Måling Omkrs Arl Rumfng Enhr Rgnhistorir Dimnsionr f n gnstn r mål, som finrr ns form og størrls. Enimnsionl: Linj, irklu, knt snor, trå... Toimnsionl: Fl, ovrfl ppir, foli, l, film, ug Trimnsionl: Kugl, trning kffkop, or, hus, il Dph: t glt, hult rør, r nytts til stftlø. Dphns mål og vægt: omkrs -3 m, imtr. 4 m, læng. 9 m og vægt minimum 50 g. Frvn ør vær stærkt synlig, orng. Atltik står f t ntl lø-, springog kstiiplinr. Ort tltik stmmr fr t græsk or thlos, som tyr konkurrn. Kst og mål 3-4 Vælg n f følgn kstisiplinr: Bolkst, iskoskst, spykst, kuglstø llr slyngol. Vlgt isiplin: olkst Ufør og mål 3 kst: 7,5,3 9,9 Omskriv t længst kst til forskllig nhr:.300 mm.30 m 3 m,3 m 0,03 km Gruppns st kst: 9.000mm.900 m 90 m 9 m 0,09 km Atltikrkorr Rgn og omskriv længrn. Hv r vrnsrkorn i iskoskst for mæn? Hv r vrnsrkorn i iskoskst for kvinr? 768 m 0,07408 km Diskoskst 6,30 m 56,00 m 74,08 m 76,80 m Hv r forsklln på n nsk rkor i kuglstø for mæn og kvinr?,6 5,09 = 6,5 m = 6,5 m = 65 m = 650 mm Hv r forsklln på vrnsrkorrn i iskoskst for mæn og kvinr? 76,8 74,08 =,7 m = 7, m = 7 m = 70 mm Hv r forsklln på vrnsrkorn og n nsk rkor i spykst for mæn? 7,8 6,68 = 0,6 m = 06 m = 060 m = 0600 mm f Skriv flr spørgsmål i it hæft. Byt m n klsskmmrt. 7 5 7 5 DK DK Vrn Vrn Spykst 5,39 m 6,68 m 98,48 m 7,8 m Kuglstø,6 m 5,09 m 3, m,63 m 76
Omkrs 3 Omkrs f polygonr -3 8 Klip polygonrn u. Læg to llr flr polygonr si mo si, og s, hvilk forskllig omkrs I kn fin. 0 4 8 3 36 40 44 48 56 60 64 68 7 4 Omkrs f irklr All Kst n trning. Slgt ngivr rius i imtr i n irkl, r tgns i skolgårn. Dr nytts n snor og t krit som pssr. Omkrsn rgns og skrivs i irkln. 5 Diskoskst I iskoskst, kuglstø og hmmrkst ksts rskt fr n ring, r r t nt or for irkl. Dimtrn r,5 m. Hvor stor r irklns omkrs?,5 = 7,9 Dr fins 3 størrlsr f iskos. Hv r omkrsn, når imtrn r: 0 mm? 0 = 69 mm = 69, m 0 mm? 0 = 63 mm = 63, m 8 mm? 8 = 569 mm = 56,9 m En kugl til kuglstø hr omkrsn 34,5 m. Hv r imtrn? 34,5 : = 0,98 m = 09,8 mm 6 Lø På t tltikstion r lønn yggt f to hlv irklr og t rktngl. Forklr for hinnn, hvorfor n runs læng kn rgns m: 3,4 36,8 + 84,39 m Hvor lng r n run? 400 m 84,39 m 36,8 m Hvr ns r r, m. Hvor lng r n run på n? (, + 36,8) + = 84,39 m 408 Hvor lng r n yrst n 8? (8, + 36,8) + = 84,39 m 46 m Hv nu hvis Mål m snor n inrst n på tgningn. Angiv målstoksforhol for tgningn. 77
Arl 7 Mål flr m rlrikkr 83 Klip in gn rlrikkr, mm, m og m. Fin rlt f in ngl: 60 mm m = 00 mm in linl: 45 m m = 00 m it or: 8 m f Tgn m i skolgårn m krit. m = 00 m 8 Arl f trkntr Tgn og mål højrn i trknt ABC. h = 4,5 m h = 6 m h = 7 m Arlt f trknt ABC: 6 7 = m B 9 Sæt trkntr i rækkfølg 84 Fin rlrn f trkntrn på kopirkt. A C Skriv ogstvrn fr trkntrn i rækkfølg ftr størrls: F L A D E M Å L 0 Tgn figurr Tgn t rktngl, t prlllogrm og n trknt m rlt trn m røt. 0 trn m låt. Rgnrk og rl Oprt t rgnrk, r kn urgn rlr f kvrtr, rktnglr, prlllogrmmr og trkntr. 78 = Hv nu hvis Oprt t rgnrk, hvor rlt og grunlinjn r intstt, og højn rgns f omputrn.
