Qeqqata Kommuniani 2011-mut Ukiumoortumik nalunaarusiaq

Transkript

1 Qeqqata Kommuniani 2011-mut Ukiumoortumik nalunaarusiaq side 1

2 Siulequt 2011-mut ukiumoortumik nalunaarusiaq pisimasorpassuarnut kingumut qiviarnerussaaq, tassa Qeqqata Kommuniani ukiut siuliini pisimasut eqqarsaatigalugit. Innuttaasunik kiffartuussineq pingaartumik ukiup affaani siullermi pingaartinneqarluni ingerlanneqarpoq. Ilaatigut Maniitsumi innuttaasunik sullissivik pilersinneqarluni, ilaatigullu Namminersorlutik Oqartussaniit innarluutilinnut tunngasut januaarip 1-aniit 2011-mi tiguneqarnerat eqqarsaatigalugu. Innuttaasunik kiffartuussiviup pilersinneratigut, kommunimi illoqarfinni nunaqarfinnilu tamani innuttaasunik kiffartuussiveqalerpoq. Innuttaasut taakkunani sutigut tamatigungajak sullinneqalerlutik akissuteqarfigineqarsinnaallutilluunniit, tassa kommunip nunaluunniit tamakkerlugu sullissiviit kiisalu -ikkut akissutissarsinngisaminnik. Kommunip kiisami innarluutilinnut tunngasut akisussaaffigilerpai. Tamannalu siullertut ima paasineqassaaq, arlariinnik sullissinerup taamaatinneqarnera, kommunimmi innarluutilinnut tunngatillugu aningaasaliissutissanik namminersorlutik oqartussanut siusinnerusukkut qinnuteqartarmata. Massakkulli kommuni aningaasanik pissarsisalernikuuvoq, taamalu akisussaaffik nammineq tigummilerlugu. Tamatumalu pitsaanerusumik innuttaasunik sullissineq kingunerisussaassallugu, tassa suliassat kommunip namminersorlutillu oqartussat akornanni isumaqatigiinniutigisariaarutissammata. Tamannami kommunip akisussaaffigilermagu. Tamannalu nuannaarutigivarput, aammalumi Namminersorlutik Oqartussaniit akisussaaffinnik amerlanerusunik tigusinissarput qilanaaralugu. Aamma 2011-i ukiuuvoq, Qeqqata Kommuniata siunissamut akisussaaffimmik annertuumik tigusiffia. Kommunalbestyrelsi aalajangiimmat, Sisimiut Umiarsualiviat allilernissaanut 2011-mi immikkut aningaasaliissuteqarniarluni, 2012-imilu 2013-milu sanaartornissamut aningaasat pisariaqartitassat immikkoortinniarlugit. Naatsorsuutit ukioq naatsorsuutigisamit ajunnginnerujussuarmik ingerlasimavoq. Taamaalilluni Qeqqata Kommunia 5,8 mio. koruuninik amigartoorluni, naak 81,8 mio. koruuninik amigartooruteqarnissaq naatsorsuutigineqarsimagaluartoq. Sakkortuumik aningaasaqarnikkut aqutsineq, kommunalbestyrelsip ataatsimoorluni isumaqatigiissutigisimasaa, 2011-mi ingerlateqqinneqarpoq. Annikikkaluamilli amigartooruteqarnermut, naatsorsuutigisat naapertorlugit sanaartornerup ingerlasimannginnera peqqutaanerpaavoq. Kommunalbestyrelsimmi sanaartorfigissaaneq, meeqqeriviliortiterneq, inissialiornerit taamatullu inuutissarsiutilinnut pitsaasumik atugassaqartitsiniarnerit salliutissimavai. Sisimiuni, Maniitsumi Kangerlussuarmilu nutaanik inissialiorfissat sanaartorfigissarneqassapput, taamatullu aamma Sisimiuni inuutissarsiuteqarfiliorfissaq. side 2

3 Sanaartugassat tungaasigut taama annertutigisumik anguniagaqarneq 2011-mi naammassiuminaassimavoq. Tamatumani Namminersorlutik Oqartussanit pingaartumik inissialiassat tungaasigut tusarnissaq utoqqineqarmat, kisiannili aamma sanaartorfigissaanissamik pilersaarutit arlaatigut peqquteqartumik kinguartinneqartarsimaneri peqqutaaqataasimallutik. Sanaartugassatigut aningaasaliissutit suli atorneqanngitsut 2012-imut nuunneqassapput, taamaalilluni sanaartugassatut pilersaarutit naammassineqaqqullugit mi Qeqqata Kommuniani ingerlatsinikkut paasissutissat atuartussamut paasinarluarumaartut neriuutigalugu. Atuarluarnissamik kissaallusi! Inussiarnersumik inuulluaqqusillunga Hermann Berthelsen Borgmesteri side 3

4 Imarisai Takussutissiat...5 Kommunalbestyrelsi...6 Nunaqarfimmi aqutsisut...7 Paasissutissat soqutiginaatillit...8 Kommunimi aningaasaqarneq...9 Kisitsisit pingaarnerutitat...10 Suliaqarfiit...12 Ulluunerani meeqqanut suliniutit...13 Atuarfiit...17 Ilaqutariit innuttaasullu immikkut pisariaqartitsisut...26 Innarluutillit...30 Utoqqaat...32 Suliffissaqartitsiniarneq...36 Inuutissarsiutit...42 Kulturi sunngiffillu...45 Teknikkikkut suliaqarfiit...48 Allaffissorneq...53 Sanaartorneq mut naatsorsuutit...60 Naatsorsuuserinermi periutsit...61 Naatsorsuutit inerneri...64 Aningaasalersuutit...65 Qularnaveeqqusiissutit, pisinnaatitaassutsit pisussaaffinngorsinnaasullu...66 Ingerlatsinikkut aningaasaliissutit atunngitsuukkat nuunneqartussatut qinnutigineqartut...66 Sanaartornermut tunngasutigut ukiumoortumik nalunaarusiaq...68 Sulisoqarnikkut takussutissaq...72 Kontot tamanit atukkat...73 Akuersissutiginerini kukkunersiuisunillu atsiornerit...74 side 4

5 Takussutissiat side 5

6 Kommunalbestyrelsi Hermann Berthelsen (S) Borgmesteri Aningaasaqarnermut ataatsimiittialiap siulittaasua Bitten Heilmann (A) Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliap siulittaasua Karl Lyberth (S) Bormesterip tullia siulleq. Aatsitassanut Attaveqaqatigiinnermullu ataatsimiititaliap siulittaasua Godmand Rasmussen (A) mi ilaasortanngorpoq Søren Alaufesen (S) Borgmesterip tulliata appaa. Ilinniartitaanermut Kulturimut Sunngiffimmullu ataatsimiititaliap siulittaasua Katrine L. Lennert (IA) Hans Frederik Olsen (S) Teknikkimut Avatangiisinullu ataatsimiititaliap siulittaasua Beathe Poulsen (IA) Evelyn Frederiksen (S) Ane Marie Schmidt Hansen (IA) Palle Christiansenip sulinngiffeqarnerani mi ilaasortanngorpoq Alfred Olsen (S) Inuussutissarsiutinut Suliffissaqartitsiniarnermullu ataatsimiititaliap siulittaasua Anda Berthelsen (IA) Agathe Fontainip sulinngiffeqarnerani mi ilaasortanngorpoq Morten Siegstad (S) Olga Berthelsen Ljungdahl (IA) Mimi Karlsenip sulinngiffeqarnerani mi ilaasortanngorpoq Efraim Olsen (S) side 6

7 Nunaqarfimmi aqutsisut Kommunalbestyrelsi kommunimi tamarmi pisortatigoortumik oqartussaavoq. Suliani nunaqarfinnut tunngasuni kommunalbestyrelsi nunaqarfinni aqutsisut qanittumik suleqatigalugit aalajangiisarpoq, nunaqarfinni aqutsisut ukuupput Itilleq / Sarfannguit Tukannguaq Dahl (S), Itilleq, siulittaasoq Grethe Enoksen (IA), Itilleq Dina Berthelsen (S), Itilleq Anda Berthelsen (IA), Sarfannguit Najaaraq Goliathsen (S), Sarfannguit Atammik / Napasoq Jens Kristiansen (S), Napasoq, siulittaasoq Anthon Poulsen (S), Atammik Ole Poulsen (IA), Napasoq Hansine Møller, Napasoq Gerth Poulsen (s), Atammik Kangaamiut Judithe Frederiksen (S), siulittaasoq Barnabas Larsen (S) Tønnes Kreutzmann (A) Kangerlussuaq Albrecht Kreutzmann (S), siulittaasoq Knud Olsen (S) Katrine Enoksen Kleist (IA) Nunaqarfinni borgmesterimik oqaloqateqarsinnaaneq Qeqqata kommunia nunaqarfimminik suleqatiginnilluarsinnaasutut oqaloqatikkuminartutullu ilisarisimaneqarpoq. Kommunalbestyrelsi ukiut tamaasa nunaqarfinnut angalasarpoq, tamatumanilu nunaqarfimmi aqutsisut kommunalbestyrelsilu ilisimatitseqatigiittarlutik, siunissamilu iliuusissat pilersaarusiortarlugit. Peqatigitillugu nunaqarfinni innuuttaasut Borgmester Hermann Berthelsen-imik borgmesteritut oqaloqatiginninnissaminnut periarfissaqartarput. side 7

8 Paasissutissat soqutiginaatillit Aaqqissuussaaneq Qullersaqarfik Paneeraq Olsen Kommunimi pisortaaneq Vibeke Møller Jensen Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu Pisortaq Laust Løgstrup Aningaasaqarnermut, Teknikkimut Avatangiisinullu Pisortaq side 8

9 Kommunimi aningaasaqarneq Kommuni 584,6 mio. koruuninik isertitaqarsimasoq, 538,3 mio. koruuninillu aningaasartuuteqarsimasoq qupp. 57-imi naatsorsuutit inernerisa takutippaat. Tamanna ima paasineqassaaq, kommune pingaarnertut ingerlatsinikkut 46,3 mio. koruuninik sinneqartooruteqartoq. Sinneqartoorutit taakku sanaartukkatigut pitsanngorsaanermut naleqqussaanermullu kiisalu nutaaliornernut atorneqarsimallutik mi kommunimi sanaartukkat annerit qupperneq 52-imi takusinnaavatit mi sanaartornikkut aningaasartuutit katillugit 52,1 mio. koruuniupput. Taamaalilluni sanaartornermi aningaasat atunngitsuukkat suliffeqarfiillu namminneq aquttunut aningaasaliissutit suli nuunneqannginnerisa kinguneranik kommuni katillugit 5,8 mio. koruuninik amigartooruteqarpoq. Missingersuutinut sanilliullugit naatsorsuutit 2011-mi isertitassatut 575,1 mio. koruunit missingersuusiarineqarsimapput, 9,5 mio. koruuninilli pitsanngoriaateqarluni 584,6 mio. koruuninik isertitaqarsimallutik. Ingerlatsinikkut aningaasartuutissatut 547,1 mio. koruunit missingersuusiarineqarsimapput, 8,8 mio. koruuninilli aningaasartuutikinneruffiullutik 538,3 mio. koruunit aningaasartuutigineqarsimallutik. Sanaartukkatigut aningaasartuutissat 109,8 mio. koruuninik missiliuuteqarfiusimapput, 52,1 mio. koruuninilli atuiffiusimagami, 57,7 mio. koruunit aningaasartuutikinneruffiullutik. Aningaasaatit/ akiliigasuaatissat 2011-p naanerani aningaasaatit 72,1 mio. koruuniupput, 2011-llu aallartinneranut sanilliullugu 12,6 mio. koruuninik appariaateqarfiullutik mi aningaasaateqarnissamik piumasaqaatit 29,5 mio. koruuninik annertussuseqarpoq. Aningaasaatit nammineq pigisat 2011-p naanerani aningaasaatit nammineq pigisat 182,2 mio. koruuniupput. Aningaasaatit nammineq pigisat tassaapput pisassat akisussaaffigisallu tamakkerlugit matussusereernerisigut pigisat kommunimiittut naligisassaat. Tamannalu pingaaruteqartumik karsimiittuutitigut akiitsutigullu akilerasuagassatigut pisassatigut saqqummersarpoq. Inissiat/illuutit namminersortunngoriartornerisigut, kommunilu inissianut/illunut attartortittagai ajornaatsunnguummata, pisassat sivisuumik akilersugassat amerliartuinnarnerisigut aningaasaatinut nammineq pigisanut sunniuteqartussaavoq. side 9

10 Kisitsisit pingaarnerutitat Kommunemi kisitsisit pingaarnerutitat eqitsimmi takuneqarsinnaapput. Oqaas Innuttaasut Sisimiut Maniitsoq Kangerlussuaq 516 Kangaamiut 353 Atammik 191 Itilleq 123 Sarfannguit 93 Napasoq 81 Aningaasartuutit, mio. kr. 590,4 Isertitat, mio. kr. -584,6 Sanaartornermi aningaasartuutit 52,1 Pisinnaatitaassutsit, mio. kr. 2 34,9 Akiitsut, mio. kr. 3 58,4 Karsimiittuutit, mio. kr. 4 71,4 Atorfillit Meeqqerivinni inissat 926 Inatsit naapertorlu atuartussat Siusinaartumik pensionisiallit 401 Pensionisiallit 719 Suliffissaaleqisut Inissamik utaqqisut Kommunip illuutai 737 Namminersorlutik oqartussat illuutai 648 Oqaaseqaat: mi decembarip 31-ani innuttaasut 2. Qupperneq 63-imiittut naapertorlugit qularnaveeqqusiissutit, pisinnaatitaassutsit pisussaaffiillu 3. Ukiup naanerani kommunimut akiitsut mi decembarip 31-ani karsimiittuutit 5. Akissarsialinerinermi atortorissaarut sulisullu amerlassusiligaanerat malillugu ukiumi suliffiit 6. Suliffissaaleqisut nalunaarsukkat 2011-ip sinneranut agguaqatigiissitaapput mi A/S Inissiaatileqatigiiffik INI side 10

11 Inuit Illoqafinni innuttaasut amerlassusaat Sisimiut aamma Maniitsoq Sisimiut Maniitsoq Inuit Nunaqarfinni annerni pingasuni innuttaasut amerlassusaat Kangerlussuaq, Kangaamiut aamma Atammik Kangerlussuaq Kangaamiut Atammik Inuit Nunaqarfinni minnerni pingasuni innuttaasut amerlassusaat Sarfannguit, Itilleq aamma Napasoq Sarfannguit Itilleq Napasoq side 11

