Siulequt 4 Saqqummiussaq kikkunnut saaffiginnippa? 4 Siunertaq Atornissaanut ilitsersuut 4 1. Aallaqqaasiut 6 Tunulequtaa 6 Oqariartuut 7 Inuusuttut
|
|
- Filippa Lassen
- 8 år siden
- Visninger:
Transkript
1 Siulequt 4 Saqqummiussaq kikkunnut saaffiginnippa? 4 Siunertaq Atornissaanut ilitsersuut 4 1. Aallaqqaasiut 6 Tunulequtaa 6 Oqariartuut 7 Inuusuttut allamik qinigassaqarpat? 7 Atuarfik qanoq ililluni maligassiuisinnaava? 8 Atuarfimmi suliniutigineqarsinnaasunut siunnersuutit 9 Sammineqarsinnaasunut siunnersuutit 10 Inaarsinerit piviusut Fagini ataasiakkaani sulerisoqarsinnaava? 11 Uumasulerinermi 11 Qallunaatut / kalaallisut 11 Ilusilersuineq 12 Illumi suliassanik ilinniarnermi 12 Eqaarsaarnermi 13 Matematik 13 Inuiaqatigiilerinermi 13 Sananermi 14 Atuartunut sammititassatut siunnersuutit nalinginnaasut Tegneseriap Rekkus-ip oqimangernera pillugu eqqarsaati Ilikkagaqassagaanni nukik pisariaqarpoq! 19 Tunngaviusumik ilisimasat 19 Innersuussutit 20 Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Sukkoq ilinniartitsisup akeraa! 21 Tunngaviusumik ilisimasat 21 Innersuussutit 22 Piviusumik nerineqartartut atuartut tungusunnippallaarpat? 22 Sukkut kigutillu 23 Tunisassiat light-it peqqinnartuuppat? 23 Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Paarnat naatitallu 26 Tunngaviusumik ilisimasat 26 Innersuussutit 26 Nerineqartartunut takussutissat naammattumik nerisarpagut? 27 Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Kalaallit nerisassaataat peqqinnartuuppat? 28 Tunngaviusumik ilisimasat 28 Piviusumik nerineqartartut Orsoq orsut tamarmik puallarnartuupput! 30 Tunngaviusumik ilisimasat 31 Innersuussutit 31 Nerineqartartunut takussutissat 31 Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit 31 1
2 9. Timimik aalatitsineq 32 Tunngaviusumik ilisimasat 32 Innersuussutit 32 Timip aalatinneqartarneranut takussutissat 33 Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Saarnit 35 Tunngaviusumik ilisimasat Nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut 36 Oqimaappallaarneq / pualavallaarneq 36 Type 2 diabetes 37 Taqqatigut uummatikkullu nappaatit 39 Kræfti Nittartakkanut sammisarlu pillugu allaaserisanut paasissutissanik aallerfigineqarsinnaasut 41 2
3 Ilanngussaq 1: Inuussutissat timimi uunneqartarnerannut natsorsuineq Ilanngussaq 2: Vitaminit, mineralit kostfiberillu nerisarisani sorlerni nassaassaappat? Ilanngussaq 3: Nerisaqarnermut innersuussutit qulit 3
4 Siulequt Saqqummiussaq kikkunnut saaffiginnippa? Pingaarnertut ilinniartitsusunut ukiulinnik (tegneseriami anguniarneqartut) atuartitsisartunut, aammalu allanut inuusuttunut tunngatillugu peqqissumik inuusaaseqarnissaannik naleqqussisunut soqutiginnittunullu. Siunertaq Siunertarineqartoq tassaavoq sammisap peqqissumik inuusaaseqarnerup atuartitsinermut ilanngunneqarnissaanut ilinniartitsisut isummersorneqarnissaat, aammalu ilinniartitsisut sammisamut tunngasunut tunngatillugu nalornisut inuusuttunik tamanna pillugu oqaloqateqalernissamut atortussaannik tunissallugit. Tegneseriap Rekkus-ip oqimangernera -ta oqariartuutaa nukittorsarneqas-sappat atuartut oqaloqatiginissaat pisariaqarpoq. Tassunga ilutigitillugu aamma Rekkus-ip oqimangernera -ta taamaallaat sungiffimmi atuarneqarnissaa oqariartuutaanullu qisuarani iginneqaannarnissaa pinaveersaarniarlugu oqaloqatigiinneq pingaartuuvoq. Inuusuttut nammineerlutik peqqisumik inuusaaseqarneq pillugu sammisaqarnerminni namminneq qanoq iliortarnerminnut qisuariaateqarnissaat pinngitsoorneqarsinnaanngilaq. PAARISA 2005 Rikke Avlund Andersen aamma Helle Molter Andersen Atornissaanut ilitsersuut Eqqarsaat tassaavoq ilinniartitsisut pitsaaliiuinermilu siunnersortit saqqummiussaq isumassarsiorfittut ujarlerfissatullu aammalu peqqissumik inooriaaseqarneq pillugu suliaqarnerminni atussagaat. Immikkoortoq 1 saqqummiussami tunuliaqutarineqartut pillugit aallarniutaasumik paasissutissanik imaqarpoq, aamma sooq atuarfiup akisussaaffeqarnera nassuiarneqarpoq qanorlu tamatuma ingerlanneqarnissaa saqqummiunneqarpoq. Immikkoortoq 2 fagini ataasiakkaani sammineqarsinnaasunut siunnersuutinik piviusorpalaartunik imaqarpoq. Immikkoortoq 3-mi tegneseriap Rekkus-ip oqimangernera pillugu eqqarsaatit tunuliaqutaasut eqqartorneqarput 4
5 Immikkoortut 4 11 Sammisat pillugit paasissutissanik imaqarpoq, immikkoortorlu kingulleq itinerusumik paasisaqarumagaanni atuarneqarsinnaasunut siunnersuutinik naggaserneqarpoq, taakkunani ilinniartitsoq pisariaqartitsinini naapertorlugu itisiliisinnaavoq. Naggataatigut (immikkoortoq 12-mi) peqqinneq pillugu nittartakkat aallerfigineqarsinnaasut atuakkallu atuarneqarsinnaasut allattorsimaffiat takuneqarsinnaavoq. 5
6 1. Aallaqqaasiut Tunuliaqutaa Illua-tungaannaanut nalunaaruteqartarneq qitiutissallugu naammanngilaq, tegneseriami taamaattorpiaavoq. Isumaqarpugut ilinniartitsisut atuartullu akornanni aammalu atuartut namminneq akunnerminni illugiilluni attaveqaqatigiinneq ikorfartortariaqartoq. Ilitsersuut manna misissuinerit atuagassiallu nutaat aammalu Nuummi Sisimiunilu pisiniarfinni atuaqatigiiaanilu arlalinni pulaarluni misissuinernik tunngaveqarluni suliarineqarpoq. Taakku saniatigut Nuummi Sisimiunilu ilinniartitsunik ataatsimeeqateqartoqartarnikuuvoq. Tegneseriap toqqaannartumik 11-niit 16-nut ukiullinnut toraagaqartinneqarnerata Paarisamit toqqarneqarnera inuusuttut ukiuni taakkunani namminneq aningaasateqalertarnerannik peqquteqarpoq. Inuusuttut angojoqqaaminnit akuleruffigineqarnatik aningaasaatiminnik aqutsinissartik kissaatigi-sarpaat, taamaattumik namminneq toqqaanermik kingunerisinnaasaannik ilisimaarinninnissaat pingaartuuvoq. Inuusuttut akuttunngitsumik sodavandinik, mamakujuttunik, nerisassanik iffiorfimmeersunik imaluunniit nerisassanik kissalaartunik peqqinnassuseqanngitsunik pisinissartik toqqartarpaat, tassa inersimasuunermut namminerlu toqqaasinnaannaanermut assersuutaammata. Tamanna nuannaartunartunngortitsisinnaavoq, akerlianilli taqussanik nassarneq nammineersinnaassuseqannginnermut angajoqqaanillu aqunneqarnermut assersuutaasoq. Inuusuttut anitsiarnerminni sunik pisissallutik imaluunniit sunik nerissallutik toqqaasarnerat kikkunnut maleruunnissaminnut kissaateqarnerat apeqqutaasarpoq. Inuusuttut inuunerminni killiffimminni, ilaatigut nalorninarsinnaasumi allanartumilu inissisimapput, taamaattumik ataatsimooqatigiinnermik misigisaqarnissartik pisariaqartittarlugu. Inuusuttut killissanik isumannaatsunik ujaasisarput, tamannalu ukioqatimik iliuusaanni nassaarikkajuttarpaat. 11-niit 16-nut ukiullit inooriaasiannut qanoq iliuuseqarnissaq pingaartuuvoq, tassa meeraanermi inuusuttuunermilu ileqqut tunngavilerneqartarmata. Ileqqut taakku inuit ataasiakkaat inuunerisa sinnerani pigineqartarput. Sapinngisamik siusinnerpaamik inuusuttut peqqinnartumik silatusaartumillu nerisarisatigut timersornikkullu ileqqoqalersikkaanni, ileqqut ataannarnissaasa ilimanassusia annertunerussaaq. Atuartut inooriaasertik pillugu arajutsiaatsuunissaannik ilisimatissallugit aammalu tamanna pillugu oqallinnermik pilersitsinissaq pingaartuuvoq, tamannami aqqutigalugu pitsaanngitsumik inooriaaseqaleriataarsinnaanerup kingunerisinnaasai ilisimaarilissammatigit. 6
7 Saniatigut aamma inuusuttut namminneq qinersisinnaanerat, tamatumalu pingaaruteqarnera qitiutinneqartariaqarpoq. Namminneq timertik pigaat sivisuumik inuusussaapput, taamaattumillu paarisariaqarpaat. Oqariartuut Peqqinnartunik nerisaqarneq ilikkagaqarsinnaanermut tunngaviuvoq pingaaruteqartoq Ilinniartitsisut peqqissumik inooriaaseq pillugu atuartunik oqalliseqateqarnissaat pingaartuuvoq, tassa pingaaruteqarnera paasisinnaaniassammassuk. Una atuartunut ingerlateqqiguk: Illit qinigarivat! Iliuutsivit kingunerisinnaasaat ilinnorpiaq tuttussaapput. Saqqummiussami uani peqqissumik inooriaaseqarneq taassumalu akerlianik peqqinnanngitsumik inooriaaseqarnerup qanoq inuusuttunut kinguneqarsinnaanera qitiutinneqarput. Piffissaq sivikitsoq isigigaanni kukkusumik nerisaqarnerup nassatarisaanik atuarfimmi malinnaaniarnermut ajornartorsiuteqalernermik ungasinnerusorlu isigigaanni qanoq isikkoqarnermut peqqissutsimullu kinguneqarsinnaavoq. Taamaattumik ilinniartitsisut peqqissumik inooriaaseqarnerup pingaaruteqartuunera paasisariaqarpaat tamannalu inuusuttunut ingerlateqqillugu. Inuusuttut timertik ukiorpassuarni atasussaasoq taamalu imminnut paarisariaqarnertik eqqumaffigisariaqarpaat. Tegneseriami Rekkus-ip oqimangernera -ni oqariaartuutigineqartaq aamma tassaavoq Illit nammineq qinerpat, inuusuttut oqariartuut pillugu eqqarsalersinnissaat eqqanaarniarlugu oqaloqatigiinnermik ikorfartorneqarnissaa pisariaqartuuvoq. Tegneseriami sukkulinnik imeruernartutortarnerup killilersimaarneqarnissaa qitiutinneqarpoq, saqqummiussamili uani qitiutinneqartoq annertuneruvoq tassa peqqissumik inooriaaseqarneq. Tamanna tegneseriami oqariartuutigineqartoq tunulequtaralugu oqallinnissamut ilinniartitsisut piareersarniarlugit kissaateqarnermik tunngaveqarpoq, oqaloqatigiinnerli assigiinngitsorpassuarnik sammiveqarsinnaammat taama annertunerunissaa qinersimavarput. Inuusuttut allamik qinigassaqarpat? Imaluunniit angajoqqaat misigiitsoornikkut meerartik nerisaqarnermut peqqinnassamullu kultureqalersitsisarnerannit aallaaveqarpa? Ilanngullugu aamma angajoqqaarpaalussuit meeqqaminnik sumiginnaasarnerat nerisassanillu isumaginngittarnerat ajornartorsiutaavoq. Tamatuma kinguneranik ullup qeqqasiutissaminnut pisiniu- 7
