Strategi Talgild samleika

Transkript

1 Strategi Talgild samleika JUNI 2015 ANN DAMGAARD PETUR MITTÚN FRANKIE JENSEN BÁRÐUR HÁSKOR NICOLAI MOHR BALLE

2 Resumé... 3 Indledning... 4 Formål... 4 Proces... 4 Hvorfor skal Færøerne have en digital identitet?... 5 Baggrund og erfaringer med digital identitet... 6 Hvat er eina Talgild Samleika?... 6 Trygd og Tøkni... 6 Miðspjatt ella miðsavnað lyklagoymsla... 7 Søgan í Føroyum... 8 Hvad gør andre Lande?... 9 Kriterier for valg af løsning En Talgild samleika der passer til færøske forhold Trygdarkjarni (PKI) Borgara- og lyklakort Trý trygdarstig Mobil ID Near field communication (NFC) Lyklaumsiting Felags innritan Skjalaundirskrift Virkissamleiki Starvsfólkasamleiki Fulltrui Hovedtidsplan og økonomi Tíðarætlan Kostnaðarmeting

3 Resumé Arbejdsgruppen vedrørende Talgild Samleika anbefaler, at der hurtigst muligt etableres en Talgild Samleika til det færøske samfund. Færøske virksomheder, borgere og det offentlige har et stærkt voksende behov for at kunne identificere sig digitalt over for hinanden i forbindelse med udveksling af oplysninger digitalt. Desuden er der behov for at kunne sætte en juridisk bindende digital underskrift på juridisk bindende dokumenter. Arbejdsgruppen anbefaler at den færøske løsning til digital identitet etableres som en decentraliseret løsning, hvor borgeren opbevarer sin private nøgle fysisk i en chip på et borgerkort/nøglekort eller Simkort. Løsningen etableres fysisk på Færøerne under offentligt ejerskab. Løsningen etableres med mest mulig involvering af færøsk viden og erfaring, der vil dog være dele af løsningen som købes, idet særligt centrale dele af sikkerhedssystemet allerede er opfundet og internationalt annerkendt. Det anbefales derfor ikke at udviklet disse dele på ny. Arbejdsgruppen anbefaler, at den Talgilda Samleiki etableres med en trygdarkjarna baseret på decentral (miðspjadd) lyklagoymsla sammen med følgende 8 elementer: Borgara- og lyklakort Mobil ID Lyklaumsiting Felags innritan Skjalaundirskrift Virkis samleiki Starvsfólka samleiki Fulltrúi En Talgild Samleika løsning forventes at kunne være etableret på Færøerne i løbet af 4-5 år, fra der tages endelig beslutning og den nødvendige økonomi er bevilliget. Løsningen anbefales etableret i 3 faser. Fase 1 omfatter Mobil ID, Lyklaumsiting, Felags innritan. Når disse dele er etableret er løsningen klar til at tage i brug til almindelig identifikation mellem borgere og det offentlige/virksomheder. Fase 1 vurderes at være klart 1½-2 år efter projektstart. Fase 2 omfatter Borgara- og lyklakort og Skjalaundirskrift, hvis disse elementer ønskes etableret. Fase 2 kan starte parallelt med fase 1 og forventes at være klart 2-2½ år efter projektstart. Fase 3 omfatter Virkissamleiki, Starvsfólka samleiki og Fulltrúi. Fase 3 kan påbegyndes efter fase 1 er afsluttet og forventes at være klart 1½-2 år efter projektstart. Arbejdsgruppen estimere de samlede omkostninger forbundet med projektet fordelt over årene til at være: Stovnseting: uml. 20 mio. kr. yvir 3 ár Rakstur og varðveitsla: uml. 5 mio. kr. árliga Hertil kommer omkostninger forbundet med udstedelse af hhv. Borgerkort og nye Sim-kort. Der estimeres til ca. 15 mio. for borgerkort og ca. 2,7 mio. for Sim-kort. 3

4 Indledning Nærværende dokument beskriver resultatet af det arbejde, arbejdsgruppen vedrørende Talgild Samleika er kommet frem til. Arbejdet er udført i perioden april-juni Formål Formålet med nærværende Strategi for Talgild Samleika er: At belyse situationen og mulighederne for etablering af en digital identitet på Færøerne, med henblik på at anbefale en Færøsk model for Talgild Samleika. Det betyder, at vi belyser følgende: Analysere behovet og anvendelsesmulighederne forbundet med en Talgild Samleika Beskrive hvorledes andre lande omkring Færøerne har løst dette og udarbejde en overordet beskrivelse af de forskellige løsninger Beskrive eksisterende løsninger der helt eller delvist fungerer som en digital identitet Anbefale en løsningsmodel der passer til Færøske forhold Udarbejde en plan for det videre arbejde Udarbejde en business case for indførelse af en Talgild Samleika Proces Først og fremmest skal der beskrives et situationsbillede, der har til formål at belyse situationen omkring digital identitet, som den ser ud i dag. Det vil vi gøre ved dels at belyse behovene og de eksisterende løsninger på Færøerne, dels at beskrive hvad landene omkring os har gjort for at løse de samme udfordringer omkring en digital identitet. Samtidig analyseres det hvilke kriterier der bør ligge til grund for valg af en fremtidig løsningmodel. På baggrund af dette situationsbillede beskrives en model for den fremtidige løsning. Der udarbejdes så at sige et fremtidsbillede for indførelsen af en digital identiet. Sidst men ikke mindst udarbejdes et plan for det videre arbejde, således at beslutningstagere får et konkret bud på, hvorledes Færøerne kan flytte sig fra den nuværende situation frem mod den fremtidige situation. Herunder listes således de emner og leverancer projektgruppen bestræber sig på at levere til styregruppen den 25/ Belyse situationen på Færøerne 1. Belyse behovet for en digital identitet på Færøerne 2. Eksisterende Færøske løsninger, der helt eller delvist fungerer som en digital identitet Belyse situationen i lande omkring os 1. Eksisterede udenlandske løsninger til sikker digital identifikation 2. Lovgivning, retningslinjer og standarder 4

