Erindi rmþ /3^20?Y komudagur {M. % 008 Akraneskaupstaður

Transkript

1 Umhverfisnefnd Alþingis c/o Unnur Kr. Sveinbjamardóttir Alþingishúsinu við Austurvöll 150 Reykjavík Erindi rmþ /3^20?Y komudagur {M. % 008 Akraneskaupstaður Á fundi bæjarráðs Akraness sem haldinn var þann 3. apríl s.l. var m.a. fjallað um bréf skipulags- og byggingamefiidar, dags Vísun frá bæjarráði Akraness þann 6. mars s.l. þar sem óskað var umsagnar byggingar- og skipulagsnefiidar vegna frumvarpa Alþingis. Skipulags- og byggingamefnd samþykkti greinagerð sem fylgir bréfi þessu. Það tilkynnist hér með að bœjarráð samþykkti greinargerðina á ofangreindum fundi. Akranesi, 8. apríl Meðfylgjandi: Greinagerð skipulags- og byggingamefhdar. JPP/bg Skj /Ak Bæjarskrifstofur Stillholti Akranes Sími Myndsendir akranes@akranes.is Kt

2 Umsögn skipulags og byggingarnefndar Akraneskaupstaðar um frumvarp til skipulagslaga, frumvarp til laga um mannvirki og frumvarp um breytingar á lögum um brunavarnir. Bæjarráð Akraness hefur óskað eftir því við skipulags- og byggingamefhd að hún taki til umfjöllunar og gefi umsögn um framangreind lagafrumvörp. Nefiidin hefur fjallað um málið á þremur fundum og er sammála um eftirfarandi umsögn til bæjarráðs. I. Frumvarp til skipulasslaga. 3 7 V yvx>*t Nefndin fagnar þeirri viðleitni sem fram kemur í frumvatpinu til að gera skipulagsvinnuna skilvirkari og stytta þann tíma sem hagsmunaaðilar hafa staðið frammi fyrir miðað við núgildandi lagaumhverfi en telur að jafnvel hefði átt að ganga lengra í þessu efni. 10. grein - Landsskipulaesáætlanir Með nýju ákvæði um landsskipulagsáætlanir án beinnar aðkomu sveitarfélaga er verið að hverfa aftur til miðstýringar skipulagsmála á íslandi. Þetta er mikil afturför og getur valdið ófyrirsjánlegum átökum í framtíðinni milli ríkis og sveitarfélaga um landnýtingu. Frekar ætti að kveða á um ákveðna þætti landnýtingar þar sem þegar hefur verið sett fram eða er í stefnumörkun á landsvísu s.s. varðandi samgöngur, náttúrvemdarsvæði og þjóðlendur. Sveitarfélög ættu áfram að sjá um aðra þætti skipulagsmála hér efitir sem hingað til. Óljóst er hvað átt er við með orðalaginu hafa til hliðsiónar eftir því sem við á í 3. mgr. Spyrja má hvort verið sé að opna fyrir möguleika á breytingar á samþykktum skipulagsáætlunum sveitarfélaga án samþykkis þeirra. Nauðsynlegt er að vinna landsskipulagsáætlun á svæði hvers sveitarfélags í samstarfi við viðkomandi sveitarfélag en ekki leita eingöngu umsagnar þegar skipulagið hefiir verið mótað. II. erein - Málsmeðferð Ljóst er að þessi grein ýtir mjög undir miðstýringu skipulagsmála á íslandi og er ekki gert ráð fyrir beinu samráði við einstök sveitarfélög heldur í stað þess við Samband íslenskra sveitarfélaga og að sveitarfélög séu umsagnaraðili ef hlutaðeigandi landsskipulagsáætlun varðar þau sérstaklega. Skj /Ak-44785

3 Framsetningin í frumvarpinu opnar á átök um landnýtingu án þess að sett sé upp ferli við að leysa slíkan ágreining. Augljóslega er verið að draga úr forræði sveitarfélaga á íslandi varðandi nýtingu eigin lands sbr. umsögn um 10. grein. 28. erein - Aðalskipulae í 3. mgr. þessarar greinar segir: Við gerð aðalskipulags skal byggt á markmiðum laga þessara, landsskipulagsáætlun, o.s.frv.. Þetta styður framangreindar ábendingar varðandi 10. og 11. grein. 30. grein - Gerð aðalskipulaes. kvnning og samráð í 3. mgr. greinarinnar er Qallað um tillögur sem ekki uppfylla settar kröfúr um aðalskipulag að mati Skipulagsstofnunar. Til að koma í veg fyrir ágreining milli sveitarfélags og Skipulagsstofnunar er mikilvægt að skýrt sé hvemig leysa beri slíkan ágreining og hver eigi að hafa síðasta orðið. Óljóst er hvaða tilgangi það þjónar að auglýsa tvær tillögur ef samkomulag næst ekki þ.e. tillögu sveitarfélagsins og hinsvegar athugasemdir Skipulagsstofhunar. 36. grein - Brevtingar á aðalskipulagi í þessari grein er m.a. fjallað um verulegar og óverulegar breytingar á aðalskipulagi. Undanfarin ár hafa oft komið upp álitaefhi um þetta á milli sveitarfélags og Skipulagsstofiiunar. Því væri mjög mikilvægt að skilgreina nákvæmar en greinin gerir í frumvarpinu muninn á verulegri og óverulegri breytingu á aðalskipulagi. 43. grein - Brevtingar á deiliskipulagi Hér á við sama athugasemd og gerð er við 36. grein þ.e. að þörf er á skýrari skilgreiningu á muninum á verulegri og óverulegri breytingu deiliskipulags. 52. grein - Úrskurðamefrid skipulags- oe bvggingarmála í greininni er fjallað um hlutverk úrskurðamefhdar skipulags- og byggingarmála vegna ágreinings um skipulags- og byggingarmál. í greininni er getið um mánaðarfrest til að skjóta kærumálum til nefndarinnar auk þess sem vísað er til stjómsýslulaga nr. 37/1993 um málsmeðferð. Reynsla undanfarinna ára af störfúm þessarar nefiidar er að hún ræður á engan hátt við verkefni sitt hvað varðar þann tímaramma sem gildandi lög setja henni. í ljósi þessarar reynslu er ljóst að tryggja verður að nefndin hafi bolmagn til hraðari málsmeðferðar þar sem núverandi staða dregur mjög úr gildi þessa úrræðis fyrir borgarana og eykur á þau vandamál sem slíkum kærumálum fylgja. Það hlýtur einnig að vera eðlileg krafa að kærendur séu gerðir fjárhagslega ábyrgir reynist málatilbúnaður ekki á rökum reistur og að hagsmunir þeirra sem fyrir kæru verða í slíkum tilfellum séu tryggðir í lögunum. Skj /Ak-44785

4 2. Frumvarp til mannvirkialaga Byggingarstofiiun sem sett verður á laggimar samkv. frumvarpinu hefur þar mikilvægu hlutverki að gegna. Hins vegar hlýtur það að vera mikið álitamál hvort fyrirhuguð stofiiun eigi að fá það vald að geta veitt byggingarleyfi eins og kveðið er á um í 8. grein. Ljós er einnig samkvæmt frumvarpinu að umtalsverður kostnaður mun hljótast af rekstri þessarar nýju stofhunar sem að líkum mun leiða til aukins kostnaðar fyrir byggingaraðila og varar nefndin við því. Að öðru leiti gerir nefiidin gerir ekki athugasemdir við frumvarpið. 3. Brevtingar á löenm nm brunavarnir Nefndin gerir ekki athugasemdir við frumvarpið. Akranesi 31. mars 2008 Skj /Ak-44785

5 Alþingi /. Erindi nr. Þ t 3 S / 2 2 M 1 A k u r e y r a r b æ r komudagur ts.h- Q.ö ö o ö h lífsins gæði Alþingi Akureyri, 11. apríl 2008 Unnur Kristín Sveinbjamardóttir, / nefndarritari Austurstræti REYKJAVÍK Efni: UMSÖGN AKUREYRARBÆJAR UM FRUMVARP TIL SKIPULAGSLAGA Mál nr Lagt fyrir Alþingi á 135.1öggjafarþingi. Akureyrarbæ hefur borist til umsagnar fhimvarp til skipulagslaga. Tekið er undir umsögn Samband íslenskra sveitarfélaga í öllum atriðum. ítrekaðar er áhyggjur vegna hugmynda um skipan landsskipulagsáætlunar sem álykta má að verði rétthærri en skipulagsáætlanir sveitarfélaga. Vegið sé að sjálfstjómarrétti sveitarfélaganna með slíku inngripi. Eðlilegra væri að tala um stefnu ríkisins til að setja fram ákveðna heildarhugsun eða leiðarljós um áherslur í skipulagsmálum fyrir landið í heild og til að ná fram samræmingu með tilliti til almannahagsmuna. Einnig er andmælt því nýmæli að Skipulagsstofiiun er heimilt að grípa inn í stjómsýslu sveitarfélaganna. Til að einfalda umsagnartextann vill Akureyrarbær einnig taka undir umsögn Bjarka Jóhannessonar sviðsstjóra skipulags- og byggingarsviðs Hafnarfjarðar en þar er tekið á flestum þeim þáttum sem þörf er á að gera athugsemdir við einstakar greinar frumvarpsins. Hér á efitir eru aðrar athugasemdir við einstaka greinar og liði í frumvarpinu: 2.gr.: hér mætti bæta inni skilgreiningu á grenndarkynningu í upptalningunni. 12.gr., ó.mgr.: breyta trjágróður í gróður. Sveitarstjóm ætti að geta vemdað annan gróður en tijágróður, þó hann sé ekki friðaður samkvæmt öðrum lögum. 24.gr.: og 31.gr samræma þarf auglýsingartíma og athugasemdrfresti - virkar ruglingslegt, sjá tillögur að orðalagsbreytingum hér að neðan (merk með dökku). 24.gr.: og 31.gr. ástæða er til að ákveða hvort heimilt sé að skila inn formlegum athugasemdum á tölvutæku formi, sjá tillögur að orðalagsbreytingum hér að neðan (merk með dökku). 24. gr. Auglýsing svæðisskipulagstillögu. Svæðisskipulagsnefnd skal auglýsa tillögu að svæðisskipulagi með áberandi hætti og í Lögbirtingablaðinu. Tillagan skal liggja frammi hjá hlutaðeigandi sveitarfélögum og Skipulagsstofnun og auk þess vera aðgengileg á netinu. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan er til sýnis og hve lengi og skal sá tími ekki vera skemmri en athugasemdarfrestur (var fjórar vikur). [ auglýsingu skal hverjum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að gera athugasemdir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vikur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal fram í auglýsingu hvert skila skuli athugasemdum. Athugasemdum skal skilað í bréfaformi eða á tölvutæku formi. 31. gr. Auglýsing aðalskipulagstillögu. Sveitarstjórn skal auglýsa tillögu að aðalskipulagi með áberandi hætti, svo sem í dagblaði sem gefið er út á landsvísu. Tillagan skal einnig auglýst í Lögbirtingablaðinu. Tillagan skal liggja frammi hjá Skipulagsstofnun og á skrifstofu hlutaðeigandi sveitarfélags eða á öðrum opinberum stað og vera auk Ráðhús /Tow n Hall Geislagata Akureyri lceland Sími /Tel Fax Kt w w w. a k u r 6 y r i. i s

6 þess aðgengileg á netinu. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan er til sýnis og hve lengi og skal sá tími ekki vera skemmri en athugasemdarfrestur. I auglýsingu skal hverjum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að gera athugasemdir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vikur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal fram hvert skila skuli athugasemdum. Athugasemdum skal skilað i bréfaformi eöa á tölvutæku formi. Akureyrarbær áskilur sér rétt til að koma með ábendingar/athugasemdir á seinni stigum. Virðingarfyllst f.h. Skipulagsnefndar Akureyrarbæjar

7 ALÞÝÐUSAMBANDÍSLANDS Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Alþingi Erindi nr. Þ komudagur j? / y Reykjavík, 18. apríl 2008 Tilvísun: Uppkast Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, frumvarp til laga um mannvirki svo og frumvarp til laga um breytingu á lögum umbrunavarnir, mál Alþýðusambandi íslands hefur borist til umsagnar frumvarp til skipulagslaga, frumvarp til laga um mannvirki svo og frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavarnir, mál í hnotskurn ganga frumvörpin út á að skilið verði á milli stjórnsýslu skipulagsmála og byggingamála. Einnig eru í frumvörpunum margvísleg ákvæði sem ætlað er að gera á stjórnsýslu hvors málaflokks skilvirkari. Almennt Alþýðusambandið fagnar þeirri viðleitni sem fram kemur í frumvörpunum að gera stjórnsýslu skipulags- og byggingamála skilvirkari. Hvað varðar úthlutun framkvæmda- og byggingaleyfa vill ASÍ að meðal skilyrða fyrir leyfi sé að fyrir liggi áætlun um hvernig megi tryggja að reglur um réttindi launafólks, laun og vinnuvernd verði uppfylltar. ASÍ tekur ekki afstöðu til áforma um að skilja á milli stjórnsýslu skipulagsmála og byggingamála svo framarlega sem ákvörðunin er byggð á faglegum sjónarmiðum og að höfðu samráði við hlutaðeigandi aðila. Um frumvarp til skipulagslaga í opinberum skipulagsáætlunum kemur fram stefna stjórnvalda hvað varðar þróun helstu grunnstoða atvinnulífsins. ASÍ er þeirrar skoðunar að slík stefnumótun þurfi að vera heildstæð, horfa til langs tíma og taka mið af ólíkum sjónarmiðum hagsmunaaðila um aðgang, öryggi og gæði svo og um sjálfbæra nýtingu takmarkaðra gæða. í þessu Ijósi fagnar sambandið þeirri áherslu sem frumvarpið leggur á samráð og gagnsætt ferli skipulagsvinnu. ASÍ telur að það horfi til bóta að samræma opinberar skipulagsáætlanir í gegnum svokallaða landsskipulagsáætlun". Sambandið vill samt benda á að þar sem gert er ráð fyrir að landsskipulagsáætlunin sé rétthærri en aðrar skipulagsáætlanir þá er líklegt að upp muni koma ágreiningur milli landsstjórnar annars vegar og ýmissa hagsmunaaðila hins vegar um það Sætún 1 Sími: Netfang: asi@ asi.is Kennitala: Reykjavík Fax:

8 hvað langt landsskipulagið á að ná inn á önnur skipulagssvið, þ.e. um samspil þess við svæðisskipulag, aðalskipulag og deiliskipulag svo og við byggðaáætlun, samgöngu- og fjarskiptaáætlun, náttúruverndaráætlun o.s.frv. Það er því sérstaklega mikilvægt að tryggja það að rödd þeirra er landsskipulagsáætlunin hefur áhrif á í hverju tilviki fái að heyrast í gegnum virkt samráðsferli. ASÍ telur að hér sé einmitt pottur brotinn í frumvarpinu þar sem ekki er gerð sama krafa um opið ferli við gerð landsskipulagsáætlunar og við aðra áætlanagerð, t.d. er ekki gerð krafa um að tekin sé saman lýsing á skipulagsverkefnum né heldur um að þau séu kynnt fyrir almenningi á opnum fundum. Um frumvarp um mannvirki ASÍ fagnar því að í frumvarpinu um mannvirki er lögð áhersla á að skýra hlutverk og ábyrgð þeirra aðila sem koma að mannvirkjagerð, þ.e. eigenda mannvirkis, hönnuðar, byggingastjóra og iðnmeistara. Einnig ber að fagna því að byggingarstjóra skuli vera ætlað að framkvæma innra eftirlit en geti ekki samhliða verið hönnuður eða iðnmeistari verks. Það að afnema tryggingarskyldu byggingarstjóra gæti orkað tvímælis, þrátt fyrir að gert sé ráð fyrir að þessum aðilum verði áfram heimilt að kaupa tryggingu. Þarna er verið að bjóða hættunni heim á enn frekari vanhöldum á gæðum mannvirkja en nú er reyndin. í fumvarpinu er gert ráð fyrir að bygginganefndir verði lagaðar niður og að aðkoma sveitastjórna að stjórnsýslu byggingamála verði aðeins í formi þess að ráða byggingafulltrúa sem síðan muni sinna útgáfu byggingaleyfa og eftirliti. Rökin sem færð eru fyrir þessu eru þau að byggingamál séu tæknileg mál og eðlilegt að framkvæmd þeirra sé í höndum aðila með sérfræðiþekkingu á því sviði. Á hinn bóginn má benda á að þetta þýðir væntanlega að ekki verður lengur hægt að kæra ákvarðanir byggingafulltrúa til bygginganefndar heldur verði að skjóta málinu beint til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingamála sem þá mun þurfa að sinna mun fleiri málum en áður. ASÍ leggur áherslu á að fyrirbyggt verði að afnám bygginganefndanna grafi undan réttarstöðu almennings í skipulagsmálum. í frumvarpinu (2. mgr. 27. gr.) er gerð grein fyrir kröfum sem gerðar eru til þeirra aðila sem mega taka að sér byggingarstjórn þeirra mannvirkja sem falla undir 1. tölul. 4. mgr. 26. gr., þ.e. einföldustu gerð mannvirkja. Hvað þetta atriði varðar mælir ASÍ með því að opnað verði fyrir þann möguleika að stálvirkjasmiðir geti einnig fengið heimild til að taka að sér byggingarstjórn, ekki hvað síst við byggingu stálgrindarhúsa eða mannvirkja þar sem stálgrind er meginburðarvirki. Að öðru leyti mælist ASÍ eindregið til þess að ekki verði felldar út heimildir til handa ákveðnum hópum iðnaðarmanna, eins og t.d. vélvirkja, til að annast byggingarstjórn án þess að leitað verði eftir nánu samráði við fagfélög þeirra. Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir því að málefni er varða lyftur til fólks- og vöruflutnincja verði flutt frá Vinnueftirlitinu til nýrrar Byggingastofnunar. I þessu sambandi tekur Alþýðusambandið undir umsögn Vinnueftirlitsins, sem lýsir sig mótfallið þessari breytingu. Rök Vinnueftirlitsins gegn því að flytja lyftumálefnin til nýrrar Byggingastofnunar eru fagleg, efnisleg og fjárhagsleg, auk þess sem vísað er til fyrirkomulags þessara máli m.a. í Danmörku. M.a. er bent á að:

9 1. Stjórnsýsla þessara mála fellur vel að tæknilegum öryggismálum vinnustaða sem eru hjá stofnuninni. í 3. gr. laga nr. 46/1980 með síðari breytingum er gert ráð fyrir að stofnunin geti haft slík verkefni með höndum. Staðgóð þekking er til staðar á þessum málum hjá stofnuninni og þarf að vera áfram vegna hliðstæðs búnaðar sem notaður er á vinnustöðum. 2. Eftirlit með lyftum og lyftubúnaði er í höndum eftirlitsumdæma Vinnueftirlitsins og er þar samþætt öðru vinnuvéla- og tækjaeftirliti. Utan höfuðborgarsvæðisins felast í því ákveðin samlegðaráhrif bæði fagleg og fjárhagsleg. 3. Skráning á lyftum og eftirliti með þeim er hjá Vinnueftirlitinu og er þar samþætt annarri tækja- og vinnuvélaskráningu. Hagkvæmt er að reka slíka skráningu í einu lagi. 4. Hafi stjórnvöld hug á að færa þetta eftirlit út á markað má með eðlilegri aðlögun gera það þó Vinnueftirlitið fari áfram með stjórnsýsluna. Slíkt hefur þegar verið gert hvað varðar úttekt á nýjum lyftum. 5. Vinnueftirlitið hefur haft gott samstarf við Brunamálastofnun, byggingafulltrúa og fleiri aðila sem að slíkum málum komu. Ekki er fyrirsjáanlegt annað en að það muni gilda um fyrirhugaða Byggingastofnun. Niðurstaða Alþýðusamband íslands vonast til þess að tekið verði tillit til þeirra athugasemda sem hér hefur verið komið á framfæri áður en frumvarpið verður samþykkt. Þetta á sérstaklega við um athugasemdir um skilyrði fyrir leyfisveitingum, opið ferli við gerð landsskipulagsáætlana, að ekki verði felldar út heimildir til handa ákveðnum hópum iðnaðarmanna til að annast byggingarstjórn án þess að leitað verði eftir nánu samráði við fagfélög þeirra og að tekið verði fullt tillit til athugasemda Vinnueftirlitsins um málefni er varða lyfturtil fólks- og vöruflutninga. Virðingarfyllst, Stefaji^yifarssc arsson Hagdeild ASÍ

10 Ásahreppur Laugalandi, 851 Hella Sími gpur.is; Aiþingi - Erindi nr. Þ /35/ i f f l komudagur ^43. Umhverfisnefnd Alþingis Alþingi 150 Reykjavík Laugalandi 19. mars 2008 Efni: Umsögn um frumvörp til laga, Skipulagslög, Mannvirki og Brunavarnir. Á fundi hreppsnefndar Ásahrepps þann 18. mars s.l. var tekið fyrir erindi samgöngunefndar Alþingis, dagsett 126. febrúar 2008, þar sem óskað var eftir umögnum um frumvörp til Skipulagslaga, 374. mái, Mannvirkja, 375 mál og Brunavama 376 mál. Hreppsnefndin tekur undir ábendingar Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi frumvörpin. Virðingarfyllst oddviti

11 BLASKOGABYGGÐ Alþingi _ Nefndasvið Alþingis Erindi nr. Þ / j p / 0 3 Umhverfisnefnd Alþingis komudagur /0. A usturstrœti Reykjavík Reykholti, 9. apríl VV Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga. Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 26. febrúar 2008, þar sem óskað er eftir umsögn Bláskógabyggðar um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Sveitarstjóm Bláskógabyggðar tók erindið fyrir á fiindi sínum þann 8. apríl 2008 og var eftirfarandi bókun gerð við afgreiðslu erindisins: Frumvarp til skipulagslaga. Sveitarstjóri lagði fram drög að athugasemdum og skýrði málið. Sveitarstjórn hafnar alfarið framlögðu frumvarpi til skipulagslaga. Sveitarstjórn samþykkir samhljóða að senda umræddar athugasemdir til nefndarsviðs Alþingis. Með tilvísun til þessarar bókunar sveitarstjómar Bláskógabyggðar þá eru athugasemdir hennar efitirfarandi: I) Inngangur. Fróðlegt er í upphafi að tilgreina hvemig valið hefur verið í þá nefiid sem vann þetta frumvarp til skipulagslaga, en það getur skýrt að nokkru leyti þær áherslubreytingar sem koma fram í frumvarpinu, sem hér verður jafiiframt gerðar alvarlegar athugasemdir við: Sigríður Auður Amardóttir, skrifstofustjóri í umhverfisráðuneytinu Hrafii Hallgrímsson, deildarstjóri í umhverfisráðuneytinu Ami Þór Sigurðsson, borgarfulltrúi Reykjavíkur (tiln. af Reykjavíkurborg) Guðmundur Jóhannsson, form. Umhverfisráðs Akureyrar (tiln. af Samb. ísl. Sveitarfélaga) Gunnar Öm Gunnarsson, deildarstjóri (tiln. af iðnaðarráðuneytinu) Stefán Thors, skipulagsstjóri (tiln. af Skipulagsstofnun) Þeir aðilar sem nefndin fékk á fund til sín: Óskar Bergsson, form. Miðhálendisnefndar Fríða Björg Eðvaldsdóttir, starfsmaður Miðhálendisnefndar Hjalti Steinþórsson, úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála Ólafur Hauksson, sýslumaður Akranesi Finnur Birgisson, verkefnastjóri skipulagsmála á Akureyri Bergljót S. Einarsdóttir, fv. skipulagsfulltrúi Garðabæ Salvör Jónsdóttir, fv. Sviðsstjóri skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

12 BLÁSKÓGABYGGÐ ívar Pálsson, fv. Lögfræðingur skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur Guðjón Bragason, ÍV. Skrifstofustjóri sveitarstjómarmála Róbert Ragnarsson, verkefiiastóri um sameiningu sveitarfélaga, félagsmálaráðuneyti Það vekur athygli að ekki hefur verið leitað eftir skoðunum eða afstöðu fulltrúa sveitarfélaga af landsbyggðinni, utan Akureyrar, og þá sérstaklega mætti nefna sveitarfélaga sem hafa stjómsýslurétt innan marka Miðhálendis Islands. Mjög sterk rök eru fyrir því að það hefði átt að gera, sérstaklega í ljósi þeirrar áherslubreytingar sem felst í gerð og stöðu landsskipulags í frumvarpinu. Alvarlegar athugasemdir eru gerðar við þessa málsmeðferð. II) Athugasemdir við einstaka greinar frumvarpsins. 4. gr. Skipulagsstofnun. Velta má fyrir sér hversu eðlilegt geti talist hlutverk Skipulagsstofhunar í ljósi þeirra hlutverka sem stofnuninni er ætluð: Eftirlit með framkvæmd laganna Veita upplýsingar og leiðbeiningar um skipulagsmál Eftirlit með stöðu skipulagsmála hjá sveitarfélögum Aðstoða og leiðbeina sveitarfélögum Gefa umsagnir um ágreiningsmál Vinna landsskipulagsáætlun og gæta að þess að áætlanir um landnotkun séu samræmdar Stuðla að og standa fyrir rannsóknum á sviði skipulagsmála Annast umsýslu skipulagssjóðs Framfylgja ákvæðum laga um mat á umhverfisáhrifum Staðfesta svæðis- og aðalskipulagstillögur í stað umhverfisráðherra í ljósi þess að í þessum lögum er gert ráð fyrir að landsskipulag sé rétthæsta skipulagsstigið, þá má hafa efasemdir um stöðu Skipulagsstofiiunar. Stofnunin á að vinna grunnstefnu í skipulagsmálum landsins, vera eftirlitsaðili, samræmingaraðili, úrskurðaraðili, leiðbeiningaraðili, staðfesta skipulag m.m. Þetta er óneitanlega mikil miðstýring og alls ekki sjálfgefið að eðlilegt geti talist. Sveitarfélög landsins eru sett mjög niður með þessum hætti og reynt að hefta í raun frumkvæði þeirra og sjálfsforræði, jafnframt sem frumkvæði og stefiiumörkun sett með auknum þunga til Skipulagsstofnunar og ríkisins. 10. gr. Landsskipulag. Það kemur afar skýrt fram í 10. gr. fiumvarpsins að verið er að rýra mjög hlut og sjálfsforræðis sveitarfélaga í skipulagsmálum. í síðustu málsgrein 10. gr. segir: Landsskipulagsáœtlun sem felur í sér stefnu um landnotkun er bindandi við gerð skipulags samkvæmt lögum þessum og skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt i samræmi við áœtlunina við nœstu endurskoðun aðalskipulags sveitarfélagsins en þó eigi siðar en innan fjögurra ára frá samþykkt hennar. I athugasemdum við 10. grein frumvarpsins eru þessi atriði en betur undirstrikuð, en þar segir m.a.: Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

13 BLÁSKÓGABYGGÐ Dæmi um stefnu sem þannig væri heimilt að setja fram í landsskipulagsáœtlun er stefnumörkun um landnotkun á tilteknum svæöum, svo sem á miðhálendi Islands, þar sem horft væri á þætti eins og vernd og nýtingu náttúruauðlinda, samgöngukerfi og uppbyggingu ferðamannaiðnaðar... Þá gæti stefnumörkun fyrir miðhálendið verið leiðarljós fyrir uppbyggingu vegna ferðamanna, búfjárbeit og lagningu vega svo dæmi séu tekin... Þá getur landsskipulagsáætlun varðað breytingar á búsetu íþéttbýli og dreifbýli og verið leiðarljós fyrir sveitarfélögin þegar þau vinna að stefnumörkun varðandi landnotkun, varðveislu menningarlandslags og ólíkar áherslur stefnumörkunar íþéttbýli og dreifbýli. Það er alveg ljóst að þetta frumvarp vegur verulega að sjálfsforræði sveitarfélaga og að þau komi með eðlilegum hætti að mótun stefnu og framtíðarsýnar fyrir samfélag sitt. Valdið verði fært í raun til fárra aðila, eða í raun til umhverfisráðherra og Skipulagsstofnunar. Sérkennileg mótsögn kemur einnig fram í athugasemdum við 10. grein frumvarpsins, sem undirstrikar í raun vandræðaganginn við mótun þess þáttar frumvarpsins sem snýr að landsskipulaginu: Landsskipulagsáætlun telst ekki skipulagsáœtlun í skilningi frumvarps þessa, en þar er um að ræða svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlanir Landsskipulagsáœtlun e rþ vírétthœsta skipulagsstigið sem ber að taka tillit til við gerð annarra skipulagsáœtlana íþeim tilvikum þegar slik stefnumörkun liggurfyrir gagnvart einstökum skipulagsáœtlunum. I þessu felst einnig að í kjölfar setningar landsskipulagsáœtlunar ber að laga gildandi skipulagsáætlanir að nýrri landsskipulagsáætlun, efþörf er á, og gera breytingar á þeim eigi síðar en innan fjögurra ára frá samþykkt landsskipulagsáætlunar. í grundvallaratriðum er verið að breyta hugmyndum um svæðisskipulag miðhálendis íslands. í frumvarpi þessu er gert ráð fyrir að svæðisskipulag miðhálendisins verði fellt niður og landsskipulag taki við hlutverki þess. I ljósi þess hvemig landsskipulagsáætlun skuli unnin og að hún skuli vera rétthæsta skipulagsstigið, þá er því hér með mótmælt að skipulagsfrumkvæði og vald skuli vera tekið frá sveitarfélögunum sem hafa stjómsýslurétt á miðhálendinu. Eðlilegra hefði verið að finna þessu skipulagsstigi nýjan starfsvettvang sem hefur samhljóm með öðrum svæðisskipulögum. Fyrirkomulag samvinnunefndar um svæðisskipulag miðhálendisins er langt frá því gallalaus og mætti finna eðlilegri og réttlátari skipan hennar. En að skipulagsvald þeirra sveitarfélaga, sem hafa sín stjómsýslumörk innan miðhálendisins, sé hreinlega frá þeim tekið m.t.t. stefnumótunar er algerlega óásættanlegt. Margt flýgur í hug í þessu sambandi, það er t.d. sérstaklega vert að íhuga það hvemig það samræmist eignarétti bænda, sem hafa lögbundinn nytjarétt á afrétti, að umhverfisráðherra geti ákveðið með hvaða hætti búfjárbeit skuli háttað innan marka miðhálendis íslands. Þrátt fyrir stöðu eignarréttar á miðhálendi íslands eftir gildistöku Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

14 BLÁSKÓGABYGGÐ Þjóðlendulaga og niðurstaðna Óbyggðamefndar þá er í öllum tilvikum nytjaréttur landeigenda á afréttum landsins ótvíræður. Þessari stefhubreytingu sem felst í frumvarpinu er mótmælt harðlega. Það er algerlega óásættanlegt að landskipulagsáætlun, í þeirri mynd sem hún birtist í frumvarpinu, sé rétthærri en skipulagsáætlanir sveitarfélaga. Bindandi áhrif landsskipulags varðandi landnotkun þarf klárlega að falla brott. 11. gr. Málsmeðferð. Þessi grein undirstrikar enn frekar þá skoðun sem hefur verið sett hér fram að ofan, um að frumkvæði og sjálfsforræði sveitarfélaga er vikið til hliðar með þessu frumvarpi. Frumkvæði og framtíðarsýn er ekki ætlað að koma frá sveitarfélögunum, þeim er einungis gefinn réttur á því að veita umsögn, - ef litið er svo á að landsskipulagsáætlun varði þau sérstaklega. Ekki er annað séð en að öll atriði í fyrirhuguðu landsskipulagi muni varða öll sveitarfélög landsins. Enda kemur viljinn til verksins skýrt fram í athugasemdum við 11. gr. Hlutverk ráðherra er að hafa frumkvæðið að vinna við gerð landsskipulagsáætlunar og stýra þeirri vinnu. Hann ákveðurþannig áherslur landsskipulagsáætlunar hverju sinni í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga en Skipulagsstofnun er falin framkvæmd vinnunnar. 12. gr. Skipulagsskylda. í 7. mgr. segir: Gildandi skipulagsáœtlanir skulu vera í innbyrðis samrœmi. Svœðisskipulag er rétthœrra en aðalskipulag og aðalskipulag rétthærra en Deiliskipulag. Við gerð nýrra skipulagsáætlana eða breytinga á skipulagsáætlunum eru sveitarstjórnir bundnar a f gildandi landsskipulagsáætlunum sem fela i sér stefnu um landnotkun. Enn og aftur er bent á að allt frumkvæði að stefnumörkun varðandi landnotkun er tekin nánast úr höndum sveitarfélaga og færð til umhverfisráðherra og Skipulagsstofnunar. Það sem styður þessa niðurstöðu eru þær athugasemdir sem gerðar eru við 12. gr. frumvarpsins, en þar segir:... Lagt er tilþað nýmæli að kveðið sé á um rétthæð skipulagsstiga innbyrðis, þannig að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag og aðalskipulag er svo aftur rétthærra en deiliskipulag. Réttþykir að kveðið sé afdráttarlaust á um þetta í frumvarpinu en lögin hafa verið túlkuð með þessum hætt. Þá er kveðið á um að við gerð framangreindra skipulagsáætlana eða breytingar á þeim séu sveitarstjórnir bundnar a f gildandi landsskipulagsáætlun hvað varðar landnotkun. 13. gr. Framkvæmdaleyfi, I 5. mgr. kemur fram að ef deiliskipulag liggur ekki fyrir geti sveitarstjóm veitt framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag varðandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Gerð er krafa um grenndarkynningu framkvæmdaleyfisins. Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

15 Af frumvarpinu má draga þá ályktun að ákvæði aðalskipulags sem varða byggðamynstur og þéttleika byggðar eiga við um framkvæmdir sem eru háðar byggingarleyfi. Því virðist sem ákvæði 5. mgr. eigi að koma í stað ákvæðis 7. mgr. 43. gr. núverandi skipulags- og byggingarlaga. Þetta er þó óskýrt því í 1. mgr. 13. gr. í frumvarpinu kemur fram að ekki skuli afla framkvæmdaleyfis vegna framkvæmda sem háðar eru byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki. Þetta þyrfti að skýra betur. Meiri útskýringa er þörf varðandi framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmdir sem ekki eru háðar byggingarleyfi, í því sambandi er rétt að hafa í huga að í sumum tilvikum er óþarfi að gera kröfu um grenndarkynningu. Framkvæmdir sem veita á leyfi fyrir þurfa í öllum tilvikum að vera í samræmi við aðalskipulag og því hefur framkvæmdin sem slík, t.d. vegagerð og efnistaka, þegar verið kynnt og fyrir liggur að hún er í samræmi við stefnu sveitarstjómar. Auðvitað getur verið tilefni til þess að grenndarkynna framkvæmdaleyfi, en það er óþarfi að gera kröfu um slíka kynningu vegna allra framkvæmda sem ekki eru háðar byggingarleyfi. Sveitarstjóm (skipulagsnefnd) ætti að vera treystandi til að ákveða hvort kynna þurfi ákveðnar framkvæmdir sérstaklega. 20. gr. Framkvæmdaleyfisgjald og gjald fyrir skipulagsvinnu. í 2. mgr. kemur fram að sveitarstjóm sé heimilt að innheimta gjald vegna nauðsynlegrar skipulagsvinnu í tengslum við leyfisskyldar framkvæmdir. Mjög jákvætt er að slíkt ákvæði komi inn í lögin en það þyrfti að gera þá breytingu á frumvarpinu að heimilt verði að innheimta gjaldið um leið og nauðsynlegri skipulagsvinnu er lokið, en ekki bíða með gjaldtöku þar til óskað hefur verið eftir fiamkvæmda- eða byggingarleyfi. í mörgum tilvikum getur liðið nokkuð langur tími frá því að skipulagsvinnu er lokið og þar til óskað er eftir fiamkvæmda- eða byggingarleyfi. Sá aðili sem upphaflega óskaði efitir nauðsynlegri skipulagsvinnu er þá jafnvel ekki aðili máls lengur og aðrir aðilar, jafnvel nokkrir, komnir að málinu. Óskir um nýjar frístundabyggðir eru gott dæmi um skipulagsvinnu sem Bláskógabyggð þarf að fara í áður en hægt er að veita byggingarleyfi fyrir fiístundahúsum. I slíkum tilvikum þarf ofitar en ekki að gera breytingu á aðalskipulagi auk þess sem töluverð vinna fer í yfirferð og málsmeðferð deiliskipulags viðkomandi svæðis, þó svo að deiliskipulagið sjálft sé oftast kostað af landeiganda. Uppbygginga fiístundasvæða lítur allt öðrum lögmálum en t.d. uppbygging íbúðarsvæða á höfuðborgarsvæðinu. Sem dæmi getur slíkt hverfi verið meira en áratug í byggingu og byggist jafiivel aldrei upp að öllu leyti. Ef miðað er við núverandi ákvæði 2. mgr. 20. gr. er ekki heimilt að innheimta gjald fyrir nauðsynlega skipulagsvinnu fyrr en við útgáfu framkvæmdar- eða byggingarleyfis. Það eru mörg dæmi um að fyrsta leyfið á slíkum svæðum er ekki gefið út fyrr en löngu eftir samþykkt skipulagsins og þá er jafhvel eingöngu vun að ræða byggingarleyfi fyrir eitt frístundahús. Þá er spuming hvem eigi að rukka, þann sem óskar eftir byggingarleyfinu, eigenda landsins þegar skipulagsvinnan fór fiam, eða þá núverandi landeiganda (ef landið hefur verið selt). Eðlilegra væri að innheimta gjald af þeim aðila sem upphaflega óskaði eftir nauðsynlegri skipulagsvinnu og á þeim tíma sem vinnan fór fram. 36. gr. Breytingar á aðalskipulagi Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

16 BLÁSKÓGABYGGÐ Munur á ferli óverulegrar og verulegrar breytingar á aðalskipulagi er of mikill auk þess sem óþarfi er að gera sömu málsmeðferðarkröfur til breytingar á aðalskipulagi og vinnu við gerð nýs aðalskipulags fyrir heilt sveitarfélag. Ef um breytingar á aðalskipulagi (aðrar en óverulegar) fela í sér málsmeðferð 30. gr. að þá er ekki víst að skilvirkni skipulagsferilsins aukist með því að Skipulagsstofnun og almenningur fái tillögumar til umsagnar tvisvar áður en hún er auglýst. Þetta á vel við um endurskoðun aðalskipulags fyrir sveitarfélagið í heild en ekki einstakar breytingar á því. Eins og þekkt er hefur 1. mgr. 17. gr. í núverandi lögum ekki verið framfylgt í flestum tilvikum og miðað við ákvæði 30. gr. virðist sem ekki sé stefiit að raunverulegri og praktískri framfylgd slíkra breytinga. Ef t.d. um er að ræða nýja frístundabyggð á um 100 ha svæði er ég ekki viss um að það teljist skilvirkt að kynna þá framkvæmd (aðalskipulagsbreytingu) þrisvar fyrir almenningi, fiamkvæmd sem síðar verður kynnt mun betur þegar deiliskipulag fyrir svæðið er unnið. Auðvitað er aðal- og deiliskipulagsbreytingar oft auglýstar samhliða en það á ekki alltaf við. I þessu gæti auðvitað skipt máli hvemig Skipulagsstofnun tekur á óskum sveitarstjóma um óvemlega breytingu. 40. gr. Gerð deiliskipulags, kynning og samráð Þessi grein frumvarpsins felur í sér að bætt er við tveimur kynningarstigum deiliskipulags áður en sveitarstjóm tekur deiliskipulagstillögu til samþykktar fyrir auglýsingu. Alls ekki er ljóst að það eigi eftir að bæta málsmeðferð deiliskipulags að gera ráð fyrir þremur kynningarstigum (eitt í dag), sérstaklega fyrir deiliskipulag í dreifbýli. Þá þyrfti að skýra mun betur út í hvaða tilvikum heimilt er að falla frá lýsingu og kynningu deiliskipulagstillögu áður en hún er tekin til afgreiðslu í sveitarstjóm, þ.e. hvenær allar meginforsendur liggja fyrir. Ljóst er að deiliskipulag (og þar með forsendur þess) þarf að vera í samræmi við aðalskipulag og því ekki alveg ljóst hvenær megin forsendur deiliskipulagsins liggja ekki fyrir. Hvað gerist við eftirfarandi: Sveitarstjóm telur að allar megin forsendur liggi fyrir og samþykkir og auglýsir ákveðna deiliskipulagstillögu. Skipulagsstofhun telur svo við afgreiðslu sína að svo hafi ekki verið. Hvað gerist þá? Þarf að byija upp á nýtt? 42. gr. Afgreiðsla deiliskipulags Fram kemur í 42. gr. að sveitarstjóm skuli taka athugasemdir Skipulagsstofnunar til umræðu og sera nauðsynlegar breytingar. Er þá skylt að fara eftir athugasemdum Skipulagsstofnunar? Hvað gerist þá ef sveitarstjóm er ekki sammála ákveðnum athugasemdum Skipulagsstofnunar. Er þá nægjanlegt að senda inn rökstuðning fyrir hvers vegna ekki er tekið tillit til ákveðinna athugasemda og síðan auglýsa gildistöku deiliskipulags, eða er virkilega verið að færa raunverulegt skipulagsvald til Skipulagsstofnunar. Mjög mikilvægt er að það komi skýrt fram hvemig eigi að túlka þetta ákvæði því það hefur hugsanlega mjög lunfangsmikla breytingu í för með sér. Svo virðist sem fiumvarpið geri ráð fyrir að Skipulagsstofnun hafi meira vald í tengslum við efhi og afgreiðslu deiliskipulags en í núverandi skipulags- og byggingarlögum. Ég tel að þetta sé röng þróun því frekar ætti að stefna að því að minnka hlutverk Skipulagsstofiiunar í yfirferð deiliskipulags. 43. gr. Breytingar á deiliskipulagi Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

17 BLÁSKÓGABYGGÐ Sjá athugasemdir við 30. gr. og 40. gr. 52. gr. Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála. Mikilvægt er að setja inn ákvæði um hvaða tíma úrskurðamefndin hefur til að úrskvirða. Núverandi ástand er með öllu ófullnægjandi þar sem úrskurðir um t.d. gildistöku deiliskipulags geta tekið 1-2 ár. Á þeim tíma geta framkvæmdir verið komnar langt á veg og jafiivel er allri uppbyggingu lokið. Neikvæðvir úrskurður (t.d. formgalli að mati nefhdarinnar) getur fellt úr gildi fjölda byggingarleyfa fyrir hús sem þegar eru risin. Með því skapast vandamál sem jafnvel ómögulegt er að leysa. 53. gr. Framkvæmdir sem brjóta í bága við skipulag eða eru án leyfis. Varðandi þetta ákvæði að þá er mikilvægt að skýra vel út hvaða framkvæmdir teljast leyfisskyldar. Miðað við reynslu síðustu ára að þá er ljóst að mjög misjafht er milli aðila og milli sveitarfélaga hvaða fiamkvæmdir teljist leyfisskyldar. III) Svæðisskipulag miðhálendis íslands. Örlög svæðisskipulags miðhálendis íslands og samvinnunefndarinnar eru ráðin m.a. í ákvæðum til bráðabirgðar, 5. lið. Þar segir: Umhverfisráðherra skal eigi síðar en árið 2010 leggja fyrir Alþingi ífyrsta sinn tillögu til þingsályktunar um landsskipulagsáœtlun, sbr. 10. gr., sem fjalla skal m.a. um miðhálendi Islands. Þegar landsskipulagsáœtlun hefur verið samþykkt skal umhverfisráðherra fella niður svœðisskipulag miðhálendis íslands. Þar til landsskipulagsáætlun hefur verið samþykkt skal Skipulagsstofnun gæta þess að aðalskipulag sveitarfélaga sé í samræmi við svæðisskipulag miðhálendis Islands ogþá stefnumörkun sem þar kemur fram. Það liggur ljóst fyrir að höfundar þessa frumvarps telja að sveitarfélögin eigi ekki að hafa með stefiiumörkun um landnotkun á miðhálendi íslands, eins og vikið hefur verið að hér að ofan. Ekki er fjallað um það einu orði hvaða hlutverk samvinnunefiid um svæðisskipulag miðhálendisins hafði við stefiiumótun þess skipulags. En raunin hefur verið sú að svæðisskipulag miðhálendisins er áætlun sem þarfiiast stöðugrar skoðunar og aðlögunar vegna aðstæðna og þróunar á hveijum tíma. I athugasemdum með frumvarpi þessu er látið að því liggja að eina hlutverk samvinnunefiidarinnar hafi verið að gæta að innbyrðis samræmingu milli svæðisskipulags og aðalskipulaga sveitarfélaga. Það hefur óneitanlega verið eitt af hlutverkum samvinnunefndarinnar, en einnig það að þróa skipulagið áfram í takt við nýja tíma. í frumvarpinu kemur frarn að samvinnunefhdin verði lögð niður 1. janúar Skipulagsstofnun skal taka við því hlutverki á sama tíma að gæta innbyrðis samræmis milli svæðisskipulags og aðalskipulaga þar til að Alþingi hefur samþykkt nýja landskipulagsáætlun. Á þeim tímapunkti eigi umhverfisráðherra jafiiframt að fella svæðisskipulag miðhálendisins úr gildi. Rétt er að minna á að sveitarfélögin komu að vinnu svæðisskipulags miðhálendisins fyrir gildistöku Fulltrúar sveitarfélaganna höfðu einnig fulltrúa í samvinnunefndinni sem hefur starfað eftir gildistöku skipulagsins fram á þennan dag. Rétt er að halda því til haga að ekki hafa menn verið á eitt sáttir við hvemig skipað hefiir verið í þá nefnd, en þar má sérstaklega benda á það stílbrot í stjómsýslu þegar Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfangvaltyr@blaskogabyggd.is

18 BLÁSKÓGABYGGÐ fulltrúi útivistasamtaka fékk fastasæti í nefndinni. Menn eðlilega spurðu sig þá, hví ekki fulltrúi Bændasamtakanna eða Landsambands veiðifélaga o.s.frv. Eru sveitarstjómarmenn ekki réttkjömir fulltrúar allra hinna mismundandi hagsmunahópa í þessu landi? Þurfa ákveðnir hópar sérstaka meðferð eða stöðu innan stjómsýslunnar? A f hverju þessi einstaki hagsmunahópur fremur en aðrir? Itrekaðar em þær athugasemdir sem komið hafa hér að ofan komið fram sem lúta að gerð, lagalegri og skipulagslegri stöðu landsskipulagsáætlunar. Framkomnum hugmyndum í því sambandi, sem koma frarn í frumvarpinu er mótmælt harðlega. IV) Lokaorð. Ofanritaðar athugasemdir lúta að hugmyndinni um landsskipulag, framkvæmd þess og stöðu sveitarfélaganna við mótun framtíðarinnar á íslandi m.t.t. skipulagsmála. Einnig snúast þær um praktísk atriði við framkvæmd skipulagsverkefna í ljósi fyrirliggjandi frumvarps. Hvemig höfundar þessa frumvarps sjá fyrir sér fyrirkomulag við vinnu landsskipulags og gildissviðs þess skipulagsstigs er illskiljanleg í lýðræðisþjóðfélagi. Það liggur alveg ljóst fyrir, að ef löggjafinn lætur þetta frumvarp, eins og það liggur fyrir, verða að lögum þá er það skýr skilaboð til sveitarfélaganna. Tónninn sem lesa má úr fyrirliggjandi frumvarpi er, að sveitarfélögum er hreinlega ekki treystandi fyrir skipulagsmálum og miðstýrður lítill hópur aðila mun leggja línumar hvemig hlutimir eigi að vera, og þá hugsanlega undirorpinn pólitískum forsendum landstjómarinnar á hverjum tíma. Það verður að segjast að einkennilega hljómar það í lýðræðislandi að færa forræði og frumkvæði frá fólkinu sem byggir og býr á þessu landi, til ráðherra og stofriunar rikisins. Þessari miklu áherslubreytingu er hér með mótmælt harðlega og jafnframt óskað eftir því að Alþingi leiti leiða til þess að sætta sjónarmið og koma á því fyrirkomulagi, að sátt geti náðst á breiðum grundvelli. Jafnframt er lögð áhersla á að verkferlar verði lagaðir til en athugasemdir við gr. frumvarpsins snúa að þeim atriðum. Þessar athugasemdir em þó það alvarlegar og djúpstæðar að sveitarstjómin getur ekki annað en hafriað alfarið framkomnu frumvarpi til skipulagslaga þar sem það brýtur verulega á sjálfsforræðis- og sjálfsstjómarrétti sveitarfélaga. Virðingarfyllst, Valtýr Valtýsson sveitarstjóri Bláskógabyggðar Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

19 Nefndarsvið Alþingis Umhverfisnefnd Alþingis Austurstrœti Reykjavík Alþingi Reykholti, 13. ágúst w Efni: Umsögn um drög að nefndarálitum umhverfisnefndar Alþingis. Vísað er til bréfs umhverfisnefhdar Alþingis, dags. 4. júlí 2008, þar sem umsagnaraðilum um frumvarp til skipulagslaga, laga um mannvirki og laga um breytingu á lögum um brunavamir er gefinn kostur á að gefa umsögn um fyrirliggjandi nefiidarálit. Byggðaráð Bláskógabyggðar tók erindið fyrir á fimdi sínum þann 12. maí 2008 og var eftirfarandi bókun gerð við afgreiðslu þess: Bréf umhverfisnefndar Alþingis, dags. 4. jú lí2008; ósk um umsagnir. Lögð fram drög að nefhdarálitum um;frumvarp til skipulagslaga, frumvarp til laga um mannvirki ogfrumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavarnir. Fyrirliggjandi nefndarálit um frumvarp til skipulagslasa tekur einungis að litlu leyti tilþeirra athugasemda sem sveitarstjóm Bláskógabyggðar sendi frá sér í apríl s.l. Kemur fram í nefndarálitinu að þau atriði frumvarpsins sem sveitarstjórn Bláskógabyggðar gerði athugasemdir við verði að rœða betur og ná meiri sátt um. Þess vegna sé ekki tekið á þeim þáttum frumvarpsins íþessu áliti. Byggðaráð, f.h. sveitarstjómar, vísar til fyrri athugasemda við umrætt frumvarp og er sveitarstjórn jafnframt reiðubúin til frekari viðræðna um þau atriði. Byggðaráð vill ítreka afstöðu sveitarstjórnar Bláskógabyggðar, sem send var umhverfisnefhd Alþingis þann 9. april 2008, en þær eru það alvarlegar og djúpstæðar að sveitarstjórn Bláskógabyggðar getur ekki annað en hafnað alfarið framkomnu frum varpi að óbreyttu. Hvað varðar fyrirliggjandi nefhdarálit um frumvarp til laga um mannvirki, þá hefur verið komið til móts við athugasemdir sveitarstjómar Bláskógabyggðar að verulegu leyti, og lýsir byggðaráð Bláskógabyggðar yfir ánægju sinni með þá afstöðu umhverfisnefhdar Alþingis. Þó er athugasemdum sveitarstjórnar Bláskógabyggðar við 4. kafla frumvarpsins ekki að fullu svarað. Þær athugasemdir varða hlutverk Byggingarstofhunar við eftirlit byggingarfulltrúa og þar a f leiðandi bein inngrip i stjórnsýslu sveitarfélaga. Vill byggðaráð Bláskógabyggðar ítreka þessar athugsemdir sínar sem sendar voru umhverfisnefhd Alþingis þann 9. apríl Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfang valtyr@blaskogabyggd.is

20 Þessi afgreiðsla og afstaða byggðaráðs Bláskógabyggðar er hér með komið á framfæri. Yirðingarfyllst, sveitarstjóri Bláskógabyggðar Aratunga 801 Selfoss Sími Fax Netfangvaltyr@blaskogabyggd.is

21 Skðlagata 21 IS 101 Reykjavfk lceland Sfmi Tel Fax bninamaiebrunamal.is UmhverfisnefiidAlþingis AlhinQl Reykjavík ll.ágúst2008 Austurstræti 8-10 Alpingl Tilvísun /0. i/b k/~ 150Reykjavík Erindi flk P /3^ 3 / 0 0 komudagur '2008 Efni: Umsðgn um drög að nefndaráliti v/ frumvarps tíl skipulagslaga, 374. mál Vísað er til bréfs umhverfisnefiidar, dags. 4 júlí sl., þar sem óskað er eftir umsögn Brunamálastofiiunar um drög að nefhdaráliti og breytingartillögum við ofangreint frumvarp. Brunamálastofiiun gerir ekki að svo stöddu athugasemdir við ofangreint nefiidarálit. Virðingarfyllst K

22 Alþingi Umhverfisnefiid Alþingis Austurstræti Reykjavík Skú lag ata 2 1 Sfm i Tel b runam al0 b runam al.ls IS Re ykja vfk Fax w w w.b runam al.is lceland Reykjavík 09. apríl 2008 Tilvísun /0. l/bk/~ Alþingi Erindi nr.þl 3SJ komudagur io.m. Q >o8 Efni: Umsögn um 374. mál, Frumvarp tíl skipulagslaga Brunamálastofiiun gerir að svo stöddu ekki athugasemdir við ofangreint lagafrumvarp. Virðingarfyllst alst c

23 B yggð astofn u n Alþingi. Enndi nr. Þ /3S/21H1 komudagur / {. 10. apríl 2008 Nefndasvið Alþingis, Austurstræti 8-10, 150 Reykjavík. Umhverfisnefnd Alþingis hefur óskað eftir umsögn Byggðastofnunar um frumvarp til skipulagslaga, þskj mál. frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál og frumvarp til laga um brunavamir, 376. mál. Athugasemdir: Byggðastofnun gerir ekki athugasemdir við 375. og 376. mál en vill koma á framfæri athugasemdum við 374. mál, frumvarp til skipulagslaga. Byggðastofnun telur ávinning að nýjum skipulagslögum samkvæmt frumvarpinu en vill þó leggja til að 6. kafli, um svæðisskipulag, verði endurskoðaður og þá með hliðsjón af 9., 10. og 11. gr. Að mati Byggðastofnunar er mikilvægt að við endurskoðun 6. kafla verði lögð áhersla á að: Svæðisskipulagsgerð fyrir tvö sveitarfélög verði hætt eða fjárstuðningi Skipulagsstofnunar við slíkt skipulag. Svæðisskipulag tengist sameiginlegum áherslum og svæðisbundinni áætlanagerð sveitarfélaga fyrir atvinnuvegi, stofnanastarf og samgöngur, verði vettvangur til samþættingar svæðisbundinna áætlana. Svæðisskipulagsstigið verði öflugt og þar verði áætlanir á landsstigi og sveitarfélagsstigi samþættar til einföldunar fyrir skipulag á báðum þeim stigum. Skipulagskerfíð sem mótað verður með nýjum lögum verði gott verkfæri til þess að leysa ágreiningsmál milli skipulagsstiga þannig að skipulagsstigin verði gagnvirk. Rökstuðningur: Skipulagsgerð verður sveitarfélögum sífellt dýrari. Mörg sveitarfélög uppfæra ekki aðalskipulag eins og gildandi skipulagslög mæla fyrir um eða gera það aðeins til þess að svara lagakröfunni. Mörg sveitarfélög nýta því ekki aðalskipulag til þess að setja upp raunhæfa framtíðarsýn og skilgreina leiðir að henni, hvort sem ástæðan er fjárskortur eða litlar framkvæmdir sem kalla á breytt aðalskipulag. Reynsla af svæðisskipulagi tveggja eða fleiri sveitarfélaga er ekki góð að dómi Skipulagsstofnunar, fá svæðisskipulög eru í gildi og ná aðeins til hluta sveitarfélaga landsins. Sveitarfélögin hafa myndað landshlutasamtök til þess að fást við mikilvæg verkefni sem þau hafa talið vænlegra að mynda samstarf um en að vinna þau hvert og eitt. Dæmi um slík mál eru málefni fatlaðra, menningarmál og atvinnumál. Landshlutasamtök sveitarfélaga starfrækja atvinnuþróunarfélög í einhverri mynd og atvinnuþróunarfélögin hafa nú flest Á rtorg Sauðárkrókur Sími: Bréfsími: Kt.: VSKnr.: N etfang: byg gdasto fn u b yg g d a sto fh u n.is Heimasíða: w w w.byggdastofnun.is

24 tekið að sér umsjón með svæðisbundnum vaxtarsamningum sem gerðir hafa verið fyrir frumkvæði iðnaðarráðuneytisins. Tilgangur vaxtarsamninga er að á svæðunum verði brugðist við gjörbreyttum aðstæðum og alþjóðavæðingu og gerð þeirra felur í sér greiningu á aðstæðum á hverju svæði, veikleikum og styrkleikum svæðanna og mótun áherslna og stefnu á ýmsum sviðum. Alþjóðavæðing, miklar og víðtækar breytingar á öllum aðstæðum krefjast skipulegra vinnubragða og það er mikilvægt byggðamál að sveitarfélög setji upp framtíðarsýn, skilgreini raunhæfar leiðir. Til þess getur svæðisskipulag orðið gott áhald ef það tengist annarri opinberri áætlanagerð og felur í sér samþætta framsetningu þeirra í því lýðræðisferli sem skipulagslög kveða á um. Undanfarin tvö ár hefur starfshópur á vegum Byggðastofnunar og Skipulagsstofnunar unnið að samstarfsverkefni stofnananna, Samþœtt áœtlangerð á norðlœgum svœðum, sem er hluti af fjölþjóðlegu samstarfsverkefni, sem hefur verið styrkt af Evrópusambandinu. Verkefnið er nú á lokastigi en það hefur þróast þannig að starfshópurinn hefur beint athyglinni að landshlutasamtökum sveitarfélaga og starfí þeirra sem góðum vettvangi til þess að samþætta opinberar áætlanir. Landshlutasamtök sveitarfélaga starfa á sjö svæðum utan höfuðborgarsvæðisins og starfrækja öll atvinnuþróunarfélög í samstarfí við sveitarfélögin á starfssvæðinu nema á Norðausturlandi þar sem Eyjafjörður er starfssvæði atvinnuþróunarfélag eyfirskra sveitarfélaga á Akureyri og Þingeyjarsýslur eru starfssvæði atvinnuþróunarfélag þingeyskra sveitarfélaga á Húsavík. Alls eru atvinnuþróunarfélögin þannig 8. Á vegum þeirra allra er unnið að vaxtarsamningi nema á Suðurnesjum. Yrði svæðisskipulag gert fyrir svæði atvinnuþróunarfélaganna í samráði við tilheyrandi landshlutasamtök sveitarfélaga auk höfuðborgarsvæðisins yrðu þau 9 auk Miðhálendisins. Svæðisskipulag á þessum grundvelli yrði óhjákvæmilega í góðu samhengi við aðalskipulag sveitarfélaga á hveiju svæði og með fulltrúum frá þessum 9 svæðum mætti mynda góðan samráðshóp fyrir landsskipulag. Með honum fengist skilvirk lóðrétt tenging milli skipulagsstiga sem, eftir því sem skipulag yrði gert og endurskoðað, gæti tryggt gagnvirkni á milli skipulagsstiga og skapað sátt um að landsskipulag hefði meira vægi en aðrar skipulagsgerðir. 2

25 Alþingi b.t. umhverfisnefndar Austurstræti REYKJAVÍK B Æ N D A S AMTÖK ÍSLANDS Aibinjn y y Erindi m Þ 135/2!?-(> komudagur N.H.iOOf Reykjavík, 11. apríl 2008 Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, þskj. 616,374. mál Tilv: Frumvarpið barst Bændasamtökum íslands til umsagnar með bréfí frá umhverfisnefhd Alþingis dags. 29. febrúar sl. Bændasamtök íslands leggja til eftirfarandi breytingar á frumvarpinu: Að III. kafli falli niður. Til vara: Að aftan við 1. málslið 1. mgr. 11. gr. bætist orðin: og að þ ví er varðar land í landbúnaðamotum í samráði við Bœndasamtök íslands. Málsliðurinn hljóði þá svo: Þau skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga og, að þ ví er varðar land í landbúnaðamotum, í samráði við Bœndasamtök Islands. Greinargerð: 1. Bændasamtök íslands leggjast gegn því að skipulagsvald sveitarfélaga verði skert frá því sem nú er og fært til ríkisins í þeim mæli sem ætlunin er skv. III. kafla frumvarpsins. 2. Bændasamtökin eru sammála því að Samvinnunefnd miðhálendisins verði lögð niður með því að nema úr lögum 12. gr. a núgildandi skipulagslaga. Efltir tilkomu þjóðlendna er mikilvægara en nokkru sinni fyrr að skipulagsvald viðkomandi sveitarfélags á svokölluðu miðhálendi sé hið sama og í öðrum hlutum sveitarfélagsins. Bændasamtökin vilja taka undir það sem segir í umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga í kafla 2 b um skipulag miðhálendis, sérstaklega þessi ummæli: Telur sambandið til dæmis alls ekki sjálfgefið að ríkið eigi að hafa meiri áhrif á skipulagsákvarðanir á miðhálendinu en annars staðar á landinu. 3. Á búnaðarþingi mars 2008 var samþykkt svohljóðandi ályktun, sem eðli málsins samkvæmt tengist ákvæðum frumvarpsins um landsskipulag, ef að lögum verður, og staðfestir þann eindregna ásetning bænda að bafa hér eftír seni hingað tíl frumkvæði og úrslitaáhrif um landvernd og skynsamlega landnýtingu, enda er meginhluti gróðurlendis á íslandi í bændaeign og/eða nýtt af þeim og verður svo enn um fyrirsjáanlega framtíð: Búnaðarþing 2008 skorar á sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra að skipa starfshóp sem fái það hlutverk að finna leiðir tilþess að tryggja varðveislu góðs rœkarlands tilframtíðar. í starfshópnum verði fulltrúar sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytis, Sambands íslenskra sveitarfélaga og Bœndasamtaka íslands. Starfshópurinn skili skýrslufyrir 15. janúar Bændasamtökunum hafa m. a. borist afrit af umsögnum Landssamtaka landeigenda á íslandi og Samtaka eigenda sjávaijarða um frumvarpið. Vakin er sérstök athygli á þessum umsögnum og vísað til þeirra. Að öðru leyti verða ekki að svo stöddu gerðar frekari athugasemdir, hvorki við handverkið á frumvarpinu né einstök efnisákvæði. Bændasamtök ísiands The Farmers Association of lceland Bændahöllinni v/hagatorg Bændahöllinni v/hagatorg IS-107 Reykjavík, (SLAND IS-107 Reykjavík, ICELAND Sími: Fax: Phone: Fax: Netfang: bi@ bondi.is bi@ bondi.is

26 EYJAFJARÐARSVEIT Umhverfisnefhd Alþingis Austurstræti Reykjavík Alþingi, Erindinr. Þ komudagur ÍS.H $ Eyjaíjarðarsveit, 12. apríl BK Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga. Sveitarstjóm Eyjafjarðarsveitar hefur á fundi sínum hinn 8. apríl 2008 fjallað um tilvitnað fhimvarp. Sveitarstjóm samþykkti að lýsa yfír fullum stuðningi við ítarlegar athugasemdir stjómar Sambands íslenskra sveitarfélaga við umrætt frumvarp. Sveitarstjóm telur Alþingi skylt að taka frumvarpið til gagngerðar endurskoðunar með hliðsjón af þeim sjónarmiðum sem fram koma í greinargerð og athugasemdum Sambandsins og gerir þær að sínum. Skrifstofa: Syðra-Laugalandi 601 Akureyri Sími Fax Kennit.:

27 Alþingi i Erindi nr. Þ /3S~/ / 2 - / 0 / komudagur /í?. ^ Éh 1 IrLiy KJ - Samband sveitarfélaga * Eyjafirði og Þingeyjarsýslum - Strandgötu 29; 600 Akureyri; Sími ; kt ; Netfang evthing@evthing.is Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Akureyri 9. apríl 2008 Stjóm Eyþings hefur fengið til umsagnar frá umhverfisnefnd Alþingis frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Stjómin samþykkti eftirfarandi: Stjóm Eyþings leggst gegn samþykkt frumvarpsins í óbreyttri mynd. Stjómin lýsir yfir andstöðu við ákvæði um landsskipulagsáætlun (10. og 11. grein) sem felur í sér skerðingu á sjálfsákvörðunarvaldi sveitarfélaga. Meðal annars kemur fram í frumvarpinu að sveitarfélög skuli endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við landsskipulagsáætlun. í 7. mgr. 12. greinar frumvarpsins kemur fram að sveitarstjómir eru bundnar af gildandi landsskipulagsáætlun. Skipulagsvaldið er einn af grunnþáttum í sjálfsstjómarrétti sveitarfélaga og gerð skipulagsáætlana er um leið eitt mikilvægasta verkefiii þeirra og verkfæri. Stjómin getur þó fallist á að ríkið setji fram landsskipulagsstefnu sem samþætti hinar ýmsu stefnur og áætlanir ríkisins, s.s. samgönguáætlun og byggðaáætlun, og þætti sem varða almannahagsmuni. Landsskipulagsstefna verði þannig til leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin. Jafnframt er þá nauðsynlegt að nánar verði skilgreint til hvaða þátta landsskipulagsstefnan taki og til hverra ekki. í frumvarpinu felst að samvinnunefnd miðhálendisins verður lögð niður. Hafi landsskipulagsáætlun verið ætlað að grípa inn í skipulagsmál hálendisins er ástæða til að árétta það að samkvæmt lögum skiptist landið allt í sveitarfélög og lýtur skipulagsvaldi þeirra. Stjómin lýsir yfir ánægju með ákvæði um svæðisskipulag (VI. kafli) sem er verulega breytt frá gildandi lögum. Sé svæðisskipulag gert verður að telja eðlilegt að það sé rétthærra aðalskipulagi. Stjóm Eyþings vísar að öðm leyti, s.s. varðandi athugasemdir við einstakar greinar, til umsagnar Sambands ísl. sveitarfélaga.

28 Alþingi. Erindi m Þ 13S/210V komudamr /0-V Alþingi Unnur Kristín Sveinbjamardóttir Austurstræti REYKJAVÍK FASTEIGNAMAT RÍKISINS Borgartúni Reykjavík V Fax fmr@fmr.is Reykjavík, 7. apríl 2008 Tilvísun: /04.00/MH Efni: Frumvarp til skipulagslaga. Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 26. febrúar sl., þar sem Fasteignamati ríkisins er sent til umsagnar frumvarp til skipulagslaga, 374. mál á 135. löggjafarþingi Af því tilefni er tekið fram að stofnunin mun í umsögn sinni aðeins víkja að þeim atriðum í frumvarpinu sem snerta starfsemi hennar og vekur athygli á eftirfarandi atriðum. í 17. gr. frumvarpsins er mælt fyrir um skipulagsgjald. Ákvæðið er nánast samhljóða 35. gr. núgildandi laga fyrir utan að fellt er út að skipulagsgjald skuli greiða af mannvirkjum sem ekki eru virt til brunabóta. Það fyrirkomulag hefur aldrei komist til framkvæmda þrátt fyrir lagaskyldu. Nánar er svo kveðið á um álagningu, innheimtu og ráðstöfun gjaldsins í reglugerð nr. 737/1997 um skipulagsgjald. Þar kemur fram í 4. gr. að skipulagsgjald falli í gjalddaga þegar brunabótavirðing hefur farið fram og Fasteignamat ríkisins tilkynnt innheimtumanni ríkissjóðs þær fjárhæðir. Fasteignamat ríkisins telur núverandi skipan skipulagsgjalds óheppilega. Fyrsta brunabótamat húss skal ákveða ekki síðar en fjórum vikum eftir að byggingu þess lauk eða það hefur verið tekið í notkun. Það er eigandi sem ber ábyrgð á að óska eftir brunabótamati, sbr. 2. gr. um brunatryggingar nr. 48/1994. I reynd er það svo að bygging húss getur verið afar mislangt komin þegar fyrsta brunabótamat er ákvarðað, allt eftir því við hvaða ástand hússins eigandi telur ásættanlegt að taka það í notkun. Það getur verið frá því að vera án varanlegra innréttinga eða gólfefna og til þess ástands að vera alveg tilbúið og búið verðmætum innréttingum og gólfefnum. Brunabótamat endurspeglar þau efnislegu verðmæti sem eyðilagst geta af eldi og miðast við byggingarkostnað að teknu tilliti til aldurs, slits, viðhalds og ástands eignar að öðru leyti. Með vísan til þess getur munur fyrsta brunabótamats sambærilegra húseigna verið allmikill eftir því við hvaða ástand húseignarinnar það er ákvarðað. Það getur þvi talist álitamál hvort skattlagning með þessum hætti standist jafriréttisákvæði stjómsýslulaga og stjómarskrárinnar. Auk þessa kemur álagning skipulagsgjaldsins afar seint á byggingartímanum og eru margir eigendur hvorki meðvitaðir um það eða gjaldstofn þess. Dæmi eru um að búið sé að selja húseign einu sinni eða tvisvar áður en gjaldið er lagt á og hafa nokkur mál þess eðlis komið til úrlausnar hjá úrskurðamefrid skipulags- og byggingarmála. Mun eðlilegra og sanngjamara sé að skipulagsgjald taki mið af rúmmáli húss frekar en brunabótamati þess. Þá má annaðhvort tengja álagningu skipulagsgjaldsins við greiðslu á

29 byggingarleyfis- og gatnagerðargjöldum eða við fokheldi hússins haldist skylda til fokheldisúttektar áfram í lögum. Kosturinn við að tengja skipulagsgjald við greiðslu á byggingarleyfis- og gatnagerðargjöldum er að þá er byggist tímasetning álagningarinnar ekki á tilkynningu eiganda. Ókosturinn er að þá þyrftu sveitarfélög að innheimta gjaldið og skila þvi í ríkissjóð en ekkert slikt innheimtufyrirkomulag er til staðar. Kosturinn við að tengja skipulagsgjaldið við fokheldi hússins er að þá byggist tímasetning álagningarinnar ekki á tilkynningu eiganda, húseignin er að koma til fyrstu álagningar fasteignaskatta í kjölfar fyrsta fasteignamats og notast má við núverandi innheimtufyrirkomulag. í 1. mgr. 47. gr. frumvarpsins segir m.a. að gefa skuli öllum götum, vegum og torgum í sveitarfélaginu nöfn og númer sem skal þinglýsa. Bent er á að í reynd eru götur, vegir og torg ekki skilgreind sem þinglýsingarandlög og ekki að finna í þinglýsingarhluta Landskrár fasteigna. Það eru hinar afinörkuðu lóðir sem eru þinglýsingarandlög, þær ganga kaupum og sölum og eru bundnar veðböndum og eftir atvikum kvöðum. í 16. gr. laga nr. 6/2001 segir að sveitarstjóm skuli tilkynna Fasteignamati ríkisins um breytingar á heiti fasteignar sem skuli senda viðkomandi þinglýsingarstjóra tilkynningu sveitarfélags. Þá segir að breytingin taki gildi í Landskrá fasteigna við staðfestingu þinglýsingastjóra. Fasteignamat ríkisins hefur í bréfum til umhverfisráðuneytis bent á að afar mikilvægt sé að lóðir i dreifbýli fá sjálfstætt heiti, en dæmi eru um að margar sumarbústaðarlóðir í hverfi beri heiti sem þetta: "Úr landi Grundar " en sex stafa númerið er landnúmer viðkomandi lóðar. Eigendur eru ekki meðvitaðir um heiti lóðarinnar og sjaldnast er það svo að landnúmerið sé þekkt. Æskilegt er að lóð beri ávallt götunafn og númer í sumarhúsabyggð eða heiti ef lóð stendur stök. Bent er á að einungis ein fasteign getur borið tiltekið heiti innan hvers sveitarfélags eða hverrar byggðar. Þrátt fyrir ákvæði 30. gr. gildandi skipulags- og byggingarlaga, sem er efhislega samhljóða 47. gr. frumvarpsins, þá virðist þess ekki hafa verið gætt að gefa sumarbústaðalóðum viðhlitandi götuheiti og númer og er athygli hér með vakin á þvi. Að lokum er þess getið að í Danmörku hafa verið gefhar út opinberar leiðbeiningar um aðferðarfræði ákvarðana um götuheiti og götunúmer í sveitarfélögum. Þá er vakin athygli á því að fmmvarp hefiir verið lagt fram á 135. löggjafar þingi á Alþingi um breyting á lögum, nr. 6/2001, um skráningu og mat fasteigna. Þar er m.a. lagt til að afhumin verði skylda til að þinglýsa heitisbreytingum þar sem þær eru forskráðar af sveitarfélagi í Landskrá fasteigna og miðað er við að þær upplýsingar flytjist rafrænt í þinglýsingarhlutann. Fallist Alþingi á þá tilhögun þá mun það hafa áhrif á 47. og 48. gr. frumvarpsins. Fasteignamat ríkisins telur að frumvarpið sé vel samið, skýrt og greinargott og styður framgang þess. F.h. Faslej'gnamats ríkisin: Margrét Hauksdóttir aðltoð arforstj óri

30 Ferðamálastofa Lækjargata Reykjavík Strandgata Akureyri Sími Fax Sími: Fax: Netfang: icetourist.is Netfang: icetourist.is Alþingi Erindi nr. Þ 43S/22W komudagur IS-H. 200$ Nefndarsvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Reykjavík 11. apríl 2008 Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis dags., 26. febrúar 2008 þar sem óskað er umsagnar Ferðamálastofu um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Ferðamálastofa gerir ekki efnislegar athugasemdir við frumvarpið, en fagnar því að í greinargerð um frumvarpið sé í umfjöllun um 10. gr. sérstaklega vísað til ferðaþjónustu, þar sem gert er ráð fyrir því að setja fram í landsskipulagsáætlun stefnumörkun um landnotkun á tilteknum svæðum, s.s. á miðhálendi íslands, sem gæti orðið leiðarljós fyrir uppbyggingu vegna ferðamanna. Áréttað er mikilvægi þess að í skipulags- og landnýtingaráætlunum sé byggt á þeirri grundvallarhugsun að útivist og ferðaþjónusta felur í sér landnýtingu með sama vægi og önnur landnýting. Virðingarfyllst, f.h. Ferðamálastofu lögfræðingur

31 Ferðamálastofa Nefndarsvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Lækjargata 3»101 Reykjavík Sími Fax Netfang: Strandgata 29 «600Akureyri Sími: Fax: Netfang: Alþingi Erindi nr.þ^ ^ S / 6 komudagur Z Reykjavík 11. ágúst 2008 Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis dags., 4. júlí 2008 þar sem Ferðamálastofu er gefinn kostur á að kynna sér drög að nefhdarálitum og drög að breytingartillögum um eftirtalin þingmál: Frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög Frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál, heildarlög Frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir, nr. 75/2000 með síðari breytingum, 376. mál. Ferðamálastofa gerir ekki efnislegar athugasemdir við hjálögð drög. Virðingarfyllst, f.h. Ferðamálastofu lögfræðingur

32 E r i S p /3S /2/72 komudagur J(. V Félag íslenskra fornleifafræðinga Starhaga 8, 107 Reykjavík Reykjavík, 8. apríl 2008 Alþingi Umhverfisnefnd 150Reykjavík Efni: Umsðgn Félags íslenskra fornleifafræðinga um frumvarp tíl skipulagslaga (374. mál), frumvarp til laga um mannvirki (375. má.) og frumvarp til laga um brunavarnir (376. má.). Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 26. febrúar sl., þar sem Félagi íslenskm fomleifafræðinga (FÍF) er gefinn kostur á að veita umsögn um frumvarp til skipulagslaga, (374. mál), frumvarp til laga um mannvirki (375. má.) og frumvarp til laga um brunavamir (376. mál). FÍF telur ekki ástæðu til sérstakrar umsagnar um frumvarp til laga um mannvirki eða brunavarnir. FÍF telur mikilvægt að í löggjöf um skipulagsmál sé varsla menningarverðmæta, þar með talið fomleifa, vel tryggð. Þar sem gert er ráð fyrir að reglur um svæðis- og aðalskipulag verði útfærðar í reglugerð telur félagið nauðsynlegt að tryggja aðkomu Fomleifavemdar ríkisins að mótun þeirra. í samræmi við það gerir FÍF tillögu um að í 1. mgr. 45. gr. frumvarpsins verði kveðið á um skyldu til að leita umsagnar Fomleifavemdar ríkisins um skipulagsreglugerð.