8 tissaminnik aningaasanik tunineqartarput, amerlasuutigullu aningaasat sunut atorneqarnerat angajoqqaanit akuliuffigineqarneq ajorpoq. Atuarfiup akisusaassusermik tigusinnittariaqarnerata iliuuseqartariaqarneratalu pingaaruteqarnera aamma atuartut malinnaaniarnermikkut ajornartorsiuteqartut kukkusunillu nerisaqarnermik kingunerisaanik eqqisiviilleqqajaalersartut atuarfimmi ajornartorsiutaasarnerannit sunnerneqarpoq. Atuarfik inuusuttunut naapiffiuvoq pingaaruteqartoq, ullumi tamaasap nalunaaquttap akunnerpassui tassaniittarput. Taamaattumik aamma ilaatigut atuarfiup peqqinnerulernissap tungaanut sunneeqataanissaa pisariaqarpoq, tamannalu atuarfimmi aaqqissuusseqqinnermi, Atuarfitsialammi anguniakkanut tulluuttuuvoq. Inersimasorpassuit maligassiuussisussaagaluarlutik iliuuserisartakkatik eqqarsaatigineq ajorpaat, tamannalu iluartuunngilaq, meeqqammi inuusuttullu inersimasut inooriaasiat assiliniartarpaat: Inersimasut iliuusaat kukkusuunngillat. Ajoraluartumilli taamaatoqartuaannanngilaq, taamaattumik inuusuttut peqqissumik inuusaaseqarnissamut siuttuusariaqarput Illit nammineq qinerpat. Atuarfik qanoq ililluni maligassiuussissava? Atuarfimmi politikkinut sunniuteqarsinnaasut tamarluinnarmik peqqissumik inuusaaseqarnissaq pillugu suliniutinut peqataatinneqarnissaat pingaaruteqarluinnarpoq. Ilinniartitsisut maleruagassanik atortuutitsisussaammata ilinniartitsisut skolebestyrelsillu akornanni isumaqatigiinnissaq pingaartuuvoq, tassa ilinniartitsisunit tapersiinertaqanngitsumik maleruagassat aalajangerneqassanngillat. Ilinniartitsisunut Ilinniartitsisup imminut aperinissaa pisariaqarpoq: Atuartunik kajumissuseqanngitsunik eqqissiviitsunillu ajornartorsiutinik misigisaqarnikuuvunga? Atuartut ullup naalernerani eqqissillutik issiatinniarnerat unamminartuua? Atuartitsinerup nalaani atuartunik nipiliortunik eqqissiviilliortitsisunillu akuttunngitsumik ajornartorsiuteqartarpunga? Imaluunniit atuartunik ilamik pinnguarnerannik sammisaqarnerannillu akornusersuisunik? Qulaani taaneqartut tamaasa aap-imik akisinnaagaanni peqqissumik inooriaaseqarnissaq qitiutillugu eqqartornissaa naleqquttuuvoq. Peqqissumik inooriaaseqarnissamut tunngatillugu iliuuserisanut pimoorussineq pisariaqartuuvoq! Ilinniartitsisut iliuusisssanut ataatsimoorussinngippata atuartut maleruagassanut nutaanut ataqqinninnikkunnaassapput, namminnerlu piumasartik kisiat malilissallugu. 8
9 Skolebestyrelsinut Bestyrelsip imminut aperinissaa pisariaqarpoq: Qanoq ililluta inuusuttut atuarfimmi imeruersaatinut nerisassanullu peqqinnanngitsunut taartaasinnaasunik atuarfimmi tunissavagut? Qanoq ililluta inuusuttut peqqissumik inuusaaseqalersinniarlugit sunniuteqarfigisinaavagut? Apeqqutit bestyrelsimi oqallisigineqarneranni peqqissumik inooriaaseqalernissamut suliniutissatut isummat takkussulersinnaapput. Kommuninut Kommuni aamma atuartut inuulluartuunissaannut akisussaasooqataavoq, taamaattumik kommunip peqqissumik inooriaaseqarnissap qitiutinneqarnerani suleqataanissaa naleqquttuuvoq. Kommunimi peqqissutsip qanoq ittuunissaata aalajangiunneqarnissaa pisariaqarpoq, soorlu meeqqanut inuusuttunullu politikimi nerisarisat ilannguneqarnerisigut. Tamatuma saniatigut kommuni peqqinnissamik siuarsaanermi aaqqissukkanut sammisanullu assigiinngitsunut aningaasaleeqataanermigut peqataasinnaavoq. Atuarfimmi suliniutigineqarsinnaasunut siunnersuutit Inuusuttut allanik periarfissaqarsinnaaniassammata tuniniaavimmik/kantiinamik akikitsunik tuniniagalimmik pilersitsigitsi. Atuartut allanik peqqinnartunik atuarfimmi pisisinnaagunik pisiniarfiliaratik amerlasuut tassani pisiniassapput. Atuarfimmi tuniniaavimmut atatillugu ilaatigut najugarisami pisiniarfiit ilaat tuniniagassanik allaanerusunik peqqinnartunik aggiussisarnissaannik isumaqatigiissuteqartoqarsinnaavoq.. Tamatuma atuarfimmi tuniniaaviliornissaq piuminarnerulersissavaa. Aamma imermik pisisoqarsinnaassaaq. Atuarfimmi tuniniaavimmi atuartut sapinngisamik tunisaqarluarnissaat aammalu isertitsinissaat anguniarlugu qanoq ililluni pitsaanerpaamik ussassaarutigineqarsinnaava? Sinneqartoorutit asser-suutigalugu klassip paasisassarsiorluni angalanissaanut atorneqarsinnaapput, tamanna atuartunut atuarfimmi tuniniaavimmut piffissamik atuisunut kajumissaarutaassaaq. Unammisitsineq: Kia atuarfimmi tuniniaaviup atissaa tulluarnerpaaq nassaarisinnaavaa? Atuartut peqqissumik inooriaaseqalernissaannut ikiorniarlugit atuarfimmi tiimini sunik neriso-qarsinnaanera maleruagassaliussallugu isumassatsialaassaaq, soorlu imeruernartut 9
10 sukkullit, mamakujuit chipsillu inerteqqutigineqarsinnaapput. Maleruagassat taakku ilinniartitsisunit TAMANIT malinneqarnissaat pingaaruteqarpoq. Klassini ataasiakkaani aamma assigiinngitsunik pisoqartillugu, soorlu inuuissiortoqartillugu, sunik nassartoqarsinnaanera pillugu maleruagassaliortoqarsinnaavoq. Atuartut tamarmik ullup ingerlanerani minnerpaamik anitsiarfimmi ataatsimi silamiittassapput. Atuartut ilaat ullaakkorsiorsimanatik atuariartortarnerat ajornartorsiutaammat ullaakkut atuarneq nereqatigiinnermik aallartissiuk, Sundhed og helbred hos skolebørn i Grønland fra 1994 til 2002, Schnohr et al, 2004, malillugu. Ullaakkorsiorsimannginnerup ilikkagaqarsinnaaneq malinnaasinnaanerlu sunnertarpai. Ilinniartitsisut peqqinnissaq pillugu ajornartorsiutaasinnaasut pillugit angajoqqaat peqataatilluarsinnaavaat, soorlu angajoqqaat ataatsimiinneranni oqallinnissamut periarfissiinikkut. Angajoqqaat aamma inuusuttut inooriaasiannut akisussaaffeqarput. Sammineqarsinnaasunut siunnersuutit Peqqissumik inooriaaseqarneq pillugu fagit akimorlugit saammisaqartitsineq aamma ullunik immikkut sammisaqartitsinerit. Tusaqqoornartunik qulequtserlugit sammisanik ingerlatsinerit, soorlu: Illit nammineq qinerpat! Ulloq atuartut timigissarfiat ingerlanneqartussanngorpat timi atorlugu sammisaqarneq atuartitsinermut ilanngutissallugu periarfissaalluarpoq. Assersuutigalug najukkami pisiniarfiit arlaat imermik ½ l-imik atuartunut tamanut tunisitinneqarsinnaavoq. Inaarsinerit piviusut Atuarfiit ilaanni sodavandit mamakujuillu/chipsillu inerteqqutaalereerput, atuarnerup nalaani imerneqarunik imaluunniit nerineqarunik iginneqartarput imeq kisimi akuerisaavoq. Atuartut amerlanersaasa tamanna akueraat, kisiannili taama killilersuinerit eqqukkiartuaarnerat sivisusinnaavoq. 2. Fagini ataasiakkaani sulerisoqarsinnaava? Sammisaq peqqissumik inooriaaseqarneq faginut assigiinngitsunut ilanngunneqartariaqarpoq, tassa atuartut sammisamik paasinnilernissaat ataqatigiissitsilernissaallu pilersinneqassammat. 10
11 Biologi Aviisinit /ussassaarutinit qiortaagitsi: Suut peqqinnarpat? Suut peqqinnanngillat? Iggisissanut pyramidilioritsi aamma/imaluunniit nerisassanut pyramidilioritsi. Sukkut; qanoq iluarusunneq ilikkagaqarsinnaanerlu sunnertarpaat? Sukkutorpalaarnerup nassatarisaanik timi qanoq sunnerneqartarpa? Qanoq annerpaamik sukkutortigisoqaqqusaava? Atuartut ataasiakkaat qanoq sukkutortigisarnersut misissiorsiuk. Pointit assiliartalersorsigit; nioqqutissat assigiinngitsut qanoq orsumik sukkunillu akoqartigi-nersut, soorlu ½ l sodavand assigaa sukkut qaqortut 25-t. Sukkerspion atorlugu qanoq sukkutortigisarnerat misissorsiuk, Nerisarisat misissorsigit: Kalaallisoorneq/Qallunaatoorneq Ussassaarutinik suliaqaritsi: Atuarfimmi imermik imertarit ussassaarutigisiuk, imermik pisisarneq nuannaartunartunngortissiuk. Oqariartuut qanoq tuniniarneqassava? Iluatsitsilluassagaanni killiffissaa suua? Spørgeskema atorlugu misissuisitsigitsi. Atuartut imeruernartunik sukkulinnik atuinerminnik milliliinissaannik atuartoqatiminnik sunniiniarnermik suliaqarnermikkut namminneq tulliani imeruernartumik sukkulimmik perusulerunik neriunartumik eqqarsaatigeqqaassavaat, tassa atuartut allat saanni imeruernartumik sukkulimmik pisinissaq pitsaavallaartuussanngimmat. Sapaatit akunneri arlallit atorlugit najukkami pisiniarfiit ussassaarutaat misissorsigit. Ataqatigiiaarpat? Sunniiniutit suut atorneqarpat? Atuarfimmi tuniniaavimmut ussassaasioritsi. Tunisassiortut ussassaarusiornerminni sunniiniutit suut atorneraat misissorsiuk. Soorlu Coca cola, danisco, Faxe kondi. Inuit ilaat isumaqartarput assammik arsarneq Faxe kondilu imminnut attuumassuteqartut tamanna sumik pequteqarpa? Atuartut ulluinnarni inuunertik aammalu suut imminnut pingaaruteqarnersut, inooriaasertik, sunngiffimmi soqutigisatik, nerisarisat pingaaruteqarnerat il.il. pillugit aallaaserinnitsikkit. 11
12 Qinikkaminnik eqqarsaatiginninnissaannik qinigaasalu kingunerisinnaasaannik eqqarsalersikkit. Ilusilersuineq Atuartut qanoq isikkoqarusunnerminnik sinnattuatillugit titartaatikkit sukkutornerup kingunerisinnaasaat titartartikkit sukkutorujussuarpallaarnerup kinguneranik qanoq isikkoqalersinnaanerat titartartiguk. Atuaqatigiit tegneserialiortikkit. Iganermut ilinniarneq Atuarfimmi tuniniaavimmik tunisassianik akikitsunik peqqinnartunillu tuniniaaffiusumik, pisiniarfinnit allaasunik piuminarnerusunillu periarfissiisumik pilersitsigitsi.inuusuttut amerlasuut sodavandinut amigartunik kaasarfimminni aggorsimasuuteqartuartarput. Nerisassiassanik peqqinnartunik katiterigitsi: Nerisarisat pitsaasumik katitikkat qanoq isikkoqarpat? Internet atorlugu atuartut nerisassiassanut peqqinnartunut najoqqutassianik ujaasitikkit. Peqqinnartunik burgerilioritsi: Burgerinit pisianut orsoqaqisunullu naleqqiullugu qanoq allaanerussuteqarpa? Nerigaanni aamma taama sukkatigisumik kaaqqilertoqartarpa? Nerisassat ilisarnaataat oqallisigisiuk: Iggisissat nerisassallu sorliit pisiarissallugit mutiuppat? Nioqqutissat sorliit ullup qeqqasiutigissallugit mutiunngillat? Nerisassiassanut peqqinnartunut najoqqutassanik ujaasiffigineqarsinnaasut: Nerisaqarnermut siunnersuisoqatigiit: Siunnersuutit peqqinnartut 4 10 ukiulinnut, 2005 Timersorneq * Sodavandi juiciluunniit timimi uunneqassappat qanoq sivisutigisumik aalasariaqarneq misilissi- uk (ilanngussaq 1.) 12
13 Timi aalatinniarlugu pulaartitsinermik aaqqissuigitsi: Atuaqatigiit sammisassanik atuaqatigiiaanit allanit ornigullutik misilinneqarsinnaasunik aaqqissuussisinnaapput. Pulaarlutik ilinniartitsisunik pulaartitsigitsi, soorlu napparsimasunik paarsisoq atuartut aavisa qanoq sukkoqartigineranik, qanoq naqitsineqarneranik il.il. uuttuisussamik, imaluunniit najugarisami timersoqatigiinni timersortartumik nammineq misigisimasaminik misilittakkaminillu oqaluttuartussamik. Matematik Qassit ullut tamaasa sodavanditortarpat imaluunniit imeruernartunik sukkulinnik pisarpat? Sapaatip akunneranut imerneqartoq qanoq annertutigiva? Sapaatip akunnerini marlunni? Imerneqartup annertussusaa procentinngorlugu naatsorsoriarlugu ligningilioriarlugulu statistik-ilioritsi. Atuarfimmi takuneqarsinnaanngorlugu ineriartornera grafiliorsiuk. Nioqqutissat assigiinngitsut timimi uunneqassappata qanoq sivisutigisumik aalasariaqarnissaq naatsorsorsiuk (Ilanngussaq 1). Nioqqutissat assigiinngitsut assigiinngitsutigut inissinneqarsinnaasut allattugaliarisigit: Qoqortuliaq/iffiaq/knækbrød. Sodavandi/safti/juice/kakao/saft light/sodavand light il.il.. Iggisissat nerisassallut assigiinngitsut misissorsigit: - Nioqqutissat sorliit kulhydratinik/sukkunik akoqarneruppat sorliillu orsoqarneruppat? - Atuartut ataasiakkaat ullut tamaasa/sapaatip akunneranut/ukiumut qanoq sukkumik orsumillu annertutigisumik nerisarpat? - Atuartup qanoq annertutigisoq pisariaqartippaa kulhydratit, protein, orsoq aamma sukkoq? - Ussassaarutit misissorsigit: Suut peqqinnarpat aamma suut peqqinnanngillat? Sussusaat malillugu allattorsigit procentinngorlugillu naatsorsorlugit. - pulaffigisiuk, tassanilu nerisarisat qanoq nakkutigisinnaanerat takuneqarsinnaavoq. Inuiaqatigiilerineq Pingaarnertut pingaannginnerusutullu attaveqarfiit assigerusutallu eqqartorsigit angojoqqaat qanoq oqaasissaqartigippat? Inuusuttut kikkut tusaarusuttarpaat? Qanoq ilinerani angajoqqaatik tusarnaartarpaat qanorlu ilinerani angajoqqaamik isumaat tusaanngitsuusaartarpaat? Kina angerlarsimaffimmi oqartussaava? Atuartut angerlarsimaffimminni suut sunniuteqarfigisarpaat? Nerisassat suut pisiarineqarnissaannut sunniuteqartarpat? 13
