Tíðindi úr Føroyum tann 25. august Tíðindi frá Kringvarpi Føroya samansett av Føroysku Sjómanskirkjuna/bjg

Transkript

1 Tíðindi úr Føroyum tann 25. august 2013 Tíðindi frá Kringvarpi Føroya samansett av Føroysku Sjómanskirkjuna/bjg Uttanríkisráðharrin kemur til Føroya á arbeiðsvitjan :10 Mánadagin 26. august kemur danski uttanríkisráðharrin, Villy Søvndal til Føroyar á hansara árligu arbeiðsvitjan. Á ferðini skal uttanríkisráðharrin hava fund við løgmann. Á skránni fyri fundin er m.a. sildatrætan og handilstiltøkini hjá ES, umframt Arktiska Ráðið og ynski um føroyskan limaskap heimshandilsfelagsskapinum, WTO. Løgmaður og uttanríkisráðharrin hava tíðindafund á Løgmansskrivstovuni týsdagin 27. september kl. 11. Fjølmiðlar, ið ynskja at luttaka á tíðindafundinum skulu boða frá á ella tlf í seinasta lagi týsdagin 27. august kl. 9. Á ferðini skal uttanríkisráðharrin eisini hitta løgtingsins uttanlandsnevnd. Uttanríkisráðharrin fer av landinum aftur týsdagin 27. august. Nordlysid.fo John Carter Cash útseldur í Tórshavn, Vestmanna og Klaksvík :07 Konsert við John Carter Cash, sonur Johnny Cash, var í Vestmanna fyrrakvøldi og verður í Norðurlandahúsinum í kvøld. Sunnukvøldi verður hann í Spaniastovu kl 20, men ikki er møguligt at fáa atgongumerkir tí allar konsertirnar eru útseldar. John Carter Cash fer at syngja kend løg hjá pápa sínum og egin løg. Hann fer eisini at siga frá sínum hendingarríka lívi, sum millum annað hevur lagað seg soleiðis, at hann í dag er ein væl umtóktur og virdur tónleikaframleiðari, filmframleiðari, sangari og rithøvundi. John Carter Cash hevur millum annað vunnið eina Grammy fyri at hava framleitt tónleik hjá mammu síni, og hann var eisini framleiðari til filmin Walk the line um pápan Johnny Cash. Nordlysid.fo Víkingur er aftur steypavinnari :34 Víkingur vann sín triðja steypasigur og sín triðja finalusigur á EB/Streymi. Dysturin endaði 2-0 og bæði málini komu tíðliga í dystinum, tá Víkingur vísti effektivitet. Fyrst legði Filip Djordjevic inn fyri úr vinstru og frammanfyri málinum stóð form sterki Finnur Justinussen og hann skoraði trygt. Løtu seinni var aftur mál, tá Sølvi Vatnhamar skoraði eftir langskot. Tann støðan helt sær dystin út og hóast EB/Streymur royndi at trýsta og m.a. sendu teir Egil á Bø fram í álopið, so komu teir ikki til nógvar stórar mál møguleikar. Sostatt er Vikingur eins og í 2009 og 2012 steypavinnari eftir sigur á EB/Streymi. Nordlysid.fo Norðmenn vænta lægri oljuprísir 23. Aug 2013 Norska stjórnin væntar lækkandi oljuprísir komandi árini. Orsøkin er størri framleiðsla hjá amerikanarum og minnið eftirspurningur í Kina. Norðmenn rokna við, at ein tunna av olju fer at kosta umleið 600 norskar krónur í miðal, móti 625 norskum krónum, sum áður mett. Roknast kann við, at í 2015 lækkar prísurin upp aftur meira, so at ein tunna av olju fer at kosta umleið 535 norskar krónur í miðal. Hava norðmenn rætt í sínum spádómum, verður príslækkingin ein stórur fyrimunur fyri reiðaríðini, har oljan er ein stórur útreiðslupostur.

