Álit Viðvíkjandi klagu um vantandi fráboðan, grundgeving og kæruvegleiðing í avgerðum hjá TAKS

Transkript

1 Tórshavn, tann 15. juli 2010 J.Nr.: / 23 Álit Viðvíkjandi klagu um vantandi fráboðan, grundgeving og kæruvegleiðing í avgerðum hjá TAKS Við skrivi, móttikið tann 1. august 2009, hevur A sent umboðsmanninum soljóðandi klagu: Klage over manglende afgørelser fra TAKS Jeg er igennem de seneste to år blevet opmærksom på en problematik, som jeg mener, at Ombudsmanden bør se nærmere på. Jeg har søgt og fået tilkendt rentestøtte til studielån og boliglån samt refusion af mvg i forbindelse med ombygning af egen bolig fra TAKS. I ingen af disse tilfælde har jeg fået en afgørelse, der opfylder forvaltningslovens regler om meddelelse af afgørelsens indhold, henvisning til regelgrundlag, begrundelse og klagevejledning. Jeg har talt med flere kollegaer og venner, som alle bekræfter min mistanke om, at TAKS ikke udarbejder afgørelser, som opfylder forvaltningslovens regler om afgørelser. Jeg vil derfor opfordre Ombudsmanden til at se nærmere på dette område. Jeg vedlægger mine egne ansøgninger og tilbagemeldinger fra TAKS, som dokumentation for de manglende afgørelser. Der er vedlagt følgende: Ansøgning om rentestøtte til studielån for renter påløbet i studietiden: I december 2007 afleverede jeg en papiransøgning om rentestøtte til studielån i TAKSekspeditionen på Óðinshædd. Jeg får aldrig svar på denne ansøgning, og har desværre ikke gemt en kopi af det afleverede ansøgningsskema. D. 7. oktober 2008 fremsender jeg fornyet ansøgning pr. mail efter aftale med B fra TAKS. Jeg anmoder om at få en kvittering for modtagelse af ansøgningen. D. 27. oktober rykker jeg for kvittering for modtagelse af ansøgningen. D. 29. oktober modtager jeg svar på mailen, hvoraf det fremgår, at TAKS har behandlet min ansøgning, og at rentestøtten udbetales d Denne afgørelse indeholder ikke begrundelse, henvisning til regelgrundlag, redegørelse for beregningsmetoden eller klagevejledning. D. 29. oktober mailer jeg til sagsbehandleren, at jeg regner med at få en afgørelse, hvor udregningsmetoden fremgår.

2 Samme dag får jeg en mail igen, hvoraf sagsbehandleren skriver, at jeg har fået 40 pct. af renteudgifterne. Men der er stadig ingen henvisning til regelgrundlag, begrundelse eller klagevejledning. Ansøgning om refusion af mvg i forbindelse med ombygning af eget hus D. 7. oktober 2008 fremsendes pr. mail ansøgning om refusion af mvg til ombygning af eget hus. Jeg anmoder om kvittering for modtagelse af ansøgningen. I december går der kr. ind på min konto i mvg refusion, men jeg modtager aldrig en afgørelse, mail eller lign. Beløbet stemmer ikke overens med mine egne udregninger, men jeg har ingen mulighed for at tjekke om beregningen er rigtig, da jeg ikke får nogen afgørelse, henvisning til regelgrundlag eller lign. Ansøgning om forhøjet rentestøtte til boliglån D. 12. december 2008 sender jeg pr. mail en ansøgning om forhøjet rentestøtte til mit og min mands boliglån i bank. D. 17. december får jeg meddelelse pr. mail om, at ansøgningen er behandlet, og at den forhøjede rentestøtte udbetales fra og med januar Der er igen ingen begrundelse, henvisning til regelgrundlag, klagevejledning eller lignende med. Ansøgning om rentestøtte til studielån for de renter, der er påløbet i 2008 D. 27. februar 2009 fremsender jeg ansøgning om rentestøtte til studielån for de renter, der er påløbet i Jeg anmoder om kvittering for modtagelse af ansøgningen. D. 6. april 2009 sender jeg rykker for kvittering for modtagelsen. D. 15. april 2009 modtager jeg meddelelse om, at ansøgningen er behandlet, og