5 Belyse kriterier for valg af løsning Det forsøges kortlagt og beskrevet hvilke kriterie der politisk vægtes i forhold til valg af løsning. Tanken med dette er at give projektgruppen nogle retningslinjer for, hvilke kriterier der er vigtigst at tilgodese i forbindelse med valg af løsning, for at sikre bred politiks opbakning til strategien og det videre forløb. Anbefale en Færøsk model for digital identitet 1. Beskrive den logiske model for løsningen 2. Beskrive organiseringen omkring løsningen 3. Beskrive den tekniske løsning 4. Beskrive de behov løsningen tilgodeser 5. Forhold der stadig er uafklarede 6. Politiske/strategiske hensyn der ligger til grund for den valgte model Udarbejde et plan for det videre forløb 1. Hovedtidsplan 2. Økonomi Hvorfor skal Færøerne have en digital identitet? - Eitt ómakaleyst samleikaprógv Borgarar og vinna fara í alsamt størri mun at samskifta og avgreiða síni viðurskifti við tað almenna talgilt umvegis e-tænastur og borgaraportalar, og tí fáa øll sín egna talgilda samleika eitt talgilt samleikaprógv. Talan verður um ein og sama talgilda samleika, sum kann nýtast til innritan og eyðmerking á portalum og snarskivum, bæði hjá stovnum, myndugleikum og fyritøkum. Ein talgildur samleiki ger tað skjótari og einfaldari hjá borgarum at avgreiða síni viðurskifti. Samstundis verða mannagongdir hjá almennum stovnum minni tíðar- og orkukrevjandi, tí sloppið verður undan eitt nú at ljóslesa pappír. Seinnu árini er gerandisdagur okkara vorðin alsamt meira talgildur. Flestu upplýsingar verða varðveittar hjá teimum myndugleikum og fyritøkum, vit hava samband við. Vit borgarar goyma eisini upplýsingar okkara á teldum o.ø. talgildum tólum. Seinastu árini er tørvurin at kunna eyðmerkja seg talgilt vaksin støðugt. Fleiri og fleiri skipanir eru komnar við onkrum slagi av innritan, tá ið vit skulu hava ella senda upplýsingar til fyritøkur og stovnar. Sum tørvurin at geva upplýsingar sínámillum veksur, veksur eisini tørvurin at senda trúnaðarupplýsingar trygt og einfalt. Tí síggja vit, at alsamt fleiri lond seta í verk landsumfevnandi loysnir at eyðmerkja borgarar, fyritøkur og aðrar løgfrøðiligar myndugleikar. Við at seta í verk eina felags, talgilda loysn fyri alt samfelagið, fæst ein einføld skipan. Hetta merkir, at borgarin kann nýta ein og sama hátt til at innrita í skipanirnar. 5

6 Fyri samfelagið er tað stórur fyrimunur, av tí at tað skulu ikki stovnast fleiri ymiskar skipanir fyri tær einstøku tænasturnar, har eyðmerking og innritan er. Tí fer ein felags loysn fyri alt samfelagið at viðføra munandi sparingar fyri allar partar, bæði í tíð og umsiting. Baggrund og erfaringer med digital identitet Gennem snart mange år har der gentagne gange været tale om at indføre en fælles digital identitet under en række forskelige navne som Talgild udirskrift, NemID og MínLykil, men der er endnu ikke kommet en løsning, der lever op til de krav der stilles til en digital identitet. Hvat er eina Talgild Samleika? Ein talgild undirskrift er ein KT-skipan, sum ger tað gjørligt at 1) Vátta samleikan hjá einum persóni (t.d. tá innrita verður á eina heimasíðu) 2) Undirskriva juridist bindandi skjøl á telduni Ein innritingarskipan nøktar einans pkt. 2. Hetta kenna vit t.d. frá eskatt skipanini hjá Taks, har borgarar innrita við einum brúkaranavni og loyniorði og útfylla sjálvuppgávuna. Taks kann vátta samleikan hjá einum borgara, tá hann innritar á eskatt, og goymir síðani upplýsingarnar, ið borgarin tøppar inn. Men Taks kann ikki seinni prógva, at viðkomandi borgari hevur innlatið upplýsingarnar í sjálvuppgávuni. Við einari talgildari undirskrift kann borgarin talgilt undirskriva sjálvuppgávuna, áðrenn hon verður innlatin. Við hesari undirskriftini og sjálvuppgávuni kann Taks seinni prógva, at viðkomandi borgari hevur innlatið júst hesar upplýsingarnar. Trygd og Tøkni Øll tøknin í einari talgildari samleiki er grundað á Public Key Infrastructure (PKI), sum er ein tøkni, ið bleiv uppfunnin í 70 unum. Grundleggjandi merkir hetta, at hvør persónur fær ein privatan lykil, sum verður nýttir til at undirskriva skjøl. Hesin lykil skal varveitast á tryggum stað, har óviðkomandi ikki kunnu fáa fatur á honum. Í føroyska netbankanum er hesin lykilin goymdur í einari lyklafílu (EBJKeystore), og vardur við einum loyniorðið. Í dag verður tað ikki mett trygt at goyma lykilin á telduni. Tað er ymiskt hvussu londini kring okkum velja at goyma privata lykilin. Í Íslandi hava tey í mong ár goymt lykilin á chip inum á gjaldskortinum (Visa/Mastercard). Hetta er ein trygg loysn, men krevur at fólk hava ein chip-kortlesara bundnan til telduna. Hendan loysnin riggar illa saman við fartelefonum og teldlum, og tí hevur man júst gjørt tað møguligt í Íslandi at goyma lykilin á SIM-kortinum á fartelefonini. Hetta er ein trygg og praktisk loysn. Í Estlandi hava tey í mong ár havt eina líknandi loysn, har privati lykilin liggur á einum borgarakorti við chip ið, ella á SIM-kortinum á telefonini. Í donsku NemID loysnini hevur man av praktiskum áðum valt at snikka loysina eitt sindur ørvísi saman. Her liggja allir teir privatu lyklarnir á einum servara hjá Nets, og borgarar fáa atgongd til lykilin við einum loyniorðið og einari eingangskotu frá pappkortinum. Hendan loysnin krevur ikki chip-kortlesara ella 6