2 Kelda: NTB Ásbjørn Jacobsen/antares.fo Tørv á fleiri maskinmeistarum 23. Aug 2013 Danska maskinmeistarafelagið fegnast, nú tey ungu, ið vilja verða maskinmeistarar, fáa fleiri útbúgvingarpláss. - Men tørvurin er als ikki nøktaður kortini, sigur formaðurin í danska maskinmeistarafelagnum, Per Jørgensen. - Kanningar vísa, at innan 2020 hava vit brúk fyri minst 2000 nýggjum maskinmeistarum um árið, og við seinasta uppskotinum hjá donsku stjørnini koma vit kanska upp á Men hetta er tó at stig á rættari leið, sigur Per Jørgensen við blaðið Fyns Amt Avis. - Men við hesum hava polittikarar víst, at teir nú síggja tørvin á tøkniligari útbúgving millum tey ungu, sigur Per Jørgensen. Ásbjørn Jacobsen/antares.fo Norðmenn steingja eisini fyri føroyskari sild 24. august 2013 Føroyar eru ikki við í avtaluni hjá strandalondunum um norðhavssildina, og tað er orsøkin til, at Noreg hevur sett handilsforðingarnar í verk Noreg hevur nú stongt sínar havnir fyri føroyskari sild. Noreg tekur sostatt undir við boykottinum, sum ES hevur samtykt fyri Føroyar. Føroyar eru ikki við í avtaluni hjá strandalondunum um norðhavssildina, og tað er orsøkin til, at Noreg hevur sett handilsforðingarnar í verk. Hava lógarheimild Norska lógarverkið heimilar at steingja havnir fyri londum, sum ikki eru við í felagsavtalum. Sambært ES og Noregi er eingin annar møguleiki enn at seta Føroyum handilsforðingar, tí føroyingar vilja ikki vera við til at verja sildastovnin og fiska burðardygt. Norskir myndugleikar hava siðani 2011 noktað føroyskum og íslendskum skipum at landa makrel í norskum havnum. Taka ikki áheian til eftirtektar Útnorðurráðið heitti í vikuni á Noreg um at stuðla Føroyum og Íslandi, og at taka frástøðu frá framferðarháttinum hjá ES. Norska stjórnin hevur kortini ikki tikið áheitanina til eftirtektar, og tí verða havnirnar stongdar fyri føroyskari sild. Kvf.fo Vildu hava Føroyar at steingja havnir fyri dønum 24. august 2013 Ósemjan við ES og Danmark um sildabýtið er í hæddini. Revsitiltøkini eru á veg, men hetta er ikki fyrstu ferð, at Føroyar, ES og Danmark eru í slíkari trætu Í 1996 var beint øvut. Tá varð heitt á Føroyar um at steingja sínar havnir fyri donskum skipum. Tað vísa skjøl, sum Útvarpið hevur fingið fatur á. Strandarlondini Ísland, Føroyar, Noreg og Russland vóru í 1995 samd um at skipa fiskiskapin eftir norðhavssild. Hóast mestsum eingin norðhavssild var í ES-sjógvi, hildu strandarlondini, at ES skuldi fáa eitt prosent av kvotuni. ES talaði at Tá talaði ES at. ES góðkendi ikki avtaluna millum strandarlondini, tí tey hildu seg hava søgulig fiskirættindi, umframt at strandarlondini høvdu atgongd til ES-havnir. Úrslitið var, at ES ásetti sær sína egnu kvotu, tons. Tað elvdi til eitt stríð millum Noreg, Ísland og Danmark, sum fiskaði størsta partin av ES-kvotuni. Noreg og Íslandu royndu at steðga donsku fiskiveiðuni, og sýttu donskum skipum at landa í norskum og íslendskum havnum.

3 Keldur, sum Útvarpið hevur tosað við, siga, at fyrispurningur kom tá úr Noregi, um tað var ein møguleiki hjá føroyingum at taka undir við norðmonnum og íslendingum, og steingja sínar havnir fyri dønum. Tann 28. mai 1996 var Niels Helveg Petersen, táverandi danski uttanríkisráðharrin, á fundi við sínar starvsfelagar í Íslandi og Noregi. Har vísti hann á týdningin ikki at skerja fiskiskapin við forðingum, men heldur at finna eina loysn á trætuni. Skrivaði til Nyrup Tann 24. mai í 1996 skrivar formaðurin í Danmarks Fiskeriforening, Bent Rulle, til forsætisráðharran, Poul Nyrup Rasmussen, at Føroyar ætla at gera sum Ísland og Noreg og steingja sínar havnir fyri donskum skipum. Poul Nyrup Rasmussen svarar Bent Rulle, at Danmark hevur gjørt føroyska landsstýrinum greitt, at danir vænta ikki av føroyingum, at teir steingja sínar havnir. Samskifti er eisini millum donsku stjórnina og føroyska landsstýrið. Í brævi, dagfest 31. mai 1996, til Edmund Joensen, sum var løgmaður, skrivar Niels Helveg Petersen, at hann hevur frætt frá formanninum í Danmarks Fiskeriforening, Bent Rulle, at eisini føroyingar sum partar av ríkisfelagsskapinum ætla at forða dønum í at landa sild í Føroyum. Vildi hava loysn Niels Helveg Petersen skrivar í brævinum til løgmann, at hann vónar ikki, at hald er í tíðindunum. Hann leggur afturat, at tað er av størsta týdningi, at allir partar royna at fáa eina semju í lag, og heitir somuleiðis á løgmann um heldur at virka fyril, at ein loysn fæst á trætuni. Edmund Joensen svaraði danska uttanríkisráðharranum, at ongar ætlanir vóru um at forða dønum at landa sild í Føroyum, og vísti á, at semja skuldi heldur finnast. Føroyingar stongdu ongantíð sínar havnir fyri dønum. Árið eftir, í 1997, varð ES góðkent sum strandaland, og hevur síðan verið við í