rentestøtten vil blive udbetalt sidst i april. Der er igen ingen begrundelse, henvisning til regelgrundlag eller klagevejledning. Ovenstående er fire eksempler på, at TAKS ikke udarbejder afgørelser, der lever op til forvaltningslovens krav. Jeg synes, at dette er yderst problematisk, når man tager i betragtning, at der er tale om væsentlige afgørelser, som har stor indflydelse på borgernes liv. Rentestøtten til vores boliglån udgør eksempelvis omkring kr. om måneden - hvilket er ret væsentligt i vores økonomi. Når der ikke er begrundelser for afgørelsen samt henvisning til regelgrundlag, har man ikke nogen som helst chance for at tjekke, om man har fået det rigtige udbetalt. Den manglende klagevejledning gør så oven i købet, at man ikke en gang ved, hvordan man skal forholde sig, hvis man mener, at afgørelsen er forkert. Jeg mener, som omtalt i indledningen, at ovenstående kun er få eksempler blandt mange på mangelfulde afgørelser truffet af TAKS, og opfordrer Ombudsmanden til at se på dette område mere generelt og ikke blot i forhold til min klage. Hvis I har behov for yderligere oplysninger, står jeg selvfølgelig til rådighed. Málsgongd Av tí at málsgongdin framgongur av klaguni omanfyri, havi eg valt ikki at gera ítøkiliga lýsing av málsgongd í hesum máli. Partshoyring Umboðsmaðurin gjørdi av at kanna hetta málið nærri, og klagan var við skrivi, dagfest tann 19. august 2009, send til ummælis hjá TAKS við einari freist áljóðandi 3 vikur. Samstundis varð TAKS biðið um at lata umboðsmanninum til øll skjølini í málinum til láns. Við skrivi, dagfest tann 24. august 2009, sendi TAKS umboðsmanninum soljóðandi viðmerkingar: Viðv. kæru hjá A til Løgtingsins umboðsmann TAKS á Hálsi er biðið um frágreiðing í málinum í sambandi við, at A hevur kært til umboðsmannin um útgjaldið av stuðlinum til bygging og umvæling av egnum bústaði. Málið byrjar við, at TAKS tann 7. oktober 2008 hevur móttikið umsókn um stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði. Sambært umsóknini eru útreiðslurnar fyri umvælingina kr. síða 2/8

3 Talan er um eitt gamalt umsóknarblað og verður einki beinleiðis upplýst um, hvussu stóran stuðul, søkt verður um. Upplýsast skal tó, at ein upphædd á kr.,00 stendur í teiginum fyri viðmerkingar, ið møguliga er upphæddin, søkt verður um. Í telduposti til A tann 9. oktober 2008 verður biðið um kvittanir fyri, at umvælingin er goldin, sum eisini skulu fylgja við umsóknini. Kvittanirnar eru móttiknar tann 15. oktober Sambært umsóknini er talan um eina rokning á kr., íroknað mvg, harav lønin er kr. og tilfarið kr. 1, stk. 3, í lógini um stuðul til bygging og umvæling av egnum bústaði sigur, at er lutfallið millum løn og tilfar soleiðis, at lønarparturin er størri enn tilfarsparturin, verður stuðul veittur við í mesta lagi helvtini av meirvirðisgjaldinum av arbeiðsløn og tilfari samanlagt. Sambært viðheftu útrokning, ið er send bókhaldinum til avgreiðslu tann 28. november 2008, er stuðulsupphæddin mvg'ið av rokningini, kr. býtt við 2, ella kr.. Upphæddin er send Gjaldstovuni til útgjaldingar 3. desember Tá lógin um stuðul til bygging og umvæling av egnum bústaði kom í gildið í 2007 bleiv tosað nakað aftur og fram um, nær vit skuldu skriva út til umsøkjarnar, um munur var á stuðulsupphæddini, ið søkt bleiv um og so henni, sum játtað bleiv. Niðurstøðan av hesum bleiv, at var munurin undir kr. 300,00, so bleiv ikki skrivað út. Hetta verður gjørt fyri at TAKS ikki skal drukna í umsiting, tí tað ógvuliga oftani er munur á tí, ið søkt verður um og tí, sum verður útgoldið. Um ein umsøkjari fær yvir 300,00 kr. minni útgoldið í mun til