14 Ileqqut; Alliartornermi ileqqorilikkat qanoq sunniuteqartigippat? Nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut, soorlu pualavallaarneq sukkornerlu, siaruaakkiartornerinut suut peqqutaappat? Ukiuni kingullerni 50-ini Kalaallit Nunaanni innuttaasut nerisarisaasa allanngoriartornerat. Nunarsuummi sinnerani peqqissuseq qanoq isikkoqarpa? Nunarsuarmi pissarititaasut aggutaarneqarnerisa equnganerannit pilersumik puallarpallaarnermik nappaalaneq kaannersuaqarnerillu. Politikkikkut isiginninnerit il.il.. Kalaallit Nunaanni peqqissutsip nunanut allanut naleqqiullugu inissisimanera atuartunut assersuusiortiguk. Nunani allani qanoq isikkoqarpa? Assigiinngissutsinut/assigiissutsinut suut peqqutaasinnaappat? Nunani assigiinngitsuni peqqissutsimut naleqqiullugu nioqqutissiassanik pissarsisinnaaneq misissorsiuk. Sananeq Atuarfimmi anitsiartarfik nuannersunngortinniarlugu aammalu timi atorlugu ataatsimoornermilu sammisaqarnissamut amerlanerusunik periarfissiisunngortinniarlugu qanoq iliortoqarsinnaava? Atuartut namminneq suut sanasinnaavaat? Qeerlimiusaarfiliortaqassava? Atuartut akornanni isumassarsianik katersigitsi anitsiartarfik nuannernerpaaq qanoq isikkoqarpa? Nalinginnaasumik atuartunut sammitinneqarsinnaasunut siunersuutit: Internet-i atorlugu atuakkanillu atorniartarfimmi ass. Imeruersaatit sukkullit suuneri pivallaaraannilu qanoq kinguneqarsinnaanera misissorsiuk. Ullormut sukkumik qanoq annertutigisumik nerisoqaqqusaanera imeruersaallu qanoq annertutigissanersoq misissorsiuk. Nittartakkat atuartut namminneq iserfigisinnaasaat: Atuartut atuarnerminnut atatillugu ilikkagaannik imaluunniit sammisaq pillugu paasissutissat pissarsiarisaat aallaavigalugit nalorsitsaarusioritsi. 14
15 Aamma mi nalorsitsaarineq Max og Munjo akeqanngitsumik pissarsiarineqarsinnaavoq. Isiginnaartitsissusioritsi. Nioqqutissat assigiinngitsut nukimmik qanoq akoqartiginerat naatsorsorsiuk. Atuartut imerluartakkamik puuannik kartonginik puiaasanillu imaqanngitsunik nassarsinnaapput. Nukimmik qanoq annertutigisumik akoqarnerat timimilu uunneqassappata qanoq sivisutigisumik aalasariaqarnissaq naatsorsorsiuk. Piffissaq naatsorsorneqartoq malillugu atuartut aalassapput, taamaalillutik qanoq ajornakusoortigisinnaanera timiminni malugissavaat. (Ilanngussaq 1). 3. Tegneseriami Rekkus-ip oqimangernera pillugu tunuliaqutitut eqqarsaatit. 15
16 Paarisa nut ukiulinnut tegneserianngorlugu paasissutissiissummik saqqummersitsivoq. Isumaqarpugut tusagassiuut taanna anguniarneqartunut kajuminnarnerusoq taamaattumillu aamma anguniarneqartut taamaalillutik pitsaanerpaamik pissarsiarineqassasut. Aammattaaq tusagassiuut tassaavoq inuusuttut qungujunnartunut attuumassuteqartittagaat, sunngiffimminniillu ilisimariigaat. Tusagassiuut paasissutissiissutitut nalinginnaanngilaq, taamaattumik isumaqarpugut inuusuttut atuagaaqqatut saqqummersinneqarsimanissaagaluanut naleqqiullugu suli naammatsinngitsut. Tegneseriap qungujunnartuunissaa qalipaatigissuunissaalu pingaartissimavarput, tassami inuusuttut soqutiginnilersinnissaat sunillu imertarnerminnik eqqarsalernissaat pingaartorujussuartut isigaarput. Tegneseriami tunngaviusumik oqariartuutigineqartoq tassavoq inuusuttut inooriaasissaminnik toqqaanertik maanna siunissamilu kinguneqartussaasoq paasissagaat: Illit nammineq qinerpat! Tegneseriami inuusuttut inooriaatsiminnik toqqaanerminnut peqqutigisartagaat atorneqarput, inuusuttut taamaalillutik tegneseriami inuttaritinneqartunut imminnut assersuussinnaanissaat ilimagigatsigu. Peqqutigineqartut peqqinnanngitsumik inooriaaseqarnerup kingunerisinnaasai pillugit piviusunik pissutinillu piviusunik oqaaqqissaarutaanngitsunik akerlilerneqarput. Qemi oqaaqqissaariniartutut ilisarnaatilernagu taarsiullugulu sapiitsutut nukappissatullu nuannaartunartutut, Rekkus-imit nuanaartorineqartutut, saqqummiunneqarnera pissutigalugu isumaqarpugut inuusuttut imarisaa oqariartuutaalu tusassagaat. Tegneseriami inuusuttumiit inuusuttumut atassuteqarusuppugut, nalunnginnatsigu inuusuttut ukiuni taakkunanerpiaq kinaassutsiminnik ineriartortitsinerminnut atatillugu namminiilernissartik ilinniartaraat aammalu nalusaminnik assigiinngitsunik misileraasartut. Tamanna inuusuttut avatangiisiminnit inuttullu attuumassuteqarfigisaminnit sunnertianerujussuannik isumaqarpoq, sualummik kammalaatigiit inooqatiginnerminni sunniivigeqatigiinnerat kammalaatillu sunniinerat annertuumik pingaaruteqarput. Taassuma saniatigut ukiuni taakkunani peerariilertarneq, nalinginnaasumillu nivissat nukappissallu isumaat, pingaaruteqaleriartulersarpoq; taamaattumik Rekkus imermik pisimmat niviarsiannguaq qungujuttoq assiliartaliutissallugu qinerparput. Tegneseriami nerisassat peqqinnanngitsut pinnagit imeruersaatit sukkullit qitiutinneqarput. Nalunnginnatsigu inuusuttut imeruernartunik sukkoqarpallaartunik atuinerat annertuujusoq tamanna pingaarnerutissimavarput, aammalumi isumaqarpugut pisariunngitsumik ersarissumillu oqariartuuteqarnissaq pisariaqartoq. Inooriaasianni pisoq ataasiinnaq qiteritissallugu pingaaruteqarpoq, uanilu tassaav oq imeruersaatinik sukkulinnik imertarneq, imermik taarserneqartussaq. 16
17 Arlallit ataatsikkoorlugit ingerlannissaannut naleqqiullugu pisoq ataasiinnaq qitiutinneqarpat inuusuttunut paasiuminarnerussaaq, arlallimmi ataatsikkut ingerlanneqassagaluarpata isumaqarpugut piviusorpalaartuussanngitsoq. Taarsiullugu inuusuttut killormut saatiinnarneqarsinnaapput siumoorlugulu taamaatiinnarlutik, taamaattumillu tegneseriap oqariartuutaa annertunerusumik eqqarsaatiginagu. Ulluinnarni imermik imertarneq ileqqorineqalerpat peqqinngitsumik inooriaasianni pisoq alla qitiutinneqalersinnaavoq, soorlu ullup qeqqarsiortarnerat. Tegneseriami Rekkus aamma Qemi pingaarnertut inuttaritinneqarput, tunuaniit atuaraanni isumaqarlutik sukker aamma imeq. Inuttaritinneqartut marluullutik inuusaasertik takutippaat, Rekkus-ip peqqinnanngitsoq Qimillu peqqissoq, taamaattumik isumaqarpugut atit naleqquttumik eqqarsalersitsissasut. Aammattaaq tegneseriami inuttaritinneqartut inuusuttut aterinngisaannik ateqartinnissaat pingaartissimavarput, inuusuttummi arlaat piaarinaatsoornikkut inuttaritinneqartut arlaata atiata assinganik ateqaraluarpat inuusuttut akornanni qinngasaarinermik pilersitsisinnaammat. Taaguutaata Rekkus-ip oqimangernera atuartussap eqqarsaatai unnuami oqimangertarnera pillugu isumaliulersissavaa, tammalumi pissusissamisoorpoq. Taaguutaata aamma Rekkus-ip peqqinnanngitsumik inooriaaseqarnini ingerlatiinnaruniuk unnuaq ataasiinnaq oqimangernani inuunermi sinnerani oqimangernissaa tikkuarniarpaa, tassami peqqinnanngitsumik inooriaaseqarneq maannakkumut siunissamullu kingunipiloqartussaavoq! Iluatsitsilluarnissamut tunngavigisarput tassaavoq inuusuttut tegneseriap atuareernerani oqiartuutaa eqqaamassagaat. Taamaattumik plakatanik skiltereklaminillu tegneseriami titartakkat ilaannik titartagartalinnik saqqummersitsinissaq qinersimavarput, tassa isumaqaratta inuusuttut akuttunngitsumik tegneseriap oqariartuutaa pillugu eqqaamatinneqartartariaqartut! Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Rekkus qanoq isumaqarpa? Qemi qanoq isumaqarpa? Qemip aleqaa susimasoruna? Imaqartinneqarnera aammalu inuttaritinneqartut piviusorpalaarpat? Angajoqqaassi oqaasii tusaannginerullugit ikinngutisi assilenerusarpisigit? Ikinngutitillu ataatsimoorneq ilinnut qanoq pingaaruteqartigiva? Sooq? Itisiliilluni atuarneqarsinnaasut 17
18 Bjerregaard, Peter: Folkesundhed i Grønland, INUSSUK, Arktisk forskningsjournal 1, 2004 qupperneq 94 Schnohr, Christina et.al. Sundhed og helbred hos skolebørn i Grønland fra 1994 til 2002 qupperneq Ilikkagaqassagaanni nukik pisariaqarpoq! Tunngaviusumik ilisimasat 18
19 Timerput pissusissamisut sulissaguni inuusuttunullu tunngatillugu alliartussaguni nukimmik pisariaqartitsivoq. Timerput nukimmik atuiuaannarpoq aalagaangatta aammalumi eqqissilluta issiagaangatta aallussillutalu. Kisiannili timi aalalluaraangami nukimmik annertunerusumik pisariaqartitsisarpoq. Nukiup timitta atugaata annertussuseqataanik nukimmik pisarnissarput pingaarnertut malittarisassaasoq oqaatigineqarsinnaavoq, nukik atorneqartumit annertunerusoq pineqarpat puallarpallaartoqalissaaq. Nerisarisat stof-init nukinnik tunisisuusunik pingasunit sananeqaateqarput: Kulhydrat, orsoq aamma protein. Kingulleq sisamarisaat tassaavoq aalakoornartoq, annertunerusumillu uani ilanngunneqassanngilaq. Kulhydrat Kulhydratit assigiinngitsut nassaassaapput, taakkunani seqummarluttunik iffiukkat naatitallu seqummarluttut timimut pitsaanerpaajullutik, ilaatigut qaarsilaarnermik misigilersitsinermik tunisisarnertik pissutigalugu aammalu kostfiberinik akoqarnertik pillugu naat sulillualersittaramikkit (Ilanngussaq 2). Naatsiiat, qaqorteqqasut pastallu aamma timimut pitsaasuupput. Akerlianilli sukkut aammalu iffiukkat qaqortut kulhydratinut sukkasuunut ilaapput, taakku sivikitsuinnarmik qaarsilatitsisarput aallu sukkoqarnera annertuumik nikerartittarlugu, kapitel 5 ilanngussarlu 2 malillugit. Orsoq Orsoq annertuallaaq peqqinnartuunngilaq, kisiannili aamma orsumik pisariaqartitsivugut (min.20%), tassa vitaminit mineralillu pingaaruteqarluinnartut timimit tigooqqarneqarnissaannut timimilu angallanneqarnissaannut ikiuutaasarami, kapitel 8 malillugu. Protein Protein timip sannaa -nik taaneqartarpoq, timittalu protein nukiit il.il. ineriartortinneqarnerannut aserfallatsaalinissaannullu pisariaqartippaa. Taamaattumik nukimmik pissarsiniarluni protein pineqartassanngilaq, timili eqqarsaatigalugu pineqartassalluni. Innersuussutit Nerisarisani nukik kulhydratinit pisoq %-imik annertussuseqartariaqarpoq Nerisarisani nukik orsumit pisoq annerpaamik 30 %-imik annertussuseqartariaqarpoq 19