33 Alþingi. Erindi m Þ /HlOS komudagur 10 M. QOOo Nefndarsvið Alþingis Austurstræti 8-10, 150 Reykjavík. 11L april 2008 Félag íslenskra landslagsarkitekta (FÍLA) vill þakka fyrir þaö tækifæri að fá að koma að athugasemdum sínum við frumvarp að nýjum skipulagslögum. í heild sinni er félagið sátt við frumvarpið og lítur á það sem heillavænleg skref til framtíðar þó alltaf megi laga eitt og annað. Athugasemdir félagsins em færðar inn með rauðu letri og stutt skýring er sett inn neðanmáls með hallandi og undirstrikaðri skrift. Texti sem lagt e rtil að falli niður er merktur blár og yfirstrikaður. Almennt um skipulaaslöoin: Ýmis ákvæði heföu verið æskileg varðandi umhverfisskipulag (gr0n struktur) sveitarfélaga sem byggt hefðu t.d. á ákvæðum náttúruvemdariaga. Auk þess telur félagið mikilvægt að tengja skipulagslögin við Evrópska landslagssamninginn og lög um náttúruvemd. Hér á eftir fer umsögn Félags íslenskra landslagsarkitekta og er bréfið alls 7 síður. Virðingarfýllst, f.h. Félags íslenskra landslagsarkitekta Einar E. Sæmundssen, formaður Félags íslenskra landslagsartdtekta, Fríða B. Eðvaldsdóttir, laganefnd Ffla Hermann Georg Gunnlaugsson, laganefnd Fíla Oddur Hermannsson, formaður laganefndar FÍLA. Félag islenskra landsl»ísarkitekta, Federatíon of lcelandic Landscape Archítects, Pósthólf 1563, 121 Reyk)avik, is

34 Þskj mál. Frumvarp til skipulagslaga. (Lagt fyrir Alþingi á 135. löggjafarþingi ) 1.gr. Markmið. Markmið laga þessara e r b. að stuðla að skynsamlegri og hagkvæmrí nýtingu lands og landgæða, tryggja varðveislu landslags, náttúru og menningarverómæta og koma í veg fýrir umhverfisspjöll og ofnýtingu, með sjálfbæra þróun að leiðarljósi, Félaa íslenskra landslaasarkitekta telurað mikilvæat sé að fíallað sé um..landslaa oa að beirri auðlind sé komið á framfæri í samræmi við áherslu okkará Evróoska landslaaassáttmáln. 2 gr. Skilgreiningar. 8. Hverfisvemd: Ákvæði í svæðis-, aðal- eða deiliskipulagi um vemdun landslags, sérkenna eldri byggðar, annarra menningarsögulegra minja eða náttúruminja. I umfiöllun um hverfísvemd vantar umfiöllun um..landslaa sem einn af vemdarflokkunum. Siá iafnframt umsöan um 1. ar. hérað ofon. 4. gr. Skipulagsstofnun. g. að stuðla að og standa fýrir rannsóknum á sviði skipulagsmála í samvinnu við hlutaðeigandi stofnanir og hagsmunaaðila, svo og að annast eða stuðla að útgáfu upplýsinga um þau mál. Ár hvert skal a.m.k. einum hundraðshluta af tekjum skipulagsgjalds varið til rannsókna á sviði skipulagsmála. Ákvæði g í 4. ar. barfað skilareina betur oo mikilvæat að trvaqður sé tekiustofn til rannsókna. t.d. eins oo œ rte ri 24. ar. Veaalaaa bví bað vantar tilfínnanlega meiri uoolýsinaar um skipulaasmál bvaaðará rannsóknum ar. Árhvert skal a.m.k. einum hundraósniaa aftekium samkvæmt Iðaum um fíáröfíun tii veaaaerðar. nr. 3/1987.varið til rannsókna oo tilrauna við veaa- oq aatnaœrð undirstióm Veaaaerðarinnar. Félag islenskra landslagsarkitekta, Federation of icelandíc Landscape Archltects, Pósthólf 1563, 121 Reykjavík,

35 Ný grein á eftir 6. gr. Ábyrgð hönnuða Skipulagsuppdrættir og skipulagsáætlanir skulu vera gerðir af aðilum sem hlotið hafa löggildingu, sbr. 2. lið, 7. gr. skipulagslaga og sbr. gr. 2.7 í skipulagsreglugerð. Hér barf að bæta við nvrri laaaarein sem snvr að hæfí oa ábvrað beirra sem sinna skipulaasaerð sem eru sambærilegar oa areinar nr oa 25 í mannvirkialöaum. Mikilvæat er að skemt sé á bví hver hæfni beirra sé sem vinna að skidulaasaerð. Ofmikið erum bað að aðilarsem enaa menntun hafa í skidulaasaerð séu famir að vinna á bessu sviði. Eins eru möra dæmi um einstaklinaa sem vinna skjpulaasáætlanir oa eru ekki á lista Skipulaasstofnunar tsbr: ar i skidulaasrealuaerð) oa udpfvlla ekki skilvrði sem slikir. Til hvers er slikur listi hafður í löaum e f ekki er farið eftir honum? 7. gr. Skipulagsfulltrúar. 1. Vera skipulagsfræðingur sem hlotið hefur heimild iðnaðarráðherra til starfsheitisins samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni- og hönnunargreinum, nr. 8/1996 og hafa sérhæft sig á sviði skipulagsmála í námi eða með starfsreynslu. Með sérhæfingu á sviði skipulagsmála er átt við að viðkomandi hafi lagt stund á nám á sviði svæðis-, aðal- eða deiliskipulags og/eða unnið að svæðis-, aðal- eða deiliskipulagsgerð í a.m.k. tvö ár. 2. Vera arkitekt, byggingarfræðingur, landslagsarkitekt, tæknifræðingur eða verkfræðingur sem hlotið hefur heimild til þeirra staifsheita samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfiræðinga í tækni- og hönnunargreinum, nr. 8/1996, og hafa sérhæft sig á sviði skipulagsmála í námi eða með starfsreynslu. Með sérhæfingu á sviði skipulagsmála er átt við að viðkomandi hafi lagt stund á nám á sviði svæðis-, aðal- eða deiliskipulags og/eða unnið að svæðis-, aðaleða deiliskipulagsgerð í a.m.k. tvö ár. Vandséð erhvers veana skidulaasfræðinaareru tilareindir með sérstökum hætti eins oo hér er œrt. Jafnframt verður að telia óeðlileat að œ rðar séu kröfúrum starfsrevnslu hiá beim sem taldireru udd í 2.mar. en ekki beirra sem oetið e rí 1. mar. bví að starfsrevnsla ereitthvað sem allirburfa áðuren beirfara að sinna skipulaasaerð afeinhverri alvöru. í realuaerð barfað skiktreina hvemia mat á starfsrevnslu er framkvæmt oo trvaaia að bví sé fvlat eftirmeð einhverium hætti. Félag islenskra landslagsarkitenta, Federation of icelandíc Landscape Arcliitects, Pósthólf 1563, 121 Reykjavík, w w n.fila.is

36 12. gr. Skipulagsskylda. Ef talin er þörf á að vemda sérkenni landslags, eldri byggðar eða annarra menningarsögulegra minja, náttúruminjar eða trjágróður vegna sögulegs, náttúrulegs eða menningariegs gildis við gerð skipulagsáætlunar, án þess að um fríðun sé að ræða samkvæmt öðmm lögum, skal setja í viðkomandi skipulagsáætlun ákvæði um hverfisvemd. Mikilvæat erað tenaia skioulaaslöain við Evróoska landslaassamninainn oa löa um náttúrvemd. Þetta er td. œ rt á miöa skvrann hátt í bvsku náttúruvemdariöaunaiöfinni. Mikilvæat er að horfa á oo vemda. viðhalda oa bróa landslaa sem auðlind enda sífellt betur að koma í liós að landslaa mun verða ein dvrmætasta auðlind framtiðarinnar. b.e. hið ósnerta landslaa (víðemi) oo hið snerta landslag (menningariandslag). Landgræðslu- og skógræktaráætlanir skulu vera í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir. Að mati Félaas islenskra landslaasarkitekta eróeðlileat að taka bessartvær áætlanir sérstakleaa fram með bessum hætti? Hvers veana mætti bá ekki eins nefna samgönguáætlun. orkuáætlun ofi. hliðstæðar opinberar áætlanir. í bessu samhenai værimun mikilvæaara að stofha tvo nvia landnotkunarfiokka í aðalskidulaai sem mvndu fiafia um bessa landnotkunarflokka. b.e. skóarækt oo landaræðslu. f aðalskipulaai er landnotkunarflokkurinn..landbúnaðarsvæðr ekki næaianlea skilareinina á svæðum bar sem hæat er að stunda landaræðslu oo skóarækt bví hér er oft um miöa víðfem svæði að ræða sem brevta varanleaa útliti tands til miöa lanas tím a. Um bau ættu bví að ailda sérstakir landnotkunarfíokkar. f aildandi skioulaaslöaum hefuróliós staða landaræðslu oa skóaræktaráætlana valdið misskilninai við aerú aðalskipulaasáætlana oa má seaia að áætlanaœrð bessi standi utan við hefðbundna aðalskipulaasaerð. Fél»g islenskra landslaesarkitekta. Federation of icelandic tanðscape Architects, Pósthólf 1563, 121 Reykjavík,

37 13. gr. Framkvæmdaleyfí. Öll efnistaka á landi og úr ám og vötnum eða úr hafsbotni innan netlaga er háð framkvæmdaleyfi hlutaðeigandi sveitarstjómar í samræmi við ákvæði laga nr. 44/1999, um náttúruvemd. Mikilvæat er að í areininni komi skvrt fram að öll efnistaka úr ám oa vötnum sé bönnuð oa bví eðlileat að hnikkt sé á bessu ákvæði hér. 22. gr. Ábyrgð á gerðog afgreiðslu svæðisskipulags. Á svæðum þar sem sveitarfélög telja þörf á að setja fram sameiginlega stefnu um byggðaþróun eða einstaka þætti landnotkunar geta hlutaðeigandi sveitarfélög gert svæðisskipulag Skuto þá hlutaðeigandi svettarfélög skipa svæðisskipulagsnefnd, sbr. 9. gr. Svæðisskipulag skal vera í gildi fyrir sveitarfélög höfuðborgarsvaeðisins. Til höfuðborgarsvæðis teljast Hafnarfjarðarkaupstaður, Sveitarfélagið Álftanes, Garðabær, Kópavogsbær, Reykjavíkurborg, Seltjamameskaupstaður, Mosfellsbær og Kjósarhreppur. Svæðisskipulagsnefnd annast vinnslu, kynningu og afgreiðslu svæðisskipulags undiryfirstjóm hlutaðeigandi sveitarstjóma. Svæðisskipulag er háð samþykki allra hlutaðeigandi sveitarstjóma og staðfestingu Skipulagsstofnunar eða umhverfisráðherra þegar það á við. Laat er til að fvrrí hluti 22. ar. verði felldurniður oa seinni hlutanum verði skevtt við 21. ar. laaanna barsem verð erað fíalla um sama efnið. 27. gr. Breytingará svæðisskipulagi. Nú telur svæðisskipulagsnefnd að gera þurfi breytingu á gildandi svæðisskipulagi og fer þá um málsmeðferð skv gr. Hér vantar skvr eða leiðbeinandi ákvæði um bað hvemig staðið skufí að afíurköllun stiómvaktsákvörðunar sbr. beaar skioulag er fellt úr a itíi að hluta eða öllul levti (óaildina skipulaas) oo á betta iafnt við um svæðis- aðal-. oo deiliskioulaa. 32. gr. Afgreiðsla og gildistaka aðalskipulags. Ráðherra synjar eða staðfestir aðalskipulag skv. 4. mgr. Staðfest aðalskipulag skal auglýst i B deild Stjémartiðinda. Slikt aðalskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjóm, hlotið staðfestingu umhverfisráðherra og verið birt í B-deild Stjómartiðinda. Féla; íslenskra landslagsarkítekta, Federatíon of icelandic Landscape Architects. Pósthólf 1563, 121 Reykjavík,

38 Stefna aðalskipulags er bindandi við gerð deiliskipulags og útgáfu byggingar- og framkvæmdaleyfa. Hér er um óbarfa tvitekninau að ræða oa er laat til að bessi hluti 5. mar. fatö niður. 37. gr. Deiliskipulag. Deiliskipulag er skipulagsáætlun fýrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags. I deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, skipan gatna, byggðamynstur þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fýrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Hér vantar umfíöllun um skipan aatna sem oft eru mikilvæaur báttur deiliskipulaas. 39. gr. Deiliskipulag á landi i einkaeign. Ákvæði þessarar greinar eiga ekki við um frístundabyggðasvæði þar sem sveitarfélag annast ekki gatnagerð eða aðrar sameiginlegar framkvæmdir og rekstur. Óbarfi erað vera með orðið..fristundabvaaðasvæði bar sem areinin fíallar almennt um skipulaa á landi í einkaeiau. b.e.a.s. sveitarfélaa sér ekki um UDDbvaainauna en kemur oftast að sem samningsaðili v/rekstrar oa eða vfírtöku eftir að framkvæmdum oa uddbvaainau líkur. 40. gr. Gerð deiliskipulags, kynning og samráð. Vinni landeigandi eða framkvæmdaraðili að gerð deiliskipulags samkvæmt heimild sveitarstjómar skal hann taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu sem sveitarstjóm þarf að samþykkja áður en hún er kynnt. Leita skal umsagnar um lýsinguna-hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum og kynna fyrir almenningi. í skipulagsreglugerð er kveðið nánar á um lýsingu deiliskipulagsverkefnis og kynningu hennar.. DeiliskiDulaasférli eru alla iafna nokkuð timafrek oa með bessari laaaarein er verið að lenaia bað ferli enn frekar. Að mati Fíla ætti umsvsla deiliskipulaas að vera alfarið á forræði sveitarfélaaanna pg utan umsvslu Skipuíaasstofhunar. Félag isltnskra landsiagsarkitekta, Federation of leelandic Landscape Architects. Pósthólf 1563, 121 Reykjavik,

39 Laat er til að málsareinin verði felld niður oo skipulaasnefnd falið að veita eða sambvkkia slíka umsöan framkvæmdaaðila. 45. gr. Skipulagsreglugerð. í skipulagsreglugerð skal kveða á um friðun eldri byggðar, trjágróður, girðingarog um auglýsingaskilti. I skipulagsreglugerð skal kveða á um landslag og landslagsgæði ákveðinna svæða sem og um náttúruvemd. Laatertilað ofanareind setnina verði settinn í 6. mar. 45. ar. skioulaaslaaa. 51. gr. Bætur vegna skipulags og yfirtaka eigna. Nú veldur gildistaka skipulagsáætlana því að verðmæti fasteignar eða landsvæóis lækkar, nýtingarmöguleikar fasteignar eða landsvæðis-hefwaf skerðast firá því sem áður var heimilt eða að verðmætið htm-rými svo að það nýtist ekki til sömu nota og áður og á þá sá sem sýnt getur fram á að hann verði fyrir tjóni af þessum sökum rétt á bótum úr sveitarsjóði eða rikissjóði effir atvikum vegna landsskipulagsáætlunar eða að hann leysi fasteignina eða landsvæðið til sín. Lagt er til að slikt ákvæði um rvrnun á verðmæti fasteiana nái einnia til verðmæti eianarlands sem huasanleaa skerðist veana aildistöku skipulaasáætlana. Efhorft er til stiómarskrárbundins eianarréttar hlvtur hann iafnt að ná til eianarlands sem fasteiana. Skioulaa fíallar almennt iafn mikið um eianarland. bvaainaarrétt oa mannvirki (fasteianir). Félag islcnskra landslagsarkitekta, Federation of lcelandíc Landscape Arctiitects. Pósthólf 1563, 121 Reykjavik,

40 Alþingi Erindi nr. Þ l2 S /ltr o komudagur (q o o 8 Félag íslenskra náttúrufræðinga Umhverfisnefnd Alþingis Austurstræti Reykjavík Reykjavík, 4. mars 2008 Efiii: Umsögn FÍN um frumvarp til laga um brunavarnir, 376 mál, um frumvarp til skipulagslaga, 374 mél og frumvarp tíl laga um mannvirki, 375 mál. Félagi íslenskra náttúrufræöinga (FÍN) barst bréf dags. 28. febrúar 2008 frá Umhverfisnefnd Alþingis þar sem farið er á leit að FÍN veiti umsögn eigi síðar en 11. apríl 2008 um frumvarp til laga um brunavarair, 376 mál, um frumvarp til skipulagslaga, 374 mál og frumvarp til laga um mannvirki, 375 mál. Að svo komnu máli hefur Félag íslenskra náttúrufræðinga ekki athugasemdir við ofangreind frumvörp til laga. Með kveðju f.h. formanns FIN, Maríanna H. Helgadóttir framkvæmdastjóri FÍN FÉLAC ÍSLENSKRA NÁTTÚRUFRÆÐINCA BORGARTÚNI 6, 3. HÆÐ 105 REYKJAVÍK SÍMI: BRÉFSÍMI:

41 Fjórðungssamband Vestfirðinga Alþingi, Umhverfisnefhd Alþingi c / o /yp Nefndasvið Alþingis, Erindi nr. Þ «33'2 ít í' Austurstræti 8-10 / / iy 150 Reykjavík. kowiudttguf l í-! ísafirði 10. apríl 2008 Umsögn tilalþingis frá Fjórðungssambandi Vestflrðinga. A. Frumvarp um skipulagslög, 374. mái, heildarlög, lagt fyrir Alþingi 135. löggjafarþing Þingskjal 616 Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga er kunnugt um ítarlega umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi frumvarpið og tekur undir þau atriði sem þar koma fram. Einnig vísar stjóm FV til samþykktar Landsþings sveitarfélaga frá 4. apríl s.l. varðandi frumvarpið. Þar sem áréttað er um sjálfsákvörðunarvald sveitarfélaga í skipulagsmálum. Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga vill að auki árétta um eftirfarandi atriði. í markmiðum laganna fyrstu málsgrein kemur fram að þeim er ætlað að taka á samþættingu efdahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfir landsmanna. í annarri málsgrein segir að stuðla eigi að skynsamlegíi og hagkvæmri nýtingu lands og landsgæða, vemdun náttúru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir ofnýtingu og umhverfispjöll og állt með sjálfbæra þróun að leiðarljósi. í skýringum er vísað til að landsskipulagsáætlun horfi til annarra áætlana s.s. samgönguáætlun, ijarskiptaáætlun og náttúruvemdaráætlun. Þess er saknað að ekki er vísað til áætlana sem taka til efnahags- og samfélagsmála má þar nefna Byggðaáætlun sem hafa verið afgreiddar frá Alþingi allt frá árinu Þróun samfélaganna og atvinnulífs hlýtur að vera mikilvægasti útgangspunktur við gerð slíks landsskipulagsstefnu. í 3. kafla, 10 gr frumvarpsins er tilgreint að landsskipulagsáætlun geti náð til alls landsins, hluta landssvæðis og efhahagslögsögunnar. í 13. gr er sagt tii um að óbreytt verði sú tilhögun að sveitarfélögin hafi skipulag með hafssvæði innan netlaga. Fjórðungssamband Vestfirðinga telur mikilvægt að tekin verði að nýju upp til skoðunar að stækka skipulagssvæði sveitarfélaga til hafsins, með vísan til vinnu starfshóps ráðuneyta og sambands sveitarfélaga frá árinu Horfa verður til núverandi þróunar með vaxandi ásóknar í nýtingu strandsvæða umfram hefðbundna veiðar og nytjar, hér má nefna kvíaeldi, sjóstangveiði, skoðunarferðir, sjávarlóðir (útsýni) og til framtíðar litið má nefiia orkuframleiðslu. Slíka atvinnustarfsemi þarf að skipuleggja eins og á landi og hér er rétt að benda á að sett er fram í frumvarpi um mannvirkjalög 3 mgr c.lið, 8 gr að Byggingarstoftiun veiti byggingarleyfi fyrir mannvirki á hafi utan sveitarfélagamarka. Þar sem ekki er sagt um eðli mannvirkja verður að draga þá ályktun um að bæði botnföst sem fljótandi mannvirki sé að ræða. Hér þarf að meta hvort stjórrivöld séu að fara inn á svið sveitarfélaganna og hvort hægt sé að veita byggingarleyfi án þess að skipulag liggi fyrir eða nægir hér landskipulagsáætlun. Árnagata ísafjörður skrifstofacfi'fjordungssam band.is w w w.fjordungssaniband.is Sími: Kt.: Fax:

42 FjórÖungssamband Vestfirðinga Fyrir sveitarfélög á Vestijörðum er skipulag strandsvæða mikilvægt málefni þar sem 1/3 strandlengju íslands tilheyra þeim og mannvirki til hafsins geta haft veruleg áhrif á umhverfi þeirra. Hefur Fjórðungssamband Vestfirðinga því komið á framfæri við stjómvöld að svæðið sé kjörið sem reynslusvæði við gerð slíks skipulags. B. Frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál, heildarlög, lagt jyrir Alþingi 135. löggjafarþing Þingskjal 617 Stjóm áréttar stuðning við umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi frumvarpið Tekjur Bvggingarstofiiunar. Gerð er athugasemd við 6. lið 64 gr að lækkun Ofanflóðasjóðsgjalds sé tengt hinni nýju stöfhun enda ekki séð að starfsemi þessara aðila skarist. Það hlýtur að vera sjálfstæð ákvörðun stjómar Ofanflóðasjóðs að leggja til lækkun þessa gjalds með tilliti til stöðu sjóðsins og verkefna á hans vegum. Minnt er á að hér er um tímábundna ráðstöfun að ræða eða þar til verkefiium Ofanflóðasjóðs væri lokið. Mikilvægt er að þeim mikilvægu verkefhum sé lokið hið fyrsta til að tryggja öryggi fbúa landsins. Almennt um gjaldstofii þennan verður að segja að sé það vilji stjómvalda að starfsemi hinnar nýju Byggingarstófhunar sé bundinn gjaldstofiii, hér hlutfall af brunabótamati, þá er rétt að tilgreina það óháð öðrum gjaldstofiium. Hinn nýi gjaldstofii sé því sýnilegur strax frá upphafi hjá hinni nýju stofiiun og endurspegli þá þjónustu sem henni ber að veita eigendum fasteigna. Vara ber við að skapa fordæmi fyrir því að festa, eins og hér gert, Ofanflóðsjóðsgjald að hluta til í sessi gagnvart eigendum fasteigna. Störf á veeum hins opinbera. Ekki er að sjá í lögum eða skýringum með lögunum hvort starfsemi Byggingarstofnunar geti stuðlað að ijölgun starfa á landsbyggðinni í samræmi við stefhuyfirlýsingu ríkisstjómar fiá maí 2007 SMlgreind verði þau störf á vegum ríkisins sem hœgt er að vinna án tillits til staðsetningar ogþannig stuðlað að fjölgun starfa á landsbyggðinni. Gera verðurþá kröfu að stjómvalda að þegar byggðar eru upp nýjar stofhanir eins og hér er lagt til, að nýta það tækifæri að skoða staðsetningu höfuðstöðva og hugsanlegra svæðisskrifstófa. I annan stað verður að benda á hugsanleg áhrif hinnar nýju stofnunar á starfsemi annarra stofnana, dæmi hér um er áhrif á starfsemi Vinnuefitirlits sem rekur skrifstofur víða um land. Eftirlit með lyftum verður flutt frá Vinnueftirliti til Byggingarstofiiunar, slík efitirlit er hluti af annarri þjónustu sem veitt er. Með því að færa þessa þjónustu frá Vinnueftirlit getur það haft áhrif á rekstur svæðisskrifstofa víða um land. Getur átt þátt í því að draga úr starfsemi slíkra skrifstofa og er það í andstöðu við stefnu ríkisstjómar um störf án staðsetningar. Fjó^ngssamband Vest: Oj Aðalsteinn Óskarsson, framkvæmdastjóri Árnagata 2-4 Sími: ísafjörður ^ax; skrifstofac afjordungssam band.is w w.fjordungssantband.is

43 Fjórðungssamband Vestfirðinga Alþingi, Umhverfisnefnd Albíf'lQÍ Nefhdasvið Alþingis, þ / 3 / 3 0 S 9 Austurstræti 8-10 tlhncil nr. i 150 Reykjavík. kom u dagur ÆI T.ZOOg ísafirði 29. júlí 2008 Umsögn til Alþingis frá Fjórðungssambandi Vestfirðinga. Vísa til bréfs dags 4. júlí þar sem kynnt eru drög að nefndaráliti umhverfisnefndar Alþingis og drög að breytingartillögum vegna eftirfarandi laga A. Frumvarp um skipulaeslös mál. heildarlög, lagtfyrir Alþingi 135. löggjafarþing Þingskjal 616 Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga er kunnugt um væntanlega umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi fnimvarpið og tekur imdir þau atriði sem þar koma fram. Einnig vísar stjóm FV til samþykktar Landsþings sveitarfélaga frá 4. apríl s.l. varðandi frumvarpið. Þar sem áréttað er um sjálfsákvörðunarvald sveitarfélaga í skipulagsmálum. Er þetta sagt til áréttingar þar sem umhverfisnefnd Alþingis á ólokið umfjöllun um III kafla frumvarps til skipulagslaga (landskipulagsáætlun). B. Frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál, heildarlög, lagtfyrir Alþingi 135. löggjafarþing Þingskjal 617 Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga er kunnugt um væntanlega umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi frumvarpið og tekur undir þau atriði sem þar koma fram. Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga gerði einnig eftirfarandi bókun við umfjöllun um framangreint frumvarp á fimdi sínum þann 24. júlí Kynnt drög að svari Sambands íslenskra sveitarfélaga sem stjóm tekur undir. Stjörn tekur einnig undir álit stjórnar Eyþings, sem fram kemur ífundargerð stjórnarfundar Eyþings 9. júlí s.l., þar sem skorað er á umhverfisnefnd Alþingis að endurskoða þá afstöðu sína að hafna því að uppbyggingu höfuðstöðvar Byggingarstofnunar verði utan höfuðborgarsvæðis. Stjórn Fjórðungssambands Vestfirðinga minnir á stefnumörkun Alþings með Byggðaáœtlun (samþykkt á 132. þingi), þar sem eitt af meginmarkmiðum sé uppbygging byggðakjarna og eitt a f meginatriðum sé fjölgun opinberra starfa á landsbyggðinni.. C. Frumvarp til laga breytingar á lögum um brunavarnir, 376. mál, flutningur verkefha Brunamálastofnunar. Stjóm Fjórðungssambands Vestfirðinga er kunnugt um væntanlega umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga varðandi frumvarpið og tekur undir þau atriði sem þar koma fram. ssamband Vestfiri ðalsteinn Óskarsson, framkvæmdastjóri Árnagata 2-4 Sími: ísafjörður Fax: skrifstofa@ fjordungssamband.is

44 Alþingi Erindi nr. Þ komudagur i L Alþingi FLJÓTSDALSHÉRAÐ w w w.egilsstadir.is Kirkjustræti 150 Reykjavík Fljótsdalshéraði, 17. apríl 2008 nr. erindis AHB Á 106. fundi skipulags- og byggingarnefndar Fljótsdalshéraðs sl., var tekið fyrir neðangreint erindi. Frumvörp til umsagnar Málið var áður á dagskrá í skipulags- og byggingarnefnd Lagt er fram erindi Umhverfisnefndar Alþingis dags. 26.febrúar2008, þarsem óskað er eftir umsögn sveitarfélagsins um eftirtalin frumvörp: Skipulagslög, 374. mál. Mannvirki, 375. mál og Brunavarnir, 376. mál. Skipulags- og byggingarnefnd hafnarþeim áformum rfkisins að seilast inn f stjórnsýslu sveitarfélaganna eins og þessi lagafrumvörp gera ráð fyrir og tekur undir umsagnir Sambands íslenskra sveitarfélaga í megin atriðum. Bókun þessi var staðfest af bæjarstjórn Fljótsdalshéraðs, þann Þetta tilkynnist hér með. Virðingarfyllst, fndar CV -S y Ly n g ási 12 Pó sthó lf E gilsstaðir Sím i F ax egilsstadir@ e gilsstad ir.is

45 Alþingi Erindi nn Þ / J ir komudagur 9- */. r - { r.~ :? ' c f r f í p p r ; r V:-anröi ~C1 E g iisíta ó ii 'írn; og 'fcx 47'' '1810 Nerfang- -f!jcírdc!;hrccp!/r@f:jcr:d ciic ceffcnc;: vrivwrffiotsdcf.-r <r k 5-5 ' Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjvavík Végarði 8. apríl 2008 Efni: Umsagnir Fljótsdalshrepps um skipulagslög, 374 mál og mannvirkjalög, 375 mál. Sveitarstjóm Fljótsdalshrepps lýsir sig andvíga öllum hugmyndum um að skipulagsvald verði flutt frá sveitarfélögum til ríkisvaldsins með þeim hætti sem frumvarp um skipulagslög gerir ráð fyrir. Enn fremur telur sveitarstjóm á í því frumvarpi og einnig í frumvarpi um mannvirkjalög sé á ýmsan hátt ráðist til atlögu við sjálfstjómarrétt sveitarfélaga og hvetur þingmenn til að horfa gagnrýnum augum á ýmsar greinar frumvarpanna er lúta að slíkum hugmyndum. Virðingarfyllst f.h. sveitarstjómar Fljótsdalshrepps, Hér meðfylgjandi eru umsagnir sveitarstjómar Fljótdalshrepps um skipulagslög, 374 mál og mannvirkjalög, mál 375.

46 Umsögn Fljótsdalshrepps um skipulagslðg, 374 mál. 1. Landsskipulag. Með vísan til þess að ekki er um skipulag að ræða sem standa á jafnfæti aðal-svæðis-og deiliskipulögum er lögð áhersla á að heiti landskipulags verði breytt og verði notast við orðið landsskipulagsstefna. Mjög nauðsynlegt er að afmarka miklu skýrar en gert er í frumvarpinu hvert geti orðið viðfangsefni landsskipulags á hverjum tíma. og afar mikilvægt er að ljóst sé hvemig landsskipulagi verður beitt. Að mati sveitarstjómar Fljótsdalshrepps á landsskipulagstefna ekki að vera annað en vettvangur til að setja fram ákveðna heildarhugsun eða leiðarljós um áherslur í skipulagsmálum fýrir landið í heild og til að ná fram samræmingu með tilliti til almannahagsmuna. Landsskipulag má ekki verða leið til að takmarka skipulagsvald sveitarfélaga. Það er áliti sveitarstjómar að ekki sé eðlilegt, né heldur æskilegt að kveðið verði í lögum á um að landsskipulagsáætlanir séu rétthærri en aðrar skipulagsáætlanir, nægjanlegt sé að ríkisvaldið setji fram landsskipulagsstefnu Aðeins í undantekningartilvikum ætti að koma til þess að endurskoða þurfi aðalskipulög sveitarfélaga með hliðsjón af landsskipulagi á hverjum tíma, þar sem slíkt dregur úr gildi aðalskipulaga sveitarfélaga.. a. Ákvæði um svæðisskipulag eru verulega breytt frá gildandi lögum sem vekur m.a. spumingar um rétthæð skipulagsáætlana, þ.e. hvort eðlilegt sé að kveða svo afdráttarlaust á, líkt og gert er í 7. mgr. 12. gr. frumvarpsins, um að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag. b. Samvinnunefnd miðhálendisins verður lögð niður en nokkur óvissa er er um hvemig skipulagi á miðhálendinu verður háttað verði frumvarpið að lögum. Samkvæmt lögum skiptist landið allt í sveitarfélög og er allt land innan marka sveitarfélaga skipulagsskylt. Mat sveitarstjómar er að alls ekki sé sjálfgefið að ríkið eigi að hafa meiri áhrif á skipulagsákvarðanir á miðhálendinu en annars staðar á landinu. Um 34. gr. Sveitarstjóm Fljótsdalshrepps tekur undir með Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem hefur andmælt því nýmæli sem fram kemur í 4. mgr. 34. gr. að ráðherra fái vald til að kveða upp bindandi úrskurð í ágreiningsmálum milli sveitarfélaga. Um 42. gr. Æskilegt er að einfalda meira afgreiðslu deiliskipulagsáætlana en gert er ráð fyrir í frumvarpinu. Það væri gert með því að fela sveitarstjóm að afgreiða deiliskipulag endanlega og deiliskipulag yrði aðeins sent Skipulagsstofnun til kynningar. Slík breyting gæti stytt skipulagsferlið verulega. Um 53. gr. Þar í 4. mgr. er að fínna afar umdeilt nýmæli um að Skipulagsstofnun geti gripið fram fyrir hendur sveitarstjóma með því að stöðva framkvæmdir.skýra þarf ákvæðið afar þröngt og liggja þarf ljóst fyrir hvaða úrræði sveitarstjóm eða málsaðilar eiga ef stofiiunin ákveður að beita þeirri heimild. Sveitarstjóm andmælir hvemig heimila á Skipulagsstofiiun að grípa inn í stjómsýslu hlutaðeigandi sveitarfélags og telur að með því sé verið að lýsa yfir vanrausti á stjómsýslu sveitarfélaga. 1

47 FLÓAHREPPUR Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Þingborg 10. apríl 2008 Efni: Umsagnir um frumvörp Á fundi sveitarstjómar Flóahrepps þann 9. apríl s.l. var lögð fram beiðni frá Umhverfisnefnd Alþingis um umsagnir vegna eftirtalinna frumvarpa: Skipulagslög, Mannvirki, Brunavamir, flutning verkefha Brunamálastofnunar ofl. Varðandi skipulagslög, 374. mál, gerir sveitarstjóm Flóahrepps eftirfarandi athugasemdir: 12. gr. Skipulagsskylda. í 5. mgr. er fjallað um áhrif áætlunar á umhverfið. Æskilegt væri að ákvæði laga um umhverfismat áætlana yrðu innlimuð inn í viðeigandi lagabálka, þ.á.m. skipulagslög sem varða þær áætlanir sem háðar eru umhverfismati áætlana, í stað þess að hafa sér lög um umhverfismat áætlana. 13. gr. Framkvœmdaleyfi, í 5. mgr. kemur fram að ef deiliskipulag liggur ekki fyrir geti sveitarstjóm veitt framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag varðandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Gerð er krafa um grenndarkynningu framkvæmdaleyfisins. Ákvæði aðalskipulags sem varða byggðamynstur og þéttleika byggðar eiga við um framkvæmdir sem eru háðar byggingarleyfi og því virðist sem ákvæði 5. mgr. eigi að koma í stað ákvæðis 7. mgr. 43. gr. núverandi skipulags- og byggingarlaga. Þetta er þó óskýrt því í 1. mgr. 13. gr. í frumvarpinu kemur fram að ekki skuli afla framkvæmdaleyfis vegna framkvæmda sem háðar eru byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki. Þetta þyrfti að skýra betur. Varðandi framkvæmdaleyfi fyrir framkvæmdir sem ekki eru háðar byggingarleyfi er í sumum tilvikum óþarfi að gera kröfu um grenndarkynningu. Framkvæmdir sem veita á leyfi fyrir þurfa í öllum tilvikum að vera í samræmi við aðalskipulag og þvi hefur framkvæmdin sem slík, t.d. vegagerð og efnistaka, þegar verið kynnt og fyrir liggur að hún er í samræmi við stefriu sveitarstjómar. Auðvitað getur verið tilefrii til þess að grenndarkynna framkvæmdaleyfi en óþarfi er að gera kröfu um slíka kynningu vegna allra framkvæmda sem ekki eru háðar byggingarleyfi. Sveitarstjóm (skipulagsnefrid) ætti að vera treystandi til að ákveða hvort kynna þurfi ákveðnar framkvæmdir sérstaklega. 20. gr. Framkvæmdaleyflsgjald og gjaldfyrir skipulagsvinnu. í 2. mgr. kemur fram að sveitarstjóm sé heimilt að innheimta gjald vegna nauðsynlegrar skipulagsvinnu í tengslum við leyfisskyldar framkvæmdir. Mjög jákvætt er að slíkt ákvæði komi inn í lögin en gera þyrfti þá breytingu að heimilt verði að innheimta gjaldið um leið og nauðsynlegri skipulagsvinnu er lokið, en ekki bíða með gjaldtöku þar til óskað hefiir verið eftir framkvæmda- eða byggingarleyfi. í mörgum tilvikum getur liðið nokkuð langur tími frá því að skipulagsvinnu er lokið og þar til óskað er eftir framkvæmda- eða byggingarleyfi. Sá aðili sem upphaflega óskaði eftir nauðsynlegri skipulagsvinnu er þá jafnvel ekki aðili máls lengur og aðrir aðilar, jafnvel nokkrir, komnir að málinu. Eðlilegra er að innheimta gjald af þeim aðila sem upphaflega óskaði eftir nauðsynlegri skipulagsvinnu og á þeim tíma sem vinnan fór fram. Þingborg Selfoss - Sími: Netfang: floahreppur@floahreppur.is - Veffang: - Kt.:

48 36. gr. Breytingar á aðalskipulagi Munur á ferli óverulegrar og verulegrar breytingar á aðalskipulagi er of mikill auk þess sem óþarfi er að gera sömu málsmeðferðarkröfur til breytingar á aðalskipulagi og vinnu við gerð nýs aðalskipulags fyrir heilt sveitarfélag. Ef um breytingar á aðalskipulagi (aðrar en óverulegar) fela í sér málsmeðferð 30. gr. að þá er ekki víst að skilvirkni skipulagsferilsins aukist með því að Skipulagsstofnun og almenningur fái tillögumar til umsagnar tvisvar áður en hún er auglýst. Þetta á vel við um endurskoðun aðalskipulags fyrir sveitarfélagið í heild en ekki einstakar breytingar á því. Eins og þekkt er hefur 1. mgr. 17. gr. í núverandi lögum ekki verið framfylgt í flestum tilvikum og miðað við ákvæði 30. gr. virðist sem ekki sé stefnt að raunverulegri og praktískri framfylgd slíkra breytinga. Ef t.d. um er að ræða nýja frístundabyggð á um 100 ha svæði er ekki víst að það teljist skilvirkt að kynna þá framkvæmd (aðalskipulagsbreytingu) þrisvar fyrir almenningi, framkvæmd sem síðar verður kynnt mvm betur þegar deiliskipulag fyrir svæðið er unnið Auðvitað er aðal- og deiliskipulagsbreytingar oft auglýstar samhliða en það á ekki alltaf við. í þessu gæti auðvitað skipt máli hvemig Skipulagsstofriun tekur á óskum sveitarstjóma um óverulega breytingu. 40. gr. Gerð deiliskipulags, kynning og samráð Þessi grein frumvarpsins felur í sér að bætt er við tveimur kynningarstigum deiliskipulags áður en sveitarstjóm tekur deiliskipulagstillögu til samþykktar fyrir auglýsingu. Hæpið er að það eigi eftir að bæta málsmeðferð deiliskipulags að gera ráð fyrir þremur kynningarstigum (eitt í dag), sérstaklega fyrir deiliskipulag í dreifbýli. Þá þyrfti að skýra mun betur út í hvaða tilvikum heimilt er að falla frá lýsingu og kynningu deiliskipulagstillögu áður en hún er tekin til afgreiðslu í sveitarstjóm, þ.e. hvenær allar meginforsendur liggja fyrir. Ljóst er að deiliskipulag (og þar með forsendur þess) þarf að vera í samræmi við aðalskipulag og því er ekki alveg ljóst hvenær megin forsendur deiliskipulagsins liggja ekki fyrir. 42. gr. Afgreiðsla deiliskipulags Fram kemur í 42. gr. að sveitarstjóm skuli taka athugasemdir Skipulagsstofnunar til umræðu og gera nauðsynlegar breytingar. Er þá skylt að fara eftir athugasemdum Skipulagsstofnunar og hvað gerist þá ef sveitarstjóm er ekki sammála ákveðnum athugasemdum Skipulagsstofnunar. Er þá nægjanlegt að senda inn rökstuðning fyrir hvers vegna ekki er tekið tillit til ákveðinna athugasemda og síðan auglýsa gildistöku deiliskipulags, eða er virkilega verið að færa raunverulegt skipulagsvald til Skipulagsstofnunar. Mjög mikilvægt er að það komi skýrt fram hvemig eigi að túlka þetta ákvæði því það hefur hugsanlega mjög umfangsmikla breytingu í för með sér. Svo virðist sem frumvarpið geri ráð fyrir að Skipulagsstofnun hafi meira vald í tengslum við efrii og afgreiðslu deiliskipulags en í núverandi skipulags- og byggingarlögum. Ég tel að þetta sé röng þróun því frekar ætti að stefria að því að minnka hlutverk Skipulagsstofnunar í yfirferð deiliskipulags. 43. gr. Breytingar á deiliskipulagi Sjá athugasemdir við 30. gr. og 40. gr. 52. gr. Urskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála. Mikilvægt er að setja inn ákvæði um hvaða tíma úrskurðamefndin hefur til að úrskurða. Núverandi ástand er með öllu ófullnægjandi þar sem úrskurðir um t.d. gildistöku deiliskipulags geta tekið 1-2 ár. Á þeim tíma geta framkvæmdir verið komnar langt á veg og jafrivel er allri uppbyggingu lokið. Neikvæður úrskurður (t.d. formgalli að mati nefndarinnar) getur fellt úr gildi fjölda byggingarleyfa fyrir hús sem þegar eru risin. Með því skapast vandamál sem jafnvel ómögulegt er að leysa. 53. gr. Framkvœmdir sem brjóta i bága við skipulag eða eru án leyfis. Varðandi þetta ákvæði að þá er mikilvægt að skýra vel út hvaða framkvæmdir teljast leyfisskyldar. Miðað við reynslu síðustu ára að þá er ljóst að mjög misjafnt er milli aðila og milli sveitarfélaga hvaða framkvæmdir teljist leyfisskyldar. Sveitarstjóm gerir ekki athugasemdir við önnur fyrirliggjandi frumvörp.

49 Virðingarfyllst, f.h. sveitarstjómar, *fírtiý j^svéitarstj óri

50 Alþíngi Erindi nr. Þ /3S/«2/S > komudagur lim Alþingi Nefiidasvið Austurstræti Reykjavík Fomleifavemd ríkisins Suðurgata 39,101 Reykjavík Simi: , Bré&ími: Heimasiða: Reykjavík 9. apríl 2008 Tilvisun: Fvr IAS Efni: Frumvarp til Skipulagslaea (374. mát>. frumvarp til laga um mannvirki (375. mál) og frumvarp til breytingar á lögum um Drunavarnir (376. mál) Fomleifavernd rikisins hafa borist til umsagnar eftirtalin frumvörp: Skipulagslög (374. mál), lög um mannvirki (375. mál) og breyting á lögum um brunavamir (376. mál). Fomleifavemd ríkisins gerir engar athugasemdir við breytingu á lögum um brunavamir (376. mál). Fomleifavemd ríkisins gerir eflirfarandi athugasemd við Frumvarp til laga um mannvirki (375. mál): í 8. gr. frumvarpsins kemur fram að óheimilt er að rífa mannvirki nema að fengnu leyfi viðkomandi byggingafulltrúa. Rétt er að benda á 6. grein laga nr. 104/2001 um húsafriðun og 9. og 10. grein laga nr. 107/2001 þjóðminjalaga, sem setja takmarkanir á heimild byggingafulltrúa til að veita leyfi til niðurrifs mannvirkja. Fomleifavemd ríkisins gerir eftirfandi athugasemdir við Frumvarp til skipulagslaga f374. mád: í 13. og 44. grein frumvarpsins er Qallað um heimild sveitarstjómar til að veita framkvæmdaleyfi þar sem deiliskipulag liggur ekki fyrir. Þar kemur fram að áður en slíkt framkvæmdaleyfi er veitt skuli fara fram grenndarkynning þar sem skipulagsnefnd kynnir nágrönnum sem taldir eru geta átt hagsmuna að gæta skipulagstillöguna og gefur þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins tíma sem skal vera a.m.k. fjórar vikur (úr 44. gr.). Nauðsynlegt er að hér verði einnig kveðið á um skyldu sveitarstjómar til að óska umsagnar Fomleifavemdar ríkisins þar sem i mörgum tilvikum er um að ræða jarðrask sem getur hafi veruleg áhrif á fomleifar ef þær eru til staðar (sbr. 12., 13. og 14. grein þjóðminjalaga nr. 107/2001). í 50. grein frumvarpsins er Qallað um heimildir til eignamáms. Þar er veitt heimild skv. lið 3 að taka eignamámi vegna framkvæmdar skipulags að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og á grundvelli deiliskipulags Fasteign eða hluta fasteignar sem friðunar- eða hverfisvemdarákvæði taka til, enda sé eignamámið nauðsynlegt til að tryggja að markmið þeirra nái fram að ganga.

51 Hér telur Fornleifavemd ríkisins nauðsynlegt að einnig verði heimilt að taka eignamámi lóð eða lóðarhluta vegna friðaðra eða friðlýstra fomleifa sem á henni eru. Þá vill Fomleifavemd ríkisins leggja rika áherslu á að við gerð skipulagsreglugerðar þeirrar sem vísað er til í frumvarpi til sldpulagslaga verði haft samráð við stofnunina, enda eru skipulagsmál og framkvæmdir á grundvelli þeirra sá málaflokkur sem mest áhrif hefur á fomleifar og aðrar jarðfastar menningarminjar. Virðingarfyllst Agnes Stefánsdóttir, deildarstjóri skipulagsmála

52 Alþingi. Erindi nr. Þ / 3S/306I komudagur 2 L Í Alþingi Nefiidasvið Austurstræti Reykjavík ICELAND Fomleifavemd ríkisins SuðurgaU39,101 Reykjavík Sími: , Brífirimi: Heimasiöa: agnes@fornleifitvemd. is Reykjavík 18. júlí 2008 Tilvisun: Fvr /AS Efni: Frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, frumvarp tíl laga um mannvirki, 375. mál og frumvarp til laga um breytingu á Iðgum um brunavarnir, 376. mál. Fomleifavemd ríkisins hefur boríst ósk um umsögn um drög að nefndarálitum umhverfisnefiidar um ofangreind þingmál. Fomleifavemd rikisins gerir engar frekari athugasemdir við frumvörpin eða nefíidarálit vegna þeirra. Stofiiunin fagnar þeirri áherslu sem lögð er á samráð við Fomleifavemd ríkisins í nefndaráliti um skipulagslög. Virðingarfyllst Agnes Stefánsdóttir, deildarstjóri

53 Umhverfísnefhd Alþingi lsoreykjavík Grindavíkurbær Alþingi Erindi nr. Þ /3S//7S? komudagur li 3. elöd8 Grindavík 6. mars 2008 Eriadi; Umhverfisnefnd Albunris.^k um umgögn. Bæjarráð Grindavíkur tók fyrir á fundi sínum miðvikudaginn S. mars g.l. bréf ykkar og bókaði eftirfarandi vegna liðar 7. Bréf lagtfram. Bæjarráó vísar umsögn um frumvörp til laga, til Sambands íslenskra sveitarfélaga, tilað fá úr því skorið hvort rikið sé að velta enn frekari útgjöldum yfir á sveitarfélögin i landinu og hvort verið sé að rýra skipulagsvald sveitarfélaga. Þetta tilkynnist hér með. Kveðja. Víkurbraut Grindavík Sími: Símbréf: Kt grindavik@grindavik.is Grindavík... góður bœr

54 GRIMSNES- OG GRAFNINGSHREPPUR Alþingi Erindi nr. Þ p ls!/30(>0 komudagur 11. '2.00$ Alþingi b/t Umhverfisnefiidar Alþingis 150 Reykjavík Borg Efni: Beiðni um umsögn vegna skipulaeslaga. laga um mannvirki og brunavamir. Á fundi sveitarstjómar Grímsnes-og Grafiiingshrepps þann 17. júlí s.l. var tekin fyrir ofangreint erindi yðar dags Eftirfarandi bókun var gerð: 6. Beiðni um umsðgn vegna skipulagslaga, laga um mannvirki og brunavarnir. Lögð er fram beiðni umhverfisnejhdar Alþingis um umsögn um skipulagslög, lög um mannvirki og brunavarnir. Sveitarstfórn undrast tímasetningar á umsagnarfresti á sumarleyfistíma embœttismanna og sveitastjómarmanna í jafn mikilvœgu máli sem snertir sveitarstjórnarstigið. Svéitarstjórn áskilur sér rétt að svara þessu erindi að sumarleyfi loknu. Virðingarfyllst, f.h. sveitarstjómar, Borg 801 Selfoss Sími: Fax: gogg@gogg.is

55 GRÍMSNES- OG GRAFNINGSHREPPUR Alþingi. Erindi nr. Þ /3S/ili02> komudagur io-h. 2.00& Nefndarsvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Borg 07.0^.2008 Efni: Umsagnir um frumvðrp til skipulags-, mannvirkja- og brunavarnarlaga. Á fundi sveitarstjómar Grímsnes-og Grafningshrepps þann 3. apríl sl.. voru teknar fyrir umsagnir um ofangreind frumvörp. Eftirfarandi bókun var gerð: 3. Umsðgn um frumvörp til skipulagslaga, mannvirkjalaga og brunavarnarlaga. Sveitarstjórn tekur undir þær athugasemdir sem Samband íslenskra sveitarfélaga hefur gert um frumvörp til skipulagslaga og mannvirlg'alaga. Jafnframt vill sveitarfélagið benda sérstaklega á að markmið frumvarpana virðist vera að draga úr sjálfákvörðunarvaldi sveitarfélagana og fœra það til stofnana ríkisins. Varðandi frumvarp til laga um breytingu á brunavarnarlögum er lagt til að í 2. gr. falli út björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum Litið hefur verið á það sem verkefhi björgunarsveita á landinu og með þessu vœri verið að kippa stoðum undan sjálfboðastarfi björgunarsveitanna. Virðingarfyllst, f.h. sveitarstjómar, Jón G. Valgeirsson, sveitarstjóri Borg 801 Selfoss Sími: Fax:

56 Grundarfjarðarbær NETFANG: H EIM ASÍÐA: Alþingi, Nefndasvið, B.t. Umhverfisnefndar Austurstræti 8-10, 150 Reykjavík. Grundarfirði, 10. apríl Alþing' Erindi nr. Þ / & / 2 /$ komudagur Efni: Umsögn bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál og fumvarp til breytinga á lögum um brunavarnir nr. 75/2000, 376. mál. 1. Frumvarp til skipulagslaga, 374. mál: Bæjarstjórn Grundarfjarðarbæjar tekur heilshugar undir þær athugasemdir sem gerðar verða af hálfu stjórnar Sambands íslenskra sveitarfélaga. Bæjarstjórnin tekur ákveðið undir þau sjónarmið að með lögfestingu tillagna um landskipulagsáætlanir" skapist hætta á árekstrum á milli þessara tveggja stjómsýslustiga, þ.e. ríkis og sveitarfélaga. Minnt er á að samkvæmt ákvæðum 1. gr. Sveitarstjórnarlaga nr. 45/1998 hafa sveitarfélög sjálfsstjórnarrétt í málum sínum. Allt sem lýtur að mögulegri skerðingu sjálfsstjórnarréttar sveitarfélaga ber að nálgast af ýtrustu varfærni. Lagt er til að ákvæðin um landsskipulagsáætlanir" verði felld út úr frumvarpi til skipulagslaga. Til vara er lagt til að í stað landsskipulagsáætlana" verði ákvæði um landsskipulagsstefnu" og að þess verði gætt að slík stefna hafi ekki hærri rétt um landnotkun á einstökum svæðum en svæðis- og aðalskipulög viðkomandi sveitarfélaga. í frumvarpinu er gert ráð fyrir að allar deiliskipulagsáætlanir og breytingar á deiliskipulagsáætlunum verði háðar mati á umhverfisáhrifum áætlana jafnt og svæðis- og aðalskipulagsáætlanir. Bent er á, að í mörgum tilfellum eru gerðar smávægilegar breytingar á gildandi deiliskipulögum sem ekki hafa áhrif nema á takmörkuðu svæði, jafnvel innan einnar lóðar. í þessu þyrfti að setja einhver mörk og undanskilja t.d. deiliskipulagsáætlanir sem ná aðeins til einnar lóðar eða innleiða aðeins minni háttar breytingar. Með frumvarpinu, verði það að lögum, er Skipulagsstofnun fært vald til þess að grípa inn í stjórnsýslumálefni sveitarfélaga sbr. ákvæði 5. mgr. 53. gr. Þetta er fullkomlega óeðlilegt og ber að forðast. Skýra þarf betur hvort unnt verður að skjóta ákvörðunum Skipulagsstofnunar til úrskurðarnefndar skipulags- og byggingamála eða hvaða úrræði sveitarstjórn eða málsaðilar eiga ef Skipulagsstofnun ákveður að grípa fram fyrir hendur sveitarstjórna með stöðvun framkvæmda. Bent er á að ákvæði um dagsektir í 54. gr. eru að hluta óljós varðandi hámark þeirra. í frumvarpinu segir; Hámark dagsekta er kr." Er þá átt við að heildarfjárhæð dagsekta megi ekki fara yfir kr. eða er þetta hámark dagsektar fyrir hvern dag? U:\GIG\Bæjarstjórn\Bréf og erindi frá bæjarstjórn \91fúAlth docx GRUNDARGÖTU 30, 350 GRUNDAR.FJÖRÐUR, SÍMI: , FAX:

57 2. Frumvarptil laga um mannvirki, 375. mál: Bæjarstjórn Grundarfjarðarbæjar tekur heilshugar undir þær athugasemdir sem gerðar verða af hálfu stjórnar Sambands íslenskra sveitarfélaga. Bæjarstjórnin bendir sérstaklega á athugasemdir varðandi sjálfsstjórnarrétt sveitarfélaga í málum sínum. Svo virðist sem að með frumvarpinu sé stefnt að því að færa núverandi stjórnsýslu sveitarfélaga á sviði byggingamála til ríkisstofnunar og embættismanna sem lúta ekki boðvaldi sveitarstjórnanna nema að nafninu til. Þessi áform þarf að íhuga nánar og skilgreina á hvaða vanda er verið að taka með þessum nýmælum í frumvarpinu. Helst þarf að leita að öðrum úrræðum varðandi fyrirkomulag við útgáfu byggingaleyfa og byggingaeftirlit en þeim sem kveðið er á um í frumvarpinu. Ekki er þó amast við því að gerðar verði auknar kröfur til faggildingar úttektar- og eftirlitsaðila samhliða auknum kröfum til byggingaaðila. Samkvæmt ákvæðum frumvarpsins er stefnt að því að setja upp Byggingarstofnun. Byggingarstofnun er ætlað mikið hlutverk og að sumu leyti ætlað að taka yfir stjórnsýslu sveitarstjórnarstigsins. Stofnuninni erætlað, samhliða því að vera eftirlitsaðili með ákvörðunum byggingafulltrúa sem starfa eiga á ábyrgð sveitarstjórna, að veita byggingaleyfi vegna fjölmargra mannvirkjategunda innan sveitarfélaganna. Spyrja má hvort Byggingarstofnun hafi einnig eftirlitshlutverk með eigin leyfisveitingum? Endurskoða þarf þessi áform og huga frekar að því að efla með nýrri löggjöf þessa starfsemi innan sveitarfélaganna og fela Byggingarstofnun eingöngu eftirlits- og leiðbeiningarhlutverk líkt og á við að miklu leyti um Skipulagsstofnun. Frumvarpið gerir ráð fyrir að sveitarstjórnir ráði byggingafulltrúa til starfa, sjái þeim fyrir starfsaðstöðu og beri ábyrgð á störfum þeirra. Þeir heyra þó hvergi til í stjórnsýslu sveitarfélaganna að öðru leyti, þ.e. þeir bera ákvarðanir sínar ekki undir neina lögskipaða aðila innan sveitarfélags. Boðvald um þetta embætti virðist eingöngu í raun eiga að vera hjá Byggingarstofnun. Svo virðist sem hlutverk sveitarstjórna verði skv. frumvarpinu að bera kostnað við embætti byggingafulltrúa og bera ábyrgð á öllu sem þeir gera. Áhrif sveitarstjórna á ákvarðanir byggingafulltrúa verða þó nánast alfarið bundin við þau ákvæði sem gilda í skipulagsáætlunum hverju sinni. Ef talið er nauðsynlegt að koma byggingaeftirliti upp með þeim hætti sem frumvarpið gerir ráð fyrir, er þá ekki skilvirkara að byggingafulltrúar verði alfarið ríkisstarfsmenn og málaflokkurinn í heild flytjist til Byggingarstofnunar með öllum þeim kostnaði sem tilheyrir þessu sviði? Ekki er skýrt hvers vegna nauðsynlegt er talið að leggja niður bygginganefndir nema með því einu, að ekki er nú skilyrt, að i þeim sitji eingöngu hönnuðir eða aðrir faggiltir aðilar með sérþekkingu á byggingamálum. Minnst er á, að umfjöllunarefni bygginganefnda sé tæknilegs eðlis sem mörg hver krefjast sérþekkingar og því ekki talið rétt að leggja slík málefni fyrir almenna borgara. Bent skal á, að þannig er einnig sem dæmi háttað um heilbrigðisnefndir, en þær eru taldar bærar til þess að fjalla um vandasöm mál sem krefjast sérþekkingar. Stjórnsýslunefndir eins og bygginganefndir, heilbrigðisnefndir, félagsmálanefndir og barnaverndarnefndir afla sér einfaldlega umsagna og leiðbeininga sérfræðinga hvenær sem þörf gerist, en með tilvist þessara nefnda er almenningi/íbúum tryggt aðgengi að stjórnvaldsákvörðunum. Þetta fyrirkomulag, sem gilt hefur um langan aldur, þ.e. aðkoma U:\GIG\Baejarstjórn\Bréf og erindi frá bæjarstjórn \91fuAlth docx

58 almennra borgara að ákvarðanatöku stjórnvaldsaðila, hefur verið talið hornsteinn í því lýðræðiskerfi sem byggst hefur upp í vestrænum ríkjum. Einvaldsherrum á fyrri hluta 19. aldar var afar óljúft að fallast á að lýðurinn fengi að koma saman á þingum og hafa áhrif á ákvarðanatöku þeirra. Þeir töldu vald sitt komið frá Guði og að þeir einir vissu. Það var talið til mikilla framfara að afnema einveldi þeirra á sínum tíma og er sú skoðun ennþá bjargföst í hugum flestra. Ekki er talið rétt að koma upp einhverju formi slíkra einvaldsherra á ný. Skoða þarf betur hvaða mannvirki eiga að vera undanþegin byggingaleyfum. Ekki er t.d. skýrt hvers vegna raforkuvirki skuli vera undanþegin byggingaleyfum en ekki önnur veitumannvirki. Bent er á það að bygging hafna og annarra samgöngumannvirkja eru ekki lengur eingöngu á höndum opinberra aðila og af þeirri ástæðu er ekki ástæða til að undanþiggja þau byggingaleyfum. 3. Frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavarnir nr. 75/2000 með síðari breytingum, 376. mál: Gerðar eru eftirfarandi athugasemdir við tilgreindar greinar frumvarpsins: 8. gr. a liður: Ekki kemur fram hver skuli bera kostnað af auknum skyldum á slökkvilið varðandi björgun á fastklemmdu fólki úr farartækjum. Þetta atriði hefur verið nokkuð umdeilt undanfarin ár. Slökkvilið hafa í auknum mæli komið sér upp búnaði til að bjarga fastklemmdu fólki úr farartækjum. Þetta hefur gerst eiginlega án þess að um það hafi verið tekin samræmd ákvörðun nokkurs staðar. Slökkvilið hafa reynt að innheimta kostnað, sem í mörgum tilfellum hefur verið verulegur, t.d. hjá tryggingafélögum, en ekki orðið ágengt. Nauðsynlegt er að fá úr því skorið hvort þetta sé lögbundið hlutverk slökkviliða sveitarfélaganna, þ.e. björgun á fólki úr farartækjum. Með frumvarpinu er stefnt að því að festa þennan kostnað hjá sveitarfélögunum án þess að gerð sé tilraun til þess að skilgreina hvereðlilegur kostunaraðili sé. 13. gr. 2. mgr.: Þar segir: Þeir sem slasast við störf sem tilgreind eru í 1. mgr. eiga rétt á að fá greiddar bætur úr sveitarsjóði, verði tjónið ekki bætt af vátryggingafélagi." Lagt er til að orðalagi verði breytt þannig að í stað verði tjónið ekki bætt af vátryggingafélagi." komi; hafi sveitarfélag ekki keypt tryggingu eins og kveðið er á um í 1. mgr." Hætta er á því, að ef einstaklingur sem slasast við störf, sem skilgreind eru í 1. mgr. 13. gr. frumvarpsins, telji tjón sitt ekki að fullu bætt, þó beitt hafi verið reglum við ákvörðun bóta skv. I. kafla skaðabótalaga, að hann telji sig eiga sjálfvirkan rétt til aukinna bóta úr sveitarsjóði fyrir því sem hann telur á vanta. Með þessari grein er rétt að tryggja einstaklingum í þessum störfum góðar slysatryggingar og rétttil bóta úr sveitarsjóðum ef vanrækt hefur verið að kaupa slíka tryggingu. 17. gr. Lagt er til að greinin hljóði þannig í stað þess orðalags sem er í frumvarpinu: Við 28. gr. laganna bætist ný málsgrein, svohljóðandi: Bygg'ngarstofnun skal afla upplýsinga um stöðu brunavarna, búnað og starfsemi slökkviliða og nýtur aðstoðar sveitarfélaga við þá upplýsingaöflun." U;\GIG\Bæjarstjórn\Bréf og erindifrá bæjarstjórn \91fuAlth docx

59 Almennt um efni framangreindra frumvarpa varðandi kostnaðarauka sveitarfélaga og skerðingu á sjáifsstjórnarrétti sveitarfélaga: Efni frumvarpa til skipulagslaga, laga um mannvirki og breytingará lögum um brunavarnir bera með sér að ferli mála í skipulagsgerð og við byggingaeftirlit er þyngt all nokkuð frá núgildandi lögum. í frumvarpi til breytinga á lögum um brunavarnir er ákvæði sem festir í lögum kostnað við björgun fólks úr farartækjum hjá sveitarfélögum. Hætta er á því að þetta feli sjálfkrafa í sér kostnaðarauka fyrir sveitarfélög. Ekki er í frumvörpunum eða í skýringum með þeim tekið á þessum þætti. Nauðsynlegt er að þessi frumvörp verði nákvæmlega kostnaðarmetin með tilliti til kostnðarauka sem af þeim hlýst fyrir sveitarfélög og gerð grein fyrir því hvernig þeim kostnaði verði mætt. Alvarlegra er, að í frumvörpum til skipulagslaga og laga um mannvirki er á ýmsan hátt vegið að sjálfsstjórnarrétti sveitarfélaga án þess að um bætta stjórnsýslu sé að ræða. Þetta er andstætt ákvæðum Sveitarstjórnarlaga, Stjórnarskrár og Evrópusáttmála um sjálfstjórn sveitarfélaga (European Charter of Local Government). Þetta er óviðunandi og þarnast endurskoðunar áður en þessi frumvörp verða tekin til frekari meðferðar í Alþingi. í ríkisstjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar er kveðið á um að styrkja skuli sveitarstjórnarstigið og ganga þessi ákvæði frumvarpanna á svig við það. F.h. bæjarstjórnar Grundarfjarðarbæjar > H ^ /^ u ð m u n d u r Ing^tíunpíáugsson, bæjarstjóri U:\GIG\Bæjarstjórn\Bréf og erindl frá bæjarstjórn \91fuAfth docx

60 Grundarffjarðarbær NETFANG: HEIM ASÍÐA: Grundarfirði, 6. ágúst Umhverfisnefnd Alþingis Alþingi v/austurvöii, 150 Reykjavík. Efni: Umsagnir um tillögur umhverfisnefndar Alþingis að breytingum á frumvarpi til skipulaeslaga mál. frumvarpi til laga um mannvirki, 375. mál og frumvarpi til laga um breytingu á lögum um brunavarnir, 376. mál, sbr. efni bréfs, dagsettu 4. júlí Framangreint erindi var tekið fyrir á fundi bæjarráðs Grundarfjarðarbæjar þ. 29. júlí Bæjarráðið hefur, auk þess að kynna sér breytingatillögur umhverfisnefndar, kynnt sér athugasemdir og ábendingar sem Samband íslenskra sveitarfélaga mun gera varðandi framangreindar breytingatillögur. Bæjarráðið tekur undir þær athugasemdir og ábendingar sem koma frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Virðingarfyllst, U:\GIG\Bæjarráð\Svörog erindi frá bæjarráði\337fuumhv docx GRUNDARGÖTU 30, 350 GRUNDARFJÖRÐUR, SÍMI: , FAX:

61 Alþingi. HAFNARFJARÐARBÆR EHndÍ m. Þ Skipulags-og byggingarsvið koitiudciguf /3-8 OOo Dagsetning Nefhdasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Hafiiarfjarðarbæ hefur borist til umsagnar breytingartillaga umhverfisnefhdar Alþingis við frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Umsagnarfrestur er til 11. ágúst n.k. Hér fara á eftir athugasemdir skipulags- og byggingarsviðs um frumvarpið, teknar saman af dr. Bjarka Jóhannessyni, sviðsstjóra skipulags- og byggingarsviðs og skipulags- og byggingarfulltrúa. Hafnarfjarðarbær áskilur sér rétt til að koma með ábendingar/athugasemdir á seinni stigum. l.umsögn um breytingartillögur umhverfisnefndar Alþingis við frumvarp til skipulagslaga. Liður 1. l.erein. Hér erbætt við að stuðla skuli að varðveislu landslags, auk náttúru og menningarverðmæta. Umsögn: Það hlýtur að teljast jákvœtt marbnið að stuðla að varðveislu landslags og eðlilegt að hafa það til viðmiðunar við gerð skipulagsáœtlana. Liðuró. 17.erein. Hér er lagt til að fé til rannsókna á sviði skipulagsmála verði veitt úr Skipulagssjóði, en skipulagsgjald rennur í Skipulagssjóð. Umsögn: Þar sem mikill skortur er á rannsóknum á sviði skipulagsmála hérlendis miðað við nágrannalöndin, er þetta tvímælalaust til bóta. Liður erein. Hér er kveðið á um að sveitarfélög höfuðborgarsvæðisins geti saman gert samkomulag við önnur nærliggjandi sveitarfélög um aðild þeirra að svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins. Umsögn: Þar sem byggð á höfuðborgarsvœðinu teygir sig í auknum mœli til norðurs og suðurs, og bœttar samgöngur valda því að suðvesturhomið er í auknum mœli eitt búsetu- og atvinnusvœði er mikilvœgt að þessi möguleiki sé fyrir hendi. Liður grein grein og liður erein. í frumvarpi til skipulagslaga er gert ráð fyrir að Skipulagsstofnun staðfesti tillögur að svæðisskipuulagi og aðalskipulagi, birti auglýsingu í b-deild Stjómartíðinda og þurfi aðeins að leita samþykkis umhverfisráðherra ef stofnunin telur ástæðu til að synja tillögunni. Ráðherra getur þá staðfest svæðisskipulagið/aðalskipulagið eða staðfest úrskurð Skipulagsstofiiunar. í 36. grein frumvarpsins segir að telji sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á gildandi aðalskipulagi, sem ekki hafi verulegar breytingar á landnotkun í for með sér, sé líkleg til að hafa mikil áhrif á einstaka aðila, eða hafa áhrif á stór svæði, sé hún undanþegin auglýsingaskyldu. I breytingartillögu umhverfisnefiidar er lagt til að staðfestingarákvæðið haldist óbreytt frá núgildandi lögum. Umhverfisnefiid færir ekki önnur rök fyrir þessari breytingu en að nefndin Haíharfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata Hafnarfjörður sími