semjunum um býtið av norðhavssildini. Føroyar raktar Nú verða handilsforðingar settar í verk fyri Føroyar, tí føroyingar, sambært ES, hava ásett sær ov stóra kvotu. Tað ber í sær, at føroyingar sleppa ikki at selja sild og makrel á ES-marknaðinum. Sum ES-land verður tað eisini galdandi fyri Danmark, sum tá fer at seta revsitiltøk í verk móti einum øðrum parti av ríkisfelagsskapinum. Í samskifti við donsku uttanríkistænastuna í ár hava føroyingar víst á støðuna í Hóast spurningurin varð reistur, vístu føroyingar tá samráðingarvilja, heldur enn at forða dønum, sum eftir teirra tykki ovfiskaðu. Støðan er kortini øðrvísi hesaferð, tí Danmark hevur sum ES-land bundið seg til at gera, sum ES-lóggavan sigur - og tað er at seta handilsforðingar í verk fyri Føroyar. Kvf.fo Nú verða samráðingar um sild og makrel 24. august 2013 Fyrsti fundur um sildina verður í London 2. og 3. september, og fyrsti fundur um makrelin verður í Reykjavík 7. og 8. september. Fyrst í september byrja samráðingarnar millum strandalondini um silda- og makrelfiskiskapin næsta ár. Tað er ein mánaður fyri, at ICES kemur við sínum tilmæli um, hvussu nógv kann fiskast næsta ár. Ikki so stóran týdning - Men tað hevur ikki so stóran týdning fyri samráðingarnar, sigur Herluf Sigvaldsson, samráðingarleiðari, tí tilmælið hjá ICES snýr seg um heildarveiðuna av sild og makreli næsta ár, t.e. hvat ICES heldur vera ráðiligt at fiska burtur av stovninum. Hvussu strandalondini býta heildarkvotuna, er ein samráðingar-spurningur teirra millum, og tær samráðingarnar kunnu byrja, áðrenn greitt er, hvat ICES sigur um TAC ið. Fyrsti fundur um sildina verður í London 2. og 3. september, og fyrsti fundur um makrelin verður í Reykjavík 7. og 8. september. Seks fólk í samráðingarnevndini Í samráðingarnevndini verða Herluf Sigvaldsson, Ásmundur Guðjónsson, Bjørn Kunoy, Eydna í Homrum, Hans Ellefsen og Jan Arge Jacobsen. Kvf.fo

4 Teitur Vágadal: Føroyar missa 900 millionir árliga Fríggjadagur 23. August :49 Fráflytingin heldur áfram. Summarið hevur verið merkt av útisetum, ið hava vitja heim aftur á klettarnar, og hava tey verið við til at fingið lív í Føroyar. Men hóast alsk, ið útisetar hava til klettarnar, eru tað framvegis 150, sum velja Føroyar frá. Skeiva býti Eftir kreppuna í 90unum byrjaði av álvara tráanin hjá ungum at útbúgva seg. Og var tað bara eitt stað, sum útbúgvingin kundi nemast: Danmark. Úrslitið síggja vit nú: Allir árgangir heilt upp í 42 ár eru minkaðir síðani Og allir árgangir frá 43 ár og upp eru øktir. Miðalaldurin í samfelaganum veksur. Men tað er ikki bara har, at vit hava eitt skeivt býtið í fólkatalinum. Nýggjastu tølini frá Studna vísa eisini at kynsbýtið viðvíkjandi útbúgving er heilt skeivt. Javnan hoyra vit at Føroyar hava eitt kvinnuundirskot á eini Hetta er sjálvsagt ein avbjóðing tá hugsa verður um burðartalið. Men tølini hjá Studna vísa harumframt, at hóast fleiri taka útbúgvingina í Føroyum, heili 903, so er kynsbýtið galið. Fleiri menn lesa í Føroyum og kvinnurnar søkja sær uttanlands. Eyka lívsinntøku og betur heilsa Tað eru fleiri fyrimunir við at hava eina høga utbúgving. Nýggjastu tølini vísa at fólk við hægri útbúgving geva samfelaganum eina eyka lívsinntøku á 4-9 millionir. Eisini eru tey útbúni í minni vanda fyri at missa arbeiði. Nevnast kann t.d. hjá ALS eru tað eini 80 %, ið eru ófaklærd. Haraftrat vísa kanningar í Danmark, og altjóða eisini, at styttri útbúgving fólk hava, størri er vandin fyri vánaliga heilsustøðu og samband við heilsuverki vegna sjúku. Og er hetta serliga viðkomandi við øllum vælferðasjúkunum, sum herja vesturheimin. Føroyar mangla útbúgving Summi royna at føra fram at Føroyar hava satsa nógv uppá útbúgving seinastu árini. Tann nýggjasti er Brandur Sandoy. Hetta er bert hálvur sannleiki, ti veruleikin er at Føroyar hava ikki satsa nóg nógv í eini ár. Vit eru júst byrjaði og nógv manglar í. Sum talvan frá Studna vísir, eru tað eini 2500 føroyingar, ið eru undir útbúgving. Og meginparturin er uttanlands. Konkret má hetta gerast skjótast møguligt, sum eisini er nøkulunda srbt. Heilardarætlanini um frá/tilflyting og Fólkavøkstur : Játtanin til Setrið má í minsta lagið tvífaldast fyri at nøkta tørvin Campusøkið til Setrið má gerast Hækka studningin, hvørt vit vilja tað ella ei, so mugu Føroyar kappast við Danmark Betra bústaðar møguleikarnir Og fleiri onnur tiltøk. Heildarætlanin hevði 37 skilagóð tiltøk, og sum bert kostaðu eini 700 millionir yvir eini 5 ár. Granskingardepilin fyri Samfelagsmenning framdi eina kanning av fólki, ið hevði lisið á Setrinum. Av teimum sum fóru at víðariútbúgva seg uttanlands, komu heili 9 av 10 heim aftur. So hóast at tey fóru uttanlands, var heimlongslin størri, enn hjá teimum sum fara beinleiðis til Danmarkar. Hetta allarhelst tí at røturnar eru betri festar í Føroyum. Hví ikki? Spurningurin er ikki, hví skulu vit satsa uppá útbúgving, men heldur hví mugu vit satsa uppá útbúgving? Umframt at árliga eini 150 føroyingar frávelja klettarnar, missa vit samstundis eina árliga inntøku á 900 millionir. Burðartalið og fólkatalið er í minking. Miðalaldurin bert veksur. Og løgið nokk eisini tey við tí betri heilsuni, meðan vit sita eftir við verri heilsu. Sum kostar stak nógv. Teitur Vágadal sjúkrarøktarfrøðislesandi Torsportal.fo Søvn Landsins:

5 Kanna gomul havnaløg í Føroyum Fríggjadagur 23. August :18 Eitt altjóða lið av granskarum teirramillum fornfrøðingar, ein hav-fornfrøðingur, ein geomorfologur, ein veðurlagsserfrøðingur umframt folk við serkunnleika innan aðrar vísindagreinir - hevur seinastu dagarnar verið í landinum og kannað forn havnaløg úr víkingaøld og miðøld. Arbeiðið er partur av verkætlan, ið nevnist Harbours of the North Atlantic (HaNoA) , ið hevur til endamáls at granska søgu, landslag og brúkið av tátíðar havnaløgum í Íslandi, Grønlandi, Hetlandi, Noregi og Føroyum. Hópurin, sum hevur verið í oyggjumnum, umboðar granskingarstovnar í Týskalandi, Eysturríki, Noregi og Stórabretlandi, og arbeiðir hann í neyvum samstarvi við Søvn Landsins - Fornminnissavnið. HaNoA-verkætlanin, ið fíggjarliga verður stuðlað av týska granskingarráðnum, Deutsche Forschungsgemeinschaft, (DFG), verður stýrd av Dr. Claus von Carnap-Bornheim, professara við ranssóknarstovnin fyri baltiska og skandinaviska fornfrøði, (ZBSA), í Schleswig, og Dr. Natascha Mehler á deildini fyri forsøguliga og søguliga fornfrøði við universitetið í Wien. Verkætlanin er partur av einari umfatandi, nýliga íverksettari 6 ára granskingarskrá, ið nevnist Harbours from the Roman Empire to the Middle Ages, og fer at umfata eina røð av verkætlanum um alt Europa. Verkætlanin samantvinnar upplýsingar frá skrivaðum heimildum, eitt nú søgu- og miðaldar lógartekstum, við upplýsingum, ið fingnir eru til vega við fornfrøðiligum arbeiðshættum so sum lendisskráseting, útgrevstri og kaving. Fornar havnir 2 Útvaldu støðini, ið kannað hava verið neyvari í Føroyum eru í Kirkjubø, heima á Sandi og við Krambatanga í Ørðavíkarlíð, har tað m.a. hevur verið kavað fyri at kanna botnviðurskiftini. Eisini eru Strendurnar skrásettar soleiðis, at loftmyndir er tiknar við dragu, hesar loftmyndirnar verða síðan nýttar til at endurskapað lendið ið 3D. Hetta er vorðin nýggjur skrásetingarháttur í tílíkum arbeiðum. Valdu staðirnir vóru av stórsta týdningi í víkinga- og miðaldar føroyska samfelagnum, men havnaviðurksiftini vita vit lítið ella einki um eins og havnaløgini, ið tá hava verið, tykjast vera burtur. Granskingarhópurin fór av landinum aftur týsdagin, og verða eygleiðingarnar, gjørdar vórðu og innheintaðu upplýsingarnir, ið fingnir vóru til vega eitt nú í samskifti við serfrøðingar her í oyggjunum nú kannaðir neyvari, áðrenn lagt verður víðari til brots. Torsportal.fo Leiðbeining at fyribyrgja kynsligum ágangi Sunnudagur 25. August :42 Kirkjuligu Heimamissiónini hevur gjørt leiðbeining at fyribyrgja kynsligum ágangi móti børnum og ómyndugum. Støðan hjá Heimamissiónini og hjálp hennara til misnýtt og skemmara. 1. Hvat er kynsligur ágangur? Kynsligur ágangur verður skilgreinaður sum ein hugur hjá vaksnum, ið gongur børnum og ungum ov nær kynsliga, bæði í orðum, við kropsligari neming og sjónliga. Ágangur kann byrja við ósekum kropsnærleika og orðum, sum eru óhóskandi og ósmæðin og halda fram til at verða óhóskandi kínan, at lata seg úr, at nema kynsliga og við samlegu. Lógarásett skilgreining av børnum og ungum er aldurin millum 0 og 15 ár. Men verður ágangurin framdur í familjuni, er aldursmarkið uppeftir 18 ár. Men talan er eisini um ágang, um skemmarin er í eini hægri støðu og brúkar støðuna til at fremja kynsligan ágang móti øðrum. 2. Støðan til fyrrverandi skemmarar Fólk, ið hava framt ágang móti børnum ella ungum, mugu ongantíð aftur starva við børnum ella ungum, ei heldur um hann/hon hevur fingið viðgerð ella staðið fongsulsrevsing. 3. Reglur fyri leiðarar, bæði sjálvbodnar og starvssettar, ið starva við børnum A. Hesar reglur eru gjørdar fyri at minka um vandan fyri, (1) at børn í kristiliga arbeiðinum verða fyri kynsligum ágangi, (2) at leiðarar verða órætt ákærdir fyri ágang, og (3) at leiðarar koma í støður, har lætt er at stíga barninum ov nær: 1. Verið um møguligt altíð fleiri enn eitt saman við børnunum. 2. Um tú ert einsamallur/møll saman við einum barni, ver so í einum høli, har onnur kunnu koma inn, ella lat hurðina standa opna. 3. Ver ansin um, hvar barnið setir markið fyri kropsligari nærveru. 4. Ver ansin um, hvar foreldrini seta markið fyri sítt barn.