20 Nerisarisani nukik proteininit pisoq 10 15%-imik annertussuseqartariaqarpoq Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Nukiit pineqartartut assigiinngissuteqarpat? Suna? Nerisarisasi assigiiaartuuppat imaluunniit nikerartuuppat? Assigiiaanik nerisaqarneq qanoq kinguneqarsinnaava? Nioqqutissani sorlerni protein, orsoq kulhydratilu nassaassaappat? Orsutorpallaaraanni qanoq pisoqassava? Orsoq aamma iluaqutissartaqarpoq. Suut? Kulhydratit peqqinnartut suuppat? Peqqinnanngitsut suuppat? Itisiliilluni atuarneqarsinnaasut Astrup, Arne et al: Menneskets ernæring fra molekylærbiologi til sociologi, Munksgaard, 2. udgave, 2005 Nedergaard, Gustav: Human ernæring Grundbog i ernæringslære Nucleus, 3. udgave 1. oplag, 2002 Pedersen, Hans: Det moderne Grønland, qupperneq 73, miljøministeriet, 2002 Sandström, Brittmarie et al: Nordiska Näringsrekommendationer, Nord, 1. udgave,2.oplag, Sukkut ilinniartitsisup akerai! Meeqqat inuusuttullu akulikippallaamik annertuallaamillu sukkutortarput. 20
21 Imermik imertarit! Caries (kigutit putusarneri) ukioqatigiiaani tamani nassaassaapput. Tunisassiat light-it imaassinnaavoq peqqinnartuunngitsut. Inuusuttut tungusunnitsoq sungiuttarpaat, taamaattumik sukkut sungiussipilunnartut isigineqarput. Tunngaviusumik ilisimasat Sukkut annertuumik nukimmik akoqarput, vitamininilli mineralinillu akoqaratik, taammaattumillu kalorianik imaqanngitsunik taaneqartarlutik. Sukkut nerineqartut annertuallaarpata nerisarisat sinneri tamarmik sunnerneqassapput, tassa nerisassat vitamininik mineralinillu pinngitsorneqarsinnaanngitsunik akullit inissaagaluannik naat iluanni tigusisaramik. Tamatuma akiuussutissat annikillisissarpai. Sukkutorpallaarnermi akornusiisinnaasoq alla tassavoq aap sukkoqarnera allanngorartinneqalertarmat, qaffattarnera appartarnera annertoorujussuusinnaalluni. Tamanna isumaqarpoq aap sukkuata inissisimaffissani qaangerujussuartaraa, kingornatigullu killissarititaasoq ataatilersinnaallugu (firgur 1 takuuk). Taamaalisoqartillugu iluaalliorneq qasunerlu misigilerneqartarput, tamannalu ilikkagaqarnissap tungaatigut kingunipiloqarsinnaavoq, tassa malinnaaniarnermi ajornartorsiortitsilersarami eqqissiviillisitsisarlunilu. Grafik Sukkutorpallaarnerup aap sukkuanik sunniisarnera kissarsuummik benzina atorlugu ikitsinermut assersuunneqarsinnaavoq inneq sukkasuumik annertoorujussuanngussaaq erniinnarlu qameqqilluni. Inneq qaminnaveersaartinniarlugu benzinalerneqartuassaaq. Taamaattumik inuusuttut nioqqutissanik sukkoqarpallaartunik kulhydratinillu sukkasuunik atuisuusut inneq qaminnginniassammat akulikitsumik kulhydratinik sukkasuunik neripallattariaqartarput (kapitel 4). Inuusuttut sukkutuumasuusutut oqaatigineqarsinnaangajappoq. Saniatigut aamma tungusunnitsoq sungiussimasarpaat, tamatulu aamma annertuumik akulikitsumillu sukkutortarnerup annikillisinnissaa ajornakusoortilersarpaa. 21
22 Sukkutorpallaarneq puallarpallaarnermik nassataqarsinnaavoq, tassa timip nukik pisariaqartitaa sinnerlugu sukkasuumik nerisoqartarmat. Sukkoq (glokose) timip nukimmik tigooraavigissallugu pitsaginerpaavaa, taanna siulliulluni naat iluanni uunneqartarpoq, kingornatigullu timi suli nukimmik suli annertunerusumik pisariaqartitsippat orsoq uunneqartarluni. Orsup sinnerisinnaasaa timimi toqqorsimaartinneqalissaaq. Aammattaaq ilisimatusarnikkut sukkup imerpalasup manngertumit puallarnarnerunera uppernarsarneqarnikuuvoq, tassa sukkoq imerpalasoq imerneqartoq sukkumit mamakujuttut assigisaasalu nerinerisigut pissarsiarineqartumut naleqqiullugu qaarsilaarnermik misigilertitsineq ajormat. Kisiannili oqartoqanngillaq sukkulaatinik assigissannillu nerinissaq pitsaanerusoq, nioqqutissammi taakku sukkumik akoqaannanngillat, kisiannili aamma amerlanertigut orsumik annertuumik akoqartarput taamaattumillu kattukkaanni nukimmik annertunerusumik pissarsisoqartarluni. Innersuussutit Ullormut nukimmik pissarsiarisami sukkoq annerpaamik 10 %-iusariaqarpoq Tamatuma assigaa meeraq 6 12-nik ukiulik ullormut g missaanni inersimasorlu 60 g missaanni pissasoq, oqaatigineqartutulli nukimmik qanoq annertutigisumik pisoqarnersoq apeqqutaavoq. Piviusumik nerineqartartut meeqqat tungusunnippallaarpat? 2002-mi sukkoq pingaarnertut sodavandinik imeruersaatinillu allanik sanaartornermi atorneqartussap eqqunneqarpoq, annertussusaata innuttaasumut ataatsimut/ullormut 100 g assigaa. Ullormut 100 gramini mamakujuttutornikkut, kaagisornikkut il.il. sukkoq pissarsiarineqartoq ilanngunneqanngilaq. Meeqqat inuusuttullu sodavanditortarnerat mamakujuttutortarnerallu spørgeskemat atorlugit misissuinikkut misissorneqarnikuuvoq, inaarnerilu nalunaarusiami Sundhed og helbred hos skolebørn i Grønland fra 1994 til 2002 ataqatigiissaarneqarnikuupput. Nalunaarusiami inuusuttut ullut tamaasa sodavanditortarnerisa 1994-imi 44 %-imiit 1998-mi 51 %-imut annertusisimasoq takutinneqarpoq. Tassunga atatillugu atuartut annerit annertunerpaamik sodavanditortartut takutinneqarpoq, tassa 15- iniit 17-inut ukiullut 45 %-ii ullut tamaasa sodavanditortarnerat takutinneqarmat imiit mut sodavandit imerneqartartut amerlassusiat annikilligaluartoq imerneqartartup annertussusia allisimassannguatsiavippoq, tassa piffissami tassani sodavandit ½ L-imik imallit tuniniarneqalermata. 22
23 Taassuma saniatigut nalunaarusiap 1994-imiit ullut tamaasa mamakujuttutortarnerup annikillisimanera takutippaa, tassa 11-niit 17-inut ukiullit 44 %-ii ullut tamaasa mamakujuttutortartut, 2002-mili 36 %-iinnaallutik. Atuartut annerit 43 %-ii ullut tamaasa mamakujuttutortarput. Aamma inuusuttut 21 %-iisa nalunaarutigaat ullut tamaasa mamakujuttutorlutillu sodavanditortarlutik. Qulaani taaneqartut kattukkaanni inuusuttut amerlavallaartut ullut tamaasa sukkutorpallaartarnerat takutippaat. Sukkut kigutillu Annertuumik akulikitsumillu sukkutortarnerup meeqqat kigutimikkut peqqissusiat pitsaanngitsumik sunnertarpai, tassa caries-ip ineriartornera annertusisinnaammat, tassa kigutit putoqaleriartuaassammata. Taamaattumik ataavartumik sukkunik atuineq akornusiissarpoq, ulluinnarnili annikitsumik sukkutortarneq annertoqataanik akornusiineq ajorluni. Nalunaarusiap Udviklingen af oral sundhed hos børn, unge og voksne i Grønland meeqqat inuusuttullu akornanni %-it caries-eqartut takutippaa. Pingaartumik imeruersaatit sukkullit caries-imik pilersitsisarput, taassuma saniatigut aamma imerusersaatit taakku syriisa kigutini emalje akornusertarpaat, tassa taanna neriorneqartarmat.tamatuma kingunerisaanik kigutini emalje nungutinneqarsinnaavoq, taamaattumillu kigutit aannertuumik malussarissisinnaallutik. Emalje pilersinneqaqqissinnaanngilaq. Caries-ip ineriartornera ataavartumik sukkutortannginnikkut, ullormut marloriarluni kigutigissartarnikkut imaluunniit sukkutoreernerup kinguninnguatigut kigutigissartarnikkut annikillisinneqarsinnaavoq. Nalinginnaasumik inuusuttut akuttoqatigiimmik kigutigissartarnerat annikippoq, tamatumalu annertuumik sukkutortarnerup ajornartorsiutaanera annertusitippaa. Taamaattumik imeruernartunik sukkulinnik atuinerup annikillisinneqarnissaa taarsiullugulu imermik imertoqartarnissaa innersuussutigineqarpoq, tamannalu aamma tegneseriap oqariartuutaanit ikorfarneqarpoq. Nioqqutissiat light-it peqqinnarpat? Nioqqutissiaq light-itut nassuiarneqaraangat isumaqartarpoq nioqqutissiavimmut naleqqiullugu orsumik akoqarnera affaannanngortinneqarsimasoq imaluunniit sukkumik akoqarnera 30 %-imik annikillisinneqarsimasoq. Imaappoq light-itut tunisassiat tunisassiavinnut naleqqiullugit peqqinnan- 23
24 ngitsuunerat annikinnerusoq, tassanili light-itut tunisassiat akuttusuumik aatsaat peqqinnartuusarnerat erseqqissassallugu pingaartorujussuuvoq! Tulliuttumi imeruersaatit sukkullit qitiutinneqassapput. Imeruersaatit sukkullit light-itut taaneqartut iluaqutigisinnaasaat tassaavoq nukimmik annikinnerusumik akoqaramik. Taamaalilluni tunisassiavimmut naleqqiullugu light-itaa imissallugu toqqaraanni nukik annikinnerusoq pissarsiarineqassaaq. Taamaattumik tunisassiavimmut naleqqiullugu light-itaa toqqartassallugu isumassarsiatsialaavoq! Light-imik tunisassiat akornutigisinnaasaat tassaavaoq amerlasuut light-it peqqinnartuusoralugit annertunerusumik imertarmata. Ilanngullugu sodavandit light-it tunisassiavinnut naleqqiullugit syrimik akoqarnerisa assigiittuunerat maluginiartinneqassaaq, taamaattumillu suli kigutinut ulorianarnerat taamaattoq maluniartinneqassaaq. Siunnersuut pitsaanerpaaq tassaavoq ullut tamaasa imermik sapaatillu akunneranut ataasiarluni imaluunniit marloriarluni sukkulinnik imertoqartartariaqartoq. Oqaloqatigiinnissanut siunnersuutit Qanoq sodavanditortigisarpisi? Ullormut qanoq sukkutortigisarpisi? Akulikitsumik qasusarpisi imaluunnii malinnaaniarnissinni ajornartorsiortarpisi? Ersarissaatitut oqaatigineqassaaq ½ l sodavand sukkut 50 g assigimmagit. Qanoq akulikitsigisumik kigutigissartarpisi? Qanoq akulikitsigisumik kigutigissartarnissaq innersuussutigineqarpa? Qanoq akulikitsigisumik kigutit nakorsaannukartarpisi? Sukkutorpallaarnerup suut kingunerisinnaavai? Itisiliilluni atuarneqarsinnaasut Informationer om light Syreskader på tænderne Bjerregaard, Peter: Folkesundhed i Grønland, INUSSUK, Arktisk forskningsjournal 1, 2004 Bräuner, Frede: Kost, adfærd og indlæringsevne, forlaget Klim, 2.udgave,2.oplag,2004 Grønlands Hjemmestyre, Direktoratet for erhverv, Landbrug og Arbejdsmarked: Fødevarepolitisk redegørelse
25 Hwang,Keun, et al, Grønlands Hjemmestyre: Grønlands statistik 2004, Forlaget Atuagkat ApS Mølgaard,Christian, Ernæringsrådet: Sukkers sundhedsmæssige betydning, Grafisk produktion: Boje og Mobeck as, 2003 Nedergaard, Gustav: Human ernæring Grundbog i ernæringslære, Nucleus, 3.udgave 1. oplag, 2002 Petersen, Erik Poul og Christensen Bøge, Lisa: Udviklingen i oral sundhed hos børn, unge og voksne i Grønland, tandlægernes nye tidsskrift 12, 2004, årgang 19 Schnohr, Christina et.al. Sundhed og helbred hos skolebørn i Grønland fra 1994 til 2002, s Paarnat naatitallu Ullut tamaasa paarnanik naatitanillu nerisarit. Annikitsut suunngitsumiit pitsaanerupput. 25