62 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið telji eðlilegt að samræmi sé í því hver staðfestir og synjar svæðis- og aðalskipulagi og leggur því til að staðfesting sé ávallt í höndum ráðherra. Umsögn: Rök umhverfisnefndar verða hér að teljast óljós, og mat á því hvað er eðlilegt er ekki rökstutt nánar. I umsögn sinni um frumvarp til skipulagslaga taldi Hafnarfjarðarbœr að ákvæði 36. greinaryrði að teljast mjögjákvœtt, þar sem eldra ferlið tefði ofi afgreiðslu einfaldra mála mjög að óþörfu. Fallast má á það að eðlilegt sé að jafn mikilvœgar og víðtækar skipulagstillögur og svæðisskipulag og aðalskipulagfyrir sveitarfélag í heild sinni eigi að vera í höndum ráðherra. Hins vegar ber nefndinni að færa sértæk og haldbær rökfyrir því að smávægilegar breytingar á aðalskipulagi, eins og lagt er til í 36. grein frumvarpsins þurfi að fara alla leið til umhverfisráðherra og tefja þannig afgreiðslu hlutfallslega lítilvægra mála. Liður grein. Hér er ítarlegar kveðið á um samskipti Skipulagssofnunar og sveitarstjómar við afgreislu deiliskipulagserinda. Umsögn: Hafnarfjarðarbær telur jákvætt að kveðið sé ítarlega á um samskiptin og gerir ekki athugasemd við þennan lið erein. Hér er kveðið á um að forsenda fyrir að deiliskipulagstillaga í þegar byggðu hverfi sé grenndarkynnt en ekki auglýst, sé að tillagan sé í samræmi við landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Umsögn: Með þessu er verið að tryggja samræmi og heildarsvip byggðar, og er breytingin því jákvæð. 2.ítrekuð umsögn H afnarfj arðarbæj ar um þá liði frumvarpsins sem umhverfisnefnd hefur ekki lagt til að verði breytt. 10.ogll.gr. í 10.gr. segir m.a. í landsskipulagsáætlun er mörkuð stefiia stjómvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni. í landsskipulagsáætlun er stefiia stjómvalda um skjálfbæra þróun útfærð með tiliti til skipulagsgerðar sveitarfélaga og eftir þörfum samræmd stefiia opinberra aðilaum landnotkunm.t.t. efiiahagslegra, félagslegraogumhverfislegra sjónarmiða. 1 1 l.gr. segir enn fremur: Ráðherra ákveður áherslur landsskipulagsáætlun hveiju sinni og felur Skipulagsstofnun að vinna drög að landsskipulagsáætlun. Þau skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Umsögn: Hugmyndin um landsskipulagsáætlun er jákvæð sem tæki til samræmingar á vissum yfirgrípandi þáttum skipulags, einkum hvað varðar umhverfismál og tœknileg, efhahagsleg og félagsleg kerfi sem taka til landshluta eða landsins alls. Æskilegt er þó að skilgreina nánar til hvaða þátta landsáætlun á að taka. Þróun undanfarinna ár hefiir verið íþá átt að auka sjálfstæði og ábyrgð sveitarfélaga á öllum stigum skipulags. Þar sem landsáætlun er bindandi fyrir önnur skipulagsstig, virðist þetta opna möguleika á að skerða sjálfstæði sveitarfélaga í skipulagsmálum með því að fela ráðherra og stjórnvöldum sjálfdæmi íþví til hvaða þátta skipulagið á að taka hverju sinni. Ekki verður heldur séð hvers vegna gera á Samband sveitarfélaga að yfirvaldi íþessu sambandi, þótt tillagan sé síðar send til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunasamtaka. Eðlilegt virðist að hér sé hafður á sami háttur og við önnur stig skipulagsins (sjá greinar 23, 30 og 40 og umsögn um þœr), að 2 Hafiiarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Hafnarfjörður sími

63 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið ráðherra/skipulagsstofnun taki saman lýsingu á skipulagsverkefninu þegar vinna við það hefst, þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur ráðherra hyggst hafa við gerð skipulagsins, forsendur þess ogfyrirliggjandi stefnu og hvernig samráði og kynningu verði háttað gagnvart sveitarfélögum og hagsmunaaðilum. Þessi lýsing verði send til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunaaðila. 22.gr. Hér segir m.a. að svæðisskipulag skuli vera í gildi fyrir sveitarfélög höfuðborgarsvæðisins. Umsögn: Öðrum sveitarfélögum er í sjálfsvald sett hvortþau geri svœðisskipuulag, og hljóta þau þá að verða að ver sammála um það til hvaða þátta skipulagið skuli taka, efþau ákveða á annað borð að gera skuli svœðisskipulag. Ekki er öruggt að sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu geti komist að slíku samkomulagi, en eru samt skylduð til að gera svæðisskipulag. Æskilegt er því að annað hvort sé tekið fram eitthvert lágmarkþátta sem svœðisskipulag höfuðborgarsvœðisins á að taka til, eða sett um það ákvœði hvernig á að leysa hugsanlegan ágreining um það. 26.gr. Hér er svæðisskipulagsnefnd falið að meta hvort ástæða sé til að endurskoða svæðisskipulagið. Umsögn: Það er jákvœtt að svœðisskipulagið sé það sveigjanlegt að ekki þurfi að gera breytingar á því vegna smávægilegra breytinga á aðalskipulagi. Þar sem í 25.grein segir að þau sveitarfélög sem aðild eiga að svæðisskipulagi séu bundin a f stefhu þess, verður þó að rýmka möguleika þeirra áaðfá því breytt, þannig að þau séu ekki alfarið komin undir meirihlutaákvörðun svæðisskipulagsnefndar hvað endurskoðun varðar. Aðstæður kunna að breytast, þannig að einu sveitarfélagi sé mjög í óhag að vera bundið a f stefnu svæðisskipulagsins, hugsanlega í 12 ár eða lengur. 28.gr. Hér er m.a. talað um að byggðamynstur skuli ákvarðast í aðalskipulagsáætlun, þar sem byggðamynstur er skilgreint sem lögun og yfirbragð byggðar, svo sem hæð og þéttleiki. Umsögn: Hér virðist vera hætta á að byggðamynstur sé túlkað mjög þröngt, allt niður í smáatriði. Þar sem aðalskipulag tekur til a.m.k. 12 ára er ómarkvisst að skilgreina smáatriði til svo langs tíma. Hér verður að gera ráð fyrir að í aðalskipulagi séu ákvæði um byggðamynstur meira í formi ramma en nákvæmrar skilgreiningar. 41.gr. Hér segir m.a. að sé tillaga að deiliskipulagi ekki á samræmi við aðalskipulag skuli samsvarandi aðalskipulagsbreyting auglýst áður eða samhliða. Umsögn: Þótt ákvæði um óverulega breytingu á aðalskipulagi sbr. 36.grein auðveldi málsmeðferð á deiliskipulagstillögum, sýnist hér vera þörf á rýmri fráviksheimild en þar er skilgreind. Þótt deiliskipulagstillaga hafi verulegar breytingar á landnotkun ífor með sér, er ekki þar með sagt að hún hafi áhrif á stefhu sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun o.s.frv. eða snerti hagsmuni einstaklinga. Þótt aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag verður að vera á því möguleiki að líta á þessi skipulagsstig sem samverkandi, þannig að deiliskipulag geti leitt afsér aðalskipulagsbreytingu. Það gæti t.d. verið háð mati Skipulagsstofnunar hvenær frávik væru leyfð varðandi auglýsingu. 3 Hafnarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Hafiiarfjörður sími

64 Alþingi Erindi nr, Þ /2 -! komudagur / f. /. Dagsetning Nefiidasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Hér með sendist afgreiðsla skipulags- og byggingarráðs Hafnarfjarðar á erindi, þar sem óskað var umsagnar um eftirtalin lagafrumvörp: Skipulagslög mál nr. 374, lög um mannvirki mál nr. 375 og lög um brunavamir mál nr Umhverfisnefnd Alþingis, frumvörp til umsagnar Tekið fyrir að nýju bréf umhverfisnefndar alþingis dags þar sem óskað er umsagnar um eftirtalin lagafrumvörp: Skipulagslög, lög um mannvirki og lög um brunavamir. Áður lögð fram tillaga sviðsstjóra að umsögn um lögin dags Frestað á siðasta fundi. Skipulags- og byggingarróð tekur undir tillögur sviðsstjóra að umsögnum offelur honum að Ijúka meðferð málssins \ samræmi við þær. Meðfylgjandi eru umsagnir sviðsstjóra sem samþykktar voru: Umsögn um frumvarp til skipulagslaea. daes Umsögn um frumvarp til laga um mannvirki, dags Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir, dags Áður sent í tölvupósti. Virðingarfyllst, í skipulags- og byggingarfulltrúi Hqfharffarðar SKIPULAGS- OG BYGGINGARSVIÐ w w w h a f n a r f jo r d u r.is

65 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið Dagsetning UMSÖGN UM FRUMVARP TIL SKIPULAGSLAGA Mál nr Lagt fyrir Alþingi á 135.1öggjafarþingi. Hafharfjarðarbæ hefur borist til umsagnar firumvarp til skipulagslaga. Umsagnarfrestur er til II. apríl n.k. Hér fara á eftir athugasemdir skipulags- og byggingarsviðs um frumvarpið, teknar saman af dr. Bjarka Jóhannessyni, sviðsstjóra skipulags- og byggingarsviðs og skipulags- og byggingarfiilltrúa. Hafhaifl arðarbær áskilur sér rétt til að koma með ábendingar/athugasemdir á seinni stigum. III. kafli. Landsskipulag. 10.ogll.gr. í 10.gr. segir m.a. í landsskipulagsáætlun er mörkuð stefiia stjómvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni. í landsskipulagsáætlun er stefna stjómvalda um skjálfbæra þróun útfærð með tiliti til skipulagsgerðar sveitarfélaga og eftir þörfum samræmd stefiia opinberra aðila um landnotkun m.t.t. efiiahagslegra, félagslegra og umhverfislegra sjónarmiða. 111.gr. segir enn fremur: Ráðherra ákveður áherslur landsskipulagsáætlun hveiju sinni og felur Skipulagsstofhun að vinna drög að landsskipulagsáætlun. Þau skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofiianir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Umsögn: Hugmyndin um landsskipulagsáœtlun er jákvœð sem tœki til samrœmingar á vissum yfirgrípandi þáttum skipulags, einkum hvað varðar umhverfismál og tœknileg, efitahagsleg og félagsleg kerfi sem taka til landshluta eða landsins alls. Æskilegt er þó að skilgreina nánar til hvaða þátta landsáætlun á að taka. Þróun undanfarinna ár hefur verið í þá átt að auka sjálfstœði og ábyrgð sveitarfélaga á öllum stigum skipulags. Þar sem landsáœtlun er bindandi fyrir önnur skipulagsstig, virðist þetta opna möguleika á að skerða sjálfstæði sveitarfélaga í skipulagsmálum með því að fela ráðherra og stjómvöldum sjálfdœmi í því til hvaða þátta skipulagið á að taka hverju sinni. Ekki verður heldur séð hvers vegna gera á Samband sveitarfélaga að yfirvaldi íþessu sambandi, þótt tillagan sé síðar send til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunasamtaka. Eðlilegt virðist að hér sé hafður á sami háttur og við önnur stig skipulagsins (sjá greinar 23, 30 og 40 og umsögn um þœr), að ráðherra/skipulagsstofhun taki saman lýsingu á skipulagsverkefhinu þegar vinna við það hefst, þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur ráðherra hyggst hafa við gerð skipulagsins, forsendur þess ogfyrirliggjandi stefhu og hvernig samráði og kynningu verði háttað gagnvart sveitarfélögum og hagsmunaaðilum. Þessi lýsing verði send til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunaaðila. l Hafnarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Hafnarfjörður sími

66 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið VI. kafli. Svæðisskipulagsáætlanir. 21.gr. Hér er talað um að í svæðisskipulagi skuli sett fram stefha þar sem talin er þörf á að samræma hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga. Staðbundnar ákvarðandir um landnotkun skulu eingöngu teknar í svæðisskipulagi að því marki sem nauðsyn þykir til að tryggja sameiginlega hagsmuni o.s.frv. Umsögn: Það verður að teljast jákvœtt að svœðisskipulag sé skilgreint á þann hátt að það nái aðeins til yfirgrípandi þátta, en ekki sé litið á það sem útaukið aðalskipulagjyrir tvö eða fleiri sveitarfélög. Æskilegt er þó að lögin eða skipulagsreglugerð skilgreini nánar um hvaða þœtti er hugsanlega að ræða. 22.gr. Hér segir m.a. að svæðisskipulag skuli vera í gildi fyrir sveitarfélög höfuðborgarsvæðisins. Umsögn: Öðrum sveitarfélögum er í sjálfsvald sett hvort þau geri svœðisskipuulag, og hljóta þau þá að verða að ver sammála um það til hvaða þátta skipulagið skuli taka, efþau ákveða á annað borð að gera skuli svæðisskipulag. Ekki er öruggt að sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu geti komist að slíku samkomulagi, en eru samt skylduð til að gera svæðisskipulag. Æskilegt er því að annað hvort sé tekið fram eitthvert lágmarkþátta sem svæðisskipulag höfuðborgarsvæðisins á að taka til, eða sett um það ákvœði hvernig á að leysa hugsanlegan ágreining um það. 23.gr. Þar er kveðið á um að þegar vinna við svæðisskipulag hefst skuli svæðisskipulagsnefnd taka saman lýsingu á verkefninu, þar sem gerð er grein fyrir fyrirhuguðum áherslum, stefnu, forsendum og kynningu verkefnisins. Umsögn: Tekið er undir það sjónarmið að þetta auki gagnsæi skipulagsvinnunnar. 26.gr. Hér er svæðisskipulagsnefhd falið að meta hvort ástæða sé til að endurskoða svæðisskipulagið. Umsögn: Það er jákvætt að svæðisskipulagið sé það sveigjanlegt að ekki þurfi að gera breytingar á því vegna smávægilegra breytinga á aðalskipulagi. Þar sem í 25.grein segir að þau sveitarfélög sem aðild eiga að svæðisskipulagi séu bundin a f stefnu þess, verður þó að rýmka möguleika þeirra áaðfá því breytt, þannig að þau séu ekki alfarið komin undir meirihlutaákvörðun svæðisskipulagsnefndar hvað endurskoðun varðar. Aðstæður kunna að breytast, þannig að einu sveitarfélagi sé mjög í óhag að vera bundið a f stefnu svæðisskipulagsins, hugsanlega í 12 ár eða lengur. 2 Haftiarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Haftiarfjörður sími

67 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið VII. kafti. Aðalskipulagsáætlanir. 28.gr. Hér er m.a. talað um að byggðamynstur skuli ákvarðast í aðalskipulagsáætlun, þar sem byggðamynstur er skilgreint sem lögun og yfirbragð byggðar, svo sem hæð og þéttleiki. Umsðgn: Hér virðist vera hœtta á að byggðamynstur sé túlkað mjög þröngt, allt niður i smáatriði. Þar sem aðalskipulag tekur til a.m.k 12 ára er ómarkvisst að skilgreina smáatriði til svo langs tíma. Hér verður að gera ráð fyrir að í aðalskipulagi séu ákvœði um byggðamynstur meira í formi ramma en nákvœmrar skilgreiningar. 30. gr. Sbr. 23.gr. 36.gr. Hér er talað um að ekki þurfi að auglýsa óverulega breytingu á aðalskipulagi leiði hún ekki af sér verulegar breytingar á landnotkun, sé líkleg til að hafa mikil áhrif á einstaka aðila eða hafa áhrif á stór svæði. Umsögn: Þessi breyting á lögunum verður að teljast mjögjákvœð, þar sem eldra ferlið tafði oft afgreiðslu einfaldra mála mjög að óþörfu. VIII. kafli. Deiliskipulagsáætlanir. 40.gr. Sbr. 23. og 30.grein. 41.gr. Hér segir m.a. að sé tillaga að deiliskipulagi ekki á samræmi við aðalskipulag skuli samsvarandi aðalskipulagsbreyting auglýst áður eða samhliða. Umsögn: Þótt ákvœði um óverulega breytingu á aðalskipulagi sbr. 36.grein auðveldi málsmeðferð á deiliskipulagstillögum, sýnist hér vera þörf á rýmri fráviksheimild en þar er skilgreind. Þótt deiliskipulagstillaga hafi verulegar breytingar á landnotkun ífor með sér, er ekki þar með sagt að hún hafi áhrif á stefhu sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun o.s.frv. eða snerti hagsmuni einstaklinga. Þótt aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag verður að vera á því möguleiki að líta á þessi skipulagsstig sem samverkandi, þannig að deiliskipulag geti leitt a f sér aðalskipulagsbreytingu. Það gœti t.d. verið háð mati Skipulagsstofhunar hvenœr frávik væru leyfð varðandi auglýsingu. 3 Haftiarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Hafiiarfjörður sími

68 HAFNARFJARÐARBÆR Skipulags- og byggingarsvið 43.gr. Hér er m.a. talað um að þegar um óveruleg frávik frá skipulagi sé að ræða og hagsmunir nágranna skerðist í engu, geti sveitarstjóm geti sveitarstjóm heimilað að grenndarkynningar sé ekki þörf við útgáfu byggingar- og framkvæmdaleyfa. Umsögn: Tekið er undir það mat sem fram kemur með frumvarpinu að þetta geti auðveldað malsmeðferð og málshraða. 44.grein. Hér segir m.a. að þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi þar sem deiliskipulag liggur ekki fyrir skuli skipulagsnefiid láta fara fram grenndarkynningu. Umsögn: Það sýnist varasamt að hafa þessa heimild án takmarkana, þar sem það getur hvatt sveitarfélög til að sniðganga deiliskipulagsstigið. Rétt virðist því vera að binda þetta ákvœði með einhverju móti við umfangframvœmdanna. F.h. skipulags- og byggingarráðs Hafharfjarðar. Dr. Bjarki Jóhannesson Skipulags- og byggingarfulltrúi Hafnarfjaróar, sviðsstjóri skipulags- og byggingarsviðs 4 Hafiiarfjarðarbær Skipulags- og byggingarsvið Strandgata 8, 220 Hafharfjörður sími

69 Erindi nr. Þ -i 3S 22' komudagur (&M $ Nefndasvið Alþingis c/o Unnur Kristín Sveinbjamardóttir Austurstræti REYKJAVÍK Reykjavík, 14. apiíl 2008 Tilvfsun: HI /004 Með bréfi yðar, dagsettu 26. febrúar, var þremur frumvörpum vísað til umsagnar verkfræðideildar. Frumvörpin vörðuðu skipulaeslöe. mannvirki og brunavamir. Deildin ráðgaðist við sérfræðinga sína um þessi efni og sér ekki ástæðu til að gera athugasemdir við frumvörpin. HÁSKÓU islands VERKFRÆÐIDEilD HJarðarhaga 2-6 * 107 fteykjavík Sími; * Fax: Netfang: verk#h!.ís

70 Alþingi /, Erindi nr. Þ komudagur 4 $. 2Ö& Hjalti Steinþórsson forstöðumaður úrskurðamefndar skipulags- og byggingarmála. Athugasemdir við 52 gr. frumvarps til skipulagslaga. Ákvæðið gerir ráð fyrir óbreyttu fyrirkomulagi og er að mestu samhljóða 8. gr. núgildandi laga. Gert er ráð fyrir óbeyttri skipan nefiidarinnar en mér finnst að æskilegt hefði verið að hverfa frá því fyrirkomulagi sem nú er að aðalmaður í nefiidinni sé jafhframt varamaður formanns. Þetta getur m.a. leitt til þess að minni hæfiskröfur séu gerðar til varaformanns en formanns, auk þess sem mér finnst þetta veikja nefiidina, einkum þegar hún þarf að koma saman fullskipuð. Ég held að þetta fyrirkomulag eigi sér ekki hliðstæðu en bendi á hvemig þessu er t.d. fyrir komið hjá Yfirskattanefnd en þar eru aðalmenn fleiri en að jafnaði skipa nefiidina og varanmaður formanns sérstaklega skipaður og til hans gerðar sömu hæfiskröfur, sbr. 9. gr. 1. nr. 30/1992. Ég hef þó ekki sérstakar tillögur í þessu efni og tek fram að umrætt fyrirkomulag hefiir ekki haft í for með sér umtalsverð vandkvæði. Að vonum hefur málshraði hjá nefndinni verið mikið til umfjöllunar. Málafjöldi hefur vaxið ár frá ári og náði hámarki sl. ár með 170 málum. Það sem af er ári 2008 eru innkomin mál 86 og því sýnt að þau fari talsvert yfir 100 á árinu, enda er reynsla fyrir því að fjöldi mála berist á síðustu mánuðum ársins, einkum í september að loknum sumarleyfum. Umhverfisnefiid leggur til að tekið verði upp kærugjald. Ég fagna þeirri tillögu og tel að slík gjaldtaka gæti eitthvað dregið úr fjölda kærumála. Einnig finnst mér að til álita gæti komið að setja á sérstakt gjald þegar krafist er stöðvunar framkvæmda en slíkar kröfur trufla reglubimdna starafsemi þar sem þær hafa forgang eðli máls samkvæmt. Hefur færst i vöxt að slíkar kröfur séu settar fram, e.t.v. vegna þess að það er til þess fallið að flýta afgreiðslu máls. Sækja má fyrirmynd að kærugjaldi til danskra laga en slíkt gjald tíðkast hjá Naturklagenævnet sem að hluta hefur sömu verk á hendi og úrskurðamefndin. Gjaldið þar er endurkræft falli mál kæranda í vil en það er að mínum dómi of lágt til að hafa umtalsverð áhrif. Til að útfæra þessar reglur nánar þyrfti að setja nefiidinni nýja reglugerð en það hefur ekki verið gert þrátt fyrir breytta skipan og verksvið nefndarinnar. Fleiri úrræði mætti nefiia sem gætu stytt afgreiðslutíma. Má þar nefiia sem dæmi heimild til þess að formaður geti einn (og eftir atvikum einnig varaformaður) úrskurðað til bráðbirgða um hvort stöðva skuli framkvæmdir, svo og um það hvort mál skuli sæta frávísun vegna þess að kærufrestur teljist liðinn eða að mál heyri ekki undir nefndina. Eitthvað þessu líkt mun þekkjast í dönskum rétti ef ég man rétt (hjá NKN) og tel ég það vel koma til álita.

71 2 Eitt af því sem hefur oft tafið störf nefiidarinnar eru tafír við gagnaöflun og á stundum dræm skil sveitarfélaga á málsgögnum. Gefur auga leið að nefndin getur ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni hafi hún ekki málsgögnin og þykir ekki koma til álita að ljúka úrskurði á má án þess að þau liggi fyrir. Bendi ég á að þess eru dæmi að frestir úrskuramefiida til að ljúka máli séu taldir frá því mál er úrskurðarhæft, þ. e. frá því málsgögn liggja fyrir. Bendi ég í þessu sambandi á eftifarandi dæmi um fyrirkomulag afgreiðslufresta úrskurðamefnda. Úrskurðarnefnd í vátryggingamálum. Staðfestar samþykktir. Nefndin skal úrskurða innan fjögurra vikna frá því að mál taldist úrskurðarfaæft. Úrskurðarnefnd um viðskipti við fjármálafyrirtæki. Staðfestar samþykktir. Úrskurður nefndarinnar skal liggja fyrir innan fjögurra vikna firá því að ðll gögn tengd viðkomandi kvörtun bárust nefndinni. Lög nr. 30/1992, um yfirskattanefnd, með áorðnum breytingum 8. gr. Yfirskattanefnd skal úrskurða kærur eins fljótt og auðið er og eigi síðar en sex mánuðum eftir að henni hafe boríst gögn sem um ræðir í 3. mgr. 6. gr. Ef gögn þessi berast ekki fyrir lok frests sem þar greinir skal sex mánaða fresturinn reiknast frá lokum þess frests. Lög nr. 75/2008 um frístundabyggð og leigu lóða undir frístundahús. 26. gr. Nú er kæra tæk til efnismeðferðar og gefur nefiidin þá gagnaðila kost á að tjá sig um efni kærunnar. Skal gefa honum hæfilegan frest i þvi skyni. Þegar báðir aðilar hafa komið sínum sjónarmiðum að skal úrskurðamefnd leita sátta með aðilum nema hún telji vist að sáttatiíraim verði árangurslaus vegna atvika máls, afstöðu aðila eða annarra ástæðna. Málflutningur skal vera skriflegur, en heimilt er nefndinni að gefa aðilum kost á að færa fram athugasemdir munnlega. Nú skortir upplýsingar um atriði sem máli kunna að skipta og getur þá nefndin óskað eftir því við málsaðila að þeir afli gagna sem varpa ljósi á þessi atriði. Þegar nauðsyn krefur framkvæmir úrskurðamefnd frístundahúsamála vettvangsgöngu að tilkvöddum málsaðilum. Þegar gagnaöflun er lokið skaj úrskurðamefnd kveða upp úrskurð um kæru eins fljótt og auðið er. Það vekur athygli að i síðastgreindu lögunum, sem jafnframt eru alveg ný, er úrskurðamefnd ekki settur sérstakur frestur til að ljúka máli heldur er kveðið á um að það skuli gera svo fljótt sem verða má. Mörg þeirra mála sem nefndinni berast em flókin og umfangsmikil. Ég hef lengi verið þeirrar skoðunar að frestur nefndarinna til að ljúka meðferð máls sé i mörgum tilvikum of stuttur og að svipaðar reglur og gilda hjá Yfirskattanefhd væru raunhæfari. Mætti einnig hugsa sér að afgreiðslufrestur mála samkvæmt skipulagslögum og mála um matsskyldar framkvæmdir væri lengri en á málum samkvæmt mannvirkjalögum, enda eru fyrmefnd mál að jafnaði stærri í sniðum en mál samkvæmt mannvirkjalögum auk þess sem hin síðamefndu varða ákvarðanir um framkvæmdir sem oft eru hafiiar eða að hefjast.

72 3 Það hefur verið stefiia nefiidarinnar að vanda málsmeðferð og virðist henni hafa tekist vel til í því efni ef marka má hversu fátítt er að mál séu borin undir dómstóla. Aðeins um 1% úrskurða hefur verði borinn undir dómstóla og hafa niðurstöður nefiidarinnar í flestum tilvikum staðist, hafi á annað borð gengið um þær efnisdómur. I þessu sambandi vil ég árétta að ég tel staðhæfingar sveitarfélaga um að þau geti ekki borið úrskurði nefiidarinnar undir dómstóla rangar og bendi á að á þetta hefur reynt sérstaklega i dómsmáli sem Reykjavíkurborg höfðaði fyrir héraðsdómi Reykjavíkur, en upplýsingum um það mál hefi ég þegar komið á framfæri við ritara hæstvirtrar umhverfisnefiidar. Miklir hagsmunir tengjast ofi niðurstöðum nefiidarinnar. Sú staðreynd kallar á fagleg og vönduð vinnubrögð. Jafnframt er eðlilegt að uppi séu kröfur um skilvirkni og málhraða en þær kröfur verða þó að vera raunhæfar. Ég sé að í drögum að nefndaráliti fer hæstvirt umhverfisnefnd þess á leit við umhverfisráðuneytið að gerð verði gagnger úttekt á störfum og skipan úrskurðamefndarinnar sem og nauðsynlegar breytingar. Ég hef ekkert við þetta að athuga en bendi á að sumar þær breytingar sem æskilegt væri að gera þyrftu að koma frá löggjafanum sjálfum við setningu þeirra laga sem nú eru í burðarliðnum. Að slíkum mögulegum breytingum hef ég þegar vikið en breyttir verkferlar gætu e.t.v. einnig skilað betri árangri. Vandi úrskurðamefhdarinnar hefur ítrekað komið til skoðunar í ráðuneytinu, sem hefur leitast við að styrkja starfsemi nefndarinnar, en aukinn málfjöldi hefur því miður étið upp þau auknu afköst sem áttu að gera nefndinni fært að vinna á uppsöfhuðum vanda. Hafa þessi mál og komið til skoðunar Umboðsmanns Alþingis sem hefur lýst áhyggjum af stöðu þessara mála. Þegar þessi mál hefur borið á góma hef ég stundum bent á að vænleg leið til að fækka kærumálum væri að efla fræðslu og faglegri vinnubrögð þeirra stjómvalda sem taka ákvarðanir þær er sæta kæru til nefhdarinna. Með öðrum orðum að byrgja brunninn áður en bamið detti ofan í. Hefur mér fundist ofmikill fjöldi mála eiga rót að rekja til mistaka i málsmeðferð. Finnst mér að í tilefni af setningu nýrra laga ættu stjómvöld að beita sér fyrir átaki í þessum efnum, þetta eru flókin og vandasöm viðfangsefni sem hér um ræðir og má vel gera sér vonir um góðan árangur af öflugu fræðslustarfi. Eg velti fyrir mér hvort reynandi væri við væntanleg lagaskil að greina á milli gamalla mála og nýrra hjá úrskurðamefhdinni þannig að reynt væri að halda nýjum málum sem færu eftir nýjum lögum innan timaramma en eldir mál væru þá unnin upp sem einhvers konar sérverkefni. Ég hef ekki hugsað þetta sérstaklega en varpa hugmyndinni þó fram. I drögum að nefndaráliti er á það bent að dæmi séu um að mál hafi verið afgreidd tveimur árum eftir að þau hafi borist úrskurðamefiidinni. Þetta er vissulega rétt en heyrir sem betur fer til undantekninga. Er einnig vert að taka fram að sum mál þróast þannig að ekkert knýr á um úrskurð og jafiivel getur verið réttlætanlegt að láta mál liggja í láginni, t.d. þegar fyrir liggur að unnið er að nýrri ákvörðun, t.d. skipulagi, sem leiða muni til lausnar máls. Skapast stundum sú sérkennilega staða að kærandi mun fyrirsjáanlega ekki eiga neina hagsmuni af því að úrskurður gangi í máli hans og er jafiiframt samþykkur því að máli sé frestað en þó ekki tilbúinn til þess að afiturkalla kæruna. Verður auðvitað að

73 4 reyna að meta slíkar aðstæður og leitast við að eyða ekki tíma í óþörf mál á kostnað annarra brýnni. Ég vil að lokum taka fram að ég tel óheppilegt að vísa milli laga um kærureglur líkt og ráðgert er með 58. gr. laga um mannvirki. Fyrst ákveði var að kljúfa lögin upp í tvo lagabálka er ekki lengur fyrir hendi sá kostur að hafa í lögunum kafla með sameiginlegum ákvæðum. Ég tel að af þessum sökum sé nauðsynlegt að endurtaka efhi greinarinnar um kæruheimild og kærustjómvald í mannvirkjalögunum að breyttu breytanda en orðalag nefndar 58. gr. finnst mér til þess fallið að vekja rangar hugmyndir um kæruheimildina, enda má vel skilja ákvæðið á þann veg að það taki til allra ákvarðana sem teknar eru á grundvelli laganna sem varla getur verið meiningin, enda er núgildandi kæruheimild bundin við stjómvaldsákvarðanir sem binda endi á meðferð máls. Ég hef hér að framan vikið að nokkrum atriðum er sérstaklega varða úrskurðamefndina og ég tel vert að skoða í tilefhi af þeini endurskoðun laga sem nú er á lokastigi. Fleira hefði mátt nefnda en ég kýs að láta hér staðar numið. Er það von mín að ábendingar mínar megi verða til einhvers gagns en jafiiframt til upplýsingar um þau helstu sjónarmið sem ég tel vert að líta til við umfjöllun um þetta mikilserða mál. Reykjavík 1. september 2008 Hjalti Steinþórsson

74 ... Original Message... From: Hjalti Steinþórsson Sent: 1. september :26 To: Hildur Eva Siguröardóttir Subject: Re: v/fundar hjá umhverfisnefnd 1 morgun E rim lij.þ Á 3 S þ lh 3 k&nmdagur /.9. 2C08 Sæl Hildur. Meðfylgjandi er frumvarpi til nýrra skipulagslaga með nokkrum athugasemdum og ábendigum frá mér. Ég finn ekki tima til þess að fara grannt yfir þetta en sendi ábendingar um það sem ég hef hnotið um. Ég merki með gulu það sem mér finnst þarfnast athugunar en merki með grænum lit fram það sem ég hef fram að færa. Við greinina um úrskurðarnefnina vísa ég til fylgiskjals, enda er það ákvæðið sem skiptir okkur mestu máli. Ég er ekki búinn að setja þetta fylgiskjal saman en vonast til að klára það í dag og sendi það þá strax. Einhverjar lítilsháttar athugasemdir munu og koma varðandi mannvirkjafrumvarpið. Með kveðju, Hjalti Steinþórsson

75 1 Þskj mál. Frum varp til skipulagslaga. (Lagt fyrir Alþingi á 135. löggjafarþingi ) I. KAFLI Almenn ákvæði. l.gr. Markmið. Markmið laga þessara er: a. að þróun byggðar og landnotkunar á landinu öllu verði í samræmi við skipulagsáætlanir þar sem efnahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfir landsmanna, heilbrigði þeirra og öryggi er haft að leiðarljósi, b. að stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða, tryggja varðveislu náttúru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir umhverfisspjöll og ofnýtingu, með sjálfbæra þróun að leiðarljósi, c. að tryggja réttaröryggi í meðferð skipulagsmála þannig að réttur einstaklinga og lögaðila verði ekki fyrir borð borinn þótt hagur heildarinnar sé hafður að leiðarljósi, d. að tryggja að samráð sé haft við almenning við gerð skipulagsáætlana þannig að honum sé gefíð tækifæri til að hafa áhrif á ákvörðun stjómvalda við gerð slíkra áætlana, e. að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar við gerð skipulagsáætlana varðandi útlit bygginga og form og aðgengi fyrir alla. Skilgreiningar. 1. Aðalskipulag: Skipulagsáætlun fyrir tiltekið sveitarfélag þar sem fram kemur stefna sveitarstjómar um landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál í sveitarfélaginu. 2. Almenningur: Einn eða fleiri einstakiíqgar eða lögaðilar, samtök þeirra, félög eða 3- Byggðamynstur: Lögun og yfírbragð byggðar, svo sem hæð og þéttleiki. 4. Byggingarleyfi: Skriflegt leyfi byggingarfulltrúa eða Byggingarstofnunar til að byggja, breyta eða rífa hús eða önnur mannvirki eða breyta notkun þeirra, sbr. ákvæði laga um mannvirki. 5. Deiliskipulag: Skipulagsáætlun fyrir afinarkaða reiti I afinarkað svæði eða reit innan sveitarfélags sem byggð er á

76 2 aðalskipulagi og kveður nánar á um útfærslu þess. Ákvæði um deiliskipulag eiga jafnt við um þéttbýli og dreifbýli. 6. Framkvœmdaleyfi: Leyfi til framkvæmda í samræmi við skipulag sem ekki eru háðar ákvæðum laga um mannvirki. 7. Frístundabyggð: Svæði fyrir frístundahús, þ.e. byggð sem ekki er ætluð til fastrar búsetu. 8. Hverfisvernd: Ákvæði í svæðis-, aðal- eða deiliskipulagi um vemdun sérkenna eldri byggðar, annarra menningarsögulegra minja eða náttúruminja. 9. Landnotkun: Ráðstöfun lands til mismunandi nota, svo sem undir íbúðir, frístundahús, iðnað, verslun, útivist og landbúnað. 10. Landnýting: Samheiti yfir mælikvarða á það hversu mikil nýting lands er, svo sem nýtingarhlutfall og þéttleika byggðar. 11. Landsskipulagsáætlun: Samræmd skipulagsáætlun til tólf ára sem Alþingi hefur samþykkt sem þingsályktun að tillögu umhverfísráðherra. 12. Leyfi til framkvœmda: Framkvæmdaleyfl og byggingarleyfí samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki og önnur leyfi til B H H H v * a m k v æ m d a samkvæmt sérlögum sem um viðkomandi framkvæmd gilda. 13. Nýtingarhlutfall: Hlutfall milli brúttóflatarmáls bygginga á lóð eða reit og flatarmáls lóðar eða reits. Um skilgreiningu brúttóflatarmáls fer samkvæmt íslenskum staðli. 14. Rammaskipulag: Rammaskipulag er sá hluti aðalskipulags þar sem útfærð eru ákveðin afmörkuð svæði sveitarfélagsins með það að markmiði að ákvarða nánar landnotkun svo sem um meginþætti þj ónustukerfa og að afinarka byggingarsvæði eða áfanga deiliskipulagsáætlana. I 15. Skipulagsáœtlun: Áætlun um markmið og ákvarðanir viðkomandi stjómvalda um framtíðamotkun lands. Þar er gerð grein fyrir því að hvers konar framkvæmdum er stefnt og hvemig þær falla að landnotkun á tilteknu svæði. Forsendum ákvarðana er einnig lýst. Skipulagsáætlanir sveitarfélaga skiptast í þrjá flokka: svæðisskipulag, aðalskipulag og deiliskipulag. Skipulagsáætlun er sett fram í skipulagsgreinargerð og á skipulaesuppdrætti þar sem það á við.

77 3 í deiliskipulagi, svo sem um umferðarrétt og legu lagna. 17. Skipulagsskilmálar: Bindandi ákvæði í deiliskipulagi um útfærslu skipulags, svo sem um byggðamynstur, byggingarlínur, útlit mannvirkja og form, fjölda bílastæða, gróður og girðingar. 18. Svæðisskipulag: Skipulagsáætlun tveggja eða fleiri sveitarfélaga þar sem sett er fram sameiginleg stefna um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem talin er þörf á að samræma vegna sameiginlegra hagsmuna hlutaðeigandi sveitarfélaga. 19. Umsagnaraðilar: Opinberar stofiianir og stjómvöld sem sinna lögbundnum verkefnum á sviði skipui 20. Þéttbýli: Þyrping húsa þar sem búa a.m.k. 50 manns og ljarlægð milli húsa fer að jafnaði ekki yfir 200 metra. Afmarka má þéttbýli með öðrum hætti í aðalskipulagi sveitarfélags. 21. Þéttleiki byggðar: Landnýting miðað við brúttóflatarmál lands sem m.a. er lýst með nýtingarhlutfalli eða reikningsstærðum eins og íbúar/ha eða íbúðir/ha. II. KAFLI Stjórn skipulagsmála. 3.gr. Stjórn ogframkvœmd skipulagsmála. Umhverfisráðherra fer með yfirstjóm skipulagsmála samkvæmt lögum þessum. Ráðherra til aðstoðar er Skipulagsstofnun, sbr. 4. gr. Utanríkisráðherra fer með yfirstjóm skipulagsmála á vamar- og öryggissvæðum í samræmi við ákvæði laga nr. 106/1954, sbr. og lög nr. 110/1951 og lög nr. 176/2006. Sveitarstjómir annast gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Þær fjalla um leyfisumsóknir og veita framkvæmdaleyfi og hafa eftirlit með framkvæmd skipulagsáætlana og framkvæmdaleyfisskyldum framkvæmdum. 4. gr. Skipulagsstofriun. Ríkið starfrækir Skipulagsstofiiun. Hlutverk stofnunarinnar samkvæmt lögum þessum er: a. að hafa eftirlit með framkvæmd laga þessara og reglugerða sem settar eru samkvæmt þeim, b. að veita upplýsingar og leiðbeiningar um skipulagsmál, c. að fylgjast með stöðu skipulagsmála í sveitarfélögum, d. að aðstoða sveitarfélög og leiðbeina þeim við gerð skipulagsáætlana, e. að láta í té umsagnir um ágreiningsmál á sviði skipulagsmála, f. að sjá um að upplýsingar um áætlanir um landnotkun á landsvísu séu fyrir hendi og vinna tillögu að landsskipulagsáætlun, g. að stuðla að og standa fyrir rannsóknum á sviði skipulagsmála í samvinnu við hlutaðeigandi stofnanir og hagsmunaaðila, svo og að annast eða stuðla að útgáfú upplýsinga um þau mál, h. að annast umsýslu Skipulagssjóðs,

78 4 5. gr. Forstjóri Skipulagsstofnunar. Forstjóri Skipulagsstofnunar fer með daglega stjóm Skipulagsstofnunar. Hann skal hafa háskólamenntun á sviði skipulagsmála. Ráðherra skipar forstjóra Skipulagsstofnunar til fimm ára í senn. Forstjóri Skipulagsstofnunar ber ábyrgð á stjóm, rekstri og starfsskipulagi Skipulagsstofnunar gagnvart ráðherra og gerir rekstraráætlanir fyrir hana. Forstjóri ræður aðra starfsmenn stofnunarinnar. 6. gr. Skipulagsnefndir. í hverju sveitarfélagi skal starfa skipulagsnefnd sem kjörin er af sveitarstjóm. Skipulagsnefndir fara með skipulagsmál, þ.m.t. umhverfísmat skipulagsáætlana, undir yfirstjóm sveitarstjóma. Sveitarstjóm er heimilt í samþykkt sveitarfélagsins að fela skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjómsýslu sveitarfélagsins heimild til fullnaðarafgreiðslu mála samkvæmt lögum þessum, sbr. 44. gr. sveitarstjómarlaga, nr. 45/1998, svo sem afgreiðslu deiliskipulagsáætlana og útgáfu framkvæmdaleyfa. Afgreiðsla á svæðis- og aðalskipulagi er þó ávallt háð samþykki sveitarstjómar. Sveitarstjóm ákveður fjölda nefndarmanna skipulagsnefndar. Um skipulagsnefndir og störf þeirra gilda ákvæði sveitarstjómarlaga eflir því sem við á. Sveitarfélög geta haft samvinnu við nágrannasveitarfélög um kosningu skipulagsnefnda og ráðningu skipulagsfulltrúa. 7. gr. Skipulagsfulltrúar. Með hverri skipulagsnefnd skal starfa skipulagsfulltrúi ráðinn af sveitarstjóm og skal hún senda Skipulagsstofnun tilkynningu um ráðningu hans. Sveitarstjóm getur falið byggingarfulltrúa að annast einnig skipulagsmál og nefnist hann þá skipulags- og byggingarfulltrúi og skal hann þá uppfylla bæði kröfur um menntun og reynslu skipulagsfulltrúa samkvæmt lögum þessum og byggingarfulltrúa samkvæmt lögum um mannvirki. Skipulagsfúlltrúi hefúr umsjón með skipulagsgerð og annast að öðru leyti þau verkefni sem honum eru falin af sveitarstjóm. Skipulagsfulltrúi situr fúndi nefndarinnar með málfrelsi og tillögurétt. Skipulagsfulltrúi skal uppfylla annað efitirfarandi hæfisskilyrða:

79 1. Vera skipulagsfræðingur sem hlotið hefur heimild iðnaðarráðherra til starfsheitisins samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækniog hönnunargreinum, nr. 8/ Vera arkitekt, byggingarfræðingur, landslagsarkitekt, tæknifræðingur eða verkfræðingur sem hlotið hefur heimild til þeirra starfsheita samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni- og hönnunargreinum, nr. 8/1996, og hafa sérhæft sig á sviði skipulagsmála í námi eða með starfsreynslu. Með sérhæfíngu á sviði skipulagsmála er átt við að viðkomandi hafi lagt stund á nám á sviði svæðis-, aðaleða deiliskipulags og/eða unnið að svæðis-, aðal- eða deiliskipulagsgerð í a.m.k. tvö ár. Umhverfisráðherra er heimilt að veita tímabundnu undanþágu frá 5. mgr. þar sem ekki fæst réttindamaður í starfið. Skal slík undanþága veitt til eins árs í senn og skal því aðeins framlengd að reynt hafi verið að fá starfsmann sem uppfyllir hæfísskilyrðin. Ef ágreiningur kemur upp um hæfi skv. 2. tölul. 5. mgr. sker ráðherra úr. 8. gr. Skipulagsnefnd varnarsvœða. Akvæði laga þessara og reglugerða settra samkvæmt þeim eiga við um skipulagsmál á vamar- og öryggissvæðum eins og þau er skilgreind í lögum nr. 106/1954, sbr. og lög nr. 110/1951 og lög nr. 176/2006 eftir því sem við getur átt, þar á meðal um gjaldheimtu. Utanríkisráðherra skipar skipulagsnefnd sem fer með þessi mál og getur hann falið nefhdinni að sinna öðrum skyldum verkefnum á vamarsvæðum. Nefhdin skal í starfí sínu hafa náið samráð við sveitarfélög sem hlut geta átt að máli, svo sem á Suðumesjum. Utanríkisráðherra setur nánari ákvæði um framkvæmd þessarar greinar í reglugerð að höfðu samráði við umhverfisráðherra. 9. gr. Svœðisskipulagsnefndir. Sveitarstjómir sem ákveða að gert skuli svæðisskipulag skulu koma á fót svæðisskipulagsnefnd sem hefur það hlutverk að vinna að tillögu að svæðisskipulagi. Nefndin skal skipuð tveimur fulltrúum frá hverju sveitarfélagi nema hlutaðeigandi sveitarfélög ákveði annað. Þar sem í gildi er svæðisskipulag skal starfrækt svæðisskipulagsnefnd sem sér um framfylgd og breytingar á svæðisskipulaginu. Svæðisskipulagsnefnd skal skipuð að loknum sveitarstjómarkosningum. Fundargerðir svæðisskipulagsnefndar skulu sendar hlutaðeigandi sveitarstjómum og eru skipulagsákvarðanir nefndarinnar, svo sem um samþykkt skipulagstillögu til auglýsingar og endanleg samþykkt svæðisskipulags, háðar samþykki allra hlutaðeigandi sveitarstjóma. Svæðisskipulagsnefhdir skulu setja sér starfsreglur sem auglýstar skulu í B-deild Stjómartíðinda að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar. III. KAFLI Landsskipulag. 10. gr.

80 6 Umhverfísráðherra leggur fram tillögu til þingsályktunar um landsskipulagsáætlun til tólf ára að afloknum hverjum alþingiskosningum. Landsskipulagsáætlun getur náð til landsins alls, einstakra landshluta og efnahagslögsögunnar. í landsskipulagsáætlun er mörkuð stefna stjómvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni og getur hún tekið á öllum þáttum skipulags sem þarf til að ná því markmiði. í landsskipulagsáætlun er stefna stjómvalda um sjálfbæra þróun útfærð með tilliti til landnotkunar og eftir þörfum samræmd stefna opinberra aðila um landnotkun með tilliti til efnahagslegra, félagslegra og umhverfislegra sjónarmiða. Til grundvallar landsskipulagsáætlun skal leggja markmið laga þessara og stefnu stjómvalda um sjálfbæra þróun. Jafnframt skal hafa til hliðsjónar eftir því sem við á fyrirliggjandi áætlanir opinberra aðila í einstökum málaflokkum sem varða landnotkun og svæðis- og aðalskipulagsáætlanir sveitarfélaga. Endurskoða skal landsskipulagsáætlun á fjögurra ára fresti. Landsskipulagsáætlun sem felur í sér stefnu um landnotkun er bindandi við gerð skipulags samkvæmt lögum þessum og skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við áætlunina við næstu endurskoðun aðalskipulags sveitarfélagsins en þó eigi síðar en innan fjögurra ára frá samþykkt hennar. 11. gr. Málsmeðferð. Ráðherra ákveður áherslur landsskipulagsáætlunar hverju sinni í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga og felur Skipulagsstofnun að vinna drög að landsskipulagsáætlun. Þau skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Skipulagsstofnun skal hafa aðgang að áætlunum annarra opinberra aðila í einstökum málaflokkum sem varða landnotkun. Umhverfísráðherra tekur drög Skipulagsstofnunar að landsskipulagsáætlun til skoðunar og gengur frá tillögu að landsskipulagsáætlun að höfðu samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga og hlutaðeigandi ráðuneyti. Jafnframt skal leita umsagnar hlutaðeigandi sveitarfélaga ef landsskipulagsáætlun varðar þau sérstaklega. Umhverfisráðherra kynnir tillögu sína að landsskipulagsáætlun opinberlega. Tillagan skal auglýst í dagblaði sem gefíð er út á landsvísu og Lögbirtingablaðinu og jafnframt kynnt á heimasíðu ráðuneytisins. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan sé aðgengileg og skal öllum gefinn kostur á að gera athugasemdir við hana innan ákveðins frests sem skal ekki vera skemmri en átta vikur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal fram í auglýsingu hvert skuli skila athugasemdum. Tillagan skal jafnframt send til umsagnar sveitarfélaga, hlutaðeigandi opinberra aðila og hagsmunasamtaka. Þegar frestur til athugasemda er liðinn tekur umhverfisráðherra tillöguna til skoðunar á ný og leggur fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um landsskipulagsáætlun. IV. KAFLI 12. gr. Skipulagsskylda. Skipulagsskylda nær til lands og hafs innan marka sveitarfélaga. Bygging húsa og annarra mannvirkja ofan jarðar og neðan og aðrar framkvæmdir og aðgerðir sem hafa áhrif á umhverfíð og breyta ásýnd þess skulu vera í samræmi við skipulagsáætlanir.

81 7 í skipulagsáætlunum er mörkuð stefna um landnotkun og byggðaþróun. Þar eru sett fram stefnumið um einstaka þætti varðandi íbúðarbyggð, frístundabyggð, atvinnusvæði, náttúruvemd, vatnsvemd, samgöngur o.fl, í samræmi við markmið laga þessara. í skipulagsáætlunum skal m.a. lýsa umhverfí og aðstæðum á skipulagssvæðinu við upphaf áætlunar og forsendum þeirrar stefnu sem hún felur í sér. Við gerð skipulagsáætlana skal eftir föngum leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa, viðkomandi stjómvalda og annarra þeirra sem hagsmuna eiga að gæta um mörkun stefnu. Við gerð skipulagsáætlana skal gera grein fyrir áhrifum áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfið, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina koma, og umhverfismati áætlunarinnar. Þá skal jafnframt við gerð skipulagsáætlana hafa sjálfbæra þróun að leiðarljósi. Ef talin er þörf á að vemda sérkenni eldri byggðar eða annarra menningarsögulegra minja, náttúruminjar eða trjágróður vegna sögulegs, náttúrulegs eða menningarlegs gildis við gerð skipulagsáætlunar, án þess að um friðun sé að ræða samkvæmt öðrum lögum, skal setja í viðkomandi skipulagsáætlun ákvæði um hverfisvemd. Gildandi skipulagsáætlanir skulu vera í innbyrðis samræmi. Svæðisskipulag er rétthærra en aðalskipulag og aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag. Við gerð nýrra skipulagsáætlana eða breytinga á skipulagsáætlunum eru sveitarstjómir bundnar af gildandi landsskipulagsáætlunum sem fela í sér stefnu um landnotkun. Landgræðslu- og skógræktaráætlanir skulu vera í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir. 13. gr. Framkvœmdaleyfi. Afla skal framkvæmdaleyfis sveitarstjómar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efnistöku, og annarra framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Þó þarf ekki að afla slíks leyfis vegna framkvæmda sem háðar eru byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki. Öll efnistaka á landi og af eða úr hafsbotni innan netlaga er háð framkvæmdaleyfí hlutaðeigandi sveitarstjómar í samræmi við ákvæði laga nr. 44/1999, um náttúruvemd. Framkvæmdaleyfí vegna efnistöku skal gefíð út til tiltekins tíma þar sem gerð er grein fyrir stærð efnistökusvæðis, vinnsludýpi, magni og gerð efnis sem heimilt er að nýta samkvæmt leyfínu, vinnslutíma og frágangi á efnistökusvæði. Sá sem óskar framkvæmdaleyfis skal senda skriflega umsókn til sveitarstjómar ásamt nauðsynlegum gögnum sem nánar skal kveða á um í reglugerð. Við útgáfu framkvæmdaleyfis skal sveitarstjóm fjalla um og taka afstöðu til þess hvort framkvæmd er í samræmi við skipulagsáætlanir. Sveitarstjóm er heimilt að binda framkvæmd skilyrðum sem sett eru í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir sveitarfélagsins. Þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og deiliskipulag liggur ekki fyrir getur sveitarstjóm veitt framkvæmdaleyfí að undangenginni grenndarkynningu sé um að ræða framkvæmd sem er í samræmi við aðalskipulag varðandi landnotkun, byggðamynstur og þéttleika byggðar. Umsækjanda um framkvæmdaleyfí og hlutaðeigandi sveitarstjóm er heimilt að skjóta máli til úrskurðamefndar um skipulags- og byggingarmál leiki vafi á því hvort

82 8 framkvæmdir séu háðar ákvæðum um framkvæmdaleyfi. Ráðherra kveður nánar á um útgáfu framkvæmdaleyfa í reglugerð. 14. gr. Framkvœmdaleyfi vegna matsskyldra framkvœmda. Óheimilt er að gefa út leyfi fyrir framkvæmd samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum fyrr en álit Skipulagsstofnunar um mat á umhverfísáhrifum liggur fyrir eða ákvörðun stofnunarinnar um að framkvæmd sé ekki matsskyld. Við umfjöllun um umsókn um framkvæmdaleyfi vegna matsskyldrar framkvæmdar skal sveitarstjóm kynna sér matsskýrslu framkvæmdaraðila um framkvæmdina og kanna hvort framkvæmdin sé sú sem lýst er í matsskýrslu. Þá skal sveitarstjóm taka rökstudda afstöðu til álits Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar. Sveitarstjóm getur bundið framkvæmdaleyfi þeim skilyrðum er fram kunna að koma í áliti Skipulagsstofnunar að svo miklu leyti sem aðrir sem veita leyfi til framkvæmda samkvæmt sérlögum hafa ekki tekið afstöðu til þeirra. Jafiiframt er sveitarstjóm heimilt að binda framkvæmd skilyrðum sem sett eru í samræmi við gildandi skipulagsáætlanir sveitarfélagsins. Akvörðun sveitarstjómar um útgáfu framkvæmdaleyfis vegna matsskyldra framkvæmda og niðurstaða álits Skipulagsstofnunar samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum skulu birtar með auglýsingu í Lögbirtingablaðinu og dagblaði sem gefið er út á landsvísu innan tveggja vikna frá útgáfu leyfis. í ákvörðun skal tilgreina kæruheimildir og kærufresti. 15. gr. Útgáfaoggildistímiframkvœmdaleyfis. Útgáfa framkvæmdaleyfis er háð efiirtöldum skilyrðum: 1. Sveitarstjóm hefur staðfest samþykkt skipulagsnefndar, eða annars aðila sem hún hefur falið það vald, sbr. 6. gr., um veitingu framkvæmdaleyfis. 2. Framkvæmdaleyfisgjald og önnur tilskilin gjöld hafa verið greidd samkvæmt settum reglum eða samið um greiðslu þeirra. Framkvæmdaleyfi fellur úr gildi hefjist framkvæmdir ekki innan tólf mánaða frá útgáfu þess. Nú stöðvast framkvæmdaleyfisskyld framkvæmd í eitt ár eða lengur og getur sveitarstjóm þá fellt framkvæmdaleyfið úr gildi. Hafi framkvæmdaleyfisskyld framkvæmd stöðvast í tvö ár getur sveitarstjóm að tillögu skipulagsnefndar með sex mánaða fyrirvara lagt dagsektir á framkvæmdaleyfishafa. 16. gr. Eftirlit sveitarfélaga. Sveitarstjóm hefúr eftirlit með að framkvæmdir séu í samræmi við útgefið framkvæmdaleyfi. Framkvæmdaleyfi skal ætíð vera eftirlitsmönnum aðgengilegt. Sé ásigkomulagi, frágangi, notkun eða umhverfi framkvæmdar ábótavant eða stafi af henni hætta að mati sveitarstjómar skal hún gera framkvæmdaraðila viðvart um það og leggja fyrir hann að bæta úr því sem áfátt er. Sveitarstjómum er heimilt við umfangsmiklar framkvæmdir, sem eru matsskyldar samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum, að skipa í samráði við framkvæmdaraðila og aðra leyfisveitendur sérstaka eftirlitsnefnd sem heáir eftirlit með því að skilyrðum sem framkvæmdinni hafa verið sett sé framfylgt. Framkvæmdaraðili ber allan kostnað af starfi nefndarinnar.

83 9 V. KAFLI Gjaldtaka vegna skipulags og framkvæmdaleyfa. 17. gr. Skipulagsgjald. Til að standa straum af kostnaði við gerð aðal- og svæðisskipulagsáætlana og þróunarverkefna sem nýtast sveitarfélögum við gerð skipulagsáætlana skal innheimt í ríkissjóð sérstakt gjald af mannvirkjum er nefnist skipulagsgjald. Skipulagsgjald rennur í Skipulagssjóð. Skipulagsstofnun annast vörslu sjóðsins og greiðslur úr honum. Sjóðurinn skal vera óháður fjárhagslegum rekstri stofnunarinnar. A f nýbyggingum, sem virtar eru til brunabóta, skal greiða skipulagsgjald í eitt skipti sem nemur 0,3% af brunabótamati hverrar húseignar. Nýbygging telst hvert nýreist hús sem virt er til brunabóta, svo og viðbyggingar við eldra hús ef virðingarverð hinnar nýju viðbyggingar nemur a.m.k. V5 verðs eldra hússins. Skipulagsgjald fellur í gjalddaga þegar virðingargjörð hefur farið fram og Fasteignamat ríkisins hefur tilkynnt hana til innheimtumanns ríkissjóðs. Því fylgir lögveð í eigninni og gengur það fyrir öllum öðrum veðkröfum er á henni hvíla. Innheimta má gjaldið með fjámámi. Sýslumaður skal innheimta skipulagsgjald af gjaldskyldum mannvirkjum í lögsagnarumdæmi sínu. í Reykjavík skal tollstjóri annast innheimtuna. Skipulagsgjald innheimtist samkvæmt fyrirmælum frá Fasteignamati ríkisins. Ráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um álagningu, innheimtu og ráðstöfun gjalds þessa. 18. gr. Greiðsla kostnaðar vegna skipulagsvinnu. Kostnaður við gerð skipulagsáætlana greiðist sem hér segir: 1. Kostnaður við gerð landsskipulagsáætlunar greiðist a f ríkissjóði. 2. Kostnaður við gerð svæðisskipulags greiðist til helminga af Skipulagssjóði og hlutaðeigandi sveitarfélögum samkvæmt samningi Skipulagsstofnunar og svæðisskipulagsnefhdar. 3. Sveitarfélög geta fengið greiddan allt að helmingi kostnaðar við gerð eða endurskoðun aðalskipulags úr Skipulagssjóði. Þar sem aðstæður eru sérstakar, t.d. ef þörf er á óvenju umfangsmikilli skipulagsvinnu í fámennu sveitarfélagi, er unnt að semja um hærri kostnaðarhlutdeild. 4. Sveitarfélag sem ekki fær framlag úr Skipulagssjóði skv. 3. tölul. fær helming innheimtra skipulagsgjalda í sveitarfélaginu yfirfærðan árlega úr Skipulagssjóði. 5. Kostnaður við gerð deiliskipulags greiðist úr sveitarsjóði, sbr. þó 2. mgr. 38. gr. 6. Kostnaður við gerð grunnkorta sem nauðsynleg eru vegna svæðis- og aðalskipulags skiptist til helminga milli Skipulagssjóðs og hlutaðeigandi sveitarfélags nema í þeim sveitarfélögum sem árlega fá endurgreiddan helming innheimtra skipulagsgjalda, sbr. 4. tölul. 19. gr. Bílastœðagjald. Ef ekki er unnt að koma fyrir á lóð nýbyggingar þeim fjölda bílastæða sem kröfur eru gerðar um í deiliskipulagi getur sveitarstjóm ákveðið að innheimta bílastæðagjald af

84 10 hlutaðeigandi lóð. Gjaldið má nema allt að áætluðum kostnaði við gerð þeirra bílastæða sem á vantar. Sveitarstjóm getur sett sérstaka gjaldskrá um bílastæðagjöld í sveitarfélaginu sem sveitarfélagið birtir í B-deild Stjómartíðinda. Bílastæðagjöld skulu renna í sérstakan sjóð og skal honum varið til uppbyggingar almenningsbílastæða í nágrenni viðkomandi lóðar. 20. gr. Framkvœmdaleyfisgjald og gjaldfyrir skipulagsvinnu. Sveitarstjóm er heimilt að innheimta framkvæmdaleyfisgjald fyrir framkvæmdir sem afla þarf framkvæmdaleyfís fyrir svo og fyrir eftirlit með framkvæmdaleyfísskyldum framkvæmdum. Gjaldið má ekki nema hærri upphæð en nemur kostnaði við undirbúning og útgáfu leyfisins og eftirlitið, svo sem vegna nauðsynlegrar aðkeyptrar þjónustu. Sé þörf á að vinna skipulagsáætlun eða gera breytingu á henni vegna leyfisskyldra framkvæmda getur sveitarstjóm samhliða útgáfu framkvæmda- eða byggingarleyfís innheimt gjald fyrir skipulagsvinnu sem nauðsynleg er vegna þeirrar framkvæmdar. Gjaldið skal ekki nema hærri upphæð en nemur kostnaði við skipulagsgerðina og kynningu og auglýsingu skipulagsáætlunar. Sveitarstjóm skal setja gjaldskrá um innheimtu gjalda skv. 1. og 2. mgr. og birta hana í B-deild Stjómartíðinda. VI. KAFLI Svæðisskipulagsáætlanir. 21. gr. Svœðisskipulag. Svæðisskipulag er skipulagsáætlun tveggja eða fleiri sveitarfélaga þar sem sett er fram sameiginleg stefna þeirra um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem þörf er talin á að samræma vegna sameiginlegra hagsmuna hlutaðeigandi sveitarfélaga. Staðbundnar ákvarðanir um landnotkun skulu eingöngu teknar í svæðisskipulagi að því marki sem nauðsyn þykir til að tryggja sameiginlega hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, til að útfæra landsskipulagsáætlun á hlutaðeigandi svæði eða vegna nauðsynlegrar samræmingar landnotkunar í fleiri en einu sveitarfélagi. Svæðisskipulag skal taka til svæðis sem myndar heild í landfræðilegu, hagrænu og félagslegu tilliti og getur þannig tekið til heilla landshluta eða annarra stærri heilda. Stefnumörkun svæðisskipulags skal taka til að minnsta kosti tólf ára tímabils. Svæðisskipulag skal sett fram í skipulagsgreinargerð. Þar skal koma fram rökstudd stefna sveitarfélaganna varðandi byggðaþróun ásamt umhverfísmati svæðisskipulagsins. Að því marki sem tilefni er til að marka stefnu um staðbundnar ákvarðanir í svæðisskipulagi skal svæðisskipulagjafnframt sett fram á þemauppdráttum með greinargerð og/eða sérstökum skipulagsuppdrætti. Um gerð og framsetningu svæðisskipulags gilda að öðru leyti ákvæði 12. gr. og ákvæði í skipulagsreglugerð. 22. gr. Abyrgð á gerð og afgreiðslu svœðisskipulags. Á svæðum þar sem sveitarfélög telja þörf á að setja fram sameiginlega stefriu um byggðaþróun eða einstaka þætti landnotkunar geta hlutaðeigandi sveitarfélög gert svæðisskipulag. Skulu þá hlutaðeigandi sveitarfélög skipa svæðisskipulagsnefrid, sbr. 9. gr-

85 11 Svæðisskipulag skal vera í gildi fyrir sveitarfélög höfuðborgarsvæðisins. Til höfiiðborgarsvæðis teljast Hafnarfjarðarkaupstaður, Sveitarfélagið Álflanes, Garðabær, Kópavogsbær, Reykjavíkurborg, Seltjamameskaupstaður, Mosfellsbær og Kjósarhreppur. Svæðisskipulagsnefiid annast vinnslu, kynningu og afgreiðslu svæðisskipulags undir yfirstjóm hlutaðeigandi sveitarstjóma. Svæðisskipulag er háð samþykki allra hlutaðeigandi sveitarstjóma og staðfestingu Skipulagsstofnunar eða umhverfisráðherra þegar það á við. 23. gr. Gerð svœðisskipulags, kynning og samráð. Þegar vinna við gerð svæðisskipulagstillögu hefst skal svæðisskipulagsnefnd taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur nefndin hafi við gerð skipulagsins, forsendum þess og fyrirliggjandi stefiiu og hvemig samráði og kynningu verði háttað gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um lýsinguna hjá Skipulagsstofiiun og umsagnaraðilum og kynna hana fyrir almenningi og leita samþykkis hlutaðeigandi sveitarfélaga. Einnig skulu tillögumar kynntar sveitarstjómum aðliggjandi sveitarfélaga. í skipulagsreglugerð skal nánar kveðið á um lýsingu skipulagsverkefnis. Áður en tillaga að svæðisskipulagi er tekin til formlegrar afgreiðslu í svæðisskipulagsnefhd skal tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt fyrir almenningi á almennum fundi eða á annan fullnægjandi hátt. Skal kynningin auglýst með áberandi hætti. Að lokinni kynningu skv. 2. mgr. skal endanleg svæðisskipulagstillaga lögð fyrir hlutaðeigandi sveitarstjómir til samþykktar. Svæðisskipulagsnefnd skal að henni lokinni senda Skipulagsstofnun tillöguna til athugunar. Hafi Skipulagsstofhun ekki gert athugasemdir innan fjögurra vikna frá því að tillagan barst henni skal tillagan auglýst óbreytt skv. 24. gr. Telji Skipulagsstofnun að tillagan fullnægi ekki settum kröfum um svæðisskipulag skal hún leita samkomulags við svæðisskipulagsnefnd um breytingar. Náist ekki samkomulag er svæðisskipulagsnefnd engu að síður heimilt að auglýsa tillöguna en athugasemdir Skipulagsstofnunar skulu þá jafnframt auglýstar og liggja frammi með tillögunni. 24. gr. A uglýsing svæðisskipulagstillögu. Svæðisskipulagsnefnd skal auglýsa tillögu að svæðisskipulagi með áberandi hætti og í Lögbirtingablaðinu. Tillagan skal liggja fiammi hjá hlutaðeigandi sveitarfélögum og Skipulagsstofiiun og auk þess vera aðgengileg á netinu. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan er til sýnis og hve lengi og skal sá tími ekki vera skemmri en fjórar vikur. í auglýsingu skal hverjum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að gera athugasemdir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vikur fiá birtingu auglýsingar. Tekið skal fiam í auglýsingu hvert skila skuli athugasemdum. 25. gr. Afgreiðsla og gildistaka svœðisskipulags. Þegar frestur til athugasemda skv. 24. gr. er liðinn skal svæðisskipulagsnefhd fjalla um tillöguna á nýjan leik. í þeirri umfjöllun skal nefndin taka afstöðu til athugasemda sem borist hafa og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni.

86 12 Svæðisskipulagsnefnd sendir innan tólf vikna hlutaðeigandi sveitarstjómum tillögu sína að svæðisskipulagi ásamt athugasemdum og umsögn sinni um þær. Sveitarstjómir skulu innan sex vikna senda svæðisskipulagsnefndinni afgreiðslur sínar. Þegar svæðisskipulagið hefur verið samþykkt að öllu leyti eða að hluta sendir svæðisskipulagsnefnd tillögu sína að svæðisskipulagi til Skipulagsstofnunar ásamt athugasemdum og umsögnum svæðisskipulagsnefndar um þær. Jafnframt skal svæðisskipulagsnefnd auglýsa niðurstöðu sína og senda þeim aðilum sem gerðu athugasemdir umsögn sína um þær. Skipulagsstofnun skal innan fjögurra vikna frá því tillaga að svæðisskipulagi barst henni staðfesta svæðisskipulagstillöguna og auglýsa hana í B-deild Stjómartíðinda. Svæðisskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjóm, hlotið staðfestingu Skipulagsstofnunar og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Telji Skipulagsstofnun að synja beri staðfestingar svæðisskipulags skal hún senda tillögu um það til umhverfisráðherra innan fjögurra vikna frá því að tillaga að svæðisskipulagi barst henni. Skal tillagan rökstudd með greinargerð þar sem fram skal koma hvort form- eða efnisgallar séu á afgreiðslu svæðisskipulagsnefndar eða gerð skipulagsins. Áður en ráðherra tekur ákvörðun um synjun skal hann leita umsagnar svæðisskipulagsnefndar. Ráðherra synjar eða staðfestir svæðisskipulag skv. 5. mgr. Staðfest svæðisskipulag skal auglýst í B-deild Stjómartíðinda. Slíkt svæðisskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjómum, hlotið staðfestingu ráðherra og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Þau sveitarfélög sem aðild eiga að svæðisskipulagi eru bundin af stefhu þess við gerð aðalskipulags. 26. gr. Endurskoðun svæðisskipulags. Að loknum sveitarstjómarkosningum skal svæðisskipulagsnefnd koma saman og meta hvort ástæða sé til að endurskoða svæðisskipulagið. Um málsmeðferð á endurskoðaðri áætlun fer sem um gerð nýs svæðisskipulags væri að ræða. Ef niðurstaða svæðisskipulagsnefndar er að svæðisskipulagið þarfnist ekki endurskoðunar heldur stefna þess áfram gildi sínu. 27. gr. Breytingar á svœðisskipulagi. Nú telur svæðisskipulagsnefiid að gera þurfi breytingu á gildandi svæðisskipulagi og fer þá um málsmeðferð skv gr. VII. KAFLI Aðalskipulagsáætlanir. 28. gr. Aðalskipulag. Aðalskipulag er skipulagsáætlun fyrir eitt sveitarfélag og skal taka til alls lands innan marka sveitarfélagsins. í aðalskipulagi er sett fram stefna sveitarstjómar um þróun sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál. I aðalskipulagi er lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfí og byggðamynstur, þ.m.t.

87 13 þéttleika byggðar. í aðalskipulagi eða breytingu á því er heimilt að setja fram nánari stefnu, svo sem um nýbyggingarsvæði eða endurbyggingarsvæði í eldri byggð eða um einstök viðfangsefni. Við gerð aðalskipulags skal byggt á markmiðum laga þessara, landsskipulagsáætlun, svæðisskipulagi, liggi það fyrir, og áætlunum um þróun og þarfír sveitarfélagsins. Þá skal jafnframt gætt að samræmi við skipulagsáætlanir aðliggjandi sveitarfélaga. í aðalskipulagi skal marka stefnu til að minnsta kosti tólf ára en jafnframt gera grein fyrir samhengi skipulagsáætlunarinnar og einstakra þátta hennar við langtímaþróun sveitarfélagsins. í aðalskipulagi er heimilt að kveða á um þróun byggðar á nýjum eða eldri svæðum með rammaskipulagi. Aðalskipulag skal sett fram í skipulagsgreinargerð og á skipulagsuppdrætti og eftir atvikum á þemauppdráttum. Skipulagsgreinargerð aðalskipulags skal lýsa rökstuddri stefnu sveitarstjómar um landnotkun, byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál í sveitarfélaginu ásamt umhverfismati aðalskipulagsins. Skipulagsuppdráttur aðalskipulags skal sýna staðbundnar ákvarðanir um landnotkun, vemd og aðrar takmarkanir á landnotkun og samgöngu- og þjónustukerfi. Um gerð og framsetningu aðalskipulags gilda að öðru leyti 12. gr. og ákvæði skipulagsreglugerðar. 29. gr. Abyrgð á gerð og afgreiðslu aðalskipulags. Sveitarfélög skulu á hverjum tíma hafa í gildi aðalskipulag. Sveitarstjóm ber ábyrgð á að gert sé aðalskipulag fyrir sveitarfélagið. Skipulagsnefnd sveitarfélags annast í umboði sveitarstjómar vinnslu, kynningu og afgreiðslu aðalskipulags. Sveitarstjóm samþykkir aðalskipulag og sendir það Skipulagsstofnun til staðfestingar. Aðalskipulag er háð samþykki sveitarstjómar og staðfestingu Skipulagsstofnunar og umhverfisráðherra í þeim tilvikum er hann skal staðfesta aðalskipulag. 30. gr. Gerð aðalskipulags, kynning og samráð. Þegar vinna við gerð aðalskipulagstillögu hefst skal sveitarstjóm taka saman lýsingu á skipulagsverkefhinu þar sem fram kemur hvaða áherslur sveitarstjóm hafi við aðalskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyrirhugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um hana hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum og kynna hana fyrir almenningi. í skipulagsreglugerð er kveðið nánar á um lýsingu aðalskipulagsverkefnis og kynningu hennar. Aður en tillaga að aðalskipulagi er tekin til afgreiðslu í sveitarstjóm skal tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum á almennum fundi eða á annan fullnægjandi hátt. Skal kynningin auglýst með áberandi hætti. Einnig skal tillagan kynnt sveitarstjómum aðliggjandi sveitarfélaga og svæðisskipulagsnefnd á þeim svæðum þar sem starfandi er svæðisskipulagsnefnd. Að lokinni kynningu skv. 2. mgr. skal aðalskipulagstillagan lögð fyrir sveitarstjóm til afgreiðslu. Sveitarstjóm skal að lokinni umfjöllun sinni senda Skipulagsstofnun tillöguna

88 14 til athugunar. Hafí Skipulagsstofiiun ekki gert athugasemdir innan Qögurra vikna frá því að tillagan barst henni skal tillagan auglýst óbreytt skv. 31. gr. Telji Skipulagsstofnun að tillagan fullnægi ekki settum kröfum um aðalskipulag skal hún leita samkomulags við sveitarstjóm um breytingar. Náist ekki samkomulag er sveitarstjóm engu að síður heimilt að auglýsa tillöguna en athugasemdir Skipulagsstofnunar skulu þá jafiiframt auglýstar og liggja frammi með tillögunni. 31. gr. Auglýsing aðalskipulagstillögu. Sveitarstjóm skal auglýsa tillögu að aðalskipulagi með áberandi hætti, svo sem í dagblaði sem gefíð er út á landsvísu. Tillagan skal einnig auglýst í Lögbirtingablaðinu. Tillagan skal liggja frammi hjá Skipulagsstofnun og á skrifstofu hlutaðeigandi sveitarfélags eða á öðrum opinberum stað og vera auk þess aðgengileg á netinu. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan er til sýnis og hve lengi. í auglýsingu skal hverjum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að gera athugasemdir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vikur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal fram hvert skila skuli athugasemdum. 32. gr. Afgreiðsla og gildistaka aðalskipulags. Þegar frestur til athugasemda er liðinn skal sveitarstjóm fjalla um tillöguna á nýjan leik. I þeirri umfjöllun skal taka afstöðu til athugasemda sem borist hafa og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Ákveði sveitarstjóm að breyta tillögu að aðalskipulagi í grundvallaratriðum skal hin breytta tillaga auglýst á nýjan leik skv. 31. gr. Þegar sveitarstjóm hefur samþykkt tillögu að aðalskipulagi skal sveitarstjóm senda Skipulagsstofnun aðalskipulagið, ásamt athugasemdum og umsögn sveitarstjómar um þær, innan tólf vikna frá því að frestur til að gera athugasemdir skv. 31. gr. rann út. Jafnframt skal senda þeim aðilum er athugasemdir gerðu afgreiðslu og umsögn sveitarstjómar um athugasemdir og auglýsa niðurstöðu sveitarstjómar. Skipulagsstofnun skal innan fjögurra vikna frá því tillaga að aðalskipulagi barst henni staðfesta aðalskipulagstillöguna og auglýsa hana í B-deild Stjómartíðinda. Aðalskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjóm, hlotið staðfestingu Skipulagsstofiiunar og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Telji Skipulagsstofiiun að synja beri staðfestingar aðalskipulags eða fresta staðfestingu þess að öllu leyti eða hluta skal hún senda tillögu um það til umhverflsráðherra innan fjögurra vikna frá því að tillaga að aðalskipulagi barst henni. Skal tillagan rökstudd með greinargerð þar sem fram skal koma hvort form- eða efnisgallar séu á afgreiðslu sveitarstjómar eða gerð skipulagsins. Áður en ráðherra tekur ákvörðun um synjun eða frestun skal hann leita umsagnar sveitarstjómar. Ráðherra synjar eða staðfestir aðalskipulag skv. 4. mgr. Staðfest aðalskipulag skal auglýst í B-deild Stjómartíðinda. Slíkt aðalskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjóm, hlotið staðfestingu umhverfisráðherra og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Stefna aðalskipulags er bindandi við gerð deiliskipulags og útgáfu byggingar- og framkvæmdaleyfa. 33. gr. Frestun á gerð aðalskipulags.