6 5. Verið altíð fleiri vaksnir leiðarar, tá ið tit spæla uttan fyri vanliga uppihaldsstaðið, og tá ið tit skulu sova á legum/túrum. 6. Sigið altíð hinum frá, tá tú t. d. fert einsamallur/møll og koyrir eitt barn heim. B. Soleiðis viðgert tú sum leiðari eina støðu, har eitt barn sigur tær frá kynsligum ágangi. 1. Tak barnið, og tað, sum tað sigur tær, í álvara, og minst til at vissa barnið um, at tú vilt hjálpa og stuðla tí. 2. Ver rólig/ur, sýn ikki andstygd, hav gott eygnasamband við barnið, og gev tær góðar stundir at lurta eftir barninum. 3. Legg tær í geyma, at eitt barn, ið hevur verið fyri ágangi, ofta ber seg tvørliga ella løgið at við kropsliga nærveru. 4. Tú mást ikki lova, at tú ongum sigur tað. Lat barnið fáa at vita, at tú mást siga tað við onnur, so tað kann fáa hjálp. 5. Minst til, at barnið kanska hevur fingið hóttanir um at tiga. 6. Skriva upp so nógv sum møguligt beint eftir samrøðuna. 4. At velja sjálvbodnar og starvssettar leiðarar Tað er sera umráðandi at vera umhyggin og varin, tá tú skalt velja leiðarar at arbeiða við børnum. Lat tað so heldur taka ta tíð, tað tekur, og møguliga vera færri at velja ímillum. A. Leiðarar, sum skulu starva við børnum, skulu vera kendir í savnaðinum (t.e. missións- ella meinigheitshús) í eina tíð ella hava álítandi viðmæli frá tí savnaði, teir fyrr hava verið í. B. Leiðarar, sum starva við børnum, skulu hava lisið og taka undir við teimum reglum, sum her eru settar upp. Innihaldið í reglunum er: 1. Hvat er kynsligur ágangur? 2. Støðan til fyrrverandi skemmarar 3. Reglur fyri leiðarar C. Allir leiðarar, bæði høgir og lágir, eiga at vera kunnugir við, hvussu vit fyribyrgja og varnast kynsligan ágang. 5. Mannagongd, tá ið illgruni ella skuldseting er um kynsligan ágang móti børnum A. Soleiðis boðar tú frá: 1. Hevur tú illgruna um, at tað er ella hevur verið kynsligur ágangur, skalt tú kunna tín leiðara (á legu t.d. høvuðsleiðaran; í missións- ella meinigheitshúsi t.d. stýrisformannin/kvinnuna). Saman boða tit so barnaverndini frá. Sum borgari í Føroyum hevur tú skyldu til at boða barnaverndini frá hvørjum illgruna um ágang móti børnum! Fráboðanir skulu vendast til barnaverndartænastuna í økinum, har barnið býr. (Annars ber til at venda sær til Barnaverndarstovu Føroya, tel , fax , Niðast í hesum skjali er brot úr lógini um barnavernd, sum sigur frá um fráboðanarskylduna. B. Soleiðis tekur tú hond um barnið og familjuna: 1. Mælir barninum og familjuni til - og um neyðugt hjálpir teimum til - at taka ímóti tí hjálp, sum tað almenna bjóðar (bæði sálarliga, likamliga og sosiala). 2. Verjir barnið móti endurtøkum (sí reglur fyri leiðarar stk. A). 3. Sært til, at barnið kann koma í savnaðin so nógv, tað vil, uttan at tað skal ræðast fyri somu hendingum aftur - eisini um tað hevur við sær, at skemmarin má finna sær ein annan savnað at ganga í. 4 Bjóðar barninum og familjuni terapeutiskar samrøður. C. Soleiðis stuðlar tú tí ákærda/u og familju hansara/hennara: 1. Mælir tí ákærda/u og familju hansara/hennara staðiliga til at fáa sær sálarfrøðiliga hjálp. 2. Bjóðar terapeutiskar samrøður. D. Soleiðis kann savnaðurin verða kunnaður: 1. Álítandi og væl umhugsað kunning til savnaðin kann fyribyrgja smettusøgum og sleygi. Hesa kunning eigur stýrið at geva. Tað er umráðandi, at stýrið fær sær holla vitan um, hvussu slík kunning best verður givin. Samtykt av Høvuðsstýrinum 3. apríl 2004, seinast dagført 5. september Leiðbeining sum pdf: Leiðbeining at fyribyrgja kynsligum ágangi.pdf Brot úr løgtingslóg um barnavernd, kapittul 3 - Fráboðanarskyldan 14. Øll, sum í starvi sínum hava við børn at gera og sum í hesum sambandi fáa kunnleika til viðurskifti, sum krevja, at komið verður uppí eftir hesi lóg, hava skyldu til navngivin at boða barnaverndartænastuni frá hesum. Fráboðanarskyldan sambært hesum stykki verður sett fram um ásetingarnar í øðrum lógum um tagnarskyldu í viðkomandi yrkjum.