12 Suliaqarfiit side 12

13 Ulluunerani meeqqanut suliniutit uliniutit eeqqanik arfininik qaammatiniit marlunnik iulinnut angersimaffimmi arsaqartarneq. eeqqat arfinilink qaammatilinniit ualernissaasa ngaanut meeqrivinniittartut. amatullu suniffimmi ornittaqarneq mi pingaartitat Kommunip innuttaasunngortut 0-iniit 6-inut ukiulinnut paaqqutarineqarnissamik neqeroorutaa, pingaarnertut isigalugu naammaginartuuvoq. Tamatumani meeraaqqerivinni, meeqqerivinni, akuleriisitsilluni meeqqerivinni, sunngiffimmi sammisaqarfissani, angerlarsimaffinni paarsisartuni, ulluuneranilu paaqqinnittarfinni ataatsimoorfiusuni inissat eqqarsaatigalugit. Ulluunerani paaqqinnittarfiit immikkut suliaqarfiusut Meeqqerivitsialak Pilersaarut Maniitsumi 2008-miilli ineriartortitaalluni ingerlanneqarsimavoq, tamatumani meeqqerivik Aja nunatsinni suliffeqarfittut siullersaalluni Meeqqerivitsialak -mik ingerlatsisimalluni. Tassani misilittagaalersimasut Kalaallit Nunaanni meeqqeriveqarnikkut aaqqissuusseqqinnermi atorneqassallutik. Maniitsumi meeqqeriviit Meeqqerivitsialammik siunertaqartumik ineriartortitsinikkut ingerlatsinerat sinerissami suleqatiniit pitsaasutut naliligaavoq. Meeqqerivitsialak pillugu periutsit agguataarlugit perorsaanikkullu periutsit arfineqmarluusut pikkorissaataanikuupput, juunilu ataatsimeeqatigiinnermi perorsaanikkut kulturikkullu pitsaasumik ingerlariusissat pingaartillugit eqqartorneqarlutik, Meeqqerivitsialallu pillugu ataatsimiinnginnermi meeqqeriviit pillugit kommunimi isumasioqatigiinneq ingerlanneqarluni. Ilinniartitaanermut atatillugu Aja -mi pisortaasup Akademiske Diplom Uddanelse naammassivaa. Aanikasik -mi pisortap taanna 2012-imi naammassissagaa naatsorsuutigineqarpoq, Paarsi -milu pisortap aamma taanna 2012-ip aallartinnerani ingerlatilissagaa naatsorsuutigineqarluni. Nuniaffik -mi pisortap nalinginnaasumik perorsaanermut akademisk diplomuddannelse 2011-mi naammassivaa, ilinniarnermilu Meqqerivitsialak pingaarnertut sammineqarluni. Ulluinnarni meeqqat tamaasa malinnaaffiginerisa saniatigut, ukiumut marloriarluni angajoqqaat oqaloqatigineqartarput. Angajoqqaat oqaloqatigiinnissaannut nalilersuinerit meeqqamillu ataatsimoortumik nalilersuinerit ingerlanneqartarput. Meeraq marlunnik ukioqalersimappat ukiumoortumik ataasiarluni TRAS (oqaatsinik ineriartornermik siusissumik nalunaarsuineq) suliarinissaa inatsisitigut piumasaqaataavoq. Meeqqat tamarmik atualernissaminnut piareersimanersut marloriarluni misissuiffigineqartarput, ukiariartornerani ataasiarluni upernaakkullu aamma ataasiarluni. Kammagiitta Kommunip meeqqeriviini tamani 2011-mi sulisunut tamanut Kammagiitta pikkorissaatigineqarpoq. Pikkorissarnerillu 2012-imi ingerlateqqinneqassallutik. Kammagiitta qinngasaarisannginnissamik imaqarpoq, 3-niit 8-nut ukiulinnut sammititaasoq, pinaveersaartitsiniutaalluni perorsaanermi sakkussanik imalik, soorlu side 13

14 ikinngut bamsi, timimik atuineq oqaloqatigiinnermilu allattarfiit atugassat. Sammisassaq ilaatigut Mary-Fondimit Red Barnet-imiillu tapersersugaasoq. Piaartumik iliuuseqarneq Naartusunut piaartumik iliuusissatigut nuna tamakkerlugu pilersaarutip siunertarivaa, meeqqanik mikineriniit sumiginnagaasarnerisa ingalassimaartinniarnissaa, tassa naartusut ilaqutaallu tapersersornerisigut, tamatumani immikkut tapersersorneqarnissaq pisariaqatinneqartussatut naliliiffigineqarpat. Taamaaliornikkut meeqqanik sumiginnaasarnerup annikillisarnissaa siunertaavoq. Piaartumik iliuuseqarnissamik aaqqissuussineq nutaaq, peqqissaaveqarfiit, ilaqutariinnermut immikkoortortat, ilaqutariinnut kiffartuussiviit perorsaasutullu siunnersortit suleqatigalugit pitsaasumik ingerlanneqarpoq. Sisimiut Katersortarfianni suliffeqarfiit akuleriisillugit ataatsimiitinneqarsimapput, tamatumuuna suliat akimorlugit suleqatigiinnermut quppersagaliornissaq anguniarlugu, taannalu ilaqutariinni meerartalinni inuusuttalinnilu piaartumik iliuuseqarfigineqarnissamik immikkut pisariaqartitsisuni suliffeqarfiit akimorlugit suleqatigiinnissami sakkussatut atugassiaassaaq. Inuit imiit 5-imut ukiullit innuttaasut amerlassusaat Qeqqata Kommunia miilli meeqqat 0-iniit 5-inut ukiullit ikiliartuinnarsimapput. Sisimiut Sisimiuni meeqqeriviit 11-upput, tamarmik perorsaanermik ilinniarsimasumik pisortaliusut. Ukiup naanerani Sisimiuni nunaqarfiinilu perorsaasutut ilinniarsimasut sulisorisassat allattorsimaffiannut sanilliullugit arfineq-marlunnik ikinnerupput. Meeqqerivinniit allaniillu 19-it najukkami perorsaasutut ilinniartuupput, 2011-p aasaanerani naammassisut. Sunngiffimmi sammisassaqartitsivik side 14

15 Sunngiffimmi sammisassaqartitsivik Naasoq klassimi atuartunut 66-inut naatsorsuussaavoq. Ukiuunerani oktobarimiit apriilimut klassimi atuartunit klubitut atorneqartarpoq. Sunngiffimmi sammisassaqartitsivik Sikkersoq klassimi atuartunut 65-inut naatsorsuussaavoq. Ukiuunerani oktobarimiit apriilimut klassimi atuartunit klubitut atorneqartarpoq. Maniitsoq Akuleriissitsilluni meeqqeriviit sisamaapput, ataatsimut katillugit 208-nik inissaqarfiusut. Tamatuma sanitigut ulluunerani ataatsimoorluni paaqqinnittarfik meeqqanut 28-nut inissalik, ulluuneranilu angerlarsimaffinni paaqqinnittartut sisamanik inissalik. Ukiup naanerani meeraaqqerivinnut utaqqisut 40-t allattorsimaffimmiipput p naaneranut meeqqerivissap nutaap naammassisimanissaa naatsorsuutigineqarpoq, taamaalillunilu utaqqisut allattorsimaffiat annikillingaatsiassalluni. Nunaqarfiit Kangerlussuarmi, Sarfannguani, Itillimi Kangaamiunilu meeqqeriveqarpoq/ ataatsimoortumik meeqqanik paaqqinnittarfeqarpoq, kiisalu Napasumi Atammimmilu ulluunerani paaqqinnittarnermik aaqqissuussaqarluni. Kangerlussuarmi perorsaasoq ataaseq isumaginninnermilu ikiorti ataaseq sivisunerusumi amigaatigineqarsimapput. Sulisunut inissaqartitsinnginneq tamatumunnga ilaatigut patsisaalluni. Kangerlussuarmi meeqqerivimmiittussat amerlassusissaat 62-iniit 44-nut nikisinneqarnikuuvoq. Ulloq 31/12 meeqqat 41-t meeqqerivimmiipput. Itillimi ukiup meeqqat tallimat ukiup ingerlanerani nuunnikuusut inissaqarnissaminnut allatsissimapput, Sarfannguanilu ulluunerani paaqqinnittarfimmi 11-t meeraatigineqarlutik. Kultureqarnermut, Sunngiffimmut Ilinniartitaanermullu ataatsimiititaliaq (KSIA) Ataatsimiititaliami ilaasortat meeqqerivinnut ataatsimiinnerminnut atatillugu alakkaasarsimapput. Taamatullu aaqqissuussinerup 2012-mi nanginneqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq. Politikkikkut ataatsimiititaliaq Ilinniartitaanermut, kulturimut sunngiffimmullu ataatsimiititaliaq Søren Alaufesen (S), siulittaasoq Morten Siegstad (S) Evelyn Frederiksen (S) Beathe Poulsen (IA) Katrine Larsen Lennert (IA) Killiffik 2011 Suliassat meeqqanut attuumassuteqartut Ilinniartitaanermut, Kulturimut Sunngiffimmilu ataatsimiititaliamut saqqummiunneqarsimasut Suuneri Inissat amerlassusii Meeraaqqerivik 48 Meeqqerivik 96 Akuleriisitsilluni meeqqerivik 543 Sunngiffimmi sammisassaqartitsivik 131 Ulluunerani paaqqinnittarfik side 15

16 Angerlarsimaffimmi paaqqinnittarfik 24 Katillugit: 926 Allaffissorneq Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu pisortaq Vibeke Møller Jensen Tlf Ingerlatsineq Mio. kr Missingersutaaqqaartut 67,1 Missingersuutit iluarsisat 63,3 Atuineq 63,3 Atuivallaarneq (+) / Atunikinneruneq (-) 0,0 Ulluunerani meeqqanut inuusuttunullu neqeroorutit 63,3 mio. koruuninik atuiffiusimapput, tamannalu missingersuutinut iluarsiiffiusunut naapertuuppoq, naak innaallagissamut, imermut uuliamullu akit qaffannikuugaluartut. side 16

17 Atuarfiit ammisaq atigut meeqqat uarfiit, immikkut uartitsiviit, atuaernerup kingor- paaqqinnittar-, fritidshjemmit ubbillu pineqart. eeqqat tallimaniit uusuttuaqqallu neqarput mi pingaartitat 2011 ukiuuvoq assigiinngitsutigut amerlasuutigut pissanganartunik iliuuseqarfiusoq, atuarfinilu tamani ulapaarfiusimaqaluni. Atuartut pissanganartumik ilinniarnermut atatillugu assigiinngitsunik iliuuseqarnermi aallaaviusimallutik. Ilinniartitsisorpaalussuit ilinniaqqinnermik ingerlatsipput, taamaalilluni Qeqqata Kommunia Atuarfitsialammik pilersaarummut malinnaasinnaaqqullugu. Kommunalbestyrelsip suliniuteqarneratigut marsip qaammataani meeqqat atuarfiit pillugit Sisimiuni isumasioqatigiissitsivoq. Isumasioqatigiinnermi atuartut, ilinniartitsisut, atuarfinni aqutsisut, atuarfinni siulersuisut, kommunip allaffiani atorfillit politikerillu meeqqat atuarfiini pissutsinik sammisaqarput. Kommunip meeqqanut atuarfiini arlalitsigut pitsanngoriaanissamut periarfissaqartoq paasinarsivoq. Tamatuma saniatigut meeqqat atuarfii pillugit isumasioqatigiinnermi ersersinneqarpoq, atuartunut attuumassuteqartut tamarmik akisussaaffimmik tigusisariaqartut. Anguniakkat pingasut aallaavigalugit aqutsisut anguniakkanut piffissaqarnerulissapput, atuarfinni akisussaaffik ersarinnerulissaaq kiisalu atuarfinni angusat perorsaanikkullu suliat atuarfinnut, kommunimut angajoqqaanullu ukiut tamaasa nalunaarusiorneqartalissallutik. Ineriartortitsinermi killiffik pillugu Kommunalbestyrelsi ataavartumik ilisimatinneqartarpoq. Kommunimi illoqarfinni meeqqat atuarfiini pingasuusuni atuarfinni aqutsisut allaffeqarfimmiillu suleqatigiissitamut ilaasortaapput, atuarfiillu ineriartortinneqarnissaannut pilersaarusiortarlutik. Tamatuma saniatigut suleqatigiissitap ataani suleqatigiissitaaqqanut attuumassutillit, soorlu PPR-ip ataani atorfeqarluni tarnip pissusiinik ilisimasalik immikkullu atuartitsivimmi pisortaq suleqataapput. Suliat akimorlugit suleqatigiissitami ilaatigut atuarfiit, isumaginninnermi siunnersortit, ilaqutariinnut kiffartuussivik, politiit peqqinnissaqarfillu ilaasortaatitaqarput. Meeqqat atuarfii pillugit isumasioqatigiissimaneq tunuliaqutaralugu meeqqat atuarfiinut anguniagassat saniatigut anguniagassat qulit Kommunalbestyrelsip akuersissutigai. Ilaatigut angajoqqaat siulersuisui siulersuisut sulisarnerat pillugu pikkorissartinneqassapput, atuartullu soraarummeersimanatik atuarfimmit anisut pillugit iliuusissatut pilersaarutit suliarineqartussaallutik. Atuartut immikkut atuartinneqarnissaminnik pisariaqartitsisut aamma amerliartuinnarmata, immikkut atuartitsineq qanoq pitsaanerusumik aaqqissuunneqarsinnaanersoq suleqatigiissitap aamma misissussavaa. Immikkut atuartinneqartartut nalinginaasumik atuartitsinernut nuutseqqinneqartartut amerlanerunissaannik Qeqqata Kommunia kissaateqarpoq. Qeqqata Kommuniani meeqqat atuarfiini 2011-p aasaanerani soraarummeertuni atuartut katataasimasut suliniarfigineqarput. Tassunga atatillugu kisitsisit appasissut pineqarmata eqqaamaneqassaaq, taamaattumillu 2010-mit 2011-mut kisitsisitigut nikeriarnermi pissutsit annikikkaluilluunniit sunniuteqarsinnaallutik. side 17

18 2010-mi atuartut ingerlariaqqinngitsoortut 67 procentiupput, 2011-milu 57 procentiulluni. Siunissami atuartut amerlanerusut ilinniarfinni ingerlariaqqiffiusuni ilinniarnerminnik aallartitsinissaat anguniagaavoq. Inuit imiit 15-inut ukiullit innuttaasut amerlassusaat Qeqqata Kommunia Meeqqat inuusuttuaqqallu atuarsinnaasut 2001-imiilli ikiliartuinnarput imi taama ukiullit it missaanniipput, 2011-milu it missaannaaniillutik. Atuarfik Kilaaseeraq, Maniitsoq 2011-mi atuartut klassinut 24-nut agguataagaallutik 430-upput, tamatumalu saniatigut immikkut atuartitsivimmi klassit tallimaallutik. Atuarfik immikkoortunut sisamanut agguataagaavoq; nukarliit, akulliit, angajulliit immikkullu atuartitsivik. Ilinniartitsisut katillugit 59-it atorfeqarput, taakkununnga akunnermusiaqarlutik ilinniartitsisutut atorfiit aqqaneq-marluullutik.taakku saniatigut atuarfik tallimanik aalajangersimasunik paarlatseqarpoq. Aggustip aallaqqaataani ilinniartitsisut ilinniagallit arfineq-marluk atorfinitsinneqarput, tamannalu atuarfimmi atuartitsinermut oqilisaataalluarlutik. Tamatuma saniatigut kisitsinermik atuartitsineq, angajoqqaanik suleqateqarneq aqutsisunillu ineriartortitsineq pingaarnersatut suliassaralugit atuarfimmi ineriartortitsisut pingasut atorfeqarput Pilersaarutaasumik pikkorissarnissat arlallit ingerlanneqarput, soorlu Angusakka pillugit pikkorissarnermut atorfillit tamarmik peqataasimallutik. Atuarfimmi siulersuisut atuarfimmi ulluinnarni pissutsinut malinnaasorujussuupput. Minngortuunnguup Atuarfia, Sisimiut 2011-mi atuartut klassinut 20-nut agguataagaallutik 379-iupput, tamatumalu saniatigut immikkut atuartitsivimmi klassit pingasuullutik. Atuarfik immikkoortunut sisamanut agguataagaavoq; nukarliit, akulliit, angajulliit immikkullu atuartitsivik. Katillugit ilinniartitsisut 49-t atorfeqarput, aalajangersimasumillu paarlatsit tallimaallutik. side 18