umsóknina, verður skriv sent út við kærumøguleika til kommunalu skattakærunevndina. Upplýsast kann, at TAKS ikki hevur móttikið nakrar viðmerkingar, hvørki skrivliga ella munnliga frá A síðani stuðulsupphæddin bleiv útgoldin í desember Skjølini til sakina liggja í Floru, j. nr. og eru tey: Umsókn um stuðul fyri byggi-mvg, móttikin 7. oktober 2008 Avrit av samskifti við telduposti Útrokning av stuðlinum Avrit av umsóknarblaði vegna stuðul fyri byggi-mvg við leiðbeining Tann 9. september 2009 sendi umboðsmaðurin skriv til TAKS, har boðað var frá, at umboðsmaðurin hevði móttikið frágreiðing og skjøl frá TAKS um útgjald av stuðli fyri MVG til bygging og umvæling av egnum bústaði. Umboðsmaðurin hevði tó ikki fingið frágreiðing um tann partin, ið snúði seg um rentustuðul til lestrarlán. Umboðsmaðurin bað tí TAKS greiða sær nærri frá hesum. Við skrivi, dagfest tann 21. september 2009, sendi TAKS umboðsmanninum soljóðandi viðmerkingar: Løgtingsins Umboðsmaður hevur í skrivi, dagfest 9. september 2009, víst á, at tað framvegis eru ávísir spurningar, sum TAKS ikki hevur givið umboðsmanninum svar uppá í sambandi við omanfyri nevndi klagu. Umboðsmaðurin vísur á, at klagað verður um, at klagarin ikki hevur fingið avgerð við grundgeving og upplýsing um kærumøguleika tilsendan í sambandi við, at klagarin hevur søkt um rentustuðul til lestrarlán. - Umframt hetta verður TAKS biðið um at lata umboðsmanninum skjølini í málinum. TAKS skal í hesum sambandi vísa á, at avgerðirnar hjá A til fulnar ganga henni á møti, og at A hevur fingið boð um avgerðirnar munnliga. Við atliti at spurninginum um at lata umboðsmanninum skjøl til láns, kann TAKS upplýsa, at TAKS hevur sent umboðsmanninum øll skjølini í málinum. síða 3/8

4 Við skrivi, dagfest 24. september 2009, sendi umboðsmaðurin viðmerkingarnar hjá TAKS til klagaran til ummælis. Við telduposti 11. oktober 2009 sendi klagarin umboðsmanninum soljóðandi viðmerkingar:... Bemærkninger til TAKS' forklaringer på mangelfulde afgørelser Jeg kan forstå, at TAKS ikke mener, at det er nødvendigt at begrunde afgørelser, som giver den pågældende part fuldt medhold. Det har jeg selvfølgelig forståelse for, det er bare fuldstændigt umuligt for mig som part, at tjekke om jeg har fået fuldt medhold. Jeg mener ikke, at TAKS overhovedet har opfyldt kravet til at meddele afgørelsen. I forhold til ansøgningerne om rentestøtte til studielån, er den eneste meddelelse jeg har fået en mail, hvoraf det fremgår: "At ansøgningen er behandlet, og at rentestøtten vil blive udbetalt med næste overførselskørsel" Afgørelserne er altså ikke meddelt mundtligt, som TAKS skriver i bemærkningerne til klagen, men pr. med ovenstående indhold. Hvis man skal gøre ansøgeren bekendt med afgørelsen, kan man vel som minimum kræve, at ansøgeren gøres bekendt med afgørelsens materielle indhold - hvilket vil sige, hvilket beløb man er berettiget til at modtage i rentestøtte og hvornår. Det har jeg ikke på noget tidspunkt fået meddelelse om fra TAKS. Jeg mener desuden, at det er god forvaltningsskik at oplyse, hvordan man er kommet frem til netop det beløb, der udbetales. Jeg har som part ingen som helst mulighed for at tjekke afgørelsens rigtighed, idet jeg for det første ikke får meddelt indholdet af afgørelsen, og dernæst ikke får klarlagt, hvordan TAKS er nået frem til det pågældende beløb. Man kunne forestille sig situationer, hvor der eksempelvis bliver lavet indtastningsfejl i selve udbetalingen, når bogholderiet indtaster sagsbehandlerens afgørelse -det har jeg som ansøger ingen som helst mulighed for at undersøge, idet jeg ikke en gang har fået meddelt, hvilket beløb, jeg