Arl f irklr 85 Klip irkln u fr kopirkt, og svr på spørgsmåln. Hvorfor r kvrtrns rl r? Hvr si r rius lng Hvor mng små kvrtfltr fylr rlt f irklns lgkgstykkr?. 3 stk. Arlt f n irkl rgns v t gng pi m rius i nn: A = π r Skriv n rgl for irklrs rl: 3 gng rius i nn 3 Mljstørrlsr Mål og rgn rlt f mljrn. Arl r Brgning Fit 6 3 3 8,3 4,6 5,5,5 9,6 0,8 3,4 Hv nu hvis Fin rlt f områt in i lønrn på tltiknn si 77. 4 Cirkl på omputr Tgn n irkl, hvor rlt i kvrtntimtr og længn f prifrin i ntimtr r lig stor. Hvor stor r rius? Tgn n irkl, hvor rlt i kvrtntimtr r olt så stort som længn f prifrin i ntimtr. Hvor stor r rius? 4 79
5 Ovrflrl f kur og kssr -3 86 Byg m ntikur følgn ku og kssr: Ku: h = l = = Kss: 3 4 h = 3 l = 4 = Kss: 4 5 h = l = 5 = 4 Klip rnæst ufolningrn u på kopirkt. Pk figurn in, og rgn figurrns sml rl f ovrfln. 4 m 5 m 58 m Dt rgns v t lægg rlrn f nklt pln figurr smmn. 6 Forin ovrflrl og figur 87 Klip figurrn u på kopirkt. Brgn rlt f ovrflrn. Forin rlrn m n rigtig målngivls. 60 m 6 m 63 m 7 Smmnlign ovrflrlr Tgn n skits f mllgns ufolning. Brgn mllgns ovrflrl. Sæt m i rækkfølg ftr ovrflrl: 350 664 976 368 600 8 Tgn slv ovrflrlr Tgn n ufolning i t ynmisk gomtriprogrm. Brgn ovrflrlt, og skriv t på figurn. Sml n til n rumlig figur, og lv n ustilling f klssns rumlig figurr. 0 80 Hv nu hvis Fin t størst mulig ovrflrl f n rumlig figur, r kn tgns ufolt på t A4 rk.