7 integratión við SIM kort, og er tí sera einføld at nýta. Harafturímóti eru sera strong trygdarkrøv til servaran hjá Nets, har allir lyklarnir liggja. Loysnirnar har privati lykilin er goymdur á einum chip ið, sum borgarin hevur í egnari varðveislu livur upp til krøvini frá EU um kvalifiseraða talgilda undirskrift. Arbeitt verður við at dagføra direktivið hjá EU, soleiðis at NemID og líknandi loysnir eisini vera umfataðar. Umframt trygga varveiðslu av privata lyklinum eru nógv onnur atlit at taka í einari PKI loysn, bæði mannagongdir, skrásetingar og skipanir. T.d. skal ein tænasta altíð vera til taks, sum kann vátta um ein undirskrift er gildug, um lykilin er sperraður o.s.fr. Av tí at hesin partur er sera kompleksur og trygdarviðkvæmur er ikki ráðiligt at menna hendan partin í Føroyum, men at nýta standardtøkni frá trygdarfyritøkum uttanlanda. Miðspjatt ella miðsavnað lyklagoymsla Ein privatur lykil skal handfarast trygt Tað er sera umráðandi, at privati lykilin verður handfarin trygt, tí lykilin er tín talgildi samleiki. Grundleggjandi kann tann privati lykilin goymast upp á tveir mátar: miðspjatt og miðsavnað. Flestu loysnir til talgildan samleikan eru grundaðar á eina miðspjadda loysn, har privati lykilin er í varðveitslu hjá borgaranum sjálvum. Í dag verður privati lykilin vanliga goymdur á einari trygdareind (SIM-kort, chipkort o.s.fr.), sum ger tað ógjørligt at kopiera lykilin. Harumframt er lykilin vardur við einum loyniorði, sum einans borgarin sjálvur kennir. Med en decentral løsning er systemet afhængig af teknologi og må derfor løbende fornyes, således at de nyeste teknologier borgerne anvender, fungerer sammen med den private nøgle og den digitale Samleiki. Dette stiller krav til at løsningen følger med den tekniske udvikling. 7

8 Talgildi samleikin í Danmark og Noregi er grundaður á eina miðsavnaða loysn, har allir teir privatu lyklarnir eru savnaðir á einum servara hjá Nets. Hetta setur sera strong krøv til trygdina og rakstrarumhvørvið, har allir lyklarnir liggja. Søgan í Føroyum Í Føroyum hava vit ongantíð havt eina felags talgilda undirskrift fyri alla tjóðina. Lyklafíla til netbankan Tó hava føroysku peningastovnarnir í nógv ár havt sína egnu talgildu undirskriftarskipan. Hendan skipan bleiv verksett av Elektron longu tá fyrsti Heimabankin kom á marknaðin í 90 unum. Hetta er sama undirskriftarskipan, sum enn verður nýtt í netbankanum. Sjálv undirskriftin er ein lyklafíla (EBJKeystore), sum liggur á telduni hjá kundanum. Við lyklafíluni og undirskriftarmerkinum (loyniorð) kann kundin undirskriva flytingar/skjøl. Peningastovnurin kann tí altíð prógva, at ein kundi hevur framt eina flyting ella undirskriva eitt lániskjal í netbankanum. Mínlykil - Ein trygg innritingarskipan Tá Mínboks bleiv tikin í nýtslu í 2013, var neyðugt at hava netbanka fyri at innrita í Mínboks. Fyri at loyva fólki at fáa Mínboks uttan at hava netbanka, bleiv Mínlykil innritingarskipanin ment. Mínlykil er ein trygg innritingarskipan, sum kann vátta samleikan hjá einum borgara (pkt. 1 omanfyri). Tá ein borgari biður um at fáa Mínlykil, skal hann upplýsa sítt p-tal. Skipanin heintar síðani bústaðin úr Landsfólkayvirlitinum, og sendur eitt vanligt bræv við einari tilmeldingarkotu til hendan bústaðin. Hetta verður gjørt fyri at tryggja samleikan hjá borgaranum. Mínlykil er ein felags innritingarskipan, soleiðis at ein borgari kann innrita á fleiri heimasíður við sama brúkaranavni og loyniorði, t.d. Mínboks, Taks og Tórshavnar Kommunu. 8