89 15 Sveitarstjóm er heimilt að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og með samþykki ráðherra að fresta í allt að íjögur ár í senn gerð aðalskipulagsáætlunar fyrir ákveðið landsvæði ef óvissa eða ágreiningur ríkir um atriði sem geta hafí veruleg áhrif á framkvæmd skipulagsins. 34. gr. Agreiningur um aðalskipulag. Takist sveitarstjómum samliggjandi sveitarfélaga ekki að leysa ágreining um atriði sem samræma þarf í aðalskipulagi þeirra skal, að fhimkvæði sveitarfélaganna eða Skipulagsstofnunar, sérstakri nefiid falið að gera tillögu að skipulagi sem er sameiginlegt fyrir þessi sveitarfélög að því er ágreiningsatriðin varðar. Sveitarstjómir þær sem hlut eiga að máli skulu hver um sig skipa tvo menn í nefndina, en Skipulagsstofnun einn mann og skal hann vera formaður hennar. Skipulagsstofnun skal aðstoða nefndina eftir þörfum. Komist nefndin að sameiginlegri niðurstöðu skulu sveitarstjórnir sem hlut eiga að máli hver um sig auglýsa tillögu nefndarinnar sem aðalskipulagstillögu í samræmi við ákvæði 30. og 31. gr. Takist nefndinni ekki að komast að sameiginlegri niðurstöðu skal senda málið til úrskurðar ráðherra ásamt greinargerð nefndarinnar. Aðalskipulag hlutaðeigandi sveitarfélaga skal samræmt úrskurði ráðherra. 35. gr. Endurskoðun aðalskipulags. Þegar að loknum sveitarstjómarkosningum metur sveitarstjóm hvort ástæða sé til að endurskoða aðalskipulagið. Um málsmeðferð á endurskoðaðri áætlun fer sem um gerð nýs aðalskipulags væri að ræða. Ef niðurstaða sveitarstjómar er að aðalskipulagið þarfhist ekki endurskoðunar heldur það gildi sínu. 36. gr. Breytingar á aðalskipulagi. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfí breytingu á gildandi aðalskipulagi og fer þá um málsmeðferð eins og um gerð aðalskipulags sé að ræða. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á gildandi aðalskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv gr. og skal þá sveitarstjóm senda rökstudda tillögu um breytinguna til Skipulagsstofnunar. Niðurstaða sveitarstjómar skal auglýst. Við mat á því hvort breyting á aðalskipulagi geti talist óveruleg skal taka mið af því hvort hún hafí verulegar breytingar á landnotkun í for með sér, sé líkleg til að hafa mikil áhrif á einstaka aðila, eða hafa áhrif á stór svæði. Fallist Skipulagsstofnun á tillögu sveitarstjómar skal hún staðfesta tillöguna innan Qögurra vikna frá því tillagan barst henni og auglýsa hana í B-deild Stjómartíðinda. Fallist Skipulagsstofiiun ekki á að um óverulega breytingu sé að ræða skal hún tilkynna sveitarstjóm um það og fer þá um málsmeðferð eins og um gerð aðalskipulags sé að ræða. VIII. KAFLI Deiliskipulagsáætlanir. 37. gr. Deiliskipulag.

90 16 Deiliskipulag er skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags. í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Þegar ekki þarf að sækja um byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki skal leita eftir samþykki sveitarstjómar fyrir breytingum á mannvirki sem varða útlit bygginga og form á viðkomandi svæði. Deiliskipulag skal gera fyrir einstök svæði eða reiti þar sem framkvæmdir eru fyrirhugaðar og skal jafnan miða við að það taki til svæða sem mynda heildstæða einingu. Við gerð deiliskipulags skal byggt á stefnu aðalskipulags og hún útfærð fyrir viðkomandi svæði eða reit. Deiliskipulag skal setja fram á skipulagsuppdrætti ásamt skipulagsgreinargerð. í greinargerð deiliskipulags er forsendum þess lýst og sett fram stefna deiliskipulagsins og umhverfísmat áætlunarinnar. I greinargerðinni skal m.a. setja skipulagsskilmála í samræmi við stefhuna. Á skipulagsuppdrætti deiliskipulags skal setja fram þá stefnu sem kynnt er í skipulagsgreinargerð fyrir skipulagssvæðið að svo miklu leyti sem það getur átt við. Um gerð og framsetningu deiliskipulags gilda að öðru leyti ákvæði 12. gr. og ákvæði í skipulagsreglugerð. 38. gr. Abyrgð á gerð og afgreiðslu deiliskipulags. Sveitarstjóm ber ábyrgð á og annast gerð deiliskipulags. Landeigandi eða framkvæmdaraðili getur að fenginni heimild sveitarstjómar gert tillögu að deiliskipulagi eða breytingu á deiliskipulagi á sinn kostnað. Um kynningu, samráð, auglýsingu og samþykkt slíks deiliskipulags fer skv gr. 39. gr. Deiliskipulag á landi í einkaeign. Þegar land í einkaeign er gert að byggingarlóðum með deiliskipulagi að ósk landeiganda skal hann þegar framkvæmdir hefjast láta endurgjaldslaust af hendi við sveitarfélagið þá hluta landsins sem samkvæmt skipulaginu em ætlaðir til almannaþarfa, svo sem undir götur, leikvelli og opin svæði. Landeiganda er þó ekki skylt að láta af hendi með þessum hætti meira land en svarar þriðjungi af flatarmáli þeirra lóða er þannig verða byggingarhæfar. E f landnotkun er breytt fellur landið aftur til þess er lét það endurgjaldslaust af hendi og skulu landeigandi og sveitarstjóm semja um það í hvaða ástandi skila skuli landinu. Ákvæði þessarar greinar eiga ekki við um frístundabyggðasvæði þar sem sveitarfélag annast ekki gatnagerð eða aðrar sameiginlegar framkvæmdir og rekstur. 40. gr. Geró deiliskipulags, kynning og samráð. Þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst skal sveitarstjóm taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem fram kemur hvaða áherslur sveitarstjóm hafi við deiliskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyrirhugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum.

91 17 Vinni landeigandi eða framkvæmdaraðili að gerð deiliskipulags samkvæmt heimild sveitarstjómar skal hann taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu sem sveitarstjóm þarf að samþykkja áður en hún er kynnt. Leita skal umsagnar um lýsinguna hjá Skipulagsstofiiun og umsagnaraðilum og kynna fyrir almenningi. í skipulagsreglugerð er kveðið nánar á um lýsingu deiliskipulagsverkefnis og kynningu hennar. Sveitarstjóm er heimilt að falla frá gerð slíkrar lýsingar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggja fyrir í aðalskipulagi. Áður en tillaga að deiliskipulagi er tekin til afgreiðslu í sveitarstjóm skal tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum á almennum fúndi eða á annan fullnægjandi hátt. Skal kynningin auglýst með áberandi hætti. Sveitarstjóm er heimilt að falla frá slíkri kynningu ef allar meginforsendur liggja fyrir í aðalskipulagi. Að lokinni kynningu skal deiliskipulagstillagan lögð fyrir sveitarstjóm til afgreiðslu. 41. gr. Auglýsing og samþykkt deiliskipulags. Þegar sveitarstjóm hefúr samþykkt að auglýsa tillögu að deiliskipulagi skal hún auglýst á sama hátt og kveðið er á um varðandi auglýsingu aðalskipulags. Ef deiliskipulagstillaga tekur til svæðis sem liggur að mörkum aðliggjandi sveitarfélags skal tillagan kynnt sveitarstjóm þess sveitarfélags. Sé tillaga að deiliskipulagi ekki í samræmi við aðalskipulag skal samsvarandi aðalskipulagsbreyting auglýst áður eða samhliða. Að loknum auglýsingatíma getur sveitarstjóm samþykkt breytingu á aðalskipulagi og deiliskipulagi samhliða. Þegar frestur til athugasemda er liðinn skal sveitarstjóm taka tillöguna til umræðu að undangenginni umfjöllun skipulagsnefndar. í þeirri umfjöllun skal taka afstöðu til athugasemda sem borist hafa og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Ef engar athugasemdir eru gerðar við tillöguna er ekki skylt að taka hana aftur til umræðu í sveitarstjóm heldur skal senda hana Skipulagsstofnun. Hafi borist athugasemdir skal niðurstaða sveitarstjómar auglýst. Ákveði sveitarstjóm að breyta auglýstri tillögu í grundvallaratriðum skal hin breytta tillaga auglýst á nýjan leik skv. 1. mgr. 42. gr. Afgreiðsla deiliskipulags. Senda skal Skipulagsstofnun deiliskipulag sem samþykkt hefúr verið af sveitarstjóm ásamt athugasemdum og umsögnum um þær. Jafnframt skal sveitarstjóm senda þeim aðilum er athugasemdir gerðu umsögn sína um þær. Telji Skipulagsstofnun að form- eða efnisgallar séu á deiliskipulagi sem henni er sent skal hún koma athugasemdum sínum á framfæri við sveitarstjóm. Sveitarstjóm skal taka athugasemdimar til umræðu og gera nauðsynlegar breytingar. Birta skal auglýsingu um samþykkt deiliskipulag í B-deild Stjómartíðinda. 43. gr. Breytingar á deiliskipulagi. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi og skal þá fara um breytinguna eins og um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. og skal þá fara fram

92 18 grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víkur frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Við útgáfu framkvæmda- og byggingarleyfa getur sveitarstjóm heimilað að vikið sé frá ákvæði 2. mgr. þegar um svo óveruleg frávik er að ræða að hagsmunir nágranna skerðist í engu hvað varðar landnotkun, útsýni, skuggavarp eða innsýn. 44. gr. Grenndarkynning. Þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi þar sem deiliskipulag liggur ekki fyrir eða um er að ræða óverulega breytingu á deiliskipulagi skal skipulagsnefiid láta fara fram Grenndarkynning felst í því að skipulagsnefnd kynnir nágrönnum sem taldir eru geta átt hagsmuna að gæta skipulagstillöguna og gefur þeim kost á að tjá sig um hana innan tilskilins frests sem skal vera a.m.k. fjórar vikur. Að þeim fresti liðnum og þegar sveitarstjóm hefur afgreitt málið skal þeim sem tjáðu sig um það tilkynnt niðurstaða sveitarstjómar. Þegar um óverulega breytingu á deiliskipulagi er að ræða sendir sveitarstjóm Skipulagsstofnun samþykkta deiliskipulagsbreytingu. Skipulagsnefnd er heimilt að stytta tímabil grenndarkynningar ef þeir sem hagsmuna eiga að gæta, sbr. 1. mgr., hafa lýst skriflega yfir með áritun sinni á kynningargögn áður en ljórar vikur eru liðnar að þeir geri ekki athugasemdir við skipulagstillöguna eða hina leyfisskyldu framkvæmd. Skipulagsnefnd er heimilt að falla frá grenndarkynningu ef sýnt er fram á að breyting á deiliskipulagi eða leyfisskyld framkvæmd varði ekki hagsmuni annarra en sveitarfélagsins og/eða umsækjanda. Þegar um er að ræða óverulega breytingu á deiliskipulagi skal sveitarstjóm birta auglýsingu um samþykkt deiliskipulags í B-deild Stjómartíðinda. IX. KAFLI Skipulagsreglugerð, eignarnám, bætur o.fl. 45. gr. Skipulagsreglugerð. Umhverfisráðherra setur reglugerð, er nær til alls landsins, um gerð skipulagsáætlana að fengnum tillögum Skipulagsstofnunar og umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga. I skipulagsreglugerð skal kveðið nánar á um gerð skipulagsáætlana, um gerð lýsingar skipulagsverkefnis, um framsetningu og innihald skipulagsgreinargerða og skipulagsuppdrátta, svo sem skipulagsskilmála og kvaðir. Einnig skal kveðið á um

93 19 samráð og kynningu tillagna og afgreiðslu skipulagsáætlana. í skipulagsreglugerð skal skilgreina landnotkunarflokka. í skipulagsreglugerð skal kveðið á um öryggisforsendur og takmarkanir á landnotkun, t.d. vegna náttúmvár, vemdar, svo sem vatnsvemdar, eða mengunar. Þá skal sérstaklega kveðið á um aðgengi fyrir alla. í skipulagsreglugerð skal kveða nánar á um heimildir sveitarfélaga til að kveða á um útlit og form mannvirkja í skipulagsáætlunum. í skipulagsreglugerð skal kveða á um friðun eldri byggðar, trjágróður, girðingar og um auglýsingaskilti. í skipulagsreglugerð skulu vera ákvæði um starfshætti skipulagsnefnda, svæðisskipulagsnefnda og skipulagsfúlltrúa og annarra þeirra sem falin er gerð skipulagsáætlana. í skipulagsreglugerð skal kveða nánar á um framkvæmdaleyfi, svo sem hvaða framkvæmdir em háðar framkvæmdaleyfi, um gögn vegna umsókna um framkvæmdaleyfi og um útgáfú framkvæmdaleyfa. Þegar sérstaklega stendur á getur ráðherra að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og hlutaðeigandi sveitarstjómar veitt undanþágu frá einstökum greinum skipulagsreglugerðar. 46. gr. Mœlingar og kortagerð. Vinna skal skipulagsáætlanir á stafræna kortagmnna. Umráðamönnum lands og lóða er skylt að heimila för um landareign og uppsetningu mælipunkta vegna mælinga og leyfa að sett séu föst merki þar sem nauðsynlegt getur talist enda sé það ekki til ónæðis eða tjóns fyrir landeiganda. 47. gr. Landeignaskrá. Sveitarstjómir skulu láta gera skrá yfir allar jarðir, lönd og lóðir innan sveitarfélags í landeignaskrá sem skal vera hluti af Landskrá fasteigna. Skrá þessi skal hafa tilvísun í afmörkun og eignarhald í samræmi við þinglýstar heimildir. Gefa skal öllum götum, vegum og torgum í sveitarfélagi heiti sem skal þinglýsa. 48. gr. Skipting landa og lóða. Oheimilt er að skipta jörðum, löndum eða lóðum eða breyta landamerkjum og lóðamörkum nema samþykki sveitarstjómar komi til. Áður en sveitarstjóm veitir slíkt samþykki fyrir byggingarlóðir ákveður hún nafn götu og númer en aðrar afmarkaðar landareignir skulu hafa heiti til skrásetningar í landeignaskrá, sbr. 47. gr. Sveitarstjóm getur krafist þess af eigendum landa og jarða að gerður sé fullnægjandi hnitsettur uppdráttur af nýjum landamerkjum eða lóðamörkum til afnota fyrir landeignaskrá og þinglýsingarstjóra. 49. gr. Forkaupsréttur sveitarstjórna að fasteignum. Við gildistöku skipulagsáætlana samkvæmt lögum þessum eignast sveitarstjóm forkaupsrétt að fasteignum sem henni er nauðsynlegt að fá umráð yfir til þess að

94 20 framkvæma skipulag. Sveitarstjóm getur áskilið sér sérstakan forkaupsrétt að tilteknum fasteignum sem ekki falla undir 1. mgr. í þeim tilgangi að greiða fyrir áætlaðri þróun sveitarfélagsins. Samþykkt sveitarstjómar um slíkan forkaupsrétt skal hljóta staðfestingu ráðherra og skal hún birt í B- deild Stjómartíðinda. Eigendum fasteigna sem forkaupsréttur tekur til er skylt að bjóða sveitarstjóm að ganga inn í kaup fasteignanna við sölu. Innan fjögurra vikna frá því að sveitarstjóm er boðið að neyta forkaupsréttar skal hún segja til um hvort hún vill neyta réttarins eða ekki. Svari sveitarstjóm eigi boði eiganda fasteignar innan tilskilins frests skal líta svo á að forkaupsrétti sé hafnað. Ákvæði þessarar greinar raska ekki ákvæðum annarra laga um víðtækari forkaupsrétt sveitarfélaga. Um meðferð forkaupsréttarmála fer samkvæmt lögum nr. 22/ gr. Heimildir til eignarnáms. Ráðherra getur að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar veitt sveitarstjóm heimild til að taka eignamámi landsvæði, fasteignir og efnisnámur eða takmörkuð eignarréttindi að slíku innan sveitarfélagsins ef nauðsyn ber til vegna áætlaðrar þróunar sveitarfélagsins samkvæmt staðfestu aðalskipulagi. Sveitarstjóm er heimilt að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og á grundvelli gildandi deiliskipulags að taka eignamámi vegna framkvæmdar skipulagsins: 1. Fasteignir sem sveitarstjóm er samkvæmt skipulaginu nauðsynlegt að fá umráð yfir til almannaþarfa. 2. Lóð sem eigandi nýtir ekki á þann hátt sem gildandi deiliskipulag ákveður, enda sé liðinn frestur sem honum hefur verið settur til að byggja á lóðinni eða breyta nýtingu hennar. 3. Fasteign eða hluta fasteignar sem friðunar- eða hverfisvemdarákvæði taka til, enda sé eignamámið nauðsynlegt til að tryggja að markmið þeirra nái fram að ganga. 4. Fasteign eða hluta fasteignar á byggingarreit sem endurbyggja skal samkvæmt deiliskipulagi, enda hafi ekki náðst samkomulag við eiganda um þátt hans í endurbyggingunni og eignamám sé nauðsynlegt til að greiða fyrir henni. 5. Lóð eða lóðarhluta sem stendur í vegi fyrir nýrri lóðarskiptingu sem ákveðin er í deiliskipulagi. Eignamám er því aðeins heimilt að sveitarstjóm hafi áður með sannanlegum hætti leitast við að ná samningum við eigendur þeirra eigna eða réttinda sem hún hyggst taka eignamámi. Um framkvæmd eignamáms og ákvörðun um bætur fer eftir lögum nr. 11/1973. Bætur vegna eignamáms greiðast úr sveitarsjóði. 51. gr. Bætur vegna skipulags ogyfirtaka eigna. Nú veldur gildistaka skipulagsáætlana því að verðmæti fasteignar lækkar, nýtingarmöguleikar hennar skerðast frá því sem áður var heimilt eða að hún rýmar svo að hún nýtist ekki til sömu nota og áður og á þá sá sem sýnt getur fram á að hann verði fyrir tjóni af þessum sökum rétt á bótum úr sveitarsjóði eða ríkissjóði eftir atvikum vegna landsskipulagsáætlunar eða að sveitarsjóður leysi fasteignina til sín. Við ákvörðun bóta vegna skipulagsaðgerða skal taka tillit til þeirrar verðbreytingar

95 21 sem þær kunna að hafa í för með sér á viðkomandi eign. Við ákvörðun bóta skal m.a. miða við hvort nýtt skipulag hefur þegar áhrif á verðmæti eignarinnar eða síðar, hvaða kröfur eru gerðar um nýtingarhlutfall, húsahæðir, bifreiðastæði, leiksvæði bama og opin svæði að því er snertir sambærilegar eignir, svo og hvort skipulagið gerir afstöðu fasteignarinnar gagnvart götu hagstæðari eða óhagstæðari en áður var. Þá ber og að miða við þann arð sem eðlileg notkun eignarinnar gefur af sér. Sá sem telur sig eiga rétt á bótum eða krefst yfírtöku samkvæmt þessari grein skal senda kröfu sína til sveitarstjómar. Viðurkenni sveitarstjóm bótaskyldu skal hún annast um að dómkvaddir verði matsmenn til að ákveða bætur. Fallist sveitarstjóm á kröfú um yfírtöku skal matsnefnd eignamámsbóta falið að ákveða kaupverð. X. KAFLI Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála, þvingunarúrræði og viðurlög. 52. gr. Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála. Úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála kveður upp úrskurði í ágreiningsmálum um skipulags- og byggingarmál samkvæmt lögum þessum, lögum um mannvirki og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Jafnframt skal úrskurðamefndin kveða upp úrskurði í ágreiningsmálum sem henni er falið að skera úr um á grundvelli laga um mat á umhverfisáhrifúm. Umhverfisráðherra skipar fímm menn í úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála og jafnmarga til vara. Ekki skal þó skipa varamann formanns en nefndin skal tilnefna varaformann úr hópi nefndarmanna sem stýrir fundum nefndarinnar í forföllum formanns. Umhverfísráðherra skipar einn nefndarmanna án tilnefningar og skal hann vera forstöðumaður úrskurðamefndar og jafnframt formaður nefndarinnar. Formaður skal uppfylla starfsgengisskilyrði héraðsdómara. Hæstiréttur tilnefnir fjóra nefndarmenn og skal einn þeirra hafa lokið háskólaprófí á sviði skipulagsmála, annar í lögfræði, þriðji á sviði umhverfismála og fjórði á sviði byggingarmála. Nefndarmenn skulu skipaðir til fjögurra ára í senn nema formaður nefndarinnar sem jafnframt skal vera forstöðumaður úrskurðamefndar og hafa starfíð að aðalstarfi. Hann skal skipaður til fímm ára að undangenginni auglýsingu í samræmi við lög nr. 70/1996, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Varamenn skulu tilnefndir á sama hátt og uppfylla sömu hæfisskilyrði og aðalmenn. Forstöðumaður úrskurðamefhdar hefúr yfírstjóm hennar með höndum og ber ábyrgð á henni. Hann fer með fyrirsvar nefndarinnar út á við. Forstöðumaður ræður annað starfsfólk úrskurðamefiidar. Ráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um störf nefndarinnar, verkefni hennar, valdsvið og starfsskilyrði. Nefndinni er heimilt að kveðja sér til fúlltingis sérfróða aðila við úrskurð einstakra mála. Úrskurðir nefndarinnar eru fúllnaðarúrskurðir á stjómsýslustigi. Nefiidin skal kveða upp úrskurð svo fljótt sem auðið er og eigi síðar en þremur mánuðum eftir að henni berst mál í hendur. Við úrlausn einstaks máls skal nefndin að jafhaði skipuð formanni ásamt tveimur aðalmönnum eftir nánari ákvörðun formanns. Sé mál viðamikið skal nefndin íjalla um það fúllskipuð. Formaður ákveður í hvaða málum nefndin skuli skipuð fimm fulltrúum. Kæru til nefndarinnar sæta stjómvaldsákvarðanir stjómsýslu sveitarfélaga, nema annað sé sérstaklega tiltekið í lögum. Ákvarðanir sem ráðherra ber að lögum þessum að staðfesta sæta ekki kæru til nefndarinnar. Þeir einir geta skotið máli til

96 22 úrskurðamefndarinnar sem eiga lögvarða hagsmuni tengda hinni kærðu ákvörðun. Sé um að ræða ákvarðanir vegna framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifúm eiga umhverfisvemdar- og hagsmunasamtök sem vamarþing eiga á Islandi jafnfiramt sama rétt, enda séu félagsmenn samtakanna 30 eða fleiri og það samrýmist tilgangi samtakanna að gæta þeirra hagsmuna sem kæran lýtur að. Frestur til að skjóta máli til nefndarinnar er einn mánuður frá því að kæranda varð kunnugt, eða mátti vera kunnugt, um ákvörðun þá sem kæra á. Sé um að ræða ákvarðanir sem sæta opinberri birtingu telst kærufrestur frá birtingu ákvörðunar. Kærandi getur krafist úrskurðar um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. Komi fram krafa um slíkt skal úrskurðamefnd svo fljótt sem verða má kveða upp úrskurð um það atriði. Úrskurði um stöðvun framkvæmda ber sveitarstjóm að framfylgja þegar í stað, með aðstoð lögreglu ef með þarf. Um málsmeðferð fer að öðru leyti samkvæmt stjómsýslulögum, nr. 37/1993. Kostnaður vegna úrskurðamefhdar greiðist úr ríkissjóði. 53. gr. Framkvœmdir sem brjóta í bága við skipulag eða eru án leyfis. Ef framkvæmdaleyfisskyld framkvæmd er hafin án þess að framkvæmdaleyfi sé fengið fyrir henni, hún hafín með framkvæmdaleyfi sem brýtur í bága við skipulag eða ekki hefur verið leitað samþykkis sveitarstjómar skv. 2. mgr. 37. gr., skal skipulagsfúlltrúi stöðva slíkar framkvæmdir tafarlaust og leita staðfestingar sveitarstjómar. Ef framkvæmd er í ósamræmi við útgefið framkvæmdaleyfi eða skilyrði þess skal skipulagsfulltrúi stöðva framkvæmd þar til úr hefúr verið bætt og leita samþykkis sveitarstjómar. Ef skilyrði 1. og 2. mgr. eiga við getur skipulagsfúlltrúi krafist þess að hin ólöglega framkvæmd sé fjarlægð, jarðrask afmáð eða starfsemi hætt. Sinni framkvæmdaraðili ekki þeirri kröfú er heimilt að framkvæma slíkar aðgerðir á hans kostnað. E f þörf krefúr er lögreglu skylt að aðstoða skipulagsfúlltrúa við stöðvun framkvæmda. Láti sveitarstjóm hjá líða að stöðva framkvæmdir skv. 1. og 2. mgr. getur Skipulagsstofnun, að tilskildum fresti sem stofnunin veitir sveitarstjóm, látið stöðva framkvæmd og íjarlægja á kostnað eiganda framkvæmdar eða stöðvað framkvæmd þar til úr hefúr verið bætt. 54. gr. Dagsektir. Sveitarstjóm er heimilt að beita dagsektum til að knýja menn til framkvæmda á ráðstöfúnum sem þeim er skylt að hlutast til um samkvæmt lögum þessum og reglugerðum samkvæmt þeim eða láta af atferli sem er ólögmætt. Sinni aðili ekki fyrirmælum sveitarstjómar innan þess frests sem hún setur getur sveitarstjóm ákveðið dagsektir þar til úr verður bætt. Hámark dagsekta er kr. Dagsektir renna i sveitarsjóð. Sveitarstjóm getur látið vinna verk, sem hún hefúr lagt fyrir að unnið skyldi, á kostnað þess sem vanrækt hefur að vinna verkið. Dagsektir og kostnað skv. 1. og 2. mgr. má innheimta með fjámámi. 55. gr. Refsiábyrgð.

97 23 Brot gegn lögum þessum og reglugerðum settum samkvæmt þeim varða sektum eða fangelsi allt að 2 árum nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum. 56. gr. Gildistaka. Lög þessi öðlast gildi 1. janúar Frá sama tíma falla úr gildi skipulags- og byggingarlög, nr. 73/1997, með síðari breytingum. 57. gr. Breytingar á öðrum lögum. 1. í stað orðanna skipulags- og byggingarlög í 2. mgr. 6. gr. laga nr. 64/1994, um vemd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum, kemur: skipulagslög. 2. í stað orðanna skipulags- og byggingarlög í 3. mgr. 1. gr. laga nr. 57/1998, um rannsóknir og nýtingu á auðlindum í jörðu, kemur: skipulagslög. 3. Eftirfarandi breytingar verða á lögum nr. 44/1999, um náttúruvemd: a. í stað orðanna sbr. 27. og 43. gr. skipulags- og byggingarlaga, nr. 73/1997 í 2. mgr. 37. gr. laganna kemur: sbr. skipulagslög og lög um mannvirki. b. í stað orðanna skipulags- og byggingarlaga, nr. 73/1997 í 46. gr. laganna kemur: skipulagslaga. c. í stað orðanna sbr. 27. gr. skipulags- og byggingarlaga, nr. 73/1997 í 2. mgr. 47. gr. laganna kemur: sbr. skipulagslög. d. í stað orðanna 27. gr. skipuiags- og byggingarlaga, nr. 73/1997 í 1. mgr. ákvæðis til bráðabirgða IV í lögunum kemur: 13. gr. skipulagslaga. 4. Eftirfarandi breytingar verða á lögum nr. 106/2000, um mat á umhverfísáhrifum: a. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í e-lið 3. gr. laganna kemur: skipulagslögum og lögum um mannvirki. b. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 1. mgr. 15. gr. laganna kemur: skipulagslögum og lögum um mannvirki. c. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 2. mgr. 15. gr. laganna kemur: skipulagslögum. d. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 1. mgr. 17. gr. laganna kemur: skipulagslögum. 5. Eftirfarandi breytingar verða á jarðalögum, nr. 81/2004: a. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 21. mgr. 2. gr. og 2. mgr. 7. gr. laganna kemur: skipulagslögum. b. í stað orðanna skipulags- og byggingarlaga í 2. mgr. 3. gr. og 2. mgr. 34. gr. laganna kemur: skipulagslaga. 6. í stað orðanna skipulags- og byggingarlaga í 2. mgr. 3. gr. laga nr. 85/2005, um vemdun Þingvallavatns og vatnasviðs þess, kemur: skipulagslaga og laga um mannvirki. 7. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum, nr. 73/1997 í 1. mgr. 33. gr. laga nr. 61/2006, um lax- og silungsveiði, kemur: skipulagslögum og lögum um mannvirki. 8. í stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 3. mgr. 2. gr. laga nr. 106/1999, um Byggðastofnun, kemur: skipulagslögum. 9. I stað orðanna skipulags- og byggingarlögum í 2. mgr. 28. gr. vegalaga, nr. 80/2007, kemur: skipulagslögum. Ákvæði til bráðabirgða.

98 HÚNAVATNSHREPPUR Hánavöllum, 541 Blönduós Netfang: Sími: / Alþingi Erindi nr. Þ /3 6 //W homudagur /23 Qootf Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, þskj mál. Húnavöllum 6. mars I síðustu málsgrein 10. gr. frumvarpsins um landsskipulagsáætlun, segir eíitirfarandi: Landsskipulagsáœtlun sem felur í sér stefnu um landnotkun er bindandi við gerð skipulags samkvœmt lögum þessum og skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við áætlunina við nœstu endurskoðun aðalskipulags sveitarfélagsins en þó eigi síðar en innan fjögurra ára frá samþykkt hennar. Hreppsnefnd Húnavatnshrepps gerir athugasemd við það að hér virðist eiga að taka skipulagsvaldið af sveitarfélogunum og færa til ráðherra. í 4. grein frumvarpsins um Skipulagsstofnun og hlutverk hennar, segir eftirfarandi: a. að hafa eftirlit með framkvœmd laga þessara og reglugerða sem settar eru samkvœmt þeim. e. að láta í té umsagnir um ágreiningsmál á sviði skipulagsmála. i. að framfylgja ákvæðum laga um mat á umhverfisáfrifum gr. frumvarpsins um málsmeðferð landsskipulags kemur fram í fyrstu málsgrein, að Skipulagsstofnun sé falið að vinna drög að landsskipulagsáœtlun. Hreppsnefnd Húnavatnshrepps gerir athugasemd við það að hér sé verið að færa Skipulagsstofnun óþarflega mikið vald, að stofnunin sé bæði að vinna í skipulagsgerð og hafa eftirlit með og úrskurða í eigin gjðrðum. Ekki verður annað séð en þetta veiki skipulagsvald sveitarfélaga og geri þeim erfiðara fyrir að framfylgja sínum áherslum í skipulagsmálum, séu þær áherslur á einhvern hátt andstæöar Skipulagsstofnun. Ofanrituðu er hér með komið á framfæri. Með bestu kveðju, F.h. Húnavatnshrepps

99 HÚSAFRIÐUNARNEFND RÍKISINS Alþingi Erindi m Þ komudagur Nefiidasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík 10. apríl 2008 Erindi: Frumvarp til skipulagslaga, 374. mál - umsögn Gerð er alvarleg athugasemd við það að 5. mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga 73/1997, þar sem kveðið er á um gerð húsakannana, er fellt brott í fyrirliggjandi frumvarpi til skipulagslaga. Það er skýrt með því að ákvæðið sé óljóst og því erfitt í framkvæmd og að Húsafriðunamefiid sé að endurskoða leiðbeiningar um deiliskipulag og húsakönnun tengdri því, sbr athugasemdir með lagaírumvarpi um VI kafla, 37. gr. Á það er alls ekki fallist að umrætt ákvæði sé óljóst. Sveitarstjómir hafa í samræmi við ákvæðið látið vinna húsakannanir sem eru grundvöllur fyrir upplýstri ákvarðanatöku varðandi framtíð byggðar og þvi einn mikilvægasti lykillinn að góðri aðal- og deiliskipulagsvinnu. Húsakönnun er sjónlistarleg og byggingarlistarleg skoðun, könnun, greining, úttekt, mat og skráning bæjarumhverfis og einstakra húsa. Könnunin tekur yfirleitt til sveitarfélagsins alls þannig að yfírsýn fæst yfir bæi, bæjarhluta, þéttbýlismyndun og hús í þéttbýli og dreifbýli. Tilgangur bæjaog húsakannana er sá að tryggja að ákvarðanir sem varða breytingar á byggð eða einstökum húsum séu teknar með þekkingu á því gildi sem þau hafa fyrir umhverfi, sögu og byggingarlist. Það skal tekið skýrt fram að Húsafriðunamefhd er ekki að vinna leiðbeiningar um deiliskipulag í eldri hverfum og er því rangt farið með það atriði í athugasemdum með lagafrumvarpinu. Húsafriðunamefhd hefur gefið út leiðbeiningarit um gerð húsakannana til að auðvelda sveitarstjómum og þeim sem vinna húsakannanir sína vinnu auk þess sem vinnubrögð verða samræmd. Húsafriðunarnefnd skorar hér með á háttvirt Alþingi að fella 5.mgr. 23. gr. skipulags- og byggingarlaga ekki brott í nýjum skipulagslögum. Virðingarfyllst, f.h. Húsafriðunamefndar SUÐURGATA REYKJAVÍK SÍMI FAX NETFANG: husafridun@ husafridun.is

100 Alþingi EnZnnP *Sj3l* komudagur IH-8.0-Oo^ Heiðraða umhverfisnefiid Húsafriðunamefhd og Skipulagsstofhun hafa haft samvinnu um orðalag vegna ákvæðis um gerð húsakannana í 37.gr. firumvarps um skipulagsmál. Veena tímafrests hefiir Skipulagsstofhun þegar sent inn athugasemdir um frumvarpið en eftirfarandi er sameiginleg tillaga þessara stofhana um orðalag og er send til umhverfisnefhdar með vitund Skipulagsstofhunar: Þegar unnið er deiliskipulag íþegar byggðu hverfi skal gerð húsakönnun sem lögð skal til grundvallar á mati á varðveislugildi einstakra bygginga og svipmóti byggðar, sem höfð skal til hliðsjónar við gerð tillögunnar. Virðingarfyllst, Nikulás Úlfar Nfásson forstöðumaður húsafriðunamefhdar. Afrit sent: Skipulagsstofnun Suðurgata Reykjavík Sími Fax

101 Alþingi Nefndarsvið Alþingis, Austurstræti Reykjavík Hvalfjarðarsveit Innrimel Akranes S ím i: Fax : Kt S. 1/ /IBE Frumvörp til laga frá Umverfisnefnd Alþingis. Á 45. fundir sveitarstjórnar Hvalfjarðarsveitar sem haldinn var 15. apríl voru eftirtalin frumvörp lögð fram til umsagnar. Skipulagslög, 374.mál, Mannvirki 375 mál. og Brunavarnir 376 mál. Eftirfarandir bókun var gerð liður, frumvarp til laga um mannvirki. Formanni og skipulags- og byggingarfulltrúa falið að undirbúa umsögn. Oddviti lagði fram umsögn nefndarinnar, þar sem gerðar eru athugasemdir við nokkrar greinar frumvarpsins. Sveitarstjórn samþykkir umsögn nefndarinnar liður, frumvarp til laga um skipulagslög. Formanni og skipulags- og byggingarfulltrúa falið að undirbúa umsögn. Oddviti lagði fram umsögn nefndarinnar, þarsem gerðareru athugasemdir við nokkrar greinar frumvarpsins. Sveitarstjórn samþykkir umsögn nefndarinnar liður, frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir. Formanni og skipulags- og byggingarfulltrúa falið að undirbúa umsögn. Oddviti lagði fram umsögn nefndarinnar, þarsem gerðareru athugasemdir við 9. og 12. gr. Frumvarpsins, Sveitarstjórn samþykkir umsögn nefndarinnar. Umsagnir eru hjálagðar. Þetta tilkynnist hér með. ingabirna@hvalfjardarsveit.is

102 Skipulags og byggingamefnd HVALFJARÐAR SVEIT Umsdgn skipulags og byggingarnefndar Hvalfjarðarsveitar um frumvarp til skipulagslaga. Sveitarstjóm Hvalfjarðarsveitar óskaði eftir því að skipulags og byggmgamefiid Hvalíjarðarsveitar gaefi umsögn um framangreint lagafrumvarp. Neftidin fól formanni og skipulags og byggingarfulltrúa að gera viðkomandi umsögn til sveitarstjóraar. Aimeont ber að fagna þeirri viðleitni sem fram kemur í frumvarpinu að gera skipulagsvinnuna skilvirkari og stytta þann tíma sem ferli skipulagsvinnu hefur veríð miðað við núgildandi lagaumhverfí. III. Kafli. Landsskipolag. 10. erein. Landskimilaqsáœtlun. Landsskipulags hugmyndin er jákvæð til samræmingar á ýmsum þáttum skipulags sem varða almarmahagsmuni, s.s samgöngur, nittúruvemd, byggðastefíia o.fl. Skilgreina þarf bctor í frumvarpinu til bvaða þátta Umdsskipulagsáœthinin nbr. Aðkcma sveitarfélags að landsskipulagsáætlun fyrír viðkomandi svæði er nokkuð óljós en nauðsynlegt er áætlunin sc unnin í samstarg við viðkomandi sveitarfélag en ekki að eingðngu sé leitað umsagnar eflir að skipulag hefur veríð unnið. 11. f?rein Málsmeðferð. í þessari grein er ekki gert ráð fyrír beinu saraiáði við einstök sveitarfélög heldur munu þau eingöngu hafa umsögn um áætlunina ef skipulagið varðar þau sérstaklega. Orein þessi ficrir skipulagsmál í átt að ákveðinni miðstýringu sem getur valdið átökum um landnýtingu í framtíðinni milli ríkisvaldsins og sveitarfélaga. 21. srein Svœðisskimdas. Það er jákvaett að svæðisskipulagjð sé skilgreint á þann hátt að það nái aðeins til þeirra þátta sem varða sazneigiulegra hagsmuna viðkomasdi svdtarféiaga. Nánar þyrftí að skilgreina til hveira þátta skipíag?ð hitgsanlega naer til.

103 Skipulags og byggingame&d 36. srein Brevtimar á aðalskidulavi. í þessari grein þyrfti að koma fram skýrari skilgreining á muninum á verulegri og óverulegri breylingu á aðalskipulagi. 43. pvin. í þessari grein cr einnig þörf á nánari skilgreiningu á muninum á verulegri og óverulegri breytingu deiliskipulags. Ekki eru gerðar frekari athugasemdir. Hval^arðarsveit 11. apríl 2008 fh. skipulags- og byggingamefiidar. Skúli Lýðsson Skipulags- og byggingarfulltrúi Hvalfjarðarsveitar.

104 HVERAGERÐISBÆR Nefndasvið Alþingis Austurstræði Reykjavík Hveragerði 26. mars 2008 Efni: umsögn um frumvarp til laga um skipulagslög. lög um mannvirki og lög um brunavarnir. Á fundi bæjarráðs Hveragerðisbæjar þann 6. mars var ofangreint erindi tekið fyrir og afgreitt með eftirfarandi hætti: Bœjarstjóra falið að koma á framfœri við Alþingi athugasemdum Hveragerðisbœjar varðandi frumvörpin og þá sérstaklega það ójafhrœði sem nú ríkir milli sveitarfélaga um ráðstöfun fjármuna úr Skipulagssjóði en samkvœmt frumvarpsdrögunum verður engin breyting á því. í drögum að nýjum skipulagslögum, 374. mál, heildarlög, segir orðrétt: 17. gr. Skipulagsgjald. Til að standa straum a f kostnaði við gerð aðal- og svœðisskipulagsáœtlana og þróunarverkefna sem nýtast sveitarfélögum við gerð skipulagsáœtlana skal innheimt í ríkissjóð sérstakt gjald a f mannvirkjum er nefnist skipulagsgjald. Skipulagsgjald rennur i Skipulagssjóð. Skipulagsstofnun annast vörslu sjóðsins og greiðslur úr honum. Sjóðurinn skal vera óháður fjárhagslegum rekstri stofnunarinnar. A f nýbyggingum, sem virtar eru til brunabóta, skal greiða skipulagsgjald í eitt skipti sem nemur 0,3% a f brunabótamati hverrar húseignar. Nýbygging telst hvert nýreist hús sem virt er til brunabóta, svo og viðbyggingar við eldra hús e f virðingarverð hinnar nýju viðbyggingar nemur a.m.k. l/5 verðs eldra hússins. Skipulagsgjald fellur í gjalddaga þegar virðingargjörð hefur farið fram og Fasteignamat ríkisins hefur tilkynnt hana til innheimtumanns ríkissjóðs. Því fylgir lögveð í eigninni og gengur það fyrir öllum öðrum veðkröfum er á henni hvíla. Innheimta má gjaldið með fjárnámi. Sýslumaður skal innheimta skipulagsgjald a f gjaldskyldum mannvirkjum í lögsagnarumdœmi sínu. í Reykjavík skal tollstjóri annast innheimtuna. Skipulagsgjald innheimtist samkvæmt fyrirmœlum frá Fasteignamati ríkisins. Ráðherra setur í reglugerð nánari ákvœði um álagningu, innheimtu og ráðstöfun gjalds þessa. Sunnumörk 2, 810 Hveragerði - Sími Bréfasími Netfang hve@hveragerdi.is - Veffang - Kennitala

105 18. gr. Greiðsla kostnaðar vegna skipulagsvinnu. Kostnaður við gerð skipulagsáœtlana greiðist sem hér segir Hv 1 1. Kostnaður við gerð landsskipulagsáœtlunar greiðist a f ríkissjóði 2. Kostnaður við gerð svœðisskipulags greiðist til helminga a f Skipulagssjóði og hlutaðeigandi sveitarfélögum samkvæmt samningi Skipulagsstofnunar og svæðisskipulagsnefndar. 3. Sveitarfélög geta fengið greiddan allt að helmingi kostnaðar við gerð eða endurskoðun aðalskipulags úr Skipulagssjóði. Þar sem aðstæður eru sérstakar, t.d. efþörf er á övenju umfangsmikilli skipulagsvinnu ífámennu sveitarfélagi, er unnt að semja um hœrri kostnaðarhlutdeild. 4. Sveitarfélag sem ekki fœ r framlag úr Skipulagssjóði skv. 3. tölul. fœ r helming innheimtra skipulagsgjalda ísveitarfélaginu yfirfærðan árlega úr Skipulagssjóðu 5. Kostnaður við gerð deiliskipulags greiðist úr sveitarsjóði, sbr. þó 2. mgr. 38. gr- 6. Kostnaður við gerð grunnkorta sem nauðsynleg eru vegna svæðis- og aðálskipulags skiptist til helminga milli Skipulagssjóðs og hlutaðeigandi sveitarfélags nema iþeim sveitarfélögum sem árlega fá endurgreiddan helming innheimtra skipulagsgjalda, sbr. 4. tölul. Undanfarið ár hefur Hvergerðisbær sótt það fast að fá greiddan helming innheimts skipulagsgjalds í bæjarfélaginu sem er sama fyrirkomulag og sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu hafa ásamt Akureyri. Það hefur verið skilningur bæjarstjómar Hveragerðisbæjar að í gildandi lögum sé skýr heimild til að samþykkja beiðni Hveragerðisbæjar eins og fordæmi er fyrir að hafi verið gert gagnvart sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu og á Akureyri. Ennfremur hefur verið bent á að svo virðist sem jafnræði sé ekki viðhafit gagnvart sveitarfélögum varðandi ákvörðun Skipulagsstofnunar í þessum málum þar sem sum sveitarfélög virðast geta fengið helming skipulagsgjalda í sinn hlut en önnur ekki. Fyrir þeirri mismunun eru engin haldbær rök. Undirrituð bendir á að jafnræðisregla stjómsýsluréttar er sett fram með þeim hætti í 11. gr. stjómsýslulaga, nr. 37/1993, að við úrlausn máls skuli stjómvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Skipulagsstofiiun hefur ítrekað hafnað beiðni okkar um með vísun í gildandi lög. Undirrituð fær ekki séð að í svörum Skipulagsstofnunar sé tekið tillit til lagatextans eins og hann er í gildandi lögum eða j afnræðisreglu stj ómsýsiulaganna. Það er afar mikilvægt að við endurskoðun skipulagslaga séu tekin af öll tvímæli um framkvæmd laganna og því nauðsynlegt að orða lagatextann með þeim hætti að Skipulagsstofnun geti farið eftir honum. Mikilvægt er að fyllsta jafnræðis sé ávallt gætt við lagasetningu og framkvæmd laga, í þessu máli hefur þess ekki verið gætt og því afar mikilvægt að úr því verði bætt nú þegar Sunnumörk 2, 810 Hveragerði - Sími Bréfasimi Netfang hve@hveragerdi.is - Veffang - Kennitala

106 ,ÆÍ. Til umhverfísnefndar Alþingis komudagur / 1 W. cioo% Undirrituð óskar að koma á framfæri eftirfarandi athugasemd vegna frumvarps til skipulagslaga, á þingskjali nr. 616, mál nr. 374: Við 2. mgr. 12. gr. IV kafla, þar sem kveðið er á um stefiiu varðandi landnotkun og byggðaþróun, á eftir orðunum vatnsvemd, samgöngur komi eldvamir í skóglendi á undan orðunum o.fl. Málsgreinin hljóðar þá svona: í skipulagsáætlunum er mörkuð stefiia um landnotkun og byggðaþróun. Þar eru sett fram stefhumið um einstaka þætti varðandi íbúðarbyggð, fristundabyggð, atvinnusvæði, náttúruvemd, vatnsvemd, samgöngur, eldvamir í skóglendi o.fl., í samræmi við markmið laga þessara. Greinargerð: Árið 2007 var haldið upp á 100 ára afmæli skógræktar á íslandi, en á undanfomum tveimur áratugum hefiar skógrækt aukist á landsvísu, einkum í kjölfar laga um landshlutaverkefiii í skógrækt þar sem segir að í hveiju landshlutaverkefiii skal stefiit að ræktun skóga á að minnsta kosti 5% af flatarmáli láglendis neðan 400 m yfir sjávarmáli (lög 95/2006). Við aukna skógrækt hafa skapast nýjar aðstæður varðandi eldhættu. Nauðsynlegt er að huga að þessari vá með þvi að gera ráð fyrir eldvömum í skóglendi sem hluta skipulagsáætlana, enda er það meðal markmiða skv. 1. gr. frv. að lögin skuli stuðla að því að þróun byggðar og landnotkunar á landinu öllu verði í samræmi við skipulagsáætlanir þar sem efiiahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfir landsmanna, heilbrigði þeirra og öryggi er haft að leiðarljósi Samkvæmt upplýsingum frá Almannavömum (áhættugreining) er litið svo á að skógareldar falli undir náttúruvá. Það er því orðið tímabært að litið sé til þessa áhættuþáttar við áætlanagerð, bæði í væntanlegri/væntanlegum landsáætlun(um) sem eru nýmæli í frumvarpinu og í skipulagsáætlunum sveitarfélaga, sem og í landshlutaáætlimum um skógrækt, í þjóðskógum landsins og e.t.v. víðar. Virðingarfyllst, K. Hulda Guðmundsdóttir, skógarbóndi Fitjum, Skorradal.

107 E r in d in n Þ t e S þ 'X lt! k o m u d a g u r 3.L V. Q KÓPAVOGSBÆ R Fannborg Kópavogur Sími: Fax: Nefiidarsvið Alþingis Bt. Kjartan Ólafsson Austurstræti Reykjavík Kópavogi, 17. apríl / G M Efni: Umsögn Kópavogsbæjar um frum varp til skipulagslaga, mál nr Með vísan til erindis umhverfísnefndar Alþingis frá 26. febrúar s.l. var á fundi bæjarráðs Kópavogs 16. apríl sl. samþykkti tillaga undirritaðra að umsögn Kópavogsbæjar vegna frumvarps til mannvirkjalaga. Er umsögnin dags. 26. mars Kópavogsbær leggur til að gerðar verði breytingar á frumvarpinu í samræmi við neðangreindar athugasemdir og ábendingar: Athueasemdir við III. Kafla - Landsskipulag í 10. og 11. gr. frumvarpsins er fjallað um Landsskipulag. Með landsskipulagi er mörkuð stefiia stjómvalda í skipulagssmálum sem varða almannahagsmuni. Gerð landsskipulags er ekki á hendi sveitarfélaganna líkt og svæðis-, aðal- og deiliskipulag, heldur ráðherra og Skipulagsstofnunnar. Ráðherra er ekki skylt að hafa samráð við sveitarfélögin við gerð slíks skipulags, heldur aðeins hluteigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Umsögn: Gerð landsskipulags hefur verulega áhrif á hagsmuni sveitarfélags og með því er mörkuð stefna í skipulagsmálum og landnotkun. Slíkt skipulag getur bundið hendur sveitarfélags um framtíðar þróun þess. Kópavogsbœr gerir verulegar athugasemdir við að slíkt skipulagsstig sé á hendi ráðherra og skipulagsstofnunnar, en ekki á hendi sveitarfélagsins sjálfs. Akvœðið skerðir verulega sjálfákvörðunarrétt sveitarfélaganna í landinu. Kópavogsbœr gerir jafhframt verulegar athugasemdir við að ráðherra œtlar sér slíkt vald án nokkurs samráðs við viðkomandi sveitarfélag. Athueasemdir við VI. Kafla - Svæðisskipulaesáætlanir. Lagt er til að gerðar verði breytingar á ákvæðum kaflans hvað varðar svæðisskipulagsnefnd og vegna breytinga á svæðisskipulagi Með eldri lögum var ekki eytt óvissu sem upp getur komið þegar ágreiningur rís við breytingar á svæðisskipulagi. Breytingar á svæðisskipulagi höfuðborgasvæðissins eru í dag alfarið háðar samþykki allra sveitarfélaga sem aðilar eru að skipulaginu. Þetta þýðir að eitt sveitarfélag getur greitt atkvæði gegn breytingum hjá öðru á grundvelli ómálefiialegra

108 og annarlega sjónarmiða. í þessu sambandi er vert að benda á að samkeppni er á milli sveitarfélaganna á höfuðborgasvæðinu um uppbyggingu, íbúa og fyrirtæki. Það er því mjög óeðlilegt að framtíðarþróun eins sveitarfélags geti strandað á mótmælum eða atkvæði frá öðru sveitarfélagi. Það er því mjög mikilvægt að gerðar verði breytingar í frumvarpinu í þá veru að sveitarfélag sé ekki alfarið háð einróma samþykki allra sveitarfélaga sem aðild eiga að svæðisskipulaginu vegna breytinga á því. Lagt er því til að settar verði reglur sem taki á ágreiningi á svæðisskipulagsstigi og um afl atkvæða vegna breytinga eða endurskoðunar á svæðisskipulagi höfuðborgasvæðissins. Athueasemdir við 52. gr. - úrskurðamefnd skipulaes og bvggingarmála. Kópavogsbær leggur til að gerðar verði breytingar á 52. gr. frumveirpsins til samræmis við ákvæði dönsku laganna. í 52. gr. frumvarpsins er fjallað um úrskurðamefhd skipulags- og byggingarmála. Hlutverk úrskurðamefndar skipulags- og byggingarmála er að kveða upp úrskurði í ágreiningsmálum um skipulags og byggingarmál. Gífurlegar annir hafa verið hjá nefiidinni undanfarin ár og hefur það komið verulega niður á málshraða við afgreiðslu kærumála. Mikill fjöldi af kærum berast nefndinni sem vísað er frá eða þeim er hafnað þar sem þær heyra ekki undir nefhdina, þær eru ekki kæranlegar, þær berast of seint eða vegna annarra ástæðna. Ekki er óalgengt að fleiri en ein slík kæra berist nefhdinni fiá sama aðila. Mikil vinna felst í afgreiðslu þessara mála og er hún auk þess mjög kostnaðarsöm. Það er mat Kópavogsbæjar að auka megi skilvirkni úrskurðamefndarinnar með því að sett verði ákvæði um málskotsgjald eða kærugjald líkt og í dönsku löggjöfinni. Með málskotsgjaldi er átt við hæfilegt kærugjald sem kærandi greiðir við framlagningu á kæru. Ef úrskurðamefndin fellst á kæru kæranda fær kærandi gjaldið endurgreitt. Ef kröfum kæranda er hinsvegar hafnað eða þeim er vísað frá er kærugjaldið ekki endurgreitt. Slík gjaldtaka myndi leiða til þess að kærur sem eiga sér litla stoð myndi fækka og málshraði myndi aukast við afgreiðslu annarra mála hjá nefridinni. Slíka gjaldtöku er að finna hjá dönsku úrskurðamefhdinni samanber meðfylgjandi samþykktir nr. BEK / Gjaldtakan hjá dönsku úrskurðamefhdinni var tekin upp eftir gildistöku laganna og varð reynsla þeirra sú að málum í ákveðnum málaflokkum fækkaði töluvert hjá nefndinni. Samskonar málskotsgjald/gjaldtöku má finna hjá öðrum úrskurðamefiidum, t.d. úrskurðamefnd í vátryggingarmálum, úrskurðamefiid um viðskipti við fjármálafyrirtæki og fleiri nefiidum. Með vísan til þess sem að framan er rakið leggur sveitarfélagið til að sett verði ákvæði í 52. gr. frumvarpsins um málskotsgjald/kærugjald til úrskurðamefndarinnar og að slíku kærugjaldi sé stillt í hóf.

109 Saxnkvæmt 6. mgr. 52. gr. frumvarpsins er kveðið á um að kærandi getur krafist þess að úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála úrskurði um að framkvæmdir skulu stöðvaðar til bráðabirgða séu þær hafnar eða yfirvofandi. í þessu felst að samhliða kæru á stjómvaldsákvörðun er jafiiframt unnt að krefjast þess að framkvæmdir verði stöðvaðar. Stöðvun framkvæmda má leggja að jöfnu við lögbannsaðgerð samkvæmt lögum nr. 31/1990. Samkvæmt 24. gr. 1. nr. 31/1990 er lögbann skilgreint svo: lögbann má leggja við byrjaðri eða yfirvofandi athöfii einstaklings eða fyrirsvarsmanns félags eða stofnunar ef gerðarbeiðandi sannar eða gerir sennilegt að athöfnin brjóti eða muni bijóta gegn lögvörðum rétti hans, að gerðarþoli hafi þegar hafist handa vun athöfnina eða muni gera það og að réttindi hans muni fara forgörðum eða verða fyrir teljandi spjöllum verði hann knúinn til að bíða dóms um þau. Með vísan til ákvæðisins er ljóst að hér er um að ræða samskonar aðgerðir sem hafa sömu réttaráhrif. Það er að með stöðvun framkvæmda sem og lögbanni eru aðgerðir sem fyrirhugaðar eru stöðvaðar með stjómvaldsfyrirmælum. Samkvæmt lögum um lögbann og kyrrsetningu nr. 31/1990 er gerð krafa um tryggingu úr hendi lögbannsbeiðanda vegna hugsanlegs tjóns sem hlýst af lögbannsaðgerð. Sambærilegt ákvæði er ekki að finna í fyrirliggjandi frumvarpi til skipulagslaga. Ljóst er að stöðvun framkvæmda af hálfu úrskurðamefhdar getur leitt til verulegs tjóns fyrir fiamkvæmdaraðila. Það er því mat Kópavogsbæjar að samræmi skuli vera í löggjöf um framangreindar valdheimildir í ljósi réttaráhrifa. Með vísan til þess er það lagt til af hálfu sveitarfélagsins að sett verði í frumvarpið, ákvæði um tryggingargjald vegna stöðvunar framkvæmda. Ekki eru gerðar frekari athugasemdir við frumvarpið. Virðingarfyllst. f.h. Kópavogsbæjar Sviðsstjóri Meðfylgjandi gögn: 1. samþykktir fyrir dönsku úrskurðaraeíhdina. 2. upplýsingar af heimasíðu um gjaldtöku dönsku úrskurðameíndarinnar. 3. samþykktir fyrir úrskurðamefnd í vátryggingarmálum. 4. samþykktir fyrir úrskurðamefnd um viðskipti við flármálafyrirtæki.

110 retsinformation.dk - BGK nr 950 tf 16/09/2004 Page 1 o f1 I af H4/99/MM bwi fumc takat Bekendtgardse om gebýr for Indbrlngelse af klager for Naturklagenævnet 1 medfcr af S 7? I lcw om namfaetkytmfce, Jf Iwfaeto nr. 8W af 18. <u»jst 2004, 401W am rfetoffer,jí. kmtakandtgikinnr.6t6aria. auju*2004,f 541kwomptonfcegnlng,Jf. kwbetandtgarelse nr, 883 af l& august2004, $ 131lov om kolailllbiier, jf. kw nr. 476 af 7. juni 2001, $ 49a I Iwom beskyttelse af de rdre koge l Ttndenranken, jt kjvbekentta*relse rir. 885 af 1*. august 2004, samt S 45, stk. 1, rr. 1 í lov om sfcove, jr. tov nr. 453 af 9. )Unl 2004, fastseettes: 1 1. For böandlng Jf hcrundcrannodnin(«r Nh gow bgim, der mtmngesferniturllbginiavnet balalatt gebyr pt SOO kr., slrrent Mkgen vedrwafbxlm rl madfkr tl IMgnfe lova alar nglar umedt med hlnmrnh i dace love: 1) kovom neturbeslcfltelae. 2)iovofn ristofer. 3) Lov om phfttagninp. 4j lov om hokwttiaw. 5} lov om tattyftelfle«r<fe Y&* toge I t»ndemw9ta«ri, 6J Lovomjl^w &. indgtatflet«uagar ðversa<i*teari)m«liero0)tfwesetgel>yrpa 500 kr. förlmrsetatiendlg Kbgcskrtvebe. * t í. UMMt Jtk. 1 bauik Ikte g «r «or Uagar a/it líacwngaíootter eiter naortemtyoemllowif f <0 w i«l* o r over ehapraprlimonatcdutningcrahar natiilimkynalmiikwifhi j 60 og tx M w m 1 23, leglerfanaat i niedwr af rmna* yttalenljieni 5 6Ba, i>«toltowrn 1 27, thnhow j «7 cg Tjwilwnaraiaovana 13]. Stfc * Uaraet stk. 1 MalM Me fioft fer kkger <w# llig«*mer efmr nenntaikytteteswein «1M - f. S* 5. uaraei aik. L beaieiickegeovr lorhigci KfB«r sbcta7wer,s H LBKrr 749 af 21/06/2007 f mrrmfivww? Í9K nr 7$ú af 21/04/2007 JK nr 792 af 21/01/ UMC nr 793 af 21/úty2007 UKnr»U»f 21W2007 YÍirRttrt M n im ta r * Afle dricdsmr, vamiinger m.v. Ul. dcnnebekend^rcte * tfvmtiia truffet I har#iom t» dwne NWwikfift * œ retnlngar fta onnhidbwanden, der anvender denne relsforskitc I z. Det i s 1 navnte getiyrskil kidbewn V NaturkllSeniewiet 5ft 2. SWemtNitwklagaiwnetldievied imxkigebt ltafenlilagalwrniedtibetgdmwitei xdbab»ngen ef belatit. MM^eagebirierheiielter KhtMen udwmif imaen, amæiklagan. BarnievnetenftHtltir f 3. Et IndbeUR gcbyr WMgrivtile*, hmi 1) Hageren Ar he» eaer demi nnedtiou I klagan, akr 2) Magen amsei aom Mga «f wmtotdtt Megeirw; mll%tonde MigeMrattlvrt* eh>r fortl Ut&n ikfee er onattet af NatwMaganavnetilanpatencE. í»t. 2. ^arganll om bemlng og tttagebctallng H gfrfl afg#ns ar NituiUagmmnet. NwnaB afgpnber kan Ikke Indbringcs tor inden idiiilhliinmx myndljhed. f 4. 0ann«MtBn«9MetraedcrlklrarEdenl.oUidBlH'2004og9«Merftt-Ue9er ndghmt M r befcmgfralsem HmHiimieii. Mundtoitelttn optuewec amomitb c daflstfitemoer 2009, medmtndr«w d K baatwrms Man denne dato* jr. JuetttemlrilitBrleB ski*#*e nr, 9055 «f 29. tebruer 20M dhn «1 Ibraegioixlnlng méd #i*omelkke o»h#r*lauauler I vlsse admtnínrjtfve forakrlter pl rrtyb og ybejdotdl0omi*dli c S. Peliendianli nr. 47 *r 20. jartiiar2004om gettyffbr inctorlnsflse *r idagerfbr NacurfctogtfnevMCopttatMs. JlffWBIMWIi C derr lo. JVjpftrnwr/(M ts íw Hedtgaard /Anne-Narte /Oamusxn

111 Naturklagenævnet - Klagegebyr Page 1 o f 1 tiwwf LovomrSder Naturfredning Klageregler Vejlednlnger jklagegebyr faq Vejledning om bekendtgwelse om 9»*>yr Naturklagen«vnet orlenterer - n k q Ledlge stllllnger Emner > Klagegebyr KlagAÉebvr Naturkligenaevnet opkræver et ktagíœ byr pá 500 kr. fúr klager tll Nsturklagenævnet over afgðreliér truffet af kommuner, amter og fredníngsneevn. Det dréjer sig om afgarelser efler planloven (herunder landíonebestífnmelserne), naturt>«st«yttelse3loven, rástofloven, kolonihaveloven og TendermarlKloven. Ur>cltag*t er klager over afgvrelser UW eksproprlatlon ifelge planloven, naturbeskyttelsesloven, rsstoflov&n og Tandermarskloven. UlWtageter llgeledes klager over frednlngsafgarelser og afgarelser efter skovloven og naturbéikyttelsesloven vedrvrende M9tlira planer, Vejlednlng om bekandtgerelse om gebyr for Indbrlngelse af kleger for Naturklagenœvnet. Læs veilecirilhgen her Bekendbtarelse om gebyr for Indbrlngclse af klager for NaturklagenáHVnet. Læs bekendtgprelsen her Sp0r Émál/svar om telagagebyr, HvontóH og hvornár Indbetaler jeg klagegetiyret? Hvad. kblter det hvls flere klager over samme afgarelse? Hvornlí vil min sag blivc behandlet? I hvilke tilfælde fír jeg mit klagegebyr tilbsae? Hvordan tilbagebotales klagegebyret? Naturkiagenævnet - Frederiksborggade ÍS - 136Q Kobenhavn K - TÍf: nkn@nkh,dk Tll toppen

112 SAMÞYKKTIR FYRIR ÚRSKURÐARNEFND UM VIÐSKTI>TI VIÐ FJÁRMÁLAFYRIRTÆKI Aðilar að m fndinni 1-8r- Úrskurðamefnd am viðskipti við fjármálafyrirtæki starfðr samkvæmt samkomulagi á milli vlðskiptaráðuneytisins, Sambands íslenskra viðskiptabanka, Sambands íslenskra spariijóða, Samtaka verðbréfafyrirtækja, Sambands lánastofnana og Neytendasamtakanna. Einnig geta einstök fyrirtæki átt aðild að nefrtdinni. Skipan nejhdarinnar 2. gr. Nefndina skipa fimm nefndarmenn seríi skulu vera lögráða, hafa óflekkað mannorð og aetíð hafa haft forræði bús síns. Pormaður og varaformaður skulu auk þess uppfylla hæfisskilyrði héraðsdómara. Skulu tveir nefndarítienn skipaðir sameiginlega af fjármálafyrirtiekjum sem aðild eiga að nefndinni, tveir af Neytendasamtökunum og einn af viðskiptaráðherra og er hann formaðui" nefndarinnar. Varamenn skulu skipaðir með sama haetti og uppfylla sðmu hæfisskilyrði. Varamaður formanns er formaður í forfollum hans. Starfssvið nefndarinnar 3.gr. Viðskiptamenn fjármálafyrirtækja sem aðild eiga að nefndinni, sbr. þó b-lið 2. mgr., geta snúið sér til nefndarinnar með kvartanir vegna viðskipta við þau. Nefhdin tekur til meðferðar kvartanir sem varða: a. Réttarágreining milii Qármálafyrirtðekis eða dótturfyrirtæki slíks fyrirtækis annars vegar og viðskiptamanns hins vegar, enda sé samningssamband milli aðila. b. Ágreining um yflrfacrnlur á milli viðskiptareikninga á milli landa skv. 13. gr. laga nr. 87/1992, með síðari breytingum, hvoit sem viðkomandi fjárthálafyrirtæki er aðili að nefndinni eður ei. 4. gr. Fundi úrskurðamefhdar skal boða með hæfilegum fyrirvara. Nefndin er ekki úrskurðarhæf nema hún lé fullskipuð. Úrskufðir skulu vera skriflegir, rökstuddir og undirritaðir af þeim er þátt tóku f afgreiðslu máls. Meirihluti nefildarinnar ræður niðurstððu úrskurðar. Úrakurðir cinir skulu færðir til bókar ásamt rökstúðningi. 5. gr. Það er skilyrði fyrir meðferð úrskurðamefndar að fjármálafyrirtaéki hafí hafnað kröfu viðskiptamanns eða ekki hafi tekist að leysa málið með sátt innah fjögurra vikna frá því að viðskiptamaðir lagði málið fyrir fjármálafyrirtaski. 6. gr. Neöidin fjallar ekkl um: a. Ágreining, sem samkvæmt lögum heyrir undir stjómvöld. b. Kröfu viðskiptamannn, sem ekki verður metin til fjár. c. Breytingar á almennri gjaldtöku fjármáiafyrirtækja. d. Ágreiningsmál sem eru til meðferðar aimerinra dómstóla eða gerðardóms.

113 2 e. Mái, sem eru það óljós, illa upplýst eða kröfur aðila svo óskýrar að þau eru ekki tæk tíl úrskurðar. Slík frávísun skal rökstudd. Mál sem vísað er frá á þessari forsendu skal taka til tneðferðar að nýju samkvæmt málskoti hafl nauðsynlegra upplýsinga verið aflað og kröfugerð skýrð. 7- gr- Nefndín getur vísað máli frá á þeim gruhdvelli að upplýsingar pær sem fyrir liggja eða aðrar sérstaknr aðstæður geri það óhæft til afgreiðslu hjá nefndinni. Frávísun skal rökstudd og henni fylgjá upplýsíhgar um möguleika á rrteðferð málsins hjá almennum dómstóluni eða öðrum aðilum. Hafi mál verið tekið til meðferðar hjá nefndinni en mál vegna þess síðar tekið til meðferðar fyrir dómi vísar hefndin málinu frá. Vistun nefndárírmar 8. gr. Úrskurðamefndin skal vistuð hjá Fjármálaeftirlitinu sem sér nefndinni fyrir fundaraðstöðu, tekur við kvörtunum tíl nefndarinnar, annast tilkynnitígar og sér um vörslu gagna. Um vistun nefndarinnar fer samkvæmt nánara samkomulagi við Fjármálaeftirlitið. Kvörtun skal afhertt Fjármálaeftirlitinu skriflega. Nefndin getur krafist þess að kvörtun sé rituð á sérstakt eyðublað sem hún leggur til. Um leið og viðsjciptamaður afhendir kvörtun sína skál hann samþykkja að fjármálafyrirtæki gefi hefndinni allar upplýsingar sem málið varðar. Kvörtunum er ekki veitt viðtaka nema jafnframt sé greitt málskotsgjald. Þeim starfsmönnum Fjármálaeftirlitsins sem starfa að vistun úrskurðarnefndar eða hafa haft með að gera tiítekin ágreíningsefrif sem til umtjöllunar eru í nefndinni er heimilt að sitja nefndarfundi með málfrelsi og tiilögurétti. Málsmeðferð 9. gr. Eftir móttöku kvörtunar sendir nefndin gögn sem kvörtunlnni fylgja til viðkomandi Qármálafyrirtækis og annarra serit málið kann að varða sérstaklega svo sem áhyrgðarma nna. Hafi fjármálafyrirtæki ekki sent mótmaeli eða athugasemdir til nefndarinnar innan þriggja vikna frá móttöku kvörtunar má afgreiða málið á grundvelli framlagðra gagna nema nefhdin samþykki beiðni flármálafyrirtækis um lengri frest. Kvörtun má draga til baka á hvaða stigi sem er. Málið fellur niður ef fjármátafyrirtæki og viðskiptamaður nð samkomulagi um lausn þess. Gagnaöflun. Starfshœttir 10.gr. Nefndin tekur ákvöröun um hvaða gagna þurfi að afla áður en úrskurður verður felldur. Nefndin getur kallað aðila til skýrslugjafar. Mæti aðili ekki án löglegra forfalla eða neitar að gefa neftidinni þær upplýsingar sem óskað er, getur nefndin vísað málinu frá eða afgrðitt málið á grundvelli þeirra gagna sem fyrir llggja. Nefhdin getur eintlig óskað eftir sérstökum sérfræðiálitum telji hún þess þörf. Almennt skal við það miðað, að viðkomandi fjármálafyrirtæki afli þeirra sérfræðiálita, sem þörf er talin á að aflað verði. Nefndin getur þó ákvarðað að afla ðlfkra gagna án milligöngu málsaðila og tekur að öðru leyti ákvörðun um gagnaöflun.

114 3 11.gr. tírskurður nefharinttar skal liggja fyrir innan Qögurra vikna frá því að öll gögn tengd viðkomandi kvörtun bánist nefndinni. Niðurstaða nefndarittnar skal send aðilum með staðfestum hætti innan tíu daga frá því úrskurður er kveðitln upp. Viðskiptamaður skal um leið upplýstur um, að hann geti lagt málið fyrir dómstóla eða aðrá aðila sé um það að rseða. Almennt skal veita Qórar vikur frá útsendingvi til að fullnægja úrskurði. Nefndin útbýr ársskýrslu þar sem gerð er grein fyrir störfum nefndarinnar og birtir þá úrskurði er hún telur stefnumarkandi án nafngreiningar aðila. Ársskýrsla skal gefin út fyrir lok apríl vegna næstliðins árs nema málafjðldi gefi ekki tilefni til árlegrar útgáfu að mati nefndarinnar. Hún skal send aðilum sð nefhdinni og vera almenningi aðgengileg. Aðilar að nefndinrii og Fjármálaeftirlitið geta gefið upplýsingar um úrskurði hennar án nafngreiningar aðila. Nefndarmenn og starfsmenn Fjármálaeftirlitsins eru að ððru leyti bundnir þagnarskyldu. 12. gr. Þegar refndin hefur úrskurðað í kvörtunarmáli getur hvor aðili um sig skotið málinu tii dómstóla. Þáu fjármálafyrirtæki scm eru aðilar að úrskurðamefndinni skuldbinda sig þó til að fýlgja ákvörðun hennar og greiða hugsanlegdr bœtur innan þess frests sem ákveðinn cr í 11. gr. nema ákvæði 2. mgr. þessarar greinar eigi við. Hafi úrskurður nefhdarinnar veruleg útgjöld í för með sér fyrir viðkomandi fjármálafyrirtæki eða fordeemisgildi er fjármálafyrirtæki heimilt innan þess tímafrests sem tilgreindur er í 2. mgr. 11. gr. að tilkynna nefiidinni og viðkomandi aðila að það sætti sig ekki við úrskufðinn og muni ekki greiða bætur nema að Undangengnum dómi. Endurupptaká máls 13.gr. Nefhdin tekur ákvörðun um að mál sem Úrskurðað hefur verið af nefndinni skuli tekið fyrir aftur ef fram koma nýjar upplýsingar sem eru þess eðlis að hefðu þær legið fyrir við uppkvaðningu úrskurðar gætu þáer hafa leitt til annarrar niðurstöðu. H œ fi nefndarmarma Nefndarmaður er Vanhæfur til meðferðar máls og skal víkja sæti eigi vanhæfisreglur 3. gr. stjómsýslulaga, nr. 37/1993, við um hann. Nefndannanni ber að tilkynna meðnefndarmönnum sínum telji hann sig vanhæfan. Jafnframt getur nefndarmaður krafist þðss að annar nefndattnaður víki sæti vegril vanhæfis og úrskurðar þá meirihluti nefndarinnar um slíka kröfu víki nefhdarmaðúr ekki sæti af sjálfsdáðum. Komi til þess að nefndin verði ekki fullskipuð vegna vanhsefis skulu þeir aðilar er að nefndinni standa tilnefna sérstaka nefndalrttienn til meðferðar viðkbmandi máls í stað þeirra sem vanhæfir kunna að vera. Leikí vafi á þvf hvort nefndarmaður er vanhæfur úrskurðar meirihluti nefndarinnar um hæfi hans.

