2. Broytingaruppskot til 19 Biskupur ger, saman við avvarandi kirkjuráðum, landsstýrismanninum raðfest tilmæli um 3 umsøkjarar. Stk. 2. Landsstýrismaðurin setir ein teirra, sum mælt er til, í embætið sum próstur. Broytingaruppskot til 24 Landsstýrismaðurin ásetir freist at boða frá valevnum til biskupsval. Fráboðanin verður latin Stiftsstjórnini og er undirskrivað av í minsta lagi 10%, men ikki meira enn 15% av teimum, sum hava valrætt. Vegna Felagið fyri kirkjuráðslimir Jórun Johannesen forkvinna Hoyringssvar frá Fríðleif Lydersen (sóknarprestur í Noregi) til Uppskot til løgtingslóg um størv og embæti í fólkakirkjuni Kapitull 1 Paragraf 1 Stk. 2 1) Eg síggi at latín er ein av teimum kravdu lærugreinunum, men hetta haldi eg vera løgi, tí eg skilji ikki hvat latín hevur her at gera. Bíblian er skriva á upprunamálunum hebraiskum og griskum, sum sjálvsakt eiga at vera kravdar lærugreinir. Hví skal latín vera ein kravd lærugrein? Stk. 5 Biskupur kann skipa prest í 3 mánaðir við at frávíkja førleikakrøvini í eftir stk. 1 og eftir stk. 2, tá ið hann, sbr. paragraf 9, stk. 4, landsstyrismannins vegna skipar prest úr limakirkju í lutherska heimssamfelagnum í tíðaravmarkað sóknarprestaembæti í upp til 3 mánaðir. Eg skilji ikki, at prestar skulu kunna brúkast í 3 mánaðir, men so kunnu teir ikki brúkast meira. Eg meti hetta sum eina undirvurdering av øllum prestum, sum ikki eru útbúgvnir í Danmark. 6

7 Sambært paragraf 9, stk. 4 kann biskupur seta prestar í starv vegna landsstyrismannin í 6 mánaðir uttan at lysa starvi leyst, tað tikist løgi, at ein prestur, sum ikki líkur krøvini eftir stk. 1 og stk. 2 bara kann hava tíðaravmarka starv í 3 mánaðir. Hví kann viðkomandi ikki fáa tíðaravmarkastarv upp til 6 mánaðir, tá ið lati verður upp fyri møguleika fyri tíðaravmarkaðum størvum fyri lutherskar prestar við ikki danskari útbúgving? Paragraff 13 Stk. 2 Er eittans sóknarprestaembæti í prestagjaldinum, setir landsstyrismaðurin umsøkjara, ið tveir triðingar av kirkjuráðslinunum atkvøddu fyri í fyrstu atkvøðugreisluni. Eg haldi hetta vera eina løgna formulering. Hvat ger man hvis ongin fær tveir triðingar av atkvøðunum? Paragraff 14 Stk. 1 Minsta lagi 40 % av kirkjufólkunum í hvørjari kirkjusókn í prestagjaldinum skulu mæla til at ein tey ynskja skal setast í starv. Eg haldi at 40 % er ógvuliga nógv at krevja, 25 % skudi vera nokk, tí um fólk ikki vilja hava viðkomandi so kunnu tey møta á fundinum, sum skal vera í kirkjusóknunum. Aðrar viðmerkingar Eg haldi eisini, tað eru tøtt bond millum kirkjuna og politiska mynduleikan, sum ein átti at veri eitt sindur meira kristiksur til. Eg meini, at tað átti at veri lættari hjá lutherskum prestum frá øðrum kirkjum, at fingið starv í Føroysku fólkakirkjuni. Í gomlu lógini stóð, at um ein hevði veri prestur í einari lutherskari fríkirkju í 7 ár, so kundi ein gerast prestur í donsku/føroysku fólkakirkjuni. Í nýggju føroysku lógini stendur onki um tað, tað kundi veri soleiðis, at um tú hevði veri prestur í einari aðrari lutherskari kirkju í t.d. 5 ár so kundi tú fingið starv í føroysku fólkakirkjuni. Her eru nakrir av mínum tonkum um lógaruppskoti. Vinarliga. Fríðleif Lydersen Prestegarden N-6729 Kalvåg Norge 7