kan forvente at få udbetalt. I sagens akter hos TAKS, må det foreligge en udregning, der ligger til grund for udbetalingen af rentestøtten. Denne kan man uden de store besværligheder indsætte i en standardafgørelse og sende til ansøgeren. Det behøves ikke nødvendigvis at medføre en masse ekstra arbejde, at meddele ansøgeren indholdet af afgørelsen. I forhold til rentestøtte til danske studielån gør der sig også det forhold gældende, at man skal søge hvert år, når årsopgørelsen fra Økonomistyrelsen foreligger. Udbetalingerne sker altså ikke automatisk, når man søger første gang - man skal søge igen hvert år. Dette bør TAKS efter min opfattelse oplyse i en afgørelse om rentestøtte vedr. danske studielån. Efter min mening ligger det indenfor den almindelige vejledningspligt, at gøre ansøgeren opmærksom på, at de fremtidige udbetalinger ikke sker automatisk, men kun efter fornyet ansøgning, når næste årsopgørelse fra Økonomistyrelsen foreligger. I forhold til ansøgningen om MVG-refusion får jeg slet ingen meddelelse fra TAKS om, at der er truffet afgørelse. Den eneste meddelelse om afgørelsen, som jeg modtager er et beløb indbetalt på min bankkonto med Gjaldstovan som afsender. I forbindelse med udarbejdelsen af denne klage et halvt år efter udbetalingen af beløbet retter jeg selv henvendelse til TAKS for at være sikker på, at beløbet kan henføres til behandlingen af min ansøgning om MVG-refusion. Jeg mener ikke, at en indbetaling på en bankkonto opfylder forvaltningslovens krav om at meddele ansøgeren afgørelsen. Det samme gør sig i øvrigt gældende, når man ansøger om forhøjet rentestøtte til boliglån. Her ansøger man som part med eller uden hjælp fra banken. Det har jeg søgt om tre gange hos TAKS - henholdsvis for 2007, 2008 og Den ene gang fik jeg besked tilbage på mail om, at ansøgningen var behandlet, og at den forhøjede rentestøtte ville blive udbetalt fra næste måned. Men ikke et ord om, hvor meget, beregningsgrundlag o.lign. Det betyder, at jeg som part må rette henvendelse til banken jævnligt og få dem til at kontrollere, at jeg får den rentestøtte, som jeg er berettiget til. To gange har banken meddelt, at det ikke var tilfældet, og de har begge gange hjulpet mig med at rette henvendelse til TAKS for at få rettet op på fejlen. Jeg mener ikke, at man opfylder forvaltningsloven og normerne for god forvaltningsskik, når man ikke meddeler ansøgeren afgørelsens indhold, og dermed ikke gør det muligt for borgeren at tjekke afgørelsens materielle indhold, og gør det umuligt at tjekke om der er sket fejl i udbetalingsfasen efter afgørelsen er truffet. I forhold til den forhøjede rentestøtte bør der også foreligge en vejledningsforpligtelse i forhold til at meddele ansøgeren, at den forhøjede rentestøtte bortfalder ved kalenderårets udgang, og at man derefter skal søge igen. síða 4/8

5 Ansøgninger om forhøjet rentestøtte, rentestøtte til danske studielån og MVG-refusion er alle standardsager, som TAKS behandler mange af hvert år. Det burde ikke være den store administrative byrde at udarbejde en standardafgørelse, som sagsbehandleren blot skal indsætte udregningen i - den udregning, som jo alligevel produceres til brug for udbetalingen. På den måde kan man sikre, at ansøgeren får besked om afgørelsen indhold; hvilket beløb man kan forvente udbetalt hvornår. I sådan en afgørelse kan man også have en afsnit, hvoraf udregningsmetoden, lovgrundlag og klageinstans nævnes. Det er altså god forvaltningskik, at gøre det muligt for ansøgeren at tjekke forvaltningens afgørelse, selvom det er forvaltningens opfattelse, at borgeren får fuldt medhold. Selv