19 Pikkorissarnerit arlalissuit pilersaarutaareersut ingerlanneqarsimapput: Ataatsimoorussamik pikkorissarnerit atuarfimmi ingerlatat. Ilinniartitsisut ataasiakkaat atoqatigiinneq pillugu atuartitsineq, attaveqatigiinnermut atuartitsineq, naliliinermi inerliliussanik atuineq, tuluttut, oqaatsitigut atuartitsinermi suliaqartitsineq, kisitsineq aamma immikkut atuartitsinermi pikkorissarsimapput. Nalinginnaasumik perorsaanermi ilinniartitseriaatsimillu MA-mik ilinniaqqinnermik Ilinniartitsisut pingasut maannakkut ingerlatsipput. Ilinniartitsisut pikkorissanngitsiarnerini pikkorisariitsiarneriniluunniit atuartut atuartinneqartarput, taamaalillutik akunnerit atuarfissatik annaasaqarfigissanagit. Ilinniartitsisut marluk kandidat-inngorniarput. Ilinniartitsisut sisamat inaarutaasumik misilitsinnermi suliassat pillugit ataatsimiititaliami ilaasortaapput. Taakkulu faginut inuiaqatigiilerinermut, qallunaatoornermullu agguataagaallutik. Atuarfiup iluarsartuunneqarnissaa 2011-mi aallartinneqarnissaa Sisimiuni Minngortunnguup Atuarfiata ilinniartitaanermut immikkoortortallu sulissutigisimavaat, taamalu atuarfiup aaqqissuussaanissaanut aqutsisussatut suleqatigiissitassat pilersissimallugit. Nalunnguarfiup Atuarfia, Sisimiut 2011-mi atuartut klassinut 20-nut agguataagaallutik 401-upput, tamatumalu saniatigut immikkut atuartitsivimmi klassit qulingiluaallutik. Atuarfik immikkoortunut sisamanut agguataagaavoq; nukarliit, akulliit, angajulliit immikkullu atuartitsivik. Katillugit ilinniartitsisut 71-it atorfeqarput, aalajangersimasumillu paarlatsit sisamaallutik. Meeqqat atuarnerminnik qatsussisut eqqarsaatigalugit immikkut atuartitsinertut isikkulimmik iluatsittumillu atuarfik ingerlatsiviuvoq. Atuartut atuagarsornerup saniatigut qimussernermik, piniarnermik pisallu suliarisarnerinik ilinniartinneqarlutik. Ilinniartitsisoqarniarneq ataatsimut isigaluni naammaginartutut taasariaqarpoq. Atuarfimmi ilinniartitsisut akunnermusiallit pingasut 2009-p aallartinnerani Seminaaria suleqatigalugu sumiiffimmi ilinniartitsisunngorniarnermik aallartitsisimapput. Ilinniakkaminnillu naammassinnippata ilinniartitsisunut ilinniagalinnut ilapittuutaanissaat naatsorsuutigineqarluni. Atuarfimmi siulersuisut taamatut atuunnermik nalaani akunnerminni suliassat agguaatissallugit pingaaruteqartutut isigivaat, taamaalillutik suliassat sukkasuumik ingerlassinnaajumallugit. Siulersuisut anguniagaat tulleriaarneqarput malinnaaffigineqarlutillu, taamaalillutik suliat ingerlaavarnerunissaat anguniarlugu mi Nalunnguarfiup Atuarfiani ilinniartitsisut tulliuttutigut pikkorissartitaapput: Ataatsimoorussamik atuarfimmi pikkorissarnerit, nukarlernut akullernullu kisitsinermik atuartitsineq, immikkut atuartitsinermi sulititseriaaseq kiisalu atuartunut immikkut pisariaqartitsisunut. Ilinniartitsisut ataasiakkaat qarasaasiamik atuinermi Work-chop, takornartat oqaasii atorlugit attaveqarnissamik atuartitsineq, atuartitsinermi nikerarneq, ullorissanik side 19

20 ilisimatusarnermi ilitsersuineq, suliffimmi misiliinermik pikkorissarneq, naliliinermi angusat sulinermi atorneqarnissaat, atuarfimmi atuakkanik atorniartarfeqarneq, kalaallisut qallunaatullu oqaasilerineq, meeqqanut filosofii, issittumi uumassusilerinermillu pikkorissarnernik ingerlataqarsimallutik. Ilinniartitsisut marluk maannakkut nalinginnaasumik perorsaanermi AD-nngorniarput. Ilinniartitsisut pikkorissartillugit, pikkorissariartinnagit pikkorissaqqammertillugilluunniit atuartut atuartinneqarnerminni annaasaqaqqunagit matussutaasumik atuartinneqartarput. Ilinniartitsisut pingasut kandidat-inngorniarput. Ilinniartitsisut sisamat Tuluttoornermik matematikkimillu inaarutaasumik misilitsinnermi suliassat pillugit ataatsimiititaliami ilaasortaapput. Qinnguata Atuarfia, Kangerlussuaq 2011-mi atuartut klassinut arfineq-pingasunut agguataagaallutik 73-iupput, tamatumalu saniatigut immikkut atuartitsivimmi klassit marluullutik. Atuarfik immikkoortunut pingasunut agguataagaavoq, imaappoq, nukarlernut, akullernut angajullernullu. Katillugit ilinniartitsisut 15-it atorfeqarput. Aggustip 1-iani 2009-mi Kangerlussuarmi atuarfiup 10. klasse pilersippaa, taamaalillunilu atuartut inatsimmi piumasarineqartut naapertorlugit soraarummeersitsinerit ingerlassinnaalerlugit. Qinnguata Atuarfiani inini nutaanik atorneqartuni atuartitsineq pitsaasumik ingerlavoq, naak piffissap ilaani ajornartorsiuteqartaraluartoq, piffissamili kingulliunerusumi siuariarneq malunnarsisimalluni. Atuarfik aggustimi 2009-mi Atuarfitsialaap anguniagai siunertaalu naapertorlugit ingerlalernikuuvoq. Atuarfik sinerissami allat malillugit immikkoortunut pingasunut agguataagaavoq, tamarmillu immikkoortortami pisortaqarlutik. Inerisaavik aqqutigalugu meeqqanut immikkut pisariaqartitsisunut atuartitsineq, tuluttut, pinngortitalerinermi misilitsittunut naliliisartunut pikkorissarneq, uumassusillit sananeqataasa kemiiat nunalerutillu aallaavigalugit pinngortitalerineq, angajullernut kisitsinermik atuartitsineq pillugit pikkorissarfissat akuersissutigineqarput. Atuarfik Qilalugaq. Immikkut atuartitsivik Siunnersortitut ilinniartitsisut Sisimiunilu PPR peqatigalugit atuartut, immikkut annertusisamik atuartitaasut Atuarfik Qilalugaq-mut nuunneqarnikuupput. Ilinniartitsineq aalajangersimasumik tunaartalerniarlugu autisme-mik, Asperge Syndrom-imik ADHD-milli nappaatillit salliunneqarput. Massakkut, ukiut sisamaata affaa ingerlareersorlu, taamatut atuarfik Qilalukkami immikkut annertusisamik atuartitsinermik tunaartaliineq iluatsilluarsimavoq. Atuartunut 15-inut ilinniartitsisut arfineq-pingasuupput. Qeqqata Kommuniani innarluutilinnut immikkoortortaq suleqatigalugu atuareernerup kingorna tapersersorteqarneq ingerlanneqarpoq, pisariaqartitsineq takussaasumik ersimmat mi Tusilartut & Immikkut atuarfiup ilinniartitsisui tulliuttutigut pikkorissartinneqarput: Nipilersuutit atorlugit pinnguarneq, meeqqanik side 20

21 kinguaassiutitigut atornerluisarnerup pinaveersaartinneqarnissaa, meeqqanik immikkut pisariaqartitsisunik atuartitsineq - autisme. Ilinniartitsisut pikkorissartillugit, pikkorissariartinnagit pikkorissaqqammertillugilluunniit atuartut atuartinneqarnerminni annaasaqaqqunagit matussutaasumik atuartinneqartarput. Kangaamiut atuarfiat: 2011-mi atuartut klassinut qulinut agguataagaallutik 51-iniit 45-inut appariartorsimapput. Atuarfik immikkoortunut pingasunut agguataagaavoq. Ilinniartitsisut qulit atuarfimmi atorfeqarput, tallimat ilinniartitsisutut ilinniarsimasuullutik, tallimallu atualerlaanut akunnermusialittullu ilinniartitsisuullutik. Sarfannguup Atuarfia 2011-mi atuartut klassinut pingasunut agguataagaallutik 21-upput. Ilinniartitsisut tallimat atorfeqarput, ataaseq ilinniartitsisutut ilinniagaqarpoq, sisamallu akunnermusiaqarlutik ilinniartitsisuullutik. Atuarfiup eqqumaffiginiarpaa, atuartut tamarmik immikkut kinaassuseqarnerat, tamatumanilu kajumissaarinerit ingerlanneqarlutik, uumisaarisoqassanani pikkorinneraanerit atugaallutik. Taamaattumik atuartut nuannaartuullutillu qiimasuupput, ilinniagaqarusussuseqartuullutillu. Atuagarsornerit ajunngitsumik ingerlapput, pingaartumik angajulliit akornanni. Atuakkat atuakkanik atorniartarfimmiit atukkat naammassillugillu atuarneqartartut annertusiartorput. Atuakkat atukkat atuarneqarsimasullu tamarmik atuartut nalunaarsuiffiannut allattorneqartarput. Atuakkanik atuarsimasanik oqaaseqaatit oqallinnerillu atuartut akornanni ingerlalluarpoq. Sananermi, fysikkimi pinngortitalerinermullu init ilinniartitsiffissat naleqquttut amigaataapput. Ilinniartitsisunut akunnermusialinnut pikkorissartitsineq ingerlanneqarpoq, taannalu 2012-ip ingerlanerani naammassineqartussaassalluni; kingunilimmik perorsaaneq modul 3, qarasaasiaq pillugu suleqatigiinneq. Tamatuma malitsigissavaa, atuartitsinerup pitsanngoriaateqarnissaa, ilinniartitsisullu ilinniartitsinissaminni pilersaarusiorneq ilinniassallugu. Atammiup atuarfia 2011-mi atuartut klassinut pingasunut agguataagaallutik iupput. Atuarfik immikkoortunut pingasunut agguataagaavoq, immikkoortortanilu aqutsisoqarani. Katillugit ilinniartitsisut sisamat atorfeqarput; ilinniartitsisutut ilinniagallit marluk akunnermusiaqarlutillu ilinniartitsisut marluk. Atuartut oqalugiartarfimmik ilatigut sananikuupput. Atammimmi atuartut assut nerrivimmi arsaararnermik pingaartitsisuupput, tamannalu tunuliaqutaralugu timersortartoq arsaaqqap bat-illu marluk ataani ajugaasimaartoq suliarinikuullugu. Illuatungaa qilaataavoq, saavalu qulliulluni. side 21

22 Itillip Atuarfia 2011-mi atuartut klassinut pingasunut agguataagaallutik aqqaneq-marluupput. Ilinniartitsisutut ilinniagallit marluk atorfeqarput, tassa ilinniartitsinermi faginut sulisussat naammatsillugit. Tamakku saniatigut atuarfik nalunaaquttap akunnermusialimmik pikkorissumik ataatsimik ilinniartitsisoqarpoq, atuartitsinermi ikiortaasartumik. Atuarfitsialaap peqqussutitaa atuutilertinniarlugu, atuarfik nutaanik iliuuseqarpoq. Siullertut peqqussut pillugu atuartut angajoqqaavinik paasisitsiniaavoq, angajoqqaallu ataatsimiitinnerini suut tamaasa oqallisigitittarlugit soorlu safti, mamakujuttut, kigutigissarneq, taquartarneq, ilinniakkerisarneq, nalunaaruteqartussaatitaaneq kiisalu unnukkut qaqugu innartariaqarneq, taamaaliornikkummi suut atuarfimmut, angajoqqaanut atuartunullu piumasaqaataanersut paasineqassammata. Atuarfiup nutaatut iliuusai ilaatigut angajoqqaanit nuannarineqanngitsutut saqqummertarput, assersuutigalugu paarsinerluinermik, meeqqanik atornerluinermik il.il. oqallinnerup nalaani, illuatungaatigulli atuarfik pisortaniit tusagassiutitigullu iliuutsimi imarisaasigut siunertaatigullu taperserneqarluni. Atuarfiup siulersuisa siullertut Itillip Atuarfiani sulisunut tunngaviusumik malittarisassiuussinissaq pingaartutut isigivaat, tamatumalu kinguneranik angajoqqaanut naggataatigullu atuartunut saqqummiunneqarsimasut. Taamatuttaarlu suleqatigiinnissamik malittarisassiortoqarluni, taamatullu aamma sulisunut tamanut suliassat allattorsimaffii suliarineqarlutik. Kalaallisut kisitsinermilu sunniutilimmik atuartitsineq, angajullernut kisitsinermik atuartitsineq, kalaallisut qallunaatullu oqaasilerineq kiisalu atuarfimmi atuakkanik atorniartarfeqarneq pillugu pikkorissaanerit ingerlanneqarput. Napasup atuarfia: 2011-mi klassimi ataatsimi atuartut tallimaapput. Katillugit ilinniartitsisut marluupput, aappaa akunnermusiaqarluni ilinniartitsisoq aappaalu ilinniartitsisutut ilinniagaqarluni, ilinniartitsisuunermi saniatigut atuarfimmi pisortatut aamma atorfeqartoq. PPR Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfiup isumaqatigiissuteqarfigineratigut, Qeqqata Kommuniani Pædagogisk Psykologisk Rådgivning (PPR) 2005-imi juunip aallaqqaataani aallartinneqarpoq. Aaqqissuussaanikkut Sisimiuni PPR Ilinniartitaanermut Immikkoortortap ataaniippoq. Ulluinnarni suliassat suliarineqartarnissaannut tarnip pissusiinik ilisimasalik, oqallorissaasoq tusaanermullu perorsaasoq kiisalu allatsi atorfeqartinneqarput. Annertusisamik immikkut atuartitsineq (AIA)Sisimiuni PPR-ip akisussaaffigaa, atuartullu annertusisamik immikkut atuartinneqarnissaannik innersuunneqarsimasut annertusisamik immikkut atuartinneqassanersut PPR-ip nalilersortarlugu. Atuarfiit suleqatigalugit PPR-ip annertusisamik immikkut atuartitsineq aningaasaliiffigisarpaa, aningaasallu siunertaminnut atorneqarnersut nakkutigisarlugu. Sisimiuni Maniitsumilu PPR-ip meeqqat ukioqanngitsuniit inuusuttut 18-it tikillugit sullitarai. Sullitaat meeqqat atuarfiini qulini agguataarlutik illoqarfinni atuarfinni pingasuni, immikkut atuartitsivimmi ataatsimi, nunaqarfinnilu atuarfinni arfinilinni agguataagaapput. side 22