8 Tummas Lauritsen, kirkjuráðslimur, nevndarlimur í felagnum fyri kirkjuráðslimir: Viðmerkingar til Uppskot til løgtingslóg um størv og embæti í fólkakirkjuni. Niðanfyristandandi er skrivað við bøn og vón um, at lógin, sum verður samtykt, kann verða eitt amboð at útvega kirkju okkara starvsfólk til Harrans æru. Starvsfólk, sum vilja virka samsvarandi kirkjunnar grundarlag, fyri kirkjunnar endamáli. Ad 1: Í verandi reglum eins og í nýggju donsku lógini er um útbúgving ásett: personer, der har bestået teologisk kandidateksamen fra et dansk universitet. Her er eingin onnur greinligari áseting. Kandidateksamen er tað sama, sum í dag verður nevnt masterprógv. Við bert 23 prestum í kirkju okkara, er sjálvsagt tíðandi, at vit tryggja okkum, at vit í framtíðini kunnu fáa so breitt og fjølbroytt lið av prestum, sum til ber. Sjálvsagt ber ikki til í føroyskari lóggávu at krevja danskt universitetsprógv. Heldur ikki norðurlendskt. Men at áseta masterstøði og harvið av sær sjálvum eisini minst 300 ECTS-stig er sjálvsagt. Um 1 stutt og greitt var soleiðis: 1. Sóknarprestur er limur í fólkakirkjuni og hevur embætisprógv í gudfrøði frá lærdum háskúla. Stk. 2. Sum embætisprógv í gudfrøði er í hesi lóg at skilja útbúgving á vísindaligum grundarlagi, cand theol ella bachelor og master í gudfrøði, og yrkisútbúgving sum prestur. Embætisprógvið skal í minsta lagi vera á 300 ECTS námsstig, so stóð væl til. Men neyvu ásetingarnar og kunngerðin koma okkum í rassaft. Og mótvegis norsku kirkjuni og íslendsku kirkjuni eisini í skomm. Í rassaft tí, at gongdin innan útbúgvingar er sum heild, at sjálvstøðugar próvtøkur í amboðsfakum verða sleptar av kostnaðaráðum og av tíðaráðum. Í staðin er próvtøka í lærugreinini, sum amboðið skal brúkast til. At teologisku fakultetini í Århus og Keypmannahavn kortini, sum tey einastu í lutherska heiminum, halda fast við próvtøku uppá 30 ects (eitt heilt semestur) í latíni, hevur sína heilt serstøku orsøk: Hetta er ein roynd at halda privatu lærustovnarnar, Menighedsfakultetet í Århus og DBI í Keypmannahavn, úti í kuldanum. Hesi lærustøð vóru stovnað í 1972, tí fólk, sum eru góð við fólkakirkjuna, vildu geva framtíðar prestum ískoytisfrálæru í bíbilsku málunum, hebraiskum og griskum, og eitt alternativ til bíbliukritisku frálæruna á universitetunum. Hetta kunnu universitetini bæði ikki gloyma og hava stríðst ímóti Menighedsfakultetet og DBI síðani. Vanligt masterstøði er sum kunnugt 360 ECTS. Taka vit 30 av til latín er tess minni eftir til annað, sum kann gera prestar betur skikkaðar at vera hirðar hjá kirkjuliðnum. Tað er eittans rit í lutherskum høpi, sum er skrivað á latíni: Confessio Augustana (Augsburgska trúarjáttanin). Og allir aðrir teologar á masterstøði enn danskir kunnu saktans lesa bæði C.A. og kirkjufedrarnar á upprunamáli uttan próvtøku í pensum uppá 30 ects í latíni. Luther skrivaði sum kunnugt bæði sálmar, katekismus, lestrabøkur, andaktsbømur og nógv annað á móðurmálinum, miðaldar tískum. Men har er einki krav! Tað var vinmaður og lærari 8