forvaltninger laver jo fejl, som borgeren kunne gøre opmærksom på, hvis man altså fik afgørelsen meddelt. Við skrivi, dagfest 13. oktober 2009, vóru viðmerkingarnar hjá klagaranum sendar TAKS til ummælis. Í skrivinum frá TAKS, dagfest 24. august 2009, varð boðað frá, at um ein umsøkjari fekk undir 300,00 kr. minni útgoldið í mun til umsóknina um stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði, varð skriv ikki sent út við boðum um kærumøguleika til kommunalu skattakærunevndina. Í skrivinum, dagfest 13. oktober 2009, spurdi umboðsmaðurin eisini TAKS um, hvør heimildin var fyri hesari avgerð. Við skrivi, dagfest 29. oktober 2009, sendi TAKS umboðsmanninum soljóðandi viðmerkingar: A - Klaga til løgtingsins umboðsmaður Løgtingsins Umboðsmaður hevur 13. oktober í ár sent TAKS hoyringssvarið frá A til ummælis. TAKS skal í hesum sambandi upplýsa, at TAKS einki hevur at leggja aftrat tí, sum áður er ført fram í skrivunum, dagfest 24. august og 21. september í ár. Í sama skrivi spyr umboðsmaðurin til eina siðvenju, sum TAKS hevur umrøtt í nevnda skrivi frá 24. august í ár. TAKS fer í hesum sambandi at vísa til hjálagda skriv frá 27. oktober TAKS ásannar, at áðurnevnda siðvenja ikki er nøktandi. TAKS hevur tí tikið stig til, at hesar avgerðir framyvir, í tann mun tær ikki ganga partinum á møti, verða grundgivnar eins og kæruvegleiðing verður givin eftir galdandi reglum. TAKS harmast um, at hetta ikki hevur verið gjørt áður Hjálagt skrivinum frá TAKS var soljóðandi skriv frá deildarleiðara á TAKS, dagfest 27. oktober 2009: Viðv. kæru hjá A, klaga til løgtingsins umboðsmann Í skrivi, dagf. 13. oktober 2009, spyr Løgtingsins umboðsmaður um heimildina fyri, at skriv ikki verður sent út til umsøkjaran, um hann fær undir 300,00 kr. útgoldið í mun til umsóknina um stuðul til bygging og umvæling av egnum bústaði. Upplýsast skal, at eingin lógarheimild er fyri hesari upphædd, men er hon ásett av praktiskum orsøkum. Síðani stuðulsskipanin kom í gildið hevur TAKS móttikið nógvar umsóknir, í løtuni uml. 10 um dagin. Kundaskarin er stórur og vistu vit, at nógv arbeiðið kom at vera av stuðulsskipanini. Størri og minni munir eru á játtaða stuðlinum í mun til umsóknina, ja munir niður í heilt fáar kr. Sigast kann, at kr. 300,00 er ein stór upphædd í mun til kr. 600,00, men ikki í mun til t.d. kr ella kr , sum er hámarkið fyri stuðlinum. Men aftur til spurningin, nei tað er eingin lógarheimild fyri hesari upphædd. síða 5/8

6 Við skrivi, dagfest 16. november 2009, boðaði umboðsmaðurin pørtunum frá, at av tí at TAKS ikki ynskti at gera fleiri viðmerkingar til málið, fór málið at verða tikið upp til endaliga viðgerð. Niðurstøða Hendan klagan snýr seg um vantandi fráboðan, grundgeving og kæruvegleiðing viðvíkjandi avgerðum hjá TAKS um rentustuðul til lestrarlán og bústaðarlán, umframt stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði. Avgerðir um rentustuðul og stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði eru fevndar av fyrisitingarlógini, jb. 2, stk. 1 í lógini (Løgtingslóg nr. 132 frá 10. juni 1993 um fyrisitingarlóg). Skattamyndugleikarnir hava sostatt skyldu til at fylgja málsviðgerðarreglunum í fyrisitingarlógini, tá ið hesi mál verða viðgjørd. Siðvenjan viðvíkjandi avgerðum um stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði Klagarin greiðir í klagu síni frá, at hon í 2008 sendi umsókn til TAKS um stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði. Í desember 2008 vóru krónur fluttar inn á konto hennara, men hon fekk ongantíð fráboðan um avgerðina. Hon fekk sostatt heldur ikki grundgeving og kæruvegleiðing viðvíkjandi avgerðini. Í