23 Meeqqanik inuusuttunillu misissuinissamut, oqaloqatiginnittarnissamut atuartitsinissamullu toqqaannartumik akuliutissalluni PPR-ip pingaarnertut suliassarai. Toqqaannanngikkaluamik angajoqqaanut sulianillu suliaqartunut siunnersuineq, paasisitsiniaaneq ilitsersuinerlu. Akuliunneq ima paasineqassaaq, alianartumik ingerlariaqqinnaveertumillu pisoqartillugu akulerunnikkut isumaqatigiisitsiniaaneq imaluunniit akunniliunneq. Sulianik sulialinnut suliaqarfinnullu qaffassaataasinnaasumik pingaarutilinnik suliaqarnermigut pinaveersaartitsineq. Tarnip pissusiinik ilisimasallip immikkut atuartitsivinni siunnersortitut sulisinnaanera annertuumik ujartorneqarnikuuvoq, taamaattumillu ukiuni aggersuni suliniutissat tassaassallutik: - tarnikkut atukkamikkut misissortittussatut utaqqisut ikilisarneqarnissaat - immikkut atuartitsivinni ilinniartitsisut tapersersorneqarnissaat, suliatigut qaffassarneqarnissaannut peqataaneq - atuarfiit Sisimiunilu PPR-ip suleqatigiinnerulernissaat anguniarlugu immikkut atuartitsivinni siunnersortaallutik ilinniartitsisut aaqqissuussaanerusumik sulinissaat anguniassallugu Taakku soorunalimi aamma nunaqarfinnut atuupput, tassanilu pingaarnertut atuarfik suleqatigalugu suleqatigiinnissaq aallartinneqarsinnaassalluni. - nunaqarfiit tikinneqassasut - meeqqat oqaatsitsigut ilinniartinneqarnissaat pillugu perorsaasut pikkorissartinneqassasut - atualertussat angajoqqaavinik ataatsimiisitsisoqassasoq - atuarfinnut naleqqussakkanik sammisassanik saqqumiussinerit, aammalu - ADHD, Autisme, immikkut atuartitsineq, meeqqerivitsialallu pillugit pikkorissartitsinerni isumasioqatigiinnernilu peqataanerit. Killiffik 2011 Atuarfinnut attuumassuteqarlutik suliat Ilinniartitaanermut, Kulturimut, Sunngiffimmullu ataatsimiititaliamut saqqummiunneqartut 15 side 23

24 Illoqarfinni meeqqat atuartut Nalunnguarfiup Atuarfia, Sisimiut Minngortunnguup Atuarfia, Sisimiut Qilalugaq, Sisimiut Atuarfik Kilaaseeraq, Maniitsoq Nunaqarfinni meeqqat atuartut Qinnguata Atuarfia, Kangerlussuaq Kangaamiut atuarfiat Atammiup atuarfia Sarfannguup Atuarfia Itillip Atuarfia Napasup atuarfia side 24

25 llaffeqarfik qutariinnermut Ilinartitaanermullu pisoraneq beke Møller Jensen Ingerlatsineq Mio. kr Tunngaviusumik missingersuutit 115,6 Missingersuutit iluarsisat 109,8 Atuineq 110,1 Sippuilluni atuineq (+) / Minnaarilluni atuineq (-) 0,3 Kontoqarfik mi pikkorissartitsinernut aningaasartuutit, utertitassallu tungaatigut pitsanngorsaanerit eqqummaariffigineqarnerusimapput. Sisimiuni atuartut angerlarsimaffiani najugaqartut annikilliartorsimapput, taassumalu kingunerisaanik sulisunik ikilisaanissaq pisariaqartinneqarsimalluni mut missingersuutit 5,8 mio. koruunit missaanik annikillisinneqarsimapput, taamaalilluni 300 tkr. missaanik atuivallaartoqarsimalluni. side 25

26 Ilaqutariit innuttaasullu immikkut pisariaqartitsisut 2011-mi pingaartitat Suliniutit Meeqqanut inuusuttunullu ulloq unnuarlu paaqqinninneq aamma ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit Ineqarnermut tapiissutit Pinaveersaartitsinerit Ineriartornerminnut kingusissut innarluutillillu Meeqqat inuusuttullu Meeqqanut inuusuttunullu tamanut peqqinnartumik ineriartuutaasumillu atugassaqartitsinissaq Qeqqata Kommuniani meeqqanut inuusuttunullu politikkitaami pingaarnertut pingaartinneqarpoq. Qeqqata kommunia peroriartorfissaqqillunilu ineriartorfissaqqissuuvoq. Pisariaqarfiini suliassamut attuumassusillit sulisut, immikkoortortat allallu peqataatinneqartarnissaat kommunip qulakkeertarpaa, ikiorsiiniutissallu aallartinneqartarlutik mi Qeqqata Kommuniani meeqqat 66-it angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimapput. Ukioqanngitsuniit aqqanillit tikillugit ukiullit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartarnerinut tunngatillugu angajoqqaat atugaat patsisaagajuttarput, meeqqanullu aqqaneq-marlunnit inuusuttunut 17-it tikillugit ukiullit angerlarsimaffiup avataanut inissinneqaraangata meeqqap/inuusuttup angajoqqaalluunniit atugaat patsisaasinnaasarlutik. Kommunimi 2011-mi ilaqutariinnut siunnersuisarnermi pinaveersaataallutik suliat akimorlugit ataatsimiinnerit ingerlanneqarnerisigut meeqqanut politikkikkut pingaartitat timitalerneqarput. Ataatsimiinnerni angajoqqaat sulisullu meeqqap inuusuttulluunniit immikkut pisariaqartitsillunilu ikiorserneqartariaqartulluunniit pisariaqartitai aallaavigalugit siusissumik ataqatigiissumillu sullinneqarnissaa pillugu eqqartuisarput. Taamaalilluni suliat akimorlugit ataatsimiinnerit meeqqanut inuusuttunullu toqqissisimanermik ineriartornissamullu annertuumik tapertaasarput. Meeraq inuusuttorluunniit angajoqqaaminik timikkut annersagaasarneranik, kinguaassiutitigut atornerlunneqartarneranik, allatigulluunniit pineqaatissiissutaasinnaasumik iliuuseqartoqartarneranik pasitsaassinermi piaartumik pisortanut nalunaaruteqartoqartassaaq. Siusissumik iliuuseqarneq 2011-mi immikkut pingaartinneqartut ilagaat, siusissumillu iliuuseqarnikkut meeqqat (naartuunerinit aappiinissaat ilanngullugit) sumiginnagaasinnaalernissaat pinaveersaartinneqarnissaa siunertaralugu ilaqutariit meerartaartussat immikkut tapersersorneqarnissaminnik pisariaqartitsisut sullinneqartarlutik. Matumani meeqqanik sumiginnaasarnerup appartinneqarnissaa siunertarineqarpoq, taamaattumillu ilaqutariit meerartaartussat meeqqap inunngorneranit aappiinissaata tungaanut angajoqqaanngortussat tapersersuisinnaassusiinik paaqqutarilluarsinnaassusiinillu ernumanaatillit eqqarsaatigalugit meeqqanut ilaqutariinnermullu immikkoortortaq suleqatigineqartarluni. side 26

27 Ilaqutariinnut kiffartuussiviit Sisimiut p ingerlanerani ilaqutariinnut meerartalinnut kiisalu meeqqanut inuusuttunullu suliniutit assigiinngitsut ingerlanneqarput. Suliniutini ilaatigut taaneqarsinnaasut tassaapput: Perorsaaneq attaveqatigiinnerlu pillugu angajoqqaanut pikkorissarneq ulluni tallimani ingerlanneqarpoq, angajoqqaallu perorsaanerup attaveqatigiinnerullu iluani ilisimalersimasaat malinnaatinniarlugit perorsaasumik ataqatigiissaarisulerlutik qaammammut ataasiarlutik naapeqatigiittarput. Ilaqutariit pingasut, pingasunik sulisulerlugit inersimasut tallimat, meeqqallu tallimat kiisalu piniartup utoqqartallu piniarnermik angalanermillu assigiinngitsutigut misilittagaqartissimavaat. Ilaqutariinnut meerartaannullu, katillugit inuit 20-t sulisunik peqateqartillugit asiartinneqarput. Meeqqat inuusuttullu aalajangersimasumik miljøarbejderiniittartut angajoqqaavinut ataatsimiisitsineq. Meeqqanut inuusuttunullu aqqaneq-marluk 17-illu akornanni ukiulinnut sapaatip akunneranut ataasiarluni ammasarpoq. Ilaqutariit, katillugit inersimasut 27-t meeqqallu 40-t, sulisunik ilaqartillugit sapaatip akunnera naanersiortinneqarput. Angutit ikorfartoqatigiit januaarip qaammataani aallartisarneqarpoq, arnallu ikorfartoqatigiit novembarip qaammataani aallartisarneqarluni. Meeqqat inuusuttullu qulit 17-illu akornanni ukiullit imigassamut, aanngajaarniutinut aningaasanoorajunnermullu ilisimasaannik misissuineq. Ilaqutariinnut meerartaannullu nereqatigiinnertalimmik juullerpalaartitsineq. Sisimiut illoqarfiani pingasoriarluni, Kangerlussuarmilu ataasiarluni peruluttoqartillugu sullissineq Kussangasuni angerlarsimaffik Meeraq anaanarlu Anaanat tallimat meeqqallu tallimat 2011-mi najugaqartuutigineqarput. Hjemmehosserit peqatigalugit, peqqinnissaqarfillu qanimut suleqatigalugu ulluinnarni suliassat suli ilinniutigineqartarput. Meeqqat angajoqqaallu assigiinngitsunik pinnguaqatigineqartarput, ataatsimullu nereqatigiittoqartarluni. Itillimi suliat: Ilaqutariinnut højskolertitsineq Ammasumik siunnersuineq Meeqqanut inuusuttunullu inuttut ineriartuutaasinnaasumik, attaveqarneq imminullu tatigineq sammillugit suliniuteqarneq. Perorsaaneq attaveqarnerlu pillugit angajoqqaanut pikkorissaaneq. Maniitsoq: Maniitsumi Ilaqutariinnut kiffartuussivik arlalinnik aamma suliniuteqarsimavoq. Manna tikillugu sapaatip akunneranut ataasiartumik, kikkut tamat saaffiginnissinnaallutik ammasumik siunnersuisarput. Saaffiginnissutigineqartut side 27

28 apeqqutaallutik, siunnersuinerit ilaatigooriarlutik piffissami sivikitsuinnarmi ingerlanneqartarput. Angajoqqaanut aamma ineriartuutaasumik kingumut pikkorissaasoqarpoq. Pikkorissarneq sapaatip akunnerini/modulini sisamani peqataasunut 15-inut ingerlanneqarpoq. Nuna tamakkerlugu suliniummut Siusissumik iliuuseqarneq -mut tunngatillugu suleqatigiinneq, ilaqutariinnut kiffartuussivimmut kommunimilu sullissisunut suli annertuumik ingerlanneqarpoq. Tamatumunnga nukippassuit atorneqartarput. Suliniummut tassunga ilaqutariit 20-t sinnerlugit 2011-mi atassuteqarput. Ilaqutariinnut kiffartuussivik suli ilaqutarinnut/meeqqanut pikkorissartitsisarpoq. Matumani angajoqqaanngorneq qanoq isumaqarnersoq, meerarlu qanoq paarilluarneqassanersoq pikkorissaassutigineqartarpoq. Juullip qaammataanni ilaqutariinnut meerartalinnut juullerpalaartitsisoqarpoq. Qiortaasitsisoqarpoq, ilaqutariillu akornanni oqalualaartoqarlunilu imminnut aliikkusersuupput. Pisortanit ikiorsiissutit siusinaartumillu pensionit Ukiuni kingullerni Sisimiuni suliffissaaleqisut amerliartuinnarlutik 300-t missaannilersimapput imi suliffissaaleqisut agguaqatigiissillugit 82-iusimapput. Suliffissaaleqisut amerliartuinnartillugit pisortat annertuumik sunnerneqarput, ilaatigummi pisortat ikiorsiissutaannik, siusinaartumillu pensionisiaqalernissamut qinnuteqaatit amerliartuinnartut Ilaqutariinnermut Immikkoortortamut tunniunneqartalermata. Maniitsumi suliffissaaleqisut aamma amerliartuinnarsimaput, 2011-llu naanerani 200-t sinnerlugit suliffissaaleqillutik p ingerlanerani Maniitsumi siusinaartumik pensionisiallit annikitsumik ikileriarsimapput. Killiffik 2011 Ilaqutariinnut innuttaasunullu immikkut pisariqartitsisunut tunngatillugu suliat Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliamut saqqummiunneqartut 86 Suuneri Sisimiut Maniitsoq Meeqqat angerlarsiaffiup avataanut inissinneqarlutik ilaqutariinnut inissinneqartut side 28

29 Namminersorlutik Oqartussat ulloq unnuarlu angerlarsimaffiutaanut inissinneqartut 7 3 Namminersortut ulloq unnuarlu angerlarsimaffiutaanut inissinneqartut mi decembarip 31-ata tungaanut siusinaartumik pensionisiallit Allaffissorneq Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu pisortaq Vibeke Møller Jensen Tlf vimj@qeqqata.gl Ingerlatsineq Mio. kr. Missingersuutaa Missingersuutit il Atuineq Atuivallaarne Kontoqarfiit 40, 4 Missingersuutinut iluarsisanut, 8,7 mio. koruunillu missaanni immikkut tapiissuteqartoqareertillugu, kontoqarfik 2011-mi 1,5 mio. koruuninik atuinikinneruffiusimavoq. Tamanna ilaatigut meeqqanut inuusuttunullu ulloq unnuarlu angerlarsimaffinnut inissinneqarsimasunut tunngatillugu aningaasanik atorfissaqartitsinermik patsiseqarpoq. Tamatuma saniatigut pisortat ikiorsiissutigisartagaannut aningaasanik nuutsisoqartariaqarsimalluni.. side 29