9 Av tí at Mínlykil ikki er ein talgild undirskriftarskipan, kann hon ikki nýtast av peningastovnunum í verandi líki. Møguleiki er tó fyri at uppstiga Mínlykil til eina verðurliga talgilda undirskrift. NemID Nýliga hava peningastovnarnir verksett eina avmarkaða útgávu av NemID til netbankarnar í Føroyum. Hetta er ein tryggari loysn enn gamla lyklafílan (sí meira undir Trygd og Tøkni), og harafturat riggar ein og sama skipan bæði á teldum, teldlum og telefonum. NemID skipanin í Danmark er býtt sundur í tvær undirskipanir; eina til peningastovnar og eina til tað almenna og aðrar privatar fyritøkur. Einans undirskipanin til peningastovnar verður nú verksett í Føroyum. Eru ynski um at fáa hin partin av NemID til Føroyar, mugu ávísar tillagingar gerast í NemID skipanini. Hvad gør andre Lande? Estland Den estiske løsning er en decentraliseret løsning, hvor borgeren opbevarer sin private nøgle i en Chip på sit Borgerkort (Et estisk identifikationskort, der fungerer som kørekort og pas også) eller på et nøglekort. Som alternativ til nøglekortene kan esterne også vælge at anvende en Mobil ID løsning, hvor den private nøgle ligger gemt på SIM-kortet i telefonen. Den estiske kortløsning kræver, at der anvendes en kortlæser. Brugeren er derfor afhængig af, at have en til rådighed, når kortet skal anvendes. Med den Mobil ID har brugeren kun brug for sin telefon, hvilket gør den mobile løsning nemmere at anvende, for brugere der i forvejen anvender en mobiltelefon. Esterne har udliciteret store dele af driften og administrationen til private virksomheder, der under konkurrence byder på opgaverne. Esterne har udviklet et enkel og brugervenligt system til digital underskrivelse af dokumenter kaldet DigiDoc. Esterne tilbyder stort set alle offentlige tjenester digitalt. Island Den islandske løsning er ligeledes en decentral løsning, hvor borgeren opbevarer sin private nøgle i chippen på sit almindelige bank hævekort. Som alternativ til dette tilbyder Island nu også en Mobil ID løsning, der som nævnt opbevarer nøglen på SIM-kortet. Island har oplevet en stor forskel i udbredelsen af brugen af deres digitale ID løsning efter de også tilbyder den som Mobil ID. Danmark Den danske løsning er en central løsning, hvor borgerens private nøgle opbevaret i en central nøgledatabase. Nøgledatabasen bliver driftet under store sikkerhedsforanstaltninger af Nets, som Danmark har valgt som leverandør af deres digitale ID NemID. NemID er etableret i samarbejde mellem det offentlige Danmark og danske banker. 9

10 Danskerne skal ikke have et fysisk kort hvor nøglen ligger på, da denne ligger centralt, i stedet har alle danske brugere et nøglekort, som er et lille papirkort, der anvendes som en del af sikkerheden omkring adgangen til den private nøgle. Uden dette fysiske kort kan NemID ikke anvendes. Løsingen anvendes bredt i forbindelse med mange forskellige tjenester der udbydes af det offentlige, banker og andre private virksomheder. Danskerne har i tillæg til deres NemID et sygesikringskort med magnetstripe, som anvendes til laveste identifikation på f.eks. biblioteker og hos de praktiserende læger. Danmark har etableret eboks som en digital postkasse til alle danskere. For at få adgang til eboks anvendes NemID, desuden er der via funktionalitet i eboks og anvendelse af NemID mulighed for at underskrive dokumenter digitalt. Norge Norske banker tilbyder på lige fod med danske banker NemID til deres kunder, der er således også i norge etableret en central løsning. Der er dog en enkelt bank der tilbyder Mobil ID til deres kunder og dermed tilbyder både en central og en decentral løsning til kunderne. I Norge har man ikke én digital ID, men kan vælge mellem flere forskellige digital signaturer. 10

11 Kriterier for valg af løsning Talgildi samleikin er samansettur av pørtum, og hvørt land samansetur sína skipan við støði í sínum tørvi. Eins og onnur lond hava vit í Føroyum okkara serligu ynskir. Arbeiðsbólkurin hevur tí gjørt ein myndil fyri eina loysn, sum hóskar fyri Føroyar við støði í hesum kravfestingum: Ein felags loysn (breið undirtøka) Borgarar, vinna og tað almenna skulu kunna nýta loysnina at samskifta sínámillum. Loysnin skal kunna nýtast í øllum pørtum av samfelagnum, so at borgarin kann nýta talgilda lykilin (samleikan) til at eyðmerkja seg hjá almennum stovnum og privatum fyritøkum. Allir borgarar skulu kunna nýta loysnina. Føroyskir førleikar og veitarar Føroyskir veitarar verða nýttir, so ein kann tryggja sær, at neyðugir førleikar eru her heima, og so at framtíðar rakstur og menning ikki eru bundin at útlendskari arbeiðsmegi. Trygg loysn Loysnin skal vera trygg, so at hon lýkur lóggávu og regluverk fyri økið, umframt krøv hjá Fíggjaeftirlitinum um trygd og reglur fyri hvítvask. Einføld og brúkaravinarlig Loysnin skal vera einføld og løtt at nýta hjá borgarum. Framtíðartryggjað og altjóðagjørt Loysnin skal vera framtíðartryggjað og smidlig í bygnaði, so at hon kann mennast til nýggjar tørvir. Hon skal eisini vera í samsvari við altjóða standardir og skipanir, so at føroyski, talgildi samleikin í framtíðini skal kunna nýtast í øðrum londum. Málið skal vera føroyskt og enskt Málið og allur tekstur til brúkaran skal vera á føroyskum. Við fyriliti fyri útlendingum skal tað eisini vera á enskum. Ognarskapur og staðseting skulu vera føroysk Tað almenna eigur og umsitur teir sentralu partarnar, sum fevna um trygdina. Viðkvæmar upplýsingar og trúnaðarupplýsingar um borgaran og sentralu partarnar av skipanini verða staðsettar í Føroyum. (Talgilt yvirræði). Fíggarligt skynsemi Samsvar skal vera millum vavið á loysnini og fíggingina. Gerast skal ein skynsom virkisætlan fyri loysnina. 11

12 En Talgild samleika der passer til færøske forhold Ein felags loysn fyri allar Føroyar Við støði í hesum kravfestingum og út frá eini kanning av, hvussu londini kring okkum hava gjørt, er arbeiðsbólkurin komin fram til eina loysn fyri tann føroyska, talgilda samleikan. Samleikin er samansettur av eini trygdarkjarnu og átta ymiskum pørtum. Borgarin fer at fáa í boði tveir hættir at nýta samleikan. Hann kann velja at nýta hann umvegis mobil-id ella umvegis eitt borgarakort, alt eftir hvat hóskar honum best. Trygdarkjarni (PKI) Trygg varðveitsla av talgilda samleikanum Som tidligere beskrevet, skal der først og fremmest tages en fundamental beslutning om, hvorvidt den digitale identitet skal være baseret på en central eller en decentral løsning. Arbejdsgruppen anbefaler, at en Færøsk digital identitet etableres som en decentral løsning. Føroyska loysnin verður grundað á eina miðspjadda loysn, eins og gjørt verður í flestum øðrum londum, eitt nú Íslandi, Finnlandi og Estlandi. Noreg er eisini nýliga farið at bjóða eina miðspjadda loysn til fartelefonir, umframt ta miðsavnaðu loysnina. 12