115 4 Málskotsgjald. Kóstnaður 15. gr. Sé viðskiptamaður einstakiingur greiðir hann málskotsgjald, kr , um leið og hann afhendir Fjánnálaeftirlitinu kvörtun til (írskurðamefndar. Málskotsgjald þetta faer hann endurgreitt við afhendingu úrskurðar cf krafa hans er að hluta eða öllu leyti tekin til greina. Heimilt er að endurgreiða viðskiptamanni málskotsgjald falli mál niður með samkomulagi viðskiptamanns og fj árfriálafyrirtæki s. Sé viðskiptamaður einstaklingur í atvínnurekstri, og kvörtutt hans tengist atvinnurekstri hans, greiðir hann málskotsgjald er nemur kr um leið og hann afhendir Fjármálaeftirlitinu kvörtun. Að Öðru leyti gilda ákvæði 1. mgr. um einstakling í atvinnurekstri. Sé viðskiptamaður lögaðili greiðir hann málskotsgjald er nemur kr um leið og hann afhendir Fjármálaeftirlitinu kvðrtun. Málskotsgjald þétta fær hann endurgreitt við afhendingu úrskurðar ef krafa hans er að hluta eða öllli leyti tekin til greina. Annan beinan kostnað vegna nefndarinnar greiða fjármálafyrirtæki sem aðild eiga að nefndinni. Skulu þau gera með sér sérstakt samkomulag þar að lútandi. Þegar um er að ræða kvörturt á grundvelli b-liðar 2. mgr. 3. gr. serii beinist gegn fjármálafyrirtæki sem ekíci á aðild að nefndinni ber það sjálft kostnað sem svarar til þóknunar nefndarmanna að firádregnu málskotsgjaldi nema það sé endiirgreitt. Fjármálaeftirlitið ber sjálft þann kostnað sem það hefur af vistun riefndarinnar. Samningsaðilar geta ákveðið breytingar á málskotsgjaldi. Skal breyting á málskotsgjaldi auglýst í Lögbirtingarblaðinu áður en hún kemur til framkvæmda. Starfsreglur. Áðild 16. gr. Nefridín setur sér nánari starfsreglur. Fjármálaeflirlitið auglýsir í Lögbirtingarblaðinu hvaðá samtök fyrirtækja og einstök fyrírtæki eru aðilar að nefndinni. Breytingar á áðild að nefndinni skulu auglýstar með sama hífetti. Skýrt skal koma fram í slíkum auglýsingum að úrsögn tttki ekki til ágreinings er upp kann að koma og varðar yfirfærslur á milli viðskiptareikninga á milli landa, skv. 13. gr. laga nr. 87/1992, með síðari breytingum Uppsögn. Breytingar. Gildistaka 17.gr. Samtök fyrirtækja á fjánfiagnsmarkaði eða einstök fjármálafyrirtæki serh aðild eiga að úrskurðarnefndinni, sbr. þó b. lið 2. mgr. 3. gr., geta hætt aðild að hetini enda sendi viðkomandi samtök eða fyrirtæki formanni nefhdarinnar skriflega tilkyhningu um það og tekur úrsögn gildi sex mánuðum eftir að húrí barst formanni nefndarinnar. 18. gr. Breyta má samþykktum þessum með samkomulagi þeirra aðila lem tilgreindir eru í 1. gr.

116 5 I9.gr. Samþykktir þesar eru staðfestar ðf framangreindum aðilum og öðíást gildi þann 15. júnf Jafnftamt falla úr gildi samþýkktir fyrír úrskurðamefhdina frá 26. septembcr Reykjavik, 8. júní 2000 Viðskiptaráðherra: F. h. Neytendasamtakantía: F. h. Sambands ísl. sparisj.: F. h. Sambands fsl. viðskíptabanka: F. h. Sambands lánastofháha: F. h. Samtaka verðbréfafyrirtækja:

117 Nr desðhtber 2005 AUGLÝSING um samþykktlr fyrir ánskirðilnicfnd I vítryggiagamíliiin. 1.gr. Samþykktír fyrir úrskurðiuliefiid i vátryggingamáhtm, dags. 21. nóvember 2005, birtast sem fylgiskjal með auglýsingu þessari. Samþykktimar taka gildi þann 1. janúar 20Ö8. Viðskiþtaráðuneytinu, 12. desember F. h. r. K rbtji* Skárpbéðinlkon. Ó lðf Embla Éfharsdóttir. Fvlniskial. SAMÞYKKTIR fyrir árskurðamefnd i vátiygpngamálani. Aðiiar að nefndinni, 1-gr. Úrskurðamefiid { vátryggingamálum starfar saittkvannt samkotnulagi viftskiptaráðuneytisms, Neytaidasamtakanna og Sambands Islenskra tryggingafélaga. Skipan nefndarinnar. 2.gr. I nefiidinni sitja þrir fulltrúar og þrir til vara, sem allir akulu vera löglaerðir 0 valdir til tveggja ára í senn. Skal fbmmfiur nefhdarmnar fullnacgja skilyrðum til þess að vtra dómari samkvannt 2. mgr. 12. gr. lagft um dómstóia, nr. 15/1998. Viðskiptaráðuneytið, Neytendasamtðkin og Samband íslwiskrt trygginga ílaga velja Hver sinn aðal- og varafulitröa til setu í nefndiimi. Nefndin velur sér fotliiann og skiptir að ððni leyti með sér verkum. Starfesvið og stö tf nefndúrinnar. 3.gr. Nefhdin úrskurðar um ágnlning varðandi bótaskyldu, þ.m.t. sök og sakarskiptingu, milli málskotsaðila og vátryggingafitlags, sem starfeleyfi hefur hér á landi. Jafhframt úrskurðar neíndin um ágreiníng, sem vaiðár ákvaeðí laga rtr. 30/2004 um vátryggingarsamnirtga. Nefhdin úrikurðar um bótaqárhasðir að fengnu sérstöku samþykki allra málsaðila. Nefndin úrskurðar hvort ágreiningur aðila heyri uindir nefndina og hvort ágftiningur sé þess eðlis eða studdur þeim gögnum að unnt sé að úrsktirða í málimi. Telji nefhdin svo ekki vera visar hún málinu frá. 4. gr. Nefiidin Qallar ekki um: a. ágreintng, sem samkvstnt lðgum heyrir undir s^jómvöld, b. kröfu málskotsaðila, sflih ekki verður metin til flár, c. fjárhasð iðgjalda vátryggingafélaga,

118 Nr desember 2005 d. ágreiningsmál sem er til meðferfiar aimcnnra dómstóla eða gerðardóms, e. mál, setn er það óljóst, illa upplýst eðt krafa aðila svo óskýr að það sé ekki tækt til úrskurðar. Slik frávísun skal rðkstudd. Mál sem vísað er firá á þessari forsendu skal, gegn greiðsiu málskmsgjaids á nýs taka attiir til meðferðar hafi náuðsynlegra upplýsinga verið aflað úg kröfugerð skýrð. Málskot og málskotsgjald. 5.gr. Sá aðili sem skýtur máli SÍtiu til nofhdarinnar nefnist málskotsaðili. Málskotsaðili getur veríð vátryggingartaki, vátryggður, þar á meðal meðvátryggður, rétthafi bóta, tjónþoli og hver sá annar er telur sig eiga rétt til bóta úr vátryggingu eða á annarra hagsmuna að gsta vegna vátryggingarsamnings samkvæmt lögum um vátryggingarsamninga. Máiskot verður að fullnaegja skilyrðum 1. mgr. 3. gf. um að ágreiningurinn heyrí undir starfssvið néihdarinnar. Vátryggingafélðg skulu kynna Viðskiptavinum sínum mtð ttyggilegum hætti möguleika þeirra á að skjóta málutn til nefiidarimiar. Áður en málskotsaðili getur leitað tii nefndarinnaf skal hann hafa lagt kröfur sínar iyrir hiutaðeigandi vátiyggingafélag. Málskot verður að hafa borist nefiidinni innan árs frá þvl að máiskotsaðili fékk skriflega tilkýnningu vátiyggingafélágs um að kröfii hans væri Háfriað. Bregðist vátryggmgafélag ekki við skriflegri kröfu málskotsaðila innan þríggja vikna frá móttöku hennar er málskotsaðiia heimilt að leita með ttlálið beint til úrskurðamefitdar. Þegar sérstaklega stendur á er nefiiditlni heimilt að taka mál til umfjöllunar þrátt iyrir ið framangreindu skilyrði sé ekki fullnægt. Málskotsaðili skal greiða sérstakt málskotsgjald, sem ákveðið skal af þeittt aðilum er standa að nefiidinni. Miðað er Við að málskotagjald nemi u.þ.b. þriðjungi beins kostnaðar til neftidarmanna við meðferð mála. Málskotsaðili fær málskotsgjald endurgreitt falli mát honum að hluta eða öllu leyti i vil. Nefndin útbýr sérstakt eyðublað sem auðveldar málskot til neihdarinnar. feyðublððin skuiu vera fáanieg hjá Neytendasamtökunum, Sambandi íslenskra tryggingaféiaga, vátryggingafélögum og Fjármálaeftirlitinu, Málskotsaðiii getur á hvaðfl stigi sem er dregið mái tii baka, en fœr þá ekki mátskotsgjald endurgreitt nema málið sé afgreitt hjá vátryggíngaféiagi á grundvelli krafna hans. Málskotsgjald er ekki heldur endurgreitt i þeim tilvikum sem máli er vísað frá nefndhmi á gfundvelli 4. gr. samþykktanna. Málskot og fylgiskjöl þesi skulu vera á íslensku. ÓSki málskotsaðili eftir að M að skjóta máli til nefiidarinnar á öðru tungumáli en islensku er það háð samþykki nefndarinnar. Mái fellur niður leggi máiikotsaðili mál í gerðardóm eða höfðar dómsmál. Gagnasöfnun. 6 r. Þegar málskotsaðiii leggur mál íyrir nemdina skát hann gefa samþykki sitt fýrir því að nefhdin fái öll gögn I hendur frá vátryggingafélagi sem varða mál hans. Jafhframt skai málskotsaðiii heimila nefiidinni að leita upplýsinga hjá þeim aðiium sem hafa komið að málinu á grundvelli fiigþekkingar sinnar. Vátryggingafélag skai iáta nefndinni i té þau skjöl og gðgn sem málið varðar, Jafnframt skal vátryggingafélag annast tilkynningu um málskotið til viðskiptavinar síns berist málskot til nefhdarinnar frá öðrum en honum. Vátiyggingafélagi skal gellnn kostur á að koma gögnum og sjónarmiðum á framferi við nefhdina áður en mái er tekið til úrskurðar innan þess frésts sem nefndin ákveður hverju sinni.

119 Nr desihiber 2005 Sinni aðili máls ekki upplýsíngaskyldu getur nefhdin úrskurðað í máli telji hún það úrskurftarhæft eða visað þvi fvá eflir atvikum. Fundir og úrskurðir. 7. gf. Formaður boðar fundi eftir þörfum. Fundir nefiidarinnar eru þvi aðeins Iðgmætir að nefbdin sé fullskípuð. Nefndin úrskurðar á grundvelli gagna Sem fyrir hana eru l%ð eða hún aflar sér. Meirihluti nefhdarinnar ræður niðurstöðu úrskurðar. Úrsknrðír nefiidarinnar skulu vera rökstuddir. Úrskurðir skulu einir færðir til bókar ésamt rðkstuðningi. Aðilum máls skal senda úrskurð innan viku frá þvi að hann var kveðinn upp. Nefhdin skal úrskurða inrtín fjðgurra vikna firá þvi að mál taldist úrskúrðarhaeft. Nefhdin skal birta atla úrskurði sína án nafhgreiningar aðila máls ásamt öðrum upplýsin^um um starfsemi nefhdatfhnar, Eyrir lok aprihnánaðar ár hvert vegna næstliðihs árs. Urskurðir nefndarinnar dru ekki bindandi fyrir tnálskotsaðila, sem geta ávallt vísað málum til dómstóla þó að þau hafí farið fyrir nefiidina. Úrskurður nefhdarinnar ir bindandi fyrir hlutaðeigandi vátryggingftfélag nema fiélagið tilkynni málskotsaðilanum og nelndinni sannanlega innan tveggja vikna frá þvi aö það fékk úrskurð f hendur, að það murti ekki hlita honum og fiasri rðk fyrir afstöðu sinni. Ákveði félag siðar að hlíta úrskurðinum, bcr félaginu að tilkynna þá ákvðrðun til nefhdarinnar. Yistw nefhdarinnar. 8. gr. Nefndín skal vistuð hjá Fjármálaeftiriitinu, sem sér neftidinni fyrir fundaraðstððu, tekur við málskotum til nefhdarinnar, annast tilkynningar og sér um vörslu gagna. Málskoti er ekki veitt viðtaka nema málskotsgjáld sé greitt. Málskotsaðilð skal ætíð kynnt að hann sé óbundinn af úrskurði nefhdarinnar og geti höfðað dómsrttál uni háftn ekki úrskurði hennar. Starfsmanni Fjármálaeftirlitsíns er heimitt að sitja neftidarfundi með málfreisl Og tillögurétt. Sérstakt vanhœfi nefndarmanna. 9' Nefiidarmaður er vanhaeftir til meðferðar máls og skal vfkja sæti eigi vanhttfisreglur 5. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála við um hantl. Nefhdarmanni ber að tilkynna meðnefhdarmönnum sfnum telji hdhn sig vanhæfan. JafhfhMM gctur nefhdarmaður kránst þess að annar nefhdarmaður vfki sæti Vegna vanhæfís og úrsktirðar þá meirihluti neftidarinnar um slíka krðfu vfki nefhdarmaður ðkki sæti af sjálfsdáðum. Komi tii þess að nefndiri Verði ekki fullskipuð vegna vanhæfls er aðilum þeim sem að hetini standa heimih að skiþa sérstaka nefhdarmenn til meðferðar viðkomandi máls í stað þeirra sem vanhæfir kunna að vera. Nefndarmaður getur ávalit sagt sig firá máli telji hanh sig vanhæfan. Endurupptaka máis. 10, gr. Nefhdin getur tekið ákvörðun um að mál 8em úrskurðað hefur verið af henni skuli samkvæmt skriflegri beiðni tekið fyrir að nýju á grundvelli nýrra upplýsinga, sem ekki Var unnt að afla eða koma á framfæri þegar mál var tekið fyrir og geta haft áhrif á niðurstöðu þess. Ekki skal innheimta málskotsgjald við endurupptötai.

120 Nr desémber 2005 Kosthaður. 11 gr- Fjármálaeftirlitið greiðir kostnað vegnð umsýslu og vistunar nefiidarinrtir. Beinan kostnað til nefiidarmanna að frádregnu málskotsgjaldi, þegar við á, greiða þau vátryggingafélðg sem aðild eiga að málum. Éteytingar. Uppíógn. Gildistaka. Ú. gr. Samþykktum þessum verðllr ekki breytt néma með samþykki allra aðila sem að nefndinni standa. Samþykktir þessar eru uppsegjanlegar með sex fllánaða fyrirvara. 13* gr. Aðilar staðfesta samþykktir þessar með itfidirritun sinni og öðlast þær gildi þahn I. janúar Samþykktir þessðr skulu bittar i StjómartlSindum. Reykfavlk, 21. nóvembe'f Valgarður SverrlsdOttir viðskiptítfáðherra. F.h. Neytendasamtakartha, JAhannes Gunaarssoú. F.h. Sambands ísienskra tryggiflgafólaga, Signiar Ármannsson. B-déild - Útgáflid.: 16. desúhber 2005

121 Alþingi Landbúrtaöarháskótiíslands, Agricuttural University of lceland tom^ 8 r ^ / r Nefhdasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Hvanneyri 14. apríl 2008 Hér með fylgja umsagnir Landbúnaðarháskóla íslands um eftirtalin frumvörp: Frumvarp til skipulagslaga (Þskj mál). Frumvarp til mannvirkjalaga (Þskj mál). Aöalstöðvar / Headquarters: Hvanneyri IS 311 Borgarnes lcetand Sími / Tel.: (+354) Fax: (+354) Netfana / lbhi@lbhi.is

122 Hvanneyri, 14. apríl 2008 Umhverfisne&d Alþingis Nefiidarsvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Efiii: Umsögn og athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhí) um írumvarp til skipulagslaga (Þskj mál). Landbúnaðarháskóli íslands fagnar því að finmvarp um breytingar á skipulagslögum er lagt fram. í fjölbreyttu samfélagi, þar sem breytingar á landnotkun og landnýtingu eru örar og oft ófyrirsjáanlegar, er aðlögun lagarammans mikilvæg. Út frá sjónarhóli skólans er mikilvægt að gerðar séu miklar kröfur til þeirra sem vinna að skipulagsmálum fyrir sveitarfélögin o.fi. Við skólann er nú verið að leggja drög að sliku námi sem mun hafa sjálfbasra þróun að leiðarljósi. Æskilegt er að slík áhersla endurspeglist með einhverjum hætti í lögunum. Megininntak laganna er að segja fyrir um hveraig staðið skuli að gerð skipulags en hins vegar vantar ákvæði um hvemig gæta skuli réttar íbúa þegar kemur að framkvæmdum á vegum sveitarfélaga. Lbhí gerir ýmsar athugasemdir við frumvarpið með almannahag að leiðarljósi og verður gerð grein fyrir þeim hér á eftir með skirskotun til einstakra greina þess. 1. er. Markmið Laet er til að í 2. mer. verði bætt inn orðinu landslae og að hún hlióði svo: b. að stuðla að skvnsamleeri oe haekvœmri nvtineu lands oe landsæða. trveeia varðveishi landsla?s. náttúru oe menninearverðmœta oe koma í vee ívrir umhverfisspiöll oe ofhvtingu. með sjálfbœra þróun að leiðarliósi. Nauðsynlegt að fjallað sé um landslag því mikilvægi þess sem auðlindar verður sífellt meira. Þetta er í samræmi við áherslur Evrópska landslagssáttmálans og rétt að ítreka hér að íslenski lagaramminn þarf að tengjast honum með skýrum hætti. 2.er. SkUereiningar Þskj mál. Athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhí)

123 Grenndarkvnning og samráð eru hugtök sem koma fyrir aftur og aflur í frumvarpinu, en þó eru þau ekki skilgreind í upphafi laganna. í ljósi almennrar umræðu um skipulagsmál að undanfömu vasri eðlilegt að þessi hugtök yrðu skýrð í upphafi lagabálksins. í 9. mgr. er hugtakið landnotkun skilgreint sem ráðstöfim lands til mismunandi nota, svo sem undir íbúðir, frístundahús, iðnað, verslun, útivist og landbúnað. Undir hugtakið landbúnað eru nú þegar fleiri landnotkunarflokkar, svo sem skógrækt, ræktað land, ræktanlegt land og landgræðslusvæði, og því er lagt til að landbúnaður verði skilgreindur sérstaklega sem ný mgr. í 2. gr. I 14. mgr. er hugtakið rammaskipulag skilgreint. Það skýtur þó skökku við að hvergi annars staðar í frumvarpinu kemur rammaskipulag fyrir og er það eina skipulagsstigið sem ekki er Qallað nánar um. Því er lagt til að bætt verði inn sér kafla um rammaskipulag, þar sem að fjallað verður frekar um framsetningu þess, greinargerð og/eða uppdrátt, skýringarmyndir sem sýna rýmismyndun og hvemig það eigi að virka í tengslum við aðalskipulag og deiliskipulag, s.s. varðandi forsendur og stefhu. 3. er. Stíóm oe framkvœmd skwulassmála Lagt er til að í 3. mgr. verði bætt inn orðunum ogframfylgd og hún hljóði svo: Sveitarstjómir annast gerð svœðis-, aðal- og deiliskipulagsáœtlana. Þær fjalla um leyfisumsóknir og veita framkvœmdaleyfi og hafa eftirlit með framkvæmd og framfylgd skipulagsáætlana ogframkvæmdaleyfisskyldum framkvæmdum. Því miður má víða finna dæmi um að unnið sé vandað skipulag (t.d. deiliskipulag) en þegar að framkvæmdinni kemur, ákveður hlutaðeigandi verktaki að framkvæma á annan hátt en skipulagstillagan segir til um. Þetta leiðir oftar en ekki til þess gæði umhverfisins rýma og sérhagsmunir ráða ferðinni en ekki hagur heildarinnar. 4. er. Skipulaesstofnun Með skírskotun til g-liðar er lagt til að stofiiaður verði sérstakur skipulagssjóður sem úthlutar fé til rannsókna og tilrauna á sviði skipulagsmála (hliðstæðu er að finna í 24. gr. vegalaga). Brýnt er að styðja við uppbyggingu menntunar hér á landi á sviðum landslagsarkitektúrs, arkitektúrs og skipulagsfræða með öflugum rannsóknum um þróun byggðar, en í dag er um enga slíka sjóði að ræða. 7.gr. Skipulaesfulltrúar Lbhí vekur athygli á því að sé opnað fyrir þann möguleika að aðrir en skipulagsfræðingar geti gegnt stöðu skipulagsfulltrúa, sbr. 2. tölulið 5. mgr., þarf sú upptalning einnig að ná til einstaklinga sem hlotið hafii menntun á sviði umhverfisfræði og margvíslegra náttúrufræða, ekki síst þegar viðkomandi hefur hlotið þjálfun á námsstigi á sviði skipulags- og stjómsýslufræða eins og algengt er. Þessi grein takmarkar til framtíðar aðgengi vel menntaðs fólks til starfa á vettvangi sveitarfélaga. Hún ber vitni um eldri lög sem tóku einnig og jafrivel í meira mæli til bygginga fremur en skipulagsferils. Þskj mál. Athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhí)

124 12. er. Skwulaesskvlda í 2. mgr. er lagt til að bætt verði inn tegund landbúnaðar (sjá athugasemdir vegna 2. gr.) og hún hljóði svo: ískipulagsáœtlunum er mörkuð stefha um landnotkun og byggðaþróun. Þar eru sett fram stefhumið um einstaka þœtti varðandi íbúðarbyggð.frístundabyggð, tegund landbúnaðar ( sjá í 2. gr. skilgreiningar), atvinnusvœði, náttúruvemd, vatnsvemd, samgöngur o.fl., í samræmi við markmið laga þessara. I 6. mgr. er lagt til að bætt verði inn orðinu landslag og hún hljóði svo: Eftalin er þörf á að vernda sérkenni landslags, eldri byggðar eða annarra menningarsögulegra minja, náttúruminjar eða trjágróður vegna sögulegs, náttúrulegs eða menningarlegs gildis við gerð skipulagsáætlunar, án þess að um friðun sé að rœða samkvæmt öðrum lögum, skal setja í viðkomandi skipulagsáætlun ákvæði um hverfisvemd. 13,-16. er. Um framkvœmdalevfi I 1. mgr. 13. gr. þarf að skýra nánar hvað átt er við með breytingu lands með jarðvegi og hvað átt er við með efnistöku. í tengslum við 2. mgr. 13. gr. þarf að hnykkja á að efnistaka úr ám og vötnum er bönnuð skv. náttúruvemdarlögum. Frumvarpið gerir ráð fyrir eftirlitsskyldu sveitarfélaga á framkvæmdum sem veitt er framkvæmdaleyfi fyrir. Mikilvægt er að hafa í huga að ofl myndast rík hagsmunatengsl á milli sveitarfélaga og stórra framkvæmdaaðila. Ekki er ljóst með hvaða hætti virku eftirliti íbúa og félagasamtaka með framkvæmdum er háttað, t.d. ef slíkir aðilar telja að framkvæmdir séu ekki með eðlilegum hætti eða í samræmi við lög. Lbhl leggur til að Umhverfisstofnun sé falið eftirlitsaðild með því hvemig sveitarfélög fylgjast með stórum framkvæmdum (hægt að skilgreina stærðarmörk). Gert er ráð fyrir því að unnt sé að stöðva framkvæmdir sem eru án leyfis. Gera má ráð fyrir að sveitarfélög séu virkur aðili við að stöðva slíkar framkvæmdir, en hver sem er þarf að geta skotið málum til stjómsýsluaðila því sveitarfélög kunna ekki að hafa bolmagn til að stöðva slíkar framkvæmdir ef miklir hagsmunir eru í húfi (en til þess eru sannarleg og alvarleg dæmi). 28. er. Aðalskwulae I VII. kafla er mikilvægt, auk þess að leggja áherslu á hið byggða umhverfi, að gera skýra grein fyrir þróun hins óbyggða umhverfis (tegund landbúnaðar, útivistar og náttúruvemdar). Ennfremur að leggja áherslu á mikilvægi, grænna tenginga sem stuðla að útivist, heilbrigði og sjálfbærri þróun. Því er lagt til að í 2. mgr. 28. gr. verði bætt inn orðunum aukgrænna tenginga ( Grœna neúð ) og aðra landnotkun svo sem ræktanlegt land, skógræktarsvæði o.fl í stað einstök viðfangsefni og að hún hljóði svo: Þskj mál. Athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhí)

125 í aðalskipulagi er lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun, samgöngu- ogþjónustukerfi og byggðamynstur, þ.m.t. þéttleika byggðar, aukgrœnna tenginga ( Grœna netið ). Iaðalskipulagi eða breytingu á því er heimilt að setja fram nánari stefnu, svo sem um nýbyggingarsvœði eða endurbyggingarsvœði í eldri byggð eða um aðra landnotkun svo sem ræktanlegt land, skógræktarsvæði o.fl 37. er. Deiliskwulae I 1. mgr. er lagt til að bætt verði við orðunum skipan og gerð gatna og að hún hljóði svo: Deiliskipulag er skipulagsáœtlun fyrir afmarkað svœði eða reit innan sveitarfélags. I deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, skipan og gerðgatna, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja ogform eftirþvísem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvœmdaleyfa. I 2. mgr. er lagt til að bætt verði inn orðunum einnig menningarminjum svo sem görðum o.fl sem ekki teljast til mannvirkja og hún hljóði svo: Þegar ekkiþarf að sœkja um byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki skal leita eftir samþykki sveitarstjómar fyrir breytingum á mannvirki sem varða útlit bygginga og form á viðkomandi svœði, einnig menningarminjum svo sem görðum o.fl sem ekki teljast til mannvirkja. 40. er. Gerð deiliskipulaes. kvnnine oe samráð Bent er á nauðsyn þess að hluti kynningarefhisins sé í þrívídd svo að hinn almenni borgari geti betur gert sér grein fyrir myndun þess umhverfis sem deiliskipulagið segir til um. 43. er. Brevtmear á deiliskivulaei I 2. mgr. er lagt til að bætt verði inn orðinu byggðamynstri og að hún hljóði svo: Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. og skalþá fara fram grenndarkynning. Við mat áþvi hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið a f því að hve miklu leyti tillagan víkur frá notkun, nýtingarhlutfalli, byggðarmynstri, útliti ogformi viðkomandi svœðis. 45 er. Skipulaesreelueerð I 6. mgr. er lagt til að bætt verði inn orðunum landslag og landslagsgœði ákveðinna svœða, náttúruvemd, skógrœkt, landgræðslu og ræktunarland, og að hún hljóði svo: Þskj mál. Athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhl)

126 í skipulagsreglugerð skal kveða á um landslag og landslagsgœði ákveðinna svœða, náttúruvemd, skógrœkt, landgræðslu og rœktunarland, friðun eldri byggðar, trjágróður, girðingar og um augtýsingaskilti. 53. er. Framkvœmdir sem brióta i bása við skmulae eða eru án levfís Engin viðurlög eru tilgreind fyrir brot á 53. gr. en upp hafa komið dæmi þar sem ráðist er í framkvæmdir sem valda miklum spjöllum og ekki reynist leyfi fyrir. Hugsanlegt er að skortur á viðurlögum við framkvæmdir án leyfis standist ekki ákvæði laga um lögjöfiiun o.fl. þætti íslenskra réttarfarsreglna. Virðingarfyllst, Þskj mál. Athugasemdir Landbúnaðarháskóla íslands (Lbhí)

127 Alþingi Nefiidasvið Alþingis Austurstræti REYKJAVÍK Alþingi Erindi nr. Þ I3 S //$ V komudagur /V,3. ÍOOS Akranesi 04. mars 2008 Tilvísun: L /022.l/MG/rlb Efni: Umsögn LMMtaMsHnga íslands um frumvarp tíl skipulagslaga, 374. mál Vísað er í bréf frá umhverfisaefiid Alþingis dagsett 26. febrúar sl. þar sem óskað er eftir að Landmælingar íslands sctdi ioa umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Landmælingar íslands fer* eftirferandi athugasemdir við 46. grein frumvarpsins um mælingar og kortagerð. Lagt er til að greinin hljóöi svo í stað þess sem nú er í frumvarpinu. 46. grein. Mælingar og grunnkortagerð Vinna skal skipulagsáætlanir á sufræna kortagrunna og skal unnið í samræmdu landshnitakerfi Landmælinga Islands. Stafhenir kortagrunnar og tengdar landupplýsingar skulu unnir á grundvelli staðla um skráninfti, vatun og miðlun slíkra gagna. Stafrænir kortagrunnar sem notaðir eru við gerð skipulagm fdrálta skulu vera aðgengilegir öðrum opinberum stofiiunum og sveitarfélögum án endurgjaldi. Skylt er að heimila þá för um kndvaign sem nauðsynleg getur talist við framkvæmd laga þessara. Ber að sýna landeiganda tintsemi og valda ekki ónæði að þarflausu. Með kveðju LANDMÆLINGAR ÍSLANDS STILLHOLTI IS-300 AKRANES Kt Sími/Tel. (+354) Myndriti/Fax (+354) Netfang/ lmi@ imi.is

128 Alþingi Erindi nr. Þ /J* komudagur /9< X Alþingi, nefndasvið Austurstræti Reykjavík Efni: Umsögn Landsnets hf. um frumvarp til skipulagslaga. Þskj mál Hlutverk Landsnets hf.: Landsnet hf. er stofnaö á grundvelli raforkulaga, sem Alþingi samþykkti á vormánuðum 2003 (lög nr. 65/2003). Samkvæmt raforkuiögum er hlutverk Landsnets aö annast flutning raforku, kerfisstjórnun ásamt rekstri og viöhaldi flutningskerfisins. Landsnet starfar í einkaleyfisumhverfi og er í eigu opinberra aðila. Landsnet flytur raforku frá framleiðendum til almenningsveitna/dreifiveitna og til stórnotenda í orkufrekum iðnaði. Allar virkjanir sem eru 7,0 MW og stærri eiga aö tengjast flutningskerfinu. Fiutningskerfi raforku tilheyra öll flutningsvirki á spennu sem er 66 kv og hærri. Nokkur flutningsvirki á 33 kv spennu tilheyra einnig flutningskerfi Landsnets. Flutningskerfiö samanstendur af á fjórða þúsund kílómetrum af háspennulínum- og strengjum og ríflega 70 tengivirkjum. Samkvæmt raforkulögunum skal Landsnet byggja flutningskerfið upp á hagkvæman hátt að teknu tiliiti til öryggis, skilvirkni, áreiðanleika afhendingar og gæöa raforku. Þannig ber fyrirtækinu aö sjá til þess að á hverjum tíma liggi fyrir kerfisáætlun um uppbyggingu flutningskerfisins, sem aö mörgu leyti má líkja viö samgönguáætlun. Áætlunin tekur m.a. miö af spá um þróun raforkunotkunar í landinu og á að tryggja afhendingaröryggi og gæöi raforku. Fyrirtækið hefur eitt heimild til þess aö reisa ný flutningsmannvirki á íslandi. Fyrirtækiö ber því ábyrgö á og skylda til að annast uppbyggingu, rekstur og viðhald grunnkerfis fýrir flutning raforku á landsvísu, en slíkt kerfi varöar hagsmuni landsmanna allra. Landsnet fagnar framkominni tillögu um landsskipulagsáætlun og telur að nái frumvarpiö fram að ganga veröi það til aö stuöia að heildstæðri skipulagsgerö og auka skilvirkni í uppbyggingu grunnkerfa á landsvísu. Athugasemdir Landsnets við frumvarp til skipulagslaga: 10. gr. Landsskipulagsáætlun Gerð er tillaga að svohljóðandi viðbót í lok 2. málsgreinar 10. gr. í landsskipulagsáætlun erm.a. vörðuð stefna um grunngerð á landsvísu, svo sem samgöngukerfi og flutningskerfí raforku. Krókhálsi 5 C, 110 Reykjavík j Sím i Fax landsnet@ landsnet.is

129 Einnig er gerö tillaga aö brevtinau á 3. mgr. 10 greinar. í stað setningarinnar: Jafnframt skal hafa til hliðsjónar eftirþvf sem við á fyrirliggjandi óætlanir opinberra aðiia í einstökum málaflokkum sem varða landnotkun og svæðis- og aðalskipulagsáætlanir sveitarfélaga." Komi setningin: Jafnframt skal taka tillit til fyrirliggjandi áætlana opinberra aðila I einstökum málaflokkum sem varða landnotkun, þ.m.t. áætlanir opinberra aðila, sem bera ábyrgð á grunnkerfum á landsvlsu, og svæðis- og aðalskipulagsáætlanirsveitarfélaga. Jafnframt er gerð tillaga að svohljóöandi viðbót í lok 5. mgr. 10 greinar: Eftir að landsskipulagsáætlun hefur verið samþykkt I fyrsta sinni (árið 2010) skulu sveitarfélög þó endurskoða aðalskipulag sitt I samræmi við áætlunina, eigi slðar en innan tveggja ára frá fyrstu samþykkt hennar. (Þessi viðbótartillaga á ef til vill heima ( ákvæðum til bráðabirgða.) 11. gr. Málsmeðferð Gerð erttttaga að brevtinou á 2. setningu 1. málsgrein. í staö setningarinnar: Þau skulu unnin Isamráði við hlutaðeigandistofnanirog Samband íslenskra sveitarfélaga. Komi setningin: Þau skulu unnin I samráði við hlutaðeigandi stofnanir, Samband fslenskra sveitarfélaga og opinbera aðila, sem bera ábyrgð á grunnkerfum á landsvísu." Einnig er gerö tillaga að brevtinau á 2. setningu 2. málsgreinar.í stað setningarinnar: Jafnframt skalléita umsagnar hlutaðeigandi sveitarfélaga ef landsskipulagsáætlun varðarþá sérstaklega Komi setningin: Jafnframt skal leita umsagnar hlutaðeigandi sveitarfélaga, og opinberra aðila, sem bera ábyrgð á grunnkerfum á landsvísu, ef landsskipulagsáætlun varðarþá sérstaklega." Tlllaga aó vlðbótargreln á eftir 11. gr. frumvarpslns: Breytingará landsskipulagsáætlun Tillaga að texta nýrrar greinar: Umhverfísráðherra erheimilt að gera breytingu á gildandi landsskipulagsáætlun áður en kemur tii lögbundinnar endurskoðunar hennar. Fersú breyting þá fram skv. málsmeðferð 11.gr. 2

130 Rökstuðningur við athugasemdir Landsnets: Athugasemdir og ábendingar Landsnets, sem iúta að greinum 10. og 11, ganga fyrst og fremst út á það að skýra betur aðkomu þeirra opinberu aðila sem bera ábyrgð á uppbyggingu grunnkerfa á iandsvísu. í greinargerð með iagafrumvarpinu, þar sem fjaliað er um 10. gr., kemurfram að með landsskipulagsáætluninni væri hægt að taka afstöðu til þess á hvaða svæðum ætti að fara fram frekari uppbygging vatnsafls- og jarðvarmavirkjana og á hvaða svæðum yrði ekki gert ráð fyrir virkjanaframkvæmdum sökum sérstöðu svæðis. Jafnframt segir í greinargerðinni: Landsskipulagsáætlunin gæti einnig varðað stefnu um grunngerð á landsvísu svo sem samgöngukerfi, orkuöflunar- og dreifikerfi með tilliti til sjálfbærrar þróunar eða að hún samþætti áætlanagerð á landshluta eða landsvísu". Landsnet bendir á mikilvægi þess að þeir opinberu aðilar sem bera ábyrgð á uppbyggingu grunnkerfa á landsvísu komi að gerð landsskipulags og aö kveöiö sé meö skýrari hætti á um aðkomu þeirra og hlutverk en gert er í frumvarpinu. Þessir aðilar eru t.d. Landsnet, Vegagerðin og Siglingastofnun. Jafnframt er vakin athygli á rangri orðanotkun í textanum hér að ofan.t raforkulðgunum er gerður skýr greinamunur á flutningskerfi raforku og dreifikerfum. Flutningskerfi raforku er grunnkerfi á landsvísu en dreifikerfi/almenningsveitur dreifa raforku á lægri spennu innan tiltekins dreifuveitusvæðis. Mjög líklegt verður því að teljast, aö þar sem talað er um dreifikerfi raforku I sambandi við landsskipulagsáætlun sé átt viö flutningskerfi raforku. Landsnet vill einnig benda á mikilvægi þess að auk landsskipulagsáætlunar um meginkerfi fyrir flutning raforku á landsvísu veröi skilgreindar flutningsleiöir á orku frá orkuöflunarsvæðum samfara stefnumótun um nýtingu þeirra I landsskipulagi. Reynslan hefur sýnt að I umfjöllun um umhverfismál eru flutningsvirki raforku stór þáttur og því mikilvægt að stefna um orkuflutning sé mótuð samfara áætlanagerð um orkuframleiðslu. í þessu samhengi vill Landsnet benda á mikilvægi þess að landsskipulag veröi ekki einungis leiðarljós fyrir viðkomandi sveitarfélög. Landsnet telur að í landsskipulagi sé eðlilegt að kveðið sé á um afmörkun svæða, þar með talið svæði undir orkuflutning m.t.t. bæði umhverfis-, félags-, efnahags- og öryggissjónarmiða. Varðandi tillögu Landsnets um viðbótargrein á eftir 11. gr. laganna er þess aö geta að I frumvarpinu er ekki gert ráð fyrir því að breytingar séu gerðar á landsskipulagi eins og svæöisskipulagi (sbr. 27. gr.) og aðalskipulagi (sbr. 36. gr.). Þó meginregla varðandi skipulagsáætlanir eigi eðlilega að vera sú aö þeim sé ekki hnikað í sífellu er engu að síður mikilvægt að í lagarammanum sé heimild til að breyta landsskipulagsáætlun sé eitthvað sem kalli sérstaklega á það. Virðingarfýllst, f.h. Landsnets 3

131 Alþingi Erindi nr. Þ / 3 ^ / 2 0 komudagur & ^ JZPcÆ LANDSSAMTÖK SKÓGAREIGENDA Umhverfísnefnd Alþingis 1. Ellefti aðalfundur Landssamtaka skógareigenda, haldinn á Hvolsvelli 4. og 5. apríl 2008, gerír eftirfarandi athugasemd við frumvarp til skipulagslaga, á þingskjali nr. 616, mál nr. 374 Við 2.mgr. 12. gr. IV kafla, þar sem kveðið er á um stefnu varðandi landnotkun og byggðaþróun, á eftir orðunum vatnsvemd, samgöngur komi eldvamir í skóglendi á undan orðunum o.fl. Greinargerð: Á undanfömum árum hefur skógrækt aukist á landsvísu, í kjölfar laga um landshlutabundin skógræktarverkefiii sem hófst með lögum um Héraðsskóga. Víða um land er því skógur að vaxa upp á stórum svæðum og við það hafa skapast nýjar aðstæður varðandi eldhættu. Skógarbændum þykir nauðsynlegt að taka á því, strax á skipulagsstigi sveitarfélaga, að þar sé gert ráð fyrir eldvömum í skóglendi. 2. Aðalfundur Landssamtaka skógareigenda, haldinn á Hvolsvelli 4. og 5. apríl 2008, beinir þeim tilmælum til umhverfisnefndar Alþingis að inn í frumvarp til laga um breytingar á lögum um brunavarnir nr. 75/2000, mál nr. 376 á þskj 618 verði bætt ákvæðum um brunavarnir í skóglendi. Greinargerð A undanfömum árum hefur skógrækt aukist á landsvísu, í kjölfar laga nr. 95/2006 um landshlutabundin skógræktarverkefni sem hófst með lögum um Héraðsskóga. Víða um land er því skógur að vaxa upp á stórum svæðum og við það hafa skapast nýjar aðstæður varðandi eldhættu. Skógarbændum þykir nauðsynlegt að taka á því í lögum um brunavamir verði tekið á eldvömum í skóglendi. Selfossi 7. apríl 2008 i. Jónsson íkvæmdastjóri LSE

132 Mýrdalshreppur Alþingi Erindi nr, Þ komudagur 200$ Umsagnir um þingmál Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál Sveitarstjórn Mýrdalshrepps er í meginatriðum samþykk efni frumvarpsins en telur þó nokkur atriði þarfnast nánari skoðunar. í 10. gr. er fjallað um Landsskipulagsáætlun sem umhverfisráðherra skal leggja fram í formi þingsályktunartillögu að afloknum hverjum alþingiskosningum og skal áætlunin vera til 12 ára. Skv. frumvarpinu skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við landskipulagsáætlun. Með þessu er virðist freklega vegið að sjálfsákvörðunarrétti sveitarfélaga. Sveitarstjórn Mýrdalshrepps tekur undir sjónarmið sem komið hafa fram um að frekar skuli tala um Landsskipulagsstefnu en Landsskipulagsáætlun. Einnig sýnist brýnt að nánar sé skilgreint hvaða þátta Landsskipulagsstefnan skal taka til og hverra ekki. í 37. grein kemur fram að þegar um er að ræða breytingar á mannvirkjum sem varða útlit og form skuli leita beint til sveitarstjórnar en ekki til byggingarfulltrúa. Það er því lagt í hendur umsækjanda að átta sig á hvort senda beri umsókn til byggingarfulltrúa eða sveitarstjórnar eftir því hvort breytingin hefur áhrif á burðarþol eða ekki. Þetta sýnist bjóða upp á misskilning og spurning hvort ekki sé heppilegra að allar breytingar á mannvirkjum séu háðar byggingarleyfi en byggingarfulltrúa falið að meta hvort afla þurfi umsagnarsveitarstjórnar. Sveitarstjóri Austurvegi Vík Sími Bréfasími Kennitala

133 N Á T T Ú R U F R Æ Ð I S T O F N U N Í S L A N D S Umhverfísnefiid Alþingis Unnur Kristín Sveinbjamardóttir Alþingi v/austurvöll 150 REYKJAVÍK Alþingi Erindi nr. Þ /3 5 /'^? *? // komudagur Æ ^ *<w<f Reykjavík, 14. apríl / JGO/jgo Efni: Frumvörp til laga um mannvirki (375. mál), brunavarnir (376. mál) og tíl skipulagslaga (374. mál) Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 26. febrúar sl. þar sem óskað er eftir áliti Náttúrufræðistofnunar íslands á frumvarpi til skipulagslaga (374. mál), til laga um mannvirki (375. mál) og laga um brunavamir (376. mál). Náttúrufræðistofnun mælir með samþykkt þessara frumvarpa, en vill koma eftirfarandi athugasemdum við þau á framfæri. I. Frumvarp tii skipulagslaga (374. máí) 1. gr. Markmið Náttúrufræðistofiiun leggur til að við greinina bætist nýr liður (f-liður), sem orðist svo: "aó tryggja aö við hönnun vega, virfgana, verksmiðfa og annarra mannvirlga sé þess gœtt að þau falli sem best að svipmóti lands." Mikilvægt er að við mannvirkjagerð sé þess gætt að mannvirki falli vel að umhverfi sínu og fari vel í landslagi. Tillaga þessi er í samræmi við 35. gr. laga nr. 44/1999 um náttúruvemd. 2. gr. Skilgreiningar Náttúrufræðistofnun telur að laga þurfi skilgreiningar á eftirfarandi hugtökum/orðum: Hverflsvernd. Með því að nota orðið "náttúruminjar" í skilgreiningunni er verið að þrengja hugtakið "hverfisvemd" og takmarka gildissvið þess. Samkvæmt náttúmvemdarlögum (nr. 44/1999) er orðið náttúruminjar notað yfir lífverur, búsvæði þeirra, vistgerðir og vistkerfi, sem em á náttúruminjaskrá. Jafhframt nær það til náttúruvemdarsvæða, sem em svæði sem njóta friðunar skv. lögum eða em á náttúruminjaskrá. Náttúmfræðistofiiun leggur þvi til að við skilgreiningu á "hverfisvemd" verði annað hvort orðið "náttúmfar" eða "náttúra" notað í stað "náttúruminjar". Sjá t. d. notkun orðsins "náttúruminjar" í 6. mgr. 12. gr. frumvarpsins. Landnotkun. Þetta hugtak er skilgreint sem "Ráðstöfun lands til mismunandi nota... " og er skýrt með dæmum sem em mjög hefðbundin: t. d. verslun, iðnaður, landbúnaður, íbúðir. Landnotkun hefur breyst mikið á undanfömum áratugum og ætti skilgreiningin á hugtakinu að taka mið af þeim breytingum. Þannig em skógrækt og landgræðsla mjög umfangsmiklir landnotkunarflokkar og sama er að segja um náttúmvemd, sem nær til víðáttumikilla svæða. Hlem m ur 3 Pósthólf Reykjavík Sími Bréfasím i m@ni.is

134 Náttúrufræðistofhun telur að þessir þrír landnotkunarflokkar ættu að vera nefndir í skilgreiningu á hugtakinu "landnotkun". 10. gr. Landsskipulagsáætlun Náttúrufræðistofhun fagnar því að sett skuli í skipulagslög ákvæði um landsskipulagsáætlun, sem verði rétthæsta skipulagsstigið. Með landsskipulagsáætiun gefst færi á að horfa heildstætt á landnotkun og samræma hinar ýmsu áætlanir, sem gerðar em á vegum opinberra aðila, svo sem samgönguáætlun, skógræktaráætlanir, rammaáætlanir um virkjun vatnsfalla og jarðvarma, náttúmvemdaráætlanir, byggðaáætlanir og áætlanir um uppbyggingu ferðamannaiðnaðar. Jafnframt gefst færi til að setja fram stefnu um landnotkun á tilteknum stórum landsvæðum svo sem á miðhálendi landsins. Náttúmfræðistofhun telur að lagatextinn mætti vera skýrari til að koma í veg fyrir óvissu um framkvæmdina. Þannig er t. d. alls ekki ljóst hvort um er að ræða eina eða fleiri landsskipulagsáætlanir. Samkvæmt 1. mgr. 10. gr. er talað um eina áætlun, sem ráðherra leggur fyrir Alþingi að afloknum kosningum. í 7. mgr. 12. gr. frumvarpsins er hins vegar kveðið á um að sveitarstjómir skuli vera "bundnar afgildandi landsskipulagsáœtlunum sem fela í sér stefhu um landnotkun Hér er orðið landsskipulagsáætlun notað í fleirtölu! Gert er ráð fyrir að ráðherra leggi fyrir Alþingi tillögu að landsskipulagsáætlun til tólf ára að afloknum hveijum alþingiskosningum. Óljóst er hvað átt er við með orðunum "að afloknum..." þegar mið er tekið af þeirri málsmeðferð sem kveðið er á um í 11. gr. frumvarpsins. Nýr ráðherra þarf fyrst að ákveða áherslumar í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga og í framhaldi af því að fela Skipulagsstofhun að vinna drög að áætluninni. Skipulagsstofnun þarf að nafa víðtækt samráð við sveitarfélög og "hlutaðeigandi stofnanir" áður en hún sendir drögin til ráðherra. Loks ber umhverfisráðherra að hafa víðtækt samráð um áætlunina eftir að drögin berast frá Skipulagsstofriun, leita eftir umsögnum um hana og auglýsa eftir athugasemdum opinberlega. Þegar frestur til athugasemd er liðinn tekur ráðherra tillöguna sína til skoðunar á ný og leggur fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um landsskipulagsáætlun. Það er mat Náttúmfræðistofriunar að þessi ferill allur taki að lágmarki tvö ár og líklega lengur. í stað þess að stilla nýjum ráðherra upp við vegg með kvöðinni um að leggja áætlunina fram á Alþingi "að afloknum alþingiskosningum" ætti að kveða á um að hann leggi tillöguna fram innan tveggja ára frá kosningum. 12. gr. Skipulagsskylda Náttúmfræðistofnun telur mikilvægt að í 2. mgr. 12. gr. frumvarpsins þar sem kveðið er á um stefhu um landnotkun og byggðaþróun í skipizlagsáætlunum verði tilgreint sérstaklega að þar skuli sett fram stefnumið um skógræktar- og landgræðsluframkvæmdir líkt og gert er með náttúmvemd, vatnsvemd, samgöngur ofl. Með því yrði gætt samræmis við 1. mgr. þar sem vísað er til "framkvcemda og aðgerða sem hafa áhrif á umhverfið og breyta ásýnd þess ". Fáar framkvæmdir hafa jafn mikil áhrif á umhverfi og ásýnd þess, en umfangsmiklar skógræktarframkvæmdir. Jafnframt yrði gætt samræmis við 8. mgr. greinarinnar. í 4. mgr. er fjallað um samráð við íbúa, viðkomandi stjómvöld og aðra sem hagsmuna eiga að gæta við gerð skipulagsáætlana. Samkvæmt greininni skal "eftir föngum " leita eflir sjónarmiðum og tillögum. Orðalag þetta er mjög veikt að mati Náttúmfræðistofnunar, sem leggur til að orðin "eftir föngum " falli brott. Varðandi 6. mgr. 12. gr. er vísað til athugasemdar Náttúrufræðistofnunar um skilgreiningu á "í

135 hugatkinu "hverfisvernd " og á notkun orðsins "náttúruminjar " hér að ofan. 17. gr. Skipulagsgjald í greininni er kveðið á vun skipulagsgjald til að standa straum af kostnaði við gerð skipulagsáætlana og er ákvæðið að mestu samhljóða 35. gr. gildandi laga. Hins vegar er lögð til mikilvæg breyting í 1. mgr. þar sem heimilt verður að nota skipulagsgjaldið einnig til að standa undir kostnaði af "þróunarverkefhum sem nýtast sveitarfélögum við gerð skipulagsáœtlana ". Hér er um mjög mikilvægt ákvæði að ræða sem mun áreiðanlega nýtast vel og stuðla að nauðsynlegum rannsóknum og framleiðslu gagna sem sveitarfélögin þurfa til að gera góðar skipulagsáætlanir. Dæmið um slíkt þróunarverkefni sem tekið er í athugasemd við greinina er hins vegar út úr kortinu og bam síns tíma. Hefur líklega slæðst inn í drög að frumvarpinu fyrir mörgum árum síðan og setið eftir fyrir misskilning því varla er ennþá verið að hugsa til þess að staffæra gömlu herforingjaráðskortin! 18. gr. Greiðsla kostnaðar vegna skipulagsvinnu í 6. tl. er kveðið á um heimild til að greiða kostnað af gerð grunnkorta, sem nauðsynleg eru vegna svæðis- og aðalskipulagsáætlana. Hugtakið "grunnkort" er ekki skilgreint í frumvarpinu og því óljóst hvort hugtakið nái til náttúrufarskorta, t. d. gróður- og vistgerðakorta, sem nauðsynleg eru fyrir skilvirka skipulagsgerð. Er t. d. gróðurkort grunnkort af gróðurfari landsins samkvæmt skilningi höfunda frumvarpsins? Mikilvægt er að ákvæðið nái án vafa til gróður-, gróðurlenda- og vistgerðakorta, jarðfræðikorta og annarra náttúrufarskorta, sem oft eru flokkuð sem "þemakort" í skipulagsvinnu. 45. gr. Skipulagsreglugerð Samkvæmt 1. mgr. skal umhverfísráðherra setja reglugerð, er nær til alls landsins, um gerð skipulagsáætlana að fengnum tillögum Skipulagsstofhunar og umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga. í 2. mgr. segir að í reglugerðinni skuli kveðið nánar á um gerð skipulagsáætlana, m.a. "um framsetningu og innihald skipulagsgreinargerða og skipulagsuppdrátta ". Náttúrufræðistoftiun leggur til að ákvæði greinarinnar um "innihaldið " verði orðað með skýrari hætti, t. d. með því að kveða skýrt á um að ráðherra skuli í reglugerð setja fram kröfur um lágmarksgögn og lágmarksgæði gagna svo sem náttúrufarskorta og mælikvarða þeirra. Virðingarfyllst Jón Gunnar Ottósson forstjóri

136 Alþingi Erindinr.Þ 43S/3/02 komudagur / ORKUSTOFNUN Grensásvegur REYKJAVlK os@os.is Sími Fax Alþingi - Umhverfisnefnd Alþingis Nefiidasvið Alþingis Austurstræti REYKJAVÍK Reykjavík, 12. ágúst 2008 Tilvísun: Bréfalykill: Efni: Umsögn um frumvarp tíl skipulagslaga og frumvarp til laga um mannvirki. Með erindi, dags. 4. júlí 2008, óskaði umhverfisnefnd Alþingis eftir nýjum umsögnum um frumvarp til skipulagslaga, fmmvarp til laga um mannvirki og fhimvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir. Orkustofnun er þakklát fyrir að vera boðið að koma á framfæri við nefndina frekari athugasemdum um framangreind frumvörp til laga. í ljósi þess að Orkustofnun hefur, að beiðni vatnalaganefndar, nýverið unnið að greinargerð um vatnalög nr. 20/2006, með tilheyrandi heildarsýn um stjómsýslu vatnamála, vill stofnunin koma á framfæri nýjum athugasemdum við frumvörp til skipulaeslaga (374. máh og laga um mannvirki (375. mál) sem umhverfisnefnd Alþingis hefur haft til umfjöllunar. Hins vegar telur stofiiunin ekki þörf á að koma á framfæri athugasemdum um frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir. Frumvarp til skipulagslaga Samkvæmt 3. mgr. 3. gr. frumvarps til skipulagslaga annast sveitarstjómir gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Auk þess fjalla sveitastjómir um leyfisumsóknir og veita framkvæmdaleyfi. Landsskipulagsáætlun skal lögð fram af umhverfisráðherra í formi þingsályktunartillögu. Áætlunin er unnin í samvinnu af ráðherra, Skipulagsstofnun og Sambandi íslenskra sveitarfélaga, sbr. 10. og 11. gr. frumvarpsins. í athugasemdum við 11. gr. frumvarpsins segir að Skipulagsstofnun sé ætlað að vinna drög að landsskipulagsáætlun til umhverfisráðherra og hafa við þá vinnu samráð við hlutaðeigandi stofhanir, t.d. Orkustofhun. Að öðru leyti er ekki minnst á Orkustoftiun, hvorki í einstökum greinum frumvarpsins né í athugasemdum með þeim. í 1. mgr. 23. gr. frumvarpsins segir að við gerð svæðisskipulagstillögu skuli leitað umsagna umsagnaraðila án þess að nokkuð sé tekið fram um hveijir það geti eða eigi að vera. Það sama er uppi á teningnum í 1. mgr. 30. gr. um aðalskipulagstillögu og í 3. mgr. 40. gr. um lýsingu á deiliskipulagstillögu. Frumvarp til laga um mannvirki Samkvæmt 2. mgr. 8. gr. frumvarps til laga um mannvirki em byggingarleyfi gefin út af byggingarfulltrúa í viðkomandi sveitarfélagi vegna hvers konar mannvirkjagerðar sem háð er slíku leyfi og ekki er háð byggingarleyfi Byggingarstofnunar. í 3. mgr. 8. gr. em talin upp þau

137 mannvirki sem háð em byggingarleyfi Byggingarstofnunar og heyra þar undir m.a. fráveitumannvirki og dreifi- og flutningskerfi hitaveitna, vatnsveitna og fjarskipta sem liggja innan fleiri en eins sveitarfélags. Ekki er í frumvarpinu að finna opna heimild fyrir leyfisveitanda, hvort sem um er að raeða byggingarfulltrúa eða Byggingarstofnun, til þess að leita til umsagnaraðila vegna útgáfu leyfa og takmarkast lögbundnir umsagnaraðilar við skipulagsfulltrúa viðkomandi sveitarfélags og skipulagsnefnd Keflavíkurflugvallar. Stjómsýsluhlutverk Orkustofnunar Orkustofnun gegnir stjómsýsluhlutverki varðandi orku- og auðlindamál. Það hlutverk felur m.a. í sér beinar leyfisveitingar, umsagnir, eftirlit, ráðgjöf við stjómvöld og stýringu rannsókna. Vatnsauðlindin er sérstaklega margþætt, þar sem vatn kemur við sögu á svo mörgum sviðum þjóðlífsins, og snertir því ákvarðanir margra annarra stjómvalda svo sem á sviðum umhverfis og skipulags. í ljósi þess að miklar breytingar em væntanlega firamundan í vatnafari og að búsetu- og atvinnuþróun á íslandi gengur æ nær þeim mörkum í nýtingu vatnsauðlinda þar sem gæta þarf skynsemi og varúðar, þá er mikilvægt að haldið sé utan um heildarsýn á málaflokkinn hjá einum aðila fyrir hönd ríkisins. Sömuleiðis er mikilvægt að aðkoma þessa aðila að ákvörðunum annarra stjómvalda sé tryggð á fiillnægjandi hátt. Orkustofhun telur að við leyfisveitingar samkvæmt frumvarpi að skipulagslögum hafi aðkoma stofhimarinnar ekki verið tryggð með fullnægjandi hætti. Stjómsýsla samkvæmt vatnalögum nr. 20/2006 Með vatnalögum nr. 20/2006 er leitast við að einfalda stjómsýslu vatnamála og hún færð í hendur iðnaðarráðherra og Orkustofnunar. í almennum athugasemdum frumvarps að lögunum segir að hlutverk Orkustofnunar innan ramma vatnalaga byggist á því að hún sé stofnun sem heyri undir iðnaðarráðherra og starfi í hans umboði með jarðrænar auðlindir og náttúrulegar forsendur þeirra. Þetta hlutverk lúti annars vegar að stýringu á nýtingu vatnsauðlindarinnar og hins vegar að stýringu á vatnafarslegum aðgerðum í samræmi við markmið laganna. Enn fremur segir að þessu hlutverki fylgi eftirlit með aðgerðum gagnvart vatni sem breytt geta vatnafari og nýtingu vatnsauðlindarinnar, fyrst og fremst gerð mannvirkja og vatnaveitingar. Tilkynningarskylda til Orkustofnunar samkvœmt vatnalögum nr. 20/2006 Kveðið er á um tilkynningarskyldu í 35. gr. vatnalaga nr. 20/2006. Þar er kveðið á um tilkynningarskyldu til Orkustofnunar um allar framkvæmdir í eða við vötn vegna vatnsnýtingar, þ. á m. framkvæmdir sem ekki em leyfisskyldar samkvæmt lögunum sjálfum eða öðmm lögum. Samkvæmt 1. málsl. 3. mgr. 35. gr. er jafhframt gert ráð fyrir því að Orkustofnun sé heimilt að setja skilyrði fyrir framkvæmdum og starfsemi sem taldar em nauðsynlegar af tæknilegum ástæðum. Er Orkustofiiun heimilt að setja skilyrði ef ætla má að framkvæmdir eða starfsemi geti spillt þeirri nýtingu sem fram fer í vatni eða möguleikum á að nýta vatn síðar. Samkvæmt athugasemdum við 35. gr. frumvarps að vatnalögunum frá 2006 segir að ákvæði 1. mgr. byggi á þeirri meginreglu að allar framkvæmdir í vötnum skuli vera tilkynningarskyldar, hvort sem þær em leyfisskyldar samkvæmt ákvæðum frumvarpsins eða öðrum lögum, t.d. skipulags- og byggingarlögum. Er þetta rökstutt með vísan til ákvæða laga nr. 87/2003 um hlutverk

138 Orkustofnunar. í athugasemdunum er þó gert ráð fyrir því að Orkustofnun setji aðeins skilyrði samkvæmt 3. mgr. við þær framkvæmdir sem ekki séu leyfisskyldar samkvæmt frumvarpinu eða öðrum lögum. Sá skilningur verður þó ekki ráðinn af orðalagi 3. mgr. né orðalagi 35. gr. í heild sinni. Orkustofimn sem lögbundinn umsagnaraðili Sú tilkynningarskylda sem vatnalögin frá 2006 mælir fyrir um er vissulega til þess fallin að Orkustofnun verði gert kleift að sinna hlutverki sínu samkvæmt lögunum sjálfum og lögum um Orkustofnun. Ákjósanlegast er að vinna málin vel frá upphafi frekar en að þurfa að grípa inn í starfsemi eða framkvæmdir sem þegar eru hafnar eins og heimild er fyrir í 2. mgr. 36. gr. laganna. Orkustofnun leggur því til að stofnuninni verði tryggð aðkoma að leyfisveitingum til starfsemi og framkvæmda í vatni með þeim hætti að stofnunin verði gerð að lögbundnum umsagnaraðila. Ætti það þá ekki síst við um leyfisveitingar samkvæmt þeim fhimvörpum sem nú liggja fyrir til skipulagslaga og laga um mannvirki. Breyttar aðstæður í náttúru og mannlífi gera auknar kröfur um að ráðgjafarhlutverki Orkustofhunar við stjómvöld sé sinnt og að svigrúm sé til frumkvæðis að umræðu og samstarfi milli ólíkra aðila, sem oft og tíðum getur komið í veg fyrir erfiðar deilur á síðari stigum. Slík ráðgjöf og umræða þarf að byggja á þekkingu og vönduðum upplýsingum, sem aftur minnir á mikilvægi gagnasöfhunar, vörslu og miðlunar. Með Vatnatilskipun Evrópu kemur nú krafa um heildarsýn og stjómun vatnsauðlinda á grundvelli heildstæðra vatnasvæða í stað sveitarfélagsmarka, sbr. þingsályktun 6. desember 2007 um staðfestingu ákvörðunar sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 125/2007, um breytingu á XX. viðauka (Umhverfismál) við EES-samninginn. Óljóst er enn hvaða áhrif þetta kann að hafa á skipulagsferlið á íslandi. Á meðan það er í mótun er enn mikilvægara en ella að stjómsýsla á vegum ríkisins haldi vel á vatnsauðlindamálum, hvort sem þar er um að ræða gagnasöfhun, ráðgjöf við stjómvöld, umsagnir, leyfisveitingar eða eftirlit og stuðst sé í því starfi við skýrar lagaheimildir. Virðingarfyllst Valborg Steingrimsdóttir Lárus Ólafsson

139 Alþingi j Erindi nr. Þ /3 ^ /X f i? / komudagur? V- **** n n i / i I C T A C M I IKI Grensásvegur9 S ím i L / f M \ U O I v / r l N U I N 108 Rr EYKJA f y k.iav vlk Ik Fav- Fax RRR8«aR os@ os.is Umhverfisnefnd Alþingis Reykjavík, 08. apríl 2008 Unnur Kristín Sveinbjamardóttir Tilvísun: nefodarritari Bréfalykill: Nefndasvið Alþingis Verknúmer: Austurstræti REYKJAVÍK Efni: Umsögn Orkustofnunar um frumvarp til skipulagslaga og frumvarp til byggingarlaga Orkustofnun hefur borist erindi umhverfisnefiidar Alþingis, dags. 26. febrúar 2008, þar sem óskað er umsagnar um frumvörp til skipulagslaga, 374. mál, frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál og frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir, 376. mál. Frumvarp til byggingarlaga Orkustofiiun vísar til umsagnar stofiiunarinnar um eldra frumvarp til byggingarlaga, dags. 20. apríl 2007, þar sem gagnrýndur var sá greinarmunur sem gerður var á byggingarleyfisskyldu innviða, þar sem samgöngumannvirki voru ekki leyfisskyld en dreifi- og flutningskerfi veitna (raf-, hita-, vatnsveitna og fjarskipta) hins vegar felld undir byggingarleyfisskyldu. í því frumvarpi sem nú liggur fyrir hefur flutnings- og dreifikerfi raforku verið tekið undan byggingarleyfisskyldu og fagnar Orkustofnun því. Eftir stendur að samkvæmt 1. mgr. 8. gr. frv. eru nýframkvæmdir við fráveitumannvirki og dreifi-og flutningnskerfi hitavetna, vatnsveitna og fjarskipta og breytingar á líkum mannvirkjum, byggingarleyfisskyldar. Orkustofnun ítrekar að ekki eru nein rök til að slík mannvirki séu byggingarleyfisskyld fiekar en t.d. samgöngumannvirki, enda engin rök fyrir því að gera greinarmun á innviðum samfélagsins varðandi leyfisskyldu, enda eru framkvæmdir við innviði í flestu tilvikum á vegum opinberra aðila, sem starfa í skjóli einkaleyfa á viðkomandi sviði. Frumvarp til skipulagslaga Orkustofnun fagnar áformum um að samræma áætlanir um landnotkun sem varða almannahagsmuni í landskipulagsáætlun, eins og lagt er til í 10. gr. fiv. Það er og hefur verið skoðun stofnunarinnar að það sé réttur vettvangur til að samræma geiraáætlanir mismunandi stjómvalda og að taka af tvímæli um rétthæð slíkra áætlana. Stofiiunin telur að með gerð landskipulags verði unnt að kveða niður deilur um landnýtingu hinna ýmsu geira samfélagsins og um rétthæð áætlana og áforma um framkvæmdir.

140 Nefndarsvið Alþingis Umhverfisnefiid Alþingis Austurstræti REYKJAVÍK etís þ /æ?í»vy 0 RARIK komudagur UM.QOOS SHA/sha Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál Vegna umsagnar um fyrirliggjandi frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, tekur RARIK undir umsögn Samorku og vísar til hennar. Virðingarfyllst, Tryggvi Þór Haraldsson, forstjóri RA-29803

141 Reykjavíkurborg Borgarlögm aður Reykjavík, 14. ágúst 2008 R Alþingi - Umhverfisnefiid Hildur Eva Sigurðardóttir, nefiidarritari Austurstræti REYKJAVÍK Umsögn Reykjavíkurborgar um drög að breytingatillögum við frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Með bréfi dags. 4. júlí sl. óskaði umhverfisnefiid Alþingis umsagnar Reylqavíkurborgar um drög að nefiidarálitum og drög að breytingartillögum um fiumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Samband íslenskra sveitarfélaga hefur með bréfi til umhverfisnefiidar dags. 17. júlí sl. gefið umsögn um breytingatillögumar. Reykjavíkurborg styður þær athugasemdir sem þar eru gerðar og þau sjónarmið sem fram koma og telur ekki ástæðu til að bæta neinu þar við. Kristbjörg Stephensen, hdl. borgarlögmaður Hjálagt: Afritbréfs Sambands ísl. sveitarfélaga Ráðhús Reykjavíkur 101 Reykjavík sfmi: borgarlogmadur@reykjavik.is

142 Alþingi umhverfisnefnd Austurstræti REYKJAVÍK Reykjavík 17.júlí SA /GB Tilv.: 180 Efni: Umsögn um breytingartillögur við frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 4. júlf sl., þar sem óskað er eftir umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga um drög að nefndaráliti og breytingartillögum við ofangreint frumvarp. í nefndarálitinu segir meðal annars: Mikil andstaða kom frá sveitarfélögunum við hvernig hugmyndir um landsskipulagsáætlun eru útfærðar í frumvarpinu og telja þau að verið sé að skerða sjálfsákvörðunarrétt þeirra í skipulagsmálum. Telur nefndin æskilegt að samstaða náist milli aðila þegar um svo veigamikla breytingu er að ræða. Eins og sakir standa telur nefndin að frekari vinna og umræða þurfi að fara fram áður en efnisleg afstaða verði tekin til þeirra breytinga." Umsögn þessi fjallar því eingöngu um þau atriði sem nefndin tekur afstöðu til í drögum að nefndaráliti og breytingartillögum. Um afstöðu sambandsins tu III. kafla frumvarpsins vísast til fyrri umsagnar og bókunar stjórnar sambandsins frá 23. maí sl. sem send var umhverfisnefnd Alþingis með bréfi sama dag. Samband íslenskra sveitarfélaga tekur í meginatriðum undir þær breytingar sem nefndin leggur til á frumvarpinu. Sambandið telur breytingu sem lögð er til á 22. gr. frumvarpsins vera til verulegra bóta en þar er lagt til að sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu geti gert samkomulag við nærliggjandi sveitarfélög um aðild þeirra að svæðisskipulagi fyrir höfuðborgarsvæðið. Að áliti sambandsins felst f þessari tillögu viðurkenning á þróun sem átt hefur sér stað á síðustu árum í átt til aukinnar samvinnu sveitarfélaga á því sem nefna má Stór-höfuðborgarsvæði", m.a. með aukinni áherslu á almenningssamgöngur innan svæðisins. Sambandið minnir þó á að ákvæði um svæðisskipulag eru verulega breytt frá gildandi lögum. Þannig er ekki gerð krafa um að svæðisskipulag nái til alls lands viðkomandi sveitarfélaga heldur getur það t.d. tekið til ákveðinna þátta landnotkunar á tilteknu landssvæði. Svæðisskipulag á þannig ekki að fjalla um einstakar framkvæmdir heldur er því ætlað að setja fram meginstefnu um helstu sameiginlegu hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, sem aðrar skipulagsáætlanir byggja síðan á. Þessi breyting vekur m.a. spumingar um rétthæð skipidagsáætlana, þ.e. hvort eðluegt sé að kveða svo afdráttarlaust á, líkt og gert er í 7. mgr. 12. gr. frumvarpsins, að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag. Einnig telur sambandið breytingu sem nefndin leggur tu á 42. gr. vera tu verulegra bóta en þar er gert ráð fyrir töluverðri styttingu á afgreiðslutíma deiliskipulags með þeirri breytingu að Skipulagsstofnun taki skipulagstulögu aðeins til athugunar ef ástæða er to að ætla að form- eða efnisgallar séu á deiliskipulagi sem henni er send. Skal ákvörðun um slíka athugun liggja fyrir innan tíu daga frá því að henni barst deiliskipulagið. Þau sveitarfélög sem eru verr

143 í stakk búin að annast gerð deiliskipulags geta þrátt fyrir þessa breytinga áfram leitað í þá þekkingu sem Skipulagsstofnun býr yfir. í upphaflegu frumvarpi er lagt til að Skipulagsstofnun fái vald til þess að staðfesta svæðis- og aðalskipulag sem og breytingar á gildandi skipulagi, sbr. einkum 25., 32. og 36. gr., í þeim tilgangi að stytta skipulagsferlið. Sambandið er ekki sammála þeim breytingum sem nefndin leggur til á umræddum frumvarpsákvæðum, en þar er gert ráð fyrir að staðfestingarvaldið verði áfram hjá umhverfisráðherra. Leggur sambandið til að umrædd frumvarpsákvæði standi óbreytt. Aðrar breytingar sem nefndin leggur til á frumvarpinu telur sambandið vera ásættanlegar og almennt til þess fallnar að skýra efni frumvarpsins. Virðingarfyllst SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA Guðjón Bragason sviðsstjóri lögfræðisviðs 2

144 Borgarstjórinn í Reykjavík Alþingi komudagur Q.C08 Reykjavík, 11. apríl 2008 R ÓKH/jb Alþingi - Umhverfisnefiid Unnur Kristín Sveinbjamardóttir Þórshamri 150 REYKJAVÍK Frumvarp til skipulagslaga - umsögn Á íundi borgarráðs 10. þ.m. var lagt fram bréf borgarlögmanns frá 8. þ.m. ásamt umsögn skipulagsráðs frá 31. f.m. um frumvarp til skipulagslaga. Borgarráð samþykkti umsögnina, sem fylgir í ljósriti. Afrit: Borgarlögmaöur Skipulagsráð Ólafur Kr. Hjörleifsson e.u.