30 Innarluutillit uliniutit eriartornerminni ngusissut innarluullu Danmark-imi unatsinnilu ulloq nuarlu angerlarsiaffinni najugallit. eeqqanut inersiasunullu innarluutinut illoqarfinni liniutit Fokus i 2011-mi pingaartitat Naleqqatigiinneq peqataatitsinerlu Qeqqata Kommuniani innarluutilinnut politikkimi nutaami pingaartillugit pingaartinneqarput. Inuiaqatigiinni pisunut peqataanissaminnut allatuulli pisinnaatitaaffeqarlutik innarluutillit innuttaaqataasutut naleqqatitut isigineqassapput. Kommunit nutaamik aaqqissuunneqarnerisut, kommunit innarluutilinnut akisussaaffii annertusinikuupput. Kalaallit Nunaata 2007-imi akuersissuteqarfigisaani innarluutillit pisinnaatitaaffiinut tunngatillugu FN-ip isumaqatigiissutaata imaanut siunertaanullu Kalaallit Nunaat akuersaarpoq. Innarluutilinnut politikki nutaaq Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliap 2011-mi akuersissutigaa. Innuttaasut kiisalu kommunimi sulisut oqaloqatigisarnerisigut tusarniaaffigineqartarnerisigullu innarluutilinnut politikkissatut siunnersuut suliarneqarpoq. Taamaalilluni innarluutilinnut politikkissap suliarineqarneranut atatillugu isummat assigiinngitsut tusarneqarput, isiginnittaatsillu assigiinngeqisut suliap naammassineqarnissaanut pinngitsoorneqarsinnaanngitsumik tapertaalluarsimallutik. Naleqqatigiisitsinermi peqataatitsinermilu pingaartitat, kommunimi innarluutilinnut immikkoortortaqarfiup Pisoq-llu 2011-mi atuutilersillugit tullinnguuttunik suliniuteqarnikuupput: Tamanit inissiarineqarsinnaasut arlallit innarluutilinnut naleqqussartinneqarnissaannut kommuni aqqutissiuussinikuummat, innarluutillit amerlanerit namminneq initaarnikuupput. Innarluutillit arfineq-marluk Sisimiuni kiffartuussinermi suliffeqarfinni namminersortuni illersukkamik sulilersinneqarsinnaanerat, innarluutilinnut immikkoortortaqarfiup iluatsissimavaa. Ilaatigut innarluutillit qamuteralannik qimussimilluunniit innarluutillit ataasiaannaratik asiarsimanerat Pisoq-mit aaqqissuunneqarsimavoq. Kalaallit qangaaniilli inuuniutigalugulu piliniarlutik piniarnermik aalisarnermillu innarluutillit misilisinneqartarnissaat asiartitsisarnikkut anguniagaavoq. Timersornernut, kulturikkut aaqqissuussanut oqallitsitsinernullu, immikkoortortaqarfiup Pisoq-llu innarluutillit akuutikkiartuinnarpaat. Assersuutigalugu sapaatip akunnera 41 Sisimiuni assigiinngitsunik aaqqissuussinikkut malunnartinneqarpoq, ilaatigullu Sisimiuni pisortat suliffeqarfiisa innarluutilinnut tikikkuminarsarneqarnissaat sammineqarluni Taseralimmi aaqqissuussisoqarpoq. side 30

31 Sisimiuni innarluutilinnut tikikkuminartut pillugit pissanganarluinnartumik saqqummiussinertalimmik oqallinnissamut Sannavik Illersukkap aamma Pisoq-p politikerit, innarluutilinnut angajoqqaat, kommunimilu atorfillit aggersarpaat. Innarluutillit timikkut piginnaasatigut piginnaanngorsarneqarnissaat siunertaralugu kommunimi pillorissaasoq innarluutilinnut sungiusaatissanik suliaqartalernikuuvoq. Tamanna nalinginnaasumik tapersersortit peqatigalugit suliarineqartarpoq. Maniitsumi pinngortitaq sammisassallu innarluutilinnut ulluinnarni annertuumik atugaraat. Kingumut Ikamiuni katillugu 24-nut aallaarsimaartitsisoqarpoq. Aallaarsimaarnermi ilaatigut qaqqamut pisuttuartitsisoqartarpoq, naasunik assigisaanillu katersuisoqartarpoq il.il. Katersatik illersukkamik sannavimmi Naapiffik-mi juullimut pinnersaasiarisarpaat. Ukiukkut aamma Ungusivimmut imertartarput. Taamaattumik asiaraangamik atorsinnaasaminnik sisoraatinik qamutinillu pisinikuupput. Autismertunut peqatigiiffik suleqatigalugu ukiakkut ADHD aamma autisme pillugit pikkorissartitsisoqarpoq. Angajoqqaat, tapersersortit, sullissisut, ilinniartitsisut il.il. pikkorissartinneqarput. Pikkorissarnermi peqataasut pikkorissarsimanertik iluarisimaarpaat, 2012-imilu malinnaatitsisoqarnissaa pilersaarutigineqarluni. Innarluutilinnut sapaatip akunnerititami sapaatip akunnera 41-mi Maniitsumi aaqqissuussinerit arlaqartuaannarput mi KNR Maniitsuminngaanniit aallakaatitsivoq. Taamatut soqutiginninneq innarluutilinnut allanullu nuannerpoq. Bitten Heilmann (A), siulittaasoq Alfred Olsen (S) Efraim Olsen (S) Olga Berthelsen Ljungdahl (IA) Ane Marie Schmidt Hansen Politikkikkut ataatsimiititaliaq Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliaq Allaffissorneq Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu pi-sortaaneq Vibeke Møller Jensen Tlf Killiffik 2011 Innarluutilinnut tunngassuteqarlutik suliat Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliamut saqqummiunneqartut. Suuneri Sisimiut Maniitsoq Danmark-imi ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni najugaqartitat Nunatsinni ulloq unnuarlu angerlarsimaffinni najugaqartitat 8 9 Illoqarfinni najugaqatigiiffinni najugallit (Qitornatik najugaqatigalugit) nammineq inillit Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 65,7 Missingersuutit iluarsisat 62,9 Atuineq 60,5 Atuivallaarneq (+) / Atuinikinneruneq (-) -2,4 Kontoqarfik 48 Missingersuutinut iluarsisanut sanilliullugu kontoqarfik 2011-mi 2,4 mio. koruuninik atuinikinneruffiuvoq. Ingerlatsinermi kontoni ataasiakkaani iluarsiissutit nikerarnerillu, 11 side 31

32 innarluutilinnut tunngasut Namminersorlutik Oqartussanit 2011-mi januaarip aallaqqaataani tunniunneqarneranut pissusissamisuuginnartutut atapput. Utoqqaat 2011-mi pingaartitat Pisarnertut utoqqaat toqqakkat ukioq manna aamma nunanut allanut angalapput. Maniitsumiiit utoqqaat 16-it marlunnik angalaqateqarlutik Gran Canaria-mut angalapput, Sisimiuniillu utoqqaat 13-it marlunnik angalaqateqarlutik Tyrkiami Letooniamut angalallutik. Gran Canariamut angalasut misigisarpassuaqarput, silagissuarlumi aamma nuannisarfigineqarluarluni. Pisarnertut angalasut angalanertik tamaat nuannisarlualaavipput. Utoqqarnut naleqqulluni, ilorrisimaarnarlunilu toqqissisimanartuulluni Tyrkiami Letoonia feriartarfiuvoq. Timersuutit, passussiviit assigiinngitsut, neriniartarfiit aliikkusersuinerillu assigiinngitsut sammineqarput. Tuniniaaveerarpassuarni utoqqaat arlaqartut akikilliliisitsilluartarput. Taamatut angalanikkut utoqqaat siunissami nuannaarutigisinnaasaminnik nutaanik ilisarisimasartaartorput. Angalaneq taanna aamma kiassiorfiulluarluni iluatsilluarpoq. Angalaneq tamaat utoqqaat qiimmaareqaat. Utoqqaat siunnersuisooqatigiit oktobarip qaammataani Maniitsumi ataatsimiipput, ataatsimiinnertillu iluatsillugu ilaatigut utoqqaat illuat kommunillu suliffeqarfiutai alakkarterneqarlutik. Utoqqaat siunnersuisooqatigiit ukiumut ataasiarlutik Sisimiormiut Maniitsormiullu paarlakaallutik imminnut tikillutik naapittassasut aalajangerneqarpoq. Tamatuma kingunerisaanik 2012-ip ukiaani Sisimiuni naapeqatigiissapput. Utoqqarnut immikkoortortaq kingumut 2011-mi 300-t missaannik peqataaffigineqartumik Sisimiut Timersortarfianni nereqatigiinnertalimmik, kingornalu kaffisoqatigiinnertalimmik juullerpalaartitsivoq. Nunatsinni siullersaalluni kisiartaallunilu operartartoq Ida Heinrich aliikkusersuisoralugu ualeq nuannersumik ingerlanneqarpoq. Illoqarfimmi erinarsoqatigiit marluk ingiortigalugit nuannerluinnartumik tusarnaartitsivoq. Ilaqutariinnut Immikkoortortaq Sisimiunilu Utoqqaat Angerlarsimaffiani aqutsisut ukiakkut arlaleriarlutik sulisunik tamanik ataatsimeeqateqarlutik kommunip pingaartitai tassaasut Kajumissuseq, Akisussaaqataaneq, Ataatsimoorneq, Pisinnaasatigut ineriartortitseqatigiinneq aamma Oqaloqatigiinneq eqqartorneqarput. side 32

33 Oqaloqatigiinnermi sulisut oqalliseqatigiilluarneqarput, oqallinnerlu iluatsillugu aningaasaqarnermut, sulisoqarnermut tunngasut suliffeqarfimmillu naliliinermut tunngatillugu apeqquteqaataasinnaasut eqqartorneqarlutik. Ukiuni tulliuttuni isumaginninnermut tunngatillugu kommuni soqutiginaateqarluinnartunik sulianik aallartitsisussaavoq. Puigortunngorsimasunut Utoqqaat Angerlarsimaffiani inissat nutaat arfineq-pingasut pigineqarsinnaaqqullugit alliliisitsiniarluni kommuni pilersaaruteqarpoq. Ilutigalugu igaffimmi atugassarititaasut pitsanngorsaavigineqassapput, nutaamillu elevatoriliisoqassalluni. Maniitsumi Utoqqaat Illuanni Neriusaami 2011-mi aaqqissuussinerit pissanganarluinnartut aamma ingerlanneqarput. Ilaatigut najugaqartut ilaat sulisunik ilaqarlutik Ikamiuniillutillu Apussuarniipput. Kaassuartakkanik atuisut angallammut Nivi-mut ilaallutik aamma angalaartinneqarput. Najugaqartut aamma kuannersariartinneqarlutillu paarnartariartinneqarput. Taamaalilluni najugaqartut peqqikkallartillutik ulluinnarni sammisartagarisimasaat Utoqqaat Illuani sammisassatigut akuutinniarneqartarput. Politikkikkut ataatsimiititaliaq Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliaq Killiffik 2011 Suliat utoqqarnut tunngasut ilaqutariinnermut ataatsimiititaliamut saqqummiunneqarsimasut 2 Bitten Heilmann (A), siulittaasoq Alfred Olsen (S) Efraim Olsen (S) Olga Berthelsen Ljungdahl (IA) Utoqqarnut inissiaqarnikkut atugassarititaasut 44 Ane Marie Schmidt Hansen Sisimiut Maniitsoq Kangerlussuaq Kangaamiut Atammik Sarfanguit Itilleq Napasoq Utoqqaat illuini inissat Utoqqarnut inissiat side 33

34 Utoqqarnut angerlarsimaffimmi ikiortit Angerlarsimaffiit angerlarsimaffinnik ikiortinik atuisut Innuttaasut angerlarsimaffinni ikiortinik atuisut Sisimiut Maniitsoq Sisimiut Maniitsoq Inuit 750 Innuttaasut 65-it sinnerlugit ukiullit amerlassusaat Qeqqata Kommunia imiilli utoqqaat 65-ileereersimasut amerliartuinnarput. Inuiaqatigiinni sumiluunniit utoqqaat inuunertoqqusiartuinnarput, tamannalu Qeqqata Kommuniani aamma ersarilluinnarluni. Allaffissorneq Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu Pisortaq Vibeke Møller Jensen Tlf vimj@qeqqata. gl Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 51,9 Missingersuutit iluarsisat 56,1 Atuineq 57,3 Atuivallaarneq (+) / Atuinikinneruneq (-) 1,2 Kontoqarfik 47 side 34

35 Missingersuutinut iluarsisanut, 4,2 mio. koruunillu missaanni immikkut tapiissuteqartoqareertillugu, kontoqarfik 2011-mi 1,2 mio. koruuninik atuivallaarfiusimavoq. Tamanna ilaatigut Sisimiuni Utoqqaat Angerlarsimaffianut Maniitsumilu Utoqqaat Illuanut aningaasanik nuutsitsisimanermik patsiseqarluni. side 35

36 Suliffissaqartitsiniarneq Suliniutit Innuttaasut suliffeqarniarnerinut attuumassuteqartunut aningaasartuutit matumani aningaasat tunniussat, napparsimanersiutit, ilinniakkanik qaffassaanerit ilinniarnerillu 2011-mi pingaartitat Piareersarfik - Maniitsoq Juunimi atuartut 36-t naammassipput Atuartut arfineq-marluk meeqqat atuarfiani misilitsissummut angusipput Atuartut qulingiluat AEU 1. del-imut angusipput ukiullu tullissaanut ingerlaqqillutik Atuartut 29-t AEU 2. del-imut angusipput. Maniitsumi AEU-mik ingerlatsinissamut qinnuteqaatit katillugit 114-it (Kangaamiut ilanngunnagu) tiguneqarput. 43-t nutaatut tiguneqarput, qulingiluallu 2. del-imut ingerlatitseqqillutik p naalernerani ilinniartut 43-t suli ingerlapput. Kangaamiuni aqqanillit tiguneqarput, taakkulu suli tamarmik ingerlallutik. Ilinniartut inuutissarsiornermik ilinniargaqarlutik allartittunut aggustimi paasissutissiinermik ingerlatsivigineqarput mi inuutissarsiortumik ilinniarnermik aallartittut 23-upput, ukiunullu siuliinut sanilliullugu appariartorsimallutik p naalernerani inuutissarsiortumik ilinniartut katillugit 71- iupput (atuartut tamarmik). Piareersarfik - Sisimiut Juunimi atuartut 42-t naammassipput Atuartut 20-t meeqqat atuarfiani misilitsissummut angusipput Atuartut 16-it AEU 1. del-imut angusipput ukiullu tullissaanut ingerlaqqillutik Atuartut 22-t AEU 2. delimut angusipput. Atuartut qulit danmarkimi højskole-rsimapput. Inuusuttut arfinillit arfineq-pingasullu akornanni amerlassusillit sulinermik sungiusarlutik ingerlataqarput, tamarmillu assigiinngitsumik sivisussuseqarlutik. Ilinniartut inuutissarsiornermik ilinniargaqarlutik allartittunut aggustimi paasissutissiinermik ingerlatsivigineqarput mi inuutissarsiortumik ilinniarnermik aallartittut katillugit 68-iupput, ukiunullu siuliinut sanilliullugu appariartorsimallutik p naalernerani inuutissarsiortumik ilinniartut katillugit 149- pput. Suliffissarsiuussisarfik Maniitsoq 2011-p ingerlanerani suliffissaaleqisut katillugit 146-t pikkorissarnernut assigiinngitsunut qinnuteqarput, qinnuteqartuni 73-it tiguneqarput, taamaattorli 59- iinnaat naammassinnillutik. Piginnaanngorsarnermik ingerlatsisut qulingiluaapput, arfinillilli uniinnarlutik, marluk aalajangersimasumik suliffittaarput, ataaserlu ilinniagaqalerluni p ingerlanerani suliffissaaleqisut 15-it sulinissamut kajumissaarnermik ingerlatsivigineqarput mi suliffissaaleqineq qaffakkiartorsimavoq. side 36