26 Paarnanik naatitanillu pisiniarnermut naleqqiullugu aningaasat mamakujuttunik, chips-inik imeruersaatinillu sukkulinnut pisiniarnermut atorneqartartut sisamariaammik annertunerupput. Tunngaviusumik ilisimasat Paarnanik naatitanillu nerisarnerup nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut ineriartornerat annikillisissinnaavaa. Taakku vitamininik mineralinillu pinngitsoorsinnaanngisatsinnik timitta akiuussutissaqarneranik annertusaasunik akoqarnerat tamatumunnga pissutaasut ilagaat. Saniatigut aamma paarnat naatitallu qaarsilaarnermik misigilersitsisarput, taamaattumillu peqqinnanngitsunik, soorlu imeruersaatinik sukkulinnik mamakujuttunillu, nerisarneq annikillisissinnaallugu. Malittarisassatut paarnaq ataaseq (iipili, pæri, appelsiinaa) 100 g-imik oqimaassuseqartoq oqaatigineqartarpoq, soorunami oqimaassusaa paarnap angissusia malillugu allanngorartarpoq. Aamma itumak ulikkaaraanni 100 g missaanik oqimaassuseqarnissaa naatsorsuutigineqarsinnaavoq. Ullut tamaasa paarnanik naatitanillu 400 g-inik innersuussutigineqartutut nerisanngikkaluaraanniluunniit unittuuginnannginnissaq nerinngitsuuginnissannginnerlu innersuussutigineqanngilaq annikitsumik paarnartorneq naatitartornerlu pinngitsoornermit pitsaaneruvoq! Nerisaqarnermut Siunnersuisoqatigiit Peqqinnartunut siunnersuutit pingajuata ileqqunngortinneqarnissaa siunnersuutigaat: suliartuleraangavit imaluunniit atuariartuleraangavit paarnamik imaluunniit naatitamik ataa-tsimik nassartarit (Ilanngussaq 3). Nunami paarnat assigisaasalu iluarluinnartunik katersorneqartarsinnaanerat pingaartutut oqaatigineqarnissaat pisariaqarluinnarpoq. Nerisassiornermi nerinerillu avataasigut sutugassatut atorluassallugit avataaniillu tikisitanut paarnanut naatitanullu nutanut akisukkajuttunut taartigitissallugit iluaqutaalluarsinnaasuupput. Taakkununnga taarsiullugu pisiarineqarsinnaasut aamma tassaapput tunisassiat qerisut, panertitat imaluunniit allatigut asiunaveersakkat. Innersuussutit Ullormut minnerpaamik paarnanik naatitanillu 400 g-inik nerisarnissaq innersuussutigineqarpoq Paarnat naatitallu nerineqartut nutaajunissaat pisariaqanngilaq, tassaasinnaaluarpummi tunisassiat qerisut, panertitat imaluunnit qillertuusarmiut. Tamarmik atorsinnaapput! 26
27 Nerineqartartunut takussutissat naammattumik nerisarpugut? Piffissami eqqunneqartut kisitsisaat aallaavigalugit paarnat naatitallu ullormut nerineqartartut ullormut/innutaasumut ataatsimut g missaanniipput, tamannalu innersuussutigineqartunut naleqqiullugu appasinnerujussuuvoq mi 11-niit 17-inut ukiullit pingajorarterutaat ataaseq inorlugu ullut tamaasa naatitanik nerisarput, tamannalu 1994-mut naleqqiullugu annikitsumik annertusineruvoq. Paarnat nerineqartartut isigigaanni 2002-mi sisamararterutaat ataaseq ullut tamaasa paarnanik nerisarput, ajoraluartumilli tamanna 1994-imi 41 %-imiit appariarneruvoq. Paarnanik naatitanillu nerisarnerup annikitsuunera paarnat naatitallu nutaat eqqunneqartut akisuujunerannut attuumassuteqarnera ilimagineqarpoq, nalinginnaasumilli aningaasat mamakujuttunut, chips-inut imeruernartunullu sukkulinnut atorneqartartut sisamariaammik amerlanerummata aningaasaqarnerup pissutaanera pingaarnertut peqqutaasinnaanngilaq. Ataasiakkaat tulleriaarisinnaanerat annerusumik peqqutaasimassaaq. Oqaloqatigiinnissamut siunnersuutit Paarnanik naatitanillu taaguigitsi. Paarnat panertut suusinnaaneri taagorsigit. Qanoq akulikitsigisumik paarnanik naatitanillu nerisarpisi? Paarnat naatitallu sorliit nerisarpisigit? Itisiliilluni atuarneqarsinnaasut Vitaminer hvor får man hvilke slags fra, og hvad er de gode for? vitaminer og mineraler Nerisaqarnermut Siunnersuisoqatigiit: Siunnersuutit Peqqinnartut 4 10 ukiulinnut, Nedergaard,Gustav: Human ernæring Grundbog i ernæringslære, Nucleus, 3. udgave, 1. oplag, 2002, qup Kalaallit Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussat, Inuussutissarsiornermut, Nunalerinermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfik: Fødevarepolitisk redegørelse 2004, qup , 37 27
28 7. Kalaallit nerisassaataat peqqinnarpat? Kalaallit nerisassaataannik nerisarit! Sapaatip akunneranut annerpaamik ataasiarlutit miluumasut ilumiuinik orsuinillu, inuussutissat uiguleriiaanneranni kingullersaasunik, nerisarit. 28
29 Tunngaviusumik ilisimasat Kalaallit nerisassaataat stoffinik inuup timaanut pingaaruteqartunik soorlu vitaminik orsunillu pinngitsoorneqarsinnaanngitsunik pitsaasunik iluaqutaasunillu annertuumik akoqarput. Sualummik orsut arrulertortartut aamma orsut arrorsinnaasut nerisassani imarmiuneersuni nassaassaapput, taakku nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut ineriartornerat annikillisinnissaat peqataaffigisarpaat, kapitel 11 malillugu. Nerisassalli taakku aatsitassanik oqimaatsunik toqunartoqarsinnaasunik akoqarsinnaanerat eqqumaffigissallugu pisariaqarpoq. Tassani annertunerusumik puisip orsua ilumiulu aammalu miluumasut allat, soorlu arferit kigutillit nannullu, ilumiui neqaallu, inuussutissat uiguleriiaanneranni kingullersaasut, pineqarput. Taamaattumik taakku sapaatip akunneranut annerpaamik ataasiarlugit nerineqartarnissaat innersuussutigineqarpoq. Taamaattumilli nalinginnaasumik nerineqartartut nerineqartarnerisa unitsinneqarnissaat oqaatigineqanngilaq, taakkunanimi toqunartut kimittussusaasa killissarititaasut qaanginngilaat, tassami stoffit timimik akornusiisinnaasut annertussusaat toqussutaasinnaanngitsoq uppernarsarneqarnikuuvoq. Taamaallaalli nerisassat taakku eqqarsarluaqqaarluni nerineqartariaput. Nerisassalli taakku nerineqartarnerat nalinginaajunnaariartorpoq, tamannali inuup timaanut iluaqutaasumik sunniuteqarnerinut naleqqiullugu pitsaanngilluinnarpoq. Suli aamma kalaallit nerisassaataasa nerisassanit eqqussanit pitsaassutsimikkut pitsaasuunngitsunik orsumillu arrorsinnaanngitsunik akoqarnerusunik taarserneqartarnerat pitsaasuunngilaq. Kalaallit nerisassaataannik nerisarnissap pisariaqassusia aamma peqqinnartunut siunnersuutit aappaannit tunngavilersorneqarpoq: Kalaallit nerisassaataan-nik nerisarit, akulikitsumik aaalisakkat aalisakkanillu qallersuusiat (Ilanngussaq 3). Nerineqartartunut takussutissat Nukiup pissarsiarineqartartup 25 %-ia kalaallit nerisassaataannit pineqartarpoq, sinnerali 75 % nerisassanit avataaniit eqqunneqartunit pissarsiarineqartarluni. Itisiliilluni atuarneqarsinnaasut Grønland og artisk sundhed Bjerregaard, Peter: Folkesundhed i Grønland, INUSSUK, Arktisk forskningsjournal 1, 29
30 2004, kap. 6 Nerisaqarnermut Siunnersuisoqatigiit: Botulisme: Er en sygdom som opstår når man spiser madvarer, der Indeholder giftstof Clostridium botulinim Nerisaqarnermut Siunnersuisoqatigiit: Er vores traditionelle mad den bedste? Nerisaqarnermut Siunnersuisoqatigiit: Trikinose: Er sygdom som kan overføres fra dyr til mennesker 8. Orsoq orsut tamarmik puallarnarput Nukimmi pissarsiarineqartumi orsoq annerpaamik 30 %-iusariaqarpoq. Vitaminit orsumit arrortinneqarsinnaasut timimi angallanneqarsinnaaniassammata timitta orsoq pisariaqartippaa. 30
31 Orsut tamarmik puallarnarput peqqinnissamulli atatillugu orsut assigiinngissuseqarput. Orsoq arrorsinnaanngitsoq, ilaatigut chipsini sukkulaatinilu nassaassaasoq, annikinnerusumik nerisaruk Orsup arrulertortartup aamma orsup arrorsinnaasup nappaatit inooriaatsimit pinngortut ineriartornissaat inaalisimaartittarpaat. Tunngaviusumik ilisimasat Ullormut nukimmi pissarsiarineqartumi orsup annerpaamik 30 %-iunissaa innersuussutigineqarpoq, amerlasuujusugullu annertunerusumik pisarpugut taamaattumillu orsoq sipaarfigisariaqarlugu. Vitaminit arlaliusut orsumik arrortitsisinnaapput, taamaattumillu orsoq ilaagaangat vitaminit timimi angallanneqarsinnaallutillu timimit tiguneqarsinnaalertarput. Orsoq nukimmik annertuumik akoqarpoq angivallaartumillu pigaanni oqimaappallaalernissamut ulorianartorsiortitsilersarluni. Peqqinnissamut tunngatillugu orsut suut pissarsiarineqarsinnaanersut assigiinngissuseqarput. Orsut immikkoortunut pingasunut agguataarneqarnikuupput: arrorsinnaanngitsoq, arrulertortartoq aamma arrorsinnaasoq. Orsoq arrorsinnaanngitsoq orsutut ajortutut isigineqarpoq sapinngisamillu killilersimaartinneqartariaqarlui. Orsoq arrorsinnaanngitsoq inimiitillugu manngertuunermigut (punneq, margarine) ilisarineqarsinnaavoq. Orsoq arrorsinnaanngitsoq pingaartumik immummit tunisassiani, soorlu yoghurtini immussuarmilu, aammalu wienerbrød-ini, chips-ini, sukkulaatini uumasuni nunamiuusuni nassaassaavoq. Orsup arrorsinnaanngitsup nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut ineriartornerat annertusisarpaat, im-mikkoortoq 11 malillugu. Orsut arrulertortartut aamma arrorsinnaasut orsutut pitsaasutut isigineqarput. Orsut arrulertortartut aamma arrorsinnaasut imerpalasuupput, soorlu oliani naasunit pisuni, tassa oliven- aamma rapsolie aammalu inuussutissani imarmiuni, soorlu qeeraq, kapisilik aamma arfeq. Orsut arrulertortartut aamma arrorsinnaasut arlalitsigut iluaqutaapput. Ilaatigut taakku nappaatit inooriaatsimit pilersinneqartut, soorlu uummatikkut taqqatigullu naappaatit ineriartornerat inaalissimaartittarpaat. 31
Imigassartornerup kinguneranik ajoqutissarsisinnaavutit
Imigassartornerup kinguneranik ajoqutissarsisinnaavutit Imigassartornerup kinguneranik ajoqutit Timinni assigiinngitsunik imigassartoruit ajoqutissarsisinnaavutit Imigassartornerup kinguneranik ajoqutit
Læs mereKontakt. Mejlby Efterskole Smorupvej 1-3, Mejlby 9610 Nørager Telefon 98 65 11 55 Fax 98 65 11 58 kontor@mejlby-eft.dk. www.mejlbyefterskole.
1 Kontakt Mejlby Efterskole Smorupvej 1-3, Mejlby 9610 Nørager Telefon 98 65 11 55 Fax 98 65 11 58 kontor@mejlby-eft.dk Forstander: Gyrite Andersen gyrite.andersen2@mejlby-eft.dk Viceforstander: Jørn Frank
Læs mereAkiitsut amerligaluttuinnarput Namminermini tamanna tupinnanngilaq aamma tupinnartuliaanngilaq, aasit taamatut innuttaasut tassa pisuupput, uanga qujaannarpunga aamma tigorusunngilara pisuutitaaneq manna
Læs mereSiunissami meeqqanut atuarfeqarnerup ilusilerneqarnissaa. Isumassarsissutissanngorluni. oqallissaarutitut saqqummiussaq
Siunissami meeqqanut atuarfeqarnerup ilusilerneqarnissaa Isumassarsissutissanngorluni oqallissaarutitut saqqummiussaq KANUKOKA-seminar:Samarbejde på børn- og ungeområdet 08-12-2011 1 Oqallissaaraluni saqqummiussap
Læs mereNapparsimasumut ilitsersuut Patientvejledning. Type 2 diabetes
Napparsimasumut ilitsersuut Patientvejledning Type 2 diabetes Napparsimasumut ilitsersuut Patientvejledning Type 2 diabetes Patientvejledning, Type 2 diabetes Diabetesforeningen, 2008 1. oplag, xx 2008
Læs mereKvalitets-rapport for skoler / skoleåret 2013/14. Kulusumi Alivarpi. Atuarfiup aqqa /skolens navn 986973, 986975, kulusumi.alivarpi@attat.