145 Reykjavíkurborg Borgarlögm aður Reykjavík, 8. apríl 2008 R Borgarráð Frumvarp til skipulagslaga, heildalög. Með bréfi dags. 26. febrúar sl. óskaði umhverfisnefnd Alþingis umsagnar Reykjavíkurborgar um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Veittur umsagnarfrestur var framlengdur til 11. apríl. Borgarlögmaður óskaði umsagnar skipulagsráðs um frumvarpið og hefur hún nú borist og er meðfylgjandi. Lagt er til að borgarráð geri umsögn skipulagsráðs um frumvarpið að sinni. Rristbjörg Stephensen, hdl. Hjálagt: Umsögn skipulagsráðs Ráðhús Reykjavíkur 101 Reykjavík sími:

146 X X II. landsþing Sambands íslenskra sveitarfélaga haldið á H ilto n Reykjavík N ordica 4. apríl MálsnrJlÆg O ZúiSS Skjalasafn Ráðhúss 01 AP8,2008 Bréfalykiil: > f ^ 5 Ályktun um frumvarp til skipulagslaga XXII. landsþing Sambands íslenskra sveitarfélaga áréttar afstöðu sambandsins til frumvarps til skipulagslaga. Skipulagsvaldið er einn af hornsteinum sjálfsákvörðunarréttar sveitarfélaganna og því afar m ikilvæ gt að landskipulagsáæ tlun ríkisins verði ekki gerð rétthæ rri skipulagsvaldi sveitarfélaga. X X II. landsþing sambandsins lýsir þvf skýrt yfir að sam þykkt frumvarpsins eins og það liggur nú fyrir er f andstöðu við vilja og afstöðu Sambands fslenskra sveitarfélaga. Greinargerð: Að áliti sambandsins á það ekki að vera hlutverk landsskipulags að vera stýrandi niður f smæstu atriði skipulagsáætlana. Landsskipulagstefna getur hins vegar reynst mikilvægur vettvangur til að setja fram ákveðna heildarhugsun eða leiðarljós um áherslur í skipulagsmálum fyrir landið í heild og til að ná fram samræmingu með tilliti til almannahagsmuna. Sambandið er jafnframt eindregið þeirrar skoðunar að landsskipulag megi aldrei nota sem tæki fyrir ríkisvaldið til að knýja fram tiltekna framkvæmd í andstöðu við vilja sveitarstjórna. Ef einstök framkvæmd, t.d. ný virkjun á miðhálendi íslands eða staðsetning flugvallar á höfuðborgarsvæðinu, svo dæmi séu tekin, er talin varða almannahagsmuni svo mjög að það réttlæti inngrip í skipulagsvald viðkomandi sveitarfélags er að áliti sambandsins eðlilegra að slík framkvæmd verði fyrirskipuð með sérstökum lögum fremur en að landsskipulagi verði beitt til að knýja hana fram. Mikil óvissa er um hvernig skipulagi á miðhálendinu verður háttað verði frumvarpið að lögum. Samkvæmt lögum skiptist landið allt f sveitarfélög og er allt land innan marka sveitarfélaga skipulagsskylt. Þar sem sveitarstjórnum er falið skipulagsvald innan staðarmarka síns sveitarfélags er mikilvægt að ekki verði mikið um inngrip af hálfu ríkisvaldsins í gerð skipulags, svo sem með gerð landsskipulagsáætlana. Telur sambandið alls ekki sjálfgefið að ríkið eigi að hafa meiri áhrif á skipulagsákvarðanir á miðhálendinu en annars staðar á landinu. S a m þ y k k t sa m h ljó ð a.

147 Reykjavíkurborg Skipulags- og byggingarsvið R e y k ja v ík Borgarráð Reykjavíkur Tjamargötu Reykjavík Hér með sendist útskrift úr gerðabók skipulagsráðs frá 2. apríl 2008 varðandi eftirfarandi mál. Skipulagslög, frumvarp Lögð fram orðsending Borgarlögmanns, dags. 29. febrúar 2008 ásamt frumvarpi til skipulagslaga ásamt bréfi Alþingis þar sem óskað er umsagnar um frumvarpið. Lögð fram umsögn yfirlögfræðings skipulags- og byggingarsviðs, dags. 31. mars Umsögn yfirlögfrœðings skipulags- og byggingarsviðs samþykkt. F.h. Skipulags- og byggingarsviðs / Skipulags- og byggingarsvið Borgartún Reykjavík Kennitala Sími Bréfasími Netfang: skipulag@rvk.is

148 Reykjavíkurborg S kipulagsstjóri M á l 5 n r.: í> 0 2 f 0 /0 - í5 5 ' Skjalasafn Ráðhúss 0 9 APR Skipulagsráð, Borgartúni 3 Reykjavík, 31. mars Varðar: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga. Vlsað er til orðsendingar skrifstofu borgarlögmanns dags. 29. febrúar sl. þar sem óskað er eftir drögum skipulagsráðs að umsögn Reykjavíkurborgar um frumvarpið. Orðsending borgarlögmanns ásamt bréfi Alþingis dags. 26. febrúar sl., drögum að umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga var lögð fram á fundi skipulagsráðs þann 12. mars sl. Ráðið vísaði málinu til umsagnar undirritaðrar og verður umsögnin lögð fram á fundi skipulagsráðs 2. apríl nk. Tillaqa að umsöqn skipulaqsráðs: Inngangur: Skipulagsráð Reykjavlkurborgar fagnar þeirri ákvörðun að endurskoða skipulags- og byggingarlög nr. 73/1997 og tekur I megindráttum umdir þau sjónarmið sem hafa legið til grundvallar við endurskoðun skipulagsþáttar laganna s.s. að ferill skipulagsgerðar yrði skilvirkari og sveigjanlegri, sér í lagi að því er varðar kynningu skipulagstillagna, breytingar á skipulagsáætlunum og afgreiðslu þeirra. Reykjavikurborg leggur þó áherslu á að þess er enn óskað að ferill óverulegra breytinga á deiliskipulagi verði einfaldaður sér í lagi i Ijósi þess að formkröfur núgildandi laga leiða oft til þess að aðilar þurfa að leggja út i mikinn kostnað vegna einfaldra breytinga auk þess sem núverandi ferill er óeðlilega timafrekur. Er lýst vonbrigðum með að ekki sé tekið fastari á óskum sveitarfélagsins um endurskoðun á þessum ferli við endurskoðun núgildandi laga. Reykjavikurborg leggur jafnframt mikla og þunga áherslu á að tekið verði fullt tillit til endurtekinna athugasemda og mótmæla sveitarfélagsins vegna þess ákvæðis frumvarpsins sem snýr að þætti Skipulagsstofnunar við afgreiðslu deiliskipulaga. Talið er að óbreytt ákvæði hafi í för með sér óeðlilega skerðingu á sjálfsákvörðunarrétti sveitarfélagsins í skipulagsmálum. Hið sama gildir um ákvæði frumvarpsins að því er varðar landsskipulag og sér í lagi þau ákvæði sem gera sveitarfélaginu skylt að endurskoða efni aðalskipulaga sinna til að þau falli að efni landsskipulagsstefnu. Er litið svo á að óeðlilegt hljóti að teljast að unnt sé að skylda sveitarstjórnir til að breyta aðalskipulagsáætlunum sinum jafnvel svo að i andstöðu sé við vilja og yfirlýsingar þeirra kjömu fulltrúa sem fara með skipulagsvaldið á hverjum stað. Er talið að slikt fyrirkomulag hafi ekki í för með sér stöðugleika í skipulagsmálum sveitarfélaga né að samþykktar og staðfestar aðalskipulagsáætlanir verði farsælar í þann langa tima sem þeim er ætlað að gilda sem stefnumörkun varðandi landnotkun sveitarfélagsins. í umsögn þessari er fjallað um þau meginatriði og hugmyndir sem Reykjavikurborg telur ástæðu til að skoða betur eða jafnvel fella að öllu leyti úr lögunum. í umsögninni er almennt ekki gerðar athugasemdir né tillögur um orðalagsbreytingar einstakra ákvæða. Ástæða þess er m.a. sú að skipulagsráð telur enn Skipulags- og byggingarsvið Borgartún Reykjavík Kennitala Sími Bréfasími Netfang: skipulag@rvk.is

149 svo mörgum spurningum ósvarað varðandi inntak og efni meginatriða í frumvarpinu að ástæða er talin til að leggja áherslu á umfjöllun um þau fremur en að endurskoða orðalag einstakra greina. Almennar athugasemdir vegna frumvarpsins: í 2. gr. frumvarpsdraganna er aukið nokkuð við þau hugtök sem skilgreind eru í lögunum en talið er enn skorti á að í greininni séu tæmandi talin þau hugtök sem nauðsynlegt er að skýrgreina og má þar nefna hugtök eins og samráð, sjálfbær þróun, hagrænt skipulag og rammaskipulag auk þess sem telja má að skýringa sé þörf á því hvað nákvæmlega felst í þeim ákvæðum laganna sem fjalla um útlit, form og svipmót mannvirkja (sjá 37. gr.) Skipulagsráð vísar til umsagnar sinnar um frumvarp til mannvirkjalaga að því er þetta varðar og óskar eftir að það verði skýrgreint mun betur hvað felst í þeirri ákvörðun að undanskilja þessi atriði við umtjöllun um byggingarleyfi. Að sama skapi er talin þörf á því að endurskoða og fylla skilgreiningu á hugtakinu skipulagskvaðir þar sem þær skera sig frá öðrum kvöðum. Sérstaklega er lýst ánægju með að breytingu frá núgildandi lögum hvað varðar skilgreiningu á hugtakinu nýtingarhlutfall, en lagt er til að það taki mið af skilgreiningu í íslenskum staðli. Landsskipulag. Reykjavikurborg telur að sú meginstefna íslensks sveitastjórnarréttar að sveitarfélögum sé falið skipulagsvald á því landi sem er innan sveitarfélagamarka sé mikilvæg og því sé mikilvægt að hafa þá reglu í heiðri í hvívetna. Varað er því við breytingum sem miða að því að auka inngrip ríkisvaldsins og eftirlitsstofnana þess í gerð skipulags. Er talið að sá vegur sé vandrataður að því er varðar ákvæði frumvarpsins um landskipulag. Skipulagsráð telur nauðsynlegt að skilgreina á skýrari hátt viðfangsefni landsskipulags en ekki er unnt að slá föstu með vísan til efni frumvarpsins, hver landmörk slíkra áætlana muni verða né er að finna nokkrar takmarkanir á mögulegu efni þeirra. Reykjavíkurborg telur að takmarkanir hljóti að þurfa að lögfesta um efni þessara áætlana, þannig að tilgangur slíkra áætlana verði að setja fram áherslur í skipulagsmálum sem gilda eigi um öll sveitarfélög. Nánar tiltekið ætti að vera um að ræða allsherjarstefnumörkun sem telja verður eðlilegt að sveitarfélögin hafi hliðsjón af þegar þau vinna að sinum skipulagsáætlunum, sér í lagi aðalskipulagsáætlunum. Því er alfarið hafnað að heimildum um landsskipulag verði beitt um einstakar framkvæmdar í andstöðu við yfirlýsta stefnu og vilja sveitarstjórnar. Er það skoðun skipulagsráðs að slík inngrip geti falið í sér brot á meginreglunni um sjálfsstjórn sveitarfélaga, ef ekki er kveðið á um slíkt í sérstökum lögum. Skipulagsráð telur að þessar takmarkanir séu með öllu óljósar i frumvarpinu og leggur fram þá kröfu að heimildir ríkisins verði takmarkaðar á skýran hátt. Jafnframt er lýst miklum áhyggjum og efasemdum um það ákvæði frumvarpsins að kveða á um að landskipulagsáætlanir séu ávallt rétthærri en aðrar skipulagsáætlanir enda er það skoðun skipulagsráðs, eins og kom fram að ofan, að I landskipulagsáætlun skuli öðru fremur fela í sér stefnumörkun og samræmingu við gerð annarra skipulagsáætlana sem sveitarfélögin vinna. Að sama skapi er því harðlega mótmælt að sveitarstjórn sé gert skylt að endurskoða aðalskipulagsáætlanir sínar með hliðsjón af landsskipulagi en slík endurskoðunarskylda getur verið til þess fallin að rýra gildi aðalskipulags sem bindandi langtímastefnumörkun sveitarfélagsins í skipulagsmálum. Gerð og framkvæmd skipulagsáætlana: í 12. gr. sem er að öðru leyti samhljóma gildandi lögum er kveðið á um að skipulagsskylda sveitarfélagsins nær einnig til hafs innan marka þess. Nokkuð skortir á að skýrt sé á hvaða hátt skylt er að gera og framkvæma skipulagsáætlanir á hafsvæði. Væri hægt að veita nánari leiðbeiningar

150 um það í greinargerð með frumvarpinu. í greinargerð kemur fram að mörk sveitarfélaga í hafi miðast við netlög. í 6. mgr. 12. gr. segir að svæðisskipulag skuli vera rétthærra en aðalskipulag og aðalskipulag rétthærra en deiliskipulag. Við gerð nýrra skipulagsáætlana eða breytinga á skipulagsáætlunum eru sveitarstjórnir bundnar af gildandi landsskipulagsstefnu. Vakin er athygli á því að um er að ræða mikla breytingu frá núgildandi lögum. í greinargerð með frumvarpsdrögunum segir jafnframt að sveitarstjórnir séu bundnar af gildandi landsskipulagsstefnu og ber að vekja sérstaka athygli á því að í athugasemdum við 10. gr. kemur fram að í kjölfar setningar landskipulagsstefnu ber að laga gildandi skipulagsáætlanir að nýrri stefnu. Verður ekki séð annað en að verið sé að innleiða einhverskonar afturvirkni sem getur haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar fyrir gildandi aðal- og deiliskipulagsáætlanir sveitarfélaganna. Er talið nauðsynlegt að skýra þetta ákvæði töluvert betur. Athygli er jafnframt vakin á því að með þessum breytingum hlýtur ákveðið forræði sveitarfélaganna á skipulagsmálum að færast til ríkisvaldsins auk þess sem benda má á ætla megi að aukinn kostnaður leggist á ríkisvaldið vegna skipulagsgerðar. Reykjavíkurborg varar eindregið við þeim afleiðingum sem geta orðið vegna þessara breytinga. [ 13. og 14. gr. er fjallað um framkvæmdaleyfi sveitarstjórnar og lagt er til að gildandi ákvæði um framkvæmdaleyfi verði skipt í tvennt, annars vegar um almenn framkvæmdaleyfi og hins vegar um framkvæmdaleyfi vegna matsskyldra framkvæmda. Frekari tilraun þarf að gera til að skýrgreina mun á málsmeðferð vegna þessara tveggja leiða jafnvel með öðru heiti á leyfunum eftir því hvort um er að ræða matsskylda framkvæmd eða ekki. Hætta er á því að ónákvæm hugtakanotkun í þessu samhengi geti valdið ruglingi á meðal þeirra hagsmunaaðila sem hlut eiga að máli. Nauðsynlegt er að skýra efni málsgreinarinnar þótt hún sé samhljóða gildandi lögum. Ákvæði 5. mgr. 13. gr. þar sem kveðið er á um grenndarkynningu framkvæmdaleyfis eru óljós en i frumvarpinu er ekki gerð tilraun til að skilgreina hvaða gögn það eru sem kynna skal kynna fyrir hagsmunaaðilum, en kveða skal á um það í reglugerð. Gjaldtaka. í 17. gr. er að finna ákvæði um skipulagsgjald sem innheimt er í ríkissjóð til að standa straum af kostnaði við gerð aðal- og svæðisskipulagsáætlana og þróunarverkefna sem nýtast sveitarfélögum við gerð skipulagsáætlana. Reykjavíkurborg gerir fyrirvara um mögulega skiptingu skipulagsgjaldsins sér í lagi i Ijósi þess að nú á að nýta hluta þess til þróunarverkefna en samkvæmt greinargerðinni skal Skipulagsstofnun úthluta veiti styrki til sveitarfélaga vegna slíkra verkefna. Reykjavíkurborg telur að setja beri nánari úthlutunarreglur t.d. i skipulagsreglugerð. Svæðisskipulag. Samkvæmt ákvæðum frumvarpsins verður það skylda sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu að gera svæðisskipulag án þess að gerð sé krafa um að svæðisskipulag nái til alls lands viðkomandi sveitarfélaga heldur getur það t.d. tekið til ákveðinna þátta landnotkunar á tilteknu landssvæði. Svæðisskipulag á þannig ekki að fjalla um einstakar framkvæmdir heldur er því ætlað að setja fram meginstefnu um helstu sameiginlegu hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, sem aðrar skipulagsáætlanir byggja síðan á. í Ijósi þessar tilgreiningar er því er mótmælt að kveðið sé svo á um í frumvarpinu að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag. Skipulagsráð telur ekki ástæðu til að leggjast gegn þeirri stefnu að ákveðin skylda hvíli á sveitarfélögunum á höfuðborgarsvæðinu en telur málsmeðferðarúrræði sárlega vanta i frumvarpið ef hlutaðeigandi sveitarfélög, sem tilgreind eru i 2. mgr. 22. gr. frumvarpsins, komast ekki að samkomulagi um efni áætlunarinnar. Talið er ástæða ti lað velta þeirri spurningu upp hvort ákvæði sem skylda tilgreind sveitarfélög að hafa samstarf um gerð skipulagsáætlunar geti haft þau áhrif að eitt eða fleiri sveitarfélög geti hamlað eðlilegri uppbyggingu i öðru sveitarfélagi. Slíkt ástand hlýtur að teljast óþolandi inngrip á sjálfsstjórnarrétti sveitarfélaga.

151 Það er einnig skoðun Reykjavíkurborgar að fyrrgreind ákvæði um rétthæð svæðisskipulags geti iila samræmst þeim áherslum að í svæðisskipulagi skuli ekki fjalla um einstakar framkvæmdir, heldur meginstefnur um sameiginlega hagsmuni. Enn vaknar sú spurning um hvað gerist ef mat sveitarfélaga á sameiginlegum hagsmunum fer ekki saman? Hver sker úr ef um ágreiningur kemur upp? Ekki er að finna nein ákvæði um slíka málsmeðferð í lögunum, sem bendir til þess að gert sé ráð fyrir því að sveitarfélögin þurfi að reka slík mál fyrir dómstólum, til að geta uppfyllt lagaskyldu sína um gerð slíkrar áætlunar. Er það álit Reykjavíkurborgar að slíkt sé óásættanlegt og hvetur til endurskoðunar á þessum ákvæðum. Aðalskipulag. f VII kafla er að finna ákvæði um gerð aðalskipulag og málsmeðferð þess. Tekið er undir og fagnað þeim breytingum sem gerðar hafa verið á ákvæðunum til einföldunar á málsmeðferð. Talið er þó að skýra þurfi nánar ákvæði er varða hagrænt skipulag og tengingu við lýsingu á langtímaþróun sveitarfélagsins. Reykjavíkurborg tekur undir og afagnar afdráttarlausu ákvæði um að í aðalskipulagi skuli sett fram stefna um byggðamynstur, en fyrirséð er að háhýsastefna verði mótuð í næsta aðalskipulagi Reykjavíkur. Skipulagsráð lýsir sérstakri ánægju með ákvæði frumvarpsins er varða rammaskipulag og tekur að öllu leyti undir þá skilgreiningu að um verði að ræða þann hluta aðalskipulags þar sem útfærð eru ákveðin afmörkuð svæði sveitarfélagsins með það að markmiði að ákvarða nánar landnotkun. Reykjavikurborg hefur unnið vandaðar rammaskipulagsáætlanir í þeim tilvikum þar sem hefur þótt nauðsynlegt að hafa heildstæða áætlun um uppbyggingu ákveðinna afmarkaðra svæða i aðalskipulagi Reykjavíkur. Rammaskipulagsáætlanir eins og vegna Mýrargötu - Slippasvæðis og Úlfarsárdals hafa verið Reykjavíkurborg ómetanlegt tæki og nánari og vandaðri grundvöllur að vinnu við áfangaskiptingu og heildarstefnu í deiliskipulagsáætlunum svæðanna. Þessar áætlanir hafa auðveldað Reykjavíkurborg að móta stefnu nánari útfærslu í deiliskipulagi og þykir það sérstakt ánægjuefni að gert sé nú ráð fyrir þessu skipulagsstigi í lagasetningu, ekki síst eftir túlkun úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála á lagalegu gildi slíkra áætlana samkvæmt núgildandi lögum eins og hún birtist í úrskurði um Ellingsenreit sem er innan Mýrargötu - Slippasvæðis. Það er einlæg skoðun skipulagsráðs að með slíkum áætlunum er hægt að auðvelda og skýra samráð við hagsmunaaðila, færa aðkomu íbúa framar í ferlið og einfalda málsmeðferð deiliskipulagstillagna sem á eftir koma. í 30. gr. er fjallað um lýsingu á skipulagsverkefninu, við gerð aðalskipulags. í lýsingunni skal koma fram hvaða áherslur sveitarstjórn hafi við aðalskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyrirhugað skipulagsferli, s.s. um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um hana hjá umsagnaraðilum og kynna fyrir almenningi. Lýst er ánægju með þetta nýmæli í frumvarpinu en nauðsynlegt er talið að skýrgreina frekar hvaða umsagnaraðilar skulu teljast lögbundnir á þessu stigi skipulagsvinnunar auk þess sem óljóst er hvaða meðhöndlun athugasemdir sem berast við lýsinguna eiga að fá. Deiliskipulag. í frumvarpinu kemur fram að í deiliskipulagi skal nú kveða á um útlit, form og svipmót mannvirkja í stað þess að það sé hluti af umfjöllun um leyfi vegna mannvirkjagerðar eins og nú er. Það er skoðun Reykjavikurborgar að ákvæði um ofangreint eigi vel heima í deiliskipulagsgerð og er því haldið fram að í mörgum deiliskipulagsáætlunum hafi verið að finna ákvæði um einmitt útlit og form mannvirkja s.s. í sameiginlegum skilmálum allra deiliskipulagsáætlana við Laugaveg. Það er þó einnig skoðun Reykjavíkurborgar að slíkir skilmálar og umfjöllun um útlit, form og svipmót í deiliskipulagsáætlun geti aldrei komið í stað þeirrar umfjöllunar sem á sér stað þegar sótt hefur verið um byggingarleyfi/leyfi til mannvirkjagerðar, enda sýnir reynsla sveitarfélaga að ómögulegt

152 er að sjá fyrir um allar mögulegar túlkanir lóðarhafa og hönnuða á gildandi skipulagsskilmálum að því er varðar útlit, svipmót og form. Talið er að bestu skipulagsskilmálar geti alderi komið í stað þess mats sem fer fram þegar endanlegt útlit byggingar er lagt til samþykktar hjá sveitarstjórninní. Um þetta atriði er nánar vísað til umsagnar skipulagsráðs um frumvarp til mannvirkjalaga. Sömu athugasemdir og raktar voru að ofan i þessari umsögn eiga við um ákvæði að því er varðar lýsingu á deiliskipulagsgerð, Sérstök áhersla er lögð á þetta að því er varðar deiliskipulagsgerð i Ijósi þess að Reykjavíkurborg hefur siðastliðin ár þróað samráðsferli i deiliskipulagsgerð sem feist i forkynningu á forsögn deiliskipulags auk upphafskynningu á deiliskipulagstillögu áður en hið lögbundna auglýsingaferli fer af stað. Er það afar nauðsynlegt fyrir Reykjavíkurborg að fá úr því skorið hvort gildistaka fyrirliggjandi ákvæða mun hafa áhrif til breytingar á það ferli sem hefur verið í þróun hjá sveitarfélaginu síðastliðin ár og gefist vel. Sömuleiðis þarf að skýra hvort mat á því hvort heimilt að falla frá gerð slíkrar lýsingar ef allar megin forsendur deiliskipulagsins liggja fyrir i aðalskipuiagi er í höndum sveitarstjórnar, eða einhvers annars s.s. Skipulagsstofnunar. Ástæða er til að lýsa sérstakri ánægju með nýmæli 41. gr. þess efnis að ef tillaga að deiliskipulagi er ekki í samræmi við aðalskipulag er heimilt að auglýsa samsvarandi aðalskipulagsbreyting áður eða samhliða auk þess sem að loknum auglýsingatíma er sveitarstjórn heimilt að samþykkja breytingu á aðalskipulagi og deiliskipulagi samhliða. Með þessari breytingu styttist málsmeðferðartimi til muna auk þess sem unnt er að hafa mun betri yfirsýn með framgangi tillagnanna þegar þær eru auglýstarsamhliða. Eins og i fyrri umsögnum Reykjavikurborgar vegna frumvarpsins er 42. gr. harðlega mótmælt af hálfu Reykjavíkurborgar. Skipulagsráð telur algerlega ótækt að gera sveitarfélaginu skylt að fara ætíð eftir athugasemdum Skipulagsstofnunar. Þvi er harðlega mótmælt að sveitarfélaginu sé gert skylt að breyta kynntum skipulagsgögnum ef stofnunin metur það svo. Reykjavikurborg leggur áherslu á að skipulagsstofnun er ekki dómstóll og á þar af leiðandi ekki að hafa beint boðvald yfir sveitaféiaginu vegna deiliskipulagsáætlana auk þess sem Reykjavíkurborg telur ekkert haf komið fram í samskiptum sveitarfélagsins á gildistíma núgildandi laga sem réttlætir slíka breytingu. Skipulagsráð mótmælir harðlega ákvæðinu bendir á að það er óumdeilt að sveitarstjórn ber alla ábyrgð á samþykktum deiliskipulagsáætlunum sínum og ber á þeim bótaábyrgð. Þess er krafist að sveitarstjórn fái heimildir til að afgreiða deiliskipulag endanlega og senda það til Skipulagsstofnunar til kynningar og varðveislu. Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála. Að þvi er varðar 52. gr. um úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála þá er það nauðsynlegt að i lögunum sé ákvæði þess efnis að sveitarstjórnum og eftir atvikum öðrum hagsmunaaðilum sé gert heimilt með aðildarákvæði, að stefna úrskurðarnefndinni til ógildingar á úrskurðum hennar. Mýmörg dæmi eru þess að aðilar máls hafa ekki boimagn eða kjósa af einhverjum ástæðum ekki að leita til dómstóla vegna úrskurðar þar sem niðurstaðan er umdeilanleg og ekki í samræmi við túlkun og ætlanir sveitarfélagsins. í tilfellum sem þessum er sveitarfélagið bundið af niðurstöðu úrskurðarnefndarinnar sem getur haft ófyrirséð áhrif á stöðu skipulags í sveitarfélaginu og er án allra úrræða til að láta reyna á það fyrir dómstólum hvort mati nefndarinnar verði hnekkt. Minna skal á í þessu samhengi að í þeim fáu tilvikum þar sem aðilar máls hafa leitað til dómstóla til að hnekkja úrskurðum nefndarinnar hefur það gerst a.m.k. í tvígang i málum er varðar Reykjavik að úrskurðir úrskurðarnefndarinnar hafa verið ógildir. Eins og staðan er nú þá þurfa aðilar sem vilja leita til dómstóla sjálfir að stefna kærendum, sem í mörgum tilvikum eru nágrannar þeirra. Það hefur þvi löngum verið skoðun skipulags- og byggingarsviðs að réttarframkvæmdin eins og hún er í dag sé ekki sanngjöm gagnvart borgurunum.

153 Að síðustu er ítrekað að nauðsynlegt er að eignarnámsákvæði 50. gr. draganna, sem er samhljóða gildandi lögum verði endurskoðuð eins og áður hefur komið fram í umsögnum Reykjavíkurborgar. Nauðsynlegt er að í frumvarpinu verði að finna ákvæði um verðmyndun á landi sem tekið er til skipulags þannig að allir eigendur hafi rétt á því að krefjast sama verðs fyrir land án tillits til þess hvort það svæði sem þeir áttu áður er nýtt undir útivistarsvæði eða byggingarlóðir. rborgar Iriögfræðingur skipulags- og byggingarsviðs HBL/AA F/:umsogn.skipulagslog.skipulagsrad

154 SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA Alþingi. Erindi nr. Þ komudagur M M. Q.Oo'B Alþingi b.t. umhverfisnefndar Austurstræti REYKJAVÍK Reykjavík 8. apríl SA -GB/gk Ti I v.: 180 Efni: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál Frumvarpið barst Sambandi íslenskra sveitarfélaga til umsagnar með bréfi frá umhverfisnefnd Alþingis, dags. 29. febrúar sl. Um er að ræða frumvarp til nýrra heildarlaga um skipulagsmál sem jafnframt fela í sér aðskilnað skipulags- og byggingarmála. Sá aðskilnaður, ásamt áformum um stofnun nýrrar ríkisstofnunar, Byggingarstofnunar, hefur verið umdeildur og skal minnt á að þær hugmyndir nutu ekki stuðnings Sambands íslenskra sveitarfélaga við undirbúning frumvarpsins. Sambandið tók þrátt fyrir það virkan þátt í starfi nefndar sem gerði tillögur að frumvarpi og er frumvarpið eins og það liggur fyrir nú í meginatriðum samhljóða þeim tillögum Að ýmsu leyti telur sambandið að ákvæði frumvarpsins leiði til betri stjórnsýslu í skipulagsmálum. Tekur sambandið í megindráttum undir þau markmið sem legið hafa til grundvallar endurskoðun á skipulagsþætti skipulags- og byggingarlaga, þ.e. að skipulagsgerðin verði skilvirkari og sveigjanlegri, einkum varðandi kynningu skipulagstillagna, afgreiðslu skipulagstillagna og breytingar á þeim. Sambandið fagnar meðal annars nýmæli í 2. mgr. 6. gr. þar sem skýrt er kveðið á um að sveitarstjórn geti falið skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjórnsýslunnar, t.d. skipulagsfulltrúa, fullnaðarafgreiðslu mála á borð við afgreiðslu deiliskipulagsáætlana og útgáfu framkvæmdaleyfa. Ætti þessi breyting að stuðla að aukinni skilvirkni í skipulagsmálum hjá sveitarfélögum. Hið sama má segja um ákvæði um rammaskipulag, um breytingar á kröfum til svæðisskipulags o.m.fl. Ýmis atriði í frumvarpinu þarfnast þó frekari útfærslu. Má þar sérstaklega nefna ákvæði um að skipulagsáætlanir skuli hafa að geyma ákvæði um útlit og form mannvirkja og ákvæði III. kafla um landsskipulag. Einnig telur sambandið að ganga hefði mátt lengra í átt til einföldunar en gert er í frumvarpinu. Sérstaklega á það við um þær tímafreku og kostnaðarsömu formkröfur sem enn virðast gerðar um tiltölulega einfaldar breytingar á deiliskipulagi. 1. Ályktun XXII. landsþings Sambands íslenskra sveitarfélaga um frumvarpið XXII. landsþing Sambands íslenskra sveitarfélaga áréttar afstöðu sambandsins til frumvarps til skipulagslaga. Skipulagsvaldið er einn af hornsteinum sjálfsákvörðunarréttar sveitarfélaganna og því afar mikilvægt að Iandskipulagsáætlun ríkisins verði ekki gerð rétthærri skipulagsvaldi sveitarfélaga. XXII. landsþing sambandsins lýsir því skýrt yfir að eins og frumvarpið liggur nú fyrir er það í andstöðu við vilja og afstöðu Sambands íslenskra sveitarfélaga. Borgartúni 30, pósthólf 81 00, 1 28 Reykjavík, simi , fax , sam ban a m ban d. i s,

155 Greinargerð með ályktuninni: Að áliti sambandsins á það ekki að vera hlutverk landsskipulags að vera stýrandi niður í smæstu atriði skipulagsáætlana. Landsskipulagstefna getur hins vegar reynst mikilvægur vettvangur til að setja fram ákveðna heildarhugsun eða leiðarljós um áherslur í skipulagsmálum fyrir landið í heild og til að ná fram samræmingu með tilliti til almannahagsmuna. Sambandið er jafnframt eindregið þeirrar skoðunar að landsskipulag megi aldrei nota sem tæki fyrir ríkisvaldið til að knýja fram tiltekna framkvæmd í andstöðu við vilja sveitarstjórna. Ef einstök framkvæmd, t.d. ný virkjun á miðhálendi íslands eða staðsetning flugvallar á höfuðborgarsvæðinu, svo dæmi séu tekin, er talin varða almannahagsmuni svo mjög að það réttlæti inngrip í skipulagsvald viðkomandi sveitarfélags er að áliti sambandsins eðlilegra að slík framkvæmd verði fyrirskipuð með sérstökum lögum fremur en að landsskipulagi verði beitt til að knýja hana fram. Mikil óvissa er um hvernig skipulagi á miðhálendinu verður háttað verði frumvarpið að lögum. Samkvæmt lögum skiptist landið allt í sveitarfélög og er allt land innan marka sveitarfélaga skipulagsskylt. Þar sem sveitarstjórnum er falið skipulagsvald innan staðarmarka síns sveitarfélags er mikilvægt að ekki verði mikið um inngrip af hálfu ríkisvaldsins í gerð skipulags, svo sem með gerð landsskipulagsáætlana. Telur sambandið alls ekki sjálfgefið að ríkið eigi að hafa meiri áhrif á skipulagsákvarðanir á miðhálendinu en annars staðar á landinu." Samþykkt samhljóða hinn 4. apríl Almennar athugasemdir um landsskipulag, sbr. III. kafla frumvarpsins Með vísan til ályktunar landsþingsins leggst sambandið alfarið gegn því að frumvarpið verði samþykkt nema breytingar verði gerðar á III. kafla frumvarpsins og öðrum ákvæðum þess sem varða landsskipulag. Ákvæði frumvarpsins um landsskipulag eru raunar nokkuð skýrari en í frumvarpi sem lagt var fram á Alþingi á 133. löggjafarþingi og aukin áhersla er nú lögð á samráð við Samband ísienskra sveitarfélaga við undirbúning og gerð landsskipulagsáætlana. Til þess að tryggja aðkomu og hagsmuni einstakra sveitarfélaga er þó einnig gert ráð fyrir að samráð skuli haft við einstök sveitarfélög ef landsskipulagsáætlun varðar þau sérstaklega, sbr. 2. mgr. 11. gr. Einnig skal við gerð landsskipulagsáætlunar hafa hliðsjón af gildandi svæðis- og aðalskipulagsáætlunum sveitarfélaga. Ekki er því um það að ræða að sambandinu verði falið ákvörðunarvald fyrir hönd einstakra sveitarfélaga við gerð landsskipulagsáætlana enda væri slíkt ekki í samræmi við hlutverk þess. Þrátt fyrir umræddar breytingar telur sambandið nauðsynlegt að gera ýmsa fyrirvara við ákvæði kaflans, í samræmi við ályktun landsþings sambandsins: a. Sambandið leggur áherslu á að heiti landsskipulags verði breytt þannig að um verði að ræða landsskipulagsstefnu enda er sá mikli galli á orðinu landsskipulagsáætlun að nærtækt er að álykta að um sé að ræða skipulagsáætlun sem sé rétthærri en skipulagsáætlanir sveitarfélaga. b. Nauðsynlegt er að afmarka miklu skýrar en gert er í frumvarpinu hvert geti orðið viðfangsefni landsskipulags á hverjum tíma. Sambandið hefur ítrekað bent á að erfitt er að álykta út frá 2

156 frumvarpstextanum hve langt verði gengið við gerð slíkra áætlana, bæði hvað varðar efni áætlunar og landfræðilegt umfang. Þar sem hér er um nýmæli að ræða er afar mikilvægt að Ijóst sé hvernig landsskipulagi verður beitt. c. Jafnframt leggur sambandið áherslu á að ákvæði 5. mgr. 10. gr. og 7. mgr. 12. gr. um bindandi áhrif landsskipulagsáætlana, að því er varðar landnotkun, falli brott eða takmarkist að öðrum kosti við þrönga þjóðhagslega hagsmuni. d. Loks er það álit sambandsins að sveitarstjórnir ættu eingöngu í undantekningartilvikum að þurfa að endurskoða aðalskipulagsáætlanir með hliðsjón af landsskipulagi á hverjum tíma. í 5. mgr. 10. gr. er kveðið á um að endurskoðun skuli fara fram innan fjögurra ára frá samþykkt landsskipulagsáætlunar. Hefur verið komið nokkuð til móts við sjónarmið sveitarfélaganna hvað þetta varðar því í frumvarpi sem lagt var fram á 133. löggjafarþingi var fresturinn einungis tvö ár. Endurskoðunarskyldan er samt sem áður íþyngjandi fyrir sveitarfélögin og til þess fallin að draga úr gildi aðalskipulags sem bindandi Iangtímaáætlunar fyrir sveitarfélagið. Að áliti sambandsins á það ekki að vera hlutverk landsskipulags að vera stýrandi niður í smæstu atriði skipulagsáætlana. Landsskipulagstefna getur hins vegar reynst mikilvægur vettvangur til að setja fram ákveðna heildarhugsun eða leiðarljós um áherslur í skipulagsmálum fyrir landið í heild og til að ná fram samræmingu með tilliti til almannahagsmuna. Eðlilegt er að kveða á um það í lögum að sveitarfélögin hafi hliðsjón af slíkum atriðum við gerð skipulagsáætlana. Sambandið leggur hins vegar þunga áherslu á að ekki ber að líta á landsskipulag sem leið til þess að takmarka skipulagsvald sveitarfélaga. Ef slík takmörkun leiðir af landsskipulagi er grundvallaratriði að hún verði aldrei umfram það sem nauðsynlegt er til að samræma stefnu um almannahagsmuni og auka fyrirsjáanleika við gerð skipulagsáætlana. Sambandið er jafnframt eindregið þeirrar skoðunar að landsskipulag megi aldrei nota sem tæki fyrir ríkisvaldið til að knýja fram tiltekna framkvæmd í andstöðu við stefnu og vilja sveitarstjórna. Ef einstök framkvæmd, t.d. ný virkjun á miðhálendi íslands eða staðsetning flugvallar á höfuðborgarsvæðinu, svo dæmi séu tekin, er talin varða almannahagsmuni svo mjög að það réttlæti inngrip í skipulagsvald viðkomandi sveitarfélags er að áliti sambandsins eðlilegra að slík framkvæmd verði fyrirskipuð með sérstökum lögum fremur en að landsskipulagi verði beitt til að knýja hana fram. Sambandið telur einnig rétt að minna á að í Evrópusáttmála um sjálfsstjórn sveitarfélaga er kveðið á um að það vald sem veitt er sveitarstjórn skuli að öllu jöfnu vera fullt og óskorað. Ef skerða á það vald þarf að vera til staðar skýr heimild í lögum. Er þetta sérstaklega mikilvægt í Ijósi þess að skipulagsvaldið er einn af hornsteinum sjálfsstjórnarréttar sveitarfélaga. Að áliti Sambands íslenskra sveitarfélaga er vel unnt að ná flestum eða öllum framangreindum markmiðum án þess að kveðið verði í lögum á um að landsskipulagsáætlanir séu rétthærri en aðrar skipulagsáætlanir, heldur nægi að ríkisvaldið setji fram landsskipulagsstefnu. Hversu ítarleg sú stefna á að vera er nokkuð sem verður að þróast með tímanum. Læra má af reynslu annarra Norðurlanda um framsetningu slíkrar stefnu. Landsskipulagsstefna á 3

157 að fela í sér leiðarljós við gerð annarra skipulagsáætlana sem vart verður skilið á annan veg en að hugsunin sé sú að tekið sé mið af þeirri stefnumörkun sem sett er fram af hálfu ríkisins. Það er eðlilegt og sjálfsagt að Skipulagsstofnun og/eða umhverfisráðuneyti leiðbeini sveitarfélögum í þeirra skipulagsvinnu og gæti þess meðal annars að samræmi ríki milli landsskipulagsstefnu og annarra skipulagsáætlana. 3. Aðrar athugasemdir í frumvarpinu er að finna fjölmörg nýmæli sem er nauðsynlegt að fái ítarlega umfjöllun á Alþingi. Má þar einkum nefna eftirfarandi: a. Ákvæði um svæðisskipulag eru verulega breytt frá gildandi lögum. Skylt verður að gera svæðisskipulag fyrir höfuðborgarsvæðið en heimilt á öðrum svæðum. Ekki er gerð krafa um að svæðisskipulag nái til alls lands viðkomandi sveitarfélaga heldur getur það t.d. tekið til ákveðinna þátta landnotkunar á tilteknu landssvæði. Svæðisskipulag á þannig ekki að fjalla um einstakar framkvæmdir heldur er því ætlað að setja fram meginstefnu um helstu sameiginlegu hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, sem aðrar skipulagsáætlanir byggja síðan á. Þessi breyting vekur m.a. spurningar um rétthæð skipulagsáætlana, þ.e. hvort eðlilegt sé að kveða svo afdráttarlaust á, líkt og gert er í 7. mgr. 12. gr. frumvarpsins, að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag. b. Samvinnunefnd miðhálendisins verður lögð niður, en hún hefur haft það hlutverk að annast gerð svæðisskipulags miðhálendis og gæta samræmis við aðalskipulagstillögur sveitarfélaga á svæðinu. Ávallt hefur verið gengið út frá því að hlutverk nefndarinnar yrði tímabundið og að verkefni hennar teldist lokið þegar öll sveitarfélög sem land eiga á miðhálendinu hefðu lokið gerð aðalskipulags. Á grundvelli úrskurða Óbyggðanefndar hefur meginþorri alls Iands á miðhálendinu verið lýstur þjóðlenda og fer ríkið með stjórn þeirra landssvæða í krafti ákvæða laga um þjóðlendur. Rétt er að hafa þessa aðkomu ríkisins sem landeiganda í huga þegar rætt er um skipulagsmál á miðhálendinu. Samkvæmt lögum skiptist landið allt í sveitarfélög og er allt land innan marka sveitarfélaga skipulagsskylt. Nokkur óvissa er samt sem áður um hvernig skipulagi á miðhálendinu verður háttað verði frumvarpið að lögum. Þar sem sveitarstjómum er falið skipulagsvald innan staðarmarka síns sveitarfélags er mikilvægt að ekki verði mikið um inngrip af hálfu ríkisvaldsins í gerð skipulags, svo sem með gerð landsskipulagsáætlana. Telur sambandið til dæmis alls ekki sjálfgefið að ríkið eigi að hafa meiri áhrif á skipulagsákvarðanir á miðhálendinu en annars staðar á landinu. Sveitarfélögum verður hins vegar að sjálfsögðu skylt að hafa almenna stefnumörkun um náttúruvernd og landnýtingu, sem kveðið er á um í landsskipulagi, að leiðarljósi í sínum skipulagsáætlunum. c. Skipulagslvsingar. Nýmæli í frumvarpinu um skipulagslýsingu, sbr. einkum 40. gr., munu valda sveitarfélögum auknum útgjöldum en jafnframt leiða til vandaðri undirbúnings skipulagstillagna. Einkaaðilar munu framvegis þurfa Ieyfi sveitarstjórnar til að vinna deiliskipulagstillögu, sbr. 38. gr., og þurfa þeir, líkt og sveitarfélög, að vinna skipulagslýsingu. Þessi breyting ætti bæði að styrkja stöðu sveitarstjórna og almennings gagnvart verktökum og 4

158 landeigendum sem vilja vinna eigin tillögur um deiliskipulag. Athugasemdir við 38. gr. eru þó ekki alveg nógu skýrar um hvort og þá við hvaða aðstæður sveitarstjórn er heimilt að hafna því að einkaaðili vinni tillögu að deiliskipulagi. d. Mat á umhverfisáhrifum áætlana. Sambandið telur orðalag frumvarpsins fela í sér ríkari skyldur sveitarfélaga til að meta umhverfisáhrif skipulagsáætlana en leiðir af ákvæðum laga nr. 105/2006 um umhverfismat áætlana, sbr. leiðbeiningar um umhverfismat áætlana (Skipulagsstofnun Apríl 2007). í 12., 23., 30. og 37. gr. eru ákvæði um umhverfismat annarra skipulagsáætlana, án þess þó að vísað sé til þess að sérstök lög gildi um matsskyldu slíkra áætlana. Skilningur sambandsins á ákvæðum þeirra laga er sá að ekki sé í öllum tilvikum þörf á að meta umhverfisáhrif skipulagsáætlana eða breytinga á þeim. Leggur sambandið áherslu á að orðunum ef við á" verði bætt í framangreindar frumvarpsgreinar á viðeigandi staði. e. Rammaskipulag. í 14. tl. 2. gr. kemur fram ný skilgreining. Rammaskipulag er skilgreint sem sá hluti aðalskipulags þar sem útfærð eru ákveðin afmörkuð svæði sveitarfélagsins með það að markmiði að ákvarða nánar landnotkun svo sem um meginþætti þjónustukerfa og að afmarka byggingarsvæði eða áfanga deiliskipulagsáætlana. Rammaskipulag er því heildstæð áætlun um uppbyggingu og skipulag heilla hverfa eða ákveðinna afmarkaðra svæða í aðalskipulagi og er það grundvöllur að vinnu við deiliskipulagsáætlanir fyrir slík svæði \ áföngum. Heimilt er að vinna rammaskipulag sem hluta af aðalskipulagi eða sem breytingu á því fyrir ný hverfi og sem leiðarljós fyrir nánari útfærslu í deiliskipulagi. Með slíku skipulagi er hægt að einfalda málsmeðferð þannig að skipulagið geti sagt fyrir um hvað sé fyrirhugað varðandi þróun byggðar svo sem eins og eldri byggðar. Þetta skipulag getur t.d. hentað vel þegar verið er að skoða miðkjarna sveitarfélaga, en þróunaráætlun miðborgar Reykjavíkur er dæmi um slíkt skipulag. Með slíkum áætlunum má færa samráð við íbúa framar í skipulagsferli og einfalda deiliskipulagsgerð. f. Framkvæmdaleyfi og gjaldtaka. í 13. og 14. gr. eru ákvæði um mismunandi málsmeðferð við útgáfu framkvæmdaleyfa eftir því hvort um er að ræða matsskylda framkvæmd eða ekki. í 20. gr. er síðan ákvæði um framkvæmdaleyfisgjald og gjald fyrir skipulagsvinnu, sem heimilar sveitarstjórn að innheimta gjald fyrir skipulagsvinnu sem vinna þarf í tengslum við útgáfu framkvæmda- eða byggingarleyfis. Er sú breyting nauðsynleg í Ijósi þess að flestar breytingar á deiliskipulagsáætlunum eru framkvæmdar vegna sérstakra óska lóðarhafa eða framkvæmdaaðila og er eðlilegt að þeir beri þann kostnað sem orsakast af skipulagsferlinu. Að áliti sambandsins eru umrædd ákvæði mun skýrari en ákvæði gildandi laga þótt hugsanlega verði að útfæra betur atriði á borð við grenndarkynningu framkvæmdaleyfisumsókna, sbr. 5. mgr. 13. gr. í Ijósi fenginnar reynslu telur sambandið koma til álita að sett verði sérstök reglugerð um útgáfu framkvæmdaleyfa fremur en að kveðið verði á um þau í skipulagsreglugerð. g. Önnur nvmæli. Sambandið fagnar nýmæli í 2. mgr. 6. gr. þar sem skýrt er kveðið á um að sveitarstjórn geti falið skipulagsnefnd eða öðrum aðilum innan stjórnsýslunnar, t.d. skipulagsfulltrúa, fullnaðarafgreiðslu mála á borð við afgreiðslu deiliskipulagsáætlana og útgáfu framkvæmdaleyfa. Ætti þessi breyting að stuðla að aukinni skilvirkni í skipulagsmálum hjá sveitarfélögum. 5

159 Sambandið fagnar því einnig að fellt er brott ákvæði 7. gr. gildandi laga um að skipulagsfulltrúi sé framkvæmdastjóri skipulagsnefndar enda er ekki þörf á að kveða á um það í lögum hvernig sveitarstjórnir haga sínu innra starfi. í 5. mgr. 7. gr. er hins vegar lagt til að lögfestar verði menntunarkröfur sem gerðar eru til skipulagsfulltrúa. Þótt ákvæðið sé samhljóða ákvæði í gr. 2.7 í skipulagsreglugerð hefur sambandið verulegar efasemdir um að eðlilegt sé að kveða \ slíkum smáatriðum á um menntun og sérhæfingu starfsmanna sveitarfélaga. 4. Athugasemdir við einstakar greinar. Um 10. og 11. gr. Stærsta breytingin í frumvarpinu eru ákvæði III. kafla þess um landsskipulag. í skýringum við kaflann er markmiðum landsskipulagsáætlana lýst svo: Ástæða þess að lagt er ti/ að kveðið sé á um landsskipulagsáætlun í frumvarpi þessu er sú að komið hafa fram sjónarmið um að ríkisvaldið skorti samnefnara í skipulagsmálum, þ.e. einn sameiginlegan aðila eða vettvang þar sem ríkisvaldið setur fram skipulagsstefnu sína þar sem stefna í ólíkum málaflokkum hefur verið tekin saman og samþætt. Þessu tengt er það sjónarmið að ríkinu beri að setja fram leiðbeiningar fyrir skipulagsgerð hvað varðar landnotkunarákvarðanir sveitarfélaga. Þá er talin þ ö rf á að ríkisvaldið setji fram stefnu um skipulag um þau atriði sem varða almannahagsmuni. Einnig að slík stefna hafi þýðingu þegar ríkisvaldið fer yfir skipulagsáætlanir sveitarfélaga. Þannig verði til opinber og gegnsær grundvöllur fyrir eftirliti ríkisins með skipulagsgerð sveitarfélaga." í meginatriðum getur Samband íslenskra sveitarfélaga tekið undir ofangreind markmið og verður að telja mjög æskilegt að ríkisvaldið samræmi hinar margvíslegu landsáætlanir sínar, t.d. um samgöngur, náttúruvernd, orkunýtingu, byggðastefnu o.m.fl. Einnig er ekki óeðlilegt að ríkisvaldið setji fram sína sýn á æskilega framþróun byggðar og landnýtingar. í skýringum við frumvarpið eru nefnd þrenns konar markmið, þ.e. samræming, leiðbeiningar og stefna er varðar almannahagsmuni. Aðeins hið síðastnefnda, þ.e. stefna er varðar almannahagsmuni, getur samkvæmt frumvarpinu verið bindandi við gerð skipulagsáætlana sveitarfélaga. Landsskipulagsáætlun telst því ekki skipulagsáætlun í skilningi frumvarps þessa, en þar er um að ræða svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlanir. Telur sambandið því villandi að nota orðið landsskipulagsáætlun" í frumvarpinu fremur en landsskipulagsstefnu. Ákvæði III. kafla um landsskipulag eru samin með hliðsjón af norrænni löggjöf. Þar sem kveðið er á um gerð slíks skipulags á hinum Norðurlöndunum eru almennt tilgreind sérstaklega í landsskipulagsstefnu þau stefnumið sem eru bindandi fyrir sveitarfélög. Geta slík stefnumið bæði varðað almenna og sérstaka almannahagsmuni. Skipulagsyfirvöld ríkisins geta þá synjað staðfestingar svæðis- eða aðalskipulags og krafist breytinga á skipulagstillögum sem fara í bága við slík stefnumið. Að öðru leyti er landsskipulagsstefnu einkum ætlað að stuðla að samræmingu og vera leiðbeinandi fremur en að um bindandi áætlun sé að ræða fyrir sveitarfélögin. Landsskipulagsstefna er því að meginstefnu leiðarljós við skipulagsgerð og felur ekki í sér bindandi ákvarðanir nema að því marki sem það er sérstaklega tekið fram. Sú aukna áhersla á skipulagsstefnu á landsvísu sem rutt hefur sér til rúms á hinum Norðurlöndunum hefur það ekki eingöngu að markmiði að efla 6

160 samræmingu á milli einstakra áætlana heldur er slíkri stefnu einnig ætlað að bæta vinnubrögð og einfalda gerð svæðis- og aðalskipulagsáætlana. Um leið má sjá þess dæmi að dregið er úr afskiptum ríkisins af einstökum skipulagsáætlunum. Þannig er að verða algengara að aðal- og deiliskipulagsáætlanir þarfnist ekki staðfestingar ríkisins heldur einungis svæðisskipulagsáætlanir. Má e.t.v. segja að með landsskipulagsstefnu sé fyrirsjáanleiki aukinn af hálfu ríkisvaldsins og því verði minna tilefni til afskipta þess að lokinni gerð skipulagsáætlana. Þannig er ekki um það að ræða að gerð sé sérstök landsskipulagsáætlun sem sé rétthærri en svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlanir, heldur er meginreglan sú að sett sé fram stefnumótun um landnotkun sem er ýmist almenn eða sértæk. Eðli máls samkvæmt felst mismunandi mikil binding í slíkri stefnumótun við gerð skipulagsáætlana. í almennri stefnumótun felst ákveðið leiðarljós en sértækri stefnumótun er a.m.k. oft ætlað að vera bindandi. Sem dæmi má nefna að í Danmörku getur umhverfisráðherra gefið út landsstefnu sem sett er fram í skýrslu um stefnu ríkisins og þjóðarhagsmuni í tilteknum málaflokkum sem taka ber tillit til við endurskoðun svæðisskipulags. í skýrslunni skal skilja á milli bindandi krafna og leiðbeinandi stefnu. Skýrslan á að hafa að geyma allar þær kröfur sem ríkið gerir til svæðisskipulagsáætlana. í nýjustu útgáfu þessarar skýrslu frá árinu 2005 er orðin sú breyting frá fyrri skýrslum að mest áhersla er lögð á að lýsa þjóðarhagsmunum án þess að setja fram kröfur í smáatriðum um hvernig þeim skuli sinnt í svæðisskipulagsáætlunum. Þetta er gert til að virða svigrúm svæðisyfirvalda til skipulagsgerðar. Eins og áður segir leggur sambandið áherslu á að heiti landsskipulags verði breytt þannig að um verði að ræða landsskipulagsstefnu enda er sá mikli galli á orðinu landsskipulagsáætlun að nærtækt er að áiykta að um sé að ræða skipulagsáætlun sem sé rétthærri en skipulagsáætlanir sveitarfélaga. Jafnframt telur sambandið mikilvægt að ákvæði 5. mgr. 10. gr. og 7. mgr. 12. gr. um bindandi áhrif landsskipulagsáætlana, að því er varðar landnotkun, falli brott eða takmarkist að öðrum kosti við þrönga þjóðhagslega hagsmuni. Eins og frumvarpið er nú orðað eru slíkar takmarkanir of óljósar. Loks skal ítrekuð sú afstaða sambandsins að eingöngu í undantekningartilvikum ættu sveitarfélög að þurfa að endurskoða aðalskipulagsáætlanir sínar með hliðsjón af landsskipulagi. Ef ætlun löggjafans er að slík endurskoðun verði meginreglan, og landsskipulag feli í sér meiriháttar inngrip í skipulag einstakra sveitarfélaga, hljóta að vakna spurningar um bótaábyrgð ríkisins vegna hugsanlegra afturvirkra áhrifa sem leiða af slíkri endurskoðun. Um 12. gr. Skipulagsskylda nær til alls lands og hafs innan marka sveitarféiaga en það er í samræmi við þá skyldu sem hvílir á sveitarfélögum samkvæmt gildandi rétti. Samkvæmt áliti félagsmálaráðuneytisins frá 19. október 2000 miðast mörk sveitarfélaga til hafsins við netlög. Gildir þetta einnig um netlög við hólma og eyjar sem tilheyra bújörðum. Innan þessara marka fara sveitarfélög með skipulagsvald og útgáfu framkvæmdaleyfa. Sambandið telur mikilvægt að Alþingi taki afstöðu til þess hvort nægilegt sé að skipulagslögsaga sveitarfélaga til hafsins takmarkist af netlögum. Nefnd sem félagsmálaráðherra skipaði árið 2002 náði ekki að mynda sameiginlega afstöðu til þessarar spurningar en afstaða fulltrúa Sambands íslenskra 7

161 sveitarfélaga var sú að þessi mörk séu aiitof knöpp. Það hlýtur að skipta sveitarfélögin og íbúa þeirra miklu máli hvort starfsemi á borð við fiskeldi eða vindmyllugarða sé leyfð við strönd eða á fjörðum og því nauðsynlegt að þeim sé tryggð aðkoma að ákvörðunum um hvort slík starfsemi sé yfirleitt leyfð. Einnig má benda á að Sundabraut mun, að óbreyttum lögum, að verulegu leyti liggja utan skipulagslögsögu sveitarfélaga. í 7. mgr. 12. gr. leggur sambandið til að orðunum Þar sem við á" verði bætt á undan orðinu Svæðisskipulag", enda verður ekki skylt að gera svæðisskipulag. Um 18. gr. Allmörg sveitarfélög hafa gagnrýnt það að sveitarfélög fá greitt skipulagsgjald samkvæmt mismunandi reglum, sbr tl. 18. gr. Hefur almennt ekki verið fallist á erindi sveitarfélaga um breytingar á þeirri flokkun þótt aðstæður í mörgum sveitarfélögum hafi gjörbreyst á undanförnum áratugum. Um 30. gr. Vakin er athygli á því að hvorki \ 1. mgr. 30. gr. né í 19. tl. 2. gr. er skilgreint hvaða aðilar teljist lögbundnir umsagnaraðilar. Væntir sambandið þess að í skipulagsreglugerð verði nánar kveðið á um þetta atriði. Um 34. gr. Sambandið andmælir því nýmæli sem fram kemur í 4. mgr. 34. gr. að ráðherra fái vald til að kveða upp bindandi úrskurð í ágreiningsmálum milli sveitarfélaga. Slíkt vald hefur ráðherra ekki samkvæmt gildandi lögum. Um 37. gr. Líkt og bent er á \ umsögn sambandsins um frumvarp til mannvirkjalaga telur sambandið mikla hættu felast í aðskilnaði stjórnsýslu skipulags- og byggingarmála. Mikið mun reyna á sveitarstjórnir á grundvelli 2. mgr. 37. gr. þar sem kveðið er á um að leita þurfi samþykkis sveitarstjórnar varðandi útlit bygginga og form á viðkomandi svæði þegar ekki þarf að sækja um byggingarleyfi. Mikilvægt er að ákvæði skipulagsreglugerðar um slíkar ákvarðanir verði skýr, verði niðurstaðan sú að lögfesta umrædda breytingu fremur en að viðhalda byggingarleyfisskyldu vegna slíkra breytinga. Þegar ekki liggur fyrir deiliskipulag kann að reynst afar erfitt fyrir sveitarstjórnir að rökstyðja synjun um útlits- eða formbreytingar. Einnig verða sveitarstjórnir að líkindum að leggja mun meiri áherslu á að setja í skipulagsskiimála kröfur um útlit og form bygginga í nýjar deiliskipulagsáætlanir. Breytt verklag mun þó aðeins nýtast vegna nýrra hverfa og telur sambandið ástæðu til að vara við þeim fjölmörgu vandamálum sem komið geta upp í eldri hverfum. Um 42. gr. Að áliti sambandsins kann að vera ástæða til að ganga lengra í þá átt að einfalda afgreiðslu deiliskipulagsáætlana en gert er í frumvarpinu. Ætti að vera unnt að fela sveitarstjórn að afgreiða deiliskipulag endanlega og deiliskipulag yrði þá aðeins sent Skipulagsstofnun til kynningar. Slík breyting gæti stytt skipulagsferlið verulega og jafnframt undirstrikað að deiliskipulagsgerð er á forræði og ábyrgð viðkomandi sveitarstjórnar. Um 45. gr. I frumvarpsgreininni er kveðið á um efni skipulagsreglugerðar. Er Ijóst að verulegar breytingar þarf að gera á gildandi skipulagsreglugerð með hliðsjón af efni frumvarpsins. Er gert ráð fyrir að ýmis atriði sem nú er kveðið á um í byggingarreglugerð verði framvegis í skipulagsreglugerð, svo sem ákvæði um friðun eldri byggðar, trjágróður o.fl. Einnig verður þar kveðið frekar á um heimildir sveitarstjórna til að kveða á um útlit og form mannvirkja og um gerð skipulagslýsinga. í 8. mgr. 45. gr. er gert ráð fyrir að í skipulagsreglugerð verði kveðið á um framkvæmdaleyfi en að mati 8

162 sambandsins gæti reynst heppilegra að setja sérstaka reglugerð um þau leyfi, svo og um eftirlitsskyldu sveitarfélaga hvað þau varðar en ákvæði 9. kafla skipulagsreglugerðar um framkvæmdaleyfi þarfnast ítarlegrar endurskoðunar. Um 52. gr. Sveitarfélögin hafa margoft lýst yfir áhyggjum sínum og óánægju með langan afgreiðslutíma úrskurðarnefndar skipulags- og byggingarmála. Nauðsynlegt er að taka á þeim vanda sem þar ríkir, sem bæði getur valdið almenningi og sveitarfélögum miklum óþægindum og kostnaði. Þrátt fyrir að fjárveitingar til nefndarinnar hafi verið auknar vantar enn verulega á að málshraði nefndarinnar geti talist viðunandi og skýrist það meðal annars af mikilli fjölgun erinda sem nefndinni barst á síðasta ári. Ýmsar leiðir hafa verið nefndar til að draga úr fjölda mála sem nefndin þarf að úrskurða um, svo sem að krefjast tryggingar af hendi kæranda eða hugsanlega að þrengja kæruréttinn. Nauðsynlegt er að taka á þessu vandamáli við afgreiðslu frumvarps þessa. Samkvæmt gildandi lögum á sveitarstjórn ekki málskotsrétt vegna úrskurða nefndarinnar nema hún sé aðili máls. Það getur þó verið hagsmunamál fyrir sveitarfélög að fá hnekkt niðurstöðum úrskurðarnefndarinnar enda geta úrskurðir hennar haft mikil áhrif á stefnu sveitarstjórna í skipulagsmálum. Mörg dæmi eru um að málsaðilar telja sig ekki hafa fjárhagslegt bolmagn til að skjóta úrskurðum nefndarinnar til dómstóla þrátt fyrir að niðurstaðan kunni að vera umdeilanleg. Því hefur sveitarstjórn þurft að hlíta úrskurði sem hún kann þó að vera algerlega ósammála. Leggur sambandið til að Iögfest verði heimild til handa sveitarfélögum til að krefjast ógildingar á úrskurðum nefndarinnar. Loks skal bent á að ekki kemur fram í frumvarpinu hvort ákvarðanir Skipulagsstofnunar séu kæranlegar til nefndarinnar eða til annars stjórnvalds. Skal sérstaklega bent á 4. mgr. 53. gr. í því sambandi, en þar er að finna afar umdeilt nýmæli um að Skipulagsstofnun geti gripið fram fyrir hendur sveitarstjórna með því að stöðva framkvæmdir. Þarf að liggja Ijóst fyrir hvaða úrræði sveitarstjórn eða málsaðilar eiga ef stofnunin ákveður að beita þeirri heimild. Um 53. gr. í Ijósi framsalsheimildar í 6. gr. frumvarpsins telur sambandið óþarft að kveða á um að skipulagsfulltrúi leiti staðfestingar eða samþykkis sveitarstjórnar á ákvörðunum sínum skv. 1. og 2. mgr. 53. gr. Að mati sambandsins ætti að nægja að skipulagsfulitrúi kynni ákvörðun sína fyrir skipulagsnefnd eða, eftir atvikum, sveitarstjórn. Sambandið leggur því til að mgr. 53. gr. orðist svo: Ef framkvæmdaleyfisskyld framkvæmd er hafin án þess að framkvæmdaleyfi sé fengið fyrir henni, framkvæmdaleyfi brýtur í bága við skipulag eða það er fallið úr gildi, skal skipulagsfulltrúi stöðva slíkar framkvæmdir tafaríaust. Sama g ild ir e fe k k i hefur verið leitað samþykkis sveitarstjórnar skv. 2. mgr. 37. gr. Ef framkvæmd er í ósamræmi við útgefið framkvæmdaleyfi eða skilyrði þess skal skipulagsfulltrúi stöðva framkvæmd þar th úr hefur verið bætt og tilkynna sveitarstjórn um þá ákvörðun. Loks andmælir sambandið harðlega nýmæli í 4. mgr. 53. gr. þar sem Skipulagsstofnun er heimilað að grípa inn í stjórnsýslu hlutaðeigandi sveitarfélags. Að áliti sambandsins er ákvæðið til þess fallið að gera ábyrgð á 9

163 stjórnsýslu í skipulagsmálum óskýrari en ástæða er til og í lögfestingu þess fælist mikið vantraust á stjórnsýslu sveitarfélaga. Um ákvæði til bráðabirgða. Sambandið leggur til varðandi 4. tl. að þær svæðisskipulagsnefndir sem eru að störfum fái að Ijúka gerð svæðisskipulags. Með þeim nefndum starfar fulltrúi frá Skipulagsstofnun og kann að vera bagalegt ef breytingar verða á nefndunum þegar skammt er eftir af starfstíma þeirra. 5. Kostnaðaráhrif fyrir sveitarfélögin Samkvæmt kostnaðarumsögn umhverfisráðuneytisins frá 12. desember 2007 er gert ráð fyrir að nýmæli í frumvarpinu um skipulagslýsingar muni kosta sveitarfélögin í heild um 15,5 milljónir króna á ári. Auk þess áætlar ráðuneytið að árlegur kostnaður vegna þátttöku Sambands íslenskra sveitarfélaga í samráði um gerð landsskipulags verði um 1 milljón króna á ári. Sambandið gerir ekki athugasemd við kostnaðarumsögnina en telur kostnaðarauka sveitarfélaga þó mjög varlega áætlaðan. Virðingarfyllst SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLACA Þórður Skúlason framkvæmdastjóri 10

164 Alþingi Erindi nn Þ 2*180 komudagur 2 3,$. 2 Q 0 & SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉIAGA Alþingi umhverfisnefnd Reykjavík 23. maí 2008 Austurstræti REYKJAVÍK ' SA ÞS/gk Tilv.: 180 Efrii: Tillaga bókun um frumvarp til skipulagslaga og laga um mannvirki Á fundi stjórnar Sambands íslenskra sveitarfélaga 23. maí 2008 var lagt fram minnisblað lögfræðisviðs sambandsins um fund í umhverfisráðuneytinu 20. maí sl. ásamt minnisblaði um landsskipulag sem Ásdís Hlökk Theódórsdóttir hefur samið að beiðni sambandsins. í minnisblöðunum eru raktar helstu mögulegar breytingar á frumvörpum til skipulagslaga og laga um mannvirki. Jafnframt gerðu formaður stjórnar og sviðsstjóri lögfræðisviðs grein fyrir samskiptum við Alþingi og ráðuneytið um frumvörpin í framhaldi af áðurnefndum fundi. Eftirfarandi samþykkt var gerð samhljóða á stjórnarfundinum: Það er álit stjórnar sambandsins að jafnvel með þeim breytingum á III. kafla frumvarps til skipulagslaga sem lagðar eru til í minnisblaði Ásdísar Hlakkar Theódórsdóttur muni landsskipulagsstefna fela í sér of mikið inngrip í skipulagsvald sveitarfélaga. Með hliðsjón af ályktun XXII. landsþings sambandsins sem haldið var þann 4. apríl sl. og í Ijósi umræðna á fundinum um inntak og möguleg áhrif landsskipulags getur stjórnin ekki fellt sig við að frumvarptil skipulagslaga verði að lögum nema III. kafli þessfalli brott. Stjórnin leggur áherslu á að sveitarstjórnir ráði sjálfar hvort byggingarnefndir starfi í þeirra sveitarfélagi og að dregið verði sem mest úr þeirri miðstýringu sem enn er áberandi í frumvarpi til laga um mannvirki, þrátt fyrir þær breytingar sem líklega verða gerðar á frumvarpinu. Sérstaklega gagnrýnir stjórnin að í frumvarpi til laga um mannvirki er áfram gert ráð fyrir að Byggingarstofnun gefi út byggingarleyfi fyrir virkjunum, þrátt fyrir að útgáfa byggingarleyfa sé almennt verkefni sveitarfélaga. Stjórnin telur margar þeirra breytinga á frumvörpunum sem lýst er í minnisblaði lögfræðisviðs geta orðið til verulegra bóta. Stjórnin leggur þó áherslu á að nægur tími verði veittur til að ræða þær fjölmörgu athugasemdir sem fram koma í umsögnum sambandsins og einstakra sveitarfélaga um frumvarpið. Borgartúni 30, pósthólf 8100, 128 Reykjavík, sími , fax , samband@samband.is,

165 Hér er um að ræða löggjöf sem sveitarfélögin þurfa að vinna eftir og því afar mikilvægt að breytingar verði gerðar að yfirveguðu ráði. Einnig lýsir stjórnin yfir áhyggjum vegna sívaxandi kostnaðar í skipulags- og byggingarmálum og telur einsýnt að hin nýja löggjöf muni enn auka á þann kostnað þótt gjaldtökuheimildir sveitarfélaga verði nokkuð rýmri en áður. Stjórnin skorar á Alþingi að leita m.a. leiða til að stytta skipulagsferlið eins og unnt er, án þess þó að dregið verði úr samráði við almenning." Virðingarfyllst SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA Þórður Skúlason framkvæmdastjóri Samrit: Þórunn Sveinbjamardóttir umhverfisráðherra. 2

166 # Alþingi Erindinr.Þ S/ 3 0 * 7 komudagur /(. %,'ZOOÍ SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA Alþingi umhverfisnefnd Reykjavík 11. ágúst 2008 Austurstræti REYKJAVÍK SA /GB Tilv.: 180 Efni: Umsögn um breytingartillögur við frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Vísað er til bréfs umhverfisnefndar Alþingis, dags. 4. júlí sl., þar sem óskað er eftir umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga um drög að nefndaráliti og breytingartillögum við ofangreint frumvarp. í nefndarálitinu segir meðal annars: Mikil andstaða kom frá sveitarfélögunum við hvernig hugmyndir um landsskipulagsáætlun eru útfærðar í frumvarpinu og telja þau að verið sé að skerða sjálfsákvörðunarrétt þeirra í skipulagsmálum. Telur nefndin æskilegt að samstaða náist milli aðila þegar um svo veigamikla breytingu er að ræða. Eins og sakir standa telur nefndin að frekari vinna og umræða þurfi að fara fram áður en efnisleg afstaða verði tekin til þeirra breytinga." Umsögn þessi fjallar því eingöngu um þau atriði sem nefndin tekur afstöðu til í drögum að nefndaráliti og breytingartillögum. Um afstöðu sambandsins til III. kafla frumvarpsins vísast til fyrri umsagnar og bókunar stjórnar sambandsins frá 23. maí sl. sem send var umhverfisnefnd Alþingis með bréfi sama dag. Samband íslenskra sveitarfélaga tekur í meginatriðum undir þær breytingar sem nefndin leggur til á frumvarpinu. Sambandið er þó ósammála þeim breytingum sem nefndin leggur til á 25., 32. og 36. gr., en þar er gert ráð fyrir að vald til þess að staðfesta skipulagsáætlanir verði áfram hjá umhverfisráðherra. í upphaflegu frumvarpi er lagt til að Skipulagsstofnun fái vald til þess að staðfesta svæðis- og aðalskipulag sem og breytingar á gildandi skipulagi, sbr. ofangreindar frumvarpsgreinar. Leggur sambandið til að umrædd frumvarpsákvæði fái að standa óbreytt. Sambandið telur breytingu sem lögð er til á 22. gr. frumvarpsins vera til verulegra bóta en þar er lagt til að sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu geti gert samkomulag við nærliggjandi sveitarfélög um aðild þeirra að svæðisskipulagi fyrir höfuðborgarsvæðið. Að áliti sambandsins felst í þessari tillögu viðurkenning á þróun sem átt hefur sér stað á síðustu árum í átt til aukinnar samvinnu sveitarfélaga á því sem nefna má Stórhöfuðborgarsvæði", m.a. með aukinni áherslu á almenningssamgöngur innan svæðisins. Sambandið minnir þó á að ákvæði um svæðisskipulag eru verulega breytt frá gildandi lögum. Þannig er ekki gerð krafa um að svæðisskipulag nái til alls lands viðkomandi sveitarfélaga heldur getur það t.d. tekið til ákveðinna þátta landnotkunar á tilteknu landssvæði. Svæðisskipulag á þannig ekki að fjalla Borgartúni 30, pósthólf 8 100, 128 Reykjavík, sími , fax , samband@samband.is,

167 um einstakar framkvæmdir heldur er því ætlað að setja fram meginstefnu um helstu sameiginlegu hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, sem aðrar skipulagsáætlanir byggja síðan á. Þessi breyting vekur m.a. spurningar um rétthæð skipulagsáætlana, þ.e. hvort eðlilegt sé að kveða svo afdráttarlaust á, líkt og gert er í 7. mgr. 12. gr. frumvarpsins, að svæðisskipulag sé rétthærra en aðalskipulag. Einnig telur sambandið breytingu sem nefndin leggur til á 42. gr. vera til verulegra bóta en þar er gert ráð fyrir töluverðri styttingu á afgreiðslutíma deiliskipulags með þeirri breytingu að Skipulagsstofnun taki deiliskipulagstillögu aðeins til athugunar ef ástæða er til að ætla að á henni séu form- eða efnisgallar. Skal ákvörðun um slíka athugun liggja fyrir innan tíu daga frá því stofnuninni berst deiliskipulagið. Þau sveitarfélög sem eru verr í stakk búin að annast gerð deiliskipulags geta þó áfram leitað í þá þekkingu sem Skipulagsstofnun býr yfir, þrátt fyrir þessa breytingu. Aðrar breytingar sem nefndin leggur til á frumvarpinu telur sambandið vera ásættanlegar og almennt til þess fallnar að skýra efni frumvarpsins. Virðingarfyllst SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA J Guðjón Bragáson sviðsstjóri lögfræðisviðs 2

168 Samband sveitarfélaga á Austurlandi Hafnargötu 28 eh. * 710 Seyðisfirði * Simi * Fax * Netfang ssa@ssa.is * Nefndasvið Alþingis Seyðisfirði 11. apríl 2$$þingi / Austurstræti 8-10 Erindi YIT. Þ / 3S 150 Reykjavík / < / / $ UmhverfísnefndAlbinsis kom U C lagu r Umbeðin umsögn SSA við Skipulagslög.374. mái og Mannvirki,375. mál. Framkvæmdaráð SSA hefiir verið með fhxmvörpin til umfjöllunar. * Form. og framkvæmdastjóra SSA, sem hafa kynnt sér innsendar umsagnir Sambands ísl. sveitarfélaga, var falið f.h stjómar SSA að senda inn umsögn. Frumvarp til skipulagslaga 374. mál. Stjóm SSA tekur efnislega undir athugasemdir í ítarlegri umsögn og greinargerð Sambands ísl. sveitarfélaga,en vill sérstaklega árétta efitirfarandi: *Um er að ræða frumvarp til nýrra heildarlaga um skipulagsmál sem fela í sér aðskilnað skipulags og byggingarmála. Vanda þarf vel til verka við þann aðskilnað. * Skipulagvaldið er einn af homsteinum sjálfsákvörðunarréttar sveitarfélaga. * Heiti og innihaldi Landsskipulag verði breytt og um verði að ræða Landsskipulagsstefnu sem er þá ætlað að stuðla að samræmingu og vera leiðbeinandi fremur en að um bindandi áætlun verði að ræða fyrir sveitarfélögin. * Landskipulagsáætlun ríkisins verði ekki gerð rétthærri skipuiagsvaldi sveitarfélaga. ( samþykkt 22. landsþings Sambands ísl sveitarfélag.) * Ath: Endurskoðunarskylda aðalskipulagsáætlana sveitarfélaga,með hliðsjón af landsskipulagi, má ekki vera of íþyngjandi.landsskipulagið á ekki að vera stýrandi niður i smæstu atriði skipulagsáætlana. * Hugað verði að kostnaðarauka fyrir sveitarfélögin, sem leiðir af frumvarpinu. Frumvarp til mannvirkjalaga 375. mál. Stjóm SSA tekur efnislega undir athugasemdir í ítarlegri umsögn og greinargerð Sambands ísl. sveitarfélaga en vill sérstaklega árétta efitirfarandi. *Skiptar skoðanir/ andstaða eru hjá sveitarstjómarmönnum um að flytja formlegt ákvörðunarvald á sviði mannvirkjamála alfarið úr höndum kjörinna fulltrúa. Eðlilegra er að kveða á um víðtæka heimild sveitarstjóma til valdaframsalsins. Skoða þarf sjónarmið vim þjónustusvæði bygginganefnda. Minni sveitarfélög eru hlynntari breytingunni. * Athugasemd er gerð við að nýrri ríkisstofnun, Byggingarstofnun,eru færðar mjög rúmar heimildir til að grípa inn í stjómsýslu sveitarfélaga og henni t.d falið að gefa út byggingarleyfi fyrir virkjanir og önnur tengd mannvirki. Huga þarf að staðsetningu þessarar stofnunar ef af verður. *Skýra þarf betur stjómsýslulega meðferð á form og útlitsbreytingum mannvirkja nú við aðskilnað ákvarðana á sviði skipulags og byggingarmála til að koma m.a. í veg fyrir Stjómsýsluvandamál. * Hugað verði að kostnaðarauka fyrir sveitarfélögin, sem leiðir af frumvarpinu. Sent á netfang : Nefndasviðs 11/ S í X.ÍL. S y O r n ö 7 >orvalduffjóhannsson /æmdastjóri. Kt * Viðskiptabanki: LÍ Sevðisfirði nr. 176 HB 26 reikn.nr. 91

169 SAMORKA Samtök orku- og veitufyrirtækja Alþingi Erindi nr. komudagur /</. </. Nefiidasvið Alþingis b.t. umhverfisnefiidar Austurstræti Reykjavík 11. apríl 2008 Efni: umsðgn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál Mikilvægustu nýjungina í fhunvarpinu, að mati Samorku, er að firma í ákvæðum 10. gr. um landsskipulagsáætlun. Að mati Samorku er hér um áhugaverða nýjung að ræða sem gæti reynst skref til fiamfara, t.d. í tilvikum þar sem mismunandi skipulagsaðilar komast ella að gagnstæðri niðurstöðu. í ljósi þeirrar miklu áherslu sem í frumvarpinu er lögð á samráð við hagsmunaaðila telur Samorka þó ástæðu til að bæta við upptalningu 3. mgr. á þeim aðilum hverra áætlanir um landnotkun skuli hafa til hliðsjónar. Er þar vísað til þeirra aðila sem skipuleggja og bera ábyrgð á grunnþjónustu á borð við raforkuflutning. Þá er í frumvarpinu ekki gert ráð fyrir að breytingar séu gerðar á landsskipulagi. Þótt ekki sé hér mælt með tíðum breytingum á skipulagsáætlunum telur Samorka þó mikilvægt að lögin heimili í það minnsta að stefiiu landsskipulags sé breytt utan hinnar hefðbundnu fjögurra ára endurskoðunar, líkt og heimilað er í tilvikum svæðisog aðalskipulags (sbr. 27. gr. og 36. gr.). Loks telur Samorka að ákveðið tækifæri til einföldunar getur falist í skilgreiningu á rammaskipulagi og bendir á að hugsanlega mætti nýta það til að komast hjá síendurteknum leyfisveitingaferlum fyrir sambærilegar framkvæmdir á einstökum svæðum. Að öðru leyti vísast hér í umsagnir aðildarfyrirtækja Samorku. Virðingariyllst, Gústaf Adolf Skúlason aðstoðarframkvæmdastj óri Samorka Suðuriandsbraut Reykjavík s

170 Erindinr.Þ /3S/21SS kwmdagur IH. H B sart Sl ffl> Samtökiðnððarins r^r " Alþingi Nefndasvið Austurstræti Reykjavík Reykjavík, 11. apríl 2008 Efni: Umsðgn um stjórnarfrumvörp til skipulagslaga, heildarlög, 374. mál. um mannvirki, heildarlðg, 37S. mál, um breytingu á Iðgum um brunavarnir, nr. 75/2000, með síðari breytingum, flutningur verkefna Brunamálastofnunar o.fl., 376.mál. Samtök atvinnulífsins, SART - Samtök atvinnurekenda í raf- og tölvuiðnaði, Samtök iðnaðarins og SVÞ - Samtök verslunar og þjónustu telja að sú stefnumörkun sem í frumvörpunum felst &é til mikilla bóta. Mikilvægt er að skilja að hina pólitísku stefiiumörkun sem felst í fhimvarpi til skipulagslaga og faglega og tæknilega útfærslu sem er að fínna í hinum frumvörpunum tveimur. Samtökin styðja því efni frumvarpanna í meginatriðum en gera athugasemdir við nokkur atriði sem mikilvægt er að breyta áður en frumvörpin verða að lögum. Samtökin hafa tvisvar áður skilað umsögn um þessi frumvörp, fyrst til umhverfisráðuneytisins þann 7. september 2006 og svo til Alþingis þann 12. apríl Sérstakri ánægju er lýst með að tekið hefur verið tillit til verulegs hluta þeirra athugasemda sem í umsögnum samtakanna fólst. Samorka - Samtök orku- og veitufyrirtækja munu skila sérstakri umsögn um frumvörpin og ofangreind samtök vilja taka undir þann hluta gagnrýni Samorku sem snýr að byggingarleyfisskyldu fráveitna, hitaveitna, vatnsveitna og fjarskiptalagna. Þetta ákvæði fhimvarps um mannvirki (8. gr) mun augljóslega hafa í för með sér verulegan kostnað sem leggst á atvinnulíf og heimili landsins og leiða til þess að gjald fyrir heimtaugar getur hækkað um tugi prósenta. Ávinningurinn af þessum ráðahag er í besta falli óljós. Einn meginkostur hinnar nýju Byggingarstofnunar er að þar verður að finna á einum stað þekkingu og faglega umfjöllun um öll svið byggingarmála. Mál tengd rafmagnsöiyggi falla undir verksvið hinnar nýju stofnunar og er það mikilvægt. Gerð er alvarleg athugasemd við að markaðseftirlit með raffóngum verði klofið í tvennt í frumvarpi um mannvirki er gert ráð fyrir að efkirlit með rafföngum sem tilheyra byggingum verði hjá Byggingarstofhun en eftirlit með neyslutækjum hjá Neytendastofu. Þannig yrðu, svo dæmi sé tekið, fasttengdar eldavélar háðar eftirliti Byggingarstofnunar en eldavélar með kló háðar eftirliti Neytendastofu. Þannig verða innflytjendur og framleiðendur undir tvöföldu eftirliti sem leiðir til óvissu og óöryggis auk þess sem kostnaður verður meiri en ella og samræmist vart lögum og reglum um opinberar eftirlitsreglur.