9 hansara, Filip Melanchton, sum skrivaði C.A. Tann, sum minnist eitt vet av trúbótarsøguni, veit, at tað júst var ein megintáttur, at fáa móðurmálið inn ístaðinfyri latín. Men hví er kravið um 30 ects í latíni nakrantíð komið við í føroyska lógaruppskotið? Jú, tað er tí, at onkur fyrrverandi og onkur núverandi, men strategiskt sitandi í geistliga liðnum hava brúk fyri tí akademiska stoltleika-fulnað, sum latín gevur, meðan miðaldar týskt eftir øllum at døma ikki gevur ein slíkan. Ein av okkara fermastu latínlærarum og sóknarprestur, sum tó ikki hevur danska útbúgving, segði tað soleiðis á seinasta aðalfundi hjá Felagnum fyri kirkjuráðslimir: Akademiskt snobbarí og eini annað! Verandi formaður í prestafelagnum helt hinvegin í ramasta álvara: Bert tú dugir nómikið av latíni, kanst tú altíð læra at gerast prestur, eftir at tú ert komin í starv. Hann fekk onga undirtøku. Sonevnda kirkjuliga baklandið hevir einki ynski um at halda fast við ekstrema, danska kravið um latín. Tað er ikki av ongum, at danska lógin als eingi krøv hevur um samanseting av útbúgving ella um amboðsfak, men bert høvuðskravið: kandidar (tað er sama sum master). Krøv um amboðsfak eru haraftirímóti nattúrlig sum upptøkukrøv hjá læristovni, og hoyra tí ikki heima í lóg sum hesi. Eingin útlendskur lærustovnum, heldur ikki donsku, statligu universitetini, fara at spyrja føroyskar myndugleikar hvørji upptøkukrøv tey skulu seta, hvussu tey skipa próvtøkur ella hvussu tey leggja lesiætlan ella nær. Nei, tey halda seg til ta akkreditering, sum hartil skipaðir og skikkaðir myndugleikar hava sett teimum. Verður hildið fast við neyvu ásetingarnar í 1 og við kunngerð við heimild í hesi, eru tað 2 lærustøð í lutherska heiminum, sum kunnu nýtast av ungum føroyingum, ið vilja verða prestar í føroysku fólkakirkjuni, nevniliga: teologiska fakultetið við Århus Universitet og teologiska fakultetið við Keypmannahavnar Universitet. Alt annað verður ein umvegur. Ad 2: Tað er at fegnast um, at hildið er fast um hesa reglu, og at hon er galdandi fyri allar prestar, uttan mun til lestrarstað. Ad 3: Stk 1, pkt 1 og 2: Víst verður til 1. Stk 2 og 3: Leik umboð mangla. Skulu vit tryggja okkum eina fólksliga kirkju, er hetta eisini neyðugt. Ad 4: Leik umboð mangla við somu grundgeving sum til 3. Ad 12: Eftir uppskotinum kann biskupur gera av, at atkvøtt verður so, at tað sæst hvussu einstøku kirkjuráðini atkvøða. Skal biskupur hava henda møguleika, er tað bert demokratiskt, at einstøku kirkjuráðini hava sama møguleika. Hvat skulu vit brúka tað til? Jú: um útlit eru fyri, at annar prestur enn tann, vit í okkara bygd kundu hugsað okkum, verður innstillaður sum nr 1, tá kunnu vit, um atkvøtt verður fyri hvørt kirkjuráð sær, prógva, at tað vóru ikki vit, sum valdu viðkomandi. 9