7 Stk. 2. Tann, ið fær kunnleika til, at foreldur ella annar uppalari t.d. misrøkir, meinslar, misnýtir ella handfer barn soleiðis, at álvarsamur vandi er fyri tess sálarligu ella likamligu heilsu ella búning, hevur skyldu at boða avvarðandi barnaverndartænastu frá hesum. Fráboðarin kann vera ónavngivin. Torsportal.fo Løgmaður og Kári P. Højgaard fáa harðliga átalu Áki Bertholdsen (18:50) Búskapar- og Løgfrøðingafelag Føroya átalar nú løgmann og Kára P. Højgaard, landsstýrismann, fyri at seta faklig tilmæli til viks í sambandi við ætlanini at gera Eysturoyartunnilin Hóast felagið ikki hevur eina yvirskipaða meining um hesar útbyggingar, átalar felagið harðliga, at faklig tilmæli og metingar frá almennu fyrisitingini áhaldandi verða sett til viks og undirmett, sigur felagið í almennari fráboðan í kvøld. - Hetta máar støði undan virðingini fyri bæði fakliga førleikanum hjá limum felagsins og harvið eisini skipanini sum heild. Eitt dømi um hetta er, tá ið løgmaður alment í Degi og Viku týskvøldið vísti stórt misálit á førleikan hjá starvsfólkunum á Fígging Landsins, til at meta um fíggjarligu avleiðingunum av fyriliggjandi ætlanunum. Eitt annað dømi er, tá ið landsstýrismaðurin í innlendismálum, Kári P. Højgaard, førdi fram á in.fo, at serfrøðin hjá Landsverk ikki hevur neyðugu førleikarnar til at meta um almennar samferðsluútbyggingar, og at løgmaður tekur undir við hesum úttalilsum. - Búskapar- og Løgfrøðingafelag Føroya skal við hesum staðiliga heita á politisku leiðsluna í landinum um at nýta og virða servitanina hjá almennu fakfólkunum, eins og hesi virða fólkaræðisliga mandátið hjá politisku leiðsluni, sigur felagið. In.fo Samgongan slitnar av Eysturoyartunlinum Áki Bertholdsen (13:30) Tað er alt, sum bendir á, at málið um Eysturoyartunnilin fer at gera enda á samgonguni. Tað heldur Jenis av Rana, formaður í Miðflokkinum, sum eisini er í samgongu. Støðan í málinum er rættiliga spent við tað, at tríggir samgongutinglimir, Bárður Nielsen úr Sambandsflokkinum, Bjarni Djurholm úr Fólkaflokkinum og Jenis av Rana úr Miðflokkinum, vilja ikki atkvøða fyri ætlanini hjá samgonguni um ein privatan tunnil. Tí fiskar samgongan nú eftir at fáa teir báðar tinglimirnir úr andstøðuni, Gerhard Lognberg úr Javnaðarflokkinum og Páll á Reynartúgvu úr Tjóðveldi, at atkvøða fyri tí privata tunlinum. Agnið, sum skal lokka teir báðar tingmenninir í part við samgonguni, er ein pakkaloysn, har teir báðir skulu atkvøða fyri einum privatum Eysturoyartunli og afturfyri skulu 150 milliónir setast í eitt felag, sum skal gera Sandoyartunnilin. Men sum vit lósu her á in.fo í morgun, hava teir báðir, Bjarni Djurholm og Bárður Nielsen ein mótleik kláran. Teir royna nevniliga nú at leggja uppskot fyri Løgtingið, saman við andstøðuni, um ein almennan Eysturoyartunnil, sum kanska eisini skal kasta so mikið av sær, at hann eisini fíggjar ein Sandoyartunnil. Jenis av Rana heldur, at hetta er ein so stór politisk fløkja, at hetta yvirlivir samgongan ikki. - Tað er ein spurningur um vit tríggir, Bárður Nielsen, Bjarni Djurholm, og eg sjálvur, kunnu góðtaka, at samgongan fer at keypir sær atkvøður í andstøðuni fyri 150 milliónir krónur, fyri at viga upp ímóti okkara atkvøðum í einum máli, sum er bæði stórt og prinsipielt. Hvørja støðu teir tríggir fara at hava til hendan spurningin, vil Jenis av Rana ikki svara upp á nú. - Men eg skilji so slett ikki, hvussu løgmaður kann góðtaka, at tinglimir í samgonguni kasta saman við andstøðuni í einum stórmáli, sum hesum, leggur hann afturat. - Hendir tað einaferð, at samgongan fer til andstøðuna fyri at fáa meiriluta, kann tað henda aftur. Og hendir tað einaferð, at einstakir tinglimir í samgonguni bara fara í part við andstøðuni, tá ið teir ikki eru samdir við samgonguna, kann tað henda aftur.