svarskrivi frá TAKS til umboðsmannin, dagfest 24. august 2009, stendur m.a. soleiðis: Tá lógin um stuðul til bygging og umvæling av egnum bústaði kom í gildi í 2007 bleiv tosað nakað aftur og fram um, nær vit skuldu skriva út til umsøkjararnar, um munur var á stuðulsupphæddini, ið søkt bleiv um og so henni, sum játtað bleiv. Niðurstøðan av hesum bleiv, at var munurin undir kr. 300,00, so bleiv ikki skrivað út. Hetta verður gjørt fyri at TAKS ikki skal drukna í umsiting, tí tað ógvuliga oftani er munur á tí, ið søkt verður um og tí, sum verður útgoldið. Til hetta er at siga, at ein myndugleiki ikki kann víkja frá lógarásettum krøvum, uttan at heimild er fyri hesum. Sambært fyrisitingarlógini skal ein avgerð, ið ikki til fulnar gongur partinum á møti, hava grundgeving og kæruvegleiðing, jb. 21 og 24 í fyrisitingarlógini. Siðvenjan hjá TAKS við bert at senda avgerðarskriv, tá ið munurin er yvir 300,- kr., er ikki í tráð við hesar ásetingar. Av tí at TAKS í partshoyringsskrivi til mín hevur ásannað, at hendan siðvenja ikki er nøktandi, og hevur boðað mær frá, at stig eru tikin til, at hesar avgerðir framyvir, í tann mun tær ikki ganga partinum á møti, verða grundgivnar eins og kæruvegleiðing verður givin eftir galdandi reglum, fari eg ikki at gera meira við hendan partin av málinum í løtuni, men fari at heita á TAKS um at lata meg frætta, hvat víðari hendir hesum viðvíkjandi. Fráboðan av avgerðum Viðvíkjandi málunum um rentustuðul til lestrarlán og bústaðarlán vísir TAKS í svarskrivi til mín á, at orsøkin til, at avgerðir ikki vóru sendar umsøkjaranum í hesum málum var, at avgerðirnar vóru til fyrimuns fyri umsøkjaran. Tað er rætt, at tað sambært 21 og 24 í fyrisitingarlógini ikki er eitt krav, at ein avgerð skal hava grundgeving og kæruvegleiðing um hon gongur partinum fult á møti. Hinvegin er tað ein meginregla innan fyrisitingarrættin, at fyrisitingarligar avgerðir ikki eru galdandi, fyrr enn avgerðirnar eru fráboðaðar pørtunum í málinum á rættan hátt, jb. bls í Forvaltningsretten 2. útgáva eftir Hans Gammeltoft Hansen, v.fl. Um krøv til formin á einari fyrisitingarligari avgerð stendur m.a. soleiðis á bls í omanfyrinevndu bók: síða 6/8

7 Afgørelsen bør være klart disponeret. Der findes ingen almindelige retningslinjer for hvorledes forvaltningsafgørelser skal disponeres. En optimalt formuleret afgørelse vil dog normalt indeholde følgende elementer: a) en klar og utvetydig identifikation af sagen og dens part(er), b) en sagsfremstilling (i nødvendigt omfang et referat af sagens opståen, og hvad der hidtil er sket i sagen, herunder eventuelt de væsentligste af myndighedens sagsbehandlingsskridt, væsentlige faktiske forhold og væsentlige partsanbringender), c) en begrundelse d) en klar og utvetydig konklusion (afgørelsens retsfølge, og herunder både hovedretsfølgen og eventuelle vilkår) og e) en eventuel klagevejledning Í málum um rentustuðul skal TAKS taka avgerð um, hvørt klagarin hevur rætt til rentustuðul og hvussu stóra upphædd klagarin hevur rætt til at fáa játtaða. Tá ið ein slík avgerð verður fráboðað umsøkjaranum eigur TAKS sostatt at boða umsøkjaranum frá sjálvari avgerðini, tað vil siga hvørt umsøkjarin hevur rætt til rentustuðul, og um so er, hvussu stór játtaða upphæddin er. Endamálið við fráboðanini er, at umsøkjarin skal hava ein møguleika fyri at meta um, hvørt hann hevur fingið røttu upphædd útgoldnað, og meta um, hvørt avgerðin skal kærast. Í málinum um rentustuðul til bústaðarlán boðar TAKS umsøkjaranum frá, at hækkaður rentustuðul er játtaður fyri 2009, og at rentustuðulin verður útgoldin í januar Við hesum er bert ein partur av