13 Væsentligste årsager til at anbefale en decentral løsning: Den private nøgle er fysisk hos borgeren Er sikkerhedsmæssigt mere enkel at drifte og administrere på Færøerne En decentral løsning driftet i Danmark af Nets (NemID) vil medføre begrænset indflydelse på løsningen En selvstændig Nets løsning kan muligvis placeres på Færøerne, men løsning vil være forholdsvist dyr og kræve at der etableres et større sikkerhedsapperat omkring nøgledatabasen. Ved at købe hele eller dele af løsningen fra forskellige parter og sikre viden om løsningen på Færøerne opnåes optimal raðisrætt Ein talgildur samleiki byggir á trygdartøkni, har hvør borgari fær sín egna privata lykil, sum verður brúktur til at innrita á heimasíður og undirskriva skjøl. Hetta kenna vit frá netbankanum, har privati lykilin higartil hevur ligið í einari fílu á telduni. Neyðugt verður at verkseta eina próvmiðstøð (Certificate Authority), sum váttar samleikan ella undirskriftina hjá borgarum. Strong trygdarkrøv eru til hesa skipan, og tí verður mælt til at nýta kenda og roynda tøkni, ið helst er grundað á almenna keldukotu (Open Source). Trygdarkjarnin inniheldur eisini aðrar trygdarskipanir, og mælt verður til at mest møguligt verður grundað á standard tøkni og helst almenna keldukotu. Av tí at trygdarkjarnin er so umráðandi fyri trygdina í skipanini, verða hesi forrit ikki ment frá grundini av í Føroyum. Neyðugt er kortini at hýsa skipanunum í Føroyum og at hava førleikarnar til at reka skipanirnar her. Borgara- og lyklakort Eitt kort til fysiskan og talgildan samleika Borgarin eigur tann talgilda samleikan og hevur hann um hendi. Vit nevna talgilda samleikan fyri borgarans privata lykil. Tann privati lykilin kann byggjast inn í kort av ymiskum slagi. Eitt nú hevur Ísland valt at byggja talgilda samleikan inn í gjaldskortini, sum bankarnir útflýggja. Fleiri lond hava valt at byggja hann inn í sim-kortini til telefonir; men tað er eisini møguligt at byggja hann inn í eitt borgarakort, eins og gjørt er í Estlandi. Við einum slíkum borgarakorti kann borgarin bæði eyðmerkja seg fysiskt og nýta kortið sum talgilt. Fyriuttan talgilda samleikan inniheldur borgarakortið mynd, navn, undirskrift og aðrar upplýsingar um borgaran. Borgarin kann nýta kortið uttan kotu á støðum, har hann møtir, og eitt starvsfólk kann kanna eftir og fáa staðfest, at talan er um rættan persón. Við at hava eitt kort, sum bæði er fysiskt og talgilt, fara borgarar at kunna eyðmerkja seg talgilt á t.d. apotekum, hjá lækna, við kommunalar snarskivur og aðrastaðni, har tað í dag er neyðugt at nýta pappírsmannagongdir, tá undirritast skal. Tað verður eisini møguligt at nýta kortið í øðrum høpi, eitt nú sum lánarakort, bensinkort o.s.fr. Til ber eisini at knýta kortið saman við koyrikorti ella passi, so at føroyskir borgarar einans nýtast eitt samleikaprógv, koyrikort og pass. 13

14 Í Estlandi hava allir borgarar fingið útflýggjað eitt nýtt samleikakort, ið bæði kann nýtast sum talgildur samleiki, pass og koyrikort. Borgarakortið verður nýtt saman við einum kortlesara, sum verður settur í USB-stikkið á eini teldu. Á telduni verður borgarin biðin um at velja sín lykil, sum er á kortinum, og síðan at skriva kotuna. Soleiðis eyðmerkir borgarin seg talgilt og kann nú avgreiða tað, sum hann hevur tørv á. Væsentligste årsager til at anbefale et borgerkort med indbygget digital ID: Borgere på Færøerne har ikke i dag et ID kort og der har med jævne mellemrum været tale om at indfører et sådan, f.eks. til Heilsutrygd. Færøske borgere identificere sig i dag ved dåbsattest, og et pas udstedt fra Danmark uden det færøske p-tal. I visse tilfælde godtages kørekortet også. Ved at koble et godkendt fysisk ID kort med en digital ID kan der etableres simple former for digital identificering ved skranker hvor en ansat bevidner at det er den rigtige person der identificere sig med kortet. En simpel identifikations løsning formodes at kunne anvendes af alle borgere, da denne ikke kræver andet end at borgeren medbringer sit borgerkort og kan finde ud af at sætte det i kortlæseren. Der kræves ingen kode. At udstede borgerkort til alle borgere er dog en dyr investering, idet et borgerkort med indbygget digital ID formodes at komme til at koste omkring 450,00 kr. pr. kort. Ved indførelse af kortet og efterfølgende 1. gangs udstedelse, anbefaler arbejdsgruppen at Landet betaler denne omkostning. Hvis borgeren mister sit kort og ved fornyelse af kortet efter fastsatte frister anbefaler arbejdsgruppen brugerbetaling på samme måde som det er kendt for Pas og Kørekort i dag. Trý trygdarstig Med indførelse af et borgerkort der sammenbilder fysisk og digital identitet opnås 3 sikkerhedsniveauer, uden borgerkortet, vil der kun være mulighed for at anvende de 2 øverste sikkerhedsniveauer vist i figuren 14