Arlt f n polygon kn opls i trkntr v t tgn igonlr. Summn f trkntrns rl r polygonns rl. 9 Arl f polygonr 88 Opl figurrn i trkntr. Brgn rlt f hvr trknt, og fin t sml rl f polygonn. 8 4 0 Figur m hul i All 89 Brgn rlt f n hvi figur v t trækk rlt f n sort figur fr t sml rl. 4 6 4 m 5 m m m Hvis n figur ikk står f rtt linjr llr irklur kn rlt fins v hjælp f t kvrtnt. Summn f ntllt f hl trn in i figurn og ntllt f trn, r rørr figurns rn ivirt m to, ugør figurns rl. Arl f fo og sko 0 Tgn in fo på kopirkt. Tæl, hvor mng hl kvrtntimtr r liggr in i figurn. 90 Tæl, hvor mng kvrtntimtr r rørr figurns rn. 36 Brgn rlt: 90 + (36 ) = 08 Gntg opgvn, mn nu m in sko. Hvor stor r forsklln mllm to rlr? 35 08 = 7 m Hvor stor r forsklln på in fo og m? 08 00 = 8 m 8
Rumfng Prismr og ylinr hr n høj og grunflr, r r prllll og kongrunt. Højn r fstnn mllm grunflrn. h Grunfl h Grunfl Grunfl og høj f Frv grunflr lå og højr rø. g h i j k Rumfngt f t prism og n ylinr fins v t gng grunflns rl m højn. 3 Vnspil 90 Vn på skift n illrik og n rumfngsrik. Brgn rumfngt og tjk om rikkrn pssr smmn. 4 Drikkunk 3-5 Gæt Brgning Rumfng Forskl Fin fir forskllig ylinrisk rikkunk, og gæt, hvor mgt kn rumm. Mål længr og rgn rumfngt, og ufyl skmt. Tjk t rgn rumfng v t fyl unkn m vn, og mål mængn m målgls..00 m 3 4 9 955 m 3 05 m 3 8
Rumfng Pkk 5 Rumfng f prismr 9 Inl grunfln på kopirkt i to trkntr. Brgn rlt f trkntrn, og fin t sml rl f grunfln. Mål rftr højn, og rgn rumfngt. Pkk Grunfln: 0 m Højn: 0,5 m Rumfngt: 0 m 3 Pkk 3 Grunfln: m Højn: m Grunfln: m Rumfngt: m 3 Højn: m Rumfngt: 4 m 3 6 Rgnrk Oprt t rgnrk, r rgnr rumfngt f forskllig mllgr. Hv nu hvis Insæt kolonnr, r rgnr mllgns ovrflrl. ) Omrgn mllm pront og grr 0 % 0 % 80 90 ) Brgn vlut 00 uro kostr 755 kr. Hv kostr 50? 00? 500?.000? 3) Tgn tl og grf til funktionrn f(x) = x + 5 g(x) = 6 x 4) Fin værin f rgnutrykkt for = 3 og = 7 + 3 4 4 5) Skriv snsynligh i røk, iml- 5) Skriv snsynligh i røk, imltl 5) Skriv snsynligh i røk, imltl og pront for, t hjult lnr på og pront for, t hjult lnr på tl og pront for, t hjult lnr på t lig tl. t ulig tl. t tl i 4 tlln. tllt 5. 0 7 4 tllt 4. t tl minr n 7. 0 5 7 0 t tl størr n 6. 6 t tl minr n. 4 6 t tl mllm 3 og 6. 9 8 5 t tl minr n 3. 3 3 4 3 t primtl. t smmnst tl. 6) Tgn grfr i t koorintsystm f(x) = 3 + x g(x) = 0 x h(x) = i(x) = x ) Omrgn mllm pront og grr 5 % 50 % 70 8 ) Brgn vlut 00 ritisk pun kostr 863 kr. Hv kostr 0? 50? 50?.00? 3) Tgn tl og grf til funktionrn f(x) = x 3 g(x) = x 4) Fin værin f rgnutrykkt for = 3 og = 7 + 3 + 3 4 6) Tgn grfr i t koorintsystm f(x) = 3 + x g(x) = x 3 h(x) = 4 i(x) = 3x ) Omrgn mllm pront og grr 3 % 78 % 7 6 ) Brgn vlut 00 SEK kostr 8,58 kr. Hv kostr 50 SEK? 5 SEK? 50 SEK?.500 SEK? 3) Tgn tl og grf til funktionrn f(x) = x + 5 g(x) = x 4) Fin værin f rgnutrykkt for = 3 og = 7 7( + ) 5 4 4 3 6) Tgn grfr i t koorintsystm f(x) = x + g(x) = 3x + h(x) = 0 i(x) =,5 x 83