avgerðini fráboðaður, nevniliga at rentustuðul er játtaður, men upplýst verður ikki hvussu stór játtaða upphæddin er. Eftir mínari meting er avgerðin sostatt ikki nøktandi fráboðað. Í báðum málunum um rentustuðul til lestrarlán boðar TAKS umsøkjaranum frá, at umsóknin er viðgjørd og nær rentustuðulin verður útgoldin. Við hesum gevur TAKS ikki klára fráboðan um, hvørt rentustuðul er játtaður, og boðað verður heldur ikki frá, hvussu stór játtaða upphæddin er. Eftir mínari meting eru hesar avgerðir sostatt heldur ikki nøktandi fráboðaðar. Tá ið klagarin vendir sær aftur til TAKS við umbøn um nærri frágreiðing viðvíkjandi rentustuðli til lestrarlán, upplýsir TAKS hvussu nógv umsøkjarin hevur goldið í rentum í lestrartíðini, og at rentustuðulin er 40 % av rentunum. Heldur ikki í hesum førinum upplýsir TAKS klárt, hvør játtaða upphæddin er, og er hetta ikki nøktandi. Í málinum um stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði, sendir TAKS einki skriv til umsøkjaran við fráboðan um avgerðina. Hesar avgerðir, hvørt tær ganga partinum fult á møti ella ikki, eiga at verða fráboðarar umsøkjaranum, og er tað eftir mínari meting ikki nøktandi, at hetta ikki verður gjørt. Klagarin førir fram, at TAKS, umframt at upplýsa játtaðu upphæddina, eisini eigur at upplýsa útrokningargrundarlagið. Eg kann bert taka undir við klagaranum í, at sambært góðum fyrisitingarsiði hevði tað verið rættast í fráboðanarskrivinum at upplýst, hvussu myndugleikin er komin fram til játtaðu upphæddina. Hetta soleiðis at umsøkjarin kann meta um, um avgerðin er røtt, og um avgerðin skal kærast. Eg fari tí at heita á TAKS um at endurskoða mannagongdirnar viðvíkjandi fráboðan av avgerðum viðvíkjandi rentustuðli til lestrar- og bústaðarlán og stuðul fyri mvg til bygging og umvæling av egnum bústaði, soleiðis at avgerðirnar uppfylla formligu treytirnar fyri fráboðan av einari fyrisitingarligari avgerð, sum umrøtt omanfyri. Eg fari at biðja TAKS lata meg frætta hvat víðari hendir í málinum. Vegleiðingarskyldan Harumframt førir klagarin fram, at TAKS hevur skyldu til at vegleiða um, at umsøkjarin viðvíkjandi rentustuðli til donsk lestrarlán skal søkja á hvørjum ári, tá ið umsøkjarin hevur fingið ársuppgerð frá Økonomistyrelsen. síða 7/8

8 Vegleiðingarskyldan er ásett í 7, stk. 1 í fyrisitingarlógini, og er soljóðandi: 7. Ein fyrisitingarmyndugleiki skal í tørvandi mun veita vegleiðing og hjálp til persónar, sum venda sær til myndugleikan við spurningum innan málsøkið hjá myndugleikanum. Sambært hesari áseting er vegleiðingarskyldan ítøkilig. Tað vil siga, at tá ið ein persónur vendir sær til myndugleikan við einum fyrispurningi, hevur myndugleikin skyldu at vegleiða um júst hendan fyrispurning. Hóast TAKS ikki generelt kunnar umsøkjaran um, at søkjast skal um rentustuðul til lestrarlán fyri donsk lestrarlán á hvørjum ári, hevur TAKS, í málinum um rentustuðul til lestrarlán frá 2008, svarað ítøkiliga fyrispurninginum frá umsøkjaranum um, hvørt hon skal senda umsókn um rentustuðul til lestrarlán á hvørjum ári. TAKS uppfyllir á hendan hátt skyldur sínar at vegleiða umsøkjaranum sambært 7 í fyrisitingarlógini. Tá ið hetta er sagt fari eg tó at viðmerkja, at hóast TAKS ikki sambært fyrisitingarlógini hevur skyldu til at kunna umsøkjarar um framtíðar umsóknir um rentustuðul til lestrarlán, hevði tað verið góður fyrisitingarsiður at upplýst umsøkjaran um, at søkjast skal av nýggjum á hvørjum ári. Burtursæð frá omanfyrinevndu viðmerkingum og áheitanini á TAKS um at lata meg frætta aftur, hvat víðari hendir í málinum, geri eg ikki meira við málið í løtuni. Sólja í Ólavsstovu umboðsmaður síða 8/8