15 herunder. Tænastuveitararnir áseta sjálvir trygdarstigið til tær einstøku tænasturnar, alt eftir hvat fyri innihald og funktión, tær hava. Mobil ID Tú hevur altíð tín talgilda samleika við tær Rákið er, at alsamt meira savnast á fartelefonini. Aðrastaðni er longu gjørligt at gjalda við fartelefonini, og harvið slepst undan at hava gjaldskortið í lummanum, tá farið verður til handils. Atgongumerki, ferðaseðlar, busskort o.a. flyta seg eisini meira og meira yvir á fartelefonina. Tað er eisini gjørligt at goyma talgilda samleikan á fartelefonini. Tá er ikki neyðugt at hava annað enn fartelefonina við sær, tá ið ein skal undirskriva skjøl hjá læknanum, heinta heilivág á apotekinum ella innrita í netbankan. Privati lykilin til talgilda samleikan verður goymdur trygt á SIM-kortinum á fartelefonini. Lykilin er vardur við einum loyniorði, sum einans borgarin kennir, og tað er ógjørligt at kopiera lykilin úr SIM-kortinum. Tá ið tú skalt innrita á eina heimasíðu, skrivar tú títt telefonnummar og trýstir á innrita. Fartelefonin biður teg um loyniorðið, og síðan ert tú innritaður. Hetta er sera einfalt og krevur ikki annað enn sjálva fartelefonina. Tú kanst innrita frá øllum eindum, bæði teldu, teldli og fartelefon, uttan at tú skalt leggja nakað inn frammanundan; bara tú hevur fartelefonina hjá tær. Skipanin verður nýtt í Íslandi, Noregi, Finnlandi, Estlandi og fleiri øðrum londum. Fólk hava tikið sera væl ímóti hesari nýggju loysnini, ið bæði er einføld og brúkaravinarlig. 15

16 Væsentligste årsager til at anbefale en mobil ID løsning: Mobiltelefonen er i dag meget udbredt. De fleste borgere i primærmålgruppen for anvendelse af digital ID anvender mobiltelefoner og smart telefoner til en lang række formål og haver derfor altid telefonen på sig. Løsningen er enkel, brugervenlig og nem at implementerer Andre lande omkring Færøerne har gode erfaringer med indførelsen af mobil ID løsningen Near field communication (NFC) En ny teknologi kaldet Near Field Commuication er ved at vinde indpas i flere vestlige lande. Med NFC er det ikke nødvendigt med en kortlæser for at anvende den private nøgle indbygget i chippen på borgerkortet eller Sim-kortet. Nøglen kan anvendes ved hjælp af trådløs kommunikation. Det er stadig lidt tidligt at vurderer om NFC vil være en god løsning i forbindelse med den Færøske digitale identitet, idet meget afhænger af om teknologien tages i brug af de mange leverandører der leverer de apparater (telefoner, computer, smartphones og tablets) vi anvender. Disse må være udstyret med sendere og læsere til NFC kommunikation, for at teknologien kan anvendes. Det er derfor endnu for tidligt at afgøre om NFC er noget vi bør satse på. Lyklaumsiting Amboð til at umsita talgildar samleikar Tá ið ein borgari skal hava ein talgildan samleika útflýggjaðan, er neyðugt at møta persónliga og vísa samleikaprógv á staðnum. Borgarin fær tá ein byrjanarpakka við SIM-korti ella lyklakorti og ein faldara við nýtsluvegleiðing. Tað er ikki gjørt av, hvar borgarin skal møta fyri at fáa talgilda samleikan, men hetta kundi t.d. verið í peningastovni, telebúð ella á einum almennum stovni. Møguliga verður eisini gjørligt at biðja um ein talgildan samleika á netinum, og so verður byrjanarpakkin sendur við posti til adressuna, ið er skrásett í Landsfólkayvirlitinum. Ein slík skipan má góðkennast av Fíggjareftirlitinum, tí talgildi samleikin má lúka krøv um hvítvasking o.a. fyri at kunna nýtast í netbankanum. Tað verður neyðugt at menna skipanir til lyklaumsiting til starvsfólkini, sum útflyggja talgilda samleikan. Starvsfólkini skulu eisini kunna steingja ein samleika, um borgarin hevur mist sítt SIM-kort burtur ella hevur mistanka um misnýtslu. Ein heimasíða skal eisini mennast, sum greiðir frá talgilda samleikanum og loyvir brúkaranum sjálvum at umsita sín samleika, t.d. at broyta loyniorð og steingja samleikan. Felags innritan Bert ein háttur at innrita, bert ein lykil og bert ein kota Í øðrum londum hava ringar royndir verið av at leggja inn innritingarmyndina á sjálva heimasíðuna hjá tænastuveitarum, tí so mugu allir tænastuveitarar tillaga heimasíður sínar, tá ið broytingar verða gjørdar í talgilda samleikanum. 16