10 Ad 14: Um vit meina nakað við møguleikanum í hesi lógargrein, er ásetingin um 40% alt ov nógv. Verandi regla um 20% er betur hóskandi, og argumentini í viðmerkingunum, at tað er so nógv lættari at fáa fólk at skriva undir bæði líkt og ólíkt í Føroyum í mun til aðrastaðni, eru als ikki røtt, tá tað kemur til kirkjulig viðurskifti. At flestu føroysku prestagjøld fevna um fleiri bygdir er eisini ein darvan í sambandi við slíka savning av undirskriftum. Ad 16, stk 4: At kirkjuligir felagsskapir, sum hava starvsfólk, ið eru kvalifiserað til tess, ynskja hesi prestvígd, er at fegnast um. Tað fremur vælvilja og tilknýti til kirkjuna. Tíð er ikki klókt og heldur ikki brúk fyri at hava avmarking í tali í okkara lítla samfelag. Ad 19: At biskupur einsamallur raðfestir, hvør skal vera próstur, er ikki gott fyri demokratiið í kirkjuni. Próstur er ikki bara longdi armur biskups, men sanniliga eisini talsmaður fyri kirkjuráðini og grasrótina í próstadøminum. Tí eiga kirkjuráðini í próstadøminum eisini at vera við at innstilla próst. Ad 24: At vit til seinasta biskupsval høvdu 5 valevni gleddust vit øll um, tí tað gav eitt gott og tiltrongt orðaskifti. Um nú tey fyrstu fýra høvdu funnið hvør síni 20% av møguligu stillarunum, hevði verið sera torført hjá tí seinasta at funnið nóg mangar stillarar. Nøvnini eru ikki almenn, fyrr enn ov seint er. Tí verður skotið upp at hava greið og ikki ov stór tøl: minst 25 og í mesta lagi 50 stillarar. Tummas Lauritsen Tvørgarðsgøtu Miðvági Kirkjuliga Heimamissiónin VIÐMERKINGAR TIL Uppskot til løgtingslóg um størv og embæti í Fólkakirkjuni Kapittul 2, 16, stk. 1: Eftir okkara tykki er tað bæði rætt, viðkomandi og ein styrki fyri Fólkakirkjuna, at lóggávan heimilar prestavígslu/starvsetan av gudfrøðingi, sum er í fulltíðarstarvi hjá fríum, kirkjuligum felagsskapi. Tó er tað eftir okkara tykki ein óneyðug avmarking, at talan altíð skal vera um ólønt hjálparprestastarv knýtt at ávísum prestagjaldi. Er presturin knýttur at ávísum prestagjaldi, skal hann hava í minsta lagi 6 gudstænastur árliga. Harafturat fær hann helst aðrar fyrispurningar frá kirkjufólki í prestagjaldinum um kirkjuligar tænastur, so sum dóp, jarðarferð, brúðarvígslu, sálarrøkt, serligar gudstænastur, andaktir á 10

11 stovnum og annað hann er jú hjálparprestur í prestagjaldinum. Er starvið ólønt ella uttan samsýning, slepst illa undan, at tað fer at hava við sær, at viðkomandi fríi kirkjuligi felagsskapur í verki rindar løn fyri prestatænastu, tí prestatænastan tekur meira ella minni orku frá fulltíðarstarvinum fyri felagsskapin. Verður hildið fast við regluna um, at starvið skal vera ólønt, eigur atknýtið til ávíst prestagjald sum hjálparprestur at fella burtur í lógini. Tá verður talan "bert" um stovnsprest undir tilsýni biskupsins og eftir galdandi yvirskipaðu reglum annars. Presturin er tá fríari at røkja kirkjuliga virksemið hjá kirkjuliga felagsskapinum um alt landið, men tá er einki minstamark fyri árligum tænastutali. Verður hinvegin hildið fast við regluna um atknýti til ávíst prestagjald sum hjálparprestur, eigur í minsta lagi lógarheimild at verða givin til lønta tænastu ella samsýning eftir eini hóskandi reglugerð. Biskupur kundi í hvørjum einstøkum føri mælt til eina skipan, sum hóskar tí einstaka førinum, bæði innihaldsliga og fíggjarliga. So varisligt