171 innflytjendur og framleiðendur undir tvöföldu eftirliti sem leiðir til óvissu og óöryggis auk þess sem kostnaður verður meiri en ella og samræmist vart lögum og reglum um opinberar eftirlitsreglur. Bent er á að Byggingarstofnun er falið að halda námskeið, prófa þekkingu, veita leyfi og hefur jaftiframt vald til að svipta aðila leyfi. Lagt er til að hlutverk Byggingarstofnunar varðandi námskeið verði að sjá til þess að námskeið verði haldin og að skilgreina námskeiðsefni en að aðrir aðilar geti eftir atvikum haldið þessi námskeið og prófað þekkingu manna þótt veiting og svipting leyfa verði áfram í höndum stofnunarinnar. (20. gr. frv. um brunavamir, 9.tl. 5. gr. frv um mannvirki). Að lokum er hvatt til þess að gætt verði hófs við útgjöld stofnunarinnar og að gjöld sem heimilt verður að leggja á atvinnulíf verði ekki hærri en kostnaður við þá þjónustu sem ætlunin er að veita. Mikilvægt er að lækkun gjalds fyrir rafmagnseftirlit gangi eftir eins og gert er ráð fyrir og kemur fram í umsögn fjármáiaráðuneytis um frumvarp um mannvirki. Virðingarfyllst, Samtök atvinnulífsins SART - Samtök atvinnurekenda í raf- og tölvuiðnaði / c Samtök iðnaðarins

172 S a m tö k fe rð aþ jó n u stu n n ar Borgartún Reykjavík S fm i:5ll 8000 Símbréf: Netfang: info@saf.is Alþingi E r i n d i n r. Þ / ^ / * 'f komudagur e' S A F Reykjavík 11. apríl 2008 Nefndasvið Alþingis Umhverfisnefnd Austurstræti Reykjavík Efni: Frumvarp til skipulagslaga Samtök ferðaþjónustunnar lýsa yfir mikilli ánægju með nýjan kafla í frumvarpi til skipulagslaga um landsskipulag. Þessi kajfli er nýjung fyrir skipulagsmál á íslandi. Samtökin vænta mikils af landsskipulagsáætlun stjómvalda. Með henni er komið tækifæri til að skipuleggja notkun á landi með almannahagsmuni í huga. Með henni vænta samtökin að stjómvöld taki tillit til sjónarmiða ferðaþjónustunnar, núverandi stöðu og framtíðaruppbyggingu. Virðingarfyllst

173 Skipulagsstofnun Laugavegi Reykjavík Reykjavík 9.nóvember 2007 Athugasemdir við frummatsskýrslu VSÓ ráðgjafar frá ágúst 2007 um Bitruvirkjun allt að 135MW jarðvarmavirkjun á Hellisheiði. Samtök ferðaþjónustunnar gera ekki athugasemdir við frummatsskýrslu VSO ráðgjafa um Hverahlíðavirkjun en taka undir með skýrsluhöfundum að samlegðaráhrif fyrirhugaðra framkvæmda muni rýra útivistarsvæðið á Hengilssvæðinu í heild sinni. Fyrir ferðaþjónustuna er Bitrusvæðið, Ölkelduhálsinn og dalirnir allt í kring mun verðmætara svæði og vilja samtökin leggja höfiiðáherslu á að þetta svæði verði afmarkað fyrir ferðaþjónustu og útivist eingöngu. Aðalskipulag fyrir svæðið er ekki tilbúið en ljóst er að á ofangreindu svæði er bæði vatnsvemdarsvæði og hlutar þess á náttúruminjaskrá. A Hellisheiðinni hefur verið virkjað umtalsvert og nú er tækifæri í Aðalskipulagi svæðisins að afmarka hluta heiðarinnar fyrir útivist og ferðaþjónustu eingöngu. Sú vinna verður að fara fram með ferðaþjónustuaðilum og þannig skipulagt t.d. hvar reiðleiðir og gönguleiðir verði á svæðinu. Einnig er Samtökum ferðaþjónustunnar ljóst að hluta ferðamanna finnst athyglisvert að skoða hvemig orkan er beisluð og því fagna Samtökin opnun á móttökuhúsi Hellisheiðavirkjunar fyrir ferðafólk. Sérstaða svæðisins er margs konar, þetta er mjög fjölskrúðugt hverasvæði, með fallegu og fjölbreyttu landslagi. Svæðið er líka mjög mikilvægt útivistarsvæði fyrir höfuðborgarbúa vegna nálægðar við Reykjavík. VSÓ ráðgjöf bendir á í sinni frummatsskýrslu að áhrif Bitruvirkjunar á núverandi ferðaþjónustu og útivist verði talsverð. Samtök ferðaþjónustunnar telja að við það verði ekki unað. í kaflanum um ferðamál í ofangreindri skýrslu er vísað i könnun sem gerð var og þar kemur fram að af 162 svörum voru spyrjendur aðeins 64 á Hellisheiði og nágrenni. Hins vegar voru 98 í upplöndum Hafnarfjarðar. Ljóst er að rannsóknaraðferðum er ábótavant. Það verður að spyrja ferðafólk sem fer um Hellisheiðina um afstöðu þeirra til allra virkjananna og einnig hvort afstaða þeirra sé breytileg eftir því hvar þau eru á Hellisheiðinni að ferðast. Ferðaþjónustan á íslandi er vaxandi atvinnugrein. Á þessu ári er líklegt að um hálf milljón ferðamanna heimsæki ísland og skapi allt að 60 milljarða króna í gjaldeyristekjur. Samtök ferðaþjónustunnar vilja undirstrika að hér er um að ræða svæði í næsta nágrenni

174 höfuðborgarinnar sem er eitt mikilvægasta svæði ferðaþjónustunnar vegna skemmri ferða. Almennt er dvalartími ferðamanna að styttast og eins er fjöldi funda og ráðstefnugesta vaxandi en þeir eru einmitt einn megin markhópurinn fyrir skemmri ferðir á lítt snortin svæði. Afar mikilvægt er að við mat á umhverfísáhrifum séu bornir saman framtíðarhagsmunir ferðaþjónustunnar við arðsemi af virkjun en ekki núverandi hagsmunir ferðaþjónustunnar við framtíðarvirði virkjunar eins og oftast hefur verið raunin. Samtök ferðaþjónustunnar geta ekki fallist á Bitruvirkjun að óbreyttu og leggja til að hún verði aflögð eða henni frestað um óákveðinn tíma. f.h. Samtaka ferðaþjónustunnar Ema Hauksdóttir framkvæmdarstjóri

175 Alþingi komudagur Alþingi Umhverfisnefnd Austurstræti Reykjavík Sam tök iðnaðarins Federation oflceiandic Industries Reykjavík, 8. ágúst 2008 Efni: Frumvarp til skipulaaslaaa mál. frumvarp til laga um mannvirki, 375. mál og frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavarnir, 376. Mál, flutningur verkefna Brunamálastofnunar o.fl. Samtökum iðnaðarins (SI) hefur borist til umsagnar drög að nefndarálitum og drög að breytingartillögum vegna frumvarpanna. 1. Úrskurðarnefnd skipulaas- oa bvaainaarmála skv. 52. ar. frumvarps til skipulaaslaaa Nefndin leggur til að ráðherra verði heimilt að leggja á kærugjald og tilgreina fjárhæð þess í reglugerð. Tilgangurinn með ákvæðinu er að takmarka fjölda mála sem send eru til úrskurðarnefndarinnar. SI styðja þetta kærugjald en leggja áherslu á að gjaldinu verði í hóf stillt. 2. Gildissvið frumvarps til laaa um mannvirki. 2. ar. Umhverfisnefnd leggur til að lögin nái ekki yfir lyftur og lyftubúnað þar sem eftirlit með þeim búnaði sé nú í höndum Vinnueftirlitsins og að færsla þessa verkefnis frá Vinnueftirlitinu hefði í för með sér tekjumissi án þess að hægt yrði að fækka starfsmönnum. SI telja að með þessu sé hætta á að sú einföldun og sparnaður sem felst í að hafa allt eftirlitið á einni hendi náist ekki. Hins vegar styðja SI þá tillögu að vatnsúðunarkerfum og slökkvikerfum sé bætt inn í upptalningu 2. gr. 3. Stiórn mannvirkiamála skv. 4. ar. laaa til frumvarps um mannvirki SI leggja áherslu á að eftirlitið verði á einni hendi og að raffangaeftirlitið verði fært frá Neytendastofu til Byggingastofnunar. Að mati SI er ekki rétt að Neytendastofa hafi tekjur umfram kostnað vegna raffangaeftirlits upp á 78 milljónir króna. Rétt er að laga gjaldið að kostnaði. 4. Umhverfisnefnd leaaur til nvia arein eftir 6. ar. sem heitir..bvaainaarnefndir" Umhverfisnefnd leggur til að bætt verði inn í lögin ákvæði er heimili sveitarstjórnum að starfrækja bygginganefndir sem fjalla um byggingarleyfisumsóknir áður en byggingafulltrúi gefur út byggingaleyfi að fengnu samþykki sveitarstjórnar. SI leggjast gegn þessari tillögu. Mikil hætta er á að áfram verði misræmi milli sveitarfélaga við afgreiðslu þessara mála sem vonir stóðu til að yrði bætt úr með frumvarpinu með því að fela Byggingarstofnun útgáfu byggingaleyfa. 5. Brevtinaartillaaa er varðar bvaainaalevfi veana virkianna. 8. ar. frumvarpsins Umhverfisnefnd leggur til þær breytingar að byggingaleyfi vegna virkjanna verði veitt af byggingafulltrúa að fengnu samþykki sveitarstjórnar. SI leggjast gegn þessari breytingartillögu og telja að sú þekking sem verður til staðar hjá Byggingastofnun ætti að tryggja betur að vel og vandlega verði að verki staðið við Borgartúni 35 - I S 105 Reykjavík - Tel (354) Fax (354) mottaka@si.is -

176 byggingu slíkra mannvirkja heldur en ef leyfin verði veitt af by sveitarstjórn. 6. Brevtinaar á 33. ar. oa umfiöllun nefndarinnar um 34. ar. frurhvarpsins Sam tök iðnaðarins SI gera ekki athugasemdir við breytinguna á 33. gr. en benfe&töfm &mum ítrqe á hvernig unnið hefur verið eftir núgildandi byggingareglugerð hvað varðar úttektir. Stöðuúttekt hefur aðallega verið notuð við meistaraskipti á byggingaframkvæmdum og nokkur misbrestur hefur verið á því að gerðar hafi verið lokaúttektir. Það er skoðun SI að þær úttektir sem kveðið er á um í frumvarpinu séu fullnægjandi, þ.e. áfangaúttekt, öryggisúttekt og lokaúttekt. Borgartúni 35 - IS105Reykjavík - Tei (354) Fax (354) mottaka@si.is -

177 SAMTÖK SUNNLENSKRA SVEITARFÉLAGA Alþingi Erindi nr. Þ ^3 í>/^0 t o komudagur Q H/XG 08 Selfossi, 7. apríl SA ÞH Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Efni: Umsagnir SASS um þingmál nr. 374,375 og 376 Á ftmdi stjómar Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga, sem haldinn var 2. apríl sl., var tekið fyrir erindi frá Umhverfisnefnd Alþingis, dags. 26. febrúar 2008, þar sem óskað var umsagnar um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög, frumvarp til laga um mannvirki, 375, mál, heildarlög og frumvarp til laga um brunavamir, 376. mál, flutningur verkefna Brunamálastofnunar o.fl. Eftirfarandi umsagnir voru samþykktar: Frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög Stjóm SASS er í meginatriðum samþykk efni frumvarpsins en gerir þó eftirfarandi athugasemdir: 110. gr. er fjallað um Landsskipulagsáætlun sem umhverfisráðherra skal leggja fram í formi þingsályktunartillögu að afloknum hverjum alþingiskosningum og skal áætiunin vera til 12 ára. Skv. frumvarpinu skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við landskipulagsáætlun.með þessu virðist freklega vegið að sjálfsákvörðunarrétti sveitarfélaga. Stjóm SASS tekur undir sjónarmið sem komið hafa fram um að frekar skuli tala um Landsskipulagsstefnu en Landsskipulagsáætlun. Einnig sýnist brýnt að nánar sé skilgreint hvaða þátta Landsskipulagsstefnan skal taka til og hverra ekki grein kemur fram að þegar um er að ræða breytingar á mannvirkjum sem varða útlit og form skuli leita beint til sveitarstjórnar en ekki til byggingarfulltrúa. Það er því lagt í hendur umsækjanda að átta sig á hvort senda beri umsókn til byggingarfulltrúa eða sveitarstjórnar eftir því hvort breytingin hefur áhrif á burðarþol eða ekki. Þetta sýnist bjóða upp á misskilning og spurning hvort ekki sé heppilegra að allar breytingar á mannvirkjum séu háðar byggingarleyfi en byggingarfulltrúa falið að meta hvort afla þurfi umsagnar sveitarstjórnar. Aðsetur - Address: Símar - Telephone: Myndsendir - Fax: Netfang - Kennitala - Id.no.: Austurvegur sass@sudurland.is Selfoss Iceland

178 S4S5 Framvarp til laga um mannvirki, 375, mál, heildarlög. Stjórn SASS gerir eftirfarandi athugasemdir við frumvarpið: Að mati stjómar SASS virðast sum ákvæði frumvarpsins gcinga á svig við sjálfsákvörðunarrétt sveitarfélaga og þannig í ósamræmi við ákvæði stjórnarskrár og Evrópusáttmála um sjálfsstjórn sveitarfélaga. Það á við um niðurlagningu byggingamefnda sem gengur á svig þá meginreglu að hið formlega sjórnsýsluvald liggi ávallt hjá sveitarstjórn. Þá fær ný ríkisstofnun, Byggingarstofnun, heimildir til að hafa bein afskipti af stjórnsýslu sveitarfélaga, sem einnig brýtur í bága við skýra verkaskiptinu ríkis og sveitarfélaga, sem ríki og sveitarfélög hafa verið sammála um að stefna beri að. í 8. gr. er kveðið á um að annað hvort byggingarfulltrúi eða Byggingarstofnun gefi út byggingarleyfi eftir eðli framkvæmda. Stjórn SASS telur óeðlilegt að Byggingarstofnun eigi að gefa út byggingarleyfi þar sem stofnunin skal hafa eftirlit með framkvæmd laganna. Þá er óskiljanlegt hvers vegna flutningskerfi raforku virðist eiga að vera undanþegið byggingarleyfi meðan önnur veitukerfi eru háð leyfi. Frumvarp til laga um brunavarnir, 376. mál, flutningur verkefna Brunamálastofnunar o.fl. Stjórn SASS er í meginatriðum samþykk efni frumvarpsins sem er að mestu til komið vegna nýrra mannvirkjalaga en telur þó nokkur atriði þarfnast nánari skoðunar. í 8. gr. er lögð til sú breyting á 11. gr. núv. laga um brunavamir að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum búnaði skuli vera eitt af verkefnum slökkviliðs. Stjórn SASS fagnar því að skilgreint sé hver skuli sjá um björgun á fastklemmdu fólki en minnir á að nauðsynlegt er að fjármagn fylgi þessum málaflokki sem er ærið kostnaðarsamur bæði hvað varðar búnað og rekstur. Þá hafa björgunarsveitir víða komið sér upp búnaði og þekkingu við að bjarga fólki úr mannvirkjum og ekki sjálfgefið að þeim verkefnum sé betur komið hjá slökkviliðum. Umsögnunum er hér með komið á framfæri. Virðingarfyllst, f.h. SASS - 2 -

179 Alþingi Alþingi. b.t. umhverfisnefndar Austurstræti Reykjavík Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi Borgamesi, 10. apríl Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374 mál. Frumvarp hefur borist Samtökum sveitarfélaga á Vesturlandi til umsagnar frá umhverfisnefhd Alþingis, dags 29. Febrúar sl. og varðar skipulagslög. Stjóm Samtaka sveitarfélaga tekur undir umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga en vill þó árétta efitirfarandi: Orðið landsskipulagsáætlun: Með þessu orðalagi er nærtækt að álykta að um sé að ræða skipulagsáætlun sem er rétthærri en skipulagsáætlunum sveitarfélga sem gengur ekki. Stjóm SSV er þeirrar skoðunar að landsskipulag megi aldrei nota sem tæki fyrir ríkisvaldið til að knýja fram tiltekna framkvæmd í andstöðu við vilja sveitarstjóma. Skipulágsvaldið er einn af homsteinum sjálfsstjómarréttar sveitarfélaga og ekki verður við þao unað að skerðing á valdi sveitarstjóma komi til. Akvæði um að skipulagsáætlanir skuli hafa að geyma ákvæði um útlit og form mannvirkja þarfnast frekari útfærslu í reglugerð. Það er skoðun stjómar SSV að margt í frumvarpsdrögum leiði til betri stjómsýslu í skipulagsmálum en þó eru ýmis númæli í frumvarpinu óþörf og líklegri til að hækka byggingarkostnað fremur en að bæta stjómsýslu. Að öðru leyti, og eins og áður kemur firam, er vísað til umsagnar Sambands íslenskra sveitarfélaga sem áréttar vel hagsmuni sveitarfélaganáa. Virðingarfyllst f.h. stjómar Samtöka sveitarfélaga á Vesturlandi.

180 Alþingi Erindi nr. Þ /3S/ komudagur IHM. Q.O08 Samvinnunefnd um midhálendi ísiands Umhverfísnefiid Alþingis Austurstræti Reykjavík Reykjavík 10. apríl 2008 Umsögn samvinnunefndar miðhálendis varðandi frumvarp tíl sklpulagslaga mál og frumvarp tíl laga um mannvirki, 375. mál. Samvinnunefiid miðhálendis hefixr í nánu samráði við sveitarstjómir sem stjómsýslu eiga á hálendi starfað á grundvelli Skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997 m.s.br. Samvinnunefndin hefiir leitað eftir tillögum hlutaðeigandi sveitarfélaga við mótun svæðisskipulagsins, gætt að samræmingu aðalskipulagsáætlana og svæðisskipulags miðhálendis, auk samræmingar við aðliggjandi sveitarfélög. Nefndin telur að vegið sé harkalega að skipulagsforræði sveitarfélaganna í landinu með þessu frumvarpi. Gerð er athugasemd við að landsskipulagsáætlunin skuli vera bindandi fyrir aðalskipulagsgerð sveitarfélaganna. í frumvarpinu er gert ráð fyrir að stjómsýsla og ákvarðanataka verði færð ennfrekar frá kjömum fulltrúum en nú er. Skipulagsstofhun er með þessu frumvarpi falið það hlutverk að sjá bæði um framkvæmd vinnunnar við Landskipulagsáætlun, samræmingu og samráð og að stýra málsmeðferð tillögunnar þar til hún er lögð fram sem drög á þingi. í 1. mgr. 11.gr. segir; "Ráðherra ákveður áherslur landskipulagsácetlunar hverju sinni í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga. Nefiidin telur það mikilvægt að skilgreina aðkomu sambands íslenskra sveitarfélaga að mótun þingsályktunar um landsskipulagsáætlun. Tryggja þarf að sjónarmið allra sveitarfélaga nái að heyrast. Samvinnunefiid miðálendis hefur gegnt veigamiklu hlutverki sem þriðji aðili í samskiptum sveitarfélaga um landnýtingu og telur nefiidin að slíkur aðili þurfi að vera til staðar þegar skipulagsmál þvera sveitarfélagamörk. Ekki er hægt að sjá í frumvarpinu að Landsskipulagsáætlun muni taka að sér þetta hlutverk samvinnu og málamiðlunar, heldur miklu fremur að móta stefhuna og fylgja henni eftir sem einskonar yfirskipulag ríkisins. Það var án efa vilji löggjafans við setningu núgildandi skipulagslaga að skipulagsvaldið á hálendinu flyttist frá samvinnunefiidinni til sveitarfélaganna. Samvinnunefiid miðhálendis hefur fram að þessu unnið að því markmiði að skila af sér skipulagsvaldinu til sveitarfélaganna árið 2008, eða þegar þau hafa lokið sinni aðalskipulagsvinnu. Það sem breytist við fyrirhugaða lagasetningu er að nú mun samvinnunefndin skila af sér skipulagsvaldinu til ríkisins. Sé það vilji löggjafans nú, þá er mikilvægt að sú ákvörðun sé meðvituð og rökstudd. Fram að þessu hefiir nefndinni ekki borist rökstuðningur löggjafans hvers vegna samvinnunefhdin eigi að skila af sér skipulagsvaldinu til ríkisins en ekki til sveitarfélaganna. Samvinnunefiidin óskar eflir að fá þann rökstuðning og í SamvinnunefTid um m ióhálendi íslands Skúiagata Z Reykjavík j Sími > *) {halendi^ haiendi.is

181 Samvinnunefnd um miðhálendi íslands framhaldi taka afstöðu til hans. Sá rökstuðningur mun væntanlega draga fram nauðsynlega þörf ríkisins fyrir skipulagsvaldi á hálendinu og um leið auðvelda fiilltrúum í samvinnunefiid miðhálendis að taka afstöðu til þessarar grundvallarbreytinga. Frumvarp til laga um mannvirki 662. mál Samvinnunefiid miðhálendis áréttar fyrri afstöðu sína um mikilvægi þess að samræma byggingareftilit og skráningu mannvirkja á hálendi íslands. í I kafla í lið b. er þess getið að markmið laganna er m.a að stuðla að endingu og hagkvæmni mannvirkja m.a. með því að tryggja að þau séu hönnuð og byggð með þeim hætti að þau henti íslenskum aðstæðum ekki síst á hálendi Islands. Verkefiii byggingareftirlits á miðhálendi hefiir verið í höndum margra aðila. Á fundum og í ferðum nefiidarinnar um hálendið hefur ítrekað verið áréttað mikilvægi þess að útbúnar verði samræmdar reglur um skráningu bygginga á Miðhálendinu. I svæðisskipulaginu kemur fram að mikilvægt er að kanna hvort þörf sé á sérákvæðum eða sérreglugerðum vegna bygginga á hálendinu s.s varðandi sérstakar kröfur um byggingartækni eða um gæðakröfur til bygginga, útlits og umhverfis. Þessu er komið á framfæri til að árétta mikilvægi könnunar um byggingarmál á hálendi m.a. þannig að í kjölfar verði hægt að taka afstöða til bygginga sem byggðar hafa verðið í heimildaleysi. Virðingarfyllst Óskar Bergsson Formaður samvinnunefiidar miðhálendis -ííuvutf ciifmtfkí yftt iiíídhalefijí Reykj^vík >Í>1 h a le n d i,t h a le n d i.is

182 Alþingi. Erindi nr. Þ S S S '/Z /# 3 komudagur Skaflárhreppur Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Kirkjubæjarklaustri 11. april 2008 Varðar: Athugasemdir við frumvarp til skipulagslaga. II. KAFLI Stjórn skipulagsmála. 3.gr. Stjóm ogframkvœmd skipulagsmála. Sveitarstjómir annastgerð svœðis-, aðal- og deiliskipulagsáœtlana. Þcer jjalla um leyftsumsóknir og veita framkvœmdaleyfi og hafa eftirlit með framkvœmd skipulagsáætlana og framkvæmdaleyfisskyldum framkvœmdum. Athugasemd: á þessu er að skilja að sveitarstjórnir veiti ekki lengur byggingarleyíi er það rétt. 9. gr. Svæðisskipulagsnefodir. Sveitarstjómir sem ákveða að gert skuli svæðisskipulag skulu koma á fót svæðisskipulagsnefiid Athugasemd: geta sveitarstjórnir þá ráðið því og jafnvel skorast undan III. KAFLI Landsskipulag. 10.gr. Landsskipulagsáœtlun. Athugasemd: þarf ekki að gera umhverfismat fyrír Landsskipulagsáætlunina. 11. gr. Málsmeðferð. Ráðherra ákveður áherslttr landsskipulagsáœtlunar hverju sirmi í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga ogfelur Skipulagsstofhun að vinna drög að landsskipulagsáœtlun. Athugasemd: Er Skipulagsstofnun aftur farin að vinna skipulagsáætlanir. Hvernig á Skipulagsstofhun þá að vera umsagnar og eftirlitsaðili með því sem hún vinnur sjálf. K la u it u r v t f lu r 15, 8 80 K ir k ju b v ja r k la u s t u r tfm l fa x n a tfa n g : b y f lg i0 k la u it u r.lt

183 I? Skaftárhreppur Hve mikil verða áhríf lítilla sveitarfélaga á útkomu landskipulagsins innan SASS. Hvað hefur síðan SASS yfirleitt með skipulagsmál að gera. Er ekki réttara að hafa samráð við Sveitarfélögin hvert fyrír sig. Verður nokkurntíman hægt að gera breytingar á Landsskipulagi? IV. KAFLI Gerð og framkvæmd skipulagsáætlana. 13.gr. Framkvœmdaleyfi. Afla skal framkvæmdaleyfis sveitarstjómar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efiiistöku, og annarra framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Þó þarf ekki að afla slíks leyfis vegna framkvæmda sem háðar eru byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki. Athugasemd: Er brúargerð framkvæmdar eða byggingarleyfisskyld. En vegagerð þjóðvega á byggingarfulltrúi að hafa eftirlit með gerð þjóðvega þm t brúargerð. Umsækjanda um framkvæmdaleyf! og hlutaðeigandi sveitarstjóm er heimilt að skjóta máli til úrskurðamefndar um skipulags- og byggingarmál leiki vafi á því hvort framkvæmdir séu háðar ákvæðum um framkvæmdaleyfi. Ráðherra kveður nánar á um útgáfu framkvæmdaleyfa í reglugerð. Athugasem d: Enn bætast verkefni á úrskurðarnefndar um skipulags- og byggingarmál. Sem er í dag mðrgum árum á eftir í að afgreiða þau mál sem fyrir hana iiggja. 14.gr. Framkvœmdaleyfi vegna matsskyldra framkvœmda. birtar með auglýsingu í Lögbirtingablaðinu og dagblaði sem gefið er út á landsvísu innan tveggja vikna frá útgáfu leyfis. Athugasemd: þarf þessi útgáfa að vera á pappír, athuga ber að breyttar leikreglur gilda um blaðaútgáfu frá því sem var áður fyrr, Morgunblaðið er td. ekki borið inn á hvert heimili lengur etv. 30%? Þó að það sé gefið út á landsvísu. Væri ekki betra að heimila netauglýsingu hún nær örugglega til miklu fleiri. VI. KAFLI Svæðisskipulagsáætlanir. 21. gr. Svœðisskipulag. 23. gr. Gerð svæðisskipulags, kynning og samráð. Þegar vinna við gerð svæðisskipulagstillögu hefst skal svæðisskipulagsnefnd taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur nefndin hafi við gerð skipulagsins, forsendum þess og fyrirliggjandi stefiiu og hvemig samráði og kynningu verði háttað gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um lýsinguna hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum og kynna hana fyrir almenningi og leita samþykkis hlutaðeigandi sveitarfélaga. Einnig skulu tillögumar kynntar sveitarstjómum aðliggjandi sveitarfélaga. í skipulagsreglugerð skal nánar kveðið á um lýsingu skipulagsverkefiiis. K lausturvegur 15, 880 K irk ju b a ja rk la u stu r sím l fax netfang: b ygglo klaustu r.ls 2

184 Skaftárhreppur Áður en tillaga að svæðisskipulagi er tekin til formlegrar afgreiðslu í svæðisskipulagsnefiid skal tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt fyrir almenningi á almennum fundi eða á annan fullnægjandi hátt. Skal kynningin auglýst með áberandi hætti. Að lokinni kynningu skv. 2. mgr. skal endanleg svæðisskipulagstillaga lögð fyrir hlutaðeigandi sveitarstjómir til samþykktar. Svæðisskipulagsnefiid skal að henni lokinni senda Skipulagsstofnun tillöguna til athugunar. Hafí Skipulagsstofnun ekki gert athugasemdir innan fjögurra vikna frá því að tillagan barst henni skal tillagan auglýst óbreytt skv. 24. gr. Telji Skipulagsstofhun að tillagan fullnægi ekki settum kröfum um svæðisskipulag skal hún leita samkomulags við svæðisskipulagsnefiid um breytingar. Náist ekki samkomulag er svæðisskipulagsnefnd engu að síður heimilt að auglýsa tillöguna en athugasemdir Skipulagsstofnunar skulu þá jafrvframt auglýstar og liggja frammi með tillögunni. 24. gr. Auglýsing svœðisskipulagstillögu. Svæðisskipulagsnefhd skal auglýsa tillögu að svæðisskipulagi með áberandi hætti og í Lögbirtingablaðinu. Tillagan skal liggja frammi hjá hlutaðeigandi sveitarfélögum og Skipulagsstofnun og auk þess vera aðgengileg á netinu. í auglýsingu skal tilgreina hvar tillagan er til sýnis og hve lengi og skal sá tími ekki vera skemmri en fjórar vikur. í auglýsingu skal hveijum þeim aðila sem telur sig eiga hagsmuna að gæta gefinn kostur á að gera athugasemdl 1 ir við tillöguna innan ákveðins frests sem eigi skal vera skemmri en sex vikur frá birtingu auglýsingar. Tekið skal fram í auglýsingu hvert skila skuli athugasemdum. 25.gr. Afgreiðsla og gildistaka svæðisskipulags. Þegar frestur til athugasemda skv. 24. gr. er liðinn skal svæðisskipulagsnefnd fjalla um tillöguna á nýjan leik. í þeirri umqöllun skal nefndin taka afstöðu tii athugasemda sem borist hafa og þess hvort gera skuli breytingar á tillögunni. Svæðisskipulagsnefnd sendir innan tólf vikna hlutaðeigandi sveitarstjómum tillögu sína að svæðisskipulagi ásamt athugasemdum og umsögn sinni um þær. Sveitarstjómir skulu innan sex vikna senda svæðisskipulagsnefndinni afgreiðslur sínar. Þegar svæðisskipulagið hefur verið samþykkt að öllu leyti eða að hluta sendir svæðisskipulagsnefnd tillögu sína að svæðisskipulagi til Skipulagsstofnunar ásamt athugasemdum og umsögnum svæði sskipulagsnefhdar um þær. Jafiiframt skal svæðisskipulagsnefnd auglýsa niðurstöðu sína og senda þeim aðilum sem gerðu athugasemdir umsögn sína um þær. Skipulagsstofiiun skal innan fjðgurra vikna frá því tillaga að svæðisskipulagi barst henni staðfesta svæðisskipulagstillöguna og auglýsa hana í B-deild Stjómartíðinda. Svæðisskipulag tekur gildi þegar það hefur verið samþykkt af sveitarstjóm, hlotið staðfestingu Skipulagsstofnunar og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Telji Skipulagsstofhun að synja beri staðfestingar svæðisskipulags skal hún senda tillögu um það til umhverfisráðherra innan fjögurra vikna frá því að tillaga að svæðisskipulagi barst henni. Skal tillagan rökstudd með greinargerð þar sem fram skal koma hvort form- eða efnisgallar séu á afgreiðslu svæðisskipulagsnefhdar eða gerð skipulagsins. Áður en ráðherra tekur ákvörðun um synjun skal hann leita umsagnar svæðisskipulagsnefndar. Ráðherra synjar eða staðfestir svæðisskipulag skv. 5. mgr. Staðfest svæðisskipulag skal auglýst í B-deild Stjómartíðinda. Slíkt svæðisskipulag tekur gildi þegar það hefiir verið samþykkt af sveitarstjómum, hlotið staðfestingu ráðherra og verið birt í B-deild Stjómartíðinda. Þau sveitarfélög sem aðild eiga að svæðisskipulagi eru bundin af stefiiu þess við gerð aðalskipulags.. Athugasemd: sé þetta talið saman að tekur aðeins litlar 32 vikur eða 8 mánuði í auglýsingum og athugasemdafrestum að breyta Svæðisskipulagi og er þá allt hitt ótalið. K lausturvegur 15, 880 K irkjubæ jarklaustur «síml fax netfang: b ygglo klaustu r.ls 3

185 Skaftárhreppur VII. KAFLI Aðalskipulagsáætlanir. 28.gr. Aðalskipulag. í aðalskipulagi er lagður grundvöllur fyrir gerð deiliskipulags varðandi landnotkun, takmarkanir á landnotkun,. Athugasem d: er þessu orði takm arkanir ekki ofaukið, landnotkun ætti að vera nóg. Vm. KAFLI Deiliskipulagsáætlanir. 37. gr. Deiliskipulag. Deiliskipulag er skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða reit innan sveitarfélags. í deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og framkvæmdaleyfa. Athugasem d: þarf að skilgreina mikið betur 40.gr. Gerð deiliskipulags, kynning og samráð. Þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst skal sveitarstjóm taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem fram kemur hvaða áherslur sveitarstjóm hafi við deiliskipulagsgerðina Athugasem d: hvar fer þessi vinna fram og hver vinnur hana. Leita skal umsagnar um lýsinguna hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum og kynna fyrir almenningi. Athugasem d: íþyngjandi og tefjandi þrep 43. gr. Breytingar á deiliskipulagi. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi og skal þá fara um breytinguna eins og um nýtt deiliskipulag sé að ræða. Nú telur sveitarstjóm að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. og skal þá fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið af því að hve mikln teyti tillagan víkur frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis. Athugasem d: loðið og teygjanlegt 44. gr. Grenndarkyrming. Þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi þar sem deiliskipulag liggur ekki fyrir K lausturvagur 15, 880 K lrkjutm jarklau atu r sím l fax natfang: bygglo klaustur.ti 4

186 Skaftárhreppur eða um er að ræða óverulega breytingu á deiliskipulagi skal skipulagsnefiid láta fara fram grenndarkynningu. Athugasem d: hver ákveður hvað er óverulegt IX. KAFLI Skipulagsreglugerð, eígnarnám, bætur o.fl. 45.gr. Skipulagsreglugerð. í skipulagsreglugerð skal kveðið á um öryggisforsendur og takmarkanir á landnotkun, t.d. Athugasem d: mikill áhugi á þessu orði takmarkanir hvað með að segja bara landnotkun 46. gr. Mœlingar og kortagerð. Vinna skal skipulagsáætlanir á stafræna kortagrunna. Athugasem d: gott, en hvaða grunna á að nota,eiga þeir td. að geta skipts á gögnum. X. KAFLI Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála, þvingunarúrræði og viðurlög. 52. gr. Úrskurðameftid skipulags- og byggingarmála. Úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála kveður upp úrskurði í ágreiningsmálum um skipulags- og byggingarmál samkvæmt lögum þessum, lögum um mannvirki og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Jafhframt skal úrskurðamefiidin kveða upp úrskurði í ágreiningsmálum sem henni er falið að skera úr um á grundvelli laga um mat á umhverfisáhrifúm. Umhverfisráðherra skipar fimm menn í úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála og Athugasemd: ÚSB hefur í dag ekki undan þeim verkefnum sem henni voru falin í síðustu lögum. Verið er að stórauka verkefni nefndarinnar. Tveir starfsmenn til viðbótar breyta þar litlu. Sé um að ræða ákvarðanir vegna framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum eiga umhverfisverndar- og hagsmunasamtök sem vamarþing eiga á íslandi jafnframt sama rétt, enda séu félagsmenn samtakanna 30 eða fleiri og það samrýmist tilgangi samtakanna að gæta þeirra hagsmuna sem kæran Athugasemd: Er gætt jafn ræ ðis, ættu ekki samtðk virkjunarsinna og samtðk vinnuveitenda að hafa sam a rétt Úrskurði um stöðvun framkvæmda ber sveitarstjóm að fram fylgja þegar i stað, með aðstoð lögreglu ef með þarf. Athugasemd: Er andmælaréttur skv 13 gr Stjórnsýslulaga 1993 /37 þá felldur út. K laustu rvcgu r 15, 880 Klrlcjub«arklauatur sfmi fax natfang: b yg g io kla u stu r.it

187 rl Skaftárhreppur 53.gr. Framkvœmdir sem brjóta í bága við skipulag eða eru án leyfis. Ef framkvæmdaleyfisskyld framkvæmd er hafin án þess að framkvæmdaleyfl sé fengið fyrir henni, hún hafin með framkvæmdaleyfi sem brýtur í bága við skipulag eða ekki hefur verið leitað samþykkis sveitarstjómar skv. 2. mgr. 37. gr., skal skipulagsfulltrúi stöðva slíkar framkvæmdir tafarlaust og leita staðfestingar sveitarstjórnar. Athugasemd: Á undan eða á eftir og hvað með andmælaréttinn. Ef framkvæmd er í ósamræmi við útgefið framkvæmdaleyfi eða skilyrði þess skal skipulagsfulltrúi stöðva framkvæmd þar til úr hefiir verið bætt og leita samþykkis sveitarstjórnar. Athugasemd: Á undan eða á eftir og hvað með andmælaréttinn. Ákvæði til bráðabirgða. 2. Ef vemlegar framkvæmdir em fyrirhugaðar án þess að fyrir liggi staðfest aðalskipulag getur Skipulagsstofnun sett sveitarstjóm frest til að ganga frá tillögu að aðalskipulagi. Gangi sveitarstjóm ekki frá aðalskipulagstillögu innan þess frests leggur stofriunin til við ráðherra að byggingarframkvæmdir og önnur mannvirkjagerð í sveitarfélaginu verði stöðvuð þar til fyrir liggur aðalskipulag. Athugasemd: Mjðg harkalegt. Skaftárhreppur- skipulags og byggingarnefnd. Virðingarfyllst. Oddur Bjarni Thorarensen Skipulags- og byggingarfulltrúi Skaftárhrepps K lausturvegur 15, 880 K lrk ju b a ja rk la u stu r sím i fax natfang: b yggio kiau atu r.it

188 JX2> «*>* k o m u d a g u r N X % SH PIM AGSFRm N GAFClAG (SLANDS Pósthólf Reykjavík Reykjavík, 10. apríl 2007 Umhverfisnefnd Alþingis Nefndarsvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Efni: Umsögn og athugasemdir Skipulagsfræðingfélag íslands (SFFÍ) um frumvarp til skipulagslaga-^st. mál, heildarlög, samkvæmt beiðni sem félaginu barst frá Umhverfisnefnd Alþingis. 'y ft/. Skipulagsfræði er virt fræðigrein. Skipulagsfræðimenntun byggist á kennslu í helstu aðferðum og kenningum um hvemig best sé að stýra samfélaginu í gegnum breytingar á umhverfi mannsins þannig að sem fæstir hljóti skaða af og sem flestir njóti góðs af. Námið er þverfaglegt og lögð er áhersla á að skipulagsfræðingur kunni að finna jafnvægi þrennskonar gilda: samfélagslegra gilda, markaðsgilda og umhverfisgilda. Skipulagsgerð er flókið þverfaglegt ferli þar sem samþætta þarf marga ómka þætti. Mikilvægt er að beita faglegum vinnubrögðum frá upphafi skipulagstillögunnar til lokauppdráttarins. Aðferðafræði skipulagsfræðinnar felur í sér að greina umhverfið á svæðinu þar sem framkvæmd er fyrirhuguð og jafnframt að gera þarfagreiningu fyrir það samfélag sem fyrirhugað er að byggi svæðið í framtíðinni. Til að þetta megi nást er mikilvægt að leita samráðs við alla hagsmunaaðila og hafa almannahagsmuni sérstaklega að leiðarljósi. Forsenda fyrir góðri skipulagsvinnu er að nýta grunnrannsóknir úr öðrum fræðasviðum sem taka tillit til aðstæðna og umhverfis á hverju svæði, skipulagsfræðinám miðar að því að gera skipulagsfræðingum þetta kleift. Þá eru þeir þjálfaðir í því að vinna með ólíkum hagsmunahópum s.s. íbúum, stjómmálamönnum, fjárfestum og verktökum. I skipulagsfræðinámi er mikil áhersla á íbúalýðræði, því íbúamir búa oft yfir þekkingu á staðháttum og það eru fáir staðir sem ekki búa yfir einhverri sál sem vert er að huga að og jafnvel varðveita. Skipulagið þarf því að sameina greiningu svæðisins og þarfagreiningu samfélagsins.

189 SKIPlJlAGSFIM BtNGAFÉLAG (SLANDS Pósthóff Reylqavik Sérhæfíng skipulagsfræðínga felst m.a. í því að samhæfa niðurstöður sérfræðinga og samræma ólík sjónarmið hagsmunaaðila þegar ákvarðanir eru teknar um framtíðamotkun lands og auðlinda, s.s. við skipulag íbúðasvæða, samgangna og staðarval stóriðju svo eitthvað sé nefnt. Við gerð skipulags er mikilvægt að hafa í huga að verið er að hanna umhverfi fyrir manninn og að skipulagsgerðin er í rauninni fyrsta skrefið í að mynda búsetulandslagið og innra rými hins byggða umhverfis. Við nám í skipulagsfræðum öðlast viðkomandi þjálfixn til að lesa og greina samfélagsleg gildi, markaðsgildi og umhverfisgildi. Auk þess er viðkomandi þjálfaður í að vinna skipulagsuppdrætti, gera þrívíðar teikningar sem lýsa rýmismynduninni og jafnframt að skrifa greinargerð þannig að hægt sé að gert sér í hugarlund hvemig það væri að búa í því umhverfi. Mikil áhersla er á skýra og góða framsetningu sem er auðlesanleg og skiljanleg fyrir alla aðila. Að öðru námi ólöstuðu þá er það skoðun SFFÍ að ekkert annað nám sé eins vel til þess fallið að vera grunnmenntun skipulagsfulltrúa sveitarfélaga og skipulagsfræði. Gildandi lög og reglugerðir móta ramma fyrir skipulagsvinnuna. Fyrstu Skipulagsslögin voru sett á Islandi árið Þessi lög hafa ákveðna sérstöðu að því leiti að þau eru ekki þýdd úr öðrum norrænum lögum, heldur alfarið samin af Islendingum og miðuð að íslensku samfélagi, menningu og náttúrufari. Menntun skipulagsfræðinga er víðtæk og nær til ólíkra greina eins og vistfræði, lögfræði, hagfræði, félagsfræði, verkfræði og byggingarlistar. Islenskar aðstæður eru um margt ólíkar því sem gerist í öðrum löndum, gott dæmi um það er veðurfarið. Þar sem æskilegt þykir að bjóða upp á slíkt nám við íslenskar aðstæðvir hefur verið unnið áfram að málinu við Umhverfis- og byggingarverkfræðiskor HI og Umhverfisbraut LBHÍ. Reglur hafa verið samdar af SFFÍ : TILLÖGUR UM REGLUR UM NÁM í SKIPULAGSFRÆÐUM. Umhverfisnefnd Alþingis er velkomið að fá allar frekari upplýsingar um námið og námskröfumar ef þess er óskað. Mikil þörf er á fleiri menntuðvim skipulagsfræðingum og tdl að koma til móts við þá sem nú þegar starfa að skipulagsmálum og hafa ekki löggildingu sem skipulagsfræðingar er lagt til að komið verði á fót námi í skipulagsfræðum á meistarastigi. Þar gætu aðilar sem starfa í málaflokknum og hafa bakgrunn sem hæfir öðlast þá faglegu þekkingu sem þarf til að fá

190 SPPUtASSTM M HGArÉlAG fojm DS Póitt>ólf298-m Re» * avft löggildingu starfsheitisins skipulagsfræðingur. Nám þetta mætti t.d. skipuleggja þannig að það unnt væri að stunda það með vinnu. / / I ljós ofnagreindar umsagnar'um mikilvægi skipulagsfræðimenntunar þá sendir SFFI inn meðfylgjandi athugasemdir við frumvarp til skipulagsslaga, 661. mál, heildarlög. Athueasemdir SFFÍ veena frumvarps til skipulagslaea mál. heildarlöe. Skipulagsfræðingafélag íslands (SFFÍ) gerir eftirfarandi athugasemdir við ný skipulagslög með almannahag að leiðarljósi. Mikilvægt er, eins og dæmin sanna, að fagaðilar hafi umsjón með, og beri ábyrgð á, gerð og framsetningu skipulags. Skipulagsfræðingafélag íslands er fagfélag skipulagsfræðinga. Félagar hafa hlotið sérfræðimenntun í viðurkenndum menntastofnunum sem uppfylla kröfur félagsins til löggildingar fagheitisins skipulagsfræðingur. Þegar einstaklingur, sérmenntaður í skipulagsfræðum, hefur hlotið löggildingu fagheitis og gerist félagi í SFFÍ gengst hann undir siðareglur félagsins. í 3.kafla siðareglna SFFÍ, "Ábyrgð", segir m.a.: Hér að neðan er vísað til greina í tillögu að nýjum skipulagslögum. 2.ar. Skilareininaar Grendarkvnnine oe samráð eru hugtök sem koma fyrir aftur og aftur í frumvarpinu, en þó eru þau ekki skilgreind í upphafi laganna líkt og önnur hugtök sem eru gegnum gangandi í frumvarpi til skipulagslaga. í Ijósi almennar umræðu um skipulagsmál að undanförnu væri eðilegt að þessi hugtök yrðu skýrð í upphafi lagabálksins. SFFÍ leggur til að þessum hugtökum og skilgreininum þeirra verði bætt við á lista hugtaka í 2.gr. laganna.

191 SaMASSHM EM NGftFÉtAG fslmwk Pósthólf Reytqavik í 14.mgr. er hugtakið rammaskipulag skilgreint. Það skýtur þó skökku við að hvergi annars staðar í frumvarpinu kemur rammaskipulag fyrir og er það eina skipulagstigið sem ekki er fjallað nánar um. SFFÍ óskar eftir að bætt verði inn í lögin sér kafla um rammaskipulag, þar sem að fjallað verður frekar um: framsetningu þess, greinargerð og/eða uppdrátt, skýringarmyndir sem sýna rýmismyndun. Hvernig á rammaskipulag að virka í tengslum við aðalskipulag og deiliskipulag, s.s. varðandi forsendur og stefnu? 3. er. Stiórn oe framkvæmd skipulaesmála í 3. mgr. segir: Sveitarstjórnir annast gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Þær fjalla um leyfísumsóknir og veita framkvæmdaleyfi og hafa eftirlit með framkvæmd skipulagsáætlana og framkvæmdaleyfisskyldum framkvæmdum. SFFÍ leggur til að 3 mgr. 3 gr verði breytt á eftirfarandi hátt: Sveitarstjórnir annast gerð svæðis-, aðal- og deiliskipulagsáætlana. Þær fjalla um leyfisumsóknir og veita framkvæmdaleyfi og hafa eftirlit með framkvæmd oa framfvlad skipulagsáætlana og framkvæmdaleyfisskyldum framkvæmdum. Því miður má víða finna dæmi um að unnið sé vandað skipulag (t.d. deiliskipulag) en þegar að framkvæmdinni kemur, ákveður hlutaðeigandi verktaki að framkvæma á annan hátt en skipulagstillagan segir til um. Þetta leiðir oftar en ekki til þess gæði umhverfisins rýrna og sérhagsmunir ráða ferðinni en ekki hagur heildarinnar.

192 5.er. Forstióri Skipulaesstofnunar. l.mer. SMPULAGSFRJBMNGAFÉLAG (SLANDS Pósthólf Reykjavík SFFÍ leggur til að hér komi skýrt fram að forstjóri Skipulagsstofnunar hafi háskólamenntun í skipulagsfræði, sé löggiltur skipulagsfræðingur og uppfylli skilyrði Skipulagsfræðingarfélags íslands um starfsheitið. Taka ber út ákvæði um að nóg sé að hafa háskólamenntun "á sviði skipulagsmála" enda óljóst hvað það þýðir. 77/ að koma til móts við þá sem nú þegar starfa að skipulagsmálum og hafa ekki löggildingu sem skipulagsfræðingar er lagt til að komið verði áfót námi í skipulagsfræðum á meistarastigi. Þar gætu aðilar sem starfa í málaflokknum og hafa bakgrunn sem hæfir öðlast þáfaglegu þekkingu sem þarf til að fá löggildingu starfsheitisins skipulagsfræðingur. Nám þetta mætti t.d. skipuleggja þannig að unnt væri að stunda það með vinnu. 7.gr. Skipulaesfulltrúar SFFÍtelur rétt að fella út 2.tl.. 5.mgr. enda stangast hún á við löggildingu starfsheitisins skipulagsfræðingur. SFFÍ telur að þarna sé fagfélögum mismunað og sérhæft nám skipulagsfræðinga og starfsheiti þeirra gjaldfellt. SFFÍ leggurtil að í stað 2.mgr. 7.gr. komi ákvæði sem innihaldi eftirfarandi: a)umhverfisráðherra er heimilt að veita tímabundna undanþágu frá l.tl. 5.mgr. fáist ekki réttindamaður í starfið. Undanþágan veri þá veitt til 1 árs í senn og ekki framlengd nema reynt hafi verið að fá starfsmann sem uppfyllir skilyrði í l.mgr. b)til að hljóta undanþágu frá l.tl. 5.mgr. þarf að uppfylla hæfisskilyrðið: Arkitektar, byggingarfræðingar, landslagsarkitektar, verkfræðingar og tæknifræðingar sem hlotið hafa heimild til þeirra starfsheita samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni og hönnunargreinum nr. 8/1996 og hafa sérhæft sig á sviði skipulagsmála í námi eða með starfsreynslu. Með sérhæfingu á sviði skipulagsmála er átt við að viðkomandi hafi lagt stund á nám í skipulagsfræðum og/eða unnið að svæðis-, aðal- eða deiliskipulagi í a.m.k. tvö ár. Óbreytt stenst þessi grein ekki með hliðsjón af menntunar og hæfniskröumr sem settar erufram í Bygginarlögunum.

193 SKIPUIAGSFIUBMNGAHÉLAG fslands Póslhólf Reykjavík oe 29.gr. SFFÍ leggur til að eftirfarandi ákvæðum verði bætt í 11., 22. og 29.gr. Einungis þeir sem hafa löggildingu starfsheitisins Skipulagsfræðingur, skv. lögum um starfsheiti nokkurra hönnunargreina, hafa leyfi til að undirrita lands-, svæðis- og aðalskipulag. Skipulagsfræðingur skal hafa yfirumsjón með vinnu við áætlanir á áðurnefndum skipulagsstigum og bera ábyrgð á framsetningu þess. Skipulagsáætlanir á lands-, svæðis- og aðalskipulagsstigi skulu undirritaðar af löggildum skipulagsfræðingi áður en þær eru afgreiddar úr sveitarstjórn. Til að koma til móts við þá sem nú þegarstarfa að skipulagsmálum og hafa ekki löggildingu sem skipulagsfræðingar er lagt til að komið verði áfót námi í skipulagsfræðum á meistarastigi. Þar gætu aðilar sem starfa f málaflokknum og hafa bakgrunn sem hæfir öðlast þáfaglegu þekkingu sem þarf til að fá löggildingu starfsheitisins skipulagsfræðingur. Nám þetta mætti t.d. skipuleggja þannig að unnt væri að stunda það með vinnu gr. og 53 gr. Eftirlit með framkvæmdum sem framkvæmdaleyfi erfyrir. Frumvarpið gerir ráð fyrir eftirlitsskyldu sveitarfélaga á framkvæmdum sem veitt er framkvæmdaleyfi fyrir. Mikilvægt er að hafa í huga að oft myndast rík hagsmunatengsl á milli sveitarfélaga og stórra framkvæmdaaðila. Ekki er Ijóst með hvaða hætti virku eftirliti íbúa og félagasamtaka með framkvæmdum er háttað, t.d. ef slíkir aðilar telja að framkvæmdir séu ekki með eðlilegum hætti eða í samræmi við lög. SFFÍ leggur til að Umhverfisstofnun sé falið eftirlitsaðild með því hvernig sveitarfélög fylgjast með stórum framkvæmdum (hægt að skilgreina stærðarmörk). Framkvæmdir sem ekki er leyfi fyrir Gert er ráð fyrir því að unnt sé að stöðva framkvæmdir sem eru án leyfis. Gera má ráð fyrir að sveitarfélög séu virkur aðili við að stöðva slíkar framkvæmdir, en hver sem er þarf að geta skotið málum til stjórnsýsluaðila því sveitarfélög kunna ekki að hafa

194 SnPULAGSnMBMGMFÉLMS fsuuns Pdsthótf Reytjavft bolmagn til að stöðva slíkar framkvæmdir ef miklir hagsmunir eru í húfi (en til þess eru sannarleg og alvarleg dæmi). 38.gr. Ábvreð á eerð og afereiðslu deiliskipulags SFFÍ leggur til að eftirfarandi ákvæðum verði bætt í 37.gr. Þeir sem hafa yfirumsjón með deiliskipulagsvinnu og bera ábyrgð á framsetningu deiliskipulags skulu vera skipulagsfræðingar sem hlotið hafa heimild iðnaðarráðherra til starfsheitisins samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni og hönnunargreinum nr.8/1996. Heimilt er að veita tímabundna undanþágu frá ákvæði l.mgr. fáist ekki réttindamaður í starfið. Til að hljóta undanþágu frá ákvæði l.mgr. þarf að uppfylla hæfisskilyrðið: Arkitektar, byggingarfræðingar, landslagsarkitektar, verkfræðingar og tæknifræðingar sem hlotið hafa heimild til þeirra starfsheita samkvæmt lögum um löggildingu nokkurra starfsheita sérfræðinga í tækni og hönnunargreinum nr. 8/1996 og hafa sérhæft sig á sviði skipulagsmála í námi eða með starfsreynslu. Með sérhæfingu á sviði skipulagsmála er átt við að viðkomandi hafi lagt stund á nám í skipulagsfræðum og/eða unnið að svæðis-, aðal- eða deiliskipulagi í a.m.k. tvö ár. Deiliskipulag skal undirritað af þar til bærum fagaðila, sbr mgr. áður en það er afgreitt í sveitarstjórn. 77/ að koma til móts við þá sem nú þegar starfa að skipulagsmálum og hafa ekki löggildingu sem skipulagsfræðingar er lagt til að komið verði áfót námi í skipulagsfræðum á meistarastigi. Þar gætu aðilar sem starfa í málaflokknum og hafa bakgrunn sem hæfir öðlast þá faglegu þekkingu sem þarf til að fá löggildingu starfsheitisins skipulagsfræðingur. Nám þetta mætti t.d. skipuleggja þannig að það unnt væri að stunda það með vinnu.

195 s b p u ia b s h m b b m g w Cl a b (s l m id s PÓ *lm tf29b -121 Rey*javfk 40. er. Gerð deiliskipulags. kvnnine oe samráð SFFÍ vill benda á nauðsyn þess að hluti kynningarefnisins sé í þrívídd svo að hinn almenni borgari geti betur gert sér grein fyrir myndun þess umhverfis sem deiliskipulagið segir til um. 43. gr. Brevtingar á deiliskipulagi SFFÍ leggur til að 2 mgr. 43 gr verði breytt á eftirfarandi hátt: Nú telur sveitarstjórn að gera þurfi breytingar á samþykktu deiliskipulagi sem séu það óverulegar að ekki sé talin ástæða til meðferðar skv. 1. mgr. og skal þá fara fram grenndarkynning. Við mat á því hvort breyting á deiliskipulagi teljist óveruleg skal taka mið af því að hve miklu leyti tillagan víkur frá notkun, nýtignarhlutfalli, bvaaðarmvnstri. útliti ogformi viðkomandi svæðis. 45 gr. Skipulagsreelugerð Að grein 2.7 samræmist þeim athugasemdum sem SFFÍ hefur gert er varða menntun og reynslu skipulagsfulltrúa (sjá athugasemd við grein 7 hér að ofan). 53. gr. Framkvæmdir sem brióta í bága við skipulag eða eru án levfis Engin viðurlög eru tilgreind fyrir brot á 53. gr. en upp hafa komið dæmi þar sem ráðist er í framkvæmdir sem valda miklum spjöllum og ekki reynist leyfi fyrir. Hugsanlegt er að skortur á viðurlögum við framkvæmdum án leyfis standist ekki ákvæði laga um lögjöfnun o.fl. þætti íslensks réttarfarsreglna. Virðingarfyllst, f.h. Skipulagsfræðingafélags íslands (SFFÍ) Sigríður Kristjánsdóttir, formaður SFFÍ

196 A l þ i n g i Erindi nr. Þ Í3S/300!* komudagur 13. á? Nefndasvið Alþingis 13. ágúst 2008 Austurstræti Reykjavík Umsögn Skipulagsstofnunar vegna nefndarálita um nokkur lagafrumvörp. Vísað er til erindis umhverfisnefndar, dags. 7. júlí 2008, þar sem þess er óskað að Skipulagsstofnun veiti umsögn sína um drög að nefndarálitum umhverfisnefndar vegna frumvarps til skipulagsmála mál. frumvarps til laga um mannvirki, 375. mál., og frumvarps til laga um breytingu á lögum um brunavanir, 376. mál. Skipulagsstofiiun gerir engar athugasemdir vegna nefndarálita um tvö hin síðamefndu fhimvörpin, en gerir eftirfarandi athugasemd vegna frumvarps til skipulagslaga: Skipulagsstofnun leggur til að ákvæði gildandi laga um bæja- og húsakönnun fari ekki óbreytt inn í ný lög heldur orðist svo: Þegar unnið er deiliskipulag í þegar byggðu hverfi skal lagt mat á varðveislugildi svipmóts byggðar og einstakra bygginga sem fyrir eru, með gerð húsakönnunar. eða Þegar unnið er deiliskipulag íþegar byggðu hverfi skal gerð húsakönnun til að leggja til grundvallar mati á varðveislugildi svipmóts byggðar og einstakra bygginga og sem höfð skal til hliðsjónar við gerð tillögunnar. Tilgangur húsakönnunar er að tekið sé tillit til menningararfsins við gerð deiliskipulags, hvort heldur um er að ræða einstök hús eða yfirbragð hlutaðeigandi byggðar. Með þessu orðalagi er tilgangur húsakönnunar skýrari en fram kemur í 5. mgr. 23. gr. núgildandi skipulags-og byggingarlaga, þ.e. að húsakönnun er til að undirbyggja deiliskipulagsskilmála um þau hús og byggð sem fyrír er á skipulagssvæðinu, s.s. hvaða hús skuli varðveita, í hveiju varðveislugildið felst svo ákveða megi í deiliskipulagsskilmálum hvers konar framkvæmdir eru heimilar með hliðsjón af framangreindu mati. I skipulagsreglugerð má síðan skýra nánar hvað felst í húsakönnun. Greinargerð umhverfisnefiidar með breytingartillögu á 37. gr. lagafrumvarpsins má túlka sem svo að við gerð deiliskipulags skuli vinna bæja- og húsakönnun sem að jafnaði nái til alls sveitarfélagsins. þó aðeins sé um deiliskipulag afinarkaðs svæðis að ræða. Þannig gæti deiliskipulag á þegar byggðu hafnarsvæði á Reyðarfirði kallað á bæja- og húsakönnun fyrir alla Fjarðarbyggð. Það sama á við um deiliskipulag reits milli gatna í Hlíðahverfi í Reykjavík. Betur á við að vinna heildstæða bæja- og húsakönnun, sem nær til heils sveitarfélags, í tengslum við gerð aðalskipulags, s.s. vegna mótunar almennrar stefnu um húsvemd og svipmót byggðar. Þorvaldur Heiðar Þorsteinsson

197 BrhSnn»l3S/2m SkÍpÉgS^P kmudagur QH*'200l? StOÍdUH Alþingi 9140 Nefndasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Efni: Umsögn um frumvarp til Skíplagslaga, 374. mál. Reykjavík, 8. apríl 2008 Vísað er til erindis, dags. 26. feb. 2008, þar sem þess er óskað að Skipulagsstofnun veiti umsögn sína um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Skipulagsstofiiun gerir engar athugasemdir. / - Skipulagsstofnun Laugavegi Reykjavík Sími: Fax: Kennitala: Tölvupóstur: skipulagðskipulag.is Heimaslða:

198 U mhverfisnefnd Alþingis 150 Reykjavík Alþingi E rin d in r.þ & S /Z M komudagur 19.S S Grund, 16. maí 2008 Skorradalshreppur óskar að koma á framfæri eftirfarandi athugasemd vegna frumvarps til skipulagslaga, á þingskjali nr. 616, mál nr. 374: Við 2. mgr. 12. gr. IV kafla, þar sem kveðið er á um stefnu varðandi landnotkun og byggðaþróun, á eftír orðunum vatnsvernd, samgöngur komi eldvamir í skóglendi á undan orðunum o.fl. Málsgreinin hljóðar þá svona: í skipulagsáætlunum er mörkuð stefiia um landnotkun og byggðaþróun. Þar eru sett fram stefhumið um einstaka þætti varðandi íbúðarbyggð, fristundabyggð, atvinnusvæði, náttúruvemd, vatnsvemd, samgöngur, eldvamir í skóglendi o.fl., i samræmi við markmið laga þessara. Greinargerð: Árið 2007 var haldið upp á 100 ára afmæli skógræktar á Íslandi, en á undanfömum tveimur áratugum hefixr skógrækt aukist á landsvísu, einkum í kjölfar laga um landshlutaverkefni í skógrækt þar sem segir að í hverju landshlutaverkefni skal stefíit að ræktun skóga á að minnsta kosti 5% af flatarmáli láglendis neðan 400 m yflr sjávarmáli (lög 95/2006). Þá eru þjóðskógar á vegum Skógræktar ríkisins víða að vaxa upp. Við aukna skógrækt hafa skapast nýjar aðstæður varðandi eldhættu. Nauðsynlegt er að huga að þessari vá með þvi að gera ráð fyrir eldvömum í skóglendi sem hluta skipulagsáætlana, enda er það meðal markmiða skv. 1. gr. frv. að lögin skuli stuðla að því að þróun byggðar og landnotkunar á landinu öllu verði í samræmi við skipulagsáætlanir þar sem efnahagslegar, félagslegar og menningarlegar þarfír landsmanna, heilbrigði þeirra og öryggi er haft að leiðarljósi Samkvæmt upplýsingum frá Almannavömum (áhættugreining) er litið svo á að skógareldar falli undir náttúruvá. Það er því orðið tímabært að litið sé til þessa áhættuþáttar við áætlanagerð, bæði í væntanlegri/væntanlegum landsáætlun(um) sem eru nýmæli i frumvarpinu og í skipulagsáætlunum sveitarfélaga, sem og i landshlutaáætlunum um skógrækt, í þjóðskógum landsins og e.t.v. víðar. 311 Borgamesi Sími: , fax: Netfong: grund@simnet.is

199 komudagur Q.t.3- ZööE s k q g r æ k t RIKISINS Nefiidasvið Alþingis Austurstræti Reykjavík Egilsstöðum, Varðar: Umsagnir Skógræktar ríkisins um nokkur þingmál. Skógrækt ríkisins gerir ekki athugasemdir við eftirfarandi þingmál sem hún hefur fengið til umsagnar: X Frumvarp til skipulagslaga Frumvarp til laga um mannvirki Frumvarp til laga um breytingu á lögum um brunavamir, nr. 75/2000, með síðari breytingum Frumvarp til laga um efiii og efnablöndur Tillaga til þingsályktunar um óháð áhættumat vegna Urriðafossvirkjunar, Holtavirkjunar og Hvammsvirkjunar í Þjórsá. Virðingarfyllst f.h. Skógræktar ríkisins Þröstur Eysteinssdm Sviðsstjóri Þjóðskóganna Miðvangi 2-4 Pósthólf Egiisstaðir Sími: Fax: Kennitala:

200 V. SKÓGRÆKTARFÉLAG ÍSLANDS S Skúlatúu Reykjavík Sími: Fax: Alþingi V*" Netfang: skog@skog.is Vefsíða: Erindi flk Þ komudagur Reykjavík 21. ágúst 2008 XjOOÍ Umhverfisnefnd Alþingis Austurstræti Reykjavík r Drög að athugasemdum Skógræktarfélags Islands vegna frumvarps tíl skipulagslaga í framhaldi af ályktun Skógræktarfélags íslands á ísafirði ágúst vill félagið vekja athygli Umhverfisnefndar á veigamiklum atriðum í nýju frumvarpi til skipulagslaga er varða brýn hagsmunamál skógræktarfélaganna. Ályktun Aðalfundar Skógræktarfélags íslands: r Alyktun um skipulagslög Aðaljundur Skógrcektarfélags Islands, haldinn á ísafirði ágúst 2008, beinirþví til löggjafans og stjómvalda að staða skógrœktarsvœða í grennd við og íþéttbýli verði sérstaklega skilgreind í skipulagslögum sem nú eru í undirbúningi og aðild skógrœktarfélaga að skipulagsvinnu verði tryggð í þeim. Fundurinn bendir á að hér er um ríka almanna hagsmuni að rœða sem munu vaxa að mikuvœgi á komandi á komandi árum og eiga ekki að vílgafyrir öðrum hagsmunum á vandlegrar athugunnar og samráðs við skógrœktarfélögin. Greinargerð: Staða skógrœktar- og útivistarsvœða er óljós í skipulagi og aðkoma skógrœktarfélaga engin í gildandi skipulagslögum. Það býður upp á árekstra, eins og dœmin sanna og því mikilvœgt að þessi staða sé skýr. Skógrœktarfélög búa yfir viðtœkri þekkingu og reynslu á uppbyggingu og rekstri skógrœktar- og útivistarsvœða sem geta nýst sveitarfélögum við skipulagningu ogframkvœmd á þeim. Sem áhugamannasamtök eru félögin einnig góð tenging milli yfirvalda og íbúa um þróun skógrœktar- og útivistarsvœða. Því ætti aðkoma þeirra að styrlga skipulagsgerðina til muna. Fyrir hönd Skógræktaifélags íslands

201 Erindi nr. Þ 2>S/ 3,a «komudagur 2 U. 2 c o t SKÓGRÆKTARFÉLAG ÍSLANDS Skúlatún Reykjavík Sími: Fax: Netfang: skog@skog.is Vefsíða: Reykjavík 25. ágúst2008 Umhverfisnefnd Alþingis Austurstrœti Reykjavík Athugasemdir Skógræktarfélags íslands vegna frumvarps til skipulagslaga Á fundi Skógræktarfélags íslands með Umhverfisnefnd Alþingis þann 21. ágúst sl. gerði Magnús Gunnarsson, formaður félagsins, grdn fyrir ályktun Aðalfundar Skógræktarfélags íslands varðandi frumvarp til nýrra skipulagslaga sem lagt hefur verið fram á 135. löggjafarþingi Alþingis. í framhaldi fundarins hefur Skógræktarfélag íslands gert beinar tillögur og athugasemdir við frumvarpið sem félagið leggur áherslu á að fái framgang við lokafrágang laganna. Ef nánari upplýsinga er óskað mun félagið fúslega veita þær.