17 Tí verður ein felags innritingarsíða ment, og tænastuveitarum nýtist einans at hava eina leinkju til hesa innritingarsíðuna á heimasíðu síni. Tá ber til at verkseta nýggjar innritingarhættir, t.d. eitt borgarakort, uttan at tænastuveitarar skulu gera nakrar tillagingar. Eisini verður møguligt at innrita eina ferð og skifta ímillum heimasíðurnar hjá ymiskum tænastuveitarum, uttan at skula innrita umaftur. Tá verður gjørligt at menna samansjóðaðar tænastur, har borgarin innritar á t.d. TAKS, og síðan verður førdur víðari til Heilsuverkið, uttan at skula innrita umaftur. Innritingarsíðan verður grundað á opnar standardir, soleiðis at tað eisini verður gjørligt at innrita á t.d. Amazon við føroyska, talgilda samleikanum. Tað verður tó ikki eitt krav, at tænastuveitarar skulu nýta felags innritingarsíðuna. Væsentligste årsager til at anbefale en Felags innritingarsíða: At forenkle fremtidig proces ved opdateringer og fornyelser I forbindelse med anvendelsen af den digitale identitet. At gøre det nemmere for borgere at anvende identiteten på tværs af forskellige tjenesteudbydere. Skjalaundirskrift Einfalt og trygt at undirskriva skjøl Ein talgildur samleiki ger tað møguligt at undirskriva skjøl talgilt. Tað finnast grundleggjandi tveir hættir at undirskriva skjøl: Á einari felags undirskrivingarsíðu Lokalt á eindini hjá brúkaranum (teldu, teldli ella telefon) Undirskrivingarsíðan er ein heimasíða, har borgarin ella tænastuveitarar kunnu leggja skjøl til undirskrivingar. Her kann ein síggja, hvør hevur undirskrivað eitt skjal, og borgarin hevur øll síni skjøl samlað á einari heimasíðu. Borgarin skal ikki hugsa um trygdaravrit o.a., tí hetta tekur umsitarin av heimasíðuni sær av. Borgarin sleppur eisini undan at leggja inn nakað forrit ella nakra app fyri at undirskriva skjøl. Í onkrum førum er ikki gjørligt ella loyvt at nýta eina felags undirskrivingarsíðu, t.d. tá ið børsskrásettar fyritøkur skulu undirskriva viðkvæmar avtalur. Tí má tað eisini vera møguligt at undirskriva skjøl lokalt, antin á telduni sjálvari ella á einum servara hjá einari fyritøku. Føroyski, talgildi samleikin fer at loyva báðum møguleikum, og loysnin er grundað á somu tøkni, sum verður nýtt í Estlandi. Loysnin er grundað á EU-standard (XAdES), sum tryggjar, at loysnin er langtíðarhaldbar og kann nýtast tvørtur um landamørk. 17

18 Væsentligste årsager til at anbefale en løsning til digital underskrift: Der er behov for, at kunne underskrive dokumenter, der er juridisk bindende, i parallel til det vi kender fra dagligdagen i dag, når vi skriver under med kuglepen nederst på f.eks. en kontrakt. Ved anvendelse af det højeste sikkerhedsniveau for den digitale identitet, er der i teknisk forstand tale om at en given handling er underskrevet. Men der er behov for at bygge dette ind i en system sammenhæng, hvor brugeren får vist et given dokument og har mulighed for at underskrive det digitalt på samme måde som vi kender det fra den fysiske verden. - What you see is what you sign. Der er desuden behov for at etablere mulighed for at gemme juridisk bindende og underskrevet dokumenter et central sted således at disse altid kan fremfindes igen. Virkissamleiki Fyritøkur kunnu trygt lata upplýsingar millum sín Seinnu árini hava føroyskar fyritøkur og almennir stovnar ment sínar skipanir, og fleiri arbeiðspláss eru í dag nærum pappírsleys. Áður sendu fyritøkur og tað almenna upplýsingar millum sín við at taka avrit av skjølum, og hesi somu skjøl vóru skjalfest í ringbindum fleiristaðni sum skjalprógv fyri arbeiði og gjørdar avtalur millum partar. Í kjalarvørrinum á tøkniligu menningini hevur ein valt at kopiera hesa arbeiðsgongd, so at tað oftast eru somu upplýsingar, sum verða goymdar talgilt fleiri ymisk støð. Tá ið upplýsingar verða dagførdar einastaðni, men ikki allastaðni, koma tó støður í, har upplýsingar eru skeivar. Tað er ynskiligt at fáa skil á hesum, so at upplýsingar verða goymdar á einum og sama stað, har hetta er gjørligt, so meðan partarnir, sum hava heimild og tørv, kunnu fáa atgongd til teirra og kunnu nýta tær. Tí er tørvur á at kunna flyta upplýsingar millum ymisku skipanirnar hjá fyritøkum og stovnum á ein einfaldan og tryggan hátt. Somuleiðis hevur borgarin tørv á at kunna eyðmerkja eina fyritøku ella skipan, soleiðis at tryggjað verður, at tær upplýsingar, sum verða lætnar, verða lætnar røttu fyritøkum og stovnum. Som partur av myndlinum fyri talgilda samleika er tí tørvur at seta í verk ein virkissamleika. Væsentligste årsag til at anbefale en virkissamleiki: Der er behov for at udveksle oplysninger mellem systemer. For at muliggøre dette, er der brug for en måde, hvorpå disse systemer eller deres ejere kan identificere sig på, på en sikker måde. Starvsfólkasamleiki Sama eyðmerking við hús og til arbeiðis, men í ymiskum høpi Sum starvsfólk fremja vit okkara starv vegna arbeiðsgevaran. Tá ið fleiri og fleiri uppgávur verða framdar talgilt, verður tørvur á, at vit eisini kunnu eyðmerkja okkum sum starvsfólk. Hetta hava vit sum so altíð gjørt, og fleiri okkara hava undirskrivað skjøl í okkara starvi. Í hesum støðum undirskriva vit sum starvsfólk og ikki sum privatpersónar. Skulu vit so hava tveir samleikar? Nei, tað nýtist ikki, men tað kann vera eitt val, ið vit kunnu taka í samráði við arbeiðsgevaran. Sum meginregla er ikki neyðugt við einum serstøkum starvsfólkasamleika, tí tað er 18