8 - Og so er meiningsleyst at halda fram við samgonguni og sostatt noyðist løgmaður at slíta samgonguna, tí tað kann hann ikki liva við, heldur formaðurin í Miðflokkinum. Hinvegin ivast hann stórliga í um hann sjálvur fer í part við andstøðuni í hesum máli. - Hetta eigur samgongan at klára innanhýsis. Tí havi eg heitt á løgmann um at steðga á við málinum og at royna at finna eina semju um eina heildarætlan fyri alt samferðsluøkið, helst saman við andstøðuni. Men sjálvur fer hann undir ongum umstøðum at atkvøða fyri einum privatum Eysturoyartunli. - Tað er óneyðugt at koma við fleiri upplýsingum, tí bara eftir tí, sum longu er komið fram, eri eg meiri sannførdur enn nakrantíð um, at ein privatur tunnil er púra vitleysur og beinleiðis samfelagsskaðiligur. - Føroyski búskapurin tolir rætt og slætt ikki at vit senda tríggjar milliardir av landinum, samstundis sum vit skulu brúka eina milliard upp á Sandoyartunnilin. - Hvussu skulu vit kunna siga við fólk, at vit hava ikki ráð til ymsar tænastur í heilsuverkinum, almannaverkinum og mentanarliga økinum, samstundis sum vit senda tríggjar milliardir av landinum, og samstundis sum vit brádliga klára at hála 150 milliónir úr hattinum til ein Sandoyartunnil, spyr Jenis av Rana. Harafturat hevur ein búskaparfrøðingur rokna út í Sosialinum mikudagin, at tað fer at kosta 100 krónur meiri at koyra ígjøgnum ein privatan tunnil, enn ígjøgnum ein almennan tunnil, vísir Jenis av Rana á. Ovast uppi á síðuni, beint undir lýsingini, ber til hjá lesarum at siga sína meining um um Eysturoyartunnilin í eini atkvøðugreiðslu. In.fo Bakteriur í drekkivatni Vilmund Jacobsen (10:54) Staðfest er, at bakteriur eru í drekkivatninum í Haldórsvík, Langasandi, við Norðskála, Oyrarbakka og á Oyri. - Fólk verða tí biðin um at kóka drekkivatnið, til nærri boð verða givin, sigur Sunda kommuna. Herfyri vísti kommunan á, at nýtt reinsiverk er sett upp í Tjørnuvík, sum eisini er partur av Sunda kommunu. - Samstundis er rokkið á málið, ið kommunan setti sær fyri í 2007 at allar bygdirnar skulu hava reinsað vatn, sigur Sunda kommuna. Men, tað er ivaleyst lættari sagt enn gjørt, tá talan er um reint drekkivatn. Tað er fráboðanin, sum Sunda kommuna nú er komin við, eitt talandi dømi um. In.fo Nú skal Kári P. Højgaard á vektina Áki Bertholdsen (17:10) Tað verður nú í vikuni, at Landsstýrismálanevndin hjá Løgtinginum fer at taka støðu til um embætisførðslan hjá Kára P. Højgaard, landsstýrismanni í innlendismálum, í sambandi við Eysturoyartunnilin, skal kannast. Tað sigur Sirið Stenberg, forkvinna í nevndini, sum er á myndini. Tá ið Kári P. Højgaard skuldi svara einum skrivligum fyrispurningi frá Løgtingslimum um Eysturoyartunnilin, útihýsti hann tí partinum av svarinum, sum Landsverk hevði latið honum, og sum ikki var til fyrimuns fyri einum privatum Eysturoyartunli. Sirið Stenberg heldur, at hetta er at dylja týðandi upplýsingum fyri Løgtinginum. Og hon heldur, at hetta er so mikið álvarsligt, at landsstýrismálanevndin eigur at taka málið upp. Tí hevur hon biðið skrivaran kalla nevndina til fundar um málið og tann fundurin verður í næstu viku. - Eg vænti, at fundur verður í Landsstýrismálanevndini týsdagin ella mikudagin, men fundur verður so í seinasta lagi hósdagin, tá ið Landsstýrismálanevndin hevur fastan fundardag. Tá skal nevndin taka støðu til, um hetta er eitt mál, sum skal takast upp.