37 side 37

38 Suliffissarsiuussisarfik Sisimiut Upernaakkut inuit 35-t missaaniittut Royal Greenland-ip aalisakkeriviani suliffimminnik annaasaqartut, Piareersarfik suleqatigalugu ilinniarfinni assigiinngitsuni pikkorissarnernik ingerlataqarput. Ukiup naalernerani inunni taakkunani qulingiluat suliffissaaleqisutut nalunaarsuiffimmi nalunaarsorneqarput. Naqinnernik ilisarinnissinnaanngitsunut sapaatip akunnerini pingasuni atuarnermut allannermullu pikkorisartitsinermik ingerlatsisoqarpoq. Ukiami 55-t missaanik peqataaffigineqartunik pikkorissartitsinerit assigiinngitsut sisamat ingerlanneqarput. Pikkorissartitsinerit Namminersorlutik Oqartussanit immikkut aningaasaliiffigineqanerisigut Piareersarfimmit ingerlanneqarput. Inuit 19-it piginnaanngorsarnermik ingerlatsipput. Royal Greenland-ip qaammatini sisamani matoqqasimaneranik aammalu aningaasaqarnikkut ingerlanerliulernermik peqquteqartumik, 2011-mi suliffissaaleqineq qaffakkiartorpoq. Qeqata Kommuniani inuusuttunik siunnersuineq Inuusuttunik siunnersuisarfik, kommunimi ilinniarfinnik tamanik sullitaqartoq, Sisimiuni Piareersarfimmi tarnip pissusaanik ilisimasalimmik sulisoqarpoq. Ukiup ingerlanerani inuusuttunik siunnersuisarfik 117-inik sullitaqarpoq. Politikkikkut ataatsimiititaliaq Inuutissarsiutin ut suliffissaqartitsiniarnermullu ataatsimiititaliaq. Killiffik 2011 Suliat suliffeqarnermut attuummassuteqartut Inuutissarsiutinut Suliffissaqartitsiniarnermullu ataatsimiititaliamut saqqumiunneqarsimasut. 6-9 Alfred Olsen (S), siulittaasoq Efraim Olsen (S) Søren Alaufesen (A) Evelyn Frederiksen (S) Anda Berthelsen (IA Suuneri Piareersarfimmi atuartuutit amerlassusaat, Sisimiut 74 Piareersarfimmi atuartuutit amerlassusaat, Maniitsoq 43 Piareersarfimmi atuartuutit amerlassusaat, Kangaamiut 11 Ilinniartut inaasa amerlassusaat, Sisimiut 80 Ilinniartut inaasa amerlassusaat, Maniitsoq 26 side 38

39 2011-mi agguaqatigiisillugit suliffissaaleqisut 2011-mi agguaqatigiissillugu inuit suliffeqanngitsut Inuit Sisimiut Maniitsoq Kangerlussuaq Kangaamiut Atammik Sarfannguit Itilleq Napasoq Ukiumut suliffissaaleqisut procentinngorlugit Qeqqata kommunia 8% Suliffeqanngitsut ukiumut procentinngorlugu Qeqqata Kommunia 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Kommunip kattunneqarnerata kingorna suliffissaaleqisut procentinngorlugit qaffakkiartorput. Piffissami tamatumani aningaasaqarnikkut ingerlanerliorneq ilaatigut peqqutaasinnaavoq. side 39

40 2011-mi qaammammut suliffissaaleqisut procentinngorlugit Qeqqata Kommunia 12% 2011-mi qaammammut suliffeqanngitsut procentinngorlugu Qeqqata Kommunia 10% 8% 6% 4% 2% 0% Januaari Februaari Marsi Apriili Maaji Juuni Juuli Aggusti Septembari Oktobari Novembari Decembari 2011-p ingerlanerani suliffissaaleqisut annertuumik nikerarsimapput. Tamanna nalinginnaannginngilaq, aasaaneranimi soorlu takornariaqarnikkut aalisarnikkullu suliffissaqarneq annertunerusarpoq. Innuttaasut akornanni ukiullit amerlassusaat Qeqqata Kommunia Inuit Innuttaasut 16-iniit 64-inut ukiullit amerlassusaat Qeqqata Kommunia imili inuit sulisinnaasut amerliartorsimapput. side 40

41 Allaffeqarneq Ilaqutariinnermut Ilinniartitaanermullu Pisortaq Vibeke Møller Jensen Tlf Drift Mio. kr Oprindelig budget 20,8 Korrigeret budget 20,5 Forbrug 20,3 Merforbrug (+) / Mindreforbrug (-) -0,2 Kontoområde 34,35 og mi missingersuutit iluarsisat naapertorlugit kontoqarfimmi 0,2 mio. koruuninik atuinikippallaarfiuvoq mi sulinngiffeqanngikkallarnermi ikiorsiissutit tunniunneqartartut 15 procentit missaanik qaffariarsimasut paasineqarpoq. side 41

42 Inuutissarsiutit Suliniutit Assigiinngitsutigut suliniutit, sumiiffinni inuutissaiutieqarnermut sammisut. Kommunimi suliniutit toqqaanartumik toqqaannanngikkaluamillu kommunimi inuutissarsiuteqarnikkut pitsaasumik atugassaqartitseqataasinnaasut mi pingaartitat Aalisarneq Kommunimi inuutissarsiutini aalisarneq suli pingaarnersaavoq, tunisassiorsimanerlu ajunngilluinnarsimalluni. Pingaartumik Maniitsumi Atammimmilu saarullinnik tunisineq kiisalu Sisimiuni, Sarfannguani Atammimmilu nipisaat suaannik tunisineq. Tamanna pillugu pingaartumik Maniitsumi, Atammimmi, Sarfannguanilu aalisartut piniartullu isertitaginnerusimapput kiisalu Kangaamiuni, Itillimi Napasumilu pissutsit allanngorpallaarsimanatik. Sisimiuni nipisaat suaannik tunisineq annertuseriarsimavoq. Royal Greenlandip aalisakkerivia ukiup aallartinneranit qaammatit pingasut siulliit nutarterneqarpoq, piffissamilu tassani tunisisoqarsinnaasimanani. Taamaattoq aalisakkerivik maanna nutaaliaalluinnarluni siunissamut piareersimalluinnarpoq. Nunanit allanit kilisaatit tunitsiviillu ingerlatiinnarlugu pisaminnik Sisimiuni tunisisinnaanerat qulakkeerniarlugu kommuni inuutissarsiuteqarfiillu suliniuteqarsimapput. Nuummiinnaq nakkutilliisoqarnissaa Namminersorlutik Oqartussat pilersaaruteqarnikuummata, tamanna qularineqarsimagaluarpoq. Maannali Sisimiuni aamma nakkutilliisoqassaaq. Kommuni inuutissarsiutitigut siunnersuisoqatigiit 2011-mi aalisarneq pillugu Aalborg-imi saqqummersitsinersuarmut Danfish-imut peqataapput. Sisimiuni Polar Fish pillugu Aalborg Kongrescenterimik suleqateqarneq ingerlateqqinneqarpoq. Takornariaqarneq Takornarialerinermi inuutissarsiutitigut siunnersuisoqatigiit avammut nittarsaanissami atortussanik assigiinngitsunik suliaqarput. Kommunerput pillugu isiginnaagassiaq Taste of Greenland oqallisigineqarnerpaasimavoq. Isiginnaagassiaq suliarilluagaasimaqisoq nersualaarneqarluni oqallisigineqartorujussuuvoq, siunissamilu ukiuni arlalinni kommunitsinnik nittarsaasseqataalluassalluni. Tamatuma saniatigut internetsimut ilanngutassanik naatsunik isiginnaagassiaqarpoq. Kommunitsinni pingaarnertut nittartagaq saqqummiunneqarpoq. Uani takuuk Takornarissanut suliniutit pillugit kommunini takornarialerivinnilu paasissutissiiviit paasissutissaateqarput. Umiarsuarnik takornariartaassuarnut ilaallutik takornarissat misigisassarsiortullu anguniagalimmik ineriartortinneqarnissaat aamma sulissutigineqarpoq, tusagassiuteqarfinnillu soqutigineqarluarluni kommunitsinni takornarissanit ornigarluarneqartartoq Arctic Cirle Race ukiunik 15-inik nalliuttorsiorpoq. side 42

43 Alumiiniumik pilersaarut Erngup nukissiorfiliorfiusinnaasut, alumiiniumik pilersaarummut ilaasussat, suliffissuarmik taama annertutigisumik nukinnillu atuiffiutigisussami ukiuni qulikkaani arlalissuarni ingerlatsinissamut angissutsimikkut pilersuisinnaanermikkullu naammapput. Pilersaarummi Alcoa-mit Namminersorlutik Oqartussaniillu teknikkimut tunngasutigut misissuinerit 2011-mi ajoraluartumik uninngaannarsimapput, Politikkikkut ataatsimiititaliaq Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliaq Hermann Berthelsen (S), formand Karl Lyberth (S) Søren Alaufesen (S) Godmand Rasmussen (A) Katrine Larsen Lennert (IA) Aatsitassanut attaveqaqatigiin nermullu ataatsimiititaliaq Karl Lyberth (S), formand Morten Siegstad (S) Hans Frederik Olsen (S) Søren Alaufesen (S) Olga Berthelsen Attaveqarneq inissiat il.il. pillugit 2011-mi kommuni, Namminersorlutik Oqartussat suleqatigalugit, aningaasaliiffigineqarnissamut pisariaqartitsinermut nalunaarusiamik suliaqarpoq. Nalunaarusiami innuttaasut suleqatigiit aammalu norskit illoqarfimmik pilersaarusiornermik suliffeqarfiup 70N-ip pingaarnertut suliarisimasaat ilanngunneqarput. Illoqarfimmik ineriartortitsinissamut atatillugu pingaarnertut pilersaarusiornerit naammassineqarlutik, Maniitsumullu kommunip pilersaarusiorneqarnera 2012-imi kommunalbestyrelsimit inaarutaasumik akuersissutigineqarnissaa utaqqineqarluni. Septembarimi kommuni Namminersorlutik Oqartussallu Maniitsumi alumiiniliorfimmut atatillugu isumasioqatigiisitsinermik aaqqissuipput, tassani suliniutip sumut killinnera ilaatigut paasissutissiissutigineqarluni, ilaatigut nunani allani alumiiniumik aatsiteriveqartunit paasissutissat nutaat saqqummiunneqarlutik, ilaatigullu innuttaasunik ataatsimiititsineq ingerlanneqarluni. Pingaarnertut Norge-mi Sundal kommunianit misilittakkat soqutiginartuupput, ajornartorsiutitaqanngitsumik ukiuni 50-ini aatsiterivik illoqarfiup aamma eqaloqarfiit eqqaani ingerlanneqarsimammat. Alumiiniliorfimmik suliffissuaateqarnermut Kalaallit Nunaat misilittagaqannginneranut atatillugu, nunani allani misilittakkat pingaarutilerujussuupput mi paasisassarsiorluni Island-ip kangisissuani Fjardabyggd Kommunimut angalanerit marluk ingerlanneqarput, tassani alumiiniumik aatsiteriviup aammalu nukissiorfiup qanimut alakkarneqarlutik. Angalanermi innuttaasut suleqatigiit, peqatigiiffiillu angertut naaggaartullu, aalisartut piniartullu aammalumi inuutissarsiornermik ingerlatsisut politikkerillu Island-imi alumiiniumik pilersaarutip iluaqutissartai ajoqutissartailu qanimut namminneq takunninnissaminnut periarfissinneqarlutik. Innuttaasunik suleqatigiinnik kommuni suleqateqarnini siunissami ingerlatiinnassavaa. Sisimiut umiarsualiviata allilerneqarnissaa Qeqqata Kommuniata siunissamut ineriartornissaq nukittorsarniarlugu, Sisimiuni umiarsualiviup allilerneqarnissaa aalajangiiffigineqarpoq. Maannakkut umiarsualivik tulattarfikippallaarlunilu ikkappallaarpoq, taamaalilluni Sisimiut umiarsualiviata allilerneqarnerani umiarsuit anginerusut amerlanerusullu tulassinnaanerannut periarfissiissaluni. Sisimiut umiarsualiviata allilerneqarnissaanut ilusiusinnaasunik Rambøll Grønland 2010-mi nalunaarusiorpoq, nalunaarusiamilu etape 1 malillugu umiarsualiviup allilerneqarnissaa ingerlanneqassalluni. Kilisaatit talittarfiat pioreersoq kimmut allilerneqassaaq, taamaalilluni umiarsuit anginerusut marluk ataatsikkut tulassinnaanngussallutik. Sisimiut umiarsuarnik takornariartaatinik tikinneqarnissaa nuannarineqartuuvoq, aasaaneranilu umiarsuit inissaaleqisarnerat ajornartorsiutaasarluni. Taakkulu saniatigut kilisaatinit arlaqartunik tikinneqartartuulluni. Umiarsualiviup side 43

44 allilerneqarnerata kilisaatinut umiarsuarnullu takornariartaatinut pissutsinik pitsaanerusunik pilersitsissalluni, taamaalillunilu umiarsuit Sisimiunut tikittartut amerlinissaat naatsorsuutigineqarluni. Tikittartut amerlineratigut Sisimiuni inuutissarsiortunut innuttaasunullu iluaqutaassaaq. Umiarsuit sullinneqarnerisigut, aammali tammajuitsunik, angalaartitsinernik il.il. umiarsuarnik takornariartaatinut takornarianut tuniniaanermut iluaqutaassalluni. Tamakku saniatigut siunissami umiarsualiviup allilerneqarnerani, Sisimiut uuliamik misissuiartortunut qitiusumik inissisimaffiulernissaanut periarfissiissalluni imi Husky Energi Sisimiut eqqaani uuliamik misissuinermik aallartitsinissamik soqutiginninnermik takutitsivoq. Taamatut ilaatigut 2011-mi maajimi uulia pillugu Sisimiuni isumasioqatigiinnersuarmi oqarput. Tamanna piviusunngussappat, taava Sisimiut pingaarnertut umiarsualiviata toqqarneqarnissaa kajuminnartuussaaq, umiarsualiviummi allilerneqarneratigut uuliamik misissuiartortunut pissutsinik pitsaasunik pilersitsissammat. Siusinnerusukkut inissaqartitsinermut ajornartorsiutit Cairn-ip 2010-mi 2011-milu uuliamik misissuinerminut Sisimiut pilersuivittut umiarsualivissatut toqqarneqannginneranut kinguneqartitsivoq. Pilersaarutit pillugit suliap ingerlanerani innuttaasut inuutissarsiortullu tusarniaavigineqarput, soorlu aamma aalisarnermik inuutissarsiortunut, suliffeqarfinnut attuumassuteqartunut, pisortanut, qajartortartut peqatigiiffiat, katersugaasivik aammalu amutsivimmut il.il. ataatsimiisitsisoqarluni. Sisimiuni umiarsualiviup allilerneqarnissaa pillugu pitsaasumik tiguneqarpoq, tassani tusarniaaffigineqartut illoqarfiup ineriartortinneqarnissaanut suliniut pingaaruteqartutut isigimmassuk, taamatullu unammillernartoqassagaluarpat aaqqiissutinik nassaarniarnissamut piareersimallutik. Suliap 2012-imi apriilip ingerlanerani aallartinneqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq, 2013-imili kingusinnerpaamik maajip aallaqqaataani umiarsualiviup atuutilernissaa naatsorsuutigineqarluni. Allaffeqarneq Kommunimi pisortaaneq Paneeraq Olsen Tlf Aningaasaqarne rmut, Teknikkimut Avatangii-sinullu pisortaq Laust Løgstrup Tlf Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 1,6 Missingersuutit iluarsisat 1,4 Atuineq 1,3 Atuivallaarneq (+) / Atuinikippallaarneq (-) -0,1 Kontoqarfiit 36, 37 side 44