202 Beinar athugasemdir við frumvarpið: 2.gr. Skilgreiningar. Lagt er til að orðinu skógrækt verði bætt í 9 lið Landnotkun 9. Landnotkun: Ráðstöfim lands til mismunandi nota, svo sem undir íbúðir, írístundahús, iðnað, verslun, skógrækt, útivist og landbúnað. 12.gr. Skipulagsskylda. Lagt er til að í 2. málsgrein bætist orðin skóga og gróðurbelti. I skipulagsáætlunum er möricuð stefiia um landnotkun og byggðaþróun. Þar eru sett fram stefhumið um einstaka þætti varðandi íbúðarbyggð, frístundabyggð, atvinnusvæði, náttúruvemd, vatnsvemd,... skóga og gróðurbelti,... samgöngur o.fl., í samræmi við markmið laga þessara. Lagt er til að í 5. málsgrein bætist við og vemdun náttúruverðmæta svo sem skóga og gróðuibelta. Við gerð skipulagsáætiana skal gera grein fyrir áhrifúm áætlunar og einstakra stefnumiða hennar á umhverfíð, m.a. með samanburði þeirra kosta sem til greina koma, og umhverfísmati áætlunarinnar. Þá skal jafhfiramt við gerð skipulagsáætlana hafa sjálfbæra þróun... og verndun náttúruverðmæta svo sem skóga og gróðurbelta... að leiðarljósi. Lagt er til að í 6. málsgrein bætist við orðið skóga. Ef talin er þörf á að vemda sérkenni eldri byggðar eða annarra menningarsögulegra minja, náttúruminjar, skóga eða tijágróður vegna sögulegs, náttúrulegs eða menningarlegs gildis við gerð skipulagsáætlunar, án þess að um friðun sé að ræða samkvæmt öðrum lögum, skal setja í viðkomandi skipulagsáætlun ákvæði um hverfísvemd. 23.gr. Gerð svæðisskipulags, kynning og samráð. Lagt er til að í 1. málsgrein bætist þ.m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags. Þegar vinna við gerð svæðisskipulagstillögu hefst skal svæðisskipulagsnefiid taka saman lýsingu á skipulagsverkefhinu þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur nefndin hafi við gerð skipulagsins, forsendum þess og fyrirliggjandi stefiiu og hvemig samráði og kynningu verði háttað gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um lýsiimma hjá Skipulagsstofiiun og umsagnaraðilum... þ.m.t. aðudarfélög Skógræktarfélags ulands innan viðkomandi sveitarfélags... og kynna hana fyrir almenningi og leita samþykkis hlutaðeigandi sveitarfélaga. Einnig skulu tillögumar kynntar sveitarstjómum aðliggjandi sveitarfélaga. I skipulagsreglugerð skal nánar kveðið á um lýsingu skipulagsverkefnis. 28.gr. Aðalskipulag. Lagt er til að í 1. málsgrein bætist skóglendi, útivistarsvæði og gróðuibelti.

203 nuaioiuyuiag vi aivipuiagistta'uuii xjm wm ðvviuuiviog ug aivai uiiva tn aiið laiivu uumui iiicutvtt sveitarfélagsins. í aðalskipulagi er sett fram stefha sveitarstjómar um þróun sveitarfélagsins varðandi landnotkun,... skóglendi, útivistarsvæði og gróðurbelti,... byggðaþróun, byggðamynstur, samgöngu- og þjónustukerfi og umhverfismál. 30. gr. Gerð aðalskipulags, kynning og samráð. Lagt er til að í 1. málslið 1. mgr. bætist þ.m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags. Þegar vinna við geið aðalskipulagstillögu hefst skal sveitarstjóm taka saman lýsingu á skipulagsverkefninu þar sem fiam kemur hvaða áherslur sveitarstjóm hafi við aðalskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og íyrirliggjandi stefiiu og fyrirhugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart ibúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum. Leita skal umsagnar um hana hjá Skipulagsstofnun og umsagnaraðilum..., þ.m.t., aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags... og kynna hana fyrir almenningi. I skipulagsreglugerð er kveðið nánar á um lýsingu aðalskipulagsverkefnis og kynningu hennar. 37.gr. Deilistípulag. Lagt er til að í fyrstu málsgrein bætist útivistarsvæði, skóga og gróðurbelti. Deiliskipulag er skipulagsáætlun fyrir afmarkað svæði eða rcit innan sveitarfélags. I deiliskipulagi eru teknar ákvarðanir um lóðir, lóðanotkun, byggingarreiti, byggðamynstur, þ.m.t. nýtingarhlutfall, útlit mannvirkja og form..., útívistarsvæði, skóga og gróðurbelti... eftir því sem við á og aðrar skipulagsforsendur sem þurfa að liggja fyrir vegna byggingar- og fiamkvæmdaleyfa. 40.gr. Gerð deiliskipulags, kynning og samráð. Lagt er til að í 1., 3. og 4. málsgrein bætist þ.m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags Islands innan viðkomandi sveitarfélags. Þegar vinna við gerð deiliskipulagstillögu hefst skal sveitarstjóm taka saman lýsingu á skipulagsverkefhinu þar sem fiam kemur hvaða áherslur sveitarstjóm hafi við deiliskipulagsgerðina og upplýsingar um forsendur og fyrirliggjandi stefnu og fyririiugað skipulagsferli, svo sem um kynningu og samráð við skipulagsgerðina gagnvart íbúum og öðrum hagsmunaaðilum..., þ.m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags... Leita skal umsagnar um lýsinguna hjá Skipulagsstofhun og umsagnaraðilum..., þ. m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags... og kynna fyrir almenningi. I skipulagsreglugerð er kveðið nánar á um lýsingu deiliskipulagsverkefnis og kynningu hennar. Sveitarstjóm er heimilt að falla frá gerð slikrar lýsingar ef allar meginforsendur deiliskipulagsins liggja fyrir í aðalskipulagi. Áður en tillaga að deiliskipulagi er tekin til afgreiðslu í sveitarstjóm skal tillagan, forsendur hennar og umhverfismat kynnt íbúum sveitarfélagsins og öðrum hagsmunaaðilum..., þ.m.t. aðildarfélög Skógræktarfélags íslands innan viðkomandi sveitarfélags......á almennum fundi eða á annan fullnægjandi hátt. Skal kynningin auglýst með áberandi hætti. Sveitarstjóm er heimilt að falla frá slikri kynningu ef allar meginforsendur liggja fyrir í aðalskipulagi. Að lokinni kynningu skal deiliskipulagstillagan lögð fyrir sveitarstjóm til afgreiðslu. Skógræktarfélag íslands vill í lokin taka undir ábendingar sem lúta að skógrækt og koma fram í umsögn Náttúrufræðistofhunar Islands til Umhverfisnefodar Alþingis 14. apríl 2008.

204 Nefndasvið Alþingis Austurstræti 8-10, 150 Reykjavík. S T Y K K I S H Ó L M S B Æ R Alþingi Erindi nr. ÞI3S/22H3 komudagur 2$.y.200& Stykkishólmi, 23. apríl 2008 nr. erindis ASA Efni: Umsðgn um frumvarp til mannvirkjalaga, 375. mál og skipulagslaga, 374. mál Bæjarstjóm Stykkishólms hélt fund mánudaginn 21. apríl sl. þar sem samþykk var eftirfarandi umsögn um frumvarp til mannvirkjalaga, 375. mál og frumvarp til skipuiagslaga, 374. mál: Baejarstjóm Stykkishólmsbæjar mótmælir harðlega þeim áformum um aukna miðstýringu og skerðingu á sjálfsstjómarrétti sveitarfélaga sem fram koma í frumvörpum til mannvirkjalaga (375.mál) og skipulagslaga (374.mál) eins og þau eru lögð fram til umsagnar frá umhverfisnefnd Alþingis. Ljóst er að nái frumvörpin fram að ganga óbreytt er verulega vegið að sjálfsákvörðunarrétti sveitarfélaga í bygginga- og skipulagsmálum. Einnig gera frumvörpin beinlínis ráð fyrir að aukinn skattur og kostnaður verði lagður á sveitarfélög og byggingaraðila sem aðeins getur þýtt hærri byggingakostnað. Bæjarstjóm Stykkishólmsbæjar tekur undir athugasemdir og umsögn Samtaka íslenskra sveitarfélaga frá 8. apríl 2008 varðandi framangreind frumvörp. Þetta tilkynnis hér með. Virðingarfyllst, 340 S I YKK1SHÓ1.MUR. SÍMI: 433»100 FAX: NETFANG: stykjcisholmur@stykkisholmur.is KT.: ÍKI9

205 Alþingi - umhverfisnefhd Selfossi, 2. apríl Kirkjustræti 150 Reykjavík Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál. Af hálfu Sveitarfélagsins Árborgar eru gerðar eftirfarandi athugasemdir við frumvarpið: Ákvæði 42. gr. frumvarpsins hefur verið breytt lítillega frá því að frumvarp til skipulagslaga var lagt fram til kynningar á vorþingi í>rátt fvrir þá orðalagsbrevtingu sem gerð befur gengur ákvæðið lengra en núgildandi ákvæði 3. mgr. 25. gr. skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Þykir, með orðalagi ákvæðisins, vera brotið gegn stjómarskrárbundnu forræði sveitarfélaga í eigin málum. Ákvæði 5. mgr. 53. gr. frumvarpsins um heimild Skipulagsstofhunar til að stöðva framkvæmdir er nýmæli og gengur t.d. mun lengra en núgildandi ákvæði 3. mgr. 56. gr. skipulags- og byggingarlaga. I 6. mgr. 52. gr. frumvarpsins er, líkt og skv. núgildandi lögum, gert ráð fyrir að úrskurðamefnd skipulags- og byggingarmála úrskurði svo fljótt sem verða má um kröfii sem henni berst um stöðvun framkvæmda til bráðabirgða. Vandséð er því að þörf sé á að Skipulagsstofiiun verði heimilað að grípa fram fyrir hendur sveitarstjóma með þessum hætti. Ráðhúsi Árborgar - Austurvegi 2 - IS-800 Selfoss Sími Fax Pósthólf Kennitala radhus@arborg.is -

206 Skagafjörður Ráðhúsinu, Skagfirðingabraut Sauðárkróki S: F: Netf.: Kt.: Vsknr Alþingi Kirkjustræti 150 Reykjavik Alþingi ErindimÞ tss/2h2 komudagur ÍH.S.2Q08 Skagafjörður, 2. maí2008 nr. erindis GÞG Á 144. fundi skipulags- og byggingamefndar Skagafjarðar 16. apríl sl., var tekið fýrir neðangreint erindi. Skipulagsiög, 374. mál - frumv. Lögð fram til staðfestingar umsögn skipulags- og byggingafulltrúa um frumvarp til skipulagslaga. Á fundi Sveitarstjómar Skagafjarðar var fundargerð Skipulags og byggingamefndar samþykkt. Þetta tilkynnist hér með. Virðingarfyllst, f.h. skipulags- og byggingarnefndar Starfsm. byggingafulltrúa L.

207 Skagafjörður Ráðhúsinu, Skagfrðingabraut Sauðárkróki S: F: Netf.: Kt: Vsknr Alþingi Erindi nr. UMSÖGN UM FRUMVARP TIL SK3PULAGSLAGA k o m u d a g u r / / / # Mál nr Lagt fyrir Alþingi á 135.1öggjafarþingi. Sveitarfélaginu Skagafirði barst þann 29. febrúar 2008 til umsagnar fhunvarp til skipulagslaga. Umsagnarfrestur er til 11. apríl. Hér fara á eftir athugasemdir skipulags- og byggingamefhdar um frumvarpið, teknar saman af Jóni Emi Bemdsen sviðsstjóra umhverfisog tæknisviðs og skipulags- og byggingarfulltrúa. Sveitarfélagið Skagafjörður áskilur sér rétt til að koma með ábendingar/athugasemdir á seinni stigum. Þá vill skipulags- og byggingamefod taka undir umsagnir sambands íslenskra sveitarfélaga um frumvarpið. II. kafli Stjórn skipulagsmála. 7. grein Skipulagsfulltrúar í 7 grein segir m.a. Með hverri skipulagsnefhd skal starfa skipulagsfulltrúi ráðinn af sveitarstjóm og skal hún senda Skipulagsstofnun tilkynningu um ráðningu hans. Sveitarstjóm getur falið byggingarfulltrúa að annast einnig skipulagsmál og nefhist hann þá skipulags- og byggingarfulltrúi og skal hann þá uppfylla bæði kröfur um menntun og reynslu skipulagsfiilltrúa samkvæmt lögum þessum og byggingarfulltrúa samkvæmt lögum um mannvirki. Umsögn: Heimild til að sami aðili sé bœði skipúlags- og byggingarfulltrúi felur í sér hagræðingu, sérstaklega jyrir hin smærri sveitarfélög. Andi laganna er aðskilnaður þessara þátta - kostnaðaríþyngjandi aðgerðum þurfa að Jylgja auknir telgustqfhar til handa Sveitarfélögunum. III kafli Landsskipulag. 10. og 11 grein í 10 grein segir m.a Umhverfisráðherra leggur fram tillögu til þingsályktunar irni landsskipulagsáætlun til tólf ára að afloknum hveijum alþingiskosningum. Landsskipulagsáætlun getur náð til landsins alls, einstakra landshluta og efhahagslögsögunnar.í landsskipulagsáætlun er mörkuð stefha stjómvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni og getur hún tekið á öllum þáttum skipulags sem þarf til að ná því markmiði. Endurskoða skal landsskipulagsáætlun á Ijögurra ára fresti. Landsskipulagsáætlun sem felur í sér stefhu um landnotkun er bindandi við gerð skipulags samkvæmt lögum þessum og skulu sveitarfélög endurskoða staðfest skipulag sitt í samræmi við áætlunina við næstu endurskoðun aðalskipulags sveitarfélagsins en þó eigi síðar en innan fjögurra ára frá samþykkt hennar. Umsögn: Hugmyndin að Landsskipulagi er á margan hátt jákvœð og æskilegt að ríkisvaldið samrœmi hinar ýmsu landsáætlanir sínar svo sem varðandi samgöngur og orkunýtingu. Þetta skipulagsstig er nýtt og verður rétthæsta skipulagsstigið. Til þess ber sveitarfélögum að taka tillit við aðalskipulagsgerð og laga þarf gildandi skipulagsáœtlanir sveitarfélaga að nýrri _ y 1

208 landsskipulagsstefou. Þetta vekur upp spurningar um hvað meint sé með að sveitarfélögin beri höfuðábyrgð á skipulagsgerð innan sinna sveitarfélagsmarka og virðist þessi grein opna möguleika á að skerða sjálfstæði sveitarfélaga í skipulagsmálum. Ekki verður séð hvers vegna Samband sveitarfélaga er gert yfvrvald í þessum efnum. Sveitarfélagið Skagafjörður er ekki tilbúið til að jramselja skipulagsvald sitt til sambandsins. Þá er ekki er gerð grein fyrir því hvaða tillit verður tekið til þeirrar stefnu sem sveitarfélag hefur markað í aðalskipulagi sínu og ekki er fyrirséð hvernig leysa á ágreining sem komið getur upp milli sveitarfélags og ríkisvalds varðandi stefhumörkun. VI. Kafli Svæðisskipulagsáætlanir. 21. grein 121. grein segir m.a. Svæðisskipulag er skipulagsáætlun tveggja eða fleiri sveitarfélaga þar sem sett er fram sameiginleg stefna þeirra um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem þörf er talin á að samræma vegna sameiginlegra hagsmuna hlutaðeigandi sveitarfélaga. Staðbundnar ákvarðanir um landnotkun skulu eingöngu teknar í svæðisskipulagi að því marki sem nauðsyn þykir til að tryggja sameiginlega hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga, til að útfæra landsskipulagsáætlun á hlutaðeigandi svæði eða vegna nauðsynlegrar samræmingar landnotkunar í fleiri en einu sveitarfélagi. Umsögn: I greininni er fjallað um svœðisskipulag og hvað því beri að fjalla um og það skilgreint á þann hátt að það nái aðeins til sérstakra þátta. í athugasemdum sem fylgja frumvarpsdrögunum er þetta nánar útskýrt og tekið sem dæmi línulagnir veitufyrirtækja og önnur stór verkefhi sem taka til svæðis sem spannar meira en eitt sveitarfélag. Er ekki hugmyndin sú með landskipulagi að taka á slíkum málum, svo sem virkjunum, línulögnum og samgöngukerfum? Mörkin þarna virðast óskýr. IX Kafli Skipulagsreglugerð, eignarnám, bætur ofl. 47. grein Landeignaskrá I 47 grein segir Sveitarstjómir skulu láta gera skrá yfir allar jarðir, lönd og lóðir innan sveitarfélags í landeignaskrá sem skal vera hluti af Landskrá fasteigna. Skrá þessi skal hafa tilvísun í afinörkun og eignarhald í samræmi við þinglýstar heimildir. Gefa skal öllum götum, vegum og torgum í sveitarfélagi heiti sem skal þinglýsa. Umsögn : Mikilvægt er að í umfjöllun um landeignaskrá geri menn sér grein fyrir kostnaði við slíka vinnu. I landmiuum sveitarfélögum getur hér verið um kostnaðarsama vinnu að ræða sem verið getur mjög íþyngjandi fyrir fámenn sveitarfélög. f.h skipulags- og byggingamefndar Jón Öm Bemdsen Sviðsstjóri umhverfis- og tæknisviðs Skipulags- og byggingarfulltrúi

209 UMSÖGN UM FRUMVARP TIL SKIPULAGSLAGA Mál nr Lagt fyrir Alþingi á 135.löggjafarþingi. 06.0S0S7 supm gi Erindi nr. Þ l3s/2lob komudagur to. V j Svetiarfélagið Ölfus hefur borist til umsagnar frumvarp til skipulagslaga. Umsagnarfrestur er til 11. apríl n.k. Hér fara á eftir athugasemdir skipulags- og byggingarfulltrúa. Svetiarfélagið Ölfus áskilur sér rétt til að koma með ábendingar/athugasemdir á seinni stigum. III. kafli. Landsskipulag. 10. og 11.gr. í 10.gr. segir m.a. í landsskipulagsstefnu er mörkuð stefna stjórnvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni. í landsskipulagsstefnu er stefna stjórnvalda um skjálfbæra þróun útfærð með tiliti til skipulagsgerðar sveitarfélaga og eftir þörfum samræmd stefna opinberra aðila um landnotkun m.t.t. efnahagslegra, félagslegra og umhverfislegra sjónarmiða. í 11.gr. segir enn fremur: Ráðherra ákveður áherslur landsskipulagsstefnu hverju sinni og felur Skipulagsstofnun að vinna drög að landsskipulagsstefnu. Þau skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Umsögn: Hugmyndin um landsskipulag er jákvæð sem tæki til samræmingar á vissum yfirgrípandi þáttum skipulags, einkum hvað varðar umhverfismál og tæknileg, efnahagsleg og félagsleg kerfi sem taka til landshluta eða landsins alls. Æskilegt er þó að skilgreina nánar til hvaða þátta landsskipulag á að taka. Þróun undanfarinna ár hefur verið í þá átt að auka sjáifstæði og ábyrgð sveitarfélaga á öllum stigum skipulags. Þarsem landsskipulag erbindandi fyrir önnur skipulagsstig, virðistþetta opna möguleika á að skerða sjálfstæði sveitarfélaga í skipulagsmálum með því að fela ráðherra og stjórnvöldum sjálfdæmi í því til hvaða þátta skipulagið á að taka hverju sinni. Ekki verður heldur séð hvers vegna gera á Samband sveitarfélaga að yfirvaldi í þessu sambandi, þótt tillagan sé síðarsend til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunasamtaka. Eðlilegt virðist að hér sé hafður á sami háttur og við önnur stig skipulagsins (sjá greinar 23, 30 og 40 og umsögn um þær), að ráðherra/skipulagsstofnun taki saman lýsingu á skipulagsverkefninu þegar vinna við það hefst, þar sem gerð er grein fyrir hvaða áherslur ráðherra hyggst hafa við gerð skipulagsins, forsendur þess og fyrirliggjandi stefnu og hvernig samráði og kynningu verði háttað gagnvart sveitarfélögum og hagsmunaaðilum. Þessi lýsing verði send til umsagnar sveitarfélaga og hagsmunaaðiia. VI. kafli. Svæðisskipuiagsáætianir. 21.gr. Hér er talað um að í svæðisskipulagi skuli sett fram stefna þar sem talin er þörf á að samræma hagsmuni hlutaðeigandi sveitarfélaga. Staðbundnar ákvarðandir um landnotkun skulu eingöngu teknar í svæðisskipulagi að því marki sem nauðsyn þykir til að tryggja sameiginlega hagsmuni o.s.frv. Umsögn: Það verður að teijast jákvætt að svæðisskipulag sé skilgreint á þann hátt að það nái aðeins til yfirgrípandi þátta, en ekki sé litið á það sem útaukið aðaiskipulag fyrir tvö í

210 eða fleirí sveitarfélög. Æskilegt erþó að lögin eða skipulagsreglugerð skilgreini nánar um hvaða þætti er hugsanlega að ræða. 23.gr. Þar er kveðið á um að þegar vinna við svæðisskipulag hefst skuli svæðisskipulagsnefnd taka saman lýsingu á verkefninu, þar sem gerð er grein fyrir fyrirhuguðum áherslum, stefnu, forsendum og kynningu verkefnisins. Umsögn: Tekið er undirþað sjónarmið að þetta auki gagnsæi skipulagsvinnunnar. 26.gr. Hér er svæðisskipulagsnefnd falið að meta hvort ástæða sé til að endurskoða svæðisskipulagið. Umsögn: Það er jákvætt að svæðisskipulagið sé það sveigjanlegt að ekki þurfi að gera breytingar á því vegna smávægilegra breytinga á aðalskipulagi. Þarsem í 25.grein segir að þau sveitarfélög sem aðild eiga að svæðisskipulagi séu bundin afstefnu þess, verðurþó að rýmka möguleika þeirra á að fá því breytt, þannig að þau séu ekki alfarið komin undir meirihlutaákvörðun svæðisskipulagsnefndar hvað endurskoðun varðar. Aðstæður kunna að breytast, þannig að einu sveitarfélagi sé mjög í óhag að vera bundið afstefnu svæðisskipulagsins, hugsanlega í 12 ár eða lengur. VII. kafli. Aðalskipulagsáætlanir. 28.gr. Hér er m.a. talað um að byggðamynstur skuli ákvarðast í aðalskipulagsáætlun, þar sem byggðamynstur er skilgreint sem lögun og yfirbragð byggðar, svo sem hæð og þéttleiki. Umsögn: Hér virðist vera hætta á að byggðamynstur sé túlkað mjög þröngt, allt niður í smáatriði. Þar sem aðalskipulag tekur til a.m.k. 12 ára er ómarkvisst að skilgreina smáatriði til svo langs tíma. Hér verður að gera ráð fyrir að í aðalskipulagi séu ákvæði um byggðamynstur meira í formi ramma en nákvæmrar skilgreiningar. 30. gr. Sbr. 23.gr. 36.gr. Hér er talað um að ekki þurfi að auglýsa óverulega breytingu á aðalskipulagi leiði hún ekki af sér verulegar breytingar á landnotkun, sé líkleg til að hafa mikil áhrif á einstaka aðila eða hafa áhrif á stór svæði. Umsögn: Þessi breyting á lögunum verður að teljast mjög jákvæð, þar sem eldra ferlið tafði oft afgreiðslu einfaldra mála mjög að óþörfu. VIII. kafli. Deiliskipulagsáætlanir. 40.gr. Sbr. 23. og 30.grein. 2

211 41.gr. Hér segir m.a. að sé tillaga að deiliskipulagi ekki á samræmi við aðalskipulag skuli samsvarandi aðalskipulagsbreyting auglýst áður eða samhliða. Umsögn: Þótt ákvæði um óveruiega breytingu á aðalskipulagi sbr. 36.grein auðveldi málsmeðferð á deiliskipulagstillögum, sýnist hér vera þörfá rýmri fráviksheimild en þar er skilgreind. Þótt deiliskipulagstillaga hafi verulegar breytingar á landnotkun í för með sér, er ekki þar með sagt að hún hafi áhrif á stefnu sveitarfélagsins varðandi landnotkun, byggðaþróun o.s.frv. eða snerti hagsmuni einstaklinga. Þótt aðalskipulag sé rétthærra en deiliskipulag verðurað vera á því möguleiki að líta á þessi skipulagsstig sem samverkandi, þannig að deiliskipulag geti leitt afsér aðalskipulagsbreytingu. Það gæti t.d. verið háð mati Skipulagsstofnunar hvenær frávik væru leyfð varðandi auglýsingu. 43.gr. Hér er m.a. talað um að þegar um óveruleg frávik frá skipulagi sé að ræða og hagsmunir nágranna skerðist í engu, geti sveitarstjórn geti sveitarstjórn heimilað að grenndarkynningar sé ekki þörf við útgáfu byggingar- og framkvæmdaleyfa. Umsögn: Tekið er undirþað mat sem fram kemur með frumvarpinu að þetta geti auðveldað malsmeðferð og málshraða. 44.grein. Hér segir m.a. að þegar sótt er um byggingar- eða framkvæmdaleyfi þar sem deiliskipulag liggur ekki fyrir skuli skipulagsnefnd láta fara fram grenndarkynningu. Umsögn: Það sýnist varasamt að hafa þessa heimild án takmarkana, þar sem það getur hvatt sveitarfélög til að sniðganga deiliskipulagsstigið. Rétt virðistþví vera að binda þetta ákvæði með einhverju móti við umfang framvæmdanna. Ábending um hugtak sem mikið er notað, en það er rammaskipulag. í rammaskipulagi er verlð að vinnna skipulagsvinnu á milli aðalskipulags og deiliskipulags. Rammaskipulag hefur ekkert gildi en er mjög gott stjórntæki um frekari skilgreiningu á iandnýtingu eftir aðalskipulag. Þar er stefna sett fram sem síðan er deiliskipulagt eftir. Mikið er um það að verktakar taka að sér stór svæði og deiliskipuleggi. Með rammaskipulagi er svetiarfélagið búið að marka ákveðna stefnu sem deiliskipulagið er unnið eftir. F.h. skipulags-, byggingar- og umhverfisnefndar Ölfuss Sigurður Jónsson, skipulags- og byggingarfulltrúi

212 Alþingi Erindi nr. Þ komudagur r Þ /3S/22H3 0Q& Alþingi b.t. umhverfisnefndar Austurstræti REYKJAVÍK Tálknafirði ll.a p r íl Varðar: Umsögn um frumvarp til skipulagslaga, 374.mál. Frumvarpið var sent Tálknafjarðarhreppi til umsagnar frá umhverfisnefnd Alþingis með bréfi dags. 29.febrúar sl. Um er að ræða frumvartil nýrra heildarlaga um skipulagsmál sem jafnframt fela í sér aðskilnað skipulags- og byggingamála. Undirrituð f.h. Tálknafjarðarhrepps taka undir með umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga um umrætt frumvarp og árétta ályktun er samþykkt var á 22.landsþingi Sambandsins þann 4.apríl sl. Þar kemur fram að skipulagsvaldið er einn af hornsteinum sjálfsákvörðunarréttar sveitarfélaganna og því afar mikilvægt að landsskipulagsáætlun ríkisins verði ekki gerð rétthærri skipulagsvaldi sveitarfélaga, þá lýsti 22.landsþing því skýrt yfir að samþykkt frumvarpsins eins og það liggur nú fyrir er í andstöðu við vilja og afstöðu Sambands íslenskra sveitarfélaga. Virðingarfyllst, f.h. Tálknafjarðarhrepps. Aðalsteinn Magnússon, formaður Bygginga- og skipulagsnefndar Tálknafjarðarhreppur Mlðtún Tálknafjörður Síml Fax talknaf ordur@talknaf ordur.ls 460 Tálknafjörður

213 Atþmgi, Erindi nr Þ ^35//o 10 komudagur 2(o-2- &Q0$ Samband íslenskra sveitarfelaga Pósthólf 8100 Skuggasundi 1 lsorcykjavík 128 Reykjavík sfmi: bréfasími: postur@umhverfisreijuneytu«o L J í 1 1 * U m h v e r f is r á ð u n e y t ið Reykjavík 12. desember2007 Tilv.: UMH /0012 í framhaldi af fundi ráðuneytisins með framkvæmdastjóra og sviðstjóra lögfræðisviðs Sambands íslenskra sveitarfélaga þann 30. október. sl. var ákveðið að endurskoða fyrri umsögn ráðuneytisins frá 22. janúar sl. um kostnaðarmat vegna frumvarps til skipulagslaga. Breyting sem gerð hefur verið frá fyrri umsögn varðar hækkun á kostnaði vegna þátttöku Sambands íslenskra sveitarfélaga við gerð draga að landsskipulagsáætlun. Umsögn ráðuneytisins er því eftirfarandi: Vísað er í bréf ráðuneytisins dags. 19. september 2006 varðandi kostnaðarmat á frumvarpi til skipulagslaga og umsögn yðar dags. 23. október 2006 vegna frumvarpsins. Uxnsögn yðar var send til Skipulagsstofmmar til umsagnar og fylgir ljósrit af umsögn Skipulagsstofhunar. Jafiiframt er vísað til ofangreinds fundar frá 30. október sl. Ráðuneytið telur að Skipulagssto&un hafí forsendur til að meta hvaða kostnaðaráhrif frumvarpið hefur á sveitarfélögin og að álit hennar gefi raunsanna mynd af kostnaðaráhrifimum. Niðurstaða Skipulagsstofiiunar er áætlaður aukinn kostnaður á ári verði um 10,5 m.kr. vegna skipulagslýsmgar aðalsldpulags og 5 m.kr. vegna skipulagslýsingar deiliskipulags skipt niður á 79 sveitafélög og gerir ráðuneytið ekki athugasemdir við þá niðurstöðu. Auk þess má áætla árlegan kostnað vegna þátttöku Sambands íslenskra sveitarfélaga í samráði við gerð draga um landsskipulagsáætlun 1 m.kr.

214 SA M Umhverfisráðuney Skuggasundi REYKJAVÍK VEITARFÉLAGA Reykjavík 19. desember SA/GB Tilv.: 180 Efni: Umsögn um mat á kostnaðaráhrifum frumvarps til skipulagslaga Vísað er til bréfs ráðuneytisins fra12. desember sl. þar sem gerð er grein fyrir mati á kostnaðaráhrifum frumvarps til skipulagslaga. Niðurstaða ráðuneytisins og Skipulagsstofnunar er að árlegur aukinn kostnaður sveitarfélaga verði um 15,4 milljónir króna og að auki megi gera ráð fyrir að árlegur aukinn kostnaður Sambands íslenskra sveitarfélaga vegna samráðs um gerð landsskipulagsáætlunar verði um 1 milljón króna. Sambandið gerir ekki athugasemd við niðurstöðu kostnaðarmatsins. Sambandið mælist hins vegar eindregið til þess að umhverfisráðuneytið gæti að samræmi við önnur ráðuneyti varðandi form og birtingu kostnaðarmats. Skal bent á að menntamálaráðuneyti og félagsmálaráðuneyti hafa tekið upp þann hátt að birta kostnaðarmatsumsögn sem sérstakt fylgiskjal með frumvörpum þegar við á. Með því móti er tryggt að kostnaðarmatsumsögn verði aðgengileg alþingismönnum og öðrum sem fjalla þurfa um stjórnarfrumvörp. -Þess er vænst-að-ráðuneyttð taki-vel-í-ofangreinda málajeltan Virðingarfyllst SAMBAND ÍSLENSKRA SVEITARFÉLAGA Þórður Skúlason framkvæmdastjóri in nncthnif «inn i?s Rpuiíiauík sími sis 4ðnn fax Ris samband samband.is.

215 Alþingi Erindi nr. Þ I3S //S99 komudagur 2.Ö08 26/02/2008 Umhverfteráðuneytiö m Frumvarp tíl skipulagslaga SigrfðurAuður A raardóttir Febrúar2008 Efnisyflrllt m Aðiiirttm komu að nmainga frumvarps Vlaaa við gert framvarpa Hdstu nýmjell og breytiiigar Samráð við gert sktpulags StebwnSrioM ifldsvaldaiiu - lantaldpulagiáctlnn Svæðiwiflpnlag Aðaisidpolag - rammaaldpnlag Sldlvirkni og (vdgjanleild viö gert fldpulagf Þvinguaariroði Skipun nefndar og hlutverk m Tv*r K fw ilr tldpaðar2002 til að vlana aö kelmarenitnnkoðnn tldpnlaga- og byggjngarlaga. Skyldi ðaanr nttedin QaBa nm bjiggingaiþiitt laganna og Un nm sidpnkgiþétt þeirra þannig að ilcvsðl laganna nm su pakfonál yrtn te r t I eéntslc Iðg, ildpnlagalðg, og ákvsði um byggikgarmál Jafnframt í aérstðk Iðg. Ncfnd vegaa skipulagsfnimvarps sidpuðn falitrúar frá Sawhanril Meailmi sveita rfflaga, ReykJaviknrtMrg, Sldpmiagastofnnn, Iðnaðarráðnneytinu ank fuutria nmhverflaráðnneytuns 1

216 26/02/2008 Vinna við gerð frumvarpa Vi"' NcíkUh fékk i fhnd sina ýnm adila lem ttarfa aö framkvkmd ildpalagamib Frnmv&rpia fórv í víötxkt omsagnar- og kymningarfeiii í jia i Kynitt á netimi meö auglýsídgu í dagblóöum og ölliim gefiö takifibn til aö fe n athugawmdir við fnnov«pi& Scot tfl kwtikrarumiagagr riftoneyta, ivwtarftlaga, stftftmn liy iiinaaaíla ssntab 159 aðila. ÖH svdtarffiög fcngu fiumvnpiö sent tð umsagmr Fnunvörpin vorn 15gA fram á A$ingl i vorf>íbgí 2007 Umhverfenefhd Alþingis «w>hí fiumvörpin út tíl wwmyw og vann ráöuneytiö ár þóm umfögonm Sérstakt samráö viö Samband isleaskra sveitarföaga sl m Helstu nýnueli og breytingar Aakið samráð Of kyaaiag viö gert sldpnlagsájeuana gagnvarl akmuuagi «g optabdini aöihui StrfaaMVkmi rildsvaidsíbs viö sldpalagsgtio - HJntverki saatviaadaealdar miöiuuendini týknr Aaida ridmrkai og svtigjaaleiki viö ildpiilagskera Skflgrdnt wii«ni»wi<ti liliitvwv «lrijwl» «i^limi tjj Itfmm { veg fýrir skörun og tvfverknaö viö gerö þeirra fiatarnefcdir óverukgar breytsigar á aöal og deqiskipulagi sldlgreindar Staöfestmgarlihitverki ráöhora breytt Q Farnmaykipilng j Helstu nýmæli og breytingar * Sldpulagsstofeun öer únæöi til aö tryggja eftirfylgni á stððvun fiamkvœmda í skipulagslags&umvaipi veröi tekiö í pólitískri ste&umöikun en á &glegum og tæknilegum þáttum i mannvirkjafrumvarpi 2

217 26/02/2008 SunriA vlð gerð sldpulags A»M» ftlmrn vi8 g«rtt «ktp«l»g«og»ð M ám M hrkm ri a í iklp<dagrfcrilh c iu b w 0 u a t c r Vndaðri viois við gerö «ki Xtlj g» og tryggk að h^nmabðílar tafi t*kií«ritflaökomaathöga»addum sfanm á fr«nfieri frá þvi afi tioaga er f mótan V m via gcrð aöai- og dnlkkipttlagi skal hdgast með iwohallam lýiógu á ddpulagswkefinml Með þvf cr Iðgð áherria é að vkma við gerö ilqpidaga aé umáq á gagsssjan hátt abt fri upphafi vimu í lýamgu cr gerð gtcm fyrir fo n co á a m ddpolaga, Q ru iig jin á atefim og hvenng Meatáðl og kymmgu AipnlyájÉfcwwímur uwfcif Mt»iH SamráA viö gerð sldpulags Leiðir tfl þem að vfðtgkar upptyaingar og ýtaanmft konri fram fránppkafi. Drtgnr*** ii«iiiiint«itinæ SkipaligMtolnnnogiljórnvökliœibafiiié^cfckioguá l^mngnaa. Sárþdddog dregm strax fram Lýriog kyont fyrir ahnermmgi LandssldpuUgsáœtluD Q llrthn IjiVnniafcla f ilripiilaiaináliim n m i arfis akbamhbgabnml LandWtipulsgiárittmaiitórþðifiim f uahfr f AMwmmm^liflrtHnww» i ta ilripnl«g«gwrð ivtítarwag«og t heppi erstefiia ^ ««----_aa_» «* _. «...«.. i. a.» i9onvmobbmqabbaraproabbnmo frnbwlkp«íp«, K«*l«n BBnjflft»re irt«aottaiilið«)6ii«r 3

218 26/02/2008 Landsskipulagsiætlun m Afinðríau laadsskípiilagsástiub ar Getur oáö til landsins alls, dnstakra landahkta og MrmhagglAg«Agimr>«r Edli landsldpelagsáeltenar: Akvöröun um landnotkun og er hún þá bmdandi fyrir svdtarfflög Sett fram vihaiö fýrir sveitarfiiög til leiðbemingar fyrir svdtarfflög HftfBÖábyrgð á sldpalagi labdbðtkniur veravr áfram hjá svdtarfékgam Landssklpulagsáœtlun * Stefnumörkun um bmrtnnhnm mismlhiifi fglanrir, samnemd atefiia svo sem um nýtingu og vemd náfti'inawifllinriii Leiðbemingar fyrir stefimmðriom sveharfélaga svo sem vegna búsetu í þéttbýli og dreifbýli og vaiöveislu Fynta Undildpulagsáaetliii er ctiaö as ttka tu stefiuubtriauurun laodaotkno á miökálendlnu Landssklpulagsáætlun V iua viö gerð labdssldpulagsásttnbar: Uqeód í viðtaeiai sanriöi viö xvdtarfiyögm, htutaöógandi opioboar stoflianir og láöuacyti Umbva1Ísr*Ötaenaákveður<íAeri^á«hmarinnarlsamráðivið Saabaad iskoakra svttovfíimga SkipnhtKttnflwii befcr unnjáp meö vmogiipi, \TBmr drögað ácethw í samáöl viö ophdxrar stofiiamr og Sanbnd ftlnkra svdtarfhaga Drðg aö laadwhpnlagiigttun scnd to ráöhaia sem heflg samáö viö ðomrriöiiiieytiogsambaiidísknskiafveitarfilaga ogeinftijk sveítarfhög eftir Mvikum Uahverflsráðhcrra jynair opiobcrigga ttuðguað áteihut og scndir h w n j f f c lti m rtl H w ^ g M r t i l h t i w y m > t w j h f f f i l i p Umhvgfisráðberra leggir framáalþídgi tíuögu tilþirgsáfyktunœ- til 12 ára. Endunkoöuö á 4 ára fiesti 4

219 Landxkipulagiáætlun Laft ertfl >«sam vtuam ted nttkilndiaiai vtrmlð(«amac. VltfMMIkafraaivaifriasl.jaaiarlðOídgaiO mltarim f laadtaaa* kafit Mdí vt6 f<rt ataudpalags 1 mtlariftigl Vlð gldwllni hgaaa» wriar þvi lold6 >ií M l m II w iliim lkilir laimiia ilma 11II l l tlmfrahgw Bggarat hálradlaa vlb mlm^ih rilumua. t h riiitilp T ilnil rrfr-r * r " - -» «** mllli iiallmhnhgi nihimiiaillalai itg viaaa á þvf iviai AAalildpulag - rammaiklpulag I allalampalag ilial ailt traai Wafaa am byggðamyaitar td. kvact aai ai að naöa aýbyfgiagarm tði eía ap*byggtage<«fcmbygg«hataaflt a«lcveéa á b b þniaa byggtar á aýjam e«a ddri n a llii hmiii raauaaimpalagl Raauauidpalag cr iá U ati aðaudpalagi þar Mm átfcrö a n aáaar nmj ivah eta bajarklatar til að ákveða aáaar am miglaþ«hf þjóaastainrfa og afmarka byggjagarara ðleta átiaga im ih m g iiih i i i Segir fyrir am fyrirhagafta þróaa byggðar

220 26/02/2008 Skilvirkni og sveigjanleild við gerð skipulags * FeriU tupulagsgeröar sldlvirkari og ikýrari gninannunnr á sldpolagsástinmim Q Q T.ý«mg «lripil^bía»himf Skýr grdnanminur á svaeöis- og atalskipulagi Sld^rdm til hvcii konar ákvaröana dahflkipulag slaih taka dss og varöandi úttit mannvirkja, fonn og svipmót I^aUaö um shka þettii skqwlagi enddd viö vdtingu irleyfa enda stefiunnótun um skipulag r breytmgar á aöalsldpulagi þarf ddd aö auglýsa meö þrigoaviknaatbugaaemdairesti Sett fram viömiö um þaö favenær fareyting á aöal- og deffiskqmlagi tetet óverukg Skilvtrkni við gerö skipulags m SldpalagBtofaiin statfestir aðai- og sveðisikipalag i stafi ráðhem - megiaregla Eicfcldim ttjómsýshi >an eylmr skilvirkni í aígreiöalu Efiria- og fbrmskoöun tryggir «wr*nií vtíi lagafýrinssli svo san laodaakipulagsáctlun Ráftkara stamcstir tldpaiatstiuifar í ákveðnmn tovtlaun - M uh«tilw h fítyflgfl S lrip n h iff MfrW h n tm r iim «y n ju n Framkvœmdaleyfi - tamþykki tveitaritjórnar É S Regiarsettar um útgáfn framkvsmdaieyfa og gildisdml þetrra tu samrkmis við byggiagarieyf! Gnodarkyaaa ikal framkvsmdaieyfi Ukt og byggiagarieyfl ef deoiskipuiag Uggar ekld fyrir eða um er aö raöa óvexnlega breytiaga á deálisldpalagi í þeim tuvikam þegar eidd þarf að afla byggingarieyfis fyrir maaavirid skai leita samþykids sveitarsqómar fyrir breytíognm i maaavirld sem varða átut, form og svipmðt þcas 6

221 26/02/2008 Þvingunarúrræði H SUpdafrfUtoilriaU im Avafrudm NndÍR Pnaakvmid 4n &amkvsmdaleyfii/haiþyiddi náuntjtm m r Framkvand með framkvnadakyfi aera br^tor i béga við I Bnmfcvmd i 6 in npmi vi6 framkvgmdaleyfi - úrbótarittur BfiiifÉHjrtm hfffin ddri <ðftv>ð frmkvibmdg SiwrgHjiSm irimu' fiwiur tfl ab$tb6nfkwakvœuáii Q StðftvwmmiNinrtin þgtfl fefetnrlwfli átt»ér ««6 eða iððva frnakvnd og frrlggja haaa 'R ygir M uifm i i framfrlgd frmdcvgmdtkyfiiayldra ftandcvmdt og úmeði et framfyigd er ckki skmt N sstu ikrcf * N a t i ik n f vi6 amurbébíag málabu: RaainiplagtflaiBiAfiiiigi Unbvafisoefild A$iagis MDdir malið til umiagtmr Vsrtil6gÍDaaBþ)Ut ivor 2008: uadtrtiáaidgbr að g«ð nýmg ikýnlagareghigerftar l.janaar2009gildstakalagama, verkesii Skjptíag-WÍ noar vtfðandt byggmgannál fienst tfl 2010: Tfflaga tfl þiogiélyktuðar um had lqp»hgtártlnn lðgðframáa^migi 7

222 Alþingi - Umhverfisnefnd Austurstræti Reykjavík Umhverfisstofnun Environment and Food Agency o f lceland Suðurlandsbraut 24 IS-108 Reykjavík, lceland (+354) Fax (+354) umhverfisstofnun@ust.is Reykjavík, 16. apríl 2008 Tilvísun: UST /tb Efni: Frumvarp tíl skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Vísað er í bréf frá Umhverfisnefiid Alþingis, dags. 26. febrúar sl., þar sem óskað er eftir umsögn Umhverfisstofiiunar um frumvarp til skipulagslaga, 374. mál, heildarlög. Umhverfisstofnun hefur yfirfarið framangreint frumvarp og gerir eftirfarandi athugasemdir við einstakar greinar:. I. FRUMVARP TIL SKIPULAGSLAGA 1. gr. Markmið Umhverfisstofiiun leggur til að bætt verði við síðustu mgr. 1. gr. þannig að hún orðist svo: að tryggja faglegan undirbúning mannvirkjagerðar við gerð skipulagsáætlana varðandi útlit bygginga og form og aðgengi fyrir alla og að mannvirki falli vel að svipmóti lands, m.a. þannig að mannvirkifalli vel að umhverfi sínu, þ.m.t. landslagi. Umhverfisstofnun telur mikilvægt að þessu sé breytt til samræmis við ákvæði laga nr. 44/1999 um náttúruvemd en skv. 35. gr. þeirra laga skal þess gætt við hönnun vega, virkjana, verksmiðja og annarra mannvirkja að þau falli sem best að svipmóti lands. 2. gr. Skilgreiningar Umhverfisstofnun telur nauðsynlegt að í lögunum verði skilgreiningar á eftirfarandi hugtökum: Sjálfbærþróun: Samkvæmt 2. mgr. 1. gr. er það eitt markmið laganna að stuðla að skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu lands og landgæða, tryggja varðveislu náttúru og menningarverðmæta og koma í veg fyrir umhverfisspjöll og ofnýtingu, með sjálfbœra þróun að leiðarljósi. í 10. gr. laganna kemur fram að til grundvallar landsskipulagsáætlun skal m.a. leggja til grundvallar stefiiu stjómvalda um sjálfbæra þróun. Umhverfisstofnun telur að skilgreina eigi hugtakið sjálfbær þróun í lögunum. Meiri háttar framkvæmdir: Samkvæmt 13. gr. laganna skal afla framkvæmdaleyfis sveitarstjómar vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið. Ef texti þessarar gr. helst óbreyttur telur Umhverfisstofnun nauðsynlegt að skýra hvað átt er við nieð meiri

223 háttar framkvæmdum svo að á því leiki enginn vafi. Stofnunin telur þó að gera eigi breytingar á þessari gr., sbr. athugasemdir við 13. gr. hér að neðan. Umhverfisstofhun gerir athugasemdir við eftirfarandi skilgreiningar í lögunum: UST Landnotkun: í skilgreiningunni á landnotkun, sem er óbreytt frá núgildandi skipulags- og byggingarlögum, eru tilgreind nokkur dæmi um landnotkun, þ.á m. útivist. Umhverfisstofnun bendir á að auk þeirrar landnotkunar sem nefiid er væri ástæða til að tilgreina náttúruvemdarsvæði sérstaklega. Náttúruvemdarsvæði ná til um 10% landsins og eru því stór og mikilvægur landnotkunarflokkur sem m.a. felur í sér stór svæði til útivistar. Skylt er að auðkenna og gera grein fyrir náttúruvemdarsvæðum í skipulagsáætlunum skv. núgildandi skipulagsreglugerð. 10. gr. Landsskipulag / Landsskipulagsáætlun Umhverfisstofiiun telur að landsskipulagsáætlun geti vel verið til bóta, frá því sem nú er, til að samræma ólíkar stefhur og áætlanir. í frumvarpinu er hins vegar ekki að fúllu ljóst hvert verður vægi landsskipulagsáætlunar. í 5. mgr. í greinargerð um 10. gr. frumvarpsins segir: Landsskipulagsáœtlun telst ekki skipulagsáœtlun í skilningi frumvarpsþessa, en þar er um aö ræða svœðis-, aðal- og deiliskipulagsáœtlanir. í 8. mgr. greinargerðar um sömu gr. segir hins vegar: 1 5. mgr. greinarinnar er kveðið á um að landsskipulagsácetlun skuli vera bindandi fyrir skipulagsgerð sveitarfélaga. Skipulagsyfirvöldum berþannig að táka tillit til landsskipulagsáætlunar sem samþykkt hefur verið með viðhlítandi hætti. Landsskipulagsáœtlun erþví rétthœsta skipulagsstigið sem ber að taka tillit til við gerð annarra skipulagsáœtlana í þeim tilvikum þegar slik stefnumörkun liggur fyrir gagnvart einstökum skipulagsáætlunum. í ljósi þess sem segir hér að framan má segja að það sé með afgerandi hætti litið á landsskipulagsáætlun sem skipulagsáætlun og hún bæði bindandi og rétthæsta skipulagið. Umhverfisstofnun telur óljóst hvemig landsskipulagsáætlun getur haft áhrif á friðlýst svæði og landnotkun innan þeirra. Friðlýst svæði njóta vemdar skv. sérlögum og leyfi Umhverfisstofnunar þarf til framkvæmda innan þeirra skv. 38. gr. laga um náttúruvemd. Vissulega er gert ráð fyrir aðkomu Umhverfisstofiiunar og annarra stofnana við gerð landsskipulagsáætlunar en orðalag í greinargerðinni um að landsskipulagsáætlun sé rétthæsta skipulagið vekur upp þá hugsun hvort áætlunin gangi framar lögum um náttúruvemd hvað varðar landnotkun á friðlýstum svæðum. í 2. mgr. 10. gr. segir að í landsskipulagsáætlun sé mörkuð stefna stjórnvalda í skipulagsmálum sem varða almannahagsmuni. I greinargerð frumvarpsins um 2. mgr. 10. gr. segir: Henni er því ekki ætlað að taka á málum einkaaðila eða sem varða einstaklingsbundin mál. Markmið með landsskipulagsáætlun er að marka stefhu fyrir landið allt eða einstaka landshluta og útfæra stefnu stjórnvalda um sjálfbæraþróun. Þá skal hún miða við að samræma stefnu opinberra aðila, eins ogþörf er á. Ljóst er að þörf er á að samræma ýmsar áœtlanir sem gerðar eru á vegum opinberra aðila, svo sem samgönguáætlun, náttúruverndaráætlun og rammaáætlun um nýtingu vatns og jarðvarma svo dæmi sé tekið. Skort hefur tæki sem getur skoðað slíkar áætlanir heildstætt og sett fram skýra stefnumörkun með tilliti til ákvörðunar um landnotkun við gerð skipulags. Þannig er sveitarfélögum markað skýrt leiðarljós stjórnvalda við gerð sinna skipulagsáœtlana. Landsskipulagsáætlun er þannig œtlað að taka saman á einn stað og efdr atvikum samræma stefnu ríkisvalds í ólíkum málaflokkum sem snerta landnotkun, aukþess sem hlutverk 2

224 UST hennar er að miðla til skipulagsgerðar sveitarfélaga þeirri stefnu sem sett er fram í stefnu stjórnvalda um sjálfbæra þróun. (Feitletrun Umhverfistofhun). Að mati Umhverfisstofhunar þarf að skýra betur hvað er átt við með almannahagsmunum í skipulagsmálum á landsvísu og ekki síst hvemig aðkoma almennings er að því að móta hvað beri að telja almannahagsmuni. Almenningi er vissulega gefinn kostur á að segja álit sitt á framlagðri landsskipulagsáætlun sbr. 11. gr. frumvarpsins en ekki er ljóst hver er aðkoma almennings að því að fjalla um ólika almannahagsmuni við gerð landsskipulagsáætlunar. Sem dæmi má taka náttúruvemd á miðhálendi íslands sem að stórum hluta er þjóðlenda en innan sveitarfélaga sem hafa minnihluta íbúa Islands innan sinna marka. Ýmis önnur dæmi eru nefnd, í umfjöllun um 10. gr. frumvarpsins, um hvað geti verið í landsskipulagsáætlun s.s. breytingar á búsetu í þéttbýli og dreifbýli, varðveislu menningarlandslags, staðsetningu fristundabyggðar og búgarðabyggðar, stefhu um grunngerð á landsvisu s.s. samgöngukerfi, orkuöflunar- og dreifikerfi með tilliti til sjálfbæra þróunar o.s.frv. Að mati Umhverfisstofhunar er því bæði óljóst hvað teljast almannahagsmunir og hvaða vægi landskipulagsáætlun hefur umfram aðrar opinberar áætlanir. 11. gr. Málsmeðferð í 1. mgr. 11. gr. kemur fram að drög að landsskipulagsáætlun skulu unnin í samráði við hlutaðeigandi stofnanir og Samband íslenskra sveitarfélaga. Umhverfisstofiiun vekur athygli á að þar með er ekki gert ráð fyrir beinni aðkomu viðkomandi sveitarfélaga eða almennings þrátt fyrir að með landsskipulagsstefnu sé sveitarfélögum markað skýrt leiðarljós stjómvalda við gerð skipulagsáætlana, sbr. athugasemdir við 10. gr. frumvarpsins. í þessu sambandi má benda á að skv. 12. gr. eru sveitarstjómirbundnar af gildandi landsskipulagssáætlunum. 12. gr. Skipulagsskylda Skv. 4. mgr. segir að við gerð skipulagsáætlana skuli eftir föngum leita eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa og annarra þeirra sem hagsmuna eiga að gæta um mörkun stefiiu. Umhverfisstofiiun telur að framangreint orðalag sé of veikt og gefi tilefni til þess að ekki sé í hvívetna gætt þess að leita eftir samráði við íbúa og hagsmunaaðila við gerð skipulagsáætlana. Stofnunin telur því rétt að taka út orðin eftir föngum í 4. mgr. 12. gr. enda vart annað en sjálfsagt að ávallt sé leitað eftir sjónarmiðum og tillögum íbúa og annarra þeirra sem hagsmuna eiga að gæta við gerð skipulagsáætlana. 13. gr. Framkvcemdaleyfi í athugasemdum við frumvarpið segir m.a. um 13. gr. laganna: Skýrt er kveðið á um að framkvcemdaleyfisskyldar framkvœmdir séu ekki einungis framkvœmdir sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum heldur allar þœ r framkvœmdir sem áhrifhafa á umhverfið. 1. mgr. 13. gr. er óbreytt frá 27. gr. núgildandi skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. í henni er kveðið á um að afla skuli framkvæmdaleyfis vegna meiri háttar framkvæmda sem áhrif hafa á umhverfið og breyta ásýnd þess, svo sem breytingar lands með jarðvegi eða efnistöku, og annarra framkvæmda sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Hins vegar er hvergi skilgreint hvað átt er við með meiri háttar framkvæmdum. Úrskurðamefiid skipulags- og byggingarmála komst að þeirri niðurstöðu í úrskurði frá 31. október 2001 um skógrækt í landi Litlu-Fellsaxlar í Skilmannahreppi að ekki þyrfti framkvæmdaleyfi til skógræktar fyrr en því marki er náð að um sé að ræða framkvæmd sem 3

225 UST kunni að vera háð mati á umhverfisáhrifum. Því væri ekki skylt að afla framkvæmdaleyfis skv. 27. gr. laga nr. 73/1997 til framkvæmda við skógrækt á um 26 ha svæði í landi Litlu-Fellsaxlar í Skilmannahreppi. í rökstuðningi nefiidarinnar er meðal annars vísað til þess að með lögum nr. 135/1997 hafi verið gerðar verulegar breytingar á 27. gr. upphaflegra skipulags- og byggingarlaga nr. 73/1997. Meðal annars hafi verið dregið úr vægi ákvæðisins á þann veg að framkvæmdaleyfi væri einungis áskilið til meiri háttar framkvæmda sem áhrif hefðu á umhverfið og breyttu ásýnd þess í stað allra slíkra framkvæmda. í úrskurðinum segir einnig: Þegar virtar eru fyrirliggjandi réttarheimildir og tilurð þeirra, sem að framan er lýst, verður ekki séð að tekin hafi verið um það afdráttarlaus ákvörðun að skógræktarframkvœmdir afþví tagi sem hér um ræðir skuli háðar framkvœmdaleyfi skv. 27. gr. laga nr. 73/1997. Með tilliti til þess að áskilnaður um framkvœmdaleyfi er íþyngjandi og felur í sér kvöð um að leyfishafi sæti eftirliti með framkvæmdum verður að gera þá kröfu að slíkar skyldur eigi sér ótvíræða lagastoð. Með hliðsjón af framangreindu telur Umhverfisstofnun að ekki sé hægt að túlka lagatexta 13. gr. frumvaipsins á þann veg að ákvæðið gildi um allar framkvæmdir sem áhrif hafa á umhverfið þar sem tilgreint er að það gildi um meiri háttar framkvæmdir og aðrar framkvæmdir sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Með hliðsjón af framangreindum úrskurði telur Umhverfisstofnun að fella eigi út orðin meiri háttar og breyta eigi orðalagi 1. mgr. 13. gr. þannig að skýrt sé kveðið á um að skylt sé að afla framkvæmdaleyfis sveitarstjómar vegna adra framkvæmda sem hafa áhrif á umhverfið og breyta ásýnd þess, sbr. greinargerði um 13. gr. frumvarpsins. Með þessari orðalagsbreytingu yrðu það fyrst og fremst umhverfisáhrif fyrirhugaðra framkvæmda sem væru lögð til grundvallar því hvort veita þyrfti framkvæmdaleyfi eða ekki en ekki eðli framkvæmdarinnar. Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. er öll efhistaka á landi og af eða úr hafsbotni innan netlaga háð framkvæmdaleyfi hlutaðeigandi sveitarstjómar í samræmi við ákvæði laga nr. 44/1999, um náttúruvemd. Framkvæmdaleyfi vegna efiiistöku skal gefið út til tiltekins tíma þar sem gerð er grein fyrir stærð efiiistökusvæðis, vinnsludýpi, magni og gerð efiiis sem heimilt er að nýta samkvæmt leyfinu, vinnslutíma og frágangi á efnistökusvæði. Umhverfisstofnun telur að það þurfi að takmarka gildistíma framkvæmdaleyfis til efnistöku og að það beri að heija frágang þess hluta efnistökusvæði þar sem vinnsla fer ekki lengur fram eins fljótt og hægt er. í því sambandi má benda á að lagðar hafa verið fram áætlanir um efhistöku til ársins 2060 þar sem ekki er gert ráð fyrir frágangi efnistökustaðarins fyrr en við lok efiiistöku. Þetta getur ekki talist ásættanlegt. Því þarf að vera hægt að endurskoða framkvæmdaleyfi til efnistöku m.t.t. umhverfisáhrifa. Skv. 7. mgr. 13. gr. er umsækjanda um framkvæmdaleyfi og hlutaðeigandi sveitarstjóm heimilt að skjóta máli til úrskurðamefndar um skipulags- og byggingarmál. Að mati Umhverfisstofnunar er málskotsréttur til úrskurðamefiidar fremur þröngt skilgreindvir í frumvarpinu. Stofnunin vekur athygli á að framkvæmdir geta varðað aðra aðila en sveitarstjóm og framkvæmdaraðila, s.s. íbúa á viðkomandi svæði eða landeigendur og þvi ástæða til að fleiri aðilum verði heimilt að skjóta máli til úrskurðamefndar. 24. gr. Auglýsing svœðisskipulagstillögu í 24. gr. kemur fram að í auglýsingu á svæðisskipulagstillögu skal tilgreina hvar tillaga er til sýnis og hve lengi og að sá tími skuli ekki vera skemmri en fjórar vikur. Skv. sömu gr. skal frestur til að gera athugasemdir við tillöguna eigi vera skemmri en sex vikur. Umhverfisstofnun telur engin rök vera fyrir því að sá tími sem svæðisskipulagstillaga er sýnis 4

226 UST sé skemmri en frestur til að gera athugasemdir við tillöguna. Eðlilegt sé að almenningur og aðrir aðilar geti kynnt sér öll gögn út athugasemdafrestinn. Umhverfisstofhun telur því að samræma eigi lengd auglýsingatima skipulagstillögu og athugasemdafrest. í athugasemdum við 24. gr. segir að ekki sé gert ráð fyrir að fylgigögn tillögu séu sérstaklega höfð til sýnis ásamt tillögunni eins og í gildandi lögum þar sem ekki þyki þörf á því. Ekki kemur fram í athugasemdunum hvers vegna ekki er talin þörf á að hafa fylgigögn til sýnis. Umhverfisstofnun telur þvert á móti eðlilegt að fylgigögn verði a.m.k. aðgengileg á netinu fyrir almenning, enda geta í fylgigögnum verið ýmsar upplýsingar sem almenningur vildi gjaman geta kynnt sér. 31. gr. Auglýsing aðalskipulagstillögu í 31. gr. er ekki tilgreint hve langur sá tími skal vera sem auglýst aðalskipulagstillaga er til sýnis. Umhverfisstofiiun telur rétt að miðað sé við að sýningartími aðalskipulagstillögu sé jafh langur og athugasemdafrestur, sbr. einnig athugasemdir við 24. gr. hér að framan. 36. gr. Breyting á aðalskipulagi Með þessari breytingu þarf að gera ríka kröfu um rökstuðning af hálfu sveitarfélags þannig að tryggt sé að ekki sé gengið á rétt almennings. Virðingarfyllst 5

227 Umhverfisstofnun I Sudurlandsbraut 24 Tel: I Environment Agency of lceland IIS -108 Reykjav/k I Fax: I ust@umhverfisstofnun.is Alþingi - Umhverfisnefnd Austurstræti Reykjavík Alþingi Enndinr.Þ /3 5 / 3 0 <=19 komudagur o S UMHVERFISSTOFNUN Reykjavík, 12. ágúst 2008 UST /sá Efni: Umsögn um 374. mál, 135. löggjafarþing Með bréfi, dags. 4. júlí 2008, var Umhverfisstofhun gefinn kostur á að kynna sér drög að nefhdarálitum umhverfisnefhdar um frumvarp til skipulagslaga o.fl. ásamt breytingartillögum og að senda inn nýjar ábendingar eftir því sem tilefhi er til. Umhverfisstofnun tekur undir þá skoðun nefndarinnar að bætt verði við markmiði sem stuðlað getur að ákveðinni vemd landslags. Einnig tekur stofnunin undir skoðun neftidarinnar um breytingu á hugtakinu tijágróður í 6. mgr. 12. gr. frv. Umhverfisstofnun vill árétta þá skoðun sína að rétt sé að kveða á um heimild til endurskoðunar á framkvæmdaleyfi til efiiistöku sbr. fyrri umsögn, dags. 16. apríl 2008, þrátt fyrir að nefndin óski eftir að ekki séu sendar inn að nýju ábendingar sem þegar hafa komið fram. Er þetta gert í ljósi þess að nauðsynlegt er, að umhverfisrétti, að takmarkanir á atvinnustarfsemi séu skýrar og hafi stoð í lögum. Lagt er til að eftirfarandi ákvæði verði bætt við 13. gr. frumvarpsins: Útgefanda framkvæmdaleyfis er heimilt að endurskoða leyfi til efnistöku áður en gildistími þess er liðinn vegna breyttra forsendna, svo sem ef áhrif efnistökunnar á umhverfið eru meiri en búist var við þegar leyfið var gefið út, t.d. áhrif á landslag eða ef áhrif á loftgæði eru meiri en búist var við á framkvæmdatíma. I drögum að nefndaráliti er vikið að skyldu sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu til að gera svæðisskipulag fyrir höfuðborgarsvæðið. Umhverfisstofnun telur að tilefni geti verið til að kveða á um slíka skyldu á fleiri svæðum svo sem á vemdarsvæði Breiðaíjarðar skv. lögum um vemd Breiðafjarðar, nr. 54/1994, enda vemdarsvæði laganna stórt og sveitarfélög mörg á svæðinu.

228 E n w S <3S/210T komudagur ÍOM Umhverfisnefhd Alþingis Unnur Kristín Sveinbjamardóttir, nefhdarritari Austurstræti REYKJAVÍK Reykjavík, 09. apríl 2008 Tilvísun: /90.12 SE/BH Efni: Umsðgn um frumvarp til Skipulagslaga, þskj. 616,374. mál. Með bréfi dags. 26.febrúar 2008 er Vegagerðinni gefinn kostur á að koma að athugasemdum vegna frumvarps til nýrra Skipulagslaga sem til meðferðar er á Alþingi. Skipulagslög hafa mikla þýðingu fyrir starfsemi Vegagerðarinnar og var stofnuninni gefinn kostur á að koma að athugasemdum við frumvarpsdrög á vinnslustigi. Tekið var mið af hluta athugasemda sem gerðar voru við fhraivarpsdrögin. Eftirfarandi atriði var einnig bent á sem Vegagerðin telur að betur mætti fara: Ákvæði 13. gr. frumvarpsins varðandi framkvæmdaleyfi. í 13. gr. frumvarpsins eru almenn ákvæði um framkvæmdaleyfi, s.s. skyldu til að sækja um leyfi o.fl. í athugasemdum með 13. gr. segir að skýrt sé nú kveðið á um hvenær sækja beri um framkvæmdaleyfi, þ.e. ávallt skuli sækja um framkvæmdaleyfi ef framkvæmd hefur áhrif á umhverfið. í því samhengi má benda á að í frumvarpinu er gert ráð fyrir að einungis meiri háttar framkvæmdir verði leyfisskyldar. Mikilvægt er að ekki komi upp óvissa um leyfisskyldu hvað þetta varðar og er því lagt til að orðalagi í athugasemdum við 13. gr. verði breytt að þessu leyti. Jafnframt verður ekki hjá því komist að benda á að til bóta væri ef ákvæðið væri skýrara þar sem mjög matskennt er hvenær framkvæmd telst meiri háttar. T.d. er engan mælikvarða að finna um það hvenær lagning vegar telst meiri háttar í skilningi ákvæðisins. Getur þetta valdið verulegum vafa í framkvæmd. Af þeim sökum er gerð eftirfarandi breytingatillaga sem miðar að því að allar matsskyldar og tilkynningarskyldar framkvæmdir samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum, verði framkvæmdaleyfisskyldar. Minnt skal á að ein helstu rökin fyrir upptöku framkvæmdaleyfis á sínum tíma voru tengd mati á umhverfisáhrifum og nauðsyn þess að eftirlit væri með því að farið væri eftir úrskurði skv. þeim lögum. Tillaga: Með vísan til framangreinds er lögð til eftirfarandi breyting á 1. mgr. 13. gr. frumvarpsins auk þess sem breyta þyrfti náttúruvemdarlögum samsvarandi: Vegagerðin / lcelandic Road Admin. Borgartúni7 IS-105 Reykjavík Sími/Tel. (+354) Fax (+354) Heimasíða / Web: Netfang / vegagerdin@vegagerdin.is

229 Afla skalframkvæmdaleyfis sveitarstjórnar vegna framkvœmda semfalla undir lög um mat á umhverfisáhrifum og ekki eru háð byggingarleyfi skv. Iðgum um mannvirkiu. í 2. mgr. 13. gr. er vísað til náttúruvemdarlaga nr. 44/1999 varðandi leyfisskyldu fyrir efnistöku. Vegagerðin hefur bent á að eðlilegra sé að skipulagslög kveði til hlýtar á um leyfisskyldu vegna efnistöku. Jafiiframt er það afstaða Vegagerðarinnar að eðlilegra verði að teljast að sömu sjónarmið gildi um efiiistöku og aðrar framkvæmdir. Þannig ætti annað tveggja að kveða á um að allar framkvæmdir, sem áhrif hafa á umhverfið, séu framkvæmdaleyfisskyldar, þ.m.t. efiiistaka, eða láta nægja að leyfisskylda taki til framkvæmda, sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Seinni kosturinn er eðlilegri að mati Vegagerðarinnar þar sem í lögum um mat á umhverfisáhrifum er að finna mælikvarða á það hvort framkvæmd kunni að hafa áhrif á umhverfið. Aðra skýra og hlutlæga mælikvarða er ekki að finna að því er séð verður. Ennfremur yrði til mikillar einföldunar að fara þá leið auk þess sem meiri líkur eru á að unnt verði að koma á samræmdri framkvæmd með þeim hætti um land allt en telja verður nokkum misbrest þar á. Tillaga: Með vísan til framangreinds er lögð til eftirfarandi breyting á 2. mgr. 13. gr. frumvarpsins auk þess sem breyta þyrfti náttúruvemdarlögum samsvarandi: Framkvœmdaleyfi vegna efnistðku skal gefið út til tiltekins tíma þar sem gerð er grein fyrir stœrð efnistökusvæðis, vinnsludýpi, magni og gerð efnis sem heimilt er að nýta samkvæmt leyfinu, vinnslutíma ogfrágangi á efnistökusvœðinu. Ákvæði 39. gr.um deiliskipulag á landi í einkaeign. Skylda til að láta í té land til almannanota. í 39. gr. er kveðið nánar á um deiliskipulag á landi í einkaeign og er ákvæðið óbreytt frá núgildandi lögum. Þar er m.a. kveðið á um að landeigandi skuli við deiliskipulagningu lands láta endurgjaldslaust af hendi þá hluta landsins sem skv. skipulaginu eru ætlaðir til almannaþarfa, s.s. undir götur, leikvelli og opin svæði, eða allt að þriðjungi landsins. Vegagerðin hefur haldið því fram að skv. ákvæðinu beri að leggja endurgjaldslaust til land undir þjóðvegi með sama hætti og götur. Sömu rök um almannahagsmuni eigi við hvort sem um er að ræða götur í eigu sveitarfélags eða þjóðvegi í ríkiseigu. Komið hefur fyrir að láðst hefiir að beita þessu ákvæði t.d. við deiliskipulag nýrra hverfa í þéttbýli. Hefur því jafiivel verið borið við að þetta ákvæði gildi ekki um þjóðvegi, þ.e. að þeir séu ekki ætlaðir til almannaþarfa með sama hætti og götur. Augljóst misræmi skapast við þetta hvað snertir gæslu almannahagsmuna og með því að eigendur landspildna sem skipulag beinist að sæta ekki sömu skilyrðum hvað þetta varðar eftir því hvort ráðstafa á landi undir götu í eigu sveitarfélags eða þjóðveg í þéttbýli. Vegagerðin / lcelandic Road Admin. Borgartúni7 IS-105 Reykjavík Sím i/tel. (+354) Fax (+354) Heimasíða / Web: Netfang / vegagerdin@vegagerdin.is