Enhr ti 8 00 m lø Brgn forskll, og ufyl skmt. 7 Tgn fr prik til prik 5 7 Forskl En ug En wkn En mån Et kvrtl min. Et øgn år 50 sk. 3 sk. min. 0 min. 40 sk. 0 sk. 3 min. Vrnsrkor Dnsk rkor Forskl 9,58 sk. 0,49 sk. 0,9 sk.,4 sk. Lø slv 00 m og mål tin:,3 sk 5 sk,3 sk 3 sk 53 sk sk timr 9 Læs og løs rgnhistorir Tgn løsningrn m visr på urrn. 00 min. 00 min. 65 min. En nt Et kvrtr 0 min. tim tim 50 min. Mlt går i skol i Snv. Hvr onsg går hn til tltik i Ons. Eftr skol tgr hn ussn fr Snv til Hry kl. 4.5. Busturn tgr 8 min. Dr skl hn vnt 6 min., inn us nr. 3 kørr til Ons. Dn tur tgr t. og 6 min. Hvornår stigr hn f ussn i Ons? kl. 6.5 Fri or på Strynø. Hun skl til tltikstævn i Svnorg. Hun tgr færgn til Rukøing kl. 0.30. Færgturn vrr 9 min. Drftr hr hun min. til t nå us nr. 9, r kørr til Svnorg. Busturn vrr n tim. Hvornår r hun i Svnorg? kl..0 Gustv skl lø n hlvmrton på, km i Sønrorg. Hns mor kørr hm fr Løgumklostr til Røkro sttion. Dt r n tur på 6 km. D rgnr m, t turn tgr. tim. I Røkro tgr hn togt kl..7. Hvornår skl Gustv og mor kør hjmmfr for t nå togt? kl. 0.57 Togturn vrr t. og 5 min. Hvor lng ti tgr turn fr Røkro til Sønrorg? kl..5 84
Enhr mtrsystmt Mtrsystmt står f: Længmål Flmål Rummål 30 Læng og rlspil 3-4 9 Træk på skift n rik m n nh, og kst n 6-sit trning. Øjntllt ngivr, hvor mng f n trukn nh r skl klipps f ppir llr snor. 3 Rumfng 3-4 83 Byg m 3 f 6 kvrtr, r tps smmn til n ku. Hvor mng kuikntimtr rummr m 3?.000 m 3 Hvor mng kuikimtr rummr in skoltsk?. 9 m 3 Hvor mng kuikimtr r r unr it or? (7 4 8) m = 4 m 3 Hvor mng kuikimtr rummr m 3?.000 m 3 3 Vnforrug 3-4 Gæt og mål hvor mng millilitr vn, r rugs til ktivittrn. Vnmæng Gæt Mål 33 Vn og vægt 3-4 Vn vjr kg pr. litr. Hv vjr l vn? Hv vjr ml vn? 00 g g 0 7 00 0 Hv vjr vnmængrn fr opgv 3? 7 ml 7 g 0,07 kg 0 ml 0 g 0, kg ml g kg ml g kg ml g kg 85
86 34 Omskriv nhr.500 m = 5.000 m = 50.000 m 4,5 km = 45.000 m = 4.500 m 7.000 g = 7 kg = 0,007 t 500 ml = 5 l = 0,5 L 6,5 m = 65 m = 650 mm f 00 m = m g 6.000 m 3 = 6 m 3 h = i = 37 Læs og løs rgnhistorir I trspring r n mnlig rkor 8,9 m, mns kvinrns rkor r 5,50 m. Hvor stor r forsklln? Mllmrgning: Fit: Otto trænr længspring. En g springr hn 6,58 m, 7,08 m og 6,98 m. Hv r gnnmsnitslængn? Mllmrgning: (6,58 + 7,08 + 6,98) : 3 Fit: Bå i 0 m og i 400 m hækklø