19 møguligt at knýta okkara privata samleika at arbeiðsplássinum, og harvið ber til at skráseta tann einstaka at starvast í eini ávísari fyritøku ella ávísum stovni. Á tann hátt tørvar tí einstaka borgaranum bara ein lykil og at minnast eitt sett av kotum. Hugsanin við hesum partinum av talgilda samleikanum er at gera tað møguligt hjá arbeiðsgevarum at knýta afturat og melda frá starvsfólk. Tað er tó ikki hugsanin, at øll starvsfólk skulu knýtast at arbeiðsgevaranum, men bara tey, ið av ymsum orsøkum skulu fremja talgildar uppgávur vegna arbeiðsgevaran. Hvørji brúkararættindi, tað einstaka starvsfólkið fær, veldst um, hvørjum skipanum, tað arbeiðir við, og hetta verður skrásett hjá tænastuveitarunum. Tað er sostatt ein avtala millum eitt nú bankan og arbeiðsgevaran, hvørji ítøkilig rættindi starvsfólkið skal hava í teimum skipanum, bankin veitir arbeiðsgevaranum. Við eini sentralari skráseting av, hvørjir borgarar hava heimild at fremja talgildar uppgávur vegna ein arbeiðsgevara, kann arbeiðsgevarin taka heimildir frá einum starvsfólkii alt fyri eitt, um tørvur er á tí. Um tilknýtið millum borgara og fyritøku heldur uppat, ávirkar hetta ikki privatu nýtsluna av talgilda samleikanum hjá borgaranum. Hvis arbejdsgiver eller medarbejder af en eller anden årsag ikke ønsker at anvende den personlige identitet til arbejdsmæssige forhold, kan en medarbejder ID oprettes, således at medarbejderen anvender forskellig digitale ID privat og på arbejde. Væsentligste årsager til at anbefale samme digitale ID privat og på arbejde: Borgeren/medarbejderen skal kun huske en digital ID og kommer derved ikke til at blande nøglerne sammen. En chip kan kun indeholde en nøglefil. Der skal altså udstedes særskilt nøglekort eller SIM kort til medarbejder ID en. Anvendelse af Mobil ID til begge digitale ID er kræver 2 telefoner. Fulltrui Skjótt og einfalt at steðga øllum fulltrúum Í dag ber til at geva fulltrú í ymiskum KT-skipanum. T.d. kann ein geva makanum loyvi at síggja eins egnu kontu í netbankanum, ella geva dóttrini loyvi at innlata sjálvuppgávuna vegna ein sjálvan. Tað er neyðugt at geva fulltrú, tí annars er vandi fyri, at fólk geva sjálvan samleikan burtur. Eitt dømi er, tá fólk geva makanum brúkaranavn og loyniorð til netbankan, tí tá kann bankin ikki síggja, um tað er makin ella eigarin sjálvur, sum flytur pening. Tað verður mett skynsamt, at fulltrúin liggur í teimum ymisku KT-skipanunum, tí fulltrúin er knýtt at virkisøkinum. Í netbankanum eru ymisk sløg av fulltrúum, t.d. um ein skal síggja kontuyvirlit, kunna flyta pening, stovna lán o.s.fr., og skattaskipanin hevur onnur sløg av fulltrúum. 19

20 Tó er neyðugt skjótt at kunna steðga øllum fulltrúum á einum staði. Hetta kann vera viðkomandi, eitt nú tá ið makar skiljast. Tí verður mælt til at menna eina fulltrúaskipan, har borgarin kann skráseta, um annar borgari kann fáa loyvi at avgreiða viðurskifti hansara vegna. Tá ið t.d. dóttirin innritar á heimasíðuna hjá TAKS fyri at lata inn sjálvuppgávuna hjá pápanum, spyr skattaskipanin í fyrstu syftu fulltrúaskipanina, um pápin hevur loyvt fulltrú. Síðani verður hugt í sjálva skattaskipanina fyri at vita, um dóttirin hevur loyvi at lata inn sjálvuppgávuna. Fulltrúaskipanin er sera einføld, men samstundis er lætt og skjótt hjá borgaranum at steingja fyri øllum fulltrúum í teimum ymisku KT-skipanunum. Væsentligste årsag til at anbefale en løsning til fultrúi: Med indførelsen af en mulighed for at give fultrúi, kan det forebygges at borgere udleverer deres digitale identitet, med risiko for at dette kan misbruges. Hovedtidsplan og økonomi Tíðarætlan Stigini á leiðini Kostnaðarmeting Arbejdsgruppen har estimeret en ramme for gennemførelse af projektet med at etablere en digital identitet på Frøerne, som beskrevet ovenfor. Stovnseting: uml. 20 mio. kr. yvir 3 ár Rakstur og varðveitsla: uml. 5 mio. kr. árliga Borgararkort: 450 kr. pr. kort Simkort: kr. pr. Kort 20

21 Omkostningerne er fordelt over årene som vist i figuren her under Kostnaðurmeting tkr Rakstur Varðveitsla Stovnseting Simkort (35.000) Borgarakort (35.000) 21

22 Beregningen er baseret på nedenstående estimater: Trygdarkjarna Etablering Drift Borgarakort Etablering Nye Borgerkort Vedligeholdelse og umsiting Mobil ID Etablering Indkøb af licens 500 Udstedelse af nye simkort - Vedligeholdelseslicens Vedligeholdelse og umsisting Lyklaumsiting Etablering Vedligeholdelse Innritingarsíða Etablering Vedligeholdelse Skjala undirskrift Etablering Vedligeholdelse Virkis samleiki Etablering Vedligeholdelse Starvsfólka samleiki Etablering Vedligeholdelse Samleika fulltrú Etablering Vedligeholdelse Konsulenter o.a Total Borgarakort (35.000) Simkort (35.000) Rakstur Varðveitsla Stovnseting

23 Oplysninger om priser arbejdsgruppen har lagt til grund for estimaterne Estimatet for udstedelse af borgerkort med indbygget digital ID er baseret på de priser Estland betaler til TRÜBE, der er selskabet som udsteder til Estland. Prisen er afhængig af mængden, hvilket betyder at Færøerne ikke helt kan opnå samme pris som Estland. Hvis der indkøbes omkring kort ligger stk. Prisen på ca. 60 euro, svarende til 450,- kr. Den endelig pris afgøres ved forhandling. Estimatet for udstedelse af PKI SIM-kort er ligeledes baseret på de priser Estlan betaler. Et nyt PKI SIM-kort koster i Estland 10 euro svarende 75,- kr. Omkostningen dækker selve kortprisen samt betaling for udstedelse af privatnøglen (certificatet). Estimater for etablering af Mobil ID løsning er baseret på oplysninger om priser fra Valimo, der leverer løsningen til de andre lande vi har set på. Priser fra Valimo Euro Kr Kommentar Project fee kr Mellem t. Indkøb af licens kr Vedligeholdelseslicens årligt Gold kr /7 support Silver kr support Kurs på Euro 7,5 23