sum lógaruppskotið nú er orðað, er ivasamt, um skipanin yvirhøvur fer at verða nýtt, tí hon eftir okkara meting ikki er nóg nýtilig fyri hvørki biskup, fríar kirkjuligar felagsskapir ella møguligar gudfrøðingar í fulltíðarstarvi hjá hesum. Tí mæla vit til ta broyting, at biskupur eftir tørvi og meting síni kann mæla til, og landstýrismaðurin loyva, prestavígslu og/ella at seta gudfrøðing í annaðhvørt lønt ella ólønt starv, við ella uttan tilknýti til ávíst prestagjald. Tað vil siga, at biskupur fær størri ráðarúm at leggja til rættis og mæla til hóskandi skipan í hvørjum einstøkum føri. Í viðmerkingunum er jú staðfest, at talan ikki er um fast prestastarv, sum altíð er sett, men at starvið bert verður sett eftir meting í hvørjum einstøkum føri. Avmarkingarnar, sum skulu taka atlit til Fólkakirkjunnar fíggjarligu orku og at skipanin ikki verður misnýtt, eiga at verða staðfestar á annan hátt. Vinaliga - vegna Kirkjuligu Heimamissiónina í Føroyum Øssur Kjølbro, aðalskrivari Bergur D. Joensen, formaður Nesvík 8 FO-437 Nesvík Viðmerkingar frá Urguleikarafelagnum í sambandi við lógaruppskotið um størv og embæti í fólkakirkjuni Samandráttur av fundi við Mentamálaráðið Meira alment metir felagið, at tað er eitt framstig, at ávíkavist Próstadømisráðið og Stiftsstjórnin fáa avgerandi leiklut í málum um setan og samsýning, soleiðis at skipanirnar 11

12 kunnu verða meira sambæriligar, og soleiðis at ikki hvør einstakur urguleikari stendur einsamallur í samráðing/samskifti við hvørt einstakt kirkjuráð.. Um grein 33 a. Til ber at skjalprógva fakligan førleika. Hetta eigur at verða endurspeglað í ásetingini b. Felagið metir ikki, at talið av kirkjufólki í kirjkusóknini er eitt viðkomandi parametur. Meira viðkomandi er talið av tænastum, ið á heilt annan hátt lýsir neyvt, hvør arbeiðsbyrðan er. Talið av tænastum er lætt at staðfesta, tí alt verður skrásett. Annað, sum er viðkomandi, er hvat er av serligum visksemi í kirkjuni, so sum kór. Í Danmark verður talið á tænastum undanfarnu 3árini vanlig lagt til grund, tá setannarbrøkur verður ásettur. c. Tað kann vera minst líka fakliga krevjandi at leika á minni urgu felagið mælir til at strúka c, tí onki sjálvsagt samband er millum støddin á urguni og nøgd ella vavi av arbeiðs-uppgávum. Tað kundi við fyrimuni framgingið greidligari av viðmerkingunum, at yrkið sum urguleikari er serligt í mun til kirkjutænarar og hjálparfólk yvir høvur, við tað at hetta at vera urguleikari er eitt fak og at fakliga støðið go greitt skilmarkaða fakliga uppgávan í sjálvum sær er ein av grundgevingunum fyri at tað kann vera rímiligt at gera frávik frá kravinum um limaskap. Yvir høvur kundi tað kanska verið ein máti at gjørt greitt, hvat samsýning eigur at verða veitt fyri, um hugt verður eftir, hvørt talan er um eina uppgávu, sum einstaklignur átekur sær, tí hann vil gera nakað fyri kirkjuna, ella talan er um ein fakligan førleika, sum kirkjan eftirspyr. Felagið nevndi fleiri ymisk, meira ítøkilig viðurskifti, ið eiga at verða greidd í kunngerðini (eftir 33), sum verður gjørd eftir at lógin er samtykt. 12