45 Kulturi sunngiffillu 2011-mi pingaartitat Suliniutit Atuakkanik atorniartarfiit, innuttaasunik paasititsiniaaneq, kiisalu kulturi timersornermullu tunngasut Kulturip unnua pisartuartussatut inissinnikuuvoq, tamatumanilu suliffeqarfiit amerliartuinnartut peqataasalernikuullutik. Aaqqissuussineq januaarimi pisarpoq. Inuiattut ullorsiorneq Sisimiuni siullermeertumik ullormi ataatsimi ingerlanneqarpoq, aammalumi kulturisiornermi sammisassarpaalussuit 2011-mi ingerlanneqarsimallutik. Timersornermi Nunatsinni pissartanngorniuunnernik aaqqissuussisutut pingaarnertut sammisaapput mi Sisimiut U-19 assammik arsarluni pissartanngorniuunnermut, inersimasunut isikkamik arsarnermut qaannamillu unammisitsinermut aaqqissuisuuvoq. Kalaallit Nunaanni Volleybold-imi, nerrivimmilu arsaararnermi pissartanngorniuunnerit Maniitsumi ingerlanneqarput. Kommunimit hold-it unammigaangata Qeqqata Kommunia -nik illersuillutik nilliasut tusarsaasarput. Qeqqata Kommunianit timersortartunut unammisimasunut tamanut qujanaq, minnerunngitsumillu nunatsinni pissartanngortunut qujanaq. Timersornermi peqatigiiffiit ukiup ingerlanerani timersornermik GIF-p aaqqissugaanik unammisitsinernik pikkorissartinneqarsimapput. Arsarnermik ilinniarfiit Sisimiuni Itillimilu ingerlanneqarput p ingerlanerani Qeqqata Kommuniani timersornermut politikki assigiissaartoq suliarineqarpoq. Sunngiffimmi atuartitsineq tamanut neqeroorutaavoq, atuarnissamillumi periarfissarpassuit neqeroorutigineqarsimallutik. Ilaatigut ukiup ingerlanerani suliaasimasunik saqqummersitsineq marsip naalernarani atuarfiup timersortarfeeraani ingerlanneqarsimalluni. Aaqqissuussinerlu ornigarneqarluarsimaqaluni. Maniitsoq sunngiffimmi klubbimik namminersortumik ingerlatsisoqarpoq, qaammammusialinnik aqutsisoqarluni tullersorteqarlunilu, taakkulu saniatigut akunnermusialinnik tallimanik sulisoqarluni. Nunaqarfinni sunngiffimmik klubbimik akunnermusialinnik sulisoqartumik ingerlatsisoqarpoq, Kangaamiuni ataatsimiittarfimmi sammisaqartitsinerit ingerlanneqartarput, Atammimmi minihallimi ingerlanneqartarlutik aammalu Napasoq-mi katersortarfimmi ingerlanneqartarlutik mi Sisimiut takornarissanik angallassisunik umiarsuarnik tikinneqarnikinnerusimapput, tamatumanilu nunarsuarmi aningaasarliorneq peqqutaasimalluni. Sisimiut Katersugaasiviat umiarsuamik takornarissanit tikittartunit ornigarneqarluartut amerlanngitsut ilagivaat, taamaattumillu tamanna katersugaasivimmi sulisunut unamminartuusimalluni, katersugaasiviullu eqqaa illoqarfitoqarlumi soqutiginarsarsimallugit, saqqummersitsinerillu arlallit aaqqissuunneqarsimapput sulinermut tulluarsarlugit. Katersugaasiviup ammarsarfii side 45

46 allanngortinneqarlutik, takornarialerisullu suleqatigalugit isernermut akiliuteqartarneq aaqqinneqarsimalluni. Maniitsumi katersugaasivik nunasiaataanerup nalaani illutoqqaniippoq, qalipakkanik, qanga piniutinik, aalisarnermi atortunik, kalaallit assuutaannik, pattagiatoqqanik allarpassuarnillu saqqummersitsinerit ingerlanneqartarlutik. Katersugaasivik ulluinnarni akunnerni sisamani ammatinneqartarpoq p ingerlanerani Kangaamiut katersugaasivittaarpoq. olitikkikkut aatsimiititaaq nniartitaanermut, lturimut sunngifmmullu ataatsimiitiiaq. øren Alaufesen (A), ulittaasoq orten Siegstad (S) elyn Frederiksen ) eathe Poulsen (IA) atrine Larsen Lenrt (IA) Killiffik 2011 Suliat kulturimut sunngiffimmullu attuumassuteqartut Ilinniartitaanermut, kutlturimut sunngiffimmullu ataatsimiittaliamut saqqummiunneqarsimasut Suuneri Sisimiuni Atuakkanik atorniartarfimmut takkuttarsimasut Sisimiuni atuakkat atorneqarsimasut Sisimiuni internetsimik, atuakkanik atorniartarfimmik (maskiinat marluk) atuisimasut Sisimiuni Katersugaasivimmi saqqummersitsinerit Sisimiuni Katersugaasivimmik takuniaasimasut llaffeqarneq qutariinnermut nniartitaanermullu sortaq beke Møller nsen mj@qeqqata.gl Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 30,7 Missingersuutit iluarsisat 31,1 Atuineq 29,1 Atuivallaarneq (+) / Atuinikippallaarneq (-) 2,0 Kontoqarfiit 53, 55, 56, aamma 59 side 46

47 Kulturi sunngiffimmullu tunngasut 2,0 mio. koruuninik atuinikinneruffiusimapput, tamatumanilu pingaarnertut sunngiffimmi atuartitsinerup annikilliartornera aamma katersugaasivinni atuinikinneruffiusimanerit peqqutaanerusimallutik. side 47

48 Teknikkikkut suliaqarfiit Suliniutit Aqquserngit teknikkikkullu suliat allat. Kuuffissuit eqqaaveqarnerlu pilersaarusiorneri. Sanaartornermi aqutsineq Sisorartarfik sisorartafiliornerillu. Assaquttap pisortallu iluarataasa nakkutigineri mi pingaartitat Pilersaarusiorneq Kommunimi pilersaarutip qarasaasiamut ikkussuunnera pingaartillugu ingerlanneqarnikuuvoq. Kommunimi pilersaarummut tapiliussat arlaqaqisut suliarineqarsimapput, makkuusut 39. Qulimiguulimmut mittarfeqarfik 40. Kangerlussuarmi najugaqarfissiat 41. Akiani imm. A-22 aamma Eqqaavimmut Aqqummi ilinniartunut inissiat 43. Umiarsualivimmi aqqusineq appakaaffissaq 44. Minngortuunnguup Atuarfia 45. Sanaartornermut Ilinniarfiup sungiusartarfia 46. Umiivitsiap kujataatungaani ilinniartunut inissiat Nalunnguarfik sinerlugu pisuinnarnut aqqusineq nutaaq, Kulturikkut Illorsuup eqqaani BMX-ertarfik kiisalu pisuinnarnut aqqusinermut kulturikkullu illorsuarmut atatillugu timigissarnermut atortut, Kangerlussuup aqutsivigineqarnerata atuutsilernera 2011-mi naammassineqarput. Umiarsualivimmi pilersaarummik nutaamik, ilaatigut pinngortitamut sunniutaasinnaasunik misissueqqissaarnertalimmik pilersaaruteqarpoq. Qatserisartoqarneq Kommunimi qatserisartut pisortaanik marlunnik atorfeqartitsineq naammaginartumik ingerlasimavoq. Namminersorlutik Oqartussalli piumasarisimavaat, sillimaniarnermut pisortamik atorfinitsitsisoqarnissaa, taamaalilluni 2012-imiit sillimaniarnermut atorfik allagarsiunneqassaaq. Sisimiuni nutaamik qatserisartunut biilisinissaq missingersuutinut ilanngutaavoq, biilinilli eqqussiviup matuata mikivallaarneranik peqquteqartumik unitsiinnarallagaalluni. Qatserutaasivimmi 2012-imut biilinut eqqussiviup allinissaa missingersuusiugaavoq. Qatserisartunik ilinniartitsineq naammaginartumik ingerlavoq, sillimaniarnikkullu namminersornerullutik oqartussat piumasarisaat naammassineqarlutik. Qatserisartut nutaat piffissami aggersumi tunngaviusumik ilinniagassat aqqusaassavaat. Inuk ataaseq qaqqani annaassiniarnermik pikkorissarneq iluatsilluartumik peqataaffigisimavaa, allallu iliuuseqarnermi pisortatut ilinniarneq peqataaffigisimallugu. Sisimiut Aqquserngit Akiani aqqusineq nutaaq, ilinniartunut inissianut 30-nut ingeniørinngorniallu inisiaannut aqqusineq nutaaq asfalterneqarsimapput. Annertuutigullu suliatut Saamualip aqquserngata affaa Akianullu ikaartarfup tungaanut aqqusineq pingaarnertut iluarsaanneqarlutik. Adammip aqq., Fahlip aqq. aammalu Karl Sivertsen-ip aqq. sinerlugit pisuinnarnut aqqusiniliortoqarluni. Tamakku saniatigut side 48

49 asfaltilersuut atorlugu entreprenørit suliaannut sioqqanik ussissunik immiisoqarsimalluni. Asfaltiliuut 1960 ik-kunneersoq aserfallattorujussuanngornikuuvoq, Bilutainer -imillu aatsiteriffittaa ikuallassimalluni, tamatumalu kingunerisaanik ulluni sisamani uninngasoqarsimalluni. Bilutainer -it nutaat marluk uninngatitsivissatut kissaavissatullu, nappartanut 200 literinut bitumenimillu aatitsivimmut taarsiullugit 2012-imi siunissamilu atugassatut pisiarineqarput imiit 2013-imut ataatsimik piseqqinnissaq naatsorsuutigineqarpoq. Kuuffissuit Qeeqimi kuuffissuit isumannaallisarlugit iluarsaanneqarsimapput. Kuuffissuilli nutaannginnerusut qerisoortaramik milittoortarlutillu, taamatullu aamma imikoq suli ajornartorsiutaapput. Saligaatsuutitsineq aputaajaanerlu Aputaajaanermut saligaatsuutitsinermullu aqquserngit quasattut siorarterneqarnissaat aammalu aqqusinerni, pisuinnaat aqqutaani, illoqannginnersani majuartarfeqarfinnilu ujaraaqqanik eqqakkanillu piiaaneq ilaavoq mi aputaajaaneq annertusimavoq, tassa ukiarneraniit upernarneranut piffissaq sivisusimammat. Upernarnerani saliineq ukiut siuliitulli illoqarfimmi peqatigiiffinnut akililaarlugit isumagitinneqarpoq. Pisuussutit uumassusillit Tamakkununnga ilaapput uumasut akornutaasut, tamatumanilu annertunerpaamik pineqarlutik qimmiliviit qimminillu nakkutilliisut qimminik kapoorisarnerat il.il. Sisimiuni qimmit paarisaalluagaapput, paarsinerlunnerillu politiinut nalunaarutaasimasut ikitsuinnaasimallutik. Kommunip suliffeqarfiutai assigiinngitsut Tamakkununnga ilaapput nunaqarfinni illut kiffartuussiviit, taamatullu aamma illut sulliviit tamanik atorneqarsinnaasut. Sarfannguani kiffartuussivik iluarsartuunneqarnikuuvoq. Tamakkununnga ilaapput nunaqarfinni illut kiffartuussiviit errorsisarfittallit, taamatullu aamma illut sulliviit tamanik atorneqarsinnaasut. Kontomi aamma ilaavoq, Sisimiuni kalaalimineerniarfimmik ingerlatsineq, kommunimilu illuaqqat piniariartarfiit. Illuaqqat piniariartarfiit sumiiffimmi aalisartunit piniartunillu ataatsimoorullugit tamakku tiguneqarnissaat TAA-mit akuerineqarnikuuvoq. Peqatigiiffiit tamanna akuersaarnikuuvaat, taamalu 2012-imi tunniussineq pisinnaassalluni. Sisimiuni kalaalimineerniarfik 2011-mi 2010-mut sanilliullugu annikikkaluamik isertitatigut qaffariarsimavoq, tassa 4,7 mio. koruunit tungaannut. Ingerlatsineq eqqarsaatigalugu piniartunik oqaloqatiginninneq aallartissimavoq, tamatumani pitsaasumik angusaqarnissaq akaareqatigiinnerunissarlu eqqarsaatigalugit. Teknikkikkut ingerlatat allat Kommunip sannavia teknikkimut avatangiisinullu immikkoortortap illoqarfimmi sulisuisa atortuisalu inissisimaffigivaat. Atortuutit sulisullu aqqusinilerinerni, soorlu asfalterinerni, aputaajaanerni saliinerni il.il. atorneqartarnissaat siunertaavoq. Ukiup side 49