Kulusumi Alivarpi Atuarfiup aqqa /skolens navn 986973, 986975, kulusumi.alivarpi@attat.gl Atuarfiup/skolens telefonnr., faxnr. og e-mailadresse 3915 Kulusuk Atuarfiup/skolens postadresse Kulusuk Illoqarfik/By
Læs mereAEU-2 KALAALLISUT ALLATTARIARSORLUNI MISILITSINNEQ / GRØNLANDSK SKRIFTLIG FREMSTILLING JANUAR 2015
AEU-2 KALAALLISUT ALLATTARIARSORLUNI MISILITSINNEQ / GRØNLANDSK SKRIFTLIG FREMSTILLING JANUAR 2015 Piffissami nal. ak./tidspunkt.: Eqimattani oqaloqatigiinneq / Samtalerunde kl. 9.00 9.30 Kisimiilluni
Læs mereISUMAQATIGIISSUTIT PITSAASUT
ISUMAQATIGIISSUTIT PITSAASUT - atuagaavoq ileqqut peqqinnartut pillugit ilaquttannik ikinngutinnillu isumaqatigiissuteqarfigisinnaasara SUNDE AFTALER - er en bog, hvor jeg kan lave aftaler med min familie
Læs mereNNPAN ip London Mining ip Isuani Nuup eqqaani atuilernissamut qinnuteqaataanut tusrniaanermut akissutaa
Sendt: 25. oktober 2012 10:20 Til: Frants Torp Madsen; Officiel post til Bureau of Minerals and Petroleum Emne: NNPANs høringssvar vedr. London Minings ansøgning om udnyttelsestilladelse ved Isua, Nuuk
Læs mereS trin-imiit nutaarsiassat Qupp. 2 Kigutilerisarfimmiit. Qupp. 9. Nyheder fra trin S Fra tandklinikken s. 9. Issuaanerit nuannersut Qupp.
Nanortallip atuarfia INUUNEQ ILINNIARFIUVOQ IGALAAQ ΙTunngavilerneqarpoq 2015Ι nr.3ι 27. MARTS 2015 Ι IGALAAQ Ι Nutaarsiassat atuartunut, angajoqqaanut, atuarfimmilu atuisunut. Sap. akunnerata tulliani
Læs mere37-mut apeqqut 2012/220 aatsitassarsiornermi sulisinnaasut pikkorissarnissaat pillugu Isak Hammondimut akissuteqaat.
Inuussutissarsiornermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik Departementet for Erhverv og Arbejdsmarked Inatsisartuni ilaasortamut Isak Hammond-imut, Inuit Ataqatigiit 37-mut apeqqut 2012/220 aatsitassarsiornermi
Læs mereInuusuttut Inatsisartuinit inaarutaasumik nalunaarut. Ungdomsparlamentets slutdokument
Inuusuttut Inatsisartuinit inaarutaasumik nalunaarut Ungdomsparlamentets slutdokument 2013-imi Inuusuttut Inatsisartuisa qulequttatut pingaarnertut sammivaat Oqaatsitigut piginnaasassavut eqqarsaatigalugit
Læs mereSMIL MED HELE GEBISSET DET SMITTER! KIGUTITIT TAKUTILLUGIT QUNGUJUGIT QUNGUJUTSITSISARPOQ! Peqqissimissanngilagut
I N U U S U T T U N U T A T U A G A S S I A Q * U N G D O M S M A G A S I N E T IMMIKKUT SAQQUMMERSITAQ * EKSTRA * nr. 2 Upernaaq Forår 2007 PAARISA SMIL MED HELE GEBISSET DET SMITTER! KIGUTITIT TAKUTILLUGIT
Læs mereNutaarsiassaaleqiffik qaangiuppoq (IB) Aasaanera nutaarsiassaaleqiffiusartuuvoq. Inuit sulinngiffeqartarput, sorpassuit uninngasarput aamma naalakkersuinermik suliallit akornanni. Taamaammat nutaarsiassani
Læs mereKommuneqarfik Sermersooq Tamanut Kiffartuussivik Fælles Service Peqqinneq, Pitsaaliuineq Susassaqartitsivillu Sundhed, Forebyggelse og Fritid
Kommuneqarfik Sermersooq Tamanut Kiffartuussivik Fælles Service Peqqinneq, Pitsaaliuineq Susassaqartitsivillu Sundhed, Forebyggelse og Fritid Dato: juli 2014 Ikkatilliineq Digital-ikkut - mobilikkut internetsikkullu
Læs mereErrorsisarfiit pillugit apeqqutinut nassiunneqartunut qujanaq. Matuma kinguliani apeqqutit issuarneqarput, akissutinik malitseqartinneqarlutik.
Ineqarnermut, Sanaartornermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoq Naalakkersuisoq for Bolig, Byggeri og Infrastruktur Inatsisartuni ilaasortaq Suka K. Frederiksen, Siumut 37 naapertorlugu apeqquteqaammut,
Læs mereSund mad når du har diabetes Sukkortuuguit nerisassat peqqinnartut
Sund mad når du har diabetes Sukkortuuguit nerisassat peqqinnartut DRONNING INGRIDS HOSPITAL DIABETESFORENINGEN Sund mad Nerisassat peqqinnartut Sund mad når du har diabetes Mad er en vigtig del af behandlingen
Læs mereDanskit naalagaaffianni innuttaasunut il.il. passi pillugu inatsimmik nalunaarut
8. september 2008. Nalunaarut nr. 900. Danskit naalagaaffianni innuttaasunut il.il. passi pillugu inatsimmik nalunaarut Matumuuna danskit naalagaaffianni innuttaasut il.il. passeqartarnerannik inatsit
Læs mereMaannakkut issiavutit PISPSavisiia siulleq tigummillugu.
PISPSavisiia 1. udgave, februar 2013 PI/SPS den nye bygning 10. januar 2013, Anita & Stinnanguaq Maannakkut issiavutit PISPSavisiia siulleq tigummillugu. Aviisi qaammammut ataasiarluni saqqummertassaaq
Læs mere- Pikkorissartinneqarsimasunik pissarsianik suleqatinut ingerlatitseqqittarneq piumasaqataasariaqarpoq
Gruppe nr. 1 fredag eftermiddag Gruppearbejde / nr.: 1 Ordstyrer: Kirsten Lyberth Referent: Bitten Heilmann Fremlægger: Efraim Olsen Pikkorissartarnerit/ilinniarsimanerit: - Pikkorissarnerpassuit atorluarneqarnerusariaqarput
Læs mereTIMERSORNEQ & NERISASSAT SPORT & MAD HÆNGER SAMMEN ATAQATIGIIPPUT. H 2 O pitsaanerpaavoq H 2 O er bedst
IN U US U T T U N U T AT UAG AS S IAQ U N G D O MS MAG AS IN E T nr. 2 ukiaq efterår 2005 paarisa KRISTIAN & NAJA MARIE TIMERSORNEQ & NERISASSAT ATAQATIGIIPPUT SPORT & MAD HÆNGER SAMMEN Ë Ë Peqqinneq pillugu
Læs mereMikropuljefonden IKIOQATIGIITTA-mut qinnuteqaat. Mikropuljefonden IKIOQATIGIITTA Ansøgningsskema
TAKUUK!/ BEMÆRK! Immersuinnginnermi ilitsersuut atuaruk! Læs vejledning før udfyldelse! Mikropuljefonden IKIOQATIGIITTA-mut qinnuteqaat Mikropuljefonden IKIOQATIGIITTA Ansøgningsskema 1. Qinnuteqartoq/Ansøger
Læs mereResume af gruppedrøftelsen / konklusion: Atuartut ilinniaqqiffinnut ikaarsaariarfimmi ajornartorsiortartut
Gruppe nr. 1 fredag formiddag Gruppearbejde / nr.: 1 Ordstyrer: Kristine Kristiansen Referent: Jonathan Petersen Fremlægger: Sikkersoq Berthelsen Resume af gruppedrøftelsen / konklusion: Atuartut ilinniaqqiffinnut
Læs mereKommuneqarfik Sermersooq Borgmesterip Allatseqarfia Borgmestersekretariatet
Kommuneqarfik Sermersooq Borgmesterip Allatseqarfia Borgmestersekretariatet Ulloq / Dato : 15. 01. 2014 Brevnr.: 14.11.01.007 Journal nr. 02.02.09 Sull./Sagsbeh.: STUL Tlf.: 367001 Mail:stul@sermersooq.gl
Læs mereInuiaqatigiilerinermi naqqiinissamut ilitsersuut 2014 / Rettevejledning samfundsfag 2014
Inuiaqatigiilerinermi naqqiinissamut ilitsersuut 2014 / Naqqiinissamut ilitsersuutinut atuuttoq. Rettevejledning samfundsfag 2014 Apeqqutit/immikkoortut tamarmik karakterimik annerpaamik nalilerneqarsinnaanngillat.
Læs mereINATSISARTUT OG DEMOKRATI
INATSISARTUT OG DEMOKRATI Om parlamentarisk demokrati i Grønland for børn Se denne historie som film: www.ina.gl/boern Udgivet af Bureau for Inatsisartut Januar 2015 Tegninger: Christian Rex, Deluxus Studio
Læs mereKALAALLIT NUNAANNI PINIAGASSAT ALLAANERUSSUTAAT NAPPAATAALLU KIISALU TAAMAANNERANNUT PISSUTAASINNAASUT
KALAALLIT NUNAANNI PINIAGASSAT ALLAANERUSSUTAAT NAPPAATAALLU KIISALU TAAMAANNERANNUT PISSUTAASINNAASUT Qitiutillugu: Avanersuaq AU AARHUS UNIVERSITY DCE DANISH CENTRE FOR ENVIRONMENT AND ENERGY KALAALLIT
Læs mereIlanngussaq 1: Inuusuttut efterskolertut pillugit paasissutissanut Efterskoleforeningip inassuteqaatai
Ilanngussaq 1: Inuusuttut efterskolertut pillugit paasissutissanut Efterskoleforeningip inassuteqaatai Inuusuttunik suliaqarnissamut efterskolit paasissutissanik sunik atorfissaqartitsinersut nikerarsinnaavoq.
Læs mereNUNATTA EQQARTUUSSISUUNEQARFIANI EQQARTUUSSUTIP ALLASSIMAFFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR GRØNLANDS LANDSRET
NUNATTA EQQARTUUSSISUUNEQARFIANI EQQARTUUSSUTIP ALLASSIMAFFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR GRØNLANDS LANDSRET Ulloq 29. decembari 2014 Kalaallit Nunaanni Eqqartuussisuuneqarfimmit suliami
Læs mereKINGUAASSIUTITIGUT KILLISSAMIK QAANGIIFFIGINITTOQARAANGAT. Når der er sket et seksuelt overgreb
KINGUAASSIUTITIGUT KILLISSAMIK QAANGIIFFIGINITTOQARAANGAT Når der er sket et seksuelt overgreb 2 3 KINGUAASSIUTITIGUT KILLISSAMIK QAANGIIFFIGINITTOQARAANGAT Paasillugu pasitsaasineqarpalluunniit meerarisaq
Læs mere2010-MIIT 2015-IMUT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT PAASISSUTISSAT PAASISSUTISSIISARNERMI KALAALLIT NUNAATA PERIUSISSAI
KALAALLIT NUNAANNI NAMMINERSORLUTIK OQARTUSSAT GRØNLANDS SELVSTYRE 2010-MIIT 2015-IMUT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT PAASISSUTISSIISARNERMI KALAALLIT NUNAATA PERIUSISSAI NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT PAASISSUTISSAT
Læs mereOqaasiliortut ataatsimiinnerat
Oqaasiliortut ataatsimiinnerat Sisamanngorneq, marsip 13-ianni 2014, nal. 10.00 Oqaasileriffiup ataatsimiittarfiani. Peqataasut: Carl Chr.Olsen, Eva M.Thomassen, Stephen Heilmann, Karl Møller aamma Katti
Læs mereManiitsumi 2007-2009-mi peqqissuseq pillugu allakkiaq
Maniitsumi 2007-2009-mi peqqissuseq pillugu allakkiaq Peter Bjerregaard Ilanngussisoralugit Inger Katrine Dahl-Petersen, Christina Viskum Lytken Larsen, Birgit Niclasen, Anni Brit Sternhagen Nielsen, Cecilia
Læs mereOqaasileriffik Sprogsekretariatet
1 Oqaasiliortut ataatsimiinneranni, pingasunngornermi aggustip 12-ianni 2009, nal. 10.00, Ilimmarfimmi Oqaasileriffimmi, imaqarniliaq. Ataatsimiinnermi peqataapput: Stephen Heilmann, Abia Abelsen, Eva
Læs mereVELKOMMEN TIL ODENSE ODENSEMUT TIKILLUARIT
VELKOMMEN TIL ODENSE ODENSEMUT TIKILLUARIT Indledning 4 Aallaqqaasiut 5 Danskuddannelse 6 Danmark pillugu ilinniartitaaneq 7 Tolkning 8 Oqalutseqarneq 9 Folkeregister og lægevalg 8 Inuit allattorsimaffiat
Læs mereUpperisalerineq isumalioqqissaarnerlu / Sammisat. Religion og filosofi/ Emnedel
Upperisalerineq isumalioqqissaarnerlu / Sammisat Religion og filosofi/ Emnedel Sammisaq 1: Erngup upperisarsiornerni assigiinngitsuni atorneqartarnera Emne 1: Vand i forskellige religioner Apeqqutit 1-8
Læs mereEQQARTUUSSIVEQARFIMMI SERMERSUUP EQQARTUUSSUTIP AALLASSIMAFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR RETSKREDS SERMERSOOQ
1 EQQARTUUSSIVEQARFIMMI SERMERSUUP EQQARTUUSSUTIP AALLASSIMAFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR RETSKREDS SERMERSOOQ Ulloq 11. november 2013 Eqqartuussisoqarfik Sermersuumi sulialiami sul.all.no.