springr ltgrn ovr 0 hækk. I 400 m hæk r hvr hæk 9,4 m høj, hvor i 0 m hæk r,067 m høj. Hvor stor r højforsklln på to typr hækk? Mllmrgning: Fit: 35 Insæt nævnlsr I tltik r r mng isiplinr. Et mrtonlø r 4,95 km En mrtonlør kn got rikk vn unrvjs. lngt. L I hækklø r istnn 0 m lng. Hækkn r 06,7 m høj. I kuglstø vjr kugln 7,6 kg. Arlt f kuglstøsringn r. 3,6. I højspring r vrnsrkorn,45 m. Nflsmåttn rummr omkring 0 36 Krysogtværs k 3 i m t r 4 l k u i k m t r 5 o l 6 g k u i k n t i m t r 7 8 k v r t m t r k n t i t 9 0 Lort: m i l l i m t r. l o m o. kg g r m n 5. m t 8. km k v r t n t i m t r 0. t r 3 l i t r 8,9 5,50 m,79 m 6,88 m Ktrin lør 00 m på præis sk. Hv r hns hstigh i kilomtr i timn? Mllmrgning: Fit: 60 06,7 9,4 = 5,3 m 00 60 :.000 30 km/t m 3 m Vnrt: 3. m 4. m 3 6. m 3 7. m 9. ml. g. m 3. L skum. I kuglstø vjr mænns kugl 7,6 kg, mns kvinrns vjr 4 kg. Hvor mng grm r mænns kugl tungr n kvinrns? Mllmrgning: Fit: 7,6 4 kg 3,6 kg = 3.60 g
38 Fltfrvning m = x m l = x ml m = x mm m = x m m = x mm m = x m m = x mm m 3 = x mm 3 kg = x g m = x m km = x m t = x kg L = x l m = x m m = x mm m 3 = x m 3 L = x ml m 3 = x m 3 x = 0 gul x = 00 lå x =.000 grøn 40 Vurr mål 3-4 94 Træk og læs på skift n rik højt. Diskutr, hvilk f 4 mulig svr r r t rigtig. 39 Spørg, svr og yt All 93 ) Rgn stykkr 3,4 +,7 7,9 + + 4,3 0,07 + 5,6,5,3 6,7,8 f 3,3 g 6 3 h 5 : 3 i 56 : 4 ) Omskriv til pront 0 0,50 5 0,5 00 00 3) Snt llr flsk 6 = 4 6 = 0 + 4 = 5 3 5 + = 4 8 5 = 3 f + = 5 4) Skriv ll ufl for summn f øjnn for to 4-si trningr ) Rgn stykkr 8,4 +,8,09 + 58 + 4,5 6,,8 73,3 9,8 4 4,4 f 7 8 g 9 5 h 94 : 7 i 839 : 6 ) Omskriv til pront 5 0,85 3 4,00 3) Snt llr flsk 5 6 = 3 + 3 7 = 0 0 7 = 6 5 ( 8) = 3 3 5 = f 4 7 + = 5 4) Skriv ll ufl for summn f øjnn for n 4- og n 0-sit trning ) Rgn stykkr 8,6 +,5,0 + 9,8 + 5,8 0,9,7 50,09 7,8 6 8,7 f 83 79 g 49 58 h 85 : 6 i 743 : 8 ) Omskriv til pront 3 5 0,07 0,0 3) Snt llr flsk 7 6 0 = 3 3 + = 7 4 8 = 3 8 6= 3 9 = 0 f 9 + 5 = 0 4) Skriv ll ufl for summn f øjnn for n 6- og n 0-sit trning 5) Læs og løs rgnhistori Eskil holr wkn hos mormor. Frg rugr hn 5 kr., lørg 7 kr., og søng rugr hn kun 3 kr. Hv rugr hn i gnnmsnit pr. g? 6) Omskriv til lnt tl 9 5 8 3 0 6 4 5 3 5) Læs og løs rgnhistori Hll spisr grn frugt. Bå mng og tirsg fik hun 3 stykkr, mn onsg fik hun ingn frugt. Hv fik hun torsg, når hun i gnnmsnit fik stykkr frugt på 4 g? 6) Omskriv til lnt tl 9 7 7 46 40 4 8 3 5 6 5) Læs og løs rgnhistori Fr spillr i 4 ugr for 40 kr. om ugn. En ug vinr hn 60 kr. Hv hr hn gnnmsnitligt tt llr vunt pr. ug? 6) Omskriv til lnt tl 53 8 73 6 38 65 78 9 4 87