9 - Eg bæði vænti og vóni, at undirtøka verður í nevndini fyri at taka málið upp, tí tað er álvarsmál at fjala upplýsingar fyri Løgtinginum, sigur Sirið Stenberg. Og tað kann væl henda, at landsstýrismálanevndin fer at taka fleiri spurningar upp í sambandi við Eysturoyartunnilin. - At løgtingið ikki sleppur at síggja sáttmálan og at landsstýrismaðurin hevur bundið landskassan at rinda privata felagnum eina milliónaupphædd, verður sáttmálin ikki undirskrivaður í næstu viku, eru eisini so álvarslig mál, at Landsstýrismálanevndin átti at tikið tey upp, heldur Sirið Stenberg. Hinvegin kann nevndin ikki taka eitt mál upp, fyrrenn ein avgerð er fallin, so tað verður ikki fyrrenn avgerðin í fallin í hesum málum, at nevndin kann taka støðu til, um tey skulu takast upp, ella ikki. Umframt Sirið Stenberg, sita Magnus Rasmussen úr Fólkaflokkinum og Eivin Jacobsen úr Sambandsflokkinum, í Landsstýrismálanevndini. Eivin Jacobsen hevur yvirtikið sætið hjá Rósu Samuelsen. In.fo Skipini bíða eftir landingartørni Sunnudagur 25. august :46 So nógvur makrelur og sild koma til landið í hesum døgum, at skipini mugu bíða eftir tørni fyri a sleppa at landa, skrivar jn.fo. Fagraberg og Jupiter byrjaðu at sigla inn í gjár, men teir sleppa ikki framat beinavegin, teir eru komnir til lands. Fagraberg skal á Kollafjørð við tonsum, men har landaði Atlantsfarið í gjár, so Fagraberg sleppir ikki framat fyrr enn í dag. Jupiter er inni við tonsum. Jupiter fer á Tvøroyri, men má bíða eftir bæði Finnur Fríða og Saksaberg, áðrenn hann sleppur framat. Bæði Fagraberg og Jupiter fara fyrst á Fuglafjørð, har teir skulu leggja trol upp. Portal.fo ES-træta: Forætisráðharrin vísti spurningi frá sær Sunnudagur 25. august :15 Danski fólkatingslimurin, Martin Henriksen, í Danska Fólkaflokkinum, fekk einki burtúr úr at spyrja Helle Thorning-Schmidt, forsætisráðharra, um hon heldur tað vera rímiligt, at ES hevur vald at áleggja donskum mynduleikum, at vísa borgarum aftur frá einum ávísum parti av danska kongaríkinum. Martin Henriksen setti forætisráðharranum ein grein 20 spurning í seinastu viku, og í svarinum sigur Helle Thorning-Schmidt, at Danmark noyðist at gera eftir boðunum frá ES. Og at aðrir spurningar hesum víðvíkjandi mugu setast uttanríkisráðharranum, løgmálaráráðharranum ella matvørumálaráðharranum. Martin Henriksen hevði annars sett forsætisráðharranum hendan spurningin, tí løgmálaráðharrin ikki vildi svara honum í Føroyanevndini í seinastu viku. Fólkatingslimurin hevur tí sett Helle Thorning-Schimdt ein nýggjan spurning. Spurningurin er soljóðandi og skal verða svaraður innan seks gerandisdagar: "Taget i betragtning, at det fremgår af statsministeriets hjemmeside, at under statsministeriets ressort hører sager, der vedrører Færøerne og Grønland, vil statsministeren så tilkendegive om statsministeren mener, at det er rimeligt, at EU har magtbeføjelser der gør at EU - imod den danske regerings ønske - kan pålægge danske myndighedspersoner at implementere sanktioner rettet mod en bestemt gruppe af danske statsborgere i dette tilfælde færinger?" Portal.fo Grønlendski innlandsísurin minkar við metferð Sunnudagur 25. august :38 Grønlandski innlandsísurin bráðnar við metferð. Hetta vísa m.a. myndir, sum eru tiknar í í Grønlandi fyri 80 árum síðani og aftur í dag. Tað skrivar Politiken. Myndirnar vísa, at ískanturin hevur flutt seg 6 kilometrar hesi árini.

10 Tað er heitari veðurlag, sum hevur fingið ísin at bráðna skjótari skrivar blaðið. Grønlendskir jøklar eru í dag høvuðsorsøkin til, heimshøvini hækka við tveimum millimetrum um árið. Tað eru myndir, sum danir tóku í 1932, sum nú kunnu prógva, hvussu nógv ísurin er bráðnaður. Myndirnar vórðu tiknar í sambandi við samráðingar millum Norra og Danmark um rættindini til øki í Eysturgrønlandi fyri 80 árum síðani. Myndirnar vórðu funnar aftur í 2010, og fyri trimum vikum síðani vórðu nýggjar myndir tiknar á júst sama stað. Veðurlagsgranskarar siga sambært blaðnum, at myndirnar koma sera væl við, tí tær kunnu fáa heimin at lata upp eyguni fyri veðurlagsbroytingunum. Myndirnar vísa, hvussu stórar broytingarnar hava verið. Innlandsísurin í Grønlandi minkar við 600 gigatonsum um árið. Myndirnar vekja ikki minst ans í Grønlandi, har ráðharrin fyri náttúru og umhvørvi, Miiti Lynge sigur, at tað er tvingandi neyðugt, at heimssamfelagið avmarkar útlátið av CO2 gassum. Oljan.fo Andlát Henrik Nicolej Ovenberg úr Noregi, búðsitandi í Oyndarfirði, andaðist á lanssjúkrahúsinum 22. august, 88 ára gamal. Oddmar Suni Olsen, Runavík andaðist í heiminum fríggjakvøldið, 48 ára gamal.