Læs mere2010-MIIT 2015-IMUT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT PAASISSUTISSAT FORSLAG TIL
KALAALLIT NUNAANNI NAMMINERSORLUTIK OQARTUSSAT GRØNLANDS SELVSTYRE 2010-MIIT 2015-IMUT NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT PAASISSUTISSIISARNERMI KALAALLIT NUNAATA PERIUSISSAI FORSLAG TIL NUNAMI SUMIIFFIIT PILLUGIT
Læs mereIlisimatitsissut Notat
Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik Departementet for Kultur, Uddannelse, Forskning og Kirke Ilisimatitsissut Notat Uunga Til Assinga uunga
Læs mereKommuneqarfik Sermersooq Isumaginninnermik, Suliffeqarnermik Inuussutissaqarnermillu Ingerlatsitsivik
Kommuneqarfik Sermersooq Isumaginninnermik, Suliffeqarnermik Inuussutissaqarnermillu Ingerlatsitsivik Ulloq: 17-01-2014 Brev nr.: 14-11-0001-0016 Journal nr.: 25.02.02 Sagsbehandler: grni Tlf.: (+299)
Læs mereSamtlige kultur-og undervisningsfor- valtninger Journal nr.: 603-00-02(00) JKo/- Vedr.: Ferieformular i undervisningsplan:
Samtlige kultur-og undervisningsfor- Ulloq/dato: All./brev nr.: valtninger Journal nr.: 603-00-02(00) JKo/- Vedr.: Ferieformular i undervisningsplan: Under henvisning til tidligere fremsendte undervisningsplaner,
Læs mereAWs bemærkninger i relation til implementering i Grønland er anført med fed tekst under de enkelte bestemmelser. Najoqqutassaq pillugu inatsisiliorneq
AWs bemærkninger i relation til implementering i Grønland er anført med fed tekst under de enkelte bestemmelser Meeqqat sulisinneqartarneranni ajornerpaatut taaneqartartunik inerteqquteqartitsinissaq aammalu
Læs merePiniagassat paarissavagut - piujuartitsilluni iluaquteqarneq pillugu atuagassiaq meeqqanut. Vi skal passe på fangstdyrene
Piniagassat paarissavagut - piujuartitsilluni iluaquteqarneq pillugu atuagassiaq meeqqanut Vi skal passe på fangstdyrene - en pjece til børn om bæredygtig udnyttelse Sooq uumasut pinngortitarlu paarissavavut
Læs merekujataamlu Q-offset Naligiinnginneq ingerlaannarallalaassaq Naqiterisoq / Udgives af:
Naligiinnginneq ingerlaannarallalaassaq All.: Jørgen Wæver Johansen, Siumut, Kommune Kujallermi borgmesteri Siullermik Naalakkersuisut nersualaarusuppakka aalajangiiffigisassaq imaannaanngitsoq, nuannarineqanngitsussaasorlu,
Læs merePinnguarnermut atortut meeqqanut eqeersimaartunut Legeredskaber til aktive børn
Pinnguarnermut atortut meeqqanut eqeersimaartunut Legeredskaber til aktive børn Pinnguartarfiit pinngortitap nammineq pilersitai meeqqanut tamanut Qisuit pitsassuit Immikkut qisuit toqqarsimavagut sibirisk
Læs merewww.skolenkullorsuaq.gl
Ilinniartitsisoq nr. 3 2008 - Marts Siorapalummi seqineq nuisoq - Solfest i Siorapaluk Saamup Atuarfianit Fra Saamup Atuarfia Side. 10-11 www.skolenkullorsuaq.gl Nunap assinga qiviartaraangakku takusinnaasarpara
Læs mereEQQARTUUSSISOQARFIK QAASUITSUMI EQQARTUUSSUTIP ALLASSIMAFFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR QAASUITSUP KREDSRET
1 EQQARTUUSSISOQARFIK QAASUITSUMI EQQARTUUSSUTIP ALLASSIMAFFIATA ASSILINEQARNERA UDSKRIFT AF DOMBOGEN FOR QAASUITSUP KREDSRET Ulloq 15. december 2014 Eqqartuussisoqarfik Qaasuitsup Ilulissat suliami sul.nr.
Læs mereSAMMISAT: INNUTTAASUT ILINNIAGAQAR- NERISA QAFFASSARNE- QARNISSAAT PILLUGU ISUMMERSUISIT. Sooq isumalioqatigiit? Oqaatsit taaguutillu pingaarutillit
INNUTTAASUT ILINNIAGAQAR- NERISA QAFFASSARNE- QARNISSAAT PILLUGU ISUMMERSUISIT (2004-2005) Aaqqissuisut: Karl Kr. Olsen Jakob Møller Lyberth Nuuk, Grønland 28. februar 2005 POLICY PAPER 1 SAMMISAT: Sooq
Læs mereInuusuttut ilinniagaqarfiini ilinniagaqartut angajoqqaavinut Til forældre til unge på ungdomsuddannelse
Inuusuttut ilinniagaqarfiini ilinniagaqartut angajoqqaavinut Til forældre til unge på ungdomsuddannelse Inuuneritta II - pujortarneq, imigassaq hashilu - rygning, alkohol og hash Kakkersagaq una Innuttaasut
Læs merekalaallit danmarkimi najugallit kisitsisitigut paassissutissat pillugit quppersagaq
atlantikup avannaani suleqatigiit The North Atlantic Group in the Danish Parliament Den Nordatlantiske Gruppe i Folketinget Norðuratlantsbólkurin á Fólkatingi kalaallit danmarkimi najugallit kisitsisitigut
Læs mereIneriartorneq, atugarissaarneq naleqartitallu
Ineriartorneq, atugarissaarneq naleqartitallu Danmark-ip 2015-mi Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisooqatigiivini siulitaasuutitaqarnissaanni suliniutissanut najoqqutassiaq 2 ineriartorneq, atugarissaarneq
Læs mereNAKUUSA PIUMAVUGUT SAPERATALU
NAKUUSA PIUMAVUGUT SAPERATALU 2011-MI ILULISSANI YOUTH FORUM PILLUGU NANGITSINEQ 12:13 Else Christensen 12:13 NAKUUSA PIUMAVUGUT SAPERATALU 2011-MI ILULISSANI YOUTH FORUM PILLUGU NANGITSINEQ ELSE CHRISTENSEN
Læs mereUPA 2007/30, 33 aamma 32-ip siullermeerneqareernerisa kingorna apeqquteqaatinut
Inatsisartut Akileraartarnermut Akileraarusiisarnermullu Ataatsimiititaliaat Maani Nuummi ulloq 15. marts 2007 UPA 2007/30, 33 aamma 32-ip siullermeerneqareernerisa kingorna apeqquteqaatinut akissuteqaatit
Læs mereAatsitassalerinermik Ilinniarfik Råstofskolen
Aatsitassalerinermik Ilinniarfik Råstofskolen Qaarsummi sulisutut Minesvend Maskiinamik ingerlatitsisutullu Maskineentreprenør Ilinniarneq Uddannelsen 1 Ilinniagassaq nutaaq pissanganartoq Aatsitassanik
Læs mereAEU-2 Matematik - problemregningsdel.
NAMMINERSORLUTIK OQARTUSSAT/GRØNLANDS SELVSTYRE/GREENLAND HOME RULE AEU-2 Matematik - problemregningsdel. Piffissami nal. Ak./Tidspunkt.: 09.00 11.30 Ulloq misilitsiffik/dato: Sisamanngorneq/Onsdag den
Læs mereNassitsissummik, mellembølge-kkut nassitsissummut atorunnaarsinneqartumut taartissamik pilersitsinissaq pillugu nassuiaat
Nassitsissummik, mellembølge-kkut nassitsissummut atorunnaarsinneqartumut taartissamik pilersitsinissaq pillugu nassuiaat Sags nr. 2012-063627 Dok.nr. 1039192 Udarbejdet af: Departementet for Boliger,
Læs mereSilarput unammillerpoq siunissamut naleqqussarneq Atuartitsisunut isummersuutit
Silarput unammillerpoq siunissamut naleqqussarneq Atuartitsisunut isummersuutit Saqqummersitamik sammisaqarneq meeqqat atuarfianni meeqqanut angilaartunut angajullernullu atuartitsissutini inuiaqatigiilerinermi
Læs mere0:'..- \ Ajoqutigiualikkanik naliliinermi tabeli Januar 2012
, I t I..,, '- \ ' -- -' I 0:'..- \ ' Ajoqutigiualikkanik naliliinermi tabeli Januar 2012 Ajoqutigiualikkanik naliliinermi najoqqutassiaq Arbejdsskadestyrelse-mit suliarineqarlunilu saqqummiunneqarpoq.
Læs mereMalugineqassaaq nakkutilliineq (censur) - qitiusumit censoriutitaqarnermi - atuaqatigiinnut
INAARUTAASUMIK NALILIINEQ AFSLUTTENDE EVALUERING Samtlige prøveafholdende skoler Samtlige skoleforvaltninger Samtlige beskikkede censorer til de mundtlige prøver Ulloq/dato Allat/init. Journal nr. Brev
Læs mereAtaasiinnarmut akia Stykpris. Aningaasartuutaasariaqartut Budget Suna/Post. Qassit Antal. 750 kr. 5 stk. 3.750 kr. Unnuineq / Ophold Suna/Post
Immersuinissamut ilitsersuut Vejledning Una ilitsersuutaavoq tapiissutinik inooqatigiinnut suliniutinut qanoq qinnuteqassanersutit. Qinnuteqaammut immersugassaq immersunnginnerani misissorluaqquneqarpoq.
Læs mereInuussutissarsiornermut aviisi Erhvervsavisen
Inuussutissarsiornermut aviisi Erhvervsavisen Tlf.: 70 1234 www.banken.gl j u u n i / j u n i 2 0 1 0 Pitsaanerusumik Siunnersuineq Suliffeqarfinnut karsip ammasarfigai 10.00 14.00 Erhvervskassen holder
Læs mereNuna tamakkerlugu ilitsersuisarfik Center for National Vejledning
Nuna tamakkerlugu ilitsersuisarfik Center for National Vejledning Ikaarsaarfimmi aqqutissiuussineq Overgangsvejledning Oplæg udarbejdet af: Cand. Mag. Kistâra Motzfeldt Vahl, Vejleder i center for national
Læs mereSIF s Grønlandsskrifter nr. 27. Trivsel og sundhed blandt folkeskoleelever i Grønland
SIF s Grønlandsskrifter nr. 27 Trivsel og sundhed blandt folkeskoleelever i Grønland - resultater fra skolebørnsundersøgelsen HBSC Greenland i 14 SIF s Grønlandsskrifter nr. 27 Trivsel og sundhed blandt
Læs mereNingiu/Ejer: Ruth Montgomery- Andersen Oqarasuaat/Mobil: 559340. Nittartagaq/Hjemmeside: www.qiajuk.com
Qiajuk Studio piffissaq qitiffissaq nutaaq aallartippaat! Ny dansesæson begynder hos Qiajuk Studio! Kissarneqqortuunnguaq Vandsøvej 10 (i Nuuk Fysioterapi- mi) 3900 Nuuk Ningiu/Ejer: Ruth Montgomery- Andersen
Læs merePujortarnerup ameq utoqqalisittarpaa. Rygning ælder huden
Pujortarnerup ameq utoqqalisittarpaa Pujortarneq ammip utoqqalisarneranut peqqutaasarpoq amerlanerusunillu eqingasuliisarluni pujortartanngitsunut naleqqiullugu. Tamanna pissuteqarpoq, ilaatigut pujortartarnerup
Læs mereSkal du flytte til Danmark. Danmarkimut nuulerpit? Isumaliuteqarpilluunniit? Eller overvejer du at flytte?