50 ingerlanerani atortuutit annikinnerusutigut taarserneqarnikuupput, ilaatigut usilersuummik mikinerusumik pisisoqarnikuulluni, tassa Volvo L90C-mut taarsiullugu. Ingerlatsinikkut immikkoortortamut atatillugu Itillimi sisamanik assakaasullit ajutoormata taartissaanik pisisoqarnikuunngilaq. Massakkumut sisamanik assakaasulik atuarfiup pigisaa atorneqarpoq, piffissarli alimasinnerusoq isigalugu pitsaanerusumik atorluarnerusinnaasumillu aaqqiissuteqartariaqarluni. Ikuallaavik Ikuallaavimmi imaqqortussutsikkut ajornartorsiuteqarpoq. Eqqagassat immikkoortiterneqarnerisigut piaanermik ingerlatsisoqarpoq, ilaallu atoqqinneqarsinnaasutut allanngortinneqarlutik mut sanilliullugu ingerlatsinermi unittoortarnerit annikillisimaneratigut, kiassarnermullu akit qaffassimaneratigut, kiassarnermut isertitat 2,1-imiit 2,7 mio. koruuninut 2011-mi qaffassimavoq miilli ingerlatsineq pitsaanerulersimavoq p ingerlanerani ikuallaaviup eqqagassanut angisuunut aserorterutaa arlaleriarluni unittoortarsimavoq, 2012-imilu nutaamik saviminernik immikkoortitsisinnaasumik pisinissaq sulissutigineqassaaq, savimerngimmi taakkuupput ingerlatsinermik unittoortitsisartut. Eqqagassalerineq anartaajaalerinerlu 2011-i eqqagassalerineq anartaajaalerinerlu ingerlalluarsimavoq p naalernerani eqqagassalerineq containerinillu imaarsinermut isumaqatigiissut atorunnaassaaq, soorlu anartaajaalerinermut isumaqatigiissut aamma 2012-ip naalernerani atorunnaassasoq imi ataatsimoorussamik isumaqatigiissuteqarnissaq sulissutigineqarpoq. Maniitsoq Aqquserngit Maniitsumi aqquserngit ataatsimut isigalugit ajunngillat, annertunerusumik ajornartorsiorfigineqaratik. Taamaattumik aqquserngit nungukkiartornerinut nalinginnaasumik aserfallatsaaliinernik taamaallaat pisariaqartitsillutik mi asfaltilersuineq ingerlanneqarpoq, 2012-imilu asfaltilersuinerit ingerlateqqinneqarnissaat pilersaarutaalluni, tassani kommuni Nukissiorfiup innaallagissiorfiata nutaap eqqaani asfalterissalluni. Kuuffissuit Iliveqarfiup kangerliumanerani kuuffissuaq milissimaneratigut annertuumik ajornartorsiorfigineqarpoq. Ammarniarnera iluatsissimanngilaq, taamaattumik mi imaanut ledningip, Namminersorlutik Oqartussat iluarsartuussinermut aningaasaliissutaanik taarserneqarnissaa pilersaarutigineqarpoq. Suliassarli imut kinguartinneqarnissaa pisariaqarsimavoq. Saligaatsuutitsineq aputaajaaneq ilanngullugu Aputaajaanermut saligaatsuutitsinermullu aqquserngit quasattut siorarterneqarnissaat aammalu aqqusinerni, pisuinnaat aqqutaani, illoqannginnersani majuartarfeqarfinnilu ujaraaqqanik eqqakkanillu piiaaneq ilaavoq. Upernaakkut saliinerit kommunip sulisuinit ingerlanneqartarpoq. Pisuussutit uumassusillit side 50

51 Qimminik qitsunnillu angalaaginnartunik toqoraaneq ilaavoq. Kommunip ingerlatai assigiinngitsut Immikkoortumi nunaqarfinni kiffartuussinermut illut aammalu sulliviit ataatsimoorussat tamanit orninneqarsinnaasut ilaapput. Kontomi ingerlatanut aamma Maniitsumi Kangaamiunilu kalaalimineerniarfiit ilaapput imi Maniitsuni aaqqiineq malillugu kalaalimineerniarfiup ingerlanneqarnissaanut aallartinneqarneranili, ukiumut kaaviiaartitat 2 mio. koruunit missaaniittarput. Kalaalimineerniarfiup ingerlanneqarneranut 2012-imi suliariumannittussarsiuunneqassaaq. Teknikkikkut ingerlatat allat Kommunip sannavianik ingerlatsineq, tassani kommunip atortui qamutaalu aserfallatsaalineqartarput. Taakku saniatigut sisorarfinnik piareersaanerit aammalu bussinik ingerlatsineq. Bussinik ingerlatsineq 2011-mi aallartippoq. Sisorarfinni piareersaasarneq naammaginanngitsumik ingerlavoq, tassani qamussuit marluusut akulikitsumik ajornartorsiutigineqarnerat peqqutaalluni. Eqqagassalerineq anartaajaalerinerlu Anartaajaalerinermut atatillugu, sapaatip akunneranut pingasuniit marlunnut imaarsisalernermi, entreprenørinut Maniitsumi Kangaamiunilu imaarsisartunut ajornartorsiutinik pilersitsivoq. Sumiiffinni majuartarfiit amerlanerujussuata, puussiallu ulikkaaqqavallaartarneri peqqutaallutik, sulisunut oqimaappallaarpoq. Pilersuinermut ingerlatsiviit allat Puttasut, ikuallaavik, tigooraavik aammalu eqqaavissuaq ilaapput mi ikuallaavik annertunerusumik ajornartorsiuteqarani ingerlavoq mi eqqagassalerinermut atatillugu isertitat appariartorsimapput, tassani INI qatsissumi inissiat inoqanngitsut unitsillugit nalunaarutigisimanerata kingorna, aammalu eqqaavissuaqarnermut akiliutit apparsimallutik, aningaasaqarnikkut ingerlanerliorneq peqqutaaqataasunut ilaagunarpoq olitikkikkut ataatmiititaliaq knikkimut avatangiisillu ataatsimiititaliaq arl Davidsen (S), forand ans Frederik Olsen (S) orten Siegstad (S) nda Berthelsen (IA) ga Berthelsen ungdahl (IA) Killiffik 2011 Suliat Teknikkimut avatangiisinullu ataatsimiititaliamut saqqumiunneqarsimasut Suuneri 81 Naunaminertanik atugassiinermut akuersissutit Sanaartornissamik akuersissutit Sisimiuni 523-t Maniitsumi 40-t Sisimiuni 44-t Maniitsumi 11-t side 51

52 Allaffissorneq Laust Løgstrup Aningaasaqarner mut, Teknikkimut avata-ngiisinullu pisortaq (+299) Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 45,0 Missingersuutit iluarsisat 41,8 Atuineq 42,1 Atuivallaarneq (+) / Atuinikippallaarneq (-) 0,3 Kontoqarfiit 2 aamma 6 0,3 mio. koruuninik atuivallaarnermi, pingaarnertut kuuffissuarmik aputaajaarnermillu ingerlatsinermut, entreprenørit maskiinaanik aserfallatsaaliinermi aammalu sullissinermi akiligassiissutinik nassiussuisoqarsimanninngeranut atatillugu ingerlatsinermut aningaasartuutit peqqutaapput, soorlu aamma ikuallaavimmut atatillugu aningaasartuutit peqqutaaqataallutik. side 52

53 Allaffissorneq 2011-mi pingaartitat Innuttaasunik kiffartuussineq Innuttaasunik kiffartuussinerup assigiiaarnerulernissaa anguniarlugu Qeqqata Kommunia kommuninik allanik namminersorlutik oqartussanillu suleqateqartariaqarsimavoq, tassa innuttaasunik sullissisunut innuttaasunullu paasissutissinermi quppersagaliornertigut. Siunertamut atatillugu KANUKOKAmi Sullissivik pilersinneqarsimavoq, tassanilu kommunimi assigiinngitsutigut qanittumik suleqataasut quppersagaliornikkut ilisimaarisamikkut peqataatinneqarsimapput mi Maniitsumi innuttaasunik kiffartuussivik pilersinneqarpoq, taamaalilluni illoqarfinni nunaqarfinnilu tamani innuttaasunik toqqaannartumik kiffartuussiveqalerluni. Innuttaasut saaffiginnissutaasa amerlanersaat kiffartuussivinniit isumagineqarsinnaalernissaat siunertaavoq, immikkulli ittutigut saaffiginnissuteqartoqartillugu immikkoortortanut ingerlateqqinneqartassallutik. Pingaartitat Kommunit kattussuunnerisigut kommunini periutsit, anguniakkat pingaartitallu assigiinngitsuusut katiterunneqarput. Ataatsimoorussamik toqqammaveqanissaq ataatsimoornissarlu anguniarlugit kommunalbestyrelsip allaffeqarfiullu ataatsimoortumik anguniagassat pingaartitassallu suliarinikuuaat. Qeqqata Kommuniani pingaarnertut eqqarsaatersuutit tassaapput, Kalaallit Nunaanni Ineriartorfittut akisussaaffimmik tigusinissaq, periarfissallu naapertorlugit piviusunngortitsinissaq suliniutigineqarpoq. Tamanna kommunimi pingaartitat tallimaasut: Kajummissuseq, akisussaaqataaneq, ataatsimoorneq, pisinnaasatigut ineriartortitseqatigiinneq oqaloqatigiinnerlu aqqutigalugit ingerlatsisoqassalluni ip ingerlanerani ulluinnarni pingaartitat ersarissigaluttuinnalersimapput, allaffeqarfiillu ataatsimut annertuumik iliuuseqarnertigut, soorlu eqqiaaqatigiinnikkut nunaliaqatigiinnikkullu akisussaaqatigiinneq ersersinniarsimallugu. Ukiup naalernerani anguniakkat pingaartitallu kommunip suliffeqarfiinut tamanut agguaanneqarput. Kommunip pilersaarusiorneqarnera Kommunip aaqqissuussaanerani pingaarutilik alla tassaavoq, ataatsimoortumik pilersaarusiornissaq. Pilersaarusiornermi periusissatigut killiffiit kommunimilu ineriartortitsinissaq innuttaasunik ataatsimiititsisarnerit kingunerannik 2010-mi kommunalbestyrelsimi aalajangiiffigineqarpoq mi pilersaarusiornermi periusissat ingerlateqqinneqarput, kommunimilu pilersaarusiaq naammassingajalivilluni. Kommunimi pilersaarusiatut siunnersuut 2012-ip upernaavani naammassineqassasoq naatsorsuutigineqarpoq, tamatumalu kingorna side 53

54 kommunalbestyrelsi nunaqarfinnilu aqutsisut innuttaasut ataatsimiititsisarnerisigut malinnaatissavaat imi ukiup affaani kingullermi kommunimi pilersaarusiaq inaarutaasumik akuerineqassasoq naatsorsuutigineqarpoq, taamaalillunilu kommunimi pilersaarusiaq nutaaq tamakkiisumik malinnaalissalluni. Taamaalilluni kommunalbestyrelsip 2012-imiit 2024-ip tungaanut ineriartortitsinissami killiliussassat pigilissallugit. Killiffik 2011 Suliat Aningaasaqarnermut ataatsimiititaliamut 219 saqqumiunneqarsimasut Suliat Kommunalbestyrelsimut saqqumiunneqarsimasut 150 Suuneri Allaffissornikkut atorfillit 158 Ingerlatsineq Mio. kr Missingersuutaaqqaartut 93,4 Missingersuutit iluarsisat 97,3 Atuineq 92,9 Atuivallaarneq (+) / Atuinikippallaarneq (-) -4,4 Kontoqarfik 1 Kontoqarfimmi atuinikunnerunermut tunngaviunerusutut taaneqarsinnaavoq, kommunimi allaffissornikkut kontonut iluarsisanut sanilliullugu 3,6 mio. koruuninik atuinikinneruneq, akimoortumillu suliatigut 0,9 mio. koruuninik aamma atuinikinneruneq. side 54

55 Sanaartorneq Suliniutit Matumani kommunip akisussaaffiinik sanaartortitsinerani suliniutit pineqarput mi suliaqarneruneq Sisimiut Niviarsiaq-p eqqaani utoqqarnut inissiat aqqaneq-marluk sanaartorneqarput, beton-imik suliat naammassineqareerput, sanasullu illut matoorlugit ingerlallugit. Kiassarnermut attaveqaatit kiassaateqarfimmut B-1525 attavilerneqarput, ikuallaavimmiillu kiammik annertunermik atuinissamut attavilerneqarlutik. Kommunip suliffeqarfiini majuarissanik pilersuineq suli ingerlavoq, soorlu atuakkanik atorniartarfimmi matu elektriskiusumik ammartartoq. Nalunnguarfik sinerlugu pisuinnaat aqqutaanik sanasoqarpoq, sananeqarneralu aningaasaliinikkut namminerlu kajumissuseqarnikkut pilersinneqarluni. Taseraliup eqqaani kommuni eqaarsaarnermut atortunik pilersitsivoq. Containerinut inissiiviup 1-ip eqqaani kangerluaarsunnguami puttasoq nutaaq ikkunneqarpoq, taamaalilluni containerinut inissiivimmut umiatsiaaqqamik toqqaannartumik orninneqarsinnaassalluni. side 55

56 Minngortuunnguup Atuarfiata nutarterneqarnissaanut aallarniutaasumik illutai nutaanngitsut pingasut piiarneqarput. Kussangasup eqqaani, arsaattarfiup eqqaani meeqqerivik 3 nutaaq sanaartorneqarluni aallartinneqarpoq. Quleriit akornanni matoqqasunik majuartarfiliinikkut, nutaamik allaffimmik sananikkut aammalu atisaajartarfimmik sananikkut, ikuallaavimmi sulisoqarnermut pissutsit pitsanngorsarneqarput. Kangerluarsunnguami inuutissarsiornermut immikkoortoq B8 sanaartorfigissarneqarluni aallartippoq, sakkortusaavimmut sarfamut sakkortuumut ledningi aammalu maqitsivinnut erngup aqqutaa atassuserneqarlutik. side 56

57 Umiarsualivimmi quersuup eqqaani J.M.Jensenip Aqqutaani biilit uninngasarfissaanut nutaamut, aqqusinermik allannguinermut atatillugu qaartiterinerit aallartipput, allannguinerup umiarsualivimmi sulisarnermut inissaqartitsilissaaq, soorlu aamma angallannerit isumannaannerulissasut. Maniitsoq Aqqusinernik asfaltilersuineq iluatsittumik ingerlanneqarpoq imi asfaltilersuinerit ingerlateqqinneqassapput, tassani kommuni Nukissiorfiup innaallagissiorfiata nutaap eqqaa asfalt-ilersussammagu. Annertusoq-mmi utoqqarnut inissiat 16-it sanaartorneqarlutik aallartinneqarput. Inissiat 2012-imi novembarip qaammataani naammassineqassallutik. Meeqqanut 98-inut meeqqerivimmik sanaartornissaq aallartinneqarpoq. Pelikaat eqqaani pinnguartarfiup arsaattarfiullu akornanni meeqqerivik sanaartorneqassaaq. Meeqqerivik 2012-imi oktobarip qaammataani naammassineqassaaq mi Ungusivik-mmi ilaqutariinnut ataatsinut illunut nunaminertat sanaartorfigissarneqarlutik ingerlateqqinneqarput imi juunip qaammataani suliat kingulliit naammassineqarnissaat naatsorsuutigineqarpoq. side 57

58 Kangerlussuaq Illorput typi 4-inut ikkussugassat pingasut Kangerlussuarmut nassiunneqarput, toqqavissallu pingasut naammassineqarlutik. Illut marluk matoorneqaleruttorput. Kangerlussuarmi kuuffissuarmik iluarsartuussineq, Politeeqarfiup eqqaaniittunut ingerlateqqinneqarpoq, taamaalilluni illut avannarpasinnerusut kuuffissuarmut attavilerneqarlutik, pumpeqarfiit siammasissunut taarsiullugu pumpestation 3- mut nutaajusumut ataatsimoortinneqarlutik. Kangerlussuarmi iliveqarfik nutaaq sananeqarpoq, Immikkoortumi tassani nunaqarfik taamaalilluni nalinginnaasunngortinneqarluni. Kangaamiut Kangaamiuni illorput 2000 marluk sanaartorneqarlutik aallartinneqarput. Illut ikkussugassat Namminersorlutik Oqartussanit nassiunneqarput imi maajip qaammataani illut naammassineqarnissaat naatsorsuutigineqarpoq. side 58