Danmarkimut nuulerpit? Isumaliuteqarpilluunniit? Skal du flytte til Danmark Eller overvejer du at flytte? Ilaqutariinnermut Inatsisinillu Atuutsitsinermut Naalakkersuisoqarfik Departementet for Familie
Læs mereDias nummer 3. KV CfNV3 Billede taget fra www.google.dk Kiistara Vahl Center for National Vejledning; 21-05-2015
Nuna tamakkerlugu ilitsersuisarfik Center for National Vejledning Ikaarsaarfimmi aqqutissiuussineq Overgangsvejledning Oplæg udarbejdet af: Cand. Mag. Kistâra Motzfeldt Vahl, Vejleder i center for national
Læs mereATTAT pillugu paasissutissiineq. Orientering om ATTAT
ATTAT pillugu paasissutissiineq Orientering om ATTAT December 2006 1 Imai / Indholdsfortegnelse ATTAT pillugu paasissutissiineq... 3 Allakkanut systemi... 3 Oqalliffiit... 4 Chat... 5 Suliffeqarfimmi allakkanut
Læs mereGodthåb. Miljøforbedringer i Grønland. Nuuk. KalaaIlit Nunaani najugaqarfmni pltsanngorsaanent
KalaaIlit Nunaani najugaqarfmni pltsanngorsaanent BUR-mit tapiiffigineqarlutik ukiuni kingullerni najoruminarsaangrit marluk nunatsinni ingerlanneqarsimapput. Tunuliaqutaasut assigiissimapput. Tassa, 60-kkut
Læs mereNuuk TV-ip malittarisassai Vedtægter for Nuuk TV
Nuuk TV-ip malittarisassai Vedtægter for Nuuk TV Vedtaget på generalforsamlingen Ataatsimeersuarnermi akuersissutigineqarpoq 13. maj 1997 13. maj 1997 Med ændringer 19. maj 1998 Allannguuteqartinneqarlutik
Læs mereINUUNERITTA. Ukiumoortumik nalunaarusiaq 2006-2007
PAARISA Ilaqutariinnermut Pitssaaliuinermullu Aqutsisoqarfik/Familie og Forebyggelsesstyrelsen Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik /Departement for Familie og Sundhed Namminersornerullutik
Læs mereOqaasiliortut ataatsimiinnerat
Oqaasiliortut ataatsimiinnerat Pingasunngorneq, oktobarip 8-anni 2014, nal.13.00 Oqaasileriffimmi. Peqataasut: Carl Chr.Olsen, Eva M.Thomassen aamma Katti Frederiksen. Peqataasinnaanatik nalunaartut: Stephen
Læs mereUMIAQ Fynimi Kalaallit Peqatigiiffiat - Grønlænderforening på Fyn Uk. 37. årg. Nr. 3 Juli 2009
UMIAQ Fynimi Kalaallit Peqatigiiffiat - Grønlænderforening på Fyn Uk. 37. årg. Nr. 3 Juli 2009 Grønlandsk festkage. Aajup (Kristian Olsen) oqalugiareerneratigut Umiap nalliutorsiorneq ingerlappaa. Kalaallisut
Læs mereInuttut alloriarneq annertooq Allattoq: Kirstine Kreutzmann Imminut nalikitsutut isigineq, ajortussarsiorneq, kukkunersiuineq, tatiginnginneq, nalornineq, inuunermilu nuanniilliuuteqartuarneq. Soormi kinaassuserput
Læs mereKalaallit Peqatigiiffiisa Kattuffiata INUIT ukiumoortumik nalunaarutaa 2015
Kalaallit Peqatigiiffiisa Kattuffiata INUIT ukiumoortumik nalunaarutaa 2015 Fællesforeningen INUIT årsberetning 2015 Ukiumoortumik nalunaarut Ataatsimeersuarneq 2015: Ukiumoortumik ataatsimeersuarneq pivoq
Læs merekujataamlu Q-offset Nanortalik suli inuerukkiartuinnarnissaannut akerliussutsimik takutitsivoq! Kujataani Asaasoq ApS Sydgrønlands Rengøring ApS
Nanortalik suli inuerukkiartuinnarnissaannut akerliussutsimik takutitsivoq! Kommunalbestyrelsip siunnersuutaa, allaffissornerup qitiusumut nutsernissaa (neriullungalu eqikkassasoq), taamaasillunilu suliffiit
Læs mereKalaallit Nunaanni meeqqat inuusuttullu pillugit kisitsisitigut tikkuussissutit Nøgletal om børn og unge i Grønland
Kalaallit Nunaanni meeqqat inuusuttullu pillugit kisitsisitigut tikkuussissutit Nøgletal om børn og unge i Grønland 2011 TIPS OG LOTTOMIDLERNE Meeqqat Inuusuttullu Pillugit Ilisimasaqarfik Videnscenter
Læs mereImai. Indhold ... Ilusilersuisoq: Peter Langendorff Hansen. Saqqummersitsisoq: Inerisaavik Postboks 1610 3900 Nuuk
1 PI - Paasissutissat/Information Saqqummersitsisoq: Inerisaavik Postboks 1610 3900 Nuuk PI tassaavoq paasissutissiinermik oqallissaarinermillu atuagassiaq Kalaallit Nunaanni atuartitsisunut/ ilinniartitsisunut.
Læs mereImai. Indhold. PI-mit nutaarsiassat Kalaallit Nunaanni atuarfeqarfimmi ilinniartitsisunut/atuartitsisunut tamanut tusaatitut saqqummertassaaq.
Naqiterisitsisoq: Pilersuiffik aamma Inerisaavik. Pilersuiffik tassaavoq Kalaallit Nunaanni atuartitsinermi atortussanik pilersuiffik, Inerisaavik pamersaanermut tunngasunik ilinniartitsisullu ilinniaqqittarnerannik
Læs mereKommune Kujalleq. Periaasissamut pilersaarutit Nanortallip Kommunitoqaani atuarfiup ineriartortinnissaa pillugu.
Gruppe nr. 1 (Nanortalik) Dato: 15. april 2011 Gruppearbejde / nr.: fredag Ordstyrer: Referent: Fremlægger: Poul Raahauge Kommune Kujalleq Suleqatigiinnermi oqallinnerit eqikkarneri / inerniliineq: Periaasissamut
Læs mere2 2002 ISSN 1600-3063 1
2 2002 ISSN 1600-3063 1 Imai Aallaqqaassiut... 3 MIPI - Meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfik... 4 Pinngortitalerinermi Pædagogisk diplomuddannelse... 8 Atuarfittaaq...pinngortitamik atuisarnerat
Læs mereUpperisalerinermi isumalioqqissaarnermilu. pilersaarutit
Upperisalerinermi isumalioqqissaarnermilu ilikkagassatut pilersaarutit *********** A: Siunertaq paasissutissallu A2 Upperisalerinermi isumalioqqissaarnermilu atuartitsinerup siunertaa (Tak. Atuarfimmi
Læs mereNAALAKKERSUISUT. Uunga Tillie Martinussen, Demokraatit Inatsisartunut ilaasortaq
Peqqissutsimut Naalakkersuisoqarllk Departementet for Sundhed NAALAKKERSUISUT GOVERNMENT OF GREEN LAND Uunga Tillie Martinussen, Demokraatit Inatsisartunut ilaasortaq Allakkatigut akissut 37 naapertorlugu
Læs mereAtuagaaqqat quppersakkat visitkortit - allagartarsuit / Pjecer brochurer Visitkort - Plakat
ATORTUSSANUT ALLATTUIFFIK / MATERIALELISTE Namminersorlutik Oqartussat Grønlands Selvstyre Peqqissutsimut Pitsaaliuinermullu Aqutsisoqarfik Styrelsen for Sundhed og Forebyggelse PAARISA Postboks 1001 3900
Læs merePeriarfissaqarputit. Meeqqat imminnut tatiginerulersippagut. Grib muligheden. Vi giver børnene selvværd. Guide Enkle motionsøvelser, fitnesscenter
L WWW.PEQQIK.GL/GRIMULIGHEDEN WWW.PEQQIK.GL/PERIRFISSQRPUTITM Periarfissaqarputit - peqqinnerulernissannut - for et sundere liv VI LEVER I verdens største fitnesscenter Smid smøgerne og føl dig fri Jeg
Læs mereAEU-eksaminer ved Susanne Møller AUE-mi misilitsitsinissat tunngavigalugit malittarisassat eqqartorpai, allaganngorlugit nassiunneqartartut aamma.
Inuussutissarsiornermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik Departementet for Erhverv og Arbejdsmarked Piareersarfinni aqutsisut/centerledere Simon Lennert, Kanukoka Susanne Møller, AEU Ulla Broberg,
Læs mereIsumassuineq Uummarinnarpoq
Der er i omsorgen Isumassuineq Uummarinnarpoq Ilagiit akornanni pisariaqartitsisunut isumassuisunut katuffeqatigiit pillugu 2 VÆRESTEDER Væresteder eller sognets dagligstue bliver ofte stedet, hvor voksne
Læs merePI Paasissutissat/Information. Saqqummersitsisoq: Inerisaavik, Pilersuiffik aamma Ilinniusiorfik Postboks 1610 3900 Nuuk
1. 2006 PI Paasissutissat/Information Saqqummersitsisoq: Inerisaavik, Pilersuiffik aamma Ilinniusiorfik Postboks 1610 3900 Nuuk PI tassaavoq paasissutissiinermik oqallissaarinermillu atuagassiaq Kalaallit
Læs merekujataamlu Q-offset Udfører alt arbejde inden for: Qaqortumi avatangiisit pillugit allakkamut akissut Kujataani Asaasoq ApS Sydgrønlands Rengøring ApS
Qaqortumi avatangiisit pillugit allakkamut akissut Maani illoqarfimmi avatangiisinut tunngasut qanoq iliuuseqarfigineqarnissaannut soqutiginninnernut qujanaq. Kommunimut suaarutigisat akissuteqarfiginiassarissavara.
Læs mereAtuagaaqqat quppersakkat visitkortit - allagartarsuit / Pjecer brochurer Visitkort - Plakat
ATORTUSSANUT ALLATTUIFFIK / MATERIALELISTE Namminersornerullutik Oqartussat Grønlands Hjemmestyre Peqqissutsimut Pisortaqarfik Direktoratet for Sundhed, PAARISA, Postboks 1160, 3900 Nuuk Tlf.: (+299) 345000
Læs mereSpørgsmål i Unges Trivsel i Grønland 2011
Spørgsmål i Unges Trivsel i Grønland 2011 Oversigt over spørgsmål fra undersøgelsen Unges Trivsel i Grønland 2011, som er medtaget i rapporten Det svære Ungdomsliv. Undersøgelsen Unges trivsel i Grønland
Læs mereAteq / Fornavn Telefoni nalinginnaasoq / Fastnettelefon. Kinguliaqut / Efternavn. Najuqaq / Adresse
Kalaallit Nunaanni ilinniagaqarnissamik qinnuteqaat aamma ilinniagaqarnersiuteqarnissamik qinnuteqaat Ansøgning om uddannelse i Grønland og ansøgning om uddannelsesstøtte Namminermut paasissutissat / Personlige
Læs mereAG-mi peqqissuuneq pillugu sammisaq angisooq: UKIOQ KAAJALLALLUGU
AG-mi peqqissuuneq pillugu sammisaq angisooq: Maajimi peqqissuugit UKIOQ KAAJALLALLUGU AG s store sundhedstema: SUND MAJ HELE ÅRET Peqqissutsimut Naalakkersuisoqarfik suleqatigalugu saqqummersinneqarpoq/udgives
Læs mereARCTIC HOUSE. Miljø Bæredygtighed Fleksibilitet Individualitet
ARCTIC HOUSE Miljø Bæredygtighed Fleksibilitet Individualitet Avatangiisit Ikiliartortitsinnginneq Naleqqussarsinnaassuseq Namminerisamik pissuseqarneq 1 ARCTIC HOUSE MILJØ & BÆREDYGTIGHED Avatangiisit
Læs mereIlinniartitsisoq. IMAK - Grønlands lærerforening. Oktober 14. Ilulissani atuarfik nutaaq. Ny skole i Ilulissat
Ilinniartitsisoq IMAK - Grønlands lærerforening Ilulissani atuarfik nutaaq Ny skole i Ilulissat Oktober 14 Ilinniartitsisoq Oktober 14 Ilinniartitsisoq Udgivet af IMAK Oktober 14 Ansvarshavende redaktør:
Læs mereNaluttarfimmi Malimmi ullut eqqumiitsuliorfiit. Kunstdage i svømmehallen Malik. Naliliisarnermi professori ukioq ataaseq atorfeqartussaq
Naluttarfimmi Malimmi ullut eqqumiitsuliorfiit Kunstdage i svømmehallen Malik Naliliisarnermi professori ukioq ataaseq atorfeqartussaq Ny gæsteprofessor i evaluering Nunat Avannarliit KappAbel-imi ajugaaniutivinnerat
Læs mereNuuk den 12. november 2012
Nuuk den 12. november 2012 Nye ska(eregler er et alvorligt benspænd for lokale virksomheder Europas højeste selskabsskat suppleres i nyt lovforslag af forringede afskrivningsregler, der risikerer at bremse
Læs mereIlulissani Atuartunik oqaloqatiginnittartut.
Ilulissani Atuartunik oqaloqatiginnittartut. Ilulissani atuartunik oqaloqatiginnittartumik 1. januar 2003-mi atorfinitsitisoqaqqaarpoq inummik ataatsimik, atorfinittullu atuarfiit arfiniliusut tassa illoqarfimmi
Læs mereUdstilling i Uummannaq. Kaaleeraq Møller Andersen udstiller på biblioteket i Uummannaq. Kampen i Grønland
Ilinniartitsisoq nr. 9 2008 - Januar Ukiortaami pilluaritsi Siullermik tamassi ilaquttasilu ukiumi nutaami qamannga pisumik pilluaqquassi, neriuppunga juulli ingerlariaqqinnissamut nukissanik aallerfigilluarsimassagissi.
Læs mereMeeqqat atuarfii pillugi suliniutit Tiltag vedr. folkeskoler. Qeqqata Kommunia
Meeqqat atuarfii pillugi suliniutit Tiltag vedr. folkeskoler Qeqqata Kommunia Suliniutit / Tiltag Atuarfimmut ataqqinninnerup annertusarneqarnissaa Peqanngittarnerit/ inortuisarnerit